PROPEDEUTYKA PEDIATRII

Pytania na zaliczenie – semestr zimowy 2015/2016

Rozwój fizyczny i psychomotoryczny dziecka

1. Wymień czynniki środowiskowe mające wpływ na rozwój dziecka.
2. Zadania profilaktyczne w pediatrii.
3. Co to jest auksologia i jakie dziedziny nauki obejmuje?
4. Co to jest akceleracja rozwoju i czym jest spowodowana?
5. Wymień znane ci metody kontroli rozwoju fizycznego.
6. Do czego służą siatki centylowe. Podaj zakres normy na siatkach centylowych.
7. Do jakich granic na siatkach centylowych zbliżone są wartości



2 SD od średniej?

8. Co to są morfogramy?
9. Jakie znasz kryteria oceny wieku rozwojowego?
10. Jakie hormony wpływają na rozwój dziecka?
11. Co to jest skok pokwitaniowy?
12. Wymień główne hormony wpływające na rozwój płodu.
13. Wymień metody oceny wieku płodowego.
14. Określ granice czasowe okresu noworodkowego. Określ granice czasowe okresu przedszkolnego.
15. Określ kwartalne przyrosty długości w 1 roku życia, podaj średnią wartość długości ciała

noworodka i dziecka w 12 miesiącu życia.

16. Podaj przyrosty masy ciała, długości i obwodu głowy dziecka w pierwszym roku życia.
17. W jakim wieku następuje podwojenie i potrojenie masy ciała.
18. Kiedy następuje zarośnięcie ciemiączek?
19. Oblicz i określ wiek rozwojowy 8-miesięcznego niemowlęcia, u którego w badaniu fizykalnym

stwierdzono obecność 6 zębów mlecznych.

20. Chłopiec ma 8 lat, a jego parametry wysokości i masy ciała odpowiadają przeciętnym dla chłopca

w wieku 9 lat i 6 m-cy. Jaki jest wiek rozwojowy dziecka?

21. Chłopiec w wieku 10 lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest

powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym chłopca?

22. Masz trzech chłopców w wieku 10 lat różniących się wysokością ciała. Pozycja centylowa wysokości

pierwszego chłopca = 75, drugiego = 10-25, trzeciego >90. Uszereguj dzieci rozpoczynając od
najwyższego.

23. Dziewczynka ma 5 lat i pozycję wysokości ciała = 25 centylowi, masy ciała zaś 10-25 centylowi. Co

możesz powiedzieć o rozwoju somatycznym dziecka?

24. Dziewczynka w wieku 5-lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest

powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym tego dziecka?

25. Scharakteryzuj okres wczesno-szkolny

Noworodek

1. Podaj cechy morfologicznie noworodka donoszonego
2. Do czego służy skala Apgar? Jakie parametry ocenia?
3. Jakie elementy wchodzą w skład skali Apgar ?
4. Interpretacja stanu noworodka wg skali Apgar.
5. Oceń stan noworodka, którego skala Apgar wynosiła w 1 min - 2 pkt, w 5 min. - 6 pkt, w 10 min. -

7 pkt. Jakie są dla niego prognozy rozwojowe?

6. Określ średnie wartości długości, masy ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej donoszonego

noworodka.

7. Podaj proporcje ciała noworodka. W jakim wieku niemowlęcia, wymiar obwodu głowy zrównuje

się z obwodem klatki piersiowej.

8. Co powoduje i ile wynosi fizjologiczny ubytek masy ciała u noworodków.
9. Ile wynosi obwód głowy i klatki piersiowej donoszonego noworodka?
10. Na czym polega prawidłowa adaptacja noworodka do życia pozałonowego?
11. Podaj ile wynosi obwód głowy donoszonego noworodka i dziecka rocznego.
12. Podaj odruchy występujące u noworodka. Kiedy zanikają?
13. Podaj ile wynosi obwod głowy noworodka i przyrosty kwartalne tej cechy w ciągu pierwszego

roku życia.

14. Wymień odrębności fizjologiczne okresu noworodkowego.
15. Jak klasyfikowane są noworodki w odniesieniu do wieku ciążowego.
16. Jak dzielimy noworodki w zależności od stopnia rozwoju wewnątrzmacicznego?
17. Podaj definicję wcześniactwa.
18. Co oznacza pojęcie noworodek z małą masą ciała?
19. Podaj cechy morfologiczne wcześniaka.
20. Wymień grupy noworodków, określane mianem „noworodek z małą masą ciała”.
21. Podaj definicję hipotrofii wewnątrzmacicznej.
22. Opisz charakterystyczne cechy noworodków z hipotrofią wewnątrzmaciczną.
23. Jakie czynniki wywołują hipotrofię wewnątrzmaciczną?
24. Co to są czynniki teratogenne? Podaj przykłady teratogennych czynników fizycznych,

chemicznych i biologicznych.

25. Jaki wpływ na płód ma palenie papierosów przez matkę?
26. Jaki wpływ na płód ma narkomania matki?

27. Co to są embriopatie? Podaj przykłady czynników, które mogą je powodować.
28. Co to są fetopatie i kiedy powstają ?
29. Co to są gametopatie?

30. Co to jest płodowy zespół alkoholowy? Podaj charakterystyczne cechy tego zespołu.
31. Noworodek urodzony w 38 tygodniu, z masą urodzeniową powyżej 90 centyla to

noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku
płodowego (AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)

32. Noworodek urodzony w 34 tygodniu, z masą urodzeniową pomiędzy 10-90 centylem to

noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA)
czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)

33. Noworodek urodzony w 36 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to noworodek duży

w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA) czy mały w
stosunku do wieku płodowego (SGA)

34. Noworodek urodzony w 43 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to noworodek duży

w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA) czy mały w
stosunku do wieku płodowego (SGA).

35. Jakie są przyczyny żółtaczki fizjologicznej okresu noworodkowego? - ROZDZIAŁ O ŻÓŁTACZCE
36. Podaj kryteria żółtaczki fizjologicznej u noworodków. - ROZDZIAŁ O ŻÓŁTACZCE

Układ moczowy

1. Opisz prawidłowy wynik analizy moczu.
2. Podaj prawidłowe wartości diurezy dobowej u niemowlęcia.
3. Wymień zasadnicze różnice anatomiczne w budowie układu moczowego niemowlęcia i

człowieka dorosłego.

4. Podaj zasadnicze różnice czynnościowe pomiędzy układem moczowym niemowlęcia i

człowieka dorosłego.

5. Czym przejawia się czynnościowa niedojrzałość nerek u noworodka?

6. Na czym polega technika prawidłowego pobierania moczu do badań diagnostycznych?

7. Opisz prawidłowy wynik posiewu moczu.

Kardiologia

1. Jaka jest średnia częstość oddechów i akcji serca u zdrowego

noworodka

, niemowlęcia i

dziecka w okresie przedszkolnym?

2. Podaj charakterystyczne cechy krążenia płodowego.
3. Podaj zmiany zachodzące w układzie krążenia noworodka.
4. Na czym polega adaptacja układu krążenia do życia pozałonowego?
5. Jakie mogą być pozostałości krążenia płodowego u niemowląt?
6. Określ prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u

noworodka, niemowlęcia i dziecka w okresie przedszkolnym?

7. Jakie znasz i czym są spowodowane niewinne niemiarowości rytmu serca u dzieci?
8. Przyczyny powstawania szmerów przygodnych, czym się one charakteryzują.
9. Przyczyny szmerów czynnościowych nad sercem u noworodka
10. Kiedy zarasta otwór owalny?
11. Kiedy zarasta przewód tętniczy?

12. Na czym polega badania fizykalne układu krążenia
13. Jakie powinny być spełnione warunki przy pomiarze ciśnienia krwi u dzieci?

Układ oddechowy

1. Jaka jest średnia częstość oddechów zdrowego noworodka?
2. Co to jest surfaktant i jaką spełnia rolę?
3. Jakie zaburzenia kliniczne wywołuje brak surfaktantu płucnego i u jakich noworodków się ich

spodziewamy?

4. Wymień etapy rozwoju układu oddechowego.
5. Jakie czynniki warunkują pierwszy oddech u noworodka?
6. Wymień odrębności fizjologiczne układu oddechowego u noworodka.
7. Wymień odrębności anatomiczne układu oddechowego u noworodków i niemowląt
8. Podaj definicję bezdechu
9. Jakie mogą być przyczyny bezdechów?

Układ krwiotwórczy

1. Co to jest niedokrwistość fizjologiczna, kiedy występuje i czym jest spowodowana?
2. Jak zmienia się obraz czerwonokrwinkowy w zależności od wieku dziecka?
3. Podaj prawidłowe wartości morfologii krwi u noworodka.
4. Podaj prawidłowe wartości leukocytozy i obrazu białokrwinkowego noworodka.
5. Zmiany obrazu białokrwinkowego w morfologii krwi w przebiegu rozwoju dziecka.

6. Jakie są różnice w rodzaju hemoglobiny na różnych etapach rozwoju?

7. Wymień przyczyny niedokrwistości fizjologicznej pierwszego kwartału.
8. Jakie cechy parametrów laboratoryjnych wskazują na niedokrwistość z niedoborem żelaza?

9. Jakie są przyczyny niedokrwistości u wcześniaków?
10. Na czym polega profilaktyka niedokrwistości u wcześniaków?

11. Jakie czynniki wpływają na prawidłową erytropoezę u płodu i noworodka?

12. Na czym polega istota choroby hemolitycznej noworodka?
13. Na czym polega profilaktyka konfliktu serologicznego RH?
14. U których noworodków występuje i czym się charakteryzuje konflikt serologiczny w zakresie

grup głównych?

15. Co to jest choroba krwotoczna?
16. Na czym polega profilaktyka choroby krwotocznej?

Układ nerwowy

1. Wymień odruchy fizjologiczne u dziecka w pierwszym kwartale życia.
2. Które odruchy neurologiczne utrzymują się powyżej 6 m-ca życia niemowlęcia?
3. Do którego miesiąca życia utrzymuje się odruch Moro?
4. Podaj prawidłowy skład płynu mózgowo-rdzeniowego niemowlęcia.
5. Wymień objawy oponowe u niemowląt
6. Wymień objawy oponowe u dzieci starszych.

7. Jakie znasz prawa rządzące rozwojem psychoruchowym dziecka?
8. Co rozumiesz pod pojęciem motoryka duża, motoryka mała?

11. Co to są kroki milowe w rozwoju psychomotorycznym

Krzywica, kości, skóra.

1. Na czym polega działanie parathormonu?
2. Wymień objawy kostne krzywicy.

3. Na jakiej podstawie można rozpoznać krzywicę u niemowlęcia?

4. Jakie są objawy zwiastunowe (ogólnoustrojowe) krzywicy?
5. Na czym polega profilaktyka krzywicy?
6. Wymień czynniki sprzyjające wystąpieniu krzywicy u niemowląt
7. Wymień podstawowe funkcje skóry.
8. Wymień najczęściej występujące zmiany skórne u noworodków i niemowląt.

9. Na czym polega działanie Vit. D

.

10. Podaj dawki profilaktyczne Vit. D

3

stosowane u niemowląt urodzonych o czasie

11. Podaj dawki profilaktyczne Vit. D

3

stosowane u niemowląt urodzonych

przedwcześnie (wcześniaki)

12. Co jest źródłem witaminy D dla niemowlęcia?
13. Podaj w jaki sposób noworodek może tracić ciepło.

14. Podaj definicję i rodzaje odwodnienia. - UKŁAD POKARMOWY
15. Podaj objawy kliniczne odwodnienia u niemowląt. - UKŁAD POKARMOWY

16. Co to jest szczytowa masa kostna i jakie ma znaczenie?

Żywienie dziecka

1. Wymień różnice jakościowe między mlekiem ludzkim i krowim.
2. Wymień zalety pokarmu kobiecego.

3. Wymień podstawowe zasady karmienia piersią.
4. Wymień względne i bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią
5. Jakich składników mineralnych i witamin może być za mało w pokarmie kobiecym?
6. Wymień pokarmy, których należy unikać w diecie niemowlęcej
7. Co to jest mleko początkowe? Wymień preparaty.
8. Co to jest mleko modyfikowane? Wymień preparaty.
9. Co to jest mleko następne (podaj preparaty). Kiedy wprowadzamy je do żywienia niemowląt?

10. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego naturalnie. Podaj

objętość i ilość posiłków.

11. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 5-, 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego sztucznie,

podaj rodzaje mieszanki mlecznej, objętość i ilość posiłków.

12. Kiedy do diety dziecka wprowadzane są soki, zupa jarzynowa, mięso i jajko?
13. Kiedy do diety dziecka można wprowadzić gluten?
14. Jakie znasz wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jaka rolę spełniają one w organizmie

dziecka?

15. Wymień choroby wynikające z nieprawidłowego żywienia w wieku dziecięcym.

16. Co jest najczęstszą przyczyną alergii pokarmowej u noworodków i niemowląt?
17. Jakich produktów żywnościowych należy unikać w diecie niemowlęcia z rodziny obciążonej

atopią?

18. Co to jest dieta bezglutenowa?
19. Wymień mieszanki lecznicze stosowane w alergii pokarmowej.

Układ pokarmowy

1. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania białek u noworodka i człowieka

dorosłego.

2. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania tłuszczów u noworodka i

człowieka dorosłego.

3. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania węglowodanów u noworodka i

człowieka dorosłego.

4. Podaj różnice anatomiczne pomiędzy przewodem pokarmowym noworodka i człowieka

dorosłego.

5. W jakim wieku przewód pokarmowy dziecka osiąga pełną sprawność czynnościową?

Rozwój fizyczny i psychomotoryczny dziecka

1.

Wymień

czynniki

środowiskowe

mające

wpływ

na

rozwój

dziecka.

- środowisko wewnątrzmaciczne – właściwości genetyczne matki:

budowa i funkcja narządu rodnego

budowa i funkcja łożyska

jakość cytoplazmy jaja płodowego

jakość DNA mitochondrialnego komórki jajowej

właściwości metaboliczne matki

poziomy hormonów

zapasy substancji (np. Fe)

- środowisko zewnętrzne – wpływa na matkę:

wiek matki (optymalny: 23-26 lat)

stan zdrowia matki (np. zaburzenia hormonalne)

liczba przebytych ciąż (najlepiej rozwinięte dzieci z 2, 3 i 4 ciąży)

tryb życia (brak narażenia na czynniki teratogenne)

sposób odżywiania (przyjmowanie 0,4 mg kwasu foliowego na dobę, kwasów tłuszczowych

nienasyconych, probiotyków – np. jogurty)

przyjmowanie leków i używek

- modyfikatory naturalne – elementy biogeograficzne:

fauna, flora

zasoby mineralne i wodne

skład powietrza

klimat

(ukształtowanie terenu, promieniowanie, ukształtowanie podłoża i cyrkulacja atmosferyczna)

- modyfikatory kulturowe – czynniki społeczno-ekonomiczne i socjalne:

poziom wykształcenia i kultury rodziców

dochód na 1 członka rodziny

wielkość i charakter środowiska społecznego

tradycje i zwyczaje społeczne

żywienie

2.

Zadania

profilaktyczne

pediatrii.

- ocena auksologiczna wzrastania i rozwoju

- ustalanie standardów żywienia

- prowadzenie polityki szczepień ochronnych

- profilaktyka krzywicy

- prowadzenie bilansów zdrowia dzieci

- zapobieganie chorobom dziedzicznym

- zapobieganie wadom wrodzonym

- zapobieganie wypadkom

3.

Co

to

jest

auksologia

i

jakie

dziedziny

nauki

obejmuje?

Auksologia to nauka o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływaniach środowiska
zewnętrznego na rozwijający się organizm dziecka. Współcześnie zajmuje się całością rozwoju
psychofizycznego dziecka, bada odrębności rozwojowe. Jest nauką interdyscyplinarną, obejmuje:

- antropologię rozwojową

- pediatrię – medycynę wieku rozwojowego

Odrębność auksologii wynika ze swoistości stosowanych metod badawczych – mierników rozwoju
fizycznego i sprawności fizycznej, uznawanych za pozytywne wskaźniki zdrowia.

4.

Co

to

jest

akceleracja

rozwoju

i

czym

jest

spowodowana?

Akceleracja rozwoju oznacza dostrzegane od ok. 150 lat zjawisko przyspieszonego biologicznego
rozwoju człowieka i osiągania przez kolejne pokolenia ostatecznie większych wymiarów ciała. W
pojęciu akceleracji rozwoju wyróżnić można 3 procesy:

- przyspieszenie rozwoju fizycznego i dojrzewania płciowego, wyrażające się m.in. wcześniejszym
osiąganiem kolejnych etapów rozwoju

- zmiany proporcji ciała, np. w postaci wydłużania kończyn dolnych

- późniejsze występowanie procesów inwolucyjnych, czyli wydłużenie biologicznej potencji gatunku
ludzkiego

Wśród przyczyn akceleracji rozwoju wymienia się:

- postęp cywilizacji technicznej z konsekwencjami społeczno-ekonomicznymi

- proces urbanizacji przez bodźce działające na ośrodkowy układ nerwowy

- bardziej racjonalne żywienie, zwłaszcza zwiększone spożycie białka

- zwiększone nasłonecznienie i aktywizacja witaminy D

- umiarkowana heterozja, czyli mieszanie się populacji na skutek zwiększonej migracji ludności,
prowadząca do wymiany genów

5.

Wymień

znane

ci

metody

kontroli

rozwoju

fizycznego.

W ujęciu statystycznym – pozwalającym na określenie poziomu rozwoju fizycznego osiągniętego w
dniu badania (pomiary antropometryczne – określenie wielkości danej cechy morfologicznej u
dziecka):

- do 2 roku życia

masa ciała

długość ciała

obwód głowy

obwód klp

- powyżej 2 roku życia

masa ciała

wysokość ciała

W ujęciu dynamicznym – umożliwiającym śledzenie przebiegu indywidualnego rozwoju dziecka przez
zaplanowany czas, najlepiej od urodzenia do dojrzałości (ocena tempa wzrastania – określenie
przyrostów danej cechy w jednostce czasu):

- tabele norm, czyli biologiczne układy odniesienia

- siatki centylowe

- wskaźniki proporcji, np. wskaźnik Queteleta, BMI i inne

- morfogramy

- ocena wieku biologicznego (rozwojowego) – wiek morfologiczny, zębowy, cech płciowych

- wskaźniki oceny składu ciała

LBM (lean body mass) – masa ciała szczupłego

BIA – metoda impedancji bioelektrycznej

- biochemiczne wskaźniki rozwoju, np. wykorzystujące wydalanie hydroksyproliny i kreatyniny z
moczem

6.

Do czego służą siatki centylowe. Podaj zakres normy na siatkach centylowych.

- graficzne przedstawienie pozycji badanej cechy i odniesienie jej do normy

- na podstawie pomiarów wykonywanych np. w odstępach półrocznych w okresie kilku lat, można
określić tor rozwojowy badanych cech, najczęściej wysokości i masy ciała

- poprzez nanoszenie na siatce kolejno uzyskiwanych, np. w odstępach półrocznych, wartości
pomiarów wysokości ciała wykreślić można krzywą odzwierciedlającą indywidualne tempo wzrastania

Zakres normy na siatkach centylowych obejmuje 2 odchylenia standardowe (pomiędzy 3 a 97
centylem) – w tym przedziale mieści się 95,5% populacji.

7.

Do jakich granic na siatkach centylowych zbliżone są wartości2 SD od średniej?

Wartości ± 2 SD od średniej określają dolną i górną granicę normy, w której mieści się 95,5 %
populacji – odpowiadają 3 i 97 centylowi na siatkach.

8.

Co

to

są

morfogramy?

Morfogram = profil rozwoju.

Morfogramwykreślony na podstawie kilku cech morfologicznych (długościowych i szerokościowych)
pozwala na ocenę proporcji pomiędzy odcinkami ciała. Poprzeczna linia powstała z połączenia
uzyskanych wartości badanych cech wyznacza poziom ich rozwoju, czyli profil rozwoju dla płci i
danego wieku kalendarzowego. Średnie wartości mierzonych odcinków ciała u osoby dorosłej o
prawidłowym rozwoju somatycznym tworzą na siatce poziomą linię prostą. Im uzyskana krzywa
bardziej odbiega od linii poziomej, tym większe jest zaburzenie proporcji ciała.

Metoda ta może być pomocna w diagnostyce niektórych zaburzeń o etiopatogenezie genetyczno-
endokrynologicznej, np. zespołu Klinefeltera, zespołu Turnera i niektórych innych postaci
niskorosłości, zwłaszcza charakteryzujących się zaburzeniami proporcji ciała.

9.

Jakie

znasz

kryteria

oceny

wieku

rozwojowego?

Wiek biologiczny (rozwojowy) – rzeczywiste zaawansowanie w rozwojukilku cech (wyrażone w
latach), na podstawie których przeprowadza się ocenę auksologiczną:

- wiek morfologiczny (wzrostowy i wagowy)

- wiek zębowy

- wiek kostny

- wiek cech płciowych

15.

Jakie

hormony

warunkują

pokwitanie?

U dziewcząt:

- hormon folikulotropowy (FSH) – pobudza dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego i wydalanie jaja oraz
pośrednio wpływa na rozwój drugorzędowych cech płciowych

- hormon luteotropowy (LH) – pobudza rozwój ciałka żółtego, wytwarzanie w nim estrogenów i
progesteronu oraz w czasie ciąży powoduje rozrost gruczołów sutkowych

- estrogeny wytwarzane w jajnikach (w czasie ciąży także w łożysku):

pobudzają wzrost macicy, przydatków i pochwy

w okresie pokwitania pobudzają rozrost gruczołów sutkowych

kształtują drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe

działają anaboliczne

przyspieszają zrastanie się nasad kości długich

działają antagonistycznie do androgenów nadnerczowych (pod pewnymi względami)

złuszczają błonę śluzową macicy (miesiączkowanie)

- progesteron:

powoduje zmiany w macicy ułatwiające zagnieżdżenie jaja

ułatwia zatrzymanie jaja płodowego i zarodka w macicy

hamuje dalsze jajeczkowanie

pobudza rozwój gruczołu sutkowego

- androgeny nadnerczowe powodują:

rozrost mięśni, kości

powiększenie łechtaczki

owłosienie pach i okolicy łonowej

trądzik młodzieńczy

U chłopców:

- LH powoduje

rozrost jąder

aktywizację komórek gruczołu śródmiąższowego (Leydiga), które wytwarzają testosteron

- FSH

pobudza komórki wytwarzające plemniki

- testosteron jądrowy wraz z androgenami nadnerczowymi odpowiada za:

powiększanie się jąder i moszny, prącia, gruczołu krokowego

zmianę kształtu krtani, mutację głosową

owłosienie płciowe

rozrost mięśni i kości

16.

Co

to

jest

skok

pokwitaniowy?

Skok pokwitaniowy to gwałtowny przyrost długości i masy ciała, rozpoczyna się u dziewcząt na ok. 1
rok przed pierwszą miesiączką, a u chłopców na 1 rok przed pierwszą polucją. Jako pierwszy i
najsilniejszy zaznaczony jest przyrost długości kończyn.

U dziewcząt rozpoczyna się ok. 10 rż., ze szczytem ok.12 rż., po czym stopniowo opada – szczególnie
zaznaczony jest skok szerokości bioder i zmiany w budowie miednicy.

U chłopców – początek 12-13 rż., szczyt ok. 14 rż. – wyraźnie zaznaczony skok szerokości barków i
klatki piersiowej.

20.

Wymień

główne

hormony

wpływające

na

rozwój

płodu.

- somatomedyny płodowe (IGF-1 i IGF-2) – występują we wszystkich tkankach, pozostają pod
regulującym wpływem żywienia i oddziałują na syntezę węglowodanów i różnicowanie komórek

- płodowe hormony tarczycy (T 4 , T 3 , rT 3 ) oraz TSH i TRH

- hormony przysadki (płodowy hGH)

- nerwowy czynnik wzrostu (NGF) – jego syntezę kontrolują testosteron i tyroksyna

- epidermalny czynnik wzrostu (EGF) – ma stymulujące działanie mitogenne

- przekształcający czynnik wzrostu (TGF-α, TGF-β) – wpływają na rozwój naczyń, chrząstki i komórek
nabłonka

- czynniki wzrostu wiążące heparynę (HBGF) – wywierają wpływ na rozwój tkanek mezodermalnych

- płytkowy czynnik wzrostu (PDGF) – odgrywa rolę w stymulacji wzrostu łożyska

- neuropeptydy, regulujące wewnątrzkomórkowe stężenie Ca i Na oraz cAMP

21.

Wymień

metody

oceny

wieku

płodowego

Określa się na podstawie reguły Naegelego (reguła ta pozwala określić termin porodu):

LMP + 7 dni + 9 miesięcy

(LMP – pierwszy dzień ostatniej miesiączki)

Potwierdza się:

-

badaniami

USG:

pomiary pęcherzyka ciążowego

pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu

od 12 tygodnia – ocena wielkości główki płodu

- wymiar dwuciemieniowy

- obwód

po 14 tygodniu ciąży

- wymiar dwuciemieniowy

- długość kości udowej

- obwód głowy i tułowia

między 16 a 18 tygodniem – ocena struktur mózgu

- ocena wieku ciążowego i stopnia dojrzałości płodu

- możliwe wykrycie wrodzonych wad OUN

dane o długości kości długich płodu

- seryjne oznaczanie estriolu w surowicy

- badanie ginekologiczne określające wielkość macicy

- pierwsze ruchy płodu (20 tydzień – połowa ciąży)

- skale neonatologiczne do oceny wieku ciążowego noworodka po urodzeniu:

skale: Dubovitze’a

Ballard

Maliny

opierają się na cechach:

- somatycznych (morfologicznych)

- neurologicznych (dojrzałość układu nerwowego i mięśniowego)

22.

Określ granice czasowe okresu noworodkowego. Określ granice czasowe okresu

przedszkolnego.
Okres

noworodkowy

–

od

porodu

do

28

dnia

życia.

Okres przedszkolny – od 3 rż. do 6-7 rż.

23.

Określ kwartalne przyrosty długości w 1 roku życia, podaj średnią wartość długości

ciałanoworodka

i

dziecka

w

12

miesiącu

życia.

Długość: 0-3 miesiąc – 10cm; 4-6 miesiąc – 6cm; 7-12 miesiąc – 8 cm

Śr. dł. ciała noworodka – 50cm (48-52)

Śr. dł. ciała w 12 miesiącu – 75cm

24.

Podaj przyrosty masy ciała, długości obwodu głowy dziecka w pierwszym roku życia

Masa ciała:

do 10 dnia życia – wyrównanie do 3500g

4-5 mies. – podwojenie

11-12

mies.

–

potrojenie

(1-6 mż. 700g/mies; 7-12 mż. 500g/mies.)

Długość:

I kwartał – 10 cm

0-3 mies. 10cm

II kwartał – 6 cm

4-7 mies. 6cm

III kwartał – 5 cm

6-12

mies.

8

cm

IV kwartał - 4 cm

Obwód głowy:

do 6 miesiąca – 1,5cm/miesiąc

7-12 miesiąc – 0,5cm/miesiąc

Obwód klp:

2-3 miesiąc = obwodowi głowy *(3-4 mies??)

0-6 miesiąc – 12cm (2 cm/mies.

7-12 miesiąc – 2cm (0,5 cm.mies)

25.

W

jakim

wiekunastępuje

podwojenie

i

potrojenie

masy

ciała.

4-5 mies. – podwojenie

11-12 mies. – potrojenie

26.

Kiedy

następuje

zarośnięcie

ciemiączek?

Ciemiączko tylne – ok. 4 miesiąca życia

Ciemiączko przednie – ok. 10-18 miesiąca życia

27.

Oblicz i określ wiek rozwojowy 8-miesięcznego niemowlęcia, u którego w badaniu fizykalnym

stwierdzono obecność 6 zębów mlecznych.

Wzór dla liczby zębów mlecznych:

Liczba zębów = wiek [mż] – 6

Liczba mż = 6 + 6 = 12mż

28.

Chłopiec ma 8 lat, a jego parametry wysokości i masy ciała odpowiadają przeciętnym dla

chłopca w wieku 9 lat i 6 m-cy. Jaki jest wiek rozwojowy dziecka?

Wiek rozwojowy tego chłopca jest prawidłowy, ponieważ w jego przypadku różnica między wiekiem
morfologicznym a metrykalnym wynosi 1,5 roku (w wieku szkolnym jako nieprawidłowość przyjmuje
się odchylenie od wieku metrykalnego powyżej 2 lat).

29.

Chłopiec w wieku 10 lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest

powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym chłopca?

Rozwój nieharmonijny, wzrost mieści się w przedziale normy, a masa ciała przekracza normę i biegnie
w innym kanale centylowym. Chłopiec prawdopodobnie ma nadwagę.

30.

Masz trzech chłopców w wieku 10 lat różniących się wysokością ciała. Pozycja centylowa

wysokości pierwszego chłopca = 75, drugiego = 10-25, trzeciego >90. Uszereguj dzieci rozpoczynając
od najwyższego.

Trzeci >90 Pierwszy =75 Drugi =10-25

31.

Dziewczynka ma 5 lat i pozycję wysokości ciała = 25 centylowi, masy ciała zaś 10-25

centylowi. Co możesz powiedzieć o rozwoju somatycznym dziecka?

Rozwój harmonijny i prawidłowy, ponieważ parametry wysokości i masy ciała mieszczą się w tym
samym kanale centylowym (10-25) i w zakresie normy (między 3 a 97 centylem).

32.

Dziewczynka w wieku 5-lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała

jest powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym tego dziecka?

Rozwój nieharmonijny, wzrost mieści się w przedziale normy, a masa ciała przekracza normę i biegnie
w innym kanale centylowym. Dziewczynka prawdopodobnie ma nadwagę.

25. Scharakteryzuj okres wczesno-szkolny
Trwa on od 7 roku życia do pierwszych objawów dojrzewania płciowego tj. u
dziewczynek do 8-9 roku życia , u chłopców do 9-10 roku życia.



jak już wspomniano, trwa od rozpoczęcia 7 roku życia do mniej więcej 10 roku życia,
po okresie przedszkolnym, który to trwa do końca 6 roku życia,



dziecko zaczyna uczęszczać do szkoły – staje się samodzielne,



dzieci szybko przybierają na wadze w tym okresie,



bardzo szybko rosną,



zaczyna się wyżynanie zębów stałych i zastępowanie tzw. Mleczaków

NOWORODEK

1.

Podaj

cechy

morfologicznie

noworodka

donoszonego

- klp

beczkowata

obwód klp 1-2 cm mniejszy od obwodu głowy

- brzuch

duży (duża wątroba, wysokie ustawienie przepony)

- kończyny

krótkie

szpotawe ( )

wzmożone napięcie zginaczy

na podeszwach obecne listewki

- proporcje ciała

¼ głowa

½ brzuch

¼ kończyny

- długość ciała 50-52 cm

- masa ciała 3,6 kg

- kręgosłup w kształcie litery C

- skóra

różowa

pokryta mazią płodową i meszkiem płodowym

ok. 7-10 dnia łuszczy się otrębiasto

zaskórniki – prosowate grudki na nosie zawierające wydzielinę gruczołów łojowych

naczyniaki płaskie – na powiekach i potylicy

rumień noworodków – zaczerwienienie skóry

- głowa

obwód 33-38 cm

mózgoczaszka > twarzoczaszki

kości pokrywy czaszki częściowo skostniałe – obecne niezarośnięte szwy czaszkowe

ciemiączka – przednie i tylne

duży język

brak zębów

przedgłowie – obrzęk poporodowy na szczycie głowy

2.

Do

czego

służy

skala

Apgar?

Jakie

parametry

ocenia?

Skala Apgar służy do obiektywnej oceny stanu noworodka. Ocenia cechy:

- kolor skóry

- puls/min

- reakcje na bodźce (np. wprowadzenie cewnika do nosa)

- napięcie mięśni

- oddychanie

3.

Jakie

elementy

wchodzą

w

skład

skali

Apgar

?

Cecha

Punkty

0

1

2

Czynność serca

brak

<100/min

>100/min

Oddech

brak

wolny, nieregularny

regularny, głośny płacz

Napięcie mięśni

brak, wiotkość ogólna

obniżone,

zgięte

kończyny

prawidłowe,
samodzielne ruchy

Odruchy

–

np.

wprowadzenie

cewnika do nosa

brak

grymas

kaszel, kichanie

Zabarwienie skóry

cała sina, blada

sinica obwodowa

różowa

4.

Interpretacja

stanu

noworodka

wg

skali

Apgar.

Za każdy badany parametr skali Apgar przyznaje się 0, 1 lub 2 punkty. Następnie podlegają one
sumowaniu i ocenie. Do zdobycia jest maksymalnie 10 punktów. Ocenę stanu noworodka należy
przeproprowadzić pod koniec 1 minuty od czasu porodu i ewentualnie powtórzyć po 2, 5, 10, 15, 30
min.

Interpretacja stanu noworodka:

- stan bardzo dobry 8-10 pkt

- stan średni 5-7 pkt

- stan ciężki 1-4 pkt

5.

Oceń stan noworodka, którego skala Apgar wynosiła w 1 min - 2 pkt, w 5 min. - 6 pkt, w 10

min.

-

7

pkt.

Jakie

są

dla

niego

prognozy

rozwojowe?

Noworodek ten jest obecnie w stanie średnim. Bezpośrednio po porodzie był w stanie ciężkim i
wymagał pomocy. Wyższa punktacja w 5 i 10 minucie wskazuje na to, że stan noworodka poprawił
się, udzielona pomoc była skuteczna. Dziecko to ma duże szanse na prawidłowy rozwój.

9.

Określ normę długości, masy ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej donoszonego

noworodka.
Długość ciała: 50 - 52 cm

Masa ciała: 2500 - 4600 g

Obwód głowy: 33 - 38 cm

Obwód klp: o 1 - 2 cm mniejszy od obwodu głowy: 31 - 36 cm

10.

Podaj

proporcje

ciała

noworodka

¼ głowa

½ tułów

¼ kończyny

11.

Co powoduje i ile wynosi fizjologiczny ubytek masy ciała u noworodków.

- rozpoczyna się w 1 dobie życia

- najniższa masa ciała jest w 3-4 dobie życia

- nie przekracza 10% masy urodzeniowej

-

wyrównanie

do

masy

urodzeniowej

następuje

w

8

dobie

życia

1.

Przyczyny:

-utrata wody: wymioty połkniętych wód płodowych, oddawanie moczu, smółki, utrata przez

płuca

i

skórę.

-rozpad zapasów glikogenu i tłuszczu

-wysychanie kikuta pępowiny

2. Zapobieganie:

-wczesne karmienie, zapewnienie optymalnej temperatury

12.

Ile

wynosi

obwód

głowy

i

klatki

piersiowej

donoszonego

noworodka?

- obwód głowy 33-38 cm

- obwód klp 1-2 cm mniej od obwodu głowy

13.

Na czym polega prawidłowa adaptacja noworodka do życia pozałonowego?

- uruchomienie oddychania

- ustalenie krążenia pozapłodowego – zamknięcie czynnościowe:

otworu owalnego

przewodu tętniczego

przewodu żylnego

- uruchomienie wydalania kału i moczu – wzrost przepływu nerkowego i filtracji nerkowej

- uruchomienie termoregulacji – poporodowy spadek temperatury ciała

- opanowanie aktu ssania, czynności trawienia i wchłaniania

15.

Podaj ile wynosi obwód głowy donoszonego noworodka i dziecka rocznego.

- obwód głowy donoszonego noworodka 33-38 cm

- obwód głowy dziecka rocznego 45-50 cm

16.

Podaj

odruchy

występujące

u

noworodka.

(w

nawiasie

kiedy

zanikają)

- ssania i połykania (ok. 1r.ż., we śnie do 3r.ż.)

- szukania sutka = ryjkowy (ok. 3 mies. życia)

- pełzania w ułożeniu na brzuchu

- chwytny dłoni (ok. 3 mies. życia) i stóp (ok. 10 mies. życia)

- Moro (ok. 5 mies. życia)

- podeszwowy Babińskiego (pojawia się od 2 tż., zanika ok. 12 mies. życia)

- odruch skręcania tułowia (ok. 6 mies. życia)

- odruch stąpania = podparcia (ok. 4 mies. życia)

17.

Podaj wartościobwodu głowy u noworodka i przyrosty kwartalne tej cechy w ciągu

pierwszego

roku

życia.

- obwód głowy noworodka33-38 cm

- przyrosty kwartalne w ciągu 1-szego roku życia:

I kwartał – 5,5 cm

II kwartał – 3,0 cm

III kwartał – 2,0 cm

IV kwartał – 1,5 cm

18.

Wymień

objawy

fizjologiczne

okresu

noworodkowego.

- akcja serca 120-160/min

- częstość oddechów ok. 40/min

- brzuszny tor oddychania

- anuria (bezmocz) do 2 doby życia

- oddawanie smółki

- żółtaczka fizjologiczna

- fizjologiczny spadek masy ciała

- przejściowa hipoglikemia

- zaburzenia termoregulacji

- zaburzenia hormonalne związane z obecnością hormonów matki

- obniżona zdolność krzepnięcia

- policytemia, wysoka leukocytoza

- obniżona odporność

- charakterystyczne odruchy neurologiczne

19.

Klasyfikacja

noworodków

w

odniesieniu

do

wieku

ciążowego.

Wiek ciążowy to czas trwania ciąży:

280 dni (40 tyg.) – wiek miesiączkowy ciąży

266 dni (38 tyg.) – wiek owulacyjny, zapłodnieniowy ciąży

- noworodki donoszone – urodzone o czasie, między 38-42 tyg. ciąży

- wcześniaki – noworodki urodzone przedwcześnie – między 22-37 tyg. ciąży

- noworodkiprzenoszone – urodzone po 42 tyg. ciąży

20.

Jak dzielimy noworodki w zależności od stopnia rozwoju wewnątrzmacicznego?

- noworodkieutroficzne – z masą ciała właściwą dla wieku ciążowego (między 10 a 90 centylem) –
AGA

- noworodkihipertroficzne – z masą ciała za dużą do wieku ciążowego (powyżej 90 centyla) – LGA

- noworodkihipotroficzne (dystroficzne, z opóźnieniem rozwoju wewnątrzmacicznego) – z masą ciała
za małą w stosunku do wieku ciążowego (poniżej 10 centyla) – SGA

21.

Podaj

definicję

wcześniactwa.

Wcześniak – noworodek urodzony przedukończonym 37 tygodniem ciąży, o masie ciała <2500 g.

22.

Podaj

cechy

morfologiczne

wcześniaka.

- masa ciała prawidłowa dla wieku ciążowego (między 10 a 90 centylem)

- mniejsza długość ciała

- duża głowa w stosunku do reszty ciała

- kończyny stosunkowo krótkie, cienkie

- cienka skóra, pozbawiona prawie zupełnie tkanki tłuszczowej, przez którą przeświecają naczynia
krwionośne

- paznokcie nie pokrywają opuszek palców

- na podeszwach brak lub pojedyncze listewki skórne

- włosy na głowie mają wygląd puchu

- guzki sutkowe są często nieobecne

- chrząstki małżowin usznych mają tzw. przeciwobrąbek (antihelix)

-

skóra

jest

często

pomarszczona,

„za

obszerna”

- kości czaszki miękkie, szwy między nimi szerokie

- klp miękka, wiotka

- powłoki brzuszne bardzo cienkie i wiotkie, często rozstęp mięśni prostych brzucha

- u dziewczynek – wargi sromowe mniejsze znacznie wystają ponad wargi większe

- u chłopców – często brak zstąpienia jąder do moszny

- oddech bardzo słaby, powierzchowny, periodyczny, przechodzący łatwo w dłuższe okresy bezdechu

- szmer oddechowy bardzo słaby, niekiedy ledwo słyszalny

- ruchy klp nierzadko paradoksalne

- słabe napięcie mięśniowe

- ruchy bardzo rzadkie i powolne

- znajduje się prawie stale w stanie snu

23.

Wymień grupy noworodków, określane mianem „noworodek z małą masą ciała”.

- z małą masą urodzeniową (LBW) <2500g

- z bardzo małą masą urodzeniową (VLBW) <1500g

- z ekstremalnie małą masą urodzeniową (ELBW) < 1000g

- z niewiarygodnie niską masą ciała (ILBW) < 750g

25.

Podaj

definicję

hipotrofii

wewnątrzmacicznej.

Hipotrofia

(hipoplazja)

wewnątrzmaciczną

(IUGR):

- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu

- masa płodu jest niedostateczna w stosunku do wieku płodowego (noworodek z urodzeniową masą
ciała

<10 centyla w stosunku do masy należnej wg czasu trwania ciąży)

26.

Opisz

charakterystyczne

cechy

noworodków

z

hipotrofią

wewnątrzmaciczną.

- typ symetryczny

problem zahamowania wzrastania rozpoczyna się w I trymestrze ciąży

urodzeniowa masa ciała <10 centyla

długość ciała, obwód głowy, obwód klp <10 centyla

- typ asymetryczny

problem rozpoczyna sięw II lub III trymestrze ciąży i związany jest z zaburzeniami funkcji

łożyska

urodzeniowa masa ciała <10 centyla

długość ciała, obwód głowy, obwód klp – rozwój wg norm (10-90 centyl), albo tylko obwód

głowy w normie

wychudzenie

skóra jest pomarszczona, sucha, „za obszerna”, bez mazi płodowej

hipoglikemia

niedomoga immunologiczna

słabiej rozwinięte są wątroba, płuca, nerki, grasica, mięśnie

często pępowina bywa zażółcona

27.

Jakie

czynniki

wywołują

hipotrofię

wewnatrzmaciczną?

- przyczyny hipotrofii symetrycznej:

aberracje chromosomalne

wady genetyczne

wrodzone błędy metabolizmu

zakażenia wewnątrzmaciczne (TORCH) – w I trymestrze ciąży

- przyczyny hipotrofii asymetrycznej:

rezultat niedoboru substratów żywieniowych, związany z niewydolnością łożyska:

- w II trymestrze – masa i długość ciała <10 centyla

- w III trymestrze – masa ciała <10 centyla

29.

Co

to

są

czynniki

teratogenne?

Teratogeny – czynniki znajdujące się w środowisku zewnętrznym, prowadzące do powstawania wady

- czynniki fizyczne:

promieniowanie jonizujące

promieniowanie rtg

promieniowanie elektromagnetyczne

wysoka temperatura

- czynniki chemiczne:

leki

hormony

używki – alkohol, nikotyna, narkotyki

związki chemiczne pozapokarmowe

- czynniki biologiczne:

wirusy

bakterie

pierwotniaki

25.Jaki wpływ na płód ma palenie papierosów przez matkę?

Dym papierosowy zawiera tlenek węgla, nikotynę i kadm.
Tlenek węgla łączy się z Hb krwi matki i hamuje transport tlenu do łożyska i płodu.
Nikotyna przyśpiesza akcję serca płodu i powoduje skurcz naczyń krwionośnych płodu.
Kadm jest metalem toksycznym, konkuruje z cynkiem, który jest niezbędny do prawidłowego
rozwoju dziecka.
Wszystkie te składniki mogą powodować przewlekłe niedotlenienie i niedożywienie płodu.
Ponadto dym papierosowy zwiększa ryzyko:



ciąży ekotopowej



poronienia



porodu przedwczesnego



przedwczesnego odklejenia łożyska



przedwczesnego pęknięcia błon płodowych



łożyska przodującego



ułożenia pośladkowego przy porodzie



zwiększona śmiertelność okołoporodowa

26.Jaki wpływ na płód ma narkomania matki?
Środki odurzające tj, ekstazy (pochodne amfetaminy), heroina, marihuana, kokaina przenikają
przez łożysko i wywołują toksyczne objawy u płodu.
Heroina



poronienia, porody przedwczesne, porody martwe



niska masa urodzeniowa



nie stwierdzono zwiększonej częstości wad

Marihuana



zmniejszenie płodności



niska masa urodzeniowa



niedojrzałość ukł. Nerwowego

Kokaina



poronienia, porody przedwczesne, porody martwe



niska masa urodzeniowa



przedwczesne odklejenie łożyska



nadciśnienie, krwawienia śródczaszkowe



wady OUN (jamistość mózgu)



wady przewodu pokarmowego



wady układu moczowego



SIDS



W przyszłości dzieci z opóźnieniem rozwoju, bardziej ruchliwe, z niższym IQ,
sprawiające problemy wychowawcze

30.

Co to są embriopatie? Podaj przykłady czynników, któremogą je powodować.

Embriopatie – uszkodzenia zawiązków narządów – wady wrodzone. Embriopatie powstają pod
wpływem czynnikówdziałających w I trymestrze ciąży. Przyczyny poznane: choroby wirusowe (np.
różyczka), leki (np. talidomid), promieniowanie jonizujące, choroby gruczołów dokrewnych matki.

31.

Co

to

są

fetopatie

i

kiedy

powstają

?

Fetopatie – uszkodzenia funkcji narządów. Fetopatie powstają pod wpływemczynników
działającychw II trymestrze ciąży.

32.

Co

to

są

gametopatie?

Gametopatie – uszkodzeniakomórek rozrodczych. Gametopatie mogą powstaćpod
wpływemczynników teratogennych działających na długo przed zapłodnieniem.

30.Co to jest płodowy zespół alkoholowy? Podaj charakterystyczne cechy tego zespołu.
Regularne spożywanie dużych dawek alkoholu dziennie przez kobietę ciężarną grozi
wystąpienie m pełnoobjawowego zespołu FAS.
Jest tozespół chorobowy, który jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie
prenatalnym. Alkoholowy zespół płodowy jest chorobą nieuleczalną, której można uniknąć
zachowując abstynencję w czasie trwania ciąży. Do dziś nie określono dawki alkoholu, która
byłaby bezpieczna dla płodu. Każda ilość niesie ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju
dziecka.
Cechy charakterystyczne:



Niska masa urodzeniowa



Dysmorfia twarzy: krótki, zadarty nos, cofnięte czoło i podbródek, krótkie szpary

powiekowe, obecne fałdy nakątne, nieprawidłowo rozwinięte małżowiny uszne,
rozszczep podniebienia, brak rynienki nosowo-wargowej, niedorozwój wargi górnej



wady układu kostno-mięśniowego i zaburzenia czucia głębokiego, problemy z
koordynacją



anomalie w budowie wątroby, serca, nerek, narządów płciowych



Wady serca (ASD, VSD)



Zaburzenia rozwoju układu nerwowego

Alkohol uszkadza gen L1, który koduje białko błonowe neuronów, niezbędne do tworzenia
obwodów neuronalnych, przez co wpływa na zmiany funkcjonalne w neuronach
zaangażowanych w procesy uczenia się i zapamiętywania.
W przyszłości u dzieci powoduje:



Problemy z nauką



Problemy z koncentracją



Niskie IQ



Zwolniony czas reakcji

31.Noworodek urodzony w 38 tygodniu, z masą urodzeniową powyżej 90 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)

32.Noworodek urodzony w 34 tygodniu, z masą urodzeniową pomiędzy 10-90 centylem to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
33.Noworodek urodzony w 36 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
34.Noworodek urodzony w 43 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA).

2.

Jakie są przyczyny żółtaczki fizjologicznej okresu noworodkowego?

- nadmierne wytwarzanie bilirubiny

krótszy czas przeżycia erytrocytów (HbF):

90 dni u noworodków donoszonych

70 dni u wcześniaków

120 dni u dorosłych

policytemia – następstwo głodu tlenowego w życiu płodowym

- zaburzenia transportu bilirubiny

niskie stężenie albumin

- zaburzenia metabolizmu wątrobowego (niedojrzałość fizjologiczna wątroby)

niedobór białek transportowych hepatocytów Y i Z

mniejsza aktywność enzymów wątrobowych

transferazy glukuronowej

dehydrogenazy glukuronowej

- nasilone krążenie jelitowo-wątrobowe – prowadzące do wchłaniania zwrotnego bilirubiny z jelit

obecność beta-glukuronidazy w mleku matki

niedobór endogennej flory jelitowej

upośledzona perystaltyka jelit

3.

Podaj kryteria żółtaczki fizjologicznej u noworodków.

- ujawnia się >24 godz. życia (stężenie bilirubiny w surowicy krwi <5 mg/dl)

- stężenie bilirubiny całkowitej

u noworodków donoszonych <12 mg/dl

u wcześniaków <15 mg/dl

- tempo narastania żółtaczki < 0,3 mg/godz. i 5 mg/dobę

- stężenie bilirubiny bezpośredniej < 1,5-2,0 mg/dl

- żółtaczka ustępuje bez leczenia w ciągu

10 dni u noworodków donoszonych

14 dni u wcześniaków

Układ moczowy

2.

Opisz

prawidłowy

wynik

analizy

moczu.

Właściwości fizyczne moczu:

- barwa: zabarwienie żółte o różnym odcieniu (słomkowe, jasno-żółte lub żółte)

- przejrzystość: zupełna (przejrzysty, klarowny, lekko opalizujący)

- odczyn (pH):

noworodek iniemowlę: 5,0 - 7,5

dziecko starsze: 4,8-7,8

- ciężar właściwy:

noworodek: 1008-1018 g/cm3

niemowlę: 1002-1006 g/cm3

dziecko starsze: 1018-1026 g/cm3

- bakterie: pojedyncze

posiew ze strumienia środkowego <105/ml

posiew z cewnikowania <103/ml

posiew z nakłucia nadłonowego - jałowy

- białko: nieobecne (<100 mg/dobę – ilość niewykrywalna diagnostycznie)

- cukier (glukoza): nieobecny

- ciała ketonowe (aceton): nieobecne

- bilirubina: nieobecna

- urobilinogen: obecny (0,05-4,0 mg/dobę)

- kreatynina: 7-18 mmol/24 h (800-2000 mg/24 h)

lub 124-230 µmol/kg/24 h (14-26mg/kg/24 h)

- kwas moczowy: 1,5-4,5 mmol/24 h

(250-750 mg/24 h)

- mocznik: 333-583 mmol/24 h

(20-35 g/24 h)

Badanie osadu moczu:

- nabłonki:

wielok.: pojedyncze

okrągłe: nieobecne lub pojedyncze

- krwinki białe (leukocyty, WBC) – liczba w polu widzenia (wpw) pod mikroskopem omałym
powiększeniu (x100):

dziewczęta: <10 wpw

chłopcy: <5 wpw

- krwinki czerwone (erytrocyty, RBC) – świeże i wyl.: nieobecne

- wałeczki (cylindryczne twory powstającew cewkach nerek, zbudowane zbiałek, tłuszczu oraz
elementów biologicznych): nieobecne

- składniki mineralne: niewielkie ilości kryształów kwasu moczowego, moczanów wapniai
szczawianów wapnia

3.

Podaj

prawidłowe

wartości

diurezy

dobowej

u

niemowlęcia.

- 1-2 dzień: 0-60 ml

- 3-10 dzień: 100-300 ml

- 11-30 dzień: 150-400 ml

- 2-6 m.ż.: 250-500 ml

- 7-12 m.ż.: 300-600 ml

5.

Wymień zasadnicze różnice anatomiczne w budowie układu moczowego niemowlęcia i

człowieka

dorosłego.

- nerki są niżej położone i stosunkowo większe niż u dorosłych

- dł. nerki małego dziecka odpowiada dł. odcinka L1 - L4 kręgosłupa

- nerka lewa jest nieco dłuższa niż prawa i leży nieco wyżej

- nerki noworodka sąpłatowate, bardziej okrągłe, mają węższą warstwę korową

- płatowatość nerki całkowicie zanika w ciągu 2 r.ż.

- masa nerki wynosi 13-14g i stanowi 0,75% masy ciała

- podczas gdy masa nerki człowieka dorosłego wynosi 120-150 g, co stanowi 0,45% jego masy

- nerki noworodka majądł. ok. 4,5 cm, dorosłego ok. 13,5 cm

- warstwa nabłonkowa komórek kłębuszka składa się z komórek sześciennych, a nie płaskich

- niedojrzałe anatomicznie i czynnościowo ujście pęcherzowe moczowodów

- wydajność mechanizmu zastawkowego w pewnym stopniu zależy od dł. podśluzówkowego
odcinkamoczowodu

- stosunek dł. odc. podśluzówkowego do średnicy światła moczowodu u noworodków wynosi ok.
2,5:1, u dorosłych 5:1

- u małych dziewczynek jest stosunkowo krótka cewka moczowa i z racji położenia jej ujścia
zewnętrznego stale eksponowana na zakażenie

- napletek odkleja się od żołędzi samoistnie, nie trzeba mu w tym pomagać

- 90% chłopców do 3 r.ż. ma całkowicie lub częściowo przyklejony napletek i jest to fizjologia

6.

Podaj zasadnicze różnice czynnościowe pomiędzy układem moczowym niemowlęcia i

człowieka

dorosłego.

- zmniejszona zdolność zagęszczania moczu (oszczędzania wody) – skłonność do hiperelektrolitemii

noworodek może zwiększyć osmolalność moczu w stosunku do osmolalności osocza najwyżej

2x (podczas gdy dorosły 4-5x) – izostenuria fizjologiczna (uwarunkowana słabszym wytwarzaniem ADH,
jak i mniejszą wrażliwością cewek na ADH)

- zmniejszona zdolność szybkiego wydzielania wody

przepływ krwi przez nerki u noworodka wynosi ok. 30% wartości dorosłego (po przeliczeniu na

1 m

2

powierzchni ciała)

przesączanie kłębuszkowe wynosi 30-50% wartości dorosłego

- brak równowagi między czynnością kłębuszków i kanalików (gorsza regulacja równowagi kwasowo-
zasadowej i gospodarki elektrolitowej)

klirens elektrolitów i mocznika jest znacznie niższy u noworodka

niewydolność w tworzeniu amoniaku – skłonność do kwasicy

przejściowa aminoacyduria i cukromocz są u noworodka objawem fizjologicznym

przesączanie kłębuszkowe osiąga pełną dojrzałość ok. 12 m.ż., natomiast cewek nerkowych –

pod koniec 2 r.ż.

5. Czym przejawia się czynnościowa niedojrzałość nerek u noworodka?
Czynność nerek dziecka zbliża się do czynności nerek u dorosłego dopiero po 2 r.ż.



Zmniejszona zdolność zagęszczania moczu (oszczędzania wody)

Zależy od nagromadzenia sodu i mocznika w tkance śródmiąższowej nerki, od poziomu ADH,
od wrażliwości receptorów na ADH.
Najmłodsze dzieci zużywają azot do budowy tkanek i w konsekwencji wytwarzają mniej
mocznika.
Dopiero 1,5 roczne dziecko potrafi zagęścić w stanie odwodnienia mocz jak dorosły.



Zmniejszona zdolność szybkiego wydalania nadmiaru wody (gorsza regulacja

gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej) z powodu zmniejszonego
przesączania kłębuszkowego



Brak równowagi między czynnością kłębuszków i Kanalików



Zwiększona skłonność do kwasicy metabolicznej z powodu zmniejszonej zdolności do
zakwaszania moczu na drodze amniogenezy i kwaśności miareczkowej

Niedojrzałość nerek noworodków i niemowląt nie oznacza ich niewydolności.
Nerki nawet najmłodszych zdrowych niemowląt sprawnie regulują homeostazę ustroju.
W stanach chorobowych niedojrzałość ta powoduje łatwiejsze i szybsze zaburzenia środowiska
wewnętrznego.

25.

Jakie są zasady prawidłowego pobierania moczu na badanie bakteriologiczne.

- pobieranie moczu ze środkowego strumienia

- cewnikowanie – wskazania: niemożność współpracy z dzieckiem przy pilnej potrzebie wykonania
posiewu, stany nieprzytomności, konieczność wprowadzenia cewnika w celu wykonywania innych
badań,

np.

urocystografii

mikcyjnej

- nakłucie nadłonowe pęcherza – wiarygodny wynik badania, wyeliminowanie możliwości
zanieczyszczenia florą fizjologiczną pochodzącą spoza układu moczowego

Mocz powinien być dostarczony do pracowni w ciągu 2h. Pobrany ze środkowego strumienia do
specjalnego, jałowego pojemnika, zatkanego szczelną przykrywką.

7.Opisz prawidłowy wynik posiewu moczu.

Posiew moczu jest to badanie mikrobiologiczne służące do wykrywania obecności
drobnoustrojów, najczęściej bakterii, w moczu. O wyniku decyduje obecność oraz liczba
bakterii wyhodowanych z 1 mililitra moczu.

Wynik dodatni oznacza tzw. bakteriomocz znamienny, czyli taką liczbę bakterii, która
wskazuje na zakażenie układu moczowego.

W przypadku bakteriomoczu znamiennego zwykle określa się wrażliwość wyhodowanych
bakterii na antybiotyki i częścią dodatniego wyniku posiewu moczu jest tzw. antybiogram,
czyli lista antybiotyków z oznaczeniem, czy wyhodowane bakterie są na nie wrażliwe, czy
oporne.

Wartości dopuszczalne:



Mocz ze strumienia środkowego: u dziewczynek: ≤ 10^5koloni bakteryjnych/ml
moczu, u chłopców: ≤10^4/ml



Mocz z cewnikowania pęcherza: ≤10^3/ml



Mocz z nakłucia nadłonowego: jałowy(bakterie G(-)), ≤10^3 bakterie G(+)

KARDIOLOGIA

1.

Jaka jest średnia częstość oddechów i akcji serca u zdrowego noworodka?

- średnia częstość akcji serca – 125/min (120-160/min)

- średnia częstość oddechów – 40/min (40-60/min)

2.

Prawidłowa

częstość

akcji

serca

i

oddechu

u

noworodków

i

niemowląt.

- częstość akcji serca:

noworodki – 120-160/min (125/min)

niemowlęta – 90-140/min (120/min)

- częstość oddechów:

noworodki – 40-60/min

niemowlęta – 30-40/min

3.

Prawidłowa częstość akcji serca i oddechu u dzieci w okresie przedszkolnym.

- częstość akcji serca – 80-120/min (100/min)

- częstość oddechów – 26/min (25-28/min)

7.

Podaj

charakterystyczne

cechy

krążenia

płodowego.

- małe łożysko krążenia płucnego i stosunkowo mały przepływ przez tkankę płucną

- kilkakrotne mieszanie się krwi utlenowanej z nieutlenowaną

żyła główna dolna

lewy przedsionek

- tylko do wątroby dopływa krew w pełni utlenowana; w pozostałym układzie tętniczym krew jest w
różnym

stopniu

zmieszana

z

nieutlenowaną

krwią

żylną

-

obecność

przewodu

żylnego

- przepływ krwi z PP→LP

8.

Podaj

zmiany

zachodzące

w

układzie

krążenia

noworodka.

- przerwanie krążenia łożyskowego i mniejszy dopływ krwi (spadek ciśnienia)

- zwiększenie łożyska naczyniowego w krążeniu płucnym i spadek ciśnienia w tętnicy płucnej
(rozprężenie włośniczek przy pierwszym wdechu i rozprężeniu pęcherzyków płucnych)

- zamknięcie i zarośnięcie przewodu tętniczego (wzrost ciśnienia w tętnicy głównej i spadek ciśnienia
w tętnicy płucnej) – większy dopływ krwi do lewego przedsionka

- zamknięcie i zarośnięcie zastawki otworu owalnego (wzrost ciśnienia w lewym przedsionku)

9.

Na

czym

polega

adaptacja

układu

krążenia

do

życia

pozałonowego?

- zarośnięcie przewodu tętniczego

- zarośnięcie zastawki otworu owalnego

-

zwolnienie

częstości

tętna

- rozprężenie naczyń płucnych i wzrost przepływu płucneo

- wzrost masy mięśnia sercowego ok. 10x (zwiększenie pojemności minutowej)

- wzrost ciśnienia skurczowego

- zmniejszenie elastyczności naczyń tętniczych

- zmniejszenie oporu obwodowego

10.

Jakie

mogą

być

pozostałości

krążenia

płodowego

u

niemowląt?

- przetrwały przewód tętniczy

- przetrwały otwór owalny

11.

Granice

stłumienia

względnego

serca

u

dzieci

w

wieku

3-5

lat

-

granica

górna:

II

międzyżebrze

- granica prawa: prawa linia przyśrodkowa

- granica lewa: 1-2cm poza linią sutkową

12.

Określ prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u dziecka

powyżej

5

roku

życia.

-

granica

górna:

III

żebro

- granica prawa: prawa linia przyśrodkowa

- granica lewa: na linii sutkowej

- uderzenie koniuszkowe: V przestrzeń międzyżebrowa

13.

Jakie są prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u

niemowląt?
- górna granica: II żebro

-

granica

prawa:

prawa

linia

przyśrodkowa

- granica lewa: 2cm poza linią sutkową

- uderzenie koniuszkowe: IV przestrzeń międzyżebrowa

14.

Jakie znasz i czym są spowodowane niewinne niemiarowości rytmu serca u dzieci?

- niemiarowość oddechowa – rytmiczne przyspieszanie czynności serca we wdechu

zwiększenie pojemności klp i obniżenie ciśnienia śródpiersiowego we wdechu powoduje

spadek ciśnienia krwi w sercu, w krążeniu płucnym oraz w dużym krążeniu tętniczym i żylnym

wskutek ssącego działania ujemnego ciśnienia w klp do prawego przedsionka napływa

zwiększona ilość krwi, która rozszerzając go podrażnia zakończenia nerwów współczulnych,
wywołując kilka szybkich skurczów serca w czasie wdechu

- nadkomorowe pobudzenia dodatkowe (skurcze dodatkowe)

- okołozatokowe wędrowanie rozrusznika

- proste rozkojarzenie przedsionkowo-komorowe bez bloku

- skurcze dodatkowe na tle dystonii neurowegetatywnej

- blok prawej odnogi pęczka Hisa

15.

Przyczyny

powstawania

szmerów

przygodnych,

czymsięone

charakteryzują.

szmery niewinne=przygodne, rozwojowe

- występują w wieku rozwojowym u osób z prawidłowym układem sercowo-naczyniowym

- większość występuje w okresie dojrzewania

- przyczyny powstawania:

węższy niż u dorosłych przekrój zastawek i naczyń (szmery względnego zwężenia)

zwiększony wyrzut i szybkość przepływu krwi

odrębność napięcia mm. brodawkowatych serca i ustawienia strun ścięgnistych

- cechy charakterystyczne:

ciche

skurczowe (między I, a II tonem)

o niewielkim promieniowaniu

o zmiennym nasileniu

zależne od pozycji ciała i wysiłku

związane z gorączką, chorobą dziecka

zanikają u zdrowych dzieci

najczęściej występują:

- w początkowej fazie skurczu (szmery prosystoliczne)

- w połowie okresu między I a II tonem (szmery mezosystoliczne)

- najczęściej występują:

szmer klasyczny

- we wczesnym okresie szkolnym

- zmienny w nasileniu i czasie trwania

- najlepiej słyszalny w punkcie Erba (w IV i V lewym międzyżebrzu, w połowie odległości

między mostkiem a koniuszkiem serca, wzdłuż lewej krawędzi mostka)

szmer wyrzutu tętnicy płucnej

- u dziewcząt w okresie pokwitania

- zależny od bliskości pnia tętnicy płucnej przy ścianie klp

- słyszalny w II lewym międzyżebrzu przy mostku

- nasila się przy wydechu i zmianie pozycji ciała na leżącą

- niekiedy promieniuje wzdłuż mostka do koniuszka serca

szmer buczenia żylnego

- występuje w wieku 2-3 lat (czasem do 6 rż.)

- uwarunkowany pozasercowym zaburzeniem przepływu krwi w żyle szyjnej

- słyszalny w dołku podobojczykowym, częściej po stronie prawej

- nasila się przy odgięciu głowy do tyłu i na bok, zmniejsza się podczas przygięcia głowy do

mostka

- znacznie rzadziej spotyka się:

szmer brzęczącej struny (Stilla)

szmer wyrzutu lewej komory

szmer „piszczącej lalki”

16.

Przyczyny

szmerów

czynnościowych

nad

sercem

u

noworodka

- szmery czynnościowe powstają w sercu nie zmienionym anatomicznie, na skutek zaburzeń poza
sercem, prowadzących do zwiększenia rzutu serca

- spotykane są u dzieci z:

niedokrwistością

nadczynnością tarczycy

nadciśnieniem tętniczym

17.

Kiedy zarasta otwór owalny?

-

jest wynikiem wzrostu ciśnienia w LP wskutek zwiększenia przepływu i co za tym idzie
powrotu płucnego

-

zamykanie czynnościowe: pierwsze godziny po urodzeniu

-

powinien zarosnąć w pierwszym roku życia (zamykanie anatomiczne), lecz u 15-20% osób
zostaje

on

drożny

przez

całe

życie,

nie

dając

żadnych

objawów

18.

Kiedy zarasta przewód Botalla?

-

bodźcem jest wzrost PaO2 i spadek aktywności PGE1

-

czynnościowo - 2-4 dzień po urodzeniu

anatomicznie

-

2-3

tydzień

po

urodzeniu

12.Na czym polega badania fizykalne układu krążenia



Oglądanie i badanie palpacyjne

Zabarwienie skóry, śluzówek – bladość, sinica, żółtaczka

Oddech – liczba, tor oddychania
Okolica przedsercowa – garb, uderzenie koniuszkowe
Tętno obwodowe
Tętno żylne na żyłach szyjnych, wypełnienie żył szyjnych
Ciśnienie tętnicze
Narządy miąższowe jamy brzusznej – kształt, wielkość – wątroba, śledziona



Opukiwanie serca



Osłuchiwanie serca

Rytm – miarowość, częstość
Tony serca – głośność, akcentacja, czystość, rozdwojenie, tony dodatkowe
Szmery – lokalizacja, głośność, czas trwania, promieniowanie



Osłuchiwanie płuc



Opukiwanie płuc

13.Jakie powinny być spełnione warunki przy pomiarze ciśnienia krwi u dzieci?



Ciśnienie badamy na tętnicy ramiennej, rzadziej na kończynach dolnych (ze wskazań
chorobowych)



W czasie pierwszego badania należy dokonać pomiaru na obu kończynach górnych i
dolnych



Pomiaru dokonuje się w pozycji siedzącej lub leżącej (u małych dzieci)



U dzieci stosujemy odpowiednio mniejsze mankiety



Pomiary powtarzamy



Ciśnienie mierzymy w spokoju i spoczynku po 15min leżenia



Mankiet musi obejmować 2/3 odsłoniętego ramienia i cały jego obwód, dolny jego
brzeg nie może przykrywać dołu łokciowego



Otrzymane wyniki porównujemy z normami w zależności od wieku dziecka

UKŁAD ODDECHOWY

1.

Jaka jest średnia częstość oddechów zdrowego noworodka?

Średnia częstość oddechów 40/min (40-60/min)

2.

Co to jest surfaktant i jaką spełnia rolę?

Surfaktant (substancja napięciowa lub powierzchniowa) – substancja składająca się z fosfolipidów
(85%), glikoproteidów (8%), lipidów obojętnych (7%); syntetyzowana przez pneumocyty II typu. Jej
wytwarzanie rozpoczyna się od ok. 24 tyg. życia płodowego. Powleka cienką warstwą ścianę
pęcherzykó

- obniża napięcie powierzchniowe w pęcherzykach płucnych

- zapobiega zapadaniu się pęcherzyków w fazie wydechu (chroni przed niedodmą wydechową)

- pomaga w ich rozprężaniu

3.

Jakie zaburzenia kliniczne wywołuje brak surfaktantu płucnego i u jakich noworodków się ich

spodziewamy?

Zawartość surfaktantu jest niska u wcześniaków, zwłaszcza o niższej urodzeniowej masie ciała. Jego
wytwarzanie hamują kwasica i hipoksemia. Niedoborowi surfaktantu towarzyszą:

- niedodma

- zespół zaburzeń oddychania

- wysięki do pęcherzyków płucnych i ich włóknienie – rozwija się zespół błon szklistych (RDS)

Wystąpienie tych zaburzeń można przewidzieć, określając stosunek lecytyny do sfingomieliny w
płynie owodniowym:

lecytyna/sfingomielina 2:1 – norma

lecytyna/sfingomielina 1:1 – niedojrzałość

10. 4.Wymień etapy rozwoju układu oddechowego.



Faza gruczołowa - od ok.6 -16tyg. Powstają zawiązki głównych oskrzeli i
płuc



Faza kanalikowa - 16-24 tyg. - rozwój nabłonka oskrzelowego i gruczołów

śluzowych, pojawiają się pierwsze pęcherzyki płucne. Od ok.18 tygodnia
oskrzela posiadają już aparat rzęskowy i gruczołyśluzowe, a płuca są zdolne
do czynności oddychania, wykonują sporadyczne ruchy oddechowe
umożliwiające cyrkulację płynu owodniowego w oskrzelach i pęcherzykach
płucnych. Ruch ten pobudza tkankę płucną do tworzenia rozgałęzień i dalszego
rozwoju.



Faza pęcherzykowa- od 24 tyg. (tj.6m-ca) dalszy rozwój pęcherzyków
płucnych. Od ok.25 tygodnia płuca i sieć naczyń włosowatych osiągają
stopień histologicznego i czynnościowego rozwoju, który w razie wczesnego
porodu zapewnia utrzymanie przy życiu.

11. 5.Jakie czynniki warunkują pierwszy oddech u noworodka?

• wzrost prężności CO

2

we krwi ( ustanie krążenia łożyskowego)

• spadek prężności O

2

• zmiana pH krwi działa stymulująco na ośrodek oddechowy w rdzeniu

przedłużonym bezpośrednio i pośrednio za pomocą chemoreceptorów w
tętnicy głównej i kłębkach szyjnych

• zetknięcie skóry noworodka z chłodniejszym powietrzem otaczającym -

bodziec termiczny

• zetknięcie skóry z „ twardym” otoczeniem ( w porównaniu z płynem

owodniowym) - bodziec mechaniczny

12. 6. Wymień odrębności fizjologiczne układu oddechowego u noworodka.

• grubsze przegrody m/pęcherzykowe z obfitą siecią naczyń krwionośnych, co

sprzyja powstawaniu niedodmy i rozedmy

• u niemowląt beczkowata klatka piersiowa, co zapobiega jej odkształceniom,

powoduje częste oddechy o małej amplitudzie

• oddychanie u niemowląt - przeponą ( tor oddychania brzuszny),
• w okresie dojrzewania zmiana u dziewcząt na tor piersiowy
• brak odruchu kaszlu jako odruchu obronnego
• noworodek ma ok.15% liczby pęcherzyków płucnych dorosłego
• przez pierwsze 2-5 lat - przyrost ich liczby
• wzrost ukształtowanych pęcherzyków płucnych od 6 r.ż( średnica u

noworodka ok.50 mikr., u dorosłego 200-300mikr.)

• wzrost powierzchni oddechowej ( noworodek 1.5-2.8m

2

, dorosły 75m

2)

• u niemowląt mała objętość oddechowa (objętość powietrza w czasie jednego

normalnego wdechu w stanie spoczynku) i tendencja do wyrównywania jej
większą częstością oddechów

• wentylacja minutowa u niemowląt większa niż u dorosłych, co wynika z

większej częstotliwości, a nie z pogłębiania oddechu

• duża martwa przestrzeń u noworodków i niemowląt ( 1/2 u starszych dzieci

ok.1/3 objętości oddechowej )

• duży opór powietrza w drogach oddechowych u niemowląt
• pełna dojrzałość płuc - w okresie dojrzewania
• Liczba oddechów u noworodka 40-60/min, u niemowlęcia 30-40/min

13. 7. Wymień odrębności anatomiczne układu oddechowego u noworodków i niemowląt

• wąskie, bogato ukrwione przewody nosowe u niemowląt („sapka”), nie

rozwinięte ciała jamiste,

• słabo rozwinięte lub nierozwinięte zatoki przynosowe (zatoki sitowe i

przynosowe boczne - bardzo małe, światło u noworodka, czołowe do 2 r.ż. nie
rozwinięte), ujścia zatok wąskie (obrzęk)

• krótka, szeroka trąbka słuchowa
• krtań o kształcie lejkowatym, wąska, umieszczona wyżej, wiotkie chrząstki

krtani

• krótkie, bogato ukrwione oskrzela
• światło oskrzeli u niemowląt bezwzględnie wąskie,
• słabo rozwinięte m. gładkie oskrzeli i przewodów pęcherzykowych
• słabo wykształcony aparat rzęskowy dróg oddechowych
• mniejsza powierzchnia pęcherzykowa

14. 8. Podaj definicję bezdechu.

Bezdech (apnoe) brak czynności oddechowej przez 20 sekund z lub bez zmniejszenia
czynności serca.

U noworodków dojrzałych bezdechy występują rzadko i łączą się zwykle z poważnymi
zaburzeniami. Nigdy nie są fizjologiczne i wymagają pełnej diagnostyki dla określenia
przyczyny.

Bezdechy wcześniaków zwykle w 3-5 dniu życia, często u dzieci < 1800g

15. 9. Jakie mogą być przyczyny bezdechów?

• Bezdech z niedojrzałości u wcześniaków (niedojrzałość mechanizmów

kontrolujących oddychanie w pniu mózgu)

• Infekcje np. dróg oddechowych, moczowych,OUN
• Krwotok wewnątrzczaszkowy
• Niedrożność dróg oddechowych
• Refluks żołądkowo-przełykowy
• Drgawki
• Hipoksja, obrzęk płuc
• Zaburzenia metaboliczne np. hipogligkemia,hipokalcemia, hiponatremia
• Nieprawidłowa temperatura otoczenia (zbyt wysoka lub zbyt niska)

UKŁĄD KRWIOTWÓRCZY

1.

Co to jest niedokrwistość fizjologiczna, kiedy występuje i czym jest spowodowana?

Niedokrwistość fizjologiczna – stan, w którym dochodzi do znacznego obniżenia ogólnej zawartości
Hb (<10g% u dzieci donoszonych i <8g% u wcześniaków) i liczby erytrocytów w porównaniu z
normami przyjętymi dla określonego wieku rozwojowego.

Norma dla dzieci 3 m.ż. – 3 r.ż. wynosi 10,8 g%.

Niedokrwistość fizjologiczna występuje w końcu I kwartału, tj. w 3 m.ż.

Przyczyny:

- słabsza aktywność szpiku

- niedobór erytropoetyny

- zwiększony rozpad erytrocytów

- skrócenie czasu przeżycia erytrocytów (obecność HbF)

- dieta z ubogą zawartością żelaza

2.

Jak zmienia się obraz czerwonokrwinkowy w zależności od wieku dziecka?

Hb (g/dl)

Ht (1/l)

erytrocyty(mln/mm

3

)

retykulocyty (%)

1-7 dz.ż.

16,5-22,0

0,60-0,65

4,5-6,0

25-65 (7 doba: 5-15)

8-14 dz.ż.

15,5-19,0

0,54-0,60

4,4-5,7

7-13

do 1 m.ż.

14,5-16,5

0,54-0,49

4,5-5,5

7-13

2-3 m.ż.

9,5-13,5

0,30-0,38

3,7-4,4

7-13

6-9 m.ż.

10,0-13,0

0,33-0,39

3,8-5,3

5-15

do 1 r.ż.

11,2-13,8

0,34-0,39

4,2-5,4

5-15

- w pierwszym tygodniu po urodzeniu jest duży % retykulocytów, spowodowany intensywną
erytropoezą w wyniku rozpadu erytrocytów zawierających HbF (hemoglobinę płodową)

- w pierwszym tygodniu po urodzeniu są najwyższe parametry Hb, Ht i ilości erytrocytów

- parametry te obniżają się do najmniejszych wartości w 2-3 m.ż. – jest to okres fizjologicznej
niedokrwistości

- później parametry te wzrastają, jednak nie osiągają już tak wysokich wartości, jak w pierwszym
tygodniu życia

3.

Podaj prawidłowe wartości morfologii krwi u noworodka.

RBC 4,5-6,0 mln/μL

Ht 0,60-0,65/L

Hb 16,5-22,0 g%

retykulocyty 25-65%

MHC 29-37 pg

MCHC 28-36 gHb/dl

MCV 88-140 fL

WBC 25-30 tys./mm

3

–> 11 tys./mm

3

(pod koniec 1 m.ż.)

65% neutrofile w 7 dz.ż. ma miejsce pierwsze skrzyżowanie:

30% limfocyty limfocyty 55%

7% eozynofile neutrofile 35%

2-5% bazofile

8% monocyty

PLT 300-400 tys./mm

3

PCT 0,300 ± 0,058%

OB 0-2 mm/h

4.

Podaj prawidłowe wartości leukocytozy i obrazu białokrwinkowego noworodka.

U noworodka stwierdza się leukocytozę: 10 000-30 000/mm

3

W ciągu pierwszych dni życia następuje obniżenie odsetka neutrofilów i równocześnie wzrost odsetka
limfocytów (7 dz.ż. – pierwsze skrzyżowanie, drugie (odwrotne) – 5 r.ż.)

Wskaźniki białokrwinkowe:

WBC 25-30 tys./mm

3

– 11 tys./mm

3

(pod koniec 1 m.ż.)

65% neutrofile (potem 35%)

30% limfocyty (potem 55%)

7% eozynofile

2-5% bazofile

8% monocyty

5.

Zmiany obrazu białokrwinkowego w morfologii krwi w przebiegu rozwoju dziecka.

Krwinki białe pojawiają się we krwi płodu później niż krwinki czerwone. U noworodka stwierdza się
leukocytozę: 10 000-30 000/mm

3

, w tym granulocytów obojętnochłonnych ok.65%, a limfocytów ok.

30%. W ciągu pierwszych dni życia następuje obniżenie odsetka neutrofilów i równocześnie wzrost
odsetka limfocytów – w 7 dz.ż. występuje tzw. pierwsze skrzyżowanie – granulocytów
obojętnochłonnych jest ok. 35%, a limfocytów ok. 55%. Drugie (odwrotne) skrzyżowanie występuje w
5 r.ż. Liczba granulocytów kwaso- i zasadochłonnych nie przedstawia znaczniejszych odrębności i jest
u dzieci zbliżona do wartości u dorosłych

6. Jakie są różnice w rodzaju hemoglobiny na różnych etapach rozwoju?

We wszystkich rodzajach Hb struktura hemu jest taka sama, różnią się natomiast częścią
białkową.
Hb zarodkowe

• Hb Gower I
• Hb Gower II
• Hb Portland

Płodowe

• Hb F

Przy urodzeniu

• Hb F 70-80%
• Hb A 25-30%
• Hb A2 1-3%

Pod koniec 1r.ż. HbF stanowi 2%
U dorosłych

• Hb A 97%
• Hb A2 2%
• Hb F 1%

8.

Wymień przyczyny niedokrwistości fizjologicznej pierwszego kwartału.

- inny metabolizm w erytrocytach

potrzebują więcej energii i glukozy

mają inną zawartość enzymów

ściany komórkowe mają inną zawartość lipidów, stąd łatwiej tracą potas i zmieniają kształt

- słabsza aktywność szpiku

- niedobór erytropoetyny

- zwiększony rozpad erytrocytów

- skrócenie czasu przeżycia erytrocytów (obecność HbF)

- erytrocyty są wrażliwe na vit. K i C

- dieta z ubogą zawartością żelaza

U wcześniaków dodatkowo:

- szybszy wzrost

- częste pobieranie próbek krwi

- niskie spożycie białek i kalorii

11.

Wymień laboratoryjne wykładniki anemii z niedoboru żelaza.

- ↓stężenie Hb we krwi

- ↓Ht

- w normie lub ↓liczba erytrocytów

↓MCHC (<30-34%)

↓MCH (<27-31pg)

↓MCV (<87-92µm

3

)

- ↓liczba retykulocytów

- ↓stężenie Fe w surowicy

- ↑całkowita zdolność wiązania Fe oraz utajona zdolność wiązania Fe w surowicy

- ↓stężenie ferrytyny we krwi

9.Jakie są przyczyny niedokrwistości u wcześniaków?

• Utrata krwi (krwawienie płodowo-matczyne, zespół transfuzji międzypłodowej,

krwawienie z łozyska, krwawienie wew., pobieranie krwi częste)

• Zmniejszone wytwarzanie krwinek czerwonych (zahamowanie wytwarzania Epo od 2

doby ż.)

• Zwiększony rozpad erytrocytów
•

10.Na czym polega profilaktyka niedokrwistości u wcześniaków?

11.Jakie czynniki wpływają na prawidłową erytropoezę u płodu i noworodka?
Fe, Wit. B12, kw. Foliowy, C, E , B6, B2, B1, PP, aminokwasy, hormony: EPO, androgeny ,
tyroksyna

19.

Wymień postacie kliniczne choroby hemolitycznej noworodków.

Spowodowana konfliktem w zakresie czynnika Rh:

- przedwczesna żółtaczka

- ciężka niedokrwistość

- uogólniony obrzęk płodu

*Patomechanizm obrzęku płodu:

- masywna hemoliza (powiększenie śledziony) → obniżenie liczby erytrocytów → niedotlenienie ,

kwasica, niewydolność krążenia, obrzęki, przesięki

- powstanie ognisk hematopoezy w łożysku i narządach płodu i zwiększenie procesów

krwiotwórczych płodu → powiększenie łożyska i wątroby z równoczesnym upośledzeniem ich funkcji,

obniżenie stężenia białek we krwi płodu

Spowodowana konfliktem w zakresie grup głównych ABO:

- żółtaczka zwykle już w 1 dobie życia

- niedokrwistość (najczęściej skutecznie rekompensowana przez wzmożoną erytropoezę) może
objawiać się w wieku 8-12 tyg., jako nadmiernie wyrażona niedokrwistość fizjologiczna

21.

Na czym polega profilaktyka konfliktu w zakresie Rh?

- określanie miana p.ciał anty-Rh od 16 tyg. ciąży (co 4-6tyg.)

- podawanie matce Rh(-) globuliny anty-D po każdym porodzie płodu Rh(+) i po każdym poronieniu –
w ciągu 72h od ekspozycji na antygen Rh

24.

Co to jest choroba krwotoczna noworodków i jak należy jej zapobiegać?

Choroba krwotoczna noworodków = choroba z niedoboru witaminy K = melaena neonatorum

- postać klasyczna – objawy między 2 a 10 dniem życia (zwykle 3-5 dz.ż.)

wylewy podskórne i wybroczyny

krwawe stolce

wymioty z domieszką krwi

krwawienia z nosa, z błony śluzowej j. ustnej

krwawienia z kikuta pępowiny

krwawienia do OUN

- postać późna – 2-12 tyg.ż.

u noworodków karmionych piersią, z zespołem złego wchłaniania, leczonych antybiotykami o

szerokim spektrum działania

- trzecia postać – w 1 dobie życia

matki leczone w czasie ciąży lekami p.drgawkowymi

Diagnostyka:

- parametry ukł. krzepnięcia (↑czas protrombinowy)

- morfologia krwi

Leczenie:

- masa erytrocyt arna (przy głębokiej niedokrwistości)

- świeżo mrożone osocze w dawce 20ml/kg mc

- witamina K w dawce 3mg w dniu krwawienia, a następnie po 1mg/dzień przez 2 kolejne dni

Zapobieganie (podawanie witaminy K):

- bezpośrednio po urodzeniu, zdrowe, donoszone noworodki 0,5mg domięśniowo lub 2mg doustnie

- niemowlęta karmione naturalnie od 2tyg.ż. do ukończenia 3m.ż. 25µg/dobę

UKŁAD NERWOWY

1.

Wymień odruchy fizjologiczne u dziecka w I kwartale życia.

- ssania i połykania

- szukania sutka (ryjkowy) – do końca 3 m.ż.

- chwytny – do 4 m.ż.

- cofania – w 1 m.ż.

- Moro – do 5 m.ż.

- podeszwowy Babińskiego – między 2-3 t.ż. a 8-12 m.ż.

- odruchy postawy – zanikają do 6 m.ż.

o. skrzyżowanego wyprostu – do 3 m.ż.

o. skręcania tułowia (Galanta) – do 6 m.ż.

o. podparcia (stąpania) – do 4-6 t.ż.

o. toniczny szyjny asymetryczny (ATOS) – do 6 m.ż.

o. toniczny szyjny symetryczny (STOS) – między 3-6 m.ż.

o. toniczny błędnikowy – w 1 m.ż.

- odruch pływania

- odruch pełzania

2.

Które odruchy neurologiczne utrzymują się powyżej 6 m-ca życia niemowlecia?

- ssania i połykania

- podeszwowy Babińskiego – między 2-3 t.ż. a 8-12 m.ż.

- odruchy prostowania – od 5 m.ż. do 5 r.ż.

o. szyjny toniczny prostujący – do 6 m.ż.

o. prostujący typu śrubowego – od 7 m.ż. do 2-3 r.ż.

o. Landaua – od 7 m.ż. do 3 r.ż.

o. błędnikowy prostujący głowę – powyżej 6 m.ż.

gotowość do skoku – do 7 m.ż.

reakcja spadochronowa – 8-9 m.ż.

- odruch pływania

- odruch pełzania

3.

Do którego miesiąca życia utrzymuje się odruch Moro?

do 5 m.ż.

4.

Podaj prawidłowy skład płynu mózgowo-rdzeniowego niemowlęcia.

- barwa – wodojasny

- ilość 100-200 ml

- ciśnienie 100-200 ml H

2

O

- komórki (cytoza, pleocytoza)

noworodki 12-20 komórek w 1 mm

3

niemowlęta do 7 komórek w 1 mm

3

dzieci >1 r.ż. 0-5 komórek w 1 mm

3

- białko 15-35 mg% (u noworodków stężenie białka jest większe 60-80 mg%), w tym:

albuminy 80%

globuliny 20%

- odczyny białkowo-globulinowe:

Pandy’ego – nieujemny

Nonnego-Apelta – ujemny

(w okresie noworodkowym słabo dodatnie lub ujemne)

- cukier – 2/3 stężenia we krwi, co stanowi ok. 50-70 mg%

- chlorki 116-130 mmol/l

5.

Wymień objawy oponowe u niemowląt i dzieci starszych.

Niemowlęta:

- uwypuklone, napięte i tętniące ciemię

- objaw Lewkowicza (łóżeczkowy)

- sztywność karku – bierne i czynne utrudnienie przygięcia głowy do klatki piersiowej

Dzieci starsze:

- sztywność karku – bierne i czynne utrudnienie przygięcia głowy do klatki piersiowej

- objaw Brudzińskiego górny – zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych w czasie
biernego zgięcia głowy do klatki piersiowej

- objaw Brudzińskiego dolny – zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych w czasie
ucisku na spojenie łonowe

- objaw Flataua – bierne przygięcie głowy do klatki piersiowej wywołuje rozszerzenie źrenic

- objaw Kerniga – niemożność wyprostowania kończyny dolnej w stawie kolanowym przy jej zgięciu w
stawie kolanowym i biodrowym

- opisthotonus – usztywnienie kręgosłupa i wygięcie go łukowato ku tyłowi z głową odgiętą do tyłu

- objaw Amosa – w czasie próby sadzania dziecko podpiera się wyprostowanymi kończynami górnymi
rozstawionymi na boki i ku tyłowi

1.Jakie znasz prawa rządzące rozwojem psychoruchowym dziecka?


2.Co rozumiesz pod pojęciem motoryka duża, motoryka mała?
Motoryka to pojęcie określające stopień rozwoju ruchowego dziecka. Wyróżnia się 2
podstawowe typy motoryki – motorykę dużą oraz motorykę małą.

Motoryka duża stanowi wszystkie obszerne ruchy, w które jest zaangażowane całe nasze

ciało lub jego znaczna część, np. ręce i nogi. Jest to taki rodzaj aktywności ruchowej jak:
chodzenie, bieganie, skakanie, czołganie się, jazda na rowerze, czy też pływanie.

Motoryka mała natomiast znajduje swe odniesienie we wszelkich ruchach palców i dłoni,

czyli ruchach o znacznie mniejszym zakresie, ale wymagających ogromnego skupienia i
koncentracji uwagi. Motoryka mała to takie czynności, jak: rysowanie, malowanie, pisanie,
ugniatanie czegoś w dłoni, czy rzeźbienie.
Warto zauważyć, że to właśnie motoryka duża (aktywność ruchowa) najsilniej wpływa na
rozwój motoryki małej (czynność manualnych) i jest względem niej nadrzędna. To właśnie
dzięki aktywności ruchowej najefektywniej rozwija się koordynacja ruchowa i koncentracja
uwagi dziecka, co pozwala mu na wykonywanie coraz bardziej złożonych czynności, takich
jak rysowanie, czy pisanie.

3.Co to są kroki milowe w rozwoju psychomotorycznym.

Kamienie milowe to umiejętności, które dziecko nabywa w odpowiednim dla siebie czasie.
Normy czasowe, w jakich dziecko ma je posiąść, są szerokie.

• Reagowanie na bodźce 1m-c
• Głużenie 2-3 m-c
• Podnoszenie głowy i klatki piersiowej 3-4 m-c
• Chwytanie 3 m-c
• Przewrotki 6 m-c
• Gaworzenie 6 m-c
• Raczkowanie 8-9 m-c
• Siedzenie 8-9 m-c
• Podciąganie się do pozycji stojącej
• Reakcja na swoje imię 12 m-c
• Chodzenie 12-18 m-c

Krzywica, kości, skóra

1.

Na czym polega działanie parathormonu?

- kości:

zwiększenie osteolizy – uwalnianie Ca i P

zahamowanie odkładania soli mineralnych w kościach

- nerki:

pobudzenie wchłaniania zwrotnego Ca

hamowanie resorpcji zwrotnej fosforanów

- jelita:

zwiększone wchłanianie Ca w jelitach

2.

Podaj objawy krzywicy kwitnącej.

Krzywica kwitnąca (rachitis florida) – krzywica czynna z dużymi zmianami.

- kurza klp – ze spłaszczeniem po bokach i wypukleniem mostka do przodu

- wypuklenie guzów czołowych – graniasty kształt czaszki (caput quadratum)

- bransolety krzywicze – pogrubienia obwodowych nasad kości przedramion, rzadziej palców

- początkowo kifoza, potem lordoza i skolioza

- skrzywienia kończyn dolnych: ( ) lub ><

- płaskostopie

- spłaszczenie miednicy w wymiarze przednio-tylnym

- opóźnienie wzrostu

- obniżenie odporności na zakażenia

- opóźnienie wyrzynania się zębów i ich podatność na próchnicę

- zwiotczenie mięśni, zwł. mięśni gładkich

- niedokrwistość wtórna

1.Na jakiej podstawie można rozpoznać krzywicę u niemowlęcia?
Wywiad:

• czy dziecko urodzone było o czasie
• czy dziecko otrzymuje witaminę D

3

(w jakiej dawce i od kiedy)

• określić jaką objętość mieszanek spożywa dziecko dziennie
• dowiedzieć się, czy dziecko jest okresowo nasłoneczniane, czy też restrykcyjnie

przestrzegane są zasady unikania nasłonecznienia,

Badania laboratoryjne:

• stężenie wapnia całkowitego we krwi bywa zmniejszone ale najczęściej mieści się w

dolnych granicach normy (2,25 mmol/l)

• stężenie fosforanów we krwi jest zawsze zmniejszone (u niemowląt poniżej 1,8

mmol/l)

• zwiększa się wydalanie fosforanów z moczem (zwrotne wchłanianie fosforanów nie

przekracza nigdy 80% wartości przefiltrowanej)

• zwiększona aktywność fosfatazy alkalicznej (norma u niemowląt 50 - 360 IU/l)
• niski poziom 25 (OH) D3 we krwi (norma 30 - 60 ng/ml)
• zwiększony poziom PTH we krwi (norma 10 - 70 pg/ml)

3.

Jakie są objawy zwiastunowe (ogólnoustrojowe) krzywicy?

- drażliwość

- niepokój

- kręcenie głową

- pocenie się głowy podczas karmienia

- wzmożony dermografizm

- skłonność do zaparć

- zapach amoniaku w moczu

- rozmiękanie i spłaszczenie potylicy

- rozmiękanie innych kości czaszki w pobliżu szwów

- powiększenie ciemiączka przedniego i opóźnienie jego zarastania

- różaniec krzywiczy – pogrubienie połączeń chrzęstno-kostnych żeber

- duży, rozlany, tzw. żabi brzuch – jako skutek słabego napięcia mięśni

- deformacje klp w postaci

tzw. bruzdy Harrisona

dzwonowatej klp (wciągnięcie klp w m-cu przyczepu m. przepony do jej ścian i odchylenie
żeber dolnych na zewnątrz)

4.

Na czym polega profilaktyka krzywicy?

- w czasie ciąży:

racjonalne odżywianie

przebywanie na słońcu

przyjmowanie w ostatnim trymestrze 1500-2000 j.m. dziennie witaminy D

- po urodzeniu:

karmienie piersią – korzystny stosunek Ca:P, ułatwiający wchłanianie wapnia (2:1)

wczesne wprowadzenie do diety soków i jarzyn – ułatwienie wchłaniania soli mineralnych, w

tym Ca

wczesne rozpoczynanie spacerów i werandowanie dzieci

podawanie witaminy D od 2 tyg. życia, przez cały okres niemowlęctwa, a następnie corocznie
przez miesiące zimowe – 400 j.m. (dzieci otyłe 800 j.m.)

5.

Wymień czynniki sprzyjające wystąpieniu krzywicy u niemowląt

- czynniki genetyczne powodujące różną wrażliwość na witaminę D

- nieprawidłowe żywienie

niewłaściwy stosunek Ca:P

nadmierna ilość fityny, która tworzy nie wchłaniający się fitynian wapniowy

- intensywny przyrost masy ciała

- strefa klimatyczna i zwiększająca się urbanizacja – słabe nasłonecznienie

- wcześniactwo

mniejszy zapas wrodzony witaminy D

gorsze wchłanianie witaminy D

szybszy wzrost

obniżona aktywność hydroksylaz

6.

Wymień podstawowe funkcje skóry.

- mechaniczna ochrona narządów wewnętrznych i mięśni (ciśnienie, uderzenia, otarcia)

- ochrona przed szkodliwymi czynnikami fizycznymi (zimno, ciepło, promieniowanie) i chemicznymi

- ochrona przed bakteriami

- utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała

- zapobieganie nadmiernej utracie wody

7.

Wymień najczęściej występujące zmiany skórne u noworodków i niemowląt.

- potówki

- prosówki

- pleśniawki

- naczyniaki skórne

- trądzik noworodków

- ciemieniucha (łojotokowe zapalenie skóry)

- pieluszkowe zapalenie skóry

2.Na czym polega działanie Vit. D

.

Działanie nieklasyczne niezależne od stężenia Ca

• Regulacja różnicowania i podziałów komórkowych
• Powiększanie się komórek
• regulacja syntezy i wydzielania hormonów
• Immunomodulacja odpowiedzi immunologicznej
• łagodzi stany zapalne skóry
• reguluje wydzielanie insuliny
• wspomaga funkcje obronne
• zapobiega tworzeniu się komórek nowotworowych
• ma wpływ na działanie komórek przytarczyc, jajników, komórek mózgu, mięśnia

sercowego, sutka

Działanie klasyczne zależne od stężenia Ca++:
• mineralizacja kości
• praca mięśni
• przewodnictwo nerwowe
• funkcje komórkowe wapnia i fosforu

3.Podaj dawki profilaktyczne Vit. D

3

stosowane u niemowląt urodzonych o czasie.

4.Podaj dawki profilaktyczne Vit. D

3

stosowane u niemowląt urodzonych przedwcześnie

(wcześniaki).

Wcześniaki

400-800 IU (10,0 -20 µg ) do osiągnięcia wieku skorygowanego (40 tyg.),
następnie następnie 400 IU dziennie

Noworodki donoszone, niemowlęta
do 6. mies. życia

400 IU dziennie niezależnie od sposobu żywienia

5.Co jest źródłem witaminy D dla niemowlęcia?

• W niewielkich ilościach witamina D jest syntetyzowana w skórze pod wpływem

promieniowania UVB

• Spośród produktów spożywczych bogatym źródłem witaminy D są tłuste ryby, tran,

żółtko jaj oraz wątróbka. Z uwagi na fakt dużej zawartości substancji toksycznych w
wątróbce nie należy jej podawać dzieciom do lat 3.

• Bogate źródło witaminy D dla niemowląt stanowi mleko modyfikowane. Mleko

następne dla dzieci powyżej 4 miesiąca życia zawiera 560-760 IU/l witaminy D. Jeśli
niemowlę zjada odpowiednią ilość takiego produktu, jego zapotrzebowanie na
witaminę D jest w pełni zaspokojone.

• Pokarm kobiecy również zawiera witaminę D

6.Podaj w jaki sposób noworodek może tracić ciepło.

• Parowanie
• Promieniowanie
• Przewodzenie
• Konwekcja/unoszenie

7.Co to jest szczytowa masa kostna i jakie ma znaczenie?
Szczytowa masa kostna to maksymalna masa jaką osiąga tkanka kostna. Jest to największa
masa kostna jaką osiągamy w ciągu życia. Kościec uzyskuje szczytowa masę w pierwszych
latach po przekroczeniu 20 roku życia (między 20 a 30 rokiem życia). Szczytowa masa kostna
warunkuje prawdopodobieństwo osteoporozy w późniejszych latach życia. Osteoporoza jest
bardziej prawdopodobna u osób, które nie osiągnęły optymalnej masy kostnej w okresie
wzrastania.

ŻYWIENIE

1.

Wymień różnice jakościowe między mlekiem ludzkim i krowim.

Mleko matki:

- jest zawsze jałowe, gotowe, o odpowiedniej temperaturze

- nie wymaga przygotowywania

- zawiera gatunkowo swoiste białka

- białka i enzymy zawarte w nim nie ulegają denaturacji pod wpływem ciepła

- zawiera 10x < kazeiny niż mleko krowie, ponadto jest to β-kazeina, która łatwiej ulega trawieniu niż
α-kazeina zawarta w mleku krowim

- dominują w nim α-laktoalbuminy, podczas gdy w mleku krowim β-laktoalbuminy, uznawane za
najbardziej alergizującą frakcję

- laktoferryna zawarta w mleku matki wiąże żelazo wpływając na jego lepsze wchłanianie, dzięki temu
z pokarmu matki wchłania się ok. 70% żelaza, podczas gdy z mleka krowiego 10-20% - laktoferryna
odbiera wolne żelazo, niezbędne do rozmnażania się patogennych E. coli, tym samym wpływa na
skład flory jelitowej

- lizozym zawarty w mleku matki działa jako czynnik przeciwbakteryjny w przewodzie pokarmowym

- zawiera 5x > wolnych aminokwasów niż mleko krowie, mniejsze stężenia fenyloalaniny i tyrozyny,
większe stężenia tauryny i karnityny

- nukleotydy zawarte w mleku matki wpływają na rozwój przewodu pokarmowego i regenerację
uszkodzonej błony komórkowej

- zawiera dużą ilość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych do
rozwoju CUN

- w mleku kobiecym laktoza i oligosacharydy stanowią 80% węglowodanów – dostarczają energii,
pobudzają rozwój Lactobacillus bifidus, ułatwiają wchłanianie wapnia

- zawarte w mleku matki glikoproteidy wiążą witaminę B

12

i kwas foliowy, ułatwiając ich wchłanianie

- zawiera 3x < pierwiastków powodujących osmotyczne obciążenie nerek

- zawiera dużą ilość enzymów ułatwiających trawienie

- zawiera hormony, czynniki wzrostowe, immunoglobuliny

- w siarze znajduje się duża ilość witaminy A, β-karotenu, witaminy E

2.

Wymień zalety pokarmu kobiecego.

- w pełni zaspokaja potrzeby energetyczne w I półroczu życia dziecka

- zaspokaja silnie rozwiniętą potrzebę ssania u niemowlęcia

- kształtuje więź emocjonalną między matką a dzieckiem

- dostarcza niezbędnych składników odpornościowych (komórkowych i humoralnych)

- sprzyja kolonizacji prawidłowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym niemowlęcia

- kształtuje prawidłowy zgryz, wysklepienie podniebienia i fizjologiczne oddychanie przez nos

- jest wygodne, tanie, proste i szybkie

- jest zawsze jałowe, gotowe, o odpowiedniej temperaturze

- nie wymaga przygotowywania

- zawiera gatunkowo swoiste białka

- białka i enzymy zawarte w nim nie ulegają denaturacji pod wpływem ciepła

- zawiera 10x < kazeiny niż mleko krowie, ponadto jest to β-kazeina, która łatwiej ulega trawieniu niż
α-kazeina zawarta w mleku krowim

- dominują w nim α-laktoalbuminy, podczas gdy w mleku krowim β-laktoalbuminy, uznawane za
najbardziej alergizującą frakcję

- laktoferryna zawarta w mleku matki wiąże żelazo wpływając na jego lepsze wchłanianie, dzięki temu
z pokarmu matki wchłania się ok. 70% żelaza, podczas gdy z mleka krowiego 10-20% - laktoferryna
odbiera wolne żelazo, niezbędne do rozmnażania się patogennych E. coli, tym samym wpływa na
skład flory jelitowej

- lizozym zawarty w mleku matki działa jako czynnik przeciwbakteryjny w przewodzie pokarmowym

- zawiera 5x > wolnych aminokwasów niż mleko krowie, mniejsze stężenia fenyloalaniny i tyrozyny,
większe stężenia tauryny i karnityny

- nukleotydy zawarte w mleku matki wpływają na rozwój przewodu pokarmowego i regenerację
uszkodzonej błony komórkowej

- zawiera dużą ilość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych do
rozwoju CUN

- w mleku kobiecym laktoza i oligosacharydy stanowią 80% węglowodanów – dostarczają energii,
pobudzają rozwój Lactobacillus bifidus, ułatwiają wchłanianie wapnia

- zawarte w mleku matki glikoproteidy wiążą witaminę B

12

i kwas foliowy, ułatwiając ich wchłanianie

- zawiera 3x < pierwiastków powodujących osmotyczne obciążenie nerek

- zawiera dużą ilość enzymów ułatwiających trawienie

- zawiera hormony, czynniki wzrostowe, immunoglobuliny

- w siarze znajduje się duża ilość witaminy A, β-karotenu, witaminy E

- immunomodulujace – więcej interferonu A po kontakcie z wirusem RS

- przeciwbakteryjne - 0,5g/dobę sIgA

- przeciwzapalne - enzymy np. acetylhydrolaza degradująca czynnik aktywujący płytki, zmniejsza
ryzyko NEC, cytokiny np. nabłonkowy czynnik wzrostu, skraca czas biegunki

3.

Wymień podstawowe zasady karmienia piersią.

- optymalny czas rozpoczęcia karmienia – do 2 godzin po porodzie

- właściwa pozycja i uchwyt brodawki – głęboko, by trafiała na podniebienie miękkie

- częste karmienie, minimum 8 razy na dobę, na żądanie

- 1 karmienie to opróżniona 1 pierś i napoczęta druga, razem do 15 minut – zbyt krótkie i częste
karmienie powoduje przeładowanie laktozą i kolkę (napadowy płacz, bez wyraźnej przyczyny)

- według WHO i AAP: karmienie wyłącznie naturalne do 6 miesiąca życia, następnie mieszane przez
12 miesięcy lub dłużej

- zalecenia kanadyjskie – karmienie wyłącznie naturalne do 4 miesiąca życia, mieszane do lat 2 lub
dłużej

4.

Wymień względne i bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią.

Przeciwwskazania ze strony matki:

- przeciwwskazane bezwzględnie – niewydolność krążenia, choroby układowe i nowotworowe

- przeciwwskazane względnie – zakażenia HIV, HCV, gruźlica jeśli istnieje alternatywny sposób
żywienia

- opóźnione do czasu ustabilizowania –zakażenia okołoporodowe

- z zachowanej szczególnej higieny – zakażenia jelitowe, gronkowcowe skóry, opryszczka

- pod nadzorem – cukrzyca, padaczka, niedorozwój umysłowy, psychoza połogowa

- utrudnione – po operacjach plastycznych, płaskie brodawki

- niewystarczające – zespół Sheehan, niedorozwój gruczołów piersiowych (1 :1000).

Przeciwwskazanie ze strony dziecka:

- galaktozemia

- fenyloketonuria

- choroba syropu klonowego

- rozszczep wargi i podniebienia

- wrodzona nietolerancja laktozy.

HIV – ryzyko transmisji 10-20% zakażeń/rok karmienia

Wirus HBV u matki nie jest przeciwwskazaniem – 3 godziny po porodzie podaje się immunoglobuliny
anty-HBV i potem szczepienia w terminie.

5.

Jakich składników mineralnych i witamin może być za mało w pokarmie kobiecym?

- witamina K (wymagana suplementacja)

- witamina D

3

(wymagana suplementacja)

- fluor (jeśli mało w wodzie pitnej)

- B

12

(wegetarianki)

6.

Wymień pokarmy, których należy unikać w diecie niemowlęcej.

- potrawy smażone

- grzyby leśne

- keczupy

- musztardy

- marynaty

- wyraziste przyprawy

- jedzenie typu fast food

- słodycze i słone przekąski

- gazowane napoje słodzone

- kawa (kofeina)

- alkohol

7.

Co to jest mleko początkowe? Wymień preparaty.

Mleko początkowe (1) podaje się w pierwszych 6 miesiącach życia

- wartość kaloryczna 100 ml – 67 kcal

- poszczególne preparaty różnią się między sobą stopniem modyfikacji mleka krowiego

Przykłady:

- Gerber 1

- Bebilon 1

- Humana 1

- NAN 1

- ENFAMIL 1

- Bebiko 1

- Aptamil 1

8.

Co to jest mleko modyfikowane?

Mieszanki mleczne modyfikowane – zapewniają potrzeby żywieniowe niemowląt w okresie
najbardziej intensywnego rozwoju z uwzględnieniem niedojrzałości procesu wchłaniania i trawienia.

Modyfikacja – zbliżenie składu mleka krowiego do mleka matki:

- zmniejszenie ilości elektrolitów

- zbliżenie poziomu białek do pokarmu matki

- wzbogacenie w kwasy tłuszczowe nienasycone

- wzbogacenie w taurynę i karnitynę.

Do 6 m.ż. – mleko początkowe (1)

Od 6 m.ż. – mleko następne (2)

Po 1 r.ż. – (3) lub Junior

9.

Co to jest mleko następne (podaj preparaty). Kiedy wprowadzamy je do żywienia

niemowląt?

Mleko następne (2) podaje się po 6 m.ż.

- wartość kaloryczna 100 ml – 70-76 kcal

Przykłady:

- Gerber 2

- Bebilon 2

- Humana 2

- Bebiko 2

- NAN 2

- ENFAMIL 2

10.

Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6 miesięcy.

5 posiłków na dobę po 180 ml:

- 4x karmienie piersią

- 1x danie warzywno-mięsne (lub warzywno-rybne 1-2x w tyg.)

- sok lub przecier owocowy ok. 150 g

- stopniowo wprowadzamy gluten: dodajemy do posiłku 1x dziennie ok. 2-3 g (pół łyżeczki) kaszki
manny na 100 ml przecieru warzywnego, owocowego lub mleka

10. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego naturalnie.
Podaj objętość i ilość posiłków.

11. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 5-, 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego sztucznie,
podaj rodzaje mieszanki mlecznej, objętość i ilość posiłków.

objętość jednorazowa = m.ż. x 10 + 100 ml

ilość razy/ dzień = 1 m -> 7 raazy/dzień

2-4 m -> 6

>5 m -> 5

11.

Kiedy do diety dziecka wprowadzane są soki, zupa jarzynowa, mięso i jajko?

- soki – w 5 m.ż.

- zupa jarzynowa – w 10 m.ż.

- mięso – w 6 m.ż.

- jajko:

½ ugotowanego i posiekanego żółtka co drugi dzień – w 7-8 m.ż.

½ ugotowanego i posiekanego żółtka codziennie – w 9 m.ż.

całe jajko 3-4x w tygodniu – w 11-12 m.ż.

12.

Kiedy do diety dziecka można wprowadzić gluten?

W 6 m.ż. stopniowo wprowadzamy gluten: dodajemy do posiłku 1x dziennie ok. 2-3 g (pół łyżeczki)
kaszki manny na 100 ml przecieru warzywnego, owocowego lub mleka

14.

Jakie znasz wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jaka rolę spełniają one w organizmie

dziecka?

Kwasy tłuszczowe wielonienasycone:

- linolowy (omega-6)

- γ-linolenowy (gamma-linolenowy) (omega-6)

- arachidonowy (omega-6)

- α-linolenowy (alfa-linolenowy) (omega-3)

- dokozaheksaenowy (omega-3)

- eikozapentaenowy (omega-3)

Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (NNKT):

- organizm nie potrafi ich sam wytworzyć

- istnieją dwa takie kwasy:

kwas α-linolenowy należący do rodziny kwasów omega-3 – źródłem tego kwasu w

pożywieniu są: tłoczone na zimno oleje: lniany i rzepakowy, nasiona lnu i rzepaku, siemię lniane,
orzechy włoskie, kiełki pszenicy

kwas linolowy należący do rodziny kwasów omega-6 – możemy go znaleźć w tłoczonych na

zimno oleju sojowym i kukurydzianym, nasionach słonecznika, nasionach dyni, nasionach sezamu i w
większości orzechów

- dla niemowląt i dzieci kwas dokozaheksaenowy ze względu na swoje funkcje jest Niezbędnym
Nienasyconym Kwasem Tłuszczowym (jest on zawarty w mleku ludzkim)

- prawidłowy stosunek kwasówtłuszczowychz rodziny omega-6 do kwasów z rodziny omega-3
powinien wynosić <5:1

Rola Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych:

- stanowią jeden z niezbędnych składników budulcowych komórek,

- biorą udział w metabolizmie cholesterolu (zwłaszcza kwas arachidonowy) i jego transporcie
(przeszło połowa estrów cholesterolu występuje w postaci połączeń z kwasem linolowym, co ułatwia
ich rozprowadzenie w organizmie, obniżają poziom cholesterolu we krwi),

- hamują agregację płytek krwi, powodują rozszerzanie naczyń krwionośnych, w tym i wieńcowych,
działają antyarytmicznie,

- są prekursorami do biosyntezy prostaglandyn i prostacyklin,

- biorą udział w transporcie wody i elektrolitów przez błony biologiczne,

- regulują wydalanie jonów sodu z organizmu.

Niedobór Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych powoduje:

- zahamowanie wzrostu i spadek przyrostu masy,

- zmiany skórne (parakeratosis, zapalenie skóry, zwiększona przepuszczalność skóry i zwiększenie
utraty wody)

i wypadanie włosów,

- zwiększona wrażliwość na zmiany alergiczne i zakażenia bakteryjne,

- spadek napięcia mięśnia sercowego (mniejsza siła skurczu, gorsze krążenie, obrzęki).

- zaburzenie transportu cholesterolu

- kruchość naczyń włosowatych

- zaburzenia nerkowe (martwica brodawek z krwiomoczem, nadciśnienie nerkowe, zmniejszenie
wydalania sodu z moczem)

- ograniczenie biosyntezy eikozanoidów i w następstwie zaburzenia czynności wielu tkanek i
narządów

- pogorszenie procesu gojenia się ran

Na niedobory NNKT szczególnie wrażliwe są młode organizmy, dlatego u dzieci przy niedostatecznej
podaży tych kwasów z pokarmem szybciej ujawniają się objawy ich niedoboru, aniżeli u osób
dorosłych.

15. Wymień choroby wyniające z nieprawidłowego żywienia w wieku dziecięcym.

-Żółtaczka jąder podkorowych mózgu – w wyniku hiperbilirubinemii powstałej w
wyniku zbyt małej częstości i ilości karmień
-nadwaga i otyłość
-choroby genetyczne, których objawy nasila nieprawidłowa dieta: fenyloketonuria,
galaktozemia, celiakia

15.

Co jest najczęstszą przyczyną alergii pokarmowej u noworodków i niemowląt?

U noworodków i niemowląt najczęściej dochodzi do manifestacji klinicznej alergii na białka mleka
krowiego.

16.

Jakich produktów żywnościowych należy unikać w diecie niemowlęcia z rodziny obciążonej

atopią?

U niemowląt karmionych sztucznie i dzieci starszych należy wyeliminować:

- mleko i jego przetwory, zapewniając niezbędne składniki odżywcze

- jaja

- cielęcinę

- wołowinę

- gluten

- cytrusy

17.

Co to jest dieta bezglutenowa?

Gluten to frakcja białka znajdująca się w pszenicy, życie, jęczmienu, owsie. Stopień nietolerancji
glutenu jest zróżnicowany indywidualnie i zależny od wieku. Najbardziej wrażliwe są niemowlęta i
dzieci do 3 r.ż. Z nietolerancją glutenu często współistnieje alergia na białka mleka krowiego.

Nietolerancja glutenu może być:

- stała – wrodzona glutenozależna choroba trzewna

- przejściowa – wtórna/nabyta glutenozależna enteropatia wieku niemowlęcego, alergia na gluten.

Przy wtórnej nietolerancji glutenu konieczne jest wprowadzenie diety bezglutenowej na okres 12-24
miesięcy – jest to czas niezbędny do regeneracji kosmków jelitowych i minimalny okres do podjęcia
próby wprowadzenia glutenu.

Przestrzeganie diety bezglutenowej polega głównie na wykluczeniu z jadłospisu pieczywa i innych
przetworów zbożowych, a także produktów spożywczych, na których opakowaniu znajduje się
informacja, że produkt zawiera białko roślinne, skrobię, mąkę, emulgator lub stabilizator, bez
określenia ich pochodzenia, gdyż może on mieć w swymskładzie gluten. Wskazane jest uzupełnianie
witamin, składników mineralnych i błonnika, np. przez podawanie surowych warzyw, owoców,
orzechów, kaszy jaglanej (proso), ziaren słonecznika.

18.

Wymień mieszanki lecznicze stosowane w alergii pokarmowej.

Preparaty mleko zastępcze dzielą się na:

- mieszanki elementarne

- preparaty o dużym stopniu hydrolizy

- preparaty o dużym stopniu hydrolizy z dodatkiem MCT

- preparaty słabo lub częściowo hydrolizowane

- preparaty na bazie białek soi

- preparaty pozbawione pewnych aminokwasów

Preparaty o dużym stopniu hydrolizy – białka mleka krowiego, serwatkowe lub kazeinowe poddane
hydrolizie w celu obniżenia ich właściwości alergenowych. Preparaty te dzielą się na:

- mocne hydrolizaty serwatkowe, np.:

Bebilon Pepti 1

Bebilon Pepti 2

Alfare

- mocne hydrolizaty kazeiny, np.:

Nutranigen 1

Nutranigen 2

Progestimil

POKARMOWY

1.

Scharakteryzuj odrębności fizjologiczne przewodu pokarmowego u noworodków i niemowląt.

Trawienie białek:

- wchłanianie białek niezdegradowanych lub częściowo zdegradowanych w procesie pinocytozy

- trawienie zewnątrzkomórkowe początkowo minimalne

- aktywność enzymów proteolitycznych (dipeptydaz i tripeptydaz) jest prawidłowa, ale są one
hamowane przez specjalne inhibitory

- aktywność enzymów lizosomalnych jest prawidłowa, ale białka są zabezpieczane przed trawieniem
specjalnymi receptorami

- aktywność pepsyny w soku żołądkowym noworodka wynosi 10% wartości u człowieka dorosłego

Trawienie tłuszczów:

- upośledzona sprawność lipazy żołądkowej i trzustkowej

- lipaza żołądkowa hydrolizuje 10-30% kwasów tłuszczowcyh

- słabe wydzielanie żółci

- mała zawartość kwasów żółciowych

- najlepiej wchłaniają się trójglicerydy zawierające średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCH)

- ok. 10% tłuszczów jest wchłanianych na drodze pinocytozy biernej

- wchłanianie tłuszczów wynosi 80-85% (u dorosłych 95%)

Trawienie węglowodanów:

- procesy trawienia kontaktowego i wchłaniania cukrów dojrzewają w ciągu I półrocza

- trawienie wielocukrów jest niewystarczające w okresie noworodkowym

- w 1-szym miesiącu życia brak trawienia skrobii

- prawidłowa aktywność w zakresie disacharydaz w okresie noworodkowym

- mniejsza aktywność laktazy – fizjologiczna nietolerancja laktozy

4. Podaj różnice anatomiczne pomiędzy przewodem pokarmowym noworodka i
człowieka dorosłego.






Dziecko

Dorosły

Jama ustna

Noworodek

Dorosły

Długość

Względnie krótki, ok. 260 cm

Czas pasażu

Krótszy pasaż pokarmu (7-10h)
karmione sztucznie powyżej 10hh
karmione naturalnie poniżej 10 h

56-63 h

Mało pojemna prawie cała wypełniona
przez język(pomaga to w odruchu
ssania)
Pod koniec 1rż dziecko może połknąć
obj ok. 1 łyżeczki =5-6ml

Bardziej pojemna, język zajmuje
mniejszą część.
Osoba dorosła może połknąć obj ok. 1
łyżki =15-17ml

Wydzielanie śliny
Bardzo skąpe wydzielanie. Odczyn śliny
zasadowy. Odczyn w jamie ustnej
kwaśny – stąd łatwy rozwój pleśniawek.

Wydzielanie obfite. pH śliny i jamy
ustnej zbliżone do obojętnego.

Przełyk
w ciągu pierwszych 2 mż na skutek
obniżonego ciśnienia w dolnym
zwieraczu przełyku- często reflux

Ciśnienie ok., reflux tylko jak na to
zasłużymy

Żołądek
Kształt workowaty

Haczykowaty

Pojemność: po urodzeniu 20-30ml

u dorosłego 3000ml

w 4 t.ż.- 120 ml,
w 3 m.ż.- 190 ml,
w 6 m.ż.-260 ml,
w 12 m.ż- 360 ml,
w 2 r.ż.- 585 ml,
w 6 r.ż.- 790 ml,
pH soku żołądkowego; bezpośrednio
po urodzeniu pH= 6, między 3-6h
życia spada do pH=2,2,
od 4-6 mż ph=3,5 -5. Od 15 lat jak u
dorosłego

pH soku żołądkowego około 1,5 pH

Aktywność pepsyny; noworodek-
10%
4 m. ż. – 50%
2 rok ż – 100%

100%

Jelito cienkie i grube
Nie wykazuje różnic pod względem anatomicznym i funkcjonalnym.
Kosmki jelitowe palczaste (nie liściaste)
Wątroba
Procent masy ciała : 4,5%

2,5%

Wystaje spod łuku żebrowego (do
2r.ż do 2cm)

Schowana pod łuk żebrowy

Małe wydzielanie kw. Żółciowych

Normalne

Większa zdolność do regeneracji

Normalna , musimy uważać

5. W jakim wieku przewód pokarmowy dziecka osiąga pełną sprawność
czynnościową?
2-4 rok życia