Warunki wydania decyzji środowiskowych
Warunki wydania decyzji środowiskowych
uwarunkowaniach na przedsięwzięcie lub plan które
uwarunkowaniach na przedsięwzięcie lub plan które
mają negatywny wpływ na obszar Natura 2000.
mają negatywny wpływ na obszar Natura 2000.
Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego
Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego
interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze
interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze
społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań
alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na
alternatywnych, właściwy miejscowo wojewoda, a na
obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego,
obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego,
może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które
może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które
mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz
mogą mieć negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz
gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został
gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został
wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie
wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie
kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia
kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia
spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura
spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura
2000, z zastrzeżeniem ust. 2.
2000, z zastrzeżeniem ust. 2.
Jest to obecnie uzgodnienie przez wojewodę lub
Jest to obecnie uzgodnienie przez wojewodę lub
dyrektora urzędu morskiego decyzji o środowiskowych
dyrektora urzędu morskiego decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach.
uwarunkowaniach.
" 2. Jeżeli na obszarze Natura 2000 występuje
" 2. Jeżeli na obszarze Natura 2000 występuje
siedlisko lub gatunek o znaczeniu
siedlisko lub gatunek o znaczeniu
priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w
priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w
ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu:
ust. 1, może zostać udzielone wyłącznie w celu:
1) ochrony zdrowia i życia ludzi;
1) ochrony zdrowia i życia ludzi;
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
3) uzyskania korzystnych następstw o
3) uzyskania korzystnych następstw o
pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska
pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska
przyrodniczego;
przyrodniczego;
4) wynikającym z koniecznych wymogów
4) wynikającym z koniecznych wymogów
nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu
nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu
opinii Komisji Europejskiej.
opinii Komisji Europejskiej.
Nadrzędny interes publiczny (NIP)
Nadrzędny interes publiczny (NIP)
" zdrowie ludzkie,
" zdrowie ludzkie,
" bezpieczeństwo publiczne
" bezpieczeństwo publiczne
" korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla
" korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla
środowiska
środowiska
" inne powody społeczne i ekonomiczne o charakterze
" inne powody społeczne i ekonomiczne o charakterze
zasadniczym wynikające z NIP, np.: przedsięwzięcia
zasadniczym wynikające z NIP, np.: przedsięwzięcia
inicjowane przez sektor publiczny lub sektor komercyjny,
inicjowane przez sektor publiczny lub sektor komercyjny,
wypełniający misje sektora publicznego  transport,
wypełniający misje sektora publicznego  transport,
energia, komunikacja ( interes firm lub osób fizycznych nie
energia, komunikacja ( interes firm lub osób fizycznych nie
zalicza się do NIP)
zalicza się do NIP)
" zdrowie publiczne, ochrona środowiska, uzasadnione cele
" zdrowie publiczne, ochrona środowiska, uzasadnione cele
polityki społeczno-gospodarczej
polityki społeczno-gospodarczej
Zasady NIP
Zasady NIP
" Interes publiczny ma względy przeważające w
" Interes publiczny ma względy przeważające w
stosunku do obszaru chronionego
stosunku do obszaru chronionego
" Ma charakter długofalowy
" Ma charakter długofalowy
" Proponowane plany i przedsięwzięcia są niezbędne
" Proponowane plany i przedsięwzięcia są niezbędne
w ramach:
w ramach:
 Ochrony fundamentalnych wartości życia (zdrowie,
 Ochrony fundamentalnych wartości życia (zdrowie,
bezpieczeństwo, życie)
bezpieczeństwo, życie)
 Fundamentalnych zasad polityki Państwa i
 Fundamentalnych zasad polityki Państwa i
Społeczeństwa
Społeczeństwa
 Działań natury ekonomicznej lub społecznej,
 Działań natury ekonomicznej lub społecznej,
spełniających zobowiązania usług publicznych
spełniających zobowiązania usług publicznych
Działania łagodzące
Działania łagodzące
" Unikanie oddziaływań u z
ródła
" Unikanie oddziaływań u z
ródła
" Zmniejszenie oddziaływań u z
ródła
" Zmniejszenie oddziaływań u z
ródła
" Zmniejszanie oddziaływań w obszarze
" Zmniejszanie oddziaływań w obszarze
" Zmniejszanie oddziaływań u odbiorcy
" Zmniejszanie oddziaływań u odbiorcy
Działania kompensacyjne
Działania kompensacyjne
" Stosowane wówczas gdy zawiodą inne rozwiązania
" Stosowane wówczas gdy zawiodą inne rozwiązania
(alternatywne i minimalizujące)
(alternatywne i minimalizujące)
" działania specyficzne dla planu lub przedsięwzięcia, inne
" działania specyficzne dla planu lub przedsięwzięcia, inne
niż normalna praktyka tworzenia sieci (desygnowanie
niż normalna praktyka tworzenia sieci (desygnowanie
zinwentaryzowanego obszaru),
zinwentaryzowanego obszaru),
 Odtworzenie - rekonstrukcja siedliska nowego lub powiększonego
 Odtworzenie - rekonstrukcja siedliska nowego lub powiększonego
obszaru, który zostanie włączony do sieci
obszaru, który zostanie włączony do sieci
 Wzbogacenie -poprawa wartości biologicznej siedliska w części
 Wzbogacenie -poprawa wartości biologicznej siedliska w części
lub w innym obszarze, proporcjonalnie do szkody (poprawa bazy
lub w innym obszarze, proporcjonalnie do szkody (poprawa bazy
żywieniowej)
żywieniowej)
 Utworzenie - zaproponowanie nowego obszaru
 Utworzenie - zaproponowanie nowego obszaru
 Zachowanie gatunków żyjących w siedlisku- działania
 Zachowanie gatunków żyjących w siedlisku- działania
zapobiegające dalszej erozji spójności sieci Natura 2000.
zapobiegające dalszej erozji spójności sieci Natura 2000.
Różnice między działaniami
Różnice między działaniami
łagodzącymi i kompensującymi
łagodzącymi i kompensującymi
Jako przykład różnic między działaniami łagodzącymi, a
Jako przykład różnic między działaniami łagodzącymi, a
działaniami kompensującymi mogą być działania
działaniami kompensującymi mogą być działania
stosowane dla ochrony siedlisk zamieszkałych przez ryby.
stosowane dla ochrony siedlisk zamieszkałych przez ryby.
Najczęściej stosowane działania łagodzące w tym
Najczęściej stosowane działania łagodzące w tym
przypadku to:
przypadku to:
- ustalenie przedziałów czasowych pracy w strumieniach,
- ustalenie przedziałów czasowych pracy w strumieniach,
ujściach itp. tak, aby zmniejszyć do minimum zakłócenia
ujściach itp. tak, aby zmniejszyć do minimum zakłócenia
wędrówek i tarła;
wędrówek i tarła;
- modyfikacja lub skrócenie harmonogramu prac tak, aby
- modyfikacja lub skrócenie harmonogramu prac tak, aby
zakończyć je szybciej;
zakończyć je szybciej;
- wybór najmniej szkodliwego sprzętu/materiałów/technik
- wybór najmniej szkodliwego sprzętu/materiałów/technik
budowlanych;
budowlanych;
Różnice między działaniami
Różnice między działaniami
łagodzącymi i kompensującymi
łagodzącymi i kompensującymi
" zapewnienie rybom przejść wokół przeszkód w trakcie i po
" zapewnienie rybom przejść wokół przeszkód w trakcie i po
zakończeniu prac budowlanych;
zakończeniu prac budowlanych;
" zapewnienie minimalnego przepływu wody podczas
" zapewnienie minimalnego przepływu wody podczas
wykonywania prac budowlanych, w wyniku, których
wykonywania prac budowlanych, w wyniku, których
zmniejsza się przepływ wody (np. tamy, przepusty itp.);
zmniejsza się przepływ wody (np. tamy, przepusty itp.);
" działania mające na celu zamówienia na budowach;
" działania mające na celu zamówienia na budowach;
" połączenia powyższych w dowolnej kombinacji.
" połączenia powyższych w dowolnej kombinacji.
Działania te wdraża się w trakcie planowania,
Działania te wdraża się w trakcie planowania,
projektowania, budowy i/lub realizacji planu lub
projektowania, budowy i/lub realizacji planu lub
przedsięwzięcia.
przedsięwzięcia.
Różnice między działaniami
Różnice między działaniami
łagodzącymi i kompensującymi
łagodzącymi i kompensującymi
Natomiast działania kompensujące należy
Natomiast działania kompensujące należy
stosować, gdy pozostałe oddziaływania
stosować, gdy pozostałe oddziaływania
planu lub przedsięwzięcia wciąż uznaje się
planu lub przedsięwzięcia wciąż uznaje się
za znaczące po realizacji rozwiązań się
za znaczące po realizacji rozwiązań się
alternatywnych, ponownego
alternatywnych, ponownego
zaprojektowania lub działań łagodzących.
zaprojektowania lub działań łagodzących.
Różnice między działaniami
Różnice między działaniami
łagodzącymi i kompensującymi
łagodzącymi i kompensującymi
Najczęściej stosowane działania kompensujące chroniące
Najczęściej stosowane działania kompensujące chroniące
siedliska zamieszkałe przez ryby to:
siedliska zamieszkałe przez ryby to:
- utworzenie podobnego siedliska na terenie
- utworzenie podobnego siedliska na terenie
zagospodarowanym lub w jego pobliżu, wewnątrz tej
zagospodarowanym lub w jego pobliżu, wewnątrz tej
samej jednostki ekologicznej;
samej jednostki ekologicznej;
- utworzenie podobnego siedliska w innej jednostce
- utworzenie podobnego siedliska w innej jednostce
ekologicznej podtrzymującej taką samą populację lub te
ekologicznej podtrzymującej taką samą populację lub te
same gatunki;
same gatunki;
Różnice między działaniami
Różnice między działaniami
łagodzącymi i kompensującymi
łagodzącymi i kompensującymi
- zwiększenie zdolności produktywnej istniejącego
- zwiększenie zdolności produktywnej istniejącego
siedliska na terenie zagospodarowanym lub w jego
siedliska na terenie zagospodarowanym lub w jego
pobliżu, wewnątrz tej samej jednostki ekologicznej;
pobliżu, wewnątrz tej samej jednostki ekologicznej;
- zwiększenie zdolności produktywnej innej jednostki
- zwiększenie zdolności produktywnej innej jednostki
ekologicznej podtrzymującej taką samą populację lub te
ekologicznej podtrzymującej taką samą populację lub te
same gatunki. dalszej erozji spójności sieci Natura 2000
same gatunki. dalszej erozji spójności sieci Natura 2000
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody
 Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i
 Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i
nieożywionej lub jej skupienia o szczególnej wartości naukowej,
nieożywionej lub jej skupienia o szczególnej wartości naukowej,
kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz
kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz
odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród
odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród
innych tworów, a w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów
innych tworów, a w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów
drzewa i krzewy gatunków rodzimych i obcych, z
ródła, wodospady,
drzewa i krzewy gatunków rodzimych i obcych, z
ródła, wodospady,
wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.
wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.
Ustawa o ochronie przyrody
Ustawa o ochronie przyrody
W Polsce posiadamy ponad 3,5 tysiąca pomników przyrody, w tym:
W Polsce posiadamy ponad 3,5 tysiąca pomników przyrody, w tym:
-Pojedyncze drzewa 26636
-Pojedyncze drzewa 26636
-Grupy drzew 4535
-Grupy drzew 4535
-Aleje 786
-Aleje 786
-Głazy narzutowe 1053
-Głazy narzutowe 1053
-Skałki, groty, jaskinie 771
-Skałki, groty, jaskinie 771
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody
Pomnik przyrody powołać może wojewoda lub rada gminy
Pomnik przyrody powołać może wojewoda lub rada gminy
Minimalne wymiary (cm) drzew kwalifikujących się na pomniki przyrody
Minimalne wymiary (cm) drzew kwalifikujących się na pomniki przyrody
Gatunek Minimalna średnica
i obwód (w nawiasie) na
wysokości 1,3 m
Dąb szypułkowy, topola biała, topola czarna 120 (377)
Dąb bezszypułkowy, jodła, lipy, modrzewie, sosna, świerk, 100 (314)
buk, wierzba biała, wierzba krucha
Jawor, jesion 80 (251)
Klon, osika, wiązy, brzoza brodawkowata 70 (220)
Brzoza omszona, grab 60 (157)
Grusza, jarząb, klon polny 50 (157)
Czeremcha, czereśnia, głogi, jabłoń dzika, leszczyna, szakłak 30 (94)
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Stanowisko dokumentacyjne
Stanowisko dokumentacyjne
 Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są
 Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są
wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia,
wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia,
ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca
ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca
występowania formacji geologicznych, nagromadzeń
występowania formacji geologicznych, nagromadzeń
skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty
skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty
eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i
eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i
podziemnych
podziemnych
Ustawa o ochronie przyrody
Ustawa o ochronie przyrody
W Polsce istnieje około 120 stanowisk dokumentacyjnych.
W Polsce istnieje około 120 stanowisk dokumentacyjnych.
Stanowisko dokumentacyjne powoływane jest przez wojewodę lub
Stanowisko dokumentacyjne powoływane jest przez wojewodę lub
radę gminy.
radę gminy.
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Stanowisko dokumentacyjne
Stanowisko dokumentacyjne
Za stanowiska dokumentacyjne w Polsce uznawane są najczęściej:
Za stanowiska dokumentacyjne w Polsce uznawane są najczęściej:
-Miejsca po eksploatacji surowców mineralnych z interesującym profilem
-Miejsca po eksploatacji surowców mineralnych z interesującym profilem
geologicznym
geologicznym
-Fragmenty naturalnych odsłonięć w formie klifów i podcięć
-Fragmenty naturalnych odsłonięć w formie klifów i podcięć
w dolinach rzecznych, ukazujące naturalne przekroje geologiczne tych
w dolinach rzecznych, ukazujące naturalne przekroje geologiczne tych
form
form
-Miejsca interesujących struktur sedymentacyjnych ukazujące genezę form
-Miejsca interesujących struktur sedymentacyjnych ukazujące genezę form
i utworów
i utworów
-Interesujące profile glebowe i odkrywki poziomów gleb kopalnych
-Interesujące profile glebowe i odkrywki poziomów gleb kopalnych
-Miejsca występowania fauny i flory kopalnej  także np. studnie sięgające
-Miejsca występowania fauny i flory kopalnej  także np. studnie sięgające
do utworów interglacjalnych
do utworów interglacjalnych
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Stanowisko dokumentacyjne
Stanowisko dokumentacyjne
Za stanowiska dokumentacyjne w Polsce uznawane są najczęściej:
Za stanowiska dokumentacyjne w Polsce uznawane są najczęściej:
-Miejsca, gdzie zachodzą żywe i interesujące procesy geologiczne
-Miejsca, gdzie zachodzą żywe i interesujące procesy geologiczne
i geomorfologiczne, albo przykłady takich procesów zachodzących
i geomorfologiczne, albo przykłady takich procesów zachodzących
w przeszłości  np. wszystkie przykłady cementacji czwartorzędowych
w przeszłości  np. wszystkie przykłady cementacji czwartorzędowych
utworów piaszczystych
utworów piaszczystych
-Wychodnie skał o specyficznych cechach petrograficznych
-Wychodnie skał o specyficznych cechach petrograficznych
i mineralogicznych
i mineralogicznych
-Miejsca nagromadzenia minerałów określonego pochodzenia  np. aluwia
-Miejsca nagromadzenia minerałów określonego pochodzenia  np. aluwia
rzek z podwyższoną koncentracją minerałów ciężkich
rzek z podwyższoną koncentracją minerałów ciężkich
-Miejsca występowania śladów dawnego górnictwa
-Miejsca występowania śladów dawnego górnictwa
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Użytek ekologiczny
Użytek ekologiczny
 Zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających
 Zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających
znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów
znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów
środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne, śródleśne,
środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne, śródleśne,
 oczka wodne , kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty nie
 oczka wodne , kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty nie
użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy
użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy
kamienie.
kamienie.
Ustawa o ochronie przyrody
Ustawa o ochronie przyrody
W Polsce istnieje około 6,5 tysiąca użytków ekologicznych
W Polsce istnieje około 6,5 tysiąca użytków ekologicznych
o łącznej powierzchnia 46810 ha.
o łącznej powierzchnia 46810 ha.
Użytek ekologiczny powołuje wojewoda lub rada gminy
Użytek ekologiczny powołuje wojewoda lub rada gminy
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Użytek ekologiczny
Użytek ekologiczny
Wniosek o powołanie użytku ekologicznego powinien
Wniosek o powołanie użytku ekologicznego powinien
zawierać:
zawierać:
-Określenie obiektu i jego granic (oraz własności gruntu)
-Określenie obiektu i jego granic (oraz własności gruntu)
-Uzasadnienie roli przyrodniczej pełnionej przez obiekt
-Uzasadnienie roli przyrodniczej pełnionej przez obiekt
w krajobrazie
w krajobrazie
-Propozycje zasad postępowania (zakazy, ewentualne nakazy
-Propozycje zasad postępowania (zakazy, ewentualne nakazy
utrzymania tradycyjnego sposobu gospodarowania)
utrzymania tradycyjnego sposobu gospodarowania)
Rejestr użytków ekologicznych prowadzi starosta
Rejestr użytków ekologicznych prowadzi starosta
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
FORMY OCHRONY PRZYRODY W POLSCE
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy
 Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony
 Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony
wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego,
wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego,
dla zachowania jego wartości estetycznych.
dla zachowania jego wartości estetycznych.
Ustawa o ochronie przyrody
Ustawa o ochronie przyrody
W Polsce istnieje 107 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o łącznej
W Polsce istnieje 107 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o łącznej
powierzchni przekraczającej 65 tys. ha.
powierzchni przekraczającej 65 tys. ha.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy może tworzyć wojewoda albo Rada
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy może tworzyć wojewoda albo Rada
Gminy
Gminy
Ochrona gatunkowa roślin zwierząt i
Ochrona gatunkowa roślin zwierząt i
grzybów
grzybów
ISTOTA OCHRONY GATUNKOWEJ
ISTOTA OCHRONY GATUNKOWEJ
" Jest ważnym narzędziem ochrony różnorodności
" Jest ważnym narzędziem ochrony różnorodności
" Jej istotą jest stworzenie prawnej ochrony na terenie całego
" Jej istotą jest stworzenie prawnej ochrony na terenie całego
kraju taksonów zagrożonych lub rzadkich, albo z innych
kraju taksonów zagrożonych lub rzadkich, albo z innych
powodów zasługujących na ochronę
powodów zasługujących na ochronę
" Jest uzupełnieniem ochrony obszarowej gdzie chronione są
" Jest uzupełnieniem ochrony obszarowej gdzie chronione są
gatunki wraz z siedliskiem9
gatunki wraz z siedliskiem9
" W ustawie o ochronie przyrody wymieniony jest katalog
" W ustawie o ochronie przyrody wymieniony jest katalog
zakazów (wspólny dla roślin i grzybów, oddzielny dla zwierząt),
zakazów (wspólny dla roślin i grzybów, oddzielny dla zwierząt),
które w rozporządzeniach o ochronie gatunkowej może
które w rozporządzeniach o ochronie gatunkowej może
wprowadzić minister środowiska
wprowadzić minister środowiska
Historia ochrony gatunkowej w Polsce
Historia ochrony gatunkowej w Polsce
" Gatunki roślin i zwierząt cenne ze względu na ich użyteczność były
" Gatunki roślin i zwierząt cenne ze względu na ich użyteczność były
chronione prawem plemiennym zanim powstało państwo polskie, a potem
chronione prawem plemiennym zanim powstało państwo polskie, a potem
przez kilka wieków z nakazu jego władców
przez kilka wieków z nakazu jego władców
" Średniowiecze (XI-XII w.)- wprowadzono przepisy ochronne dotyczące
" Średniowiecze (XI-XII w.)- wprowadzono przepisy ochronne dotyczące
bobra i tura
bobra i tura
" XV-XVI w.  wprowadzono przepisy ochronne dotyczące żubra, tarpana,
" XV-XVI w.  wprowadzono przepisy ochronne dotyczące żubra, tarpana,
łosia, sokoła wędrownego i łabędzia niemego (ochronę gatunków
łosia, sokoła wędrownego i łabędzia niemego (ochronę gatunków
regulowały statuty Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego
regulowały statuty Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego
" Ochrona gatunkowa we współczesnym rozumieniu, obejmująca ochroną
" Ochrona gatunkowa we współczesnym rozumieniu, obejmująca ochroną
gatunki nie głównie ze względu na ich wartości użytkowe, ale
gatunki nie głównie ze względu na ich wartości użytkowe, ale
przyrodnicze, edukacyjne i naukowe, powstałą w Europie dopiero w XIX
przyrodnicze, edukacyjne i naukowe, powstałą w Europie dopiero w XIX
w.
w.
" 1868 r.  wprowadzenie ustawy o ochronie świstaka i kozicy w Tatrach,
" 1868 r.  wprowadzenie ustawy o ochronie świstaka i kozicy w Tatrach,
uchwalonej pod zaborem austriackim przez sejm galicyjski we Lwowie 
uchwalonej pod zaborem austriackim przez sejm galicyjski we Lwowie 
prawdopodobnie pierwszy na świecie akt prawny zmierzający do ochrony
prawdopodobnie pierwszy na świecie akt prawny zmierzający do ochrony
zwierząt, motywowany względem innym niż użytkowy
zwierząt, motywowany względem innym niż użytkowy
" 15 września 1919 r.  minister wyznań religijnych i oświecenia
" 15 września 1919 r.  minister wyznań religijnych i oświecenia
publicznego wydał rozporządzenie o ochronie zabytków przyrody
publicznego wydał rozporządzenie o ochronie zabytków przyrody
zakazujące  niszczenia, uszkadzania i wywożenia z kraju cisa, limby,
zakazujące  niszczenia, uszkadzania i wywożenia z kraju cisa, limby,
modrzewia polskiego, różanecznika żółtego i wschodniokarpackiego oraz
modrzewia polskiego, różanecznika żółtego i wschodniokarpackiego oraz
smaglicy podolskiej
smaglicy podolskiej
" 1936 r. objęcie ochroną szarotki górskiej
" 1936 r. objęcie ochroną szarotki górskiej
Historia ochrony gatunkowej roślin i grzybów w Polsce
Historia ochrony gatunkowej roślin i grzybów w Polsce
" 1946 r.  pierwsze w Polsce powojennej rozporządzenie o
" 1946 r.  pierwsze w Polsce powojennej rozporządzenie o
wprowadzeniu ochrony gatunkowej roślin, wydane przez
wprowadzeniu ochrony gatunkowej roślin, wydane przez
ministra oświaty na podstawie przedwojennej ustawy o ochronie,
ministra oświaty na podstawie przedwojennej ustawy o ochronie,
uwzględniające 110 gatunków; ochrona ta miała charakter
uwzględniające 110 gatunków; ochrona ta miała charakter
bierny i polegała wyłącznie na zakazie bezpośredniego niszczenia
bierny i polegała wyłącznie na zakazie bezpośredniego niszczenia
roślin lub zwierząt lub ich usuwania z naturalnych stanowisk
roślin lub zwierząt lub ich usuwania z naturalnych stanowisk
oraz na zakazie handlu i wywożenia za granicę w stanie świeżym
oraz na zakazie handlu i wywożenia za granicę w stanie świeżym
lub suszonym
lub suszonym
" 1957 r.  minister leśnictwa i przemysłu drzewnego wprowadza
" 1957 r.  minister leśnictwa i przemysłu drzewnego wprowadza
ochronę całkowitą dla 131 gatunków roślin naczyniowych i
ochronę całkowitą dla 131 gatunków roślin naczyniowych i
ochronę częściową 16 gatunków roślin leczniczych i
ochronę częściową 16 gatunków roślin leczniczych i
przemysłowych oraz po raz pierwszy ochronę 46 gatunków
przemysłowych oraz po raz pierwszy ochronę 46 gatunków
porostów
porostów
wprowadzenie ochrony częściowej było ważnym wydarzeniem w dziejach ochrony
wprowadzenie ochrony częściowej było ważnym wydarzeniem w dziejach ochrony
gatunkowej  oznaczało reglamentację i kontrolę ich pozyskiwania ze stanowisk dzikich; od
gatunkowej  oznaczało reglamentację i kontrolę ich pozyskiwania ze stanowisk dzikich; od
tamtej pory zgodę ministra na pozyskiwanie gatunków częściowo chronionych mogły uzyskać
tamtej pory zgodę ministra na pozyskiwanie gatunków częściowo chronionych mogły uzyskać
tylko osoby mające upoważnienie z instytucji lub zakładów zainteresowanych zbieraniem
tylko osoby mające upoważnienie z instytucji lub zakładów zainteresowanych zbieraniem
(zakłady zielarskie) w ilościach i na obszarach uzgodnionych z organami ochrony przyrody
(zakłady zielarskie) w ilościach i na obszarach uzgodnionych z organami ochrony przyrody
Historia ochrony gatunkowej roślin i grzybów w Polsce
Historia ochrony gatunkowej roślin i grzybów w Polsce
" 1983 r.  rozporządzenie ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego
" 1983 r.  rozporządzenie ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego
 wyraz
ne rozróżnienie ochrony całkowitej i częściowej; ochroną
 wyraz
ne rozróżnienie ochrony całkowitej i częściowej; ochroną
całkowitą objęto 198 gatunków roślin i 25 gatunków grzybów,
całkowitą objęto 198 gatunków roślin i 25 gatunków grzybów,
ochroną częściową 25 gatunków roślin naczyniowych i 46 gatunków
ochroną częściową 25 gatunków roślin naczyniowych i 46 gatunków
porostów należących do brodawczaków; dzięki temu aktowi
porostów należących do brodawczaków; dzięki temu aktowi
prawnemu Polska stałą się pionierem w gatunkowej ochronie
prawnemu Polska stałą się pionierem w gatunkowej ochronie
grzybów wielkoowocnikowych, ponieważ jako pierwsza na świecie
grzybów wielkoowocnikowych, ponieważ jako pierwsza na świecie
wprowadziła ochronę gatunkową dla całej rodziny smardzowatych i
wprowadziła ochronę gatunkową dla całej rodziny smardzowatych i
sromotnikowatych, dwóch rodzajów: szmaciaka i soplówki i kilku
sromotnikowatych, dwóch rodzajów: szmaciaka i soplówki i kilku
pojedynczych gatunków
pojedynczych gatunków
" 1995 r.  rozporządzenie ministra środowiska, zasobów naturalnych
" 1995 r.  rozporządzenie ministra środowiska, zasobów naturalnych
i leśnictwa zwiększyło liczbę grzybów objętych ochroną ścisłą do 26
i leśnictwa zwiększyło liczbę grzybów objętych ochroną ścisłą do 26
(mądziak malinowy, sromotnik dwoisty), ochroną ścisłą objęto 218
(mądziak malinowy, sromotnik dwoisty), ochroną ścisłą objęto 218
porostów (1 gatunek ochroną częściową) i 206 taksonów roślin
porostów (1 gatunek ochroną częściową) i 206 taksonów roślin
" 2001 r.  minister środowiska poszerza listę gatunków roślin i
" 2001 r.  minister środowiska poszerza listę gatunków roślin i
grzybów objętych ochroną ścisłą i częściową
grzybów objętych ochroną ścisłą i częściową
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
" 1920 r.  dzięki staraniom Tymczasowej Państwowej Komisji Ochrony
" 1920 r.  dzięki staraniom Tymczasowej Państwowej Komisji Ochrony
Przyrody powstał projekt ustawy o ochronie zwierząt dziko żyjących 
Przyrody powstał projekt ustawy o ochronie zwierząt dziko żyjących 
niestety nie wszedł on w życie
niestety nie wszedł on w życie
" 1934 r.  wprowadzenie pierwszej ustawy o ochronie przyrody; objęcie
" 1934 r.  wprowadzenie pierwszej ustawy o ochronie przyrody; objęcie
m.in. ochroną gatunkową żółwia
m.in. ochroną gatunkową żółwia
" 1938 r. objęcie ochroną gatunkową żubra
" 1938 r. objęcie ochroną gatunkową żubra
" Przed II Wojną Światową, mocy zapisów prawa łowieckiego
" Przed II Wojną Światową, mocy zapisów prawa łowieckiego
wprowadzono całoroczną ochronę muflonów, niedz
wiedzi i samców
wprowadzono całoroczną ochronę muflonów, niedz
wiedzi i samców
łosia (byków); całoroczną ochroną objęto jesiotra
łosia (byków); całoroczną ochroną objęto jesiotra
" Po II Wojnie Światowej, na mocy pierwszego rozporządzenia ministra
" Po II Wojnie Światowej, na mocy pierwszego rozporządzenia ministra
leśnictwa w 1952 r., objęto ochroną 386 gatunków zwierząt m.in.
leśnictwa w 1952 r., objęto ochroną 386 gatunków zwierząt m.in.
wszystkie biegacze, trzmiele, tęczniki, nadobnicę alpejską i niepylaka
wszystkie biegacze, trzmiele, tęczniki, nadobnicę alpejską i niepylaka
apollo, kilka gatunków płazów i gadów, 22 gatunki ptaków
apollo, kilka gatunków płazów i gadów, 22 gatunki ptaków
drapieżnych, wśród ssaków m.in. bobra, świstaka, kozicę, łosia, żubra;
drapieżnych, wśród ssaków m.in. bobra, świstaka, kozicę, łosia, żubra;
rozporządzenie to zakazywało także prowadzania do środowiska
rozporządzenie to zakazywało także prowadzania do środowiska
gatunków obcych bez indywidualnego zezwolenia ministra i niszczenia
gatunków obcych bez indywidualnego zezwolenia ministra i niszczenia
mrowisk; nadal można było zabijać wilka nawet w okresie rozrodczym
mrowisk; nadal można było zabijać wilka nawet w okresie rozrodczym
i wychowywania młodych
i wychowywania młodych
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
" 1983 r.  na mocy rozporządzenia wilk i piżmak został uznany za
" 1983 r.  na mocy rozporządzenia wilk i piżmak został uznany za
zwierzę łowne, któremu przysługuje prawo do okresu ochronnego (z
zwierzę łowne, któremu przysługuje prawo do okresu ochronnego (z
wyjątkiem dawnych województw krośnieńskiego, przemyskiego i
wyjątkiem dawnych województw krośnieńskiego, przemyskiego i
nowosądeckiego, na terenie których wilk mógł być zabijany przez cały
nowosądeckiego, na terenie których wilk mógł być zabijany przez cały
rok)
rok)
" Rozporządzenie z 1983 r. objęło ochroną ścisłą wszystkie gatunki
" Rozporządzenie z 1983 r. objęło ochroną ścisłą wszystkie gatunki
ptaków drapieżnych
ptaków drapieżnych
" 1995 r  objęcie ochroną gatunkową wilka (z wyłączeniem ww.
" 1995 r  objęcie ochroną gatunkową wilka (z wyłączeniem ww.
województw)
województw)
wydłużyła się lista bezkręgowców objętych ochroną ścisłą
wydłużyła się lista bezkręgowców objętych ochroną ścisłą
(załącznik do tego rozporządzenia zawiera listę ponad 500 gatunków
(załącznik do tego rozporządzenia zawiera listę ponad 500 gatunków
zwierząt objętych ochroną  dominują kręgowce
zwierząt objętych ochroną  dominują kręgowce
rozporządzenie to wprowadza strefy ochrony ścisłej i częściowej
rozporządzenie to wprowadza strefy ochrony ścisłej i częściowej
wokół gniazd 16 gatunków ptaków i w otoczeniu miejsc gromadnego
wokół gniazd 16 gatunków ptaków i w otoczeniu miejsc gromadnego
występowania 2 gatunków gadów, zakaz niszczenia mrowisk i miejsc
występowania 2 gatunków gadów, zakaz niszczenia mrowisk i miejsc
rozrodu zwierząt  m.in. usuwanie drzew i krzewów, niszczenie skarp,
rozrodu zwierząt  m.in. usuwanie drzew i krzewów, niszczenie skarp,
oczek wodnych bagien i torfowisk (zakaz nie obejmuje działań
oczek wodnych bagien i torfowisk (zakaz nie obejmuje działań
związanych z gospodarką rolną, leśną i rybacką)
związanych z gospodarką rolną, leśną i rybacką)
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
Historia ochrony gatunkowej zwierząt w Polsce
" 1995 r ustawa o ochronie przyrody c.d
" 1995 r ustawa o ochronie przyrody c.d
" Do dość zabawnych restrykcji w tej ustawie należy wpis o
" Do dość zabawnych restrykcji w tej ustawie należy wpis o
bezwarunkowym zakazie filmowania i fotografowania zwierząt
bezwarunkowym zakazie filmowania i fotografowania zwierząt
podlegających ochronie prawnej, z bezkręgowcami włącznie (z
podlegających ochronie prawnej, z bezkręgowcami włącznie (z
wyjątkiem terenów zabudowanych i miejsc ogólnodostępnych). Nie
wyjątkiem terenów zabudowanych i miejsc ogólnodostępnych). Nie
wolno więc było fotografować chrząszcza spacerującego po leśnej
wolno więc było fotografować chrząszcza spacerującego po leśnej
ściółce bez zgody wojewody, ale w majestacie prawa wolno było
ściółce bez zgody wojewody, ale w majestacie prawa wolno było
niepokoić nietoperze zimujące w fortyfikacjach na zabudowanych
niepokoić nietoperze zimujące w fortyfikacjach na zabudowanych
terenach podmiejskich
terenach podmiejskich
" 2001 r.  wprowadzono sztywny katalog zakazów i odstępstw od
" 2001 r.  wprowadzono sztywny katalog zakazów i odstępstw od
zakazów w stosunku do gatunków objętych ochroną ścisłą i częściową,
zakazów w stosunku do gatunków objętych ochroną ścisłą i częściową,
co spotkało się z powszechną krytyką środowisk naukowych i
co spotkało się z powszechną krytyką środowisk naukowych i
organizacji ekologicznych
organizacji ekologicznych
bóbr został przesunięty z grupy gatunków objętych ochroną ścisłą do
bóbr został przesunięty z grupy gatunków objętych ochroną ścisłą do
grupy objętej ochroną częściową  dowód na osiągnięcie pełnego
grupy objętej ochroną częściową  dowód na osiągnięcie pełnego
sukcesu w ochronie tego gatunku niegdyś skrajnie zagrożonego
sukcesu w ochronie tego gatunku niegdyś skrajnie zagrożonego
wyginięciem
wyginięciem
Liczba gatunków w różnym stopniu
Liczba gatunków w różnym stopniu
zagrożonych na obszarze Polski; w nawiasach
zagrożonych na obszarze Polski; w nawiasach
 liczba gatunków wymarłych
 liczba gatunków wymarłych