PRAWO PUBLICZNE
GOSPODARCZE

SKRYPT NA PODSTAWIE
PODRĘCZNIKA I WYKŁADÓW

LATO 2015

SPIS TREŚCI

1) Działalność gospodarcza (1 – 6) – Szymon Żebrok
2) Prawo konkurencji (7- 18) – Szymon Żebrok
3) Zamówienia publiczne – Szymon Żebrok (19 – 22), Maria Szczyrba

(23 – 26)

4) Partnerstwo publiczno – prywatne (27 - 35) – Maria Szczyrba
5) Rynek kapitałowy – Magdalena Nitszke (36 – 40), Maria Szczyrba

(41- 45)

6) Ochrona zdrowia (46 - 53) – Aleksandra Limańska
7) Radiofonia i telewizja – Damian Łuszczyński (54,55,57), Katarzyna

Surmiak (56), Maria Szczyrba (58 – 61)

8) Prawo lotnicze (62 – 67) – Maria Szczyrba

1.Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

☺Jednym z aktów prawnych o największym znaczeniu dla obrotu gospodarczego w Polsce jest
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 1 u.s.d.g. Przepisy tej ustawy normują podejmowanie, wykonywanie i zakończenie
działalności gosp. na terenie Polski.
Ustawa implementuje do polskiego porządku prawnego regulacje Unii Europejskiej, przyznające
przedsiębiorcom pochodzącym z państw Unii prawo podejmowania i prowadzenia działalności
gospodarczej na terytorium całego rynku wewnętrznego.

☺Zasada wolności gospodarczej
►Idea wolności gospodarczej stanowi postulat zniesienia przez państwo ograniczeń oraz
zagwarantowania rozwoju wolnej konkurencji.

►W znaczeniu normatywnym wolność gosp. uznawana jest przede wszystkim za zasadę prawa,
zasadę ustroju gospodarczego.
Jest ona także ujmowana jako publiczne prawo podmiotowe oraz jedno z praw podstawowych
(wolnościowych) człowieka.

►Wolność gospodarcza – domniemanie swobody podejmowania i prowadzenia działalności
gospodarczej, o ile co innego nie wynika z przepisów ustawowych.

►Nakazy i zakazy powinny być wyraźnie wskazane w przepisach – in dubio pro libertate

►Wolność gospodarcza – zasada konstytucyjna (art. 20 Konstytucji), ograniczenia tylko w drodze
ustawowej i tylko, gdy uzasadnia je ważny interes społeczny (art. 22 Konst.)

☺Zasada równości przedsiębiorców
☺Zasada uczciwej konkurencji
☺Zasada poszanowania dobrych obyczajów
☺Zasada ochrony słusznych interesów konsumentów

2.Pojęcie działalności gospodarczej, pojęcie przedsiębiorcy w polskim systemie prawnym,
podziały przedsiębiorców.

☺Działalność gospodarcza
Definicję legalną wprowadzają przepisy art. 2 u.s.d.g. W świetle jego regulacji działalnością
gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa,
wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
►Definicja zawarta w ustawie o swobodzie działalności gosp. stanowią lex generalis w stosunku
do innych ustaw, mają ona charakter wiążący wobec działalności objętej regulacją odrębnych ustaw.

►Definicja opiera się na przesłankach pozytywnych i negatywnych. Wystąpienie przesłanek
pozytywnych pozwala na uznanie danej działalności za dz. gospodarczą. Należą do nich:

–

przedmiot wykonywanej działalności

–

zarobkowy cel działalności

–

zorganizowany i ciągły sposób wykonywania działalności

►Przesłanki negatywne zostały określone w przepisach art. 3 u.s.d.g. - przepisów ustawy o
swobodzie dz. gosp. nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw
rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa
śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i
świadczenia w gosp. rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez
producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku
gospodarczego.

☺Przedsiębiorca
►Największe znaczenie w stosunkach cywilnoprawnych należy przypisać definicji przedsiębiorcy
zawartej w KC – Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna,
prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą i zawodową.

►Z punktu widzenia prawa publicznego podstawowe znaczenie należy przyznać definicji
określonej w art. 4 u.s.d.g. - przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka
organizacyjna wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców
uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności
gospodarczej.

►Osoby prawne podlegają obowiązkowi wpisu do KRS, mogą uzyskać wpis do jednego z dwóch
wchodzących w jego skład rejestrów – rejestru przedsiębiorców lub rejestru stowarzyszeń, innych
organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej.

►Przyjmuje się podział na przedsiębiorców sensu stricto i przedsiębiorców non for profit oraz
podmioty non profit.

–

przedsiębiorcy sensu stricto – utworzeni w celu osiągnięcia zysku

–

non for profit – głównym celem nie jest zysk ale przepisy zezwalają im na prowadzenie dz.
gosp. pod warunkiem przeznaczania zysków na cele statutowe (stowarzyszenia, fundacje)

►Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga wpisu do rejestru

–

osoby fizyczne – CEIDG

–

pozostałe podmioty – KRS

Wpis za charakter deklaratoryjny, o uzyskaniu statusu przedsiębiorcy przez podmiot podejmujący
dz. gosp. decyduje przede wszystkim spełnienie przesłanek wskazanych w ustawowej definicji
przedsiębiorcy.

☺Przedsiębiorców możemy podzielić na mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców
►Mikroprzedsiębiorca
W co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2. osiągnął roczny obrót netto nieprzekraczający w złotych 2 mln euro, lub sumy aktywów

jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w
złotych 2 mln euro.

►Mały przedsiębiorca to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z ostatnich dwóch lat
obrotowych:

1. zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
2. osiągnął roczny obrót netto nieprzekraczający równowartości w złotych 10 mln euro lub

sumy jego aktywów sporządzonych na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły
równowartości w złotych 10 mln euro

►Średni przedsiębiorca

1. (…) mniej niż 250 pracowników
2. obrót do 50 mln euro, aktywa do 43 mln zł

►Uzyskanie statusy mikro-,małego lub średniego przedsiębiorcy może stanowić podstawę
wsparcia, które państwo powinno tym przedsiębiorcom zapewnić.

3.Przedsiębiorcy zagraniczni i ich działalność w Polsce
☺Konsekwencją członkostwa Polski w UE jest konieczność zagwarantowania przedsiębiorcom
pochodzącym z państw członkowskich uprawnień, które są związane z funkcjonowaniem rynku
wewnętrznego i jego podstawowych swobód.

–

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

–

ustawa o świadczeniu usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

☺Osoba zagraniczna

–

osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego

–

osoba prawna z siedzibą za granicą

–

jednostka organizacyjna z siedzibą za granicą

☺Przedsiębiorca zagraniczny – osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za
granicą oraz obywatel polski wykonujący działalność gospodarczą za granicą.

►Przepisy u.s.d.g. Dają przedsiębiorcom zagranicznym prawo wykonywania działalności
gospodarczej w Polsce w dwóch podstawowych formach organizacyjno- prawnych. Mogą oni
utworzyć oddział lub przedstawicielstwo.
Dla prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców zagranicznych w Polsce przepisy
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przewidują formę oddziału.

►Przedsiębiorcy pochodzący z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tworząc oddziały w Polsce
korzystają ze swobody przedsiębiorczości gwarantowanej przez przepisy Traktatu o
funkcjonowaniu UE. Przedsiębiorcy pochodzący z UE powinni być traktowani tak samo jak
przedsiębiorcy polscy.

►Oddział – wyodrębniona i samodzielna organizacyjnie część działalności gospodarczej,
wykonywana przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem
wykonywania działalności.

–

Oddział nie ma osobowości prawnej.

–

Podstawowym warunkiem, który musi spełnić przedsiębiorca zagraniczny zamierzający
utworzyć oddział w Polsce jest zarejestrowanie oddziału w KRS.

–

Przedsiębiorca tworzący oddział jest zobowiązany ustanowić w oddziale osobę
upoważnioną do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.

–

Przedsiębiorca może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu
działalności przedsiębiorcy zagranicznego.

–

Ustawa zobowiązuje przedsiębiorcę do używania do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy
przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na j. polski formą prawną oraz
dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”

–

Dla oddziału należy prowadzić odrębną rachunkowość w języku polskim

–

Obowiązek informowania ministra gospodarki o wszelkich zmianach stanu faktycznego i
prawnego w terminie 14 dni od ich wystąpieniu.

–

Minister gospodarki wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności w ramach
oddziału w przypadku, gdy oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje
obowiązku informowania ministra o zmianie stanu faktycznego; gdy nastąpiło otwarcie
likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego; gdy przedsiębiorca utracił prawo wykonywania
działalności a także gdy jego działalność zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa,
bezpieczeństwu informacji niejawnych.

►Przedstawicielstwo – działalność przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego może
obejmować wyłącznie reklamę i promocję przedsiębiorcy zagranicznego.
Dla utworzenia przedstawicielstwa konieczny jest wpis do rejestru przedstawicielstw.

►Usługodawcy – str. 88

4.Prawa i obowiązki przedsiębiorców

☺Obowiązki przedsiębiorcy związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gosp.
Zasada swobody gospodarczej nie ma charakteru absolutnego. Konieczne jest przestrzeganie
warunków określonych przepisami prawa. Przez pojęcie warunków należy rozumieć obowiązki,
które nakłada państwo na przedsiębiorcą.

►Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy związanym z podjęciem działalności gospodarczej
jest wpis do rejestru.

►Art. 18 u.s.d.g. nakłada na przedsiębiorcę obowiązek spełnienia warunków wykonywania
działalności gospodarczej, określonych przepisami prawa i w szczególności dotyczących ochrony
przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego, moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

►Przedsiębiorca ma obowiązek zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej
wykonywała bezpośrednio osoba, która posiada uprawnienia zawodowe, jeśli przepisy wymagają
posiadania szczególnych kwalifikacji przy wykonywania określonej działalności.

►Przedsiębiorca ma obowiązek dokonywać lub przyjmować płatności związane z wykonywaną
działalnością gosp. za pośrednictwem swojego rachunku bankowego, jeżeli stroną transakcji jest
inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji przekracza 15 000 euro.

►Obowiązek posługiwania się NIP-em

►Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Polski jest obowiązany do
zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny
zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji określających firmę producenta a także jego
adres.

☺Prawa przedsiębiorcy
►Prawo do otrzymania pisemnej interpretacji przepisów prawa dot. obowiązków związanych ze
świadczeniem danin publicznych, dokonanej przez organ administracji. Dotyczy również składek
na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Wydanie interpretacji następuje na wniosek przedsiębiorcy (podlega opłacie 40 zł od każdego stanu
faktycznego)
Interpretację wydaje się do 30 dni, jeżeli termin upłynął uznaje się, że została wydana interpretacja
stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku.

►Prawo do zawieszenia działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność co najmniej 6 miesięcy może zawiesić ją na 3 lata w
celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez
dziecko 5 roku życia.
W przypadku spółki cywilnej zawieszenie jest skuteczne jeżeli działalność zawiesza wszyscy
wspólnicy.
Prawo do zawieszenia przysługuje wyłącznie przedsiębiorcom, którzy nie zatrudniają pracowników.

►Organy administracji publicznej mają obowiązek załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej
zwłoki.

►Organy administracji nie mogą odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych ani żądać
jakichkolwiek dokumentów których konieczność przedstawienia lub złożenia nie wynika wprost z
przepisów.

►Konsekwencją przekroczenia terminu załatwienia sprawy jest uznanie, że organ wydał
rozstrzygnięcie zgodne z wnioskiem przedsiębiorcy, chyba że przepis szczególny ze względu na
nadrzędny interes publiczny stanowią inaczej.

►Prawo przekształcenia przedsiębiorcy, który jest osobą fizyczną w spółkę kapitałową.

5. Kontrola przedsiębiorcy
☺Kontrola polega na sprawdzeniu stanu faktycznego i porównaniu go ze stanem wymaganym
przez przepisy prawa.

☺W odniesieniu do kontroli przedsiębiorcy nadrzędne znaczenie ma u.s.d.g., przepisy ustaw
odrębnych mogą być stosowane tylko w kwestiach nieuregulowanych.

►Przedsiębiorca powinien zostać zawiadomiony przez organ kontroli o zamiarze wszczęcia
kontroli.
Zawiadomienie powinno w szczególności zawierać:
–

oznaczenie organu

–

datę i miejsce wystawienia

–

oznaczenie przedsiębiorcy

–

wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli

–

podpis osoby uprawnionej do zawiadomienia.

►Organ kontroli ma obowiązek wszcząć kontrolę nie wcześniej niż po upływie 7 dni od
zawiadomienia i nie później niż przed upływem 30 dni.
Przedsiębiorca ma prawo złożyć wniosek o wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni.
Ustawa wprowadza wiele wyjątków od zasady zawiadomienia o kontroli – jeżeli ma być
przeprowadzona na podstawie przepisów międzynarodowych., dot. kontroli antymonopolowej,
jakości paliw, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa, ochrony życia lub zdrowia, nie jest znany
adres przedsiębiorcy, ordynacja podatkowa.
►Kontrola powinna być przeprowadzona w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania
działalności gosp., w godzinach pracy przedsiębiorcy lub w czasie faktycznego wykonywania przez
niego działalności.

►Czas trwania wszystkich kontroli danego organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku
kalendarzowym nie może przekraczać:

–

w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych

–

w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18 dni

–

w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24 dni

–

w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców – 48 dni

►Czas trwania kontroli może zostać przedłużony, zwłaszcza w odniesieniu do kontroli podatkowej
i skarbowej, jeżeli w jej toku zostanie ujawnione zaniżenie zobowiązania podatkowego lub
zawyżenie straty w wysokości przekraczającej 10 % kwoty zadeklarowanego zobowiązania. Czas
kontroli po przedłużeniu nie może przekraczać dwukrotności limitu czasu określonego w ustawie.
Przedłużenie mogą uzasadniać również wyniki kontroli, które wykazały rażące naruszenie
przepisów prawa.
►Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organu kontroli po okazaniu
legitymacji służbowej oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

►Zakazane jest równoczesne podejmowanie i prowadzenie kontroli przez więcej niż jeden organ
kontroli.

►Przedsiębiorca ma prawo być obecny przy czynnościach kontroli

►Przysługuje mu prawo do wskazania na piśmie, że przeprowadzane czynności w istotny sposób
zakłócają prowadzenie przez niego działalności gospodarczej.

►Przedsiębiorca ma prawo skorzystania ze sprzeciwu, który przysługuje mu wobec podjęcia i
wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów prawa.

6.Reglamentacja działalności gospodarczej
☺Wolność gospodarcza, jako jedna z podstawowych zasad ustroju gospodarczego nie jest
równoznaczna ze zwolnieniem przedsiębiorcy z obowiązku przestrzegania określonych wymogów
prawnych związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej.

☺Istotę reglamentacji stanowi działalności państwa w sferze gospodarki, która polega na
ograniczeniu swobody działania przedsiębiorców.

☺Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadzają trzy podstawowe formy
reglamentacji działalności gospodarczej:
–

koncesję

–

zezwolenia, licencje, zgody

–

działalność regulowaną

☺Koncesja
Uznawana jest za najbardziej restrykcyjną z form reglamentacji działalności gospodarczej.

►W ujęciu doktrynalnym koncesja występuje w jednym z dwóch podstawowych modeli –
francuskim i austro-niemieckim.
W tradycji francuskiej koncesja miała formę umowy, na podstawie której państwo rezygnowało z
monopolu prawnego na rzecz prywatnego podmiotu, który z kolei zobowiązany był do
wykonywania w tym zakresie zadań publicznych mających charakter gospodarczy.
Model autro-niemiecki – koncesja stanowi pozwolenie gospodarcze o charakterze policyjnym. Było
ono wydawane w formie decyzji.

►Koncesja w formie umowy została przyjęta na gruncie ustawy o koncesji na roboty budowlane
►Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej przewiduje koncesję udzielaną w formie decyzji
administracyjnej.

Obecnie koncesja jest wymagana w tych sferach działalności, które są ważne z punktu widzenia
bezpieczeństwa państwa i obywateli.

►Koncesja jest wymagana w następujących dziedzinach działalności gospodarczej:
–

poszukiwanie, rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz kopalin stałych objętych własnością

górniczą
–

wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją i technologią o

przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.
–

wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie i obrót paliwami i energią

–

przesyłanie dwutlenku węgla w celu podziemnego składowania

–

ochrona osób i mienia

–

rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych

–

przewozy lotnicze

–

prowadzenie kasyna gry

►Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie lub ograniczenie zakresu koncesji następuje
w drodze decyzji administracyjnej.

►Postępowanie w sprawie udzielenia koncesji wszczyna się na wniosek zainteresowanego
przedsiębiorcy.

Cechą charakterystyczną koncesji jest uprawnienie organu koncesyjnego do określenia
szczególnych warunków wykonywania działalności objętej koncesją.

►Jeżeli organ koncesyjny przewiduje możliwość udzielenia ograniczonej liczby koncesji, ma
obowiązek ogłoszenia tej informacji w „Monitorze Polskim”
W przypadku, gdy liczba przedsiębiorców, którzy zamierzają się ubiegać o koncesję jest większa
niż liczba przewidzianych do udzielenie koncesji, organ koncesyjny ma obowiązek
przeprowadzenia przetargu, którego przedmiotem jest udzielenie koncesji.

►Przedsiębiorca, który jest zainteresowany wzięciem udziału w przetargu jest zobowiązany do
sporządzenia oferty w języku polskim oraz złożenia jej w terminie, miejscu i formie określonych w
ogłoszeniu o przetargu, w zapieczętowanych kopertach. Złożone oferty nie podlegają wycofaniu.
Podstawowym kryterium wyboru powinna być wysokość zadeklarowanych opłat za udzielenie
koncesji.

►Koncesja jest wydawana na czas nieokreślony

►Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie objętej
obowiązkiem uzyskania koncesji może wystąpić z wnioskiem o udzielenie promesy , czyli
przyrzeczenia wydania koncesji.

►Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli zgodności wykonywanej działalności z udzieloną
koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej oraz kontroli, czy
prowadzenie dz. gosp. na podstawie koncesji nie prowadzi do zagrożenia obronności lub
bezpieczeństwa państwa oraz ochrony i bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.

Po przeprowadzeniu kontroli organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia
stwierdzonych uchybień w wyznaczonym terminie. Niezastosowanie się może stanowić podstawę
cofnięcia koncesji albo zmiany jej zakresu.

☺Cofnięcie koncesji
►Obligatoryjne – gdy wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania
działalności gospodarczej objętej koncesją oraz jeżeli przedsiębiorca nie objął w wyznaczonym
terminie działalności objętej koncesją.
Ponadto organ cofa koncesję lub zmienia jej zakres jeżeli przedsiębiorca rażąco narusza warunki
koncesji.

►Fakultatywne – zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli a także
ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.

☺Zezwolenia, licencje, zgody na wykonywanie działalności gospodarczej.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zawiera ogólnych dotyczących zezwoleń,
licencji i zgód. Jej przepisy odsyłają do ustaw odrębnych, które określają zasady wydawania
zezwoleń, licencji i zgód.

►Zezwolenie jest środkiem reglamentacji działalności gospodarczej, dla którego występowania
charakterystyczny jest zakaz podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Zakaz ten ma
jednak charakter względny i na podstawie decyzji administracyjnej może on zostać uchylony w
stosunku do określonego adresata.
Zezwolenie ma postać decyzji administracyjne, związanej – jeżeli przedsiębiorca spełni wszystkie
przewidziane prawem warunki to przysługuje mu względem organu roszczenie o wydanie
zezwolenia.

☺Działalność regulowana
Jest to działalność, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych
przepisami prawa.

►Działalność taką przedsiębiorca może wykonywać po spełnieniu szczególnych warunków i po
uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej.

►Wraz z wnioskiem o wpis przedsiębiorca powinien złożyć oświadczenie o spełnianiu warunków
wymaganych do wykonywania tej działalności. Wniosek wraz z oświadczeniem przedsiębiorca
może złożyć w organie prowadzącym rejestr lub w urzędzie gminy, wskazując organ prowadzący
rejestr.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje przedsiębiorcy z urzędu zaświadczenie
o dokonaniu wpisu do rejestru.

►Wpis do rejestru działalności regulowanej nie stanowi podstawy do nabycia uprawnienia do
wykonywania działalności gospodarczej. Uprawnienie takie powstaje po spełnieniu przez
przedsiębiorcę wymogów materialnych i formalnych, wpis jest czynnością materialno-techniczną o
charakterze deklaratoryjnym.

7.Źródła prawa konkurencji

☺W zakresie prawa ochrony konkurencji można wyróżnić trzy główne nurty regulacji:

►Prawo ochrony konsumentów – dotyczy zachowań konkurencyjnych pomiędzy przedsiębiorcami
oddziałujących na konsumentów.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

►Prawo antymonopolowe – dotyczy relacji pomiędzy przedsiębiorcami i ich oddziaływaniem na
rynek. Prawo to ma na celu ochronę konkurencji, w tym umożliwienie jej swobodnego rozwoju,
ochronę przedsiębiorców przed praktykami, które utrudniałyby im dostęp do rynku.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów.

►Prawo pomocy publicznej – związane jest z pozycją, którą zajmuje państwo w stosunkach
wynikających z konkurencji między przedsiębiorcami i ich oddziaływania na konsumentów.
Dotyczy sytuacji, w których wskutek interwencji państwa (np. dotacji, subwencji) dochodzi do
zachwiania konkurencji.

8.Praktyki ograniczające konkurencję – podziały (normatywne i doktrynalne) i
charakterystyka

Podział praktyk, które godzą w konkurencję:

•

doktrynalne:

1. indywidualne (mogą być dokonane tylko przez pojedynczego przedsiębiorcę) i grupowe

(wymagają współdziałania);

2. kwalifikowane (szczególna pozycja na rynku) i zwykłe;
3. antykonkurencyjne (godzą w interesu konkurencji jako zjawiska) i antykonsumenckie
4. bezwzględnie zakazane i względnie zakazane (wyjątki na zasadzie zdrowego rozsądku)

•

normatywne

:

•

praktyki ograniczające konkurencje – polegające na porozumieniach oraz polegające na
nadużywaniu pozycji dominującej, dzielą się na porozumienia i nadużywanie pozycji
dominującej

•

koncentrację przedsiębiorców

•

praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów

są to podziały nielogiczne

9.Porozumienia ograniczające konkurencję

☺Zawarcie porozumienia, którego celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji jest jednym z
najpoważniejszych naruszeń prawa antymonopolowego. Takie praktyki są zakazane ex lege, nie z
mocy decyzji organu czy wyroku.

Przez porozumienie na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów należy rozumieć:
1.

umowy zawierane między przedsiębiorcami, związkami przedsiębiorców oraz
przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów;

2.

uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub
ich związki

3.

uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

►Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub w
inny sposób naruszenie konkurencji na rynku właściwym.
Skutkiem zawarcia takich porozumień jest ich nieważność.

☺Wyjątki od zakazu porozumień ograniczających konkurencję
Zakazu nie stosuje się do porozumień zawieranych między:
–

konkurentami, których udział w rynku w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie

porozumienia nie przekracza 5 % oraz
–

przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami, jeżeli udział w rynku posiadany przez

któregokolwiek z nich w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie
przekracza 10 %

Powyższa reguła jest określana mianem progu bagatelności.

Rada Ministrów zyskała kompetencję do wydawania rozporządzeń, w których może wyłączyć spod
zakazu określone kategorie porozumień, uwzględniając ewentualne korzyści jakie mogą przynieść.

☺Kategorie porozumień ograniczających konkurencję

►Ustalenie bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży
towarów.
Określane jako porozumienie cenowe. Konsekwencją jest pozbawienie kontrahenta lub konsumenta
możliwości nabycia towaru po cenie rynkowej, a więc za cenę niższa niż ustalona.
Można wyróżnić porozumienia horyzontalne (dot. przedsiębiorców działających na tym samym
poziomie obrotu gospodarczego) i wertykalne

►Porozumienia kontyngentowe
Wszelkie uzgodnienia ukierunkowane na ograniczenie i kontrolowanie produkcji lub też rynku
zbytu, a także ograniczenia postępu technicznego i inwestycji.
Mogą mieć wyłącznie charakter poziomy, czyli dotyczący konkurentów uzgadniających liczbę
produktów wytwarzanych lub wprowadzanych do obrotu.

►Porozumienia podziałowe
Skutkują podziałem rynku między konkurujących na nim przedsiębiorców, doprowadzając w
konsekwencji do uzyskania przez danego przedsiębiorcę wyłącznej dominacji w ustalonym
segmencie rynku. Mogą dotyczyć podziału wg kryterium: geograficznego, asortymentowego,
podmiotowego czy też wg kryterium czasu.

►Porozumienia dyskryminujące
Polegają na stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych
warunków umów, stwarzających tym osobom niejednolite warunki konkurencji.

►Umowy wiązane
Polegają na uzależnieniu spełnienia głównego świadczenia od spełnienia świadczenia
przedmiotowo niezwiązanego z głównym przedmiotem umowy.

►Porozumienia ograniczające dostęp do rynku
Dotyczą działań nakierowanych na ograniczenie dostępu do rynku lub eliminację z rynku
przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem

►Zmowy przetargowe
Uzgodnienie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu warunków składania ofert.

10.Nadużywanie pozycji dominującej
☺Nadużywanie pozycji dominującej jest praktyką ograniczającą konkurencję, która jest
bezwzględnie zakazana. Nie jest zakazane samo posiadanie pozycji dominującej, lecz jej
nadużywanie.

☺Obowiązuje domniemanie, że przedsiębiorca posiada pozycję dominującą, jeżeli jego udział w
rynku właściwymi przekracza 40%.

☺Nadużywanie pozycji dominującej może polegać w szczególności na:

►Narzucanie nieuczciwych warunków umowy
Bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych
lub rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu. Narzucanie polega
na zmuszaniu do dostosowania własnej polityki cenowej do warunków rynkowych ukształtowanych
przez podmiot dominujący.

►Ograniczenia produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub
konsumentów

►Stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych
warunków umów, stwarzających tym osobom niejednolite warunki konkurencji

►Uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego
świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy

►Przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju
konkurencji

►Narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów przynoszących mu
nieuzasadnione korzyści

►Podział rynku

11.Koncentracja przedsiębiorców
☺Kontrola koncentracji przedsiębiorców jest przejawem interwencji państwa w procesy
koncentracji kapitału, w przypadku gdyby koncentracja była szkodliwa dla innych przedsiębiorców
lub gdyby powstały w jej wyniku podmiot swoim potencjałem i możliwościami mógł realnie
zagrozić konkurencji.

☺Kontrola Prezesa UOKiK ma charakter prewencyjny, przedmiotem zgłoszenia jest zamiar
koncentracji, nie zaś samo jej dokonanie.
Przedsiębiorca zgłaszający zamiar koncentracji musi się z nią wstrzymać do czasu wydania decyzji
przewidzianej w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów przez Prezesa UOKiK lub też
upływu terminu, w którym winna zostać wydana.

☺Obowiązkowi zgłoszenia Prezesowi UOKiK podlegają następujące zdarzenia
koncentracyjne:
1.

połączenie dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorstw

2.

przejęcie bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorcami

przez jednego lub więcej przedsiębiorców
3.

utworzenie przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy

4.

nabycie przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy, jeżeli obrót realizowany

przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej równowartość 10 000 000 euro.

☺Zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu jeżeli:
1.

łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym

poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
2.

łączny obrót na terytorium RP przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku

poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza 50 000 000 euro.

☺Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje koncentracji: koncentracje horyzontalne, które zachodzą
między konkurentami i koncentracje wertykalne, które zachodzą między przedsiębiorcami
działającymi na różnych szczeblach obrotu gospodarczego.

►Połączenie dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorców
Z uwagi na brak ustawowego zdefiniowania pojęcia połączenia przedsiębiorców znajdują tutaj
zastosowanie przepisy ksh, regulujące sposób łączenia spółek kapitałowych, osobowych oraz
handlowych, jak i przepisy prawa spółdzielczego.

Przepisy ksh przewidują co do zasady dwa tryby łączenia spółek:
–

łączenie w trybie przejęcia czyli tzw. inkorporacji polegającej na przeniesieniu majątku

spółki przejmowanej na inną spółkę
–

łączenie przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich

łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki.

►Przejęcie kontroli
Przez przejęcie kontroli rozumie się wszelkie formy bezpośredniego lub pośredniego uzyskania
przez przedsiębiorcę uprawnień, które umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na innego
przedsiębiorce lub przedsiębiorców.

Szczególny przypadek koncentracji stanowi utworzenie wspólnego przedsiębiorcy przez dwóch lub
więcej przedsiębiorców czyli tzw. joint venture. Przejęcie kontroli nad innym przedsiębiorcą może
nastąpić wskutek indywidualnych działań danego przedsiębiorcy bądź wskutek działań grupowych,
czyli podejmowanych przez co najmniej dwóch przedsiębiorców.

Można rozróżnić wspólne przedsiębiorstwo o charakterze koordynacyjnym (joint venture
koordynacyjne) oraz wspólne przedsiębiorstwo o charakterze koncentracyjnym (joint venture
koncentracyjne). Warunkiem uznawania joint venture jako koncentracji jest to, aby wspólne
przedsiębiorstwo w sposób trwały spełniało wszystkie funkcje samodzielnego podmiotu
gospodarczego.

►Nabycie przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy

☺Koncentracja unijna
O tym, czy dana koncentracja ma wymiar unijny, decyduje przekroczenie przez obroty
uczestniczących w niej przedsiębiorców progów:
–

łączny światowy obrót wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców wynosi więcej niż
5 000 000 000 euro oraz

–

łączny obrót przypadający na każdego z co najmniej dwóch zainteresowanych
przedsiębiorstw wynosi więcej niż 250 000 000 euro

W przypadku stwierdzenia, że koncentracja ma charakter unijny podlega ona zgłoszeniu Komisji
Europejskiej
☺Postępowanie w sprawach koncentracji
Stroną postępowania przed Prezesem UOKiK w sprawach koncentracji jest każdy, kto zgłasza
zamiar koncentracji. Obowiązek zgłoszeniowy ciąży wyłącznie na przedsiębiorcach aktywnie
uczestniczących w koncentracji, czyli tych, z których inicjatywy dochodzi do tej operacji.

12.Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów
☺Przepisy dotyczące praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów stanowią element
tzw. prawa konsumenckiego i odnoszą się do relacji, jakie zachodzą na poziomie konsument i
przedsiębiorca.
Przepisu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów chronią interes konsumentów w wymiarze
zbiorowym.
☺Bezprawne działania naruszające interesy konsumentów mogą polegać na:
1.

stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień

wzorców umów uznanych za niedozwolone – ich rejestr prowadzi Prezes UOOiK, są to klauzule
czarne czyli nieważne zawsze, KC zawiera szare czyli przykładowe
2.

naruszaniu obowiązku udzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji

3.

nieuczciwych praktykach rynkowych lub dokonywaniu czynów nieuczciwej konkurencji.

Omówienie poszczególnych naruszeń – str. 135 - 136

☺Dla stwierdzenia wystąpienia praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów
konieczne jest zaistnienie w sposób kumulatywny trzech przesłanek:
1.

podjęcie określonego działania w ramach działalności gospodarczej

2.

działanie przedsiębiorcy o znamionach bezprawności

3.

działanie przedsiębiorcy wykazuje znamiona praktyki nazwanej w ustawie o ochronie

konkurencji i konsumentów, a więc naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

☺W postępowaniu w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Prezes
UOKiK wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i
nakazującą zaniechanie jej stosowania.

13. Instytucjonalna ochrona konkurencji i konsumenta

Ochrona konsumencka jest w naszym kraju zadaniem wielu instytucji. Instytucjonalną ochronę
konsumenta w Polsce tworzą obecnie:

1. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji o Konsumentów – organ centralny, który jest właściwy w
sprawach dot. konkurencji w ogóle, ma podwójne kompetencje, zarówno w sensu stricte (ochrona
konkurencji i konsumentów) jak i sensu largo, które obejmuje prawo pomocy publicznej,
nazywany jest jednolitym urzędem łącznikowym w zakresie swoich ustawowych kompetencji, jest
wybierany w otwartym postępowaniu, powołuje go Prezes Rady Ministrów i to przed nim
odpowiada, powoływany do czasu odwołania

Do jego zadań należy m.in. prowadzenie postępowań antymonopolowych, kontrolowanie
koncentracji, opiniowanie projektów pomocy publicznej, monitorowanie wsparcia udzielanego
przedsiębiorcom

Urząd – obsługuje Prezesa UOKIK, działa na podstawie statutu nadanego w drodze zarządzenia
przez premiera, centrala w Warszawie, ma 9 delegatur

2. Inspekcja Handlowa

wyspecjalizowany organ kontroli państwowej powołany do ochrony interesów i
praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Do jego zadań należy wykonywanie
zadań określonych we wspomnianej ustawie oraz innych ustawach. Zadania Inspekcji
wykonują Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz wojewodowie przy pomocy
wojewódzkich inspektorów inspekcji handlowej. Działalnością Państwowej Inspekcji Handlowej
(PIH) kieruje Prezes UOKiK przy pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

3. Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów

W powiatach i miastach na prawach powiatach – rzecznicy, których zadaniem jest krzewienie
edukacji w zakresie konkurencji i zajmowanie się sprawami na jego terytorium dot. konkurencji,
muszą m.in. posiadać wykształcenie wyższe, w szczególności prawnicze lub ekonomiczne oraz co
najmniej 5-letnia praktykę zawodową, tworzą ciało opiniodawczo – doradczą przy premierze,
udzielają bezpłatnej pomocy w indywidualnych sprawach, wyodrębnia się ich organizacyjnie w
strukturze starostwa powiatowego

14.Pojęcie i rodzaje pomocy publicznej

☺Przez pomoc publiczną należy rozumieć każde wsparcie państwa dla przedsiębiorstw,
zdefiniowane jako przysporzenie, bezpośrednio lub pośrednio, przez organy udzielające pomocy,
korzyści finansowych określonym przedsiębiorstwom, w następstwie którego uprzywilejowuje się
je w stosunku do konkurentów, przede wszystkim w drodze dokonywania na ich rzecz lub za te
przedsiębiorstwa wydatków ze środków publicznych lub pomniejszenia świadczeń od nich
należnych na rzecz sektora finansów publicznych na podstawie ustaw lub innego tytułu prawnego.

☺Pomoc publiczna może przybrać różne formy.
–

Mogą to być zarówno bezpośrednie transfery płatności, jak i środki pośrednie.

–

Pomoc publiczna może wynikać z aktu normatywnego (program pomocowy), może również

zostać przyznana na mocy decyzji administracyjnej (zwolnienie z podatku etc.) a także wynikać z
umowy cywilnoprawnej (dotacja, preferencyjny kredyt etc.)
–

Pomoc państwa może mieć formę obejmowania udziałów lub akcji w spółkach

kapitałowych.
–

Może polegać na sprzedaży przez państwo towarów po obniżonej cenie.

–

Państwo może również udzielać pomocy w związku z realizacją umowy o partnerstwie

publiczno-prywatnym.

►Pomoc regionalna
Beneficjentami pomocy tego rodzaju są wyłącznie przedsiębiorstwa, które prowadzą działalność na
obszarze charakteryzującym się relatywnie niskim poziomem rozwoju gospodarczego. Pomoc
regionalna jest przeznaczona na wyrównanie poziomu gospodarczego regionów państw
członkowskich, udzielana jest na nowe inwestycje, tworzenie miejsc pracy etc.

►Pomoc horyzontalna
Kierowana jest do przedsiębiorców bez względu na sektor gospodarki oraz region i udzielana jest w
szczególności na badania i rozwój, innowację, ochronę środowiska, szkolenie, zatrudnienie, rozwój
małych i średnich przedsiębiorstw, na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa narodowego.

►Pomoc sektorowa
Jest udzielana sektorom gospodarki, które napotykają trudności gospodarcze. Szczególnej regulacji
podlega przyznawanie pomocy państwa przedsiębiorstwom z tzw. sektorów wrażliwych.

►Pomoc de minimis
Zgodnie z zasadą de minimis non curat lex pod regulacje prawne nie podlegają przypadki
bagatelne. Na tej zasadzie środki pomocowe, których ogólna kwota pomocy nie przekracza 200 000
euro w dowolnym ustalonym okresie trzech lat budżetowych są kwalifikowane jako bagatelne.

►Pomoc automatyczna – nie podlega zgłoszeniu, klęski żywiołowe, pomoc socjalna, landy

15.Zasady udzielania pomocy publicznej

Zasady:

1. przejrzystości

– jednolite procedury

2. proporcjonalności

– pomoc musi być proporcjonalna do problemu, proporcjonalna w

znaczeniu politycznym i finansowym, nie może państwo rozwiązać problemu

3. spójności –

Komisja Europejska dba o spójny, zrównoważony rozwój całego rynku UE

4. subsydiarności

– zgody udziela Komisja, a nie państwo

☺TFUE zawiera generalny zakaz udzielania pomocy publicznej, przewiduje jednak szereg
wyłączeń od zakazu jej stosowania.
►W art. 107 ust. 3 TFUE zawarte są zwolnienia warunkowe od zakazu stosowania pomocy
publicznej zakłócającej konkurencję i mającej wpływ na handel wewnątrz Unii, w zakresie m.in.:
1.

pomocy przeznaczonej na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których

poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan
niedostatecznego zatrudnienia

2.

pomocy przeznaczonej na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiący przedmiot

wspólnego europejskiego zainteresowania lub mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom
w gospodarce państwa członkowskiego
3.

pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub

niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie
sprzecznym ze wspólnym interesem
4.

pomocy przeznaczonej na wspieranie kultury i dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia

warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym
interesem oraz innych kategorii pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek
Komisji.

Tylko powyższe rodzaje pomocy mogą być stosowane.

☺Test wierzyciela prywatnego
Jest oceną działań dokonywaną w celu ustalenia, czy zastosowane przez podmiot publiczny ulgi lub
ułatwienia w spłacie zobowiązań byłyby możliwe do zaakceptowania przez prywatnego, racjonalnie
postępującego wierzyciela kierującego się wyłącznie celami komercyjnymi.

☺Pomoc może być udzielana jako pomoc indywidualna lub na podstawie programu pomocowego.

►Projekty programów pomocowych podlegają notyfikacji Komisji Europejskiej, z wyjątkiem
programów przewidujących pomoc de minimis i pomocy w ramach wyłączeń grupowych, których
zaakceptowanie leży w kompetencji Prezesa UOKiK oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

►Pomoc indywidualna jest zawsze decyzją indywidualną, skierowaną do konkretnego
przedsiębiorstwa i na wskazany cel.

☺Postępowanie w sprawach dotyczących pomocy publicznej
Zgodnie z art. 108 ust. 3 zdanie trzecie TFUE zainteresowane państwo członkowskie nie jest
uprawnione do wprowadzenia zamierzonych środków w celu pomocy przedsiębiorstwu do
momentu, kiedy nie zostanie wydane ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie.

►Obowiązek zawiadomienia o zamiarze przyznania pomocy dotyczy zarówno pomocy nowej
(planowanej), jak też zmiany już istniejącej.

►Notyfikacji dokonuje Prezes UOKiK oraz w sprawach z zakresu rolnictwa MriRW.
Notyfikację przekazuje się Komisji za pośrednictwem stałego przedstawicielstwa danego państwa
członkowskiego drogą elektroniczną do Sekretarza Generalnego Komisji.

►Procedura notyfikacyjna dzieli się na dwie fazy:
–

fazę badania wstępnego

–

procedurę formalnego dochodzenia.

Brak podjęcia decyzji przez Komisję w terminie skutkuje uznaniem, że pomoc została zatwierdzona
przez Komisję.

16.Czyny nieuczciwej konkurencji – pojęcie i rodzaje
☺Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – w odróżnieniu od ustawy o ochronie
konkurencji i konsumentów nakierowana jest na ochronę indywidualnych interesów.
W celu dochodzenia roszczeń posługuje się środkami cywilnoprawnymi.
☺Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

☺Czynem nieuczciwej konkurencji zgodnie z art. 3 u.z.n.k. jest działanie sprzeczne z prawem lub
dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Aby doszło do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, niezbędne jest kumulatywne spełnienie
następujących przesłanek:
–

działanie podjęte w toku prowadzenia działalności gospodarczej

–

czyn sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami

–

działanie zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

☺Katalog nazwanych czynów nieuczciwej konkurencji – str. 151-161 np. oznaczenie
przedsiębiorstwa wprowadzające w błąd, oszukańcze lub fałszywe oznaczenie geograficzne

17.Odpowiedzialność cywilnoprawna za dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji

☺W razie dokonania czyny nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został
naruszony może żądać:
1.

zaniechania niedozwolonych działań

2.

usunięcia skutków niedozwolonych działań

3.

złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w

odpowiedniej formie
4.

naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych

5.

wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści

6.

zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny jeżeli czyn nie był

zawiniony.

►Sąd na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach
reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z czynem nieuczciwej konkurencji.
W szczególności może orzec o ich zniszczeniu lub zaliczeniu na poczet odszkodowania.

►Ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczanych na towarach albo ich
opakowaniach lub wypowiedzi zawartych w reklamie spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn
nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd.

►Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech
lat.

18.Przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym – pojęcie, podziały charakterystyka

☺Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym reguluje nieuczciwe praktyki w
działalności gospodarczej i zawodowej.
Celem ustawy jest zwalczanie, a także zapobieganie nieuczciwym praktykom rynkowym.

Ustawa reguluje relacje na linii przedsiębiorca - konsument

☺Praktyką rynkową jest działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania,
oświadczenie lub informacja handlowa, w szczególności reklama i marketing, bezpośrednio
związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta.

►Praktyką rynkową, która może być uznana za nieuczciwą to praktyka, która:
1.

jest stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów

2.

jest praktyką sprzeczną z dobrymi obyczajami

3.

jest praktyką, która w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie

rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy
4.

jest praktyką wprowadzającą w błąd, agresywną lub polegającą na stosowaniu sprzecznego

z prawem kodeksu dobrych praktyk
5.

jest praktyką rynkową polegającą na prowadzeniu działalności w formie systemu

konsorcyjnego.

☺Na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym można wyróżnić
cztery kategorie nieuczciwych praktyk rynkowych:
–

praktyki objęte tzw. klauzulą generalną z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r., czyli praktyki sprzeczne z
dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształcające lub mogące zniekształcić
zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy w trakcie jej
zawierania lub po zawarciu

–

nazwane nieuczciwe praktyki rynkowe, czyli wprowadzające w błąd działania i zaniechania
oraz praktyki agresywne

–

praktyki znajdujące się na tzw. czarnej liście nieuczciwych praktyk rynkowych

–

tzw. szczególne nieuczciwe praktyki rynkowe, czyli system argentyński oraz stosowanie
kodeksu dobrych praktyk, którego postanowienia są sprzeczne z prawem.

Str.163 – charakterystyka

19.Istota zamówień publicznych
☺Zamówienia publiczne zgodnie z art.2 pkt 13 p.z.p. to umowy odpłatne zawierane między
zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.
Istotnym element stanowi także wykorzystanie środków publicznych, sektorowe – prywatne.

►Do zawarcia umowy dochodzi z wykonawcą, który złożył najkorzystniejszą ofertę w ramach
procedury udzielania zamówień publicznych.

►W ramach tej umowy zarówno zamawiający, jak i wykonawca zajmują pozycję wierzyciela,
który jest uprawniony do świadczenia należnego od drugiej strony i dłużnika, który ma obowiązek
realizacji własnego świadczenia.

►Prawo zamówień publicznych stosuje się obligatoryjnie, gdy łącznie występują następujące
przesłanki:
1.

do stosowania ustawy zobowiązany jest podmiot określany mianem zamawiającego

2.

przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, dostawy lub usługi

3.

wartość zamówienia przekracza kwotę 30 000 euro

20.Zasady udzielania zamówień publicznych

►Zasada uczciwej konkurencji
Odnosi się do zamawiającego, który jest zobowiązany zapewnić zachowanie uczciwej konkurencji
na każdym etapie udzielania zamówienia publicznego – służy temu dokładne określenie przedmiotu
zamówienia

►Zasada równości
Nakazuje równe traktowanie wykonawców przez zamawiających, niezależnie od statusu
wykonawcy, formy organizacyjno- prawnej prowadzonej działalności czy też pochodzenia
wykonawcy – brak dyskryminacji, faworyzacji, równy dostęp do informacji

►Zasada bezstronności i obiektywizmu
Odnosi się głównie do osób reprezentujących zamawiającego np. członka komisji przetargowej i
kierownika zamawiającego, którzy powinni wykonywać czynności w sposób bezstronny i
obiektywny – wyłączenie pracownika, organu, wznowienie postępowania

►zasada jawności
Ma na celu zapewnienie dostępu do informacji o całym postępowaniu o udzieleniu zamówienia
publicznego oraz o zawartej umowie – wyłączenie wg ustawy, rzetelna informacja

►zasada pisemności i zachowania języka polskiego

►zasada prymatu trybów przetargowych
Nadrzędność przetargu nieograniczonego i przetargu ograniczonego nad innymi trybami, które
mogą mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy wystąpi jedna z przesłanek ich stosowania wskazana w
ustawie.

21.Strony postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
►Uczestnikami postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest zamawiający i
wykonawca.

☺Zamawiający
► os. fiz., os. prawna albo jednostka org. „ułomna” zobowiązana do stosowania ustawy - Prawo
zamówień publicznych

►Nie korzysta z władztwa administracyjnego, zamówienie publiczne jest udzielane wyłącznie w
zakresie niewładczej formy działania administracji publicznej.

►Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego przygotowuje i przeprowadza zamawiający,
który może powierzyć przygotowanie bądź przeprowadzenie postępowania własnej jednostce
organizacyjnej lub osobie trzeciej.

►Prawo zamówień publicznych zawiera zamknięty katalog osób podlegających wyłączeniu z
postępowania o udzielenie zamówienia publ.

Wyłączenie może nastąpić w każdej fazie postępowania, w chwilą powzięcia przez zamawiającego
wiadomości o wystąpieniu okoliczności przewidzianych w ustawie

–

zakaz łączenia funkcji zamawiającego i wykonawcy

–

w imieniu zamawiającego nie mogą występować osoby, które pozostają w związku

małżeńskim albo w stosunku pokrewieństwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w
linii bocznej do drugiego stopnia
–

niepozostawanie w stosunku pracy... (3 lata) osoby prowadzącej postępowanie po stronie

zamawiającego z wykonawcą
–

istnienie stosunku pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, który mógłby wzbudzać

uzasadnione przekonanie o bezstronności
–

prawomocne skazanie osoby reprezentującej zamawiającego za przestępstwo związane z

udzielaniem zamówienia publicznego.

►Ustawodawca zobowiązał osoby wykonujące czynności w postępowaniu do złożenia pisemnego
oświadczenia o braku lub istnieniu okoliczności stanowiących podstawę wyłączenia.

☺Wykonawca

►Wykonawcą może być os. fiz., os. prawna, jednostka org. - „ułomna”, która ubiega się o
udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia
publicznego.

Status wykonawcy na etapie ubiegania się o zamówienie przysługuje każdemu podmiotowi, który
wyrazi chęć uczestniczenia w konkretnym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

►Wykonawca uczestniczy w wyborze najkorzystniejszej oferty w ramach postępowania o
udzielenie zamówienia, gdy:
–

spełnia warunki udziału w postępowaniu

–

złoży oświadczenie o spełnianiu wymagań określonych przez zamawiającego dot.
przedmiotu zamówienia

–

złoży lub może złożyć dokumenty potwierdzające warunki udziału wykonawcy w
postępowaniu

Warunki ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego – str. 180

22.Przedmiot zamówienia publicznego

☺Dostarczenie w SIWZ opisu przedmiotu stanowi istotną przesłankę dla sprawnego i uczciwego
przeprowadzenia postępowania i przygotowania ofert przez wszystkich zainteresowanych
wykonawców.
Opis przedmiotu zamówienia jest obowiązkiem, jak i uprawnieniem zamawiającego.
Zgodnie z art. 29 ust. 1 p.z.p. przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i
wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, które uwzględniają
wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.

►Do opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane zamawiający korzysta z dwóch
podstawowych dokumentów: dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i
odbioru robót budowlanych.

☺Przedmiot zamówienia mogą stanowić dostawy, usługi lub roboty budowlane.

►Dostawy
Przez dostawy należy rozumieć nabywanie rzeczy, praw i innych dóbr, w szczególności na
podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu.

►Usługi
Wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy.

►Roboty budowlane
Wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych lub obiektu budowlanego, a
także realizacja obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami
określonymi przez zamawiającego.

23.

Tryby udzielania zamówień publicznych – zamknięty katalog

Przetargowe

1. przetarg nieograniczony

•

tryb w którym w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy
zainteresowani wykonawcy

Etapy:

•

rozpoczyna się od ogłoszenia o przetargu, które zamieszcza się w miejscu publicznie
dostępnym w siedzibie zamawiającego, na stronie internetowej, w Biuletynie Zamówień
Publicznych wydawanym przez Prezesa UZP, a jeżeli wartość zamówienia jest równa lub
przekracza kwoty progowe przekazuje ogłoszenie Urzędowi Publikacji UE

•

przed przyjęciem oferty wykonawca pobiera specyfikację istotnych warunków zamówienia

•

wadium stanowi zabezpieczenie dotrzymania warunków przetargu i jest wnoszone przed
upływem terminu składania ofert, to określona suma pieniędzy lub odpowiednie
zabezpieczenie zapłaty tej sumy, od której wniesienia zamawiający uzależnia dopuszczenie
wykonawcy do udziału w postępowaniu przetargowym

•

po przygotowaniu oferty wykonawca składa ją zamawiającemu w terminach wskazanych w
ustawie

•

wykonawca zostaje związany ofertą przez określony czas, a termin związania określa
zamawiający, w tym czasie oferent nie może zapobiec zawarciu umowy w przypadku
przyjęcia jej przez oblata

•

wykonawca dołancza oświadczenie o spełnieniu warunków oraz wymagane dokumenty

•

ofertę składa się w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a za zgodą zamawiającego w
formie elektronicznej z bezpiecznym podpisem

•

wykonawca może złożyć tylko1 ofertę, dopuszczalna jest też wariantowa (przewiduje
odmienny od określonego sposób wykonania zamówienia, cena nie jest jednym kryterium
wyboru) zamawiającego albo częściowa

•

postępowanie kończy się otwarciem ofert (jawne) i wyborem najkorzystniejszej

•

z zawartością oferty nie można się zapoznać przed jej otwarciem, przed zamawiający podaje
kwotę jaką zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia

•

wykonawcom, którzy nie byli przy otwarciu na ich wniosek wykonawca podaje
odpowiednie informacje

•

zamawiający musi brać pod uwagę różne kryteria, a jedynym może być cena tylko wtedy
gdy przedmiot zamówienia nie jest powszechnie dostępny i ma ustalone standardy
jakościowe

•

wybrany wykonawca podpisuje z zamawiającym umowę, jeżeli z winy tego 1 nie doszło do
zawarcia zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami

•

w określonych w ustawie przypadkach możliwe jest unieważnienie przetargu

2. przetarg ograniczony

•

w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do
udziału w przetargu, a oferty mogą składać tylko zaproszeni

Etap I – ogłoszenie o przetargu, wnioski o dopuszczenie, zaproszenie wybranych
Etap II – wykonawcy składają oferty, wybór najkorzystniejszej

Pozaprzetargowe

Do ich zastosowania musi wystąpić co najmniej 1 z ustawowych przesłanek:

1. negocjacje z ogłoszenia

•

po publicznym ogłoszeniu zamawiający zaprasza dopuszczonych do udziału wykonawców
do składania ofert wstępnych (bez ceny), a następni prowadzone są negocjacje po których
następuje zaproszenie do składania ofert

•

można go zastosować, gdy wystąpi 1 z przesłanek:

–

w post. prowadzonym wcześniej w trybie przetargu lub dialogu konkurencyjnego wszystkie
ofert zostały odrzucone a nie doszło do istotnej zmiany warunków zamówienia

–

w wyjątkowych sytuacjach, gdy charakter dostaw, usług lub związane z nimi ryzyko
uniemożliwia wcześniejsze ustalenie ceny

–

gdy wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty progowe

Etap I - zamawiający wyznaczenie termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału
Etap II – zamawiający zaprasza do składania ofert wstępnych wykonawców
Etap III – negocjacje, które powinny być poufne
Etap IV – zaproszenie do składania ofert wszystkich, z którymi prowadzono negocjacje
Etap V – wybór najkorzystniejszej oferty

2. dialog konkurencyjny

•

po publicznym ogłoszeniu zamawiający prowadzi z wybranymi wykonawcami dialog, a
następnie zaprasza ich do składania ofert

•

muszą wystąpić łącznie 2 przesłanki:

–

nie można przeprowadzić przetargu

–

cena nie jest jedynym kryterium

Etap I – zaproszenie do dialogu
Etap II – dialog

Etap III – wyznaczenie terminu składania ofert
Etap IV – złożenie ofert przez zamawiającego

3. negocjacje bez ogłoszenia

•

zamawiąjący prowadzi negocjacje z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie
zaprasza ich do składania ofert

Etap I – zaproszenie do negocjacji
Etap II – negocjacje
Etap III – zaproszenie do składania ofert
Etap IV – wyznaczenie terminu na składanie ofert, może żądać wadium

4. zamówienie z wolnej ręki

•

istotą prowadzenie negocjacji tylko z 1 wykonawca, 1 z przesłanek musi wystąpić np.
potrzebne jest natychmiastowe wykonanie, a istnieje wyjątkowa sytuacja niezawiniona
przez zamawiąjącego i nie można zachować terminu właściwych dla innych trybów

5. zapytanie o cenę

•

zamawiający kieruje zapytanie do wybranych wykonawców i zaprasza ich do składania
ofert

•

przedmiotem mogą być tylko dostawy lub usługi powszechnie dostępne o określonych
standardach jakościowych

•

nie stosuje się przepisów o wadium, jest to najprostszy tryb

6. licytacja elektroniczna

•

polega na wprowadzenia ofert za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej

•

warunkiem jest zarejestrowanie wykonawców w systemie teleinformatycznym

•

wszystko drogą elektroniczną

•

zamówienie dostaje ten wykonawca, którego cena jest najniższa w momencie zamknięcia
licytacji

24. Umowa w sprawie zamówień publicznych

•

nienazwana umowa cywilnoprawna, do której stosuje się przepisy KC

•

wzajemna, dwustronnie zobowiazująca, adhezyjna – nierówność stron

•

jej zawarcie musi poprzedzać odpowiednia procedura

•

forma pisemna pod rygorem nieważności, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej

•

zawierana na czas oznaczony z wyjątkami

•

ustawa zawiera katalog przesłanek dot. unieważniania

•

unieważnienie odnosi skutek od momentu jej zawarcia z wyjątkiem

•

jeżeli wykonawca wybrany uchyla się zamawiający może wybrać kolejną najkorzystniejszą
ofertę bez ponownej oceny, badania, chyba że zachodzi jedna z przesłanek unieważnienia

•

zabezpieczenie z tytułu wykonania lub niewykonania może być wnoszone wg wyboru
wykonawcy – 2-10%

•

zamawiający zwraca zabezpieczenie w ciągu 30 dni od prawidłowego wykonania

25. Prezes Urzędu Zamówień Publicznych

•

centralny organ administracji publicznej właściwy w sprawach zamówień publicznych

•

powoływany i odwoływany przez premiera, który sprawuje nad nim nadzór

•

korzysta z pomocy urzędu, który działa na podstawie statutu (zarządzenie)

•

organem opiniodawczo – doradczym Rada ZP

•

do zadań należy m.in. opracowywania projektów aktów normatywnych dot. zamówień,
wydawanie w formie elektronicznej biuletynu, nakładanie kar pieniężnych na podmioty,
które naruszyły ustawę, kontrola procesu udzielania zamówień

Kontrola doraźna – z urzędu lub na wniosek – wszczyna Prezes UZP, jeżeli istnieje
przypuszczenie, że w postępowaniu doszło do naruszenia przepisów, które mogło mieć wpływ na
jego wynik, nie później niż w terminie 4 lat od zakończenia postępowania można wszcząć, kończy
ją doręczenie zamawiającemu informacji o wynikach, może on zgłosić umotywowane zastrzeżenia
co do wyniku

Kontrola uprzednia – prowadzona przez prezesa przed zawarciem umowy, zawiesza bieg terminu
związania ofertą, kończy się z chwilą doręczenia informacji o wynikach, prawo zgłoszenia
umotywowanych zastrzeżeń

26. Środki ochrony prawnej (zamówienia publiczne)

Uprawnieni - przysługują wykonawcy, uczestnikowi konkursu, innemu podmiotowi, jeżeli miał
interes w uzyskaniu zamówienia i poniósł szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego
przepisów

ODWOŁANIE

3 przesłanki:

•

podmiot ma lub miał interes w uzyskaniu zamówienia

•

zamawiający naruszył przepisy ustawy

•

podmiot poniósł lub mógł ponieść szkodę w związku z naruszeniem – musi wystąpić
związek przyczynowo skutkowy

Wykonawca musi być związany z konkretnym postępowaniem, powiązanie to nie może być
pozorne

Nie jest konieczny interes prawny

Krajowa Izba Odwoławcza bada tylko ewentualne naruszenie ustawy, którego dopuścił się
zamawiający

Jeżeli wykonawcy nie przysługuje uprawnienie do wniesienia odwołania może on przekazać
zamawiającemu informację o prawdopodobnych uchybieniach

Brak interesu skutkuje oddaleniem odwołania

Stosuje się przepisy KPC o post. polubownym oraz rozporządzenie.

Wnosi się go do Prezesa KIO w formie pisemnej lub elektronicznej

Wezwanie do usunięcia braków formalnych w terminie 3 dni

Gdy nie występują złożenie kopii dokumentacji dot. postępowania

Skutek wniesienia – zamawiający nie może zawrzeć umowy do wydania wyroku, może złożyć
wniosek o uchylenie zakazu, jeżeli niezawarcie grozi negatywnymi skutkami dla interesu
publicznego

Posiedzenia i rozprawy w siedzibie UZP, co do zasady jednoosobowo, 15 dni od dnia doręczenia
prezesowi

Prowadzi się postępowanie dowodowe

Cofnięcie odwołania do czasu zamknięcia rozprawy = umorzenie

SKARGA

•

sądowy środek kontroli orzeczeń KIO

•

stosuje się przepisu KPC o apelacji

•

legitymacja prawna – strony postępowania odwoławczego, zarówno wykonawca jak i
zamawiający

•

ponadto inni uczestnicy post. odw. np. Prezes UZP – on w terminie 21 dni od wydania
wyroku

•

interes + szkoda

•

skarga musi zawierać elementy pisma procesowego, poza tym orzeczenie, zarzuty z
uzasadnieniem, dowody, wniosek o uchylenie lub zmianę

•

nie można występować z nowymi żądaniami ani rozszerzać żądania odwołania

•

konieczne jest opłacenie wpisu od skargi

•

uczestnik może cofnąć skargę

•

do sądu okręgowego za pośrednictwem Prezesa UZP w terminie 7 dni od dnia otrzymania
orzeczenia

•

musi rozpoznać sprawę merytorycznie, nie może przekazać do ponownego rozpoznania

•

skargę kasacyjną będzie mógł wnieść jedynie Prezes UZP

27. Pojęcie i istota partnerstwa publiczno – prywatnego

Idea – ważne czynniki:

•

dostępność (powszechność, choć są możliwe ograniczenia np. cenowe)

•

cena

•

jakość

•

technologia – oczekujemy, że będzie zaawansowana

•

ciągłość świadczenia usług – chodzi o to, by zadania publiczne były realizowane bez
przerwy

•

szybkość

Każda z tych cech może być realizowana lepiej przez sektor publiczny i prywatny – podział zadań i
ryzyk np. podmiot publiczny powinien kształtować cenę, ale lepszą jakość zagwarantuje partner
prywatny

Partnerstwo publiczno – prywatne - stanowi metodę (jedną z wielu) realizacji zadań publicznych
przez podmioty publiczne we współpracy z partnerami prywatnymi (przeważnie jest tak, że chcą
oni osiągnąć zysk), w której to metodzie możliwym jest wykorzystywanie środków pochodzących
ze źródeł funduszy europejskich.

Definicja – złożony proces obejmujący całokształt działań organizacyjnych począwszy od
sporządzenia analiz aż do zawarcia umowy o PPP i następnie faktycznego wspólnego wykonywania
przedsięwzięcia, przedmiotem wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk
między podmiotami

Istota - Ta współpraca prowadzi do prywatyzacji formalnej zadań publicznych co oznacza
przekazanie zadania do realizacji partnerowi prywatnemu, ale to zadanie ciągle pozostaje
publiczne. Odpowiedzialność pozostaje po stronie podmiotu publicznego – odpowiedzialność
publicznoprawna i cywilnoprawna w części. Istotnym jest zapewnienie środków ingerencji w
działania partnera prywatnego.

28. Pojęcie podmiotu publicznego i partnera prywatnego

Podmiot publiczny (art. 3 ustawy):

•

jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych –
jednostki budżetowe, agencje wykonawcze, samorządowe zakłady budżetowe, ZUS, NFZ,
instytucje gospodarki budżetowej itd.

•

inna osoba prawna wykonująca zadania powszechne (zaspokajanie potrzeb o charakterze
ogólnym, niemającym charakteru przemysłowego ani handlowego), jeżeli podmioty
wyszczególnione powyżej samodzielnie, wspólnie z innym podmiotem, bezpośrednio lub
pośrednio przez inny podmiot

 finansują ją w ponad 50%

 posiadają ponad połowę udziałów bądź akcji

 nadzorują organ zarządzający

 mają prawo do powoływania organu nadzorczego lub zarządzającego tego podmiotu

•

ponadto podmiotem publicznym są związki podmiotów z punktu pierwszego i drugiego

Partner prywatny - odpowiednio: przedsiębiorca lub przedsiębiorca zagraniczny wg USDG.

29. Wybór partnera prywatnego

Jeżeli wynagrodzeniem PP jest prawo do pobierania pożytków z PPP albo to prawo wraz z zapłatą
sumy pieniężnej do wyboru PP i umowy stosuje się przepisu ustawy o koncesji na roboty
budowlane lub usługi w zakresie nieuregulowanym w ustawie o PPP.

Zasady:

•

równego i niedyskryminującego traktowania podmiotów uczestniczących w postępowaniu

•

działanie przed koncesjodawcę w sposób przejrzysty

•

zasada uczciwej konkurencji w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji

Etap I – wszczęcie postępowania przez ogłoszenie o koncesji i złożenie wniosków przez
zainteresowane podmioty wraz z odpowiednimi oświadczeniami

Etap II – negocjacje oraz wybór najkorzystniejszej oferty, dopuszczone są tylko podmioty, które
złożyły prawidłowe wnioski, prowadzone negocjacje mogą dot. wszystkich aspektów koncesji

W trakcie negocjacji podmiot publiczny może uzyskać potwierdzenie zaproponowanych warunków
współpracy lub zostać przekonany do zmiany.

Koncesjodawca zaprasza wszystkich z którymi prowadził negocjacje poprzez przesłanie warunków
opisu koncesji.

W innych przypadkach stosuje się Prawo zamówień publicznych w zakresie nieuregulowanym w
ustawie. Rekomendowany jest dialog konkurencyjny

Podstawowe kryteria wyboru to podział zadań i ryzyk oraz termin i wysokość płatności podmiotu
publicznego.

Dodatkowe- podział dochodów, wkłady, efektywność, dot. przedmiotu

Podmiot publiczny umieszcza informacje w:

1. Biuletynie Informacji Zamówień Publicznych albo
2. Dzienniku Urzędowym UE (seria C)
3. BIP – ie podmiotu publicznego – zawsze obowiązkowo

30. Umowa o PPP

•

regulowana przez wiele aktów m.in. ustawa o PPP, KC, przepisy szczególne

•

brak zgody co do jej charakteru prawnego, większość – kontrakt cywilnoprawny, inni -
administracyjnoprawny

•

charakter umowy ramowej określającej zasady współpracy między podmiotami w celu
realizacji zamówienia

•

pozakodeksowy typ umowy nazwanej

3 elementy:

1. zobowiązanie partnera prywatnego do realizacji przedsięwzięcia oraz poniesienia w całości

lub części wydatków na jego realizację lub poniesienia ich przez osobę 3

2. zobowiązanie podmiotu publicznego do uregulowania wynagrodzenia na rzecz partnera

prywatnego

3. zobowiązanie stron do współdziałania przez dokonanie podziału zadań oraz wniesienie

wkładu własnego przez podmiot publicznego

Dodatkowo podział ryzyk, w praktyce pojawiają się też inne klauzule

31. Modele PPP

1. BOT (build, operate, transfer) – projekty PPP zawierane są na wiele lat, by zwróciła się

inwestycja, zawierana jest umowa, w której podmiot prywatny zobowiązuje się do
sfinansowania realizowanej przez siebie inwestycji, po wykonaniu prac przekaże prawo
własności podmiotowi publicznemu, następnie podmiot na podstawie umowy
cywilnoprawnej udostępnią ją partnerowi prywatnemu, który użytkuje go do czasu zwrotu
poniesionych nakładów i osiągnięcia zysków

2. OAM – Operate and Maintenance-– pojawia się w stosunku do obiektów już istniejących

i będących w dobrym stanie technicznym, podmiot prywatny zajmuje się utrzymaniem i
bieżącą eksploatacją, własność nadal podmiotu publicznego, partner prywatny pokrywa też
koszty utrzymania infrastruktury i jednocześnie pobiera wynagrodzenie

3. DB – Design Build – partner prywatny projektuje i realizuje przedsięwzięcie, zajmuje się

utrzymaniem, obiekt jest jego własnością

4. WAR – Warp Aroud Addition – możliwość ulepszania już istniejącej infrastruktury

znajdującej się we władaniu podmiotu publicznego, podmiot prywatny finansuje, wykonuje
i czerpie zyski z ulepszeń, po wygaśnięciu umowy polepszenia przechodzą na własność
podmiotu publicznego – rozbudowa wokół bazy (zły stan techniczny)

5. TE – Temporary Privatization – przeniesienie publicznej własności na podmiot prywatny,

po zakończeniu trwania umowy zwot do publicznego

6. BOOT – Build Own Operate Transfer – podmiot prywatny otrzymuje zezwolenie na

finansowanie, wykonanie i obsługę inwestycji, czerpie zyski, po ich osiągnięcie
infrastruktura przekazywana jest podmiotowi publicznemu

7. LE – Lease Purchase – podmiot publiczny finansuje, wykonuje, a następnie udostępnia ją

podmiotowi publicznemu np. dzierżawa, realizacja pod ścisłym nadzorem podmiotu
publicznego

32. Spółka PPP

•

umowa o PPP może przewidywać, że w celu jej wykonania podmioty zawiążą spółkę
kapitałową, komandytową lub komandytowo – akcyjną, cel i przedmiot działalności spółki
nie może wykraczać poza zakres określony w umowie (wykonuje organ administracji
rządowej), podmiot publiczny nie może być komplementariuszem

•

zbycie lub obciążenie nieruchomości lub przedsiębiorstwa wymaga zgody wszystkich
wspólników lub akcjonariuszy

•

możliwość skorzystania z prawa pierwokupu akcji lub udziałów przez podmiot publiczny w
razie ich zbycia przez partnera prywatnego, ustawa określa minimalny okres 2 miesięcy w
czasie którego może skorzystać z tego prawa, umowa może przewidywać dłuższy okres

•

sankcją jest nieważność umowy

33. Pojęcie koncesji na roboty budowlane lub usługi

Zamówienie publiczne, w którym wynagrodzenie stanowi prawo do korzystania z rzeczy lub
korzystanie + płatność.

34. Umowa koncesji

•

umowa nazwana, wzajemna, dwustronnie zobowiązująca, terminowa, w formie pisemnej ad
solemitatem

•

przedmiotem świadczenia koncesjonariusza wykonanie przedmiotu umowy koncesji

•

przedmiotem świadczenia koncesjodawcy płatność na rzecz koncesjonariusza oraz inne
określone w umowie

•

na roboty budowlane – koncesjonariusz zobowiązuje się do wzniesienia obiektu
budowlanego, jego rozbudowy lub remontu

•

na usługi – do świadczenia określonego rodzaju usług na rzecz odbiorców

•

obowiązek płatności przed koncesjodawcę określonej kwoty na rzecz koncesjonariusz
będzie zależał od charakteru przedmiotu współpracy i jego opłacalności dla
koncesjonariusza, należy prowadzić szczegółowe analizy ekonomiczne, niezależnie przez
obie strony, ewentualne zobowiązanie do płatności powinno być wynikiem negocjacji

•

wynagrodzenie – korzystanie z obiektu lub usługi lub to + płatność koncesjodawcy

•

płatność nie może prowadzić do odzyskania całości poniesionych przez koncesjonariusza
nakładów

•

okres na który zostanie zawarta umowa powinien uwzględniać zwrot nakładów
koncesjonariusza i nie powinien być dłuższy niż 30 (roboty) lub 15 lat (usługi)

•

essentialia negoti:

1. przedmiot koncesji
2. termin wykonania przedmiotu
3. okres obowiązywania umowy
4. sposób wynagrodzenia koncesjonariusza
5. określenie płatności koncesjodawcy na rzecz koncesjonariusza
6. wskazanie i podział ryzyka
7. normy jakościowe
8. wymagania i standardy
9. uprawnienia koncesjodawcy
10. warunki zmiany okresu obowiązywania umowy
11. warunki i sposób rozwiązania umowy
12. warunki i zakres odpowiedzialności z tytułu niewykonania
13. warunki i zakres ubezpieczeń
14. wykaz dokumentów
15. tryb i warunki rozwiązania sporów

35. Sądowa kontrola udzielania koncesji na roboty budowlane lub usługi

SKARGA DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

•

przysługuje zainteresowanemu podmiotowi, który ma lub miał interes w zawarciu umowy
koncesji i poniósł lub mógł ponieść w wyniku czynności dokonanych przez koncesjodawcę
z naruszeniem przepisów ustawy

•

ewentualne spory w związku z realizacją samej umowy – sąd powszechny

•

wnosi się do wojewódzkiego sądu adm. właściwego dla siedziby koncesjodawcy w terminie
10 dni od dnia powzięcia przez skarżącego informacji o czynności podjętej przez
koncesjodawcę w sprawie

•

sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z
odpowiedzią na skargę

•

wnosi się za pośrednictwem koncesjodawcy, którego czynność jest przedmiotem skargi

•

przekazuje ją sądowi z aktami i odpowiedzią w terminie 10 dni od otrzymania

•

koncesjodawca może uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy

•

dot. najkorzystniejszej oferty – co do zasady nie można zawrzeć umowy, ale możliwe jest
uchylenie na wniosek koncesjodawcy na posiedzeniu niejawnym

•

sąd nie może orzekać co do zarzutów i wniosków, które nie były zawarte w skardze

•

uwzględniając może może uchylić czynności, w określonych przypadkach unieważnia,
może nałożyć też kare finansową – płatna w ciągu 30 dni od dnia uprawomocnienia na
rachunek bankowy UZP, wierzycielem jest prezes ZP, podlega ściągnięciu w trybie
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, odsetek nie pobiera się, stanowią dochód budżetu
państwa

36. Podstawy prawne prawa rynku kapitałowego

1. Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

– mówi o tym jakie uprawnienia ma komisja

nadzoru finansowego, głównie proceduralne

2. Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym

– ustawa ustrojowa dla Komisji Nadzoru

Finansowego – skład, urząd, struktura wewnętrzna itd.

3. Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

– mówi o firmach inwestycyjnych, spółce

prowadzącej rynek regulowany

4. Ustawa o ofercie publicznej –

co musi zrobić podmiot, żeby zostać emitentem, jak wygląda

sprawa upublicznienia spółki, jakie ciążą na tobie szczególne obowiązki, o specyficznej
pozycji spółki publicznej, co trzeba zrobić, aby utracić status emitenta rozumianego jako
spółki publicznej

5. Ustawa o funduszach inwestycyjnych

37. Pojęcie, funkcje i struktura rynku kapitałowego

Pojęcie i funkcje rynku kapitałowego:

Rynek finansowy tworzą:

–

rynek bankowy

–

rynek emerytalny

–

rynek ubezpieczeniowy

–

rynek uzupełniający

–

rynek nad instytucjami pieniądza elektronicznego

–

rynek kapitałowy

Na rynku kapitałowym, jako segmencie rynku finansowego, można wyodrębnić co do zasady trzy
główne grupy jego uczestników:
- do pierwszej należą inwestorzy, którzy dysponują wolnymi środkami i są zainteresowani ich
pomnożeniem
- do drugiej osoby poszukujące takich środków (tzw. emitenci instrumentów finansowych)
- do trzeciej pośrednicy, którzy ułatwiają „porozumiewanie się” między dwoma grupami

Rynek kapitałowy stanowi dogodna płaszczyznę wymiany kapitału, jego mobilizacji (zebrania) i
transformacji (pieniądza na instrument finansowy i odwrotnie)

–

funkcją rynku kapitałowego jest więc alokacja kapitału

–

w ramach alokacji można wymienić kolejne funkcje: funkcja kredytowa i funkcja
inwestycyjna

Struktura rynku kapitałowego:

–

rynek ten nie jest jednolity

–

podział na rynek niepubliczny i publiczny

•

kryterium jest tutaj sposób zawierania transakcji

•

rynek niepubliczny (prywatny) – emitent poszukuje inwestora, opierając się na własnych
indywidualnych kontaktach z inwestorami, nie posługując się przy tym środami masowego
przekazu

•

inwestorzy, podejmując rozmowy z emitentem, prowadząc z nim negocjacje, zwykle mają
do niego zaufanie

•

prowadzone w ramach rynku prywatnego rozmowy obejmują mniej niż 150 osób

•

do tego sposobu docierania do inwestora, prowadzenia z nim negocjacji lub innego
postępowania zmierzającego do zawarcia umowy, stosuje się przepisy prawa cywilnego w
zakresie zawierania umów (art. 66 KC i n.)



rynek publiczny cechuje masowość (od 150 osób wzwyż lub nieoznaczony krąg

inwestorów, będących adresatami oferty emitenta- tzw. oblatów)


efekt skali – zdobycie ogromnej rzeszy drobnych inwestorów, którzy mimo, że

indywidualnie dysponują relatywnie małymi środkami to w swojej masie kwoty stają się
pokaźne


w dotarciu z ofertą do wielu potencjalnych inwestorów pomagają emitentowi mass-media

(telewizja, radio, Internet, prasa)


naturalną konsekwencją skierowania oferty do ogółu inwestorów jest brak relacji

interpersonalnych między inwestorem a emitentem

 zaufanie między emitentem a inwestorami występuje na innej płaszczyźnie – opiera

się na szeroko rozumianych informacjach fundamentalne znaczenie dla rynku



publicznego ma informacja

 emitent starający się pozyskać przychylność inwestorów musi ich przekonać do

swojej rzetelności, racjonalności planowanego przedsięwzięcia, w tym do jego
opłacalności, a zaproponowane warunki nabycia instrumentu finansowego wraz z
prawami, jakie będą z nich wynikać dla inwestora, muszą tworzyć spójną i
wiarygodną całość

 na zaufanie może wpływać bardzo silny nadzór administracyjny realizowany przez

państwo (zwłaszcza KNF) nad emitentem oraz wszelkimi informacjami, jakie podaje
on do publicznej wiadomości

 informacje pochodzące od emitenta powinny być bardzo szczegółowe, dokładne i

precyzyjne, a przy tym powinny być napisane językiem przystępnym, zrozumiałym
dla przeciętnego inwestora i nie powinny budzić wątpliwości

–

podział rynku na giełdowy i pozagiełdowy

 każdy z tych rynków zorganizowany może być tylko i wyłącznie przez spółkę

spełniającą określone ustawą szczególne wymagania

 prawo rynku kapitałowego nakłada na spółkę prowadzącą giełdę oraz spółkę

prowadzącą rynek pozagiełdowy obowiązek zapewnienia:

 koncentracji podaży i popytu na instrumenty finansowe, będące przedmiotem obrotu

na danym rynku, w celu kształtowania ich powszechnego kursu

 bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji
 upowszechniania jednolitych informacji o kursach i obrotach instrumentami

finansowymi, które są przedmiotem obrotu na danym rynku organizowanym przez tę
spółkę

 sprawnego o prawidłowego rozrachunku oraz rozliczania transakcji zawartych na

rynku regulowanym prowadzonym przez tę spółkę

 przedmiotem obrotu na rynku regulowanym (giełdowym i pozagiełdowym) mogą

być co do zasady tylko takie instrumenty finansowe, w stosunku do których został
sporządzony odpowiedni dokument informacyjny (najczęściej prospekt emisyjny),
zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru

 na rynku giełdowym cena instrumentu finansowego, zwana jego kursem,

kształtowana jest na podstawie zleceń składanych zarówno przez kupujących, jak i
sprzedających

 zlecenia te są następnie kojarzone przez specjalny system komputerowy na

podstawie narzuconych kryteriów i zgodnie z przyjętymi z góry zasadami

 transakcje zawierane są w czasie sesji giełdowych na tzw. parkiecie (parkiet to

miejsce, w którym odbywają się transakcje – z uwagi na dematerializację obrotu –
transakcje de facto i de iure odbywają się w przestrzeni wirtualnej

 transakcje na rynku giełdowym co do zasady zawierane są przez wyspecjalizowane

podmioty, zwane firmami inwestycyjnymi, które by móc przyjmować zlecenia od
inwestorów czy emitentów, muszą najpierw uzyskać status uczestnika giełdy

 rynek pozagiełdowy nie ma wyodrębnionego miejsca (parkietu)
 transakcje zawierane są przy wykorzystaniu systemu komputerowego i dochodzą do

skutku z chwilą skojarzenia oferty kupna i sprzedaży

 obrót na rynku pozagiełdowym odbywa się w trybie notowań ciągłych przez

automatyczne kojarzenie anonimowych ofert

 na rynku pozagiełdowym dopuszczalne są transakcje zawierane bezpośrednio

między inwestorami

 jedną z podstawowych cech odróżniających rynek giełdowy od rynku

pozagiełdowego jest to, że na rynku pozagiełdowym odbywa się obrót
instrumentami finansowymi, dla których nie stawia się tak wysokich wymagań jak
dla tych notowanych na rynku giełdowym

 oba rynki różnią się ponadto sposobami zawierania transakcji oraz ryzykiem, jakie

im towarzyszy; z uwagi na ograniczone w stosunku do rynku giełdowego
wymagania

 stawiane emitentom i ich instrumentom finansowym, rynek pozagiełdowy

przeznaczony jest głównie dla małych i średnich przedsiębiorców

 w ramach rynku giełdowego wyodrębniony został rynek podstawowy i rynek

równoległy

 rynek podstawowy to rynek oficjalnych notowań giełdowych – rynek ten spełnia

dodatkowe wymogi dotyczące emitentów papierów wartościowych oraz papierów
wartościowych będących przedmiotem obrotu na tym rynku

 rynek równoległy to rynek, na którym notowane są instrumenty finansowe

niedopuszczone do obrotu giełdowego na rynku podstawowym

 firma inwestycyjna, spółka prowadząca giełdę lub spółka prowadząca rynek

pozagiełdowy może organizować poza rynkiem regulowanym tzw. alternatywny
system obrotu (ASO)

 jest to działający poza rynkiem regulowanym wielostronny system kojarzący oferty

kupna i sprzedaży instrumentów finansowych w taki sposób, że do zawarcia
transakcji dochodzi w ramach tego systemu, zgodnie z określonymi zasadami

 alternatywne systemy obrotu nazywane są mini giełdami
 w ramach ASO notowane mogą być instrumenty, które nie spełniają wymagań

stawianych na rynku giełdowym czy pozagiełdowym

 transakcje w alternatywnym systemie obrotu odbywają się bez udziału spółki

prowadzącej rynek regulowany

–

podział na rynek pierwotny i rynek wtórny

 rynek pierwotny to dokonywanie oferty publicznej przez emitenta lub subemitenta

usługowego, której przedmiotem są papiery wartościowe nowej emisji, oraz
zbywanie lub nabywanie papierów wartościowych na podstawie takiej oferty

 rynek wtórny – dokonywanie oferty przez podmiot inny niż emitent lub subemitent

usługowy lub nabywanie papierów wartościowych od tego podmiotu, albo
proponowanie w dowolnej formie i w dowolny sposób, przez podmiot inny niż
wystawca, nabycia instrumentów finansowych niebędących papierami
wartościowymi lub nabywanie ich od innego podmiotu, jeżeli propozycja
skierowana jest do co najmniej 150 osób lub do nieoznaczonego adresata

 różnice w 2 elementach – podmiotowym i przedmiotowym:
 e. podmiotowy - rynek pierwotny to rynek emitentów, rynek wtórny – rynek innych

podmiotów

 e. przedmiotowy - na rynku pierwotnym przedmiotem obrotu mogą być tylko

papiery wartościowe i to nowe emisji, przedmiotem obrotu na rynku wtórnym mogą
być także inne instrumenty finansowe

 obrót wtórny stanowi uzupełnienie rynku pierwotnego, jego naturalną konsekwencję
 pierwsza osoba, która nabyła (objęła) papier wartościowy od emitenta nazywana jest

obejmującym, następna osoba nabywająca (ale już nie obejmująca) ten papier od
obejmującego nazywana jest nabywcą

Pojęcie oferty publicznej oraz pojęcie tzw. pierwszej oferty publicznej:

 pierwsza oferta publiczna tym się różni od oferty publicznej, że dotyczy zwykle

papierów wartościowych, które wcześniej istnieją, a jedynie po raz pierwszy są
przedmiotem oferty publicznej

 oznacza to, że podmiotem oferującym, zwanym tu sprzedającym, jest osoba inna niż

emitent oferowanych papierów wartościowych

 w konsekwencji pierwsza oferta publiczna odbywa się poza rynkiem pierwotnym

38. Ogólny opis i zasady obrotu

Zasady obrotu
Do zasad prawa rynku kapitałowego zalicza się:
–

zasadę dematerializacji papierów wartościowych

–

zasadę dematerializacji obrotu

–

zasadę prymatu obrotu na rynku regulowanym

–

zasadę przymusu maklerskiego (obowiązkowego pośrednictwa firm inwestycyjnych)

–

zasadę równego dostępu do informacji

–

zasadę silnego nadzoru finansowego

Zasada dematerializacji papierów wartościowych:
Tradycyjnie papiery wartościowe występowały i nadal występują w formie dokumentu. Jednak z
uwagi na skalę obrotu, potrzebę szybkości dokonywania transakcji oraz ich bezpieczeństwo i
bezpieczeństwo samego obrotu papiery wartościowe:
- będące przedmiotem oferty publicznej,
- dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, lub
- wprowadzone do alternatywnego systemu obrotu lub,
- emitowane przez Skarb Państwa lub NBP
nie mają formy dokumentu.
Dematerializacja wyżej wymienionych papierów wartościowych polega na tym, że są one
rejestrowane na podstawie umowy, w tzw. depozycie papierów wartościowych, który prowadzi
KDPW; dematerializacja oznacza, że papier wartościowy nowej emisji nie ma postaci dokumentu,
a jedynie zapisu w specjalnym systemie komputerowym prowadzonym przez KDPW.

Papierom wartościowym danej emisji, dającym te same uprawnienia i posiadającym ten sam
status w obrocie, KDPW nadaje odrębne oznaczenie, zwane kodem.
Dematerializacja papierów wartościowych w publicznym obrocie nimi służy obniżeniu kosztów
obrotu, przez wprowadzenie odrębnych regulacji upraszcza ten obrót znacznie go przyspieszając,
a wirtualna egzystencja papierów wartościowych wraz z całym systemem komputerowym oraz
prawną regulacją jego funkcjonowania pozwala na ścisłe kontrolowanie każdej zmiany dot.
każdego konkretnego papieru wartościowego, jak również poszczególnych grup oraz osób
uprawnionych do nich. Służy to zabezpieczeniu obrotu, jakiej forma dokumentowa nie byłaby w
stanie zapewnić. Dematerializacja służy również przejrzystości rynku.

Zasada dematerializacji obrotu papierami wartościowymi:
–

obrót odbywa się przez odpowiednie zmiany zapisów na rachunkach papierów

wartościowych i odpowiednio na kontach depozytowych

Zasada prymatu obrotu na rynku regulowanym (koncentracji obrotu):
–

koncentracja ułatwia płynność, tj. przepływy finansowe przede wszystkim między

inwestorami
–

jeśli dany inwestor chce zbyć należące do niego papiery wartościowe, łatwiej znajdzie

potencjalnego nabywcę, jeśli wszyscy (nabywcy i zbywcy) szukają interesujących ich transakcji w
jednym „miejscu”, tj. na specjalnie zorganizowanym do tego ceku rynku
–

nie ma charakteru bezwzględnego

–

widoczna jest nawet tendencja do odchodzenia od przymusu rynku regulowanego ramach

publicznego obrotu papierami wartościowymi w pewnych przypadkach ustawodawca



dopuszcza możliwość obrotu papierami wartościowymi także poza rynkiem regulowanym
–

jest to konieczność zachowania bezpieczeństwa transakcji

–

hermetyczny krąg wyszkolonych osób oraz techniczna niezawodność systemu stanowią

fundament bezpieczeństwa obrotu

Zasadą przymusu maklerskiego :

–

oznacza ona, że dostęp do sieci informatycznej, w ramach której dokonuje się publiczny

obrót papierami wartościowymi, mają tylko i wyłącznie autoryzowane osoby – tzn. firmy
inwestycyjne, w tym domy maklerskie
–

do zadań tych osób należy przyjmowanie zleceń nabycia lub zbycia instrumentów

finansowych od inwestorów oraz wprowadzenie ich do systemu komputerowego, który w dalszej
kolejności kojarzy zlecenia, doprowadzając do zawarcia odpowiednich transakcji
–

w konsekwencji transakcje na rynku regulowanym dokonywane są między firmami

inwestycyjnymi, a w dalszej kolejności, w wykonaniu umowy łączącej firmę inwestycyjną z
inwestorem, między nimi a inwestorami

Zasada równego dostępu do informacji:
–

informacja jest podstawowym czynnikiem decydującym o zachowaniach rynkowych

–

bez niej emitenci nie dotarliby do inwestorów, natomiast inwestorzy nie byliby w stanie

podejmować racjonalnych decyzji inwestycyjnych, ocenić sytuacji emitenta, jego oferty oraz
prawdopodobieństwa zmian kursów instrumentów finansowych
–

pełna, rzetelna i wiarygodna informacja stanowi fundament obrotu

–

pozwala przewidywać zachowania rynku, tj. wszystkich aktywnych jego uczestników,

którzy mają wpływ na kształtowanie się cen instrumentów finansowych

–

emitent starając się pozyskać inwestorów, zobowiązany jest sporządzić i opublikować tzw.

prospekt emisyjny zawierający komplet informacji o nim, warunkach nabycia (zbycia)
instrumentów finansowych oraz o oferowanych instrumentach finansowych
–

po dopuszczeniu do obrotu instrumentów finansowych emitent zobowiązany jest na bieżąco

informować „rynek” (tj. wszystkich uczestników obrotu) o swojej sytuacji - publikacja raportów
bieżących oraz okresowych, w których informuje o wszelkich zdarzeniach mogących mieć wpływ
na jego rynkowe postrzeganie przez inwestorów oraz znajdujących się w obrocie instrumentów
finansowych, które wyemitował
–

informacje poufne (np. związane z tajemnicą jego przedsiębiorstwa) są informacjami o

szczególnym znaczeniu dla emitenta i podlegają szczególnego reżimowi prawnemu
–

sprzyja to transparentności , relatywnej przewidywalności a co za tym idzie bezpieczeństwu

całego obrotu

Zasada silnego nadzoru finansowego:

–

regulacje oparte na stosunkach prywatnoskargowych są w tym zakresie niewystarczające

–

dla ochrony funkcjonowania całego rynku finansowego, w tym kapitałowego, został

ustanowiony specjalny organ administracji publicznej, tj. KNF
–

konstrukcja tego nadzoru opiera się w znacznej mierze na normach prawa

administracyjnego
–

na gruncie prawa rynku kapitałowego nadzór sprawowany przez KNF ma na celu ochronę

przede wszystkim bezpieczeństwa obrotu oraz interesów jego uczestników
–

KNF nie tylko nadzoruje działalność wszystkich uczestników obrotu, ale także ma wpływ

na mechanizmy rynkowe

39. Upublicznienie spółki (oferta publiczna) – pojęcie i specyfika spółki publicznej –

wykład

Ogólny opis obrotu – upublicznienie spółki (oferta publiczna):
–

spółka akcyjna, jako emitent zainteresowany pozyskaniem pieniędzy z emisji nowych

instrumentów finansowych w ramach rynku kapitałowego musi złożyć publiczną ofertę ich
nabycia
–

ponieważ oferta ta ma dotyczyć emisji nowych akcji, zwykle jest związana z

podwyższeniem kapitału zakładowego spółki
–

jej złożenie poprzedza skomplikowany proces – o char. wewnętrznym (uchwały) i char.

zewnętrznym
–

obowiązkowymi pomocnikami w tym zakresie są podmiot prowadzący działalność

maklerską (firma inwestycyjna) oraz biegły rewident

•

firma inwestycyjna zwykle uczestniczy w pracach nad upublicznieniem spółki od
samego początku, tj. od opracowania strategii wejścia na rynek regulowany (tzw.
program emisji), poprzez opracowanie i sporządzenie dokumentów informacyjnych
(prospektu emisyjnego), procedurę zatwierdzania prospektu przez KNF, a skończywszy
na przeprowadzeniu i rozliczeniu oferty i wprowadzeniu spółki do obrotu;
firma inwestycyjna także finalnie oferuje na rynku instrumenty finansowe emitenta –
dlatego firma inwestycyjna bywa nazywana oferującym

•

udział biegłego rewidenta w procesie upublicznienia spółki ma na celu zapewnienie
prawidłowości i rzetelności informacji finansowych podawanych do publicznej
wiadomości w dokumentach informacyjnych spółki, w tym zwłaszcza w prospekcie
emisyjnym

prospekt emisyjny – podlega procedurze zatwierdzenia przez KNF (10 lub 20 dni
roboczych od dnia złożenia wniosku; mogą zażądać uzupełnienia lub przedstawienia
innych dokumentów)

–

emitent dokonuje publicznej oferty, zbierając zapisy na akcje nowej emisji (wcześniej

dokonuje promocji emisji – badanie rynku, reklama, budowanie księgi popytu)
–

rozważenie zawarcia tzw. umów subemisyjnych – są to umowy gwarantujące dojście do

skutku emisji papierów wartościowych (subemisja usługowa i submisja inwestycyjna)
–

po ogłoszeniu oferty publicznej, która polega na udostępnieniu co najmniej 150 osobom lub

nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach
wartościowych i warunkach dotyczących ich nabycia, stanowiących wystarczającą podstawę do
podjęcia decyzji o nabyciu tych papierów wartościowych, firma inwestycyjna prowadzi zapisy
na oferowane przez emitenta papiery wartościowe – proces ten (subskrypcja akcji) nie może
trwać dłużej niż 3 miesiące i podlega regulacji KSH
–

po zamknięciu subskrypcji i objęciu wszystkich akcji, emitent składa wniosek o

zarejestrowanie podwyższonego kapitału zakładowego w KRS (max. 12 m-cy od prospektu i
miesiąc od przydziału akcji)
–

nowo wyemitowane akcje powstają z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu

rejestrowego o podwyższeniu kapitału zakładowego
–

każdy papier wartościowy, który ma być przedmiotem oferty publicznej lub ma być

dopuszczony do obrotu na rynku regulowanym, musi być zdematerializowany
–

emitent papierów wartościowych jest więc zobowiązany do zawarcia z KDPW umowy,

której przedmiotem jest rejestracja papierów wartościowych
–

papiery wartościowe emitenta zapisywane są na specjalnych kontach KDPW (konta

emisyjne)
–

z chwilą zawarcia umowy akcje podlegają dematerializacji

–

z chwilą zdematerializowania choć jednej akcji, spółka, która je wyemitowała staje się

spółką publiczną
–

natomiast prawa ze zdematerializowanych papierów wartościowych powstają z chwilą

zapisania ich po raz pierwszy na rachunku papierów wartościowych i przysługują osobie będącej
posiadaczem tego rachunku
–

kolejnym etapem jest postępowanie przed spółką organizującą i prowadzącą obrót na danym

rynku (giełdowym lub pozagiełdowym) – 2 podetapy:

•

dopuszczenie spółki do publicznego obrotu (spełnienie wymagań)

•

wprowadzenie jej papierów wartościowych do obrotu (debiut spółki – wyznaczenie daty
rozpoczęcia notowań) – konieczny jest wniosek emitenta do zarządu spółki giełdowej (6
miesięcy) – tryb zwykły lub tryb publicznej sprzedaży

Obrót papierami wartościowymi (w dużym skrócie):

1. Złożenie zleceń przez inwestorów (kupna i sprzedaży) ich domom maklerskim
2. Złożenie zleceń brokerskich przez domy maklerskie do systemu notującego obrót

zorganizowany

3. Skojarzenie zleceń brokerskich
4. Przekazanie informacji o transakcji do KDPW_CCP oraz tzw. nowacja rozliczeniowa
5. Rozrachunek transakcji przez KDPW
6. Zapis na rachunku papierów wartościowych klienta

40. Pojęcie i podział instrumentów finansowych

Pojęcie i podział instrumentów finansowych:
–

definicja instrumentu finansowego nie ma struktury definicji klasycznej, lecz oparta jest na

konstrukcji wyliczenia – katalog względnie taksatywny (zamknięty) – ale tak naprawdę jego
poszerzenie o kolejne, nowe instrumenty finansowe nie jest wykluczone
–

instrument finansowy jest najszerszym określeniem przedmiotu obrotu na rynku

regulowanym – obejmuje swym zakresem klasyczne konstrukcje prawne jak i mniej znane pojęcia
i zjawiska, niejednokrotnie wynikające z nauki ekonomii (indeksy finansowe wskaźniki)
–

instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są papiery wartościowe oraz instrumenty

finansowe, które nie są papierami wartościowymi
–

papiery wartościowe ustawodawca podzielił na dwie grupy: expressis verbis papiery

wartościowe (akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne kwity depozytowe,
obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne p. wartościowe) oraz tzw.
prawa pochodne (inne zbywalne prawa majątkowe, które powstały w wyniku emisji

41. Spółki prowadzące rynek regulowany

•

jedynie spółki akcyjne, które uzyskały stosowne zezwolenie

•

rynek giełdowy – Minister Finansów, poza – KNF

•

ustawowo określony przedmiot działalności, wymagania kapitałowe i personalne

•

przedmiotem ich działalności może być odpowiednio wyłącznie prowadzenie giełdy,
organizowanie alternatywnego systemu obrotu lub prowadzenie innej działalności w
zakresie organizowania obrotu instrumentami finansowymi oraz działalności związanej z
tym obrotem, a także prowadzenie działalności w zakresie edukacji, promocji i informacji
związanej z funkcjonowaniem rynku kapitałowego

42. Firmy inwestycyjne

•

pełnią funkcję łączników między giełdą a inwestorem, mają dostęp do komputera KDPW

•

współpracują z emitentami w procesie wprowadzania ich instrumentów finansowych do
obrotu na rynku regulowanym świadcząc na ich rzecz różnorakie usługi

•

po upublicznieniu spółki czy też po wprowadzeniu instrumentów emitenta do obrotu
działają na rzecz inwestorów dokonując czynności pośrednictwa w obrocie instrumentami
finansowymi

•

dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczna firma inwestycyjna
prowadząca działalność gospodarczą na terytorium RP oraz zagraniczna osoba prawna z
siedzibą na państwa należącego do OECD lub WTO prowadząca na terytorium RP
działalność maklerską – tylko wyliczenie

43. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

podmiotowe ujęcie – widzi całość systemu
funkcjonalne – system rejestracji instrumentów finansowych

44. Fundusz inwestycyjny – pojęcie, charakterystyka i rodzaje

•

stanowi formę połączenia zasobów kapitałowych indywidualnych inwestorów z wysoko
wykwalifikowaną kadrą menadżerską dającą rękojmię właściwych decyzji inwestycyjnych

•

osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków
pieniężnych zebranych od uczestników

•

proces tworzenia obejmuje:

1. nadanie statutu przez towarzystwo funduszu inwestycyjnego (zawiązanie)
2. zawarcie przez towarzystwo umowy z depozytariuszem o prowadzenie rejestru aktywów

funduszu

3. wydanie zezwolenie przez KNF
4. zebranie wpłat w wysokości określonej w statucie
5. wpisanie do rejestru funduszy (powstanie)

Rodzaje:

1. otwarte - mogą zbywać nieograniczoną liczbę tytułów uczestnictwa i są zobowiązane do ich

odkupywanie na każde żądanie uczestnika

2. specjalistyczne otwarte - możliwość statutowego ograniczenia kręgu uczestników

3. zamknięte – stała liczba uczestników w określonej jednostce czasu, a więc i stałe liczna

tytułów uczestnictwa

A) Z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa

– opierają się na konstrukcji otwartych i

specjalistycznych, mogą zbywać jednostki uczestnictwa różniące się od siebie związanym z
nimi sposobem pobierania opłat manipulacyjnych lub opłat obciążających aktywa funduszu,
mimo że fundusz prowadzi jednolitą politykę inwestycyjną

B) Z wydzielonymi subfunduszami

– działalność oparta na subfunduszach różniąca się między

sobą polityką inwestycyjną

C) Podstawowe i powiązane

– stworzone przez 1 towarzystwo w celu utworzenia grupy, w

ramach której fundusze te będą ze sobą powiązane

Prawa uczestników:

•

do nabywania i zbywania tytułów uczestnictwa

•

prawo ustanawiania zastawu na tytułach uczestnictwa

•

prawo zadysponowania swoim majątkiem na wypadek śmierci

•

prawo wydania potwierdzenia nabycia lub odkupienia tytułów uczestnictwa

•

prawo do informacji o funduszu

•

prawo do udziału w organach funduszu (rada i zgromadzenie)

Obowiązki uczestników:

•

wniesienie wpłaty

•

ponoszenie kosztów działalności funduszu

•

obowiązek odprowadzenia podatków od dochodów uzyskiwanych przez uczestnika

45. Nadzór nad rynkiem kapitałowym _ KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

Skład:

•

przewodniczący KNF powoływany na 5 lat przez premiera

•

2 zastępców

•

4 członków - przedstawiciele ministra finansów, pracy, Prezesa NBP, Prezydenta

•

nie składa się z 7 członków

Zadania:

•

czuwanie nad finansowanie rynku finansowego,

•

nadzorowanie tego rynku,

•

krzewienie edukacji rynkowej,

•

przedkładanie projektów aktów normatywnych,

•

może wszcząć tzw. postępowania sprawdzające i kontrolne, może zawiadomić
prokuraturę lub wszcząć własne postępowanie administracyjne w I przypadku,

Środki:

•

informacyjne (prawo dostępu do wszelkich informacji o wszystkich uczestników),

•

organizacyjne, personalne

•

regulacyjne (wydaje specjalne uchwały, które nazywają się przyjętymi praktykami
rynkowymi, określa się oczekiwany sposób zachowania uczestników rynku, są wiążące)

•

korygujące (zalecenia, rekomendacje)

•

reglamentacyjne (zgody, zezwolenia, sprzeciwy)

•

policyjne (nakazy i zakazy określonego zachowania)

46. Podstawy prawne ochrony zdrowia w Polsce

Art. 68 Konstytucji
Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej
Ustawa z 27 kwietnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych
Ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
Ustawa z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Ustawa z 15 lipca 2011 r. o zawodzie pielęgniarki i położnej

47. Podstawowe założenia systemu ochrony zdrowia

Założenia systemu ochrony zdrowia
Celem systemu ochrony zdrowia jest ochrona życia i zdrowia ludzi, promocja zdrowia oraz
profilaktyka zdrowotna.

Art. 68 Konstytucji RP:

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy

dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.

3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom,

kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania

negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Konstytucja nie ustanawia prawa do ochrony zdrowia,, jedynie potwierdza jego istnienie.
Równocześnie nakłada na władze publiczne obowiązek stworzenia systemu ochrony zdrowotnej
zapewniającego równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków
publicznych. Nie rozstrzyga w jakiej formie organizacyjnej powinny działać podmioty udzielające
świadczeń zdrowotnych (np. szpitale czy przychodnie) i jaki podmiot powinien być ich
właścicielem (publiczny czy niepubliczny).
Minister właściwy ds. zdrowia – szerokie kompetencje, odpowiedzialny za organizację systemu
opieki zdrowotnej, przygotowywanie umów międzynarodowych dot. ochrony zdrowia oraz
sprawowanie nadzoru nad jednostkami funkcjonującymi w systemie ochrony zdrowia, w tym NFZ
i podmiotami leczniczymi.
Wojewoda – podmiot zobowiązany do zapewnienia współdziałania wszystkich organów
administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kierowania ich
działalnością. Dokonuje oceny realizacji zadań z zakresu adm. rządowej przez jednostki samorządu
terytorialnego, prowadzi rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą w części
odnoszącej się do podmiotów leczniczych.
Jednostki samorządu terytorialnego – obowiązek zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty w
zakresie ochrony zdrowia (ustawa o samorządzie gminnym), wykonywanie zadań publicznych o
charakterze ponadgminnym w zakresie promocji i ochrony zdrowia (ustawa o samorządzie
powiatowym) i określone zadania o charakterze wojewódzkim również w zakresie promocji i
ochrony zdrowia (ustawa o samorządzie wojewódzkim), pełnienie roli podmiotu tworzącego
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, tworzenie i prowadzenie podmiotów
leczniczych w formie jednostki budżetowej oraz spółki kapitałowej oraz realizacja programów
polityki zdrowotnej.
Samorząd zawodowy lekarzy i pielęgniarek – pozostałe zadania, w szczególności w odniesieniu
do kształcenia oraz zasad wykonywania zawodu
Organy tzw. policji administracyjnej (Główny Inspektor Sanitarny), organy centralne (Rzecznik
Praw Pacjenta), agencje (Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji)
NFZ Najbardziej doniosłym zadaniem jest podejmowanie działań bezpośrednio nakierowanych na
ochronę życia i zdrowia, tj. udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Podsumowując, podstawowe założenia polskiego systemu ochrony zdrowia:

1) ogólne określenie obowiązku utworzenia systemu ochrony zdrowia w Konstytucji,

uszczegółowienie w ustawach

2) uznanie zasady równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze

środków publicznych (naczelna zasada systemu zdrowia)

3) zobowiązanie podmiotów do wykonywania zadań z zakresu ochrony zdrowia

48. Narodowy Fundusz Zdrowia

–

państwowa j.o. posiadająca osobowość prawną.

–

utworzony na podst. u.ś.o.z.

–

jest organizatorem systemu świadczeń opieki zdrowotnej

–

działa na podstawie statutu nadanego w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia

–

w skład wchodzą: centrala oraz oddziały wojewódzkie

–

podstawowym zadaniem jest finansowanie świadczeń zdrowotnych odbywające się przez
zawieranie umów u udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej ze świadczeniodawcami

–

NFZ przeprowadza konkurs ofert lub prowadzi rokowania i zawiera umowy o udzielanie
świadczeń opieki zdrowotnej

–

monitoruje i kontroluje realizację zawartych umów

Organy:

1) Rada Funduszu

•

10 członków powoływanych przez MZ

•

kontroluje działalność NFZ,

•

uchwala plan pracy NFZ na dany rok,

•

przyjmuje sprawozdania z działalności NFZ,

•

wyraża opinię ws. powołania i odwołania kandydata na Prezesa Funduszu,

•

ma prawo do żądania sprawozdań i wyjaśnień od Prezesa Funduszu

2) Prezes Funduszu

•

powoływany i odwoływany przez MZ

•

bieżące kierowanie działalnością Funduszu

•

domniemanie kompetencji na jego rzecz

•

zarządza mieniem, zaciąga zobowiązania,

•

przygotowuje i realizuje plan pracy i plan finansowy

•

nadzór nad działalnością organów wojewódzkich

3) rady oddziału wojewódzkiego

•

9 członków powoływanych przez MZ

•

kompetencje w części pokrywają się z kompetencjami Rady Funduszu (kontrolowanie
działalności, uchwalanie planu pracy i opiniowanie planu finansowego)

4) dyrektorzy oddziałów wojewódzkich

•

powoływany i odwoływany przez MZ po zasięgnięciu opinii rady oddziału wojewódzkiego
oraz Prezesa

•

kieruje bieżącą działalnością

•

reprezentuje na zewnątrz

•

rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia społecznego w drodze decyzji
administracyjnej w sprawach objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do
świadczeń opieki zdrowotnej (przejaw konkretyzacji prawa podmiotowego do świadczenia
opieki zdrowotnej, powinny być wydawane wyjątkowo)

49. Działalność lecznicza – charakterystyka

Konieczność uzyskania wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą,
prowadzonego przez:

•

wojewodę (podmioty lecznicze)

•

okręgową radę lekarską (lekarskie praktyki zawodowe)

•

okręgową radę pielęgniarek i położnych (praktyki pielęgniarskie)

•

Wojskową Radę Lekarską.

Uzyskanie wpisu nie powinno poprzedzać rozpoczęcie wykonywania działalności leczniczej, ALE
gdy właściwy organ nie dokonał wpisu w terminie 30 dni, a od dnia wpływu wniosku upłynęło 40
dni, podmiot może rozpocząć działalność po uprzednim zawiadomieniu o tym na piśmie organu,
który nie dokonał wpisu.

Obowiązki podmiotu leczniczego, lekarza oraz pielęgniarki prowadzących praktykę zawodową:

1) posiadanie pomieszczeń i urządzeń spełniających wymagania odpowiednie do rodzaju oraz

zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych (potwierdzonych decyzją Państwowej
Inspekcji Sanitarnej)

2) stosowanie wyrobów leczniczych
3) zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
4) zawarcia umowy ubezpieczenia z tytułu zdarzeń medycznych (podmioty prowadzące

szpital)

5) wprowadzenie regulaminu organizacyjnego
6) zapewnienia udzielania świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód

medyczny oraz spełniający wymagania zawodowe (dot. podmiotów leczniczych)

Trzy wyjątki od zasady uznającej dział.leczniczą za dział.regulowaną (ale ustawę się stosuje):

1) działalność prowadzona w formie jednostki budżetowej, która nie może samodzielnie

prowadzić dział.gosp

2) działalność charytatywno-opiekuńcza prowadzona przez kościoły i związki wyznaniowe
3) nieodpłatna działalność pożytku publicznego

W zależności od formy organizacyjno-prawnej ustrój podmiotu wykonującego działalność leczniczą
może być uregulowany w statucie, umowie spółki, czy zarządzeniu lub uchwale o utworzeniu
jednostki budżetowej.
Sprawy dot. sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie nieuregulowanym
w ustawie lub statucie określa regulamin organizacyjny podmiotu wykonującego działalność
leczniczą. Ustalany jest przez kierownika podmiotu leczniczego lub inny organ uprawniony do
reprezentacji podmiotu (np. zarząd). Regulamin jest aktem adresowanym zarówno do personelu, jak
i do pacjentów.

50. Podmioty wykonujące działalność leczniczą

Podmiot wykonujący działalność leczniczą = podmioty lecznicze oraz lekarz (lekarz dentysta) i
pielęgniarka (położna) wykonujący zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę
zawodową.
→ Podmioty lecznicze:

1) przedsiębiorcy (w rozumieniu u.s.d.g.)
2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
3) jednostki budżetowe (tworzone przez Ministra Zdrowia, MON, ministra właściwego ds.

wewnętrznych, MS, Szefa ABW)

4) instytuty badawcze (prowadzą badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie nauk

medycznych)

5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym są zadania w zakresie ochrony

zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie dział. leczniczej

6) posiadające os. prawną jednostki stowarzyszeń
7) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku

państwa do Kościoła katolickiego w RP, o stosunku państwa do innych kościołów i
związków wyznaniowych oraz o gwarancjach sumienia i wyznania

Katalog – charakter zamknięty,
Ww. podmioty są podmiotami leczniczymi wyłącznie w zakresie, w jakim prowadzą dział.leczniczą
(czyli mogą prowadzić też inną działalność, ale nie podlega ona tej ustawie). Nie mają pełnej
swobody co do prowadzenia innej działalności, gdyż:

art. 13 u.d.l.: W miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych:

1) nie mogą być świadczone usługi pogrzebowe oraz prowadzona ich reklama;
2) może być wykonywana działalność inna niż działalność lecznicza, pod warunkiem, że nie

jest uciążliwa dla pacjenta lub przebiegu leczenia.

U.d.l. wprost usankcjonowała możliwość tworzenia spółek kapitałowych przez SP reprezentowany
przez ministra, centralny organ adm. rządowej albo wojewodę, jst oraz uczelnie medyczne.
Każdy podmiot leczniczy prowadzi działalność leczniczą w przedsiębiorstwie (np. przychodni,
szpitalu, ambulatorium).
Szczególna, odmienna od KC definicja przedsiębiorstwa

– zespół składników majątkowych, za

pomocą którego podmiot leczniczy wykonuje określony rodzaj działalności leczniczej.
Zasada jednorodzajowości przedsiębiorstwa – w jednym przedsiębiorstwie może być
prowadzony jeden rodzaj działalności leczniczej (wobec tego podmiot leczniczy udzielający np.
świadczeń szpitalnych oraz ambulatoryjnych będzie prowadził dwa przedsiębiorstwa)

→ Lekarz i pielęgniarka wykonujący zawód jako praktykę zawodową

•

indywidualna praktyka zawodowa (jednoosobowa dział. gosp.)

•

praktyka grupowa (spółka cywilna, jawna albo partnerska)

Rodzaje praktyk lekarskich i pielęgniarskich:

•

praktyka indywidualna

•

praktyka specjalistyczna

•

praktyka na wezwanie – wykonywanie świadczeń w miejscu pobytu pacjenta

•

praktyka (praktyka specjalistyczna) wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na
podstawie umowy z tym podmiotem; lekarz lub pielęgniarka zawierają tzw. kontrakt, stając
się przyjmującym zamówienie

51. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej – charakterystyka i jego

przekształcenie

1. Pojęcie
•

od wejścia w życie ustawy u.d.l. nowe samodzielne publiczne ZOZ nie mogą być tworzone
z wyjątkiem utworzenia nowego zakładu w drodze połączenia (forma ta ma w intencji
ustawodawcy zanikać)

•

Def: podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą, będący podmiotem wykonującym
działalność leczniczą

•

Nieruchomości i mienie, którym gospodaruje samodzielny publiczny ZOZ, powinny zostać
mu przez podmiot tworzący przekazane w nieodpłatne użytkowanie. Mienie to zostało
określone jako mienie SP, jst lub uczelni medycznej.

•

Jest to osoba prawna typu fundacyjnego (posiada założyciela, który wyposaża w majątek
oraz określa strukturę organizacyjną i cele działania). Statut – podstawowy dokument,
określa ustrój wewn., cele i zadania, strukturę organów, zasady funkcjonowania.
Konkretyzacja tych spraw następuje w regulaminie organizacyjnym.

•

Zasadniczym celem działania jest wykonywanie działalności leczniczej, w szczególności,
udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej. Mimo że jego podmiotem tworzącym jest organ
adm.publ. lub uczelnia publiczna, nie został co do zasady z mocy samej u.d.l. zobowiązany
do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Ich
wykonywanie jest warunkowane zawarciem umowy z NFZ.

2. Organy

•

podmiot tworzący

– organ założycielski; podejmuje decyzje w zakresie istnienia

zakładu (w tym jego likwidacji, połączenia, przekształcenia), tj. uprawnienia
właścicielskie, ponadto zobowiązany jest do wyposażenia zakładu w majątek niezbędny
do wykonywania przez niego działalności, podejmuje decyzje co do przeznaczenia
mienia pozostałego po likwidacji zakładu (mienie i zobowiązania zakładu stają się
odpowiednio mieniem i zobowiązaniami podmiotu tworzącego);

•

kierownik

– organ zarządczy, bieżące kierownictwo, uprawniony do samodzielnego

działania w imieniu i na rzecz samodzielnego publicznego ZOZ, odpowiedzialność za
zarządzenie, kieruje zakładem, reprezentuje na zewnątrz, zaciąga zobowiązania,
dysponuje prawami zakładu, reprezentuje zakład jako pracodawca wobec jego
pracowników, ustala regulamin organizacyjny.
Powoływanie: przez podmiot tworzący, który zawiera z nim umowę cywilnoprawną
albo nawiązuje stosunek prawny na podstawie powołania lub umowy o pracę. Kierownik
musi mieć m.in. odpowiednie wykształcenie, minimalny staż i niekaralność. W celu
wyłonienia kandydata przeprowadza się konkurs. Kierownik musi powstrzymać się od
działań konkurencyjnych (zakaz podjęcia jakiegokolwiek innego zatrudnienia bez
pisemnej zgody podmiotu tworzącego);

•

rada społeczna

– organ doradczy i opiniodawczy. Powoływana przez podmiot tworzący.

Skład: przedstawiciele wojewody, organów jst, samorządu zawodowego lekarzy i
pielęgniarek, a także rektora uczelni lub dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia
Podyplomowego (jeżeli podmiotem tworzącym jest uczelnia medyczna).
Kompetencje: katalog nie jest zamknięty; przedstawianie wniosków i opinii
podmiotowi tworzącemu oraz kierownikowi, może dokonywać analizy skarg i
wniosków pacjentów.

3. Nadzór i kontrola

1) uprawnienia kontrolne przysługujące organom w stosunku do wszystkich podmiotów
wykonujących działalność leczniczą

•

Minister Zdrowia

– najwyższy organ resortowy w zakresie ochrony zdrowia, może zlecać

wykonywanie czynności kontrolnych podmiotom określonym w art. 119 u.d.l. (np.
wojewodom, konsultantom krajowym, organom samorządów medycznych, uczelniom
medycznym, instytutom badawczym); kontrola - wyłącznie kryterium legalności i kryterium
medyczne, może być jej poddany każdy podmiot leczniczy w ramach uprawnień
reglamentacyjnych;
•

organ prowadzący rejestr

– w zasadzie weryfikacja spełniania warunków określonych

w art. 17 u.d.l. (na etapie składania wniosku o rejestrację oraz w toku działalności),
może wykreślić podmiot z rejestru;

•

organy administracji publicznej

– w ramach ich ogólnej kompetencji, np. Państwowa

Inspekcja Pracy, inspekcja sanitarna;

•

NFZ

– kontroluje podmioty udzielające świadczeń finansowanych ze środków

publicznych w ramach realizacji umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych

•

podmiot tworzący

kontrola - polega zasadniczo na ustaleniu zgodności działań podmiotu kontrolowanego z
określonymi wzorcami i standardami oraz formułowaniu wniosków i ocen w celu usunięcia
stwierdzonych uchybień, w szczególności ocena

•

realizacji zadań określonych w regulaminie organizacyjnym i statucie,

•

dostępności i jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych,

•

prawidłowości gospodarowania mieniem i środkami publicznym,

•

kontrola gospodarki finansowej, może żądać informacji, wyjaśnień, dokumentów;

Nadzór – władcza ingerencja w sferę praw i obowiązków zakładu, polegająca na

•

możliwości wstrzymania wykonania niezgodnych z prawem działań kierownika zakładu
oraz zobowiązania go do ich zmiany lub cofnięcia (zakres kompetencji obejmuje zgodność
działań z przepisami prawa, statutem i regulaminem organizacyjnym)

•

ponadto podmiot tworzący może pozbawić składników przydzielonego lub nabytego przez
zakład mienia w przypadku jego połączenia lub przekształcenia;

•

prawo do określenia zasad zbywania aktywów trwałych;

•

wymóg zgody podmiotu tworzącego na zmianę wierzyciela zakładu.

Przekształcenie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę kapitałową

–

z inicjatywy podmiotu tworzącego

–

w warunkach z art. 59 ust. 4 u.d.l. (tj. w sytuacji, kiedy zakład osiągnął ujemny wynik
finansowy a podmiot tworzący nie pokrył tego wyniku ani nie podjął decyzji o likwidacji
lub zmianie formy organizacyjno-prawnej)

Podstawową konsekwencją jest konieczność przejęcia zobowiązań w takiej wysokości, aby
wskaźnik zadłużenia zakładu wyniósł nie więcej niż 0,5.
Zasadniczo podmiot tworzący jest organem dokonującym przekształcenia (wyjątek dot.
zakładów, dla których podmiotem tworzącym jest minister, centralny organ administracji publicznej
lub wojewoda → organem dokonującym przekształcenia jest minister właściwy ds. Skarbu
Państwa).
Obowiązkiem organu jest sporządzenie aktu przekształcenia (dość powszechnie przyjmuje się, że
ma być to akt notarialny).

Skutki następują z dniem przekształcenia, którym jest dzień wpisania spółki do rejestru
przedsiębiorców w KRS. Tego dnia sąd z urzędu dokonuje wykreślenia samodzielnego publicznego
zakładu opieki zdrowotnej z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych,
fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Z tym dniem podmiot będący wcześniej
samodzielnym publicznym ZOZ rozpoczyna funkcjonowanie zgodnie z k.s.h.
Spółka wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki, których podmiotem był zakład (ciągłość
podmiotowa). Majątek zakładu staje się majątkiem spółki. W praktyce zatem spółka staje się stroną
wszystkich umów zawartych przez zakład oraz adresatem wszelkich decyzji administracyjnych
zakładu. Kontynuacja dotyczy także sfery stosunków pracy (wyjątkiem jest wygaśnięcie z dniem
przekształcenia stosunków pracy osób zatrudnionych na podstawie powołania)

52. Kontraktowanie z NFZ

TRYB ZAWARCIA UMOWY O OUDZIELANIE ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ

Dwa tryby, wyłączają PZP
Do 31.12.2015 – Prezes NFZ uprawniony do określania przedmiotu postępowania, kryteriów oceny
ofert oraz wymaganych od świadczeniodawcy warunków
Po – określenie przedmiotu oraz szczegółowych warunków umów o udzielanie świadczeń

Równe traktowanie wszystkich świadczeniodawców, zachowanie uczciwej konkurencji

I. Konkurs ofert
•

świadczeniodawcy składają oferty w odpowiedzi na ogłoszenie dyrektora oddziału
wojewódzkiego

•

komisja konkursowa bada oferty

•

kryterium oceny ofert: Do 31.12.20015 ciągłość, kompleksowość, dostępność, jakość, cena;
od 1.01.2016 będzie uwzględniane zwarcie umowy z Agencją Oceny Technologii
Medycznych i Taryfikacji w sprawie przekazywania danych niezbędnych do określania
taryfy świadczeń oraz posiadanie ważnej pozytywnej opinii o celowości (…) str. 308

•

otwarcie i analiza ofert

•

komisja wybiera ofertę spełniającą określone w ogłoszeniu kryteria lub nie dokonuje
wyboru

•

można przeprowadzić dodatkowe negocjacje

*Dyrektor oddziału wojewódzkiego NFZ może m.in. unieważnić postępowanie w
przypadku istotnej zmiany okoliczności, powodującej, że prowadzenie postępowania lub
zawarcie umowy nie leży w interesie ubezpieczonych, czego nie można było wcześniej
przewidzieć

II. Rokowania
•

w sytuacjach w określonych w art. 144 u.ś.o.z. (np. nieważnienie uprzednio
przeprowadzonego konkursu, pilna potrzeba udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej, której
nie można było przewidzieć)

•

zapraszani są świadczeniodawcy, których oferty nie zostały odrzucone w unieważnionym
konkursie lub mogący udzielać świadczeń będących przedmiotem postępowania

Postępowania kończą się ogłoszeniem o rozstrzygnięciu.

*Świadczeniodawcom, których interes prawny doznał uszczerbku w wyniku naruszenia przez NFZ
zasad prowadzenia postępowania ws. zawarcia umowy, przysługują środki ochrony prawnej:

1) Protest
•

składany do komisji w toku prowadzenia postępowania,

•

o ile zostanie uwzględniony, obliguje komisję do powtórzenia czynności

2) Odwołanie
•

w przypadku zastrzeżeń co do rozstrzygnięcia

•

do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ

•

wstrzymuje zawarcie umowy do czasu rozpatrzenia w drodze decyzji adm

•

od decyzji przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy rozpatrywany w drodze
decyzji adm, na którą przysługuje skarga do WSA

Przedmi

ot umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej

Esentialia negotii: rodzaj i zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej

–

Świadczenie opieki zdrowotnej

: świadczenie zdrowotne + świadczenie zdrowotne

rzeczowe + świadczenie towarzyszące

–

Świadczenie zdrowotne rzeczowe

– związane z procesem leczenia leki, wyroby medyczne,

środki pomocnicze

–

Świadczenie towarzyszące

– niezbędne zakwaterowanie i wyżywienie oraz transport

sanitarny, może być również zakwaterowanie poza przedsiębiorstwem podmiotu
leczniczego

–

Świadczenie zdrowotne

– 2 def. ustawowe, działania służące profilaktyce, zachowaniu,

ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z
procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania;

–

świadczenia zdrowotne bezpośrednio zmierzają do ochrony zdrowia i życia, a świadczenia
towarzyszące i rzeczowe wspomagają udzielanie świadczeń zdrowotnych

Rodzaj świadczeń opieki zdrowotnej – można mówić o świadczeniach stacjonarnych i
całodobowych szpitalnych lub innych nisz szpitalne oraz świadczenia ambulatoryjne

–

Nie każde świadczenie może być przedmiotem umowy o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej → ze środków publicznych finansowane są tylko świadczenia gwarantowane
(ich wykaz zawierają rozporządzenia MZ)

Poza rodzajem i zakresem udzielanych świadczeń, umowa o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej powinna zawierać:
1) warunki udzielania świadczeń
2) wykaz podwykonawców, którym świadczeniodawca może zlecić udzielanie świadczeń
opieki zdrowotnej
3) zasady rozliczeń między NFZ a świadczeniodawcami
4) kwotę zobowiązania NFZ wobec świadczeniodawcy (NFZ jest zobowiązany finansować
tylko do określonego w umowie limitu)
5) zasady rozpatrywania kwestii spornych
6) możliwość rozwiązania umowy za wypowiedzeniem nie krótszym niż 3 m-ce
(niezastosowanie → kara umowna)

–

umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej jest nazwaną umową cywilnoprawną,
ale świadczeniodawcy mają ograniczone możliwości wpływu na treść umowy (tryby,
uprzednie określenie przedmiotu umowy, warunki wymagane od świadczeniodawców,
ogólne warunki umowy)

53. Prawa pacjenta

Do ich przestrzegania zostały zobowiązane wszystkie podmioty uczestniczące w udzielaniu
świadczeń zdrowotnych. Mogą być powtórzone w regulaminie organizacyjnym, ale ich źródłem jest
ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Katalog praw pacjenta:

1) prawo do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną
2) prawo do informacji o swoim stanie zdrowia
3) prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych
4) do tajemnicy informacji związanych z pacjentem
5) do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, w tym na wykonanie zabiegu

operacyjnego lub zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzających
podwyższone ryzyko dla pacjenta

6) do poszanowania intymności i godności pacjenta
7) do dokumentacji medycznej
8) do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
9) do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego pacjenta, w tym prawo do kontaktu z

innymi osobami

10) do opieki duszpasterskiej
11) do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie

Szczególne tryby dochodzenia ochrony praw przez pacjentów:

1. ochrona dóbr osobistych: żądanie zapłaty sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za

doznaną krzywdę na podst. art. 448 KC lub zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na
wskazany cel społeczny w przypadku naruszenia prawa pacjenta do umierania w
spokoju i godności. Niezbędne jest wykazanie winy

2. dochodzenie roszczeń z tytułu zdarzeń medycznych będących następstwem udzielania

świadczeń zdrowotnych w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego, jakim jest szpital.
→ zdarzenie medyczne – zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będące następstwem
niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną diagnozy, leczenia lub zastosowania produktu
leczniczego lub wyrobu medycznego

•

roszczenia te są rozpoznawane przez komisje ds. orzekania o zdarzeniach medycznych
(stosują przepisy rozdziału 13a u.p.p. z posiłkowym odesłaniem do kpc). Charakter
mediacyjno-ugodowy, alternatywa dla postępowań wszczynanych na drodze cywilnej;

•

członkowie komisji: przedstawiciele samorządów zawodów medycznych i prawniczych oraz
organizacji pacjentów działających na terenie danego województwa, a także osoby
wskazane przez MZ i RPP

•

wszczęcie na podstawie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego, zawierającego m.in.
propozycję wysokości odszkodowania (nie może być wyższa niż 100 000 zł w przypadku
zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia i 300 000 zł w przypadku śmierci);
komisja wyłącznie ustala czy zdarzenie medyczne miało miejsce. W toku postępowania
ubezpieczyciel, z którym podmiot leczniczy zawarł umowę ubezpieczenia przedstawia
swoją propozycję wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, a wnioskodawca może ją
przyjąć albo odrzucić i skierować roszczenie na drogę cywilną. W braku propozycji
ubezpieczyciela, w razie stwierdzenia przez komisję, że zdarzenie wystąpiło, jest on
zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia lub odszkodowania w wysokości
zaproponowanej przez wnioskodawcę.

3. Rzecznik Praw Pacjenta, PRM powołuje i odwołuje, prowadzi postępowania w sprawie

praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, analizuje skargi pacjentów, występuje o
podjęcie inicjatywy ustawodawczej lub zmianę aktów prawnych w zakresie praw pacjenta,
prowadzi działalność edukacyjną, współpracuje z organizacjami

54. Funkcje mediów i podziały mediów, zadania radiofonii i TV w Polsce

Funkcje mediów:

1) Informacyjna
2 poglądy:
a) Przekazywanie czystych informacji
b) Przekazywanie informacji opatrzonych komentarzem;
–

Pozwala upowszechniać wiedzę o funkcjonowaniu państw, społeczeństwa, zagrożeniach czy

podejmowanych akcjach społecznych lub państwowych
2) Komunikacyjna
- Kształtowanie opinii odbiorcy, upowszechnianie kultury, kontrolę (władzy, jednostek,
organizacji), edukację, sport, rekreację i dostarczanie rozrywki.
3) Komercyjna
- Emisja przekazów handlowych. Pozwalają kontaktować się uczestnikom rynku.

Podziały mediów (wg różnych kryteriów).

I. Kryterium ze względu na sposób finansowania:

a) media publiczne – finansowane ze środków publicznych

b) media komercyjne – utrzymują się wyłącznie z własnej działalności, z reklam

c)

media społeczne – nadawcą społecznym może zostać stowarzyszenie, fundacja lub

kościelna osoba prawna, które realizują określony, społecznie wartościowy cel. Nadawcy temu
przysługują przywileje takie jak: zwolnienie z opłat za udzielenie lub zmianę koncesji, nie może
jednak nadawać przekazów handlowych.

II.
a) Tradycyjne- cechą charakterystyczną jest jednokierunkowość komunikacji – komunikat jest
przekazywany do odbiorców, ale nie zachodzi komunikacja w drugą stronę.

b)Interaktywne- środek przekazu informacji dający jednocześnie możliwość reakcji ze strony
odbiorcy; komunikacja jest dwukierunkowa, zachodzi zarówno w jednym, jak i w drugim kierunku.

III. Kryterium szybkości przekazywania informacji:
a) Media przekazujące informację szybko i sprawnie- np.: radio, TV, Internet.
b) Media przekazująca informacje w wolniejszym tempie ze względu na formę przekazu- np.:
książka, prasa.

IV. Kryterium możliwości interpretacji przekazu przez odbiorców:
a) Media podające przekaz w sposób pozostawiający odbiorcy swobodę oceny i interpretacji-
przekaz wielokanałowy- np.: telewizja.
b) Media prezentujące informację w sposób niepozostawiający pola do interpretacji, narzucając
sposób widzenia i odbioru- np. radio, prasa.

Zadania radiofonii i TV w Polsce:

1) dostarczanie informacji;
2) udostępnianie dóbr kultury i sztuki;
3) ułatwianie korzystania z oświaty, sportu i dorobku nauki;
4) upowszechnianie edukacji obywatelskiej;
5) dostarczanie rozrywki;

6) popieranie krajowej twórczości audiowizualnej.

55. Podstawowe pojęcia (usługa medialna, dostawca usługi medialnej, nadawca, podział

nadawców, program, audycja, rozpowszechnianie i rozprowadzanie programu,
przekaz handlowy i jego rodzaje)

a) Usługa medialna- usługa w postaci programu albo audiowizualnej usługi medialnej na żądanie,
–

odpowiedzialność redakcyjną ponosi za nią jej dostawca,

–

podstawowym celem jest dostarczanie poprzez sieci telekomunikacyjne ogółowi odbiorców

audycji, w celach informacyjnych, rozrywkowych lub edukacyjnych;
–

także przekaz handlowy;

b) Dostawca usługi medialnej - osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa
ponosząca odpowiedzialność redakcyjną za wybór treści usługi medialnej i decydująca o sposobie
zestawienia tej treści, będąca nadawcą lub podmiotem dostarczającym audiowizualną usługę
medialną na żądanie;

c) Nadawca- osoba fizyczna, osoba prawna lub osobowa spółka handlowa, która tworzy i zestawia
program oraz rozpowszechnia go lub przekazuje innym osobom w celu rozpowszechniania.

d) Podział nadawców:
–

Publiczny - realizują misję publiczną, oferując, na zasadach określonych w ustawie, całemu

społeczeństwu i poszczególnym jego częściom, zróżnicowane programy i inne usługi w zakresie
informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujące się pluralizmem,
bezstronnością, wyważeniem i niezależnością oraz innowacyjnością, wysoką jakością i
integralnością przekazu.
–

Komercyjny – niefinansowany ze środków publicznych

–

Społeczny- może nim być:

a) stowarzyszenie,
b) fundacja,
c) kościelna osoba prawna.
–

upowszechniają działalność wychowawczą i edukacyjną, działalność charytatywną

–

respektują chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady

etyki,
–

zmierzają do ugruntowania tożsamości narodowej

–

w programie nie rozpowszechnia audycji ani innych przekazów zawierających sceny lub

treści mogące mieć negatywny wpływ na prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój
małoletnich.
–

nie nadaje przekazów handlowych

–

nie pobiera opłat z tytułu rozpowszechniania, rozprowadzania lub odbierania jego programu.

e) Program- uporządkowany zestaw audycji, przekazów handlowych lub innych przekazów,
rozpowszechniany w całości, w sposób umożliwiający jednoczesny odbiór przez odbiorców w
ustalonym przez nadawcę układzie;

f) Audycja- ciąg ruchomych obrazów z dźwiękiem lub bez niego (audycja audiowizualna) albo
ciąg dźwięków (audycja radiowa), stanowiący, ze względu na treść, formę, przeznaczenie lub
autorstwo, odrębną całość w stworzonym przez dostawcę usługi medialnej programie

g) Rozpowszechnianie programu- emisja programu drogą bezprzewodową lub przewodową do
odbioru przez odbiorców

h) Rozprowadzanie programu- przejmowanie rozpowszechnionego programu w całości i bez
zmian oraz równoczesne, wtórne jego rozpowszechnianie

i)

Przekaz handlowy- każdy przekaz,mający służyć bezpośrednio lub pośrednio promocji

towarów, usług lub renomy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą lub zawodową,
towarzyszący audycji lub włączony do niej, w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, albo
w celach autopromocji.

j) Rodzaje przekazu handlowego:
–

Reklama - przekaz handlowy, pochodzący od podmiotu publicznego lub prywatnego, w

związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, zmierzający do promocji sprzedaży lub
odpłatnego korzystania z towarów lub usług; reklamą jest także autopromocja
–

Sponsorowanie - każdy wkład w finansowanie usługi medialnej lub audycji, przez podmiot,

który nie dostarcza usług medialnych i nie produkuje audycji, w celu jego promocji
–

Telesprzedaż- przekaz handlowy zawierający bezpośrednią ofertę sprzedaży towarów lub

odpłatnego świadczenia usług;

–

Lokowanie produktu- przekaz handlowy polegający na przedstawieniu lub nawiązywaniu

do towaru, usługi lub ich znaku towarowego w taki sposób, że stanowią one element samej audycji
w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, a także w postaci nieodpłatnego udostępnienia
towaru lub usługi;
–

Lokowanie tematu- przekaz handlowy polegający na nawiązywaniu do towaru, usługi lub

ich znaku towarowego w scenariuszu lub liście dialogowej audycji w zamian za opłatę lub podobne
wynagrodzenie;

k) Ukryty przekaz handlowy- przedstawianie w audycjach towarów, usług, nazwy, firmy, znaku
towarowego lub działalności przedsiębiorcy będącego producentem towaru lub świadczącego
usługi, jeżeli zamiarem dostawcy usługi medialnej, w szczególności związanym z wynagrodzeniem,
jest osiągnięcie skutku reklamowego oraz możliwym jest wprowadzenie publiczności w błąd co do
charakteru przekazu

56. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (zadania i ustrój)

Jest konstytucyjnym, centralnym organem administracji publicznej właściwym w sprawach
radiofonii i telewizji w Polsce. Stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności
dostawców usług medialnych i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny
charakter
radiofonii i telewizji.
Zadania KRRiT- (katalog otwarty!):

projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki państwa w


dziedzinie radiofonii i telewizji;

określanie, w granicach upoważnień ustawowych, warunków prowadzenia działalności przez


dostawców usług medialnych;

podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach koncesji na


rozpowszechnianie programów, wpisu do rejestru programów oraz prowadzenie tego rejestru;

uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na warunkach określonych


ustawą;

sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności dostawców usług



medialnych;

ustalanie, na zasadach określonych w ustawie o opłatach abonamentowych wysokości opłat


abonamentowych;

opiniowanie projektów aktów prawnych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i


telewizji lub audiowizualnych usług medialnych na żądanie;

inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji;



przeprowadzanie jawnych i otwartych konkursów na stanowiska członków rad nadzorczych w


jednostkach publicznej radiofonii i telewizji;

Skład KRRiT:

5 członków powoływanych i odwoływanych:



2 przez Sejm



1 przez Senat



2 przez Prezydenta


spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków społecznego
przekazu.

 Przewodniczący- wybierany przez członków KRRiT ze swojego grona.

kieruje pracami Krajowe Rady, reprezentuje Krajową Radę oraz wykonuje zadania określone


w ustawie.

 Zastępca Przewodniczącego - wybierany na wniosek Przewodniczącego przez członków KRRiT
ze swojego grona.

Kadencja członków KRRiT-



6 lat. Zakaz powoływania na kolejną pełną kadencję, liczona od

dnia powołania ostatniego

Odwołanie członka KRRiT:



wyłącznie przez organ powołujący danego członka w przypadku:

zrzeczenia się swej funkcji



choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji;



skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej;



złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym


orzeczeniem sądu;

naruszenia przepisów ustawy stwierdzonego orzeczeniem Trybunału Stanu.



Członek jest niezależny, dlatego zakaz łączenia funkcji członka Krajowej Rady z posiadaniem



udziałów albo akcji spółki bądź w inny sposób uczestniczenie w podmiocie będącym dostawcą
usługi medialnej lub producentem radiowym lub telewizyjnym oraz wszelką działalnością
zarobkową, z wyjątkiem pracy dydaktyczno-naukowej w charakterze nauczyciela akademickiego
lub pracy twórczej oraz zawieszenie członkostwa w związkach zawodowych itp.
Prac

Pracodawca jest obowiązany udzielić urlopu bezpłatnego na czas trwania kadencji.



KRRiT przedstawia corocznie do końca marca Sejmowi, Senatowi i Prezydentowi sprawozdanie


ze swej działalności za rok poprzedzający oraz informację o podstawowych problemach radiofonii
i telewizji.

Wygaśnięcie kadencji Krajowej Rady nie następuje, jeżeli nie zostanie potwierdzone przez


Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

57. Publiczna radiofonia i telewizja - struktura, misja publiczna i jej charakterystyka

Struktura organizacyjna:

Jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają wyłącznie w formie jednoosobowej spółki
akcyjnej Skarbu Państwa.

Telewizja publiczna:

•

spółka "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna"- zawiązana w celu tworzenia i
rozpowszechniania ogólnokrajowych programów I, II i TV Polonia oraz regionalnych
programów telewizyjnych.

•

16 terenowych oddziałów spółki "Telewizja Polska - Spółka Akcyjna"

Radiofonia publiczna:

•

spółka "Polskie Radio - Spółka Akcyjna"

•

Spółki radiofonii regionalnej.

II. Struktura organizacyjna spółek:

A. Zarząd spółki:

•

1-3 członków

•

Kadencja- 4 lata

•

Powołanie członków- uchwała KRRiT na wniosek rady nadzorczej

•

Odwołanie- uchwała KRRiT na wniosek rady nadzorczej lub walnego zgromadzenia.

B. Rady nadzorcze:

Rady nadzorcze spółek „Telewizja Polska Spółka Akcyjna” i „Polskie Radio Spółka Akcyjna” liczą
7 członków (5 wyłonionych w konkursie, 1 powołanego przez Ministra Kultury i 1 przez Ministra
SP

Rady nadzorcze spółek radiofonii regionalnej liczą 5 członków (4 wyłonionych w konkursie, 1
powołanego przez Ministra SP w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony
dziedzictwa narodowego.

Członka rady nadzorczej odwołać może jedynie organ, który go powołał.
Kadencja- 3 lata.

C. Rady programowe:

15 członków powoływanych przez KRRiT- 10 członków reprezentujących ugrupowania
parlamentarne, 5 legitymujących się dorobkiem i doświadczeniem w sferze kultury i mediów.

Kadencja- 4 lata. Członkowie reprezentują społeczne interesy i oczekiwania związane z
działalnością programową spółki.

Uchwały- podejmowane w celu oceny poziomu i jakości programu bieżącego oraz programów
ramowych. Podejmowane większością głosów w obecności co najmniej połowy składu rady, są
przedmiotem obrad i postanowień rady nadzorczej.
D. Walne zgromadzenie:
Skarb Państwa reprezentowany na nim przez ministra SP.
Polecenia i zakazy walnego zgromadzenia dotyczące treści programu nie są wiążące dla zarządu.

Misja publiczna

Publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną, oferując, na zasadach określonych w
ustawie, całemu społeczeństwu i poszczególnym jego częściom, zróżnicowane programy i inne
usługi w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujące się:

 pluralizmem,

 bezstronnością,

 wyważeniem i niezależnością

 innowacyjnością,

 wysoką jakością i integralnością przekazu.

Misja publiczna realizowana jest poprzez wykonywanie przez publiczną radiofonię i telewizję ich
ustawowych zadań.

Do przykładowych zadań należy:

1) tworzenie i rozpowszechnianie programów ogólnokrajowych, programów regionalnych,

programów dla odbiorców za granicą w języku polskim i w innych językach

2) tworzenie i rozpowszechnianie programów wyspecjalizowanych, na których

rozpowszechnianie uzyskano koncesję

3) rozpowszechnianie programów tekstowych
4) upowszechnianie wiedzy o języku polskim
5) upowszechnianie edukacji medialnej
6) popieranie twórczości artystycznej, literackiej, naukowej oraz działalności oświatowej i

działalności w zakresie sportu.

W ramach misji publicznej jednostki publicznej radiofonii i telewizji stwarzają organizacjom
pożytku publicznego możliwość nieodpłatnego informowania o prowadzonej przez te organizacje
działalności nieodpłatnej. Podobnie uczestniczącym w wyborach do Sejmu, Senatu, samorządu
terytorialnego, Parlamentu Europejskiego czy w wyborach na urząd Prezydenta RP zapewnia się
możliwość rozpowszechniania audycji wyborczych w programach publicznej radiofonii i telewizji
na zasadach określonych odrębnymi przepisami.

58. Finansowanie mediów publicznych

Przychody pochodzą z:

1. opłat abonamentowych , odsetek za zwłokę, kar za użytkowanie niezarejestrowanych

odbiorników

2. z obrotu prawami do audycji
3. z reklam i audycji sponsorowanych
4. z innych źródeł.

Również dochody z budżetu państwa.
Akcjonariuszom spółek nie przysługuje prawo do udziału w zyskach.

Opłaty pobierane są na rachunek KRRiT, która rozdysponowuje je pomiędzy spółki publicznej
radiofonii i odprowadza część przychodów na rzecz SP.
Zarządy spółek muszą składać roczne i kwartalne sprawozdania ze sposobu wykorzystania
środków, a także udostępniać informacje o wykorzystaniu wpływów z opłat abonamentowych.

59. Reglamentacja w zakresie radiofonii i telewizji

KONCESJE

•

rozpowszechnianie programów wymaga koncesji z wyjątkiem programów publicznej rit

•

organem właściwym Przewodniczący KRRiT, podejmuje decyzję o koncesji na podstawie
uchwały KRRiT, decyzja jest ostateczna

•

o możliwości udzielenia koncesji Przewodniczący informuje w Monitorze Polskim i cn. 2
ogólnopolskich dziennikach

•

rozpatrzeniu podlegają wnioski o udzielenie koncesji w związku z ogłoszeniem

•

post. jawne

•

Przewodniczący podaje do publicznej wiadomości listę wnioskodawców

•

decyzja uznaniowa

•

może być udzielona osobie fizycznej pos. ob. polskie i stałe miejsce zamieszkania na
terytorium RP , osobie prawnej lub osobowej spółce handlowej, które mają siedzibę na
terytorium RP

•

nie

można udzielić koncesji w przypadku zagrożenia interesów kultury narodowej, dobrych
obyczajów i wychowania, bezpieczeństwa i obronności państwa, naruszenie tajemnicy
państwowej, powodować osiągnięcia pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego
przekazu

•

z udziałem osób zagranicznych – koncesja tak, ale ich udział kapitałowy nie może
przekraczać 49%, prowadzenie spraw należy w większości do obywateli polskich i stałe
miejsce zamieszkania w RP, udział w zgromadzeniu wspólników nie przekracza 49%,
członkami rady w większości ob.pol. z stałym miejscem zamieszkania w RP, chyba że
siedziba os.zagr. znajduje się w państwie czł. UE

•

koncesja jest wydawana na 10 lat

WYMÓG WPISANIA NIEKTÓRYCH PROGRAMÓW DO SPECJALNEGO REJSTRU

•

chodzi o emitowania za pomocą sieci elektronicznych

•

rejestr jawny, prowadzi go Przewodniczący KRRiT

•

dot. programów rozprowadzanych – operator rozprowadzający jest zobowiązany do
rozprowadzania programów określonych nadawców, jednocześnie nadawca, który
rozpowszechnia nie może odmówić operatorowi zgody ani uzależnić tego od wynagrodzenia

•

audiowizualne usługi medialne na żądanie (vod) – świadczą je nadawcy
teleinformatyczni czyli rozprowadzający sygnał za pomocą systemów teleinformatycznych,
nadawca sam kształtuje katalog audycji, ponosi odp. za treść, może być nałożony zakaz
udostępniania określonej audycji tylko w drodze ustawy

60. Programy radiowe i telewizyjne – wymagania

•

nie mogą promować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu, postaw i poglądów
sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym

•

powinny szanować przekonania religijne

•

nie mogą sprzyjać zachowaniom zagrażającym środowisku naturalnemu

•

zabronione programy zagrażające fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi
małoletnich, możliwe w godz. 23 – 6

•

nadawcy muszą oznaczyć program odpowiednim oznaczeniem graficznym przez cały czas
trwania emisji (w radiu zapowiedz słowna informująca o zagrożeniach)

•

nadawca kształtuje program samodzielne i ponosi odp. za jego treść

•

niepochodzące od nadawcy powinny być wyraźnie wyodrębnione i oznaczone w sposób
niebudzący wątpliwości

•

nałożenie obowiązku lub zakazu tylko w drodze ustawy

•

co najmniej 33 % czasu kwartalnego na audycje w jez. polskim

•

cn. 10% czasu kwartalnego na audycje europejskie wytworzone przez producentów
niezależnych

•

radio – cn. 33 % czasu miesięcznego na audycje w języku polskim z wyłączeniem jez.
mniejszości i regionalnych, z tego cn 60 % od 5-24

61. Prawna regulacja przekazów handlowych

Reklama i telesprzedaż

•

przekazy powinny być łatwo rozpoznawalne przez odbiorców

•

odróżniane za pomocą środków wizualnych, dźwiękowych lub przestrzennych

•

co do zasady nie mogą zajmować więcej niż 12 minut w ciągu godziny zegarowej

•

autopromocja – między audycjami, nie więcej niż 2 minuty w ciągu godziny zegarowej

•

bloki telesprzedaży – wyraźne oznaczenie wizualne i dźwiękowe, nadawane w sposób
nieprzerwany prze cn. 15 minut

•

nie można przerywać w celu nadania reklam audycji w programach publicznej radiofonii z
wyjątkiem audycji sportowych, u innych nie może naruszać integralności audycji

•

transmisje zawodów z przerwami – reklamy tylko w przerwach

•

filmy wyprodukowane dla telewizji z wyłączeniem seriali, serii i audycji dokumentalnych
oraz filmy kinematograficzne mogą zostać przerwane w celu reklamy wyłącznie raz podczas
każdego okresu 45 min. przewidzianych w programie

•

inne – jeżeli okres między kolejnymi przerwami wynosi cn. 20 (TV) lub 10 minut (radio)

•

nie można przerywać w celu reklamy serwisów informacyjnych, audycji o treści religijnej,
publicystycznych i dokumentalnych krótszych niż 0,5h, dla dzieci

Zakazane nadawania przekazów handlowych

Ograniczenia przedmiotowe np. wyroby tytoniowe, napoje alkoholowe, świadczenia zdrowotne,
produkty lecznicze, substancje odurzające, gry w karty, na automatach

Ochrona młodzieży – np. nawoływania bezpośrednio do nabywania produktu, zachęcanie do
wywierania presji na rodzicach, wykorzystanie zaufania małoletnich do rodziców, nauczycieli,
ukazywanie małoletnich w niebezpiecznych sytuacjach, oddziaływania na podświadomość

Treść przekazu – ochrona wartości – np. naruszenie godności ludzkiej, treści dyskryminujące,
ranienie przekonań, zagrażanie rozwojowi małoletnich, sprzyjanie zachowaniom zagrażającym
zdrowiu

Zakazane są: co do zasady lokowanie produktów, ukryte przekazy handlowe, lokowanie tematów

Sponsoring

•

odbiorca musi być wyraźnie o nim poinformowany

•

wskazanie sponsora na początku, w momencie wznowienia i na końcu

•

sponsor nie może wpływać na treść programu ani jego miejsce w sposób ograniczający
niezależność i samodzielność redakcyjną nadawcy

•

nie zwalnia nadawcy od odp. za treść usługi

•

zakazane sponsorowanie przez partie polityczne, związki zawodowe, organizacje
pracodawców, osoby fizyczna lub prawne, których zasadniczą działalność stanowią usługi,
co do których nadawanie przekazów jest zabronione.

•

zabronione sponsorowanie serwisów informacyjnych z wyj. sportowych i prognoz pogody,
audycji publicystycznych o treści społeczno- politycznych, poradniczych i konsumenckich,
wyborczych

Lokowanie produktu

•

wyłącznie w filmach kinematograficznych, filmach lub serialach wytworzonych na użytek
audiowizualnych usług medialnych, audycjach sportowych, rozrywkowych lub w postaci
nieodpłatnego udostępniania towaru lub usługi do wykorzystania w audycji (rekwizyt,
nagroda), z wyłączeniem audycji dla dzieci

62. Źródła prawa lotniczego

•

wiele norm o różnorodnym charakterze

•

prawo międzynarodowe i regionalne

•

przepisy krajowe dopiero wówczas, gdy brak PMP

•

Ustawa z 2002r. - Prawo lotnicze

63. Podstawowe pojęcia prawa lotniczego

przestrzeń powietrzna – istnieje zasada suwerenności państwowej nad przestrzenią powietrzną, jej
granica to ok. 100 km ponad powierzchnię ziemi, sięga tak wysoko jak gęstość powietrza pozwala
na lot statków kosmicznych, kosmiczna nie podlega zawłaszczeniu

statek powietrzny – podział – urządzenie zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek
oddziaływania powietrza innego niż odbitego od podłoża

Państwowe – używane w służbie wojskowej, celnej i policyjnej, w PL – używane przez siły
zbrojne RP, lotnictwa służb porządku publicznego, co do zasady nie stosuje się ustawy

Cywilne – wszystkie inne, musi być wpisany do rejestru (decyduje o przynależności państwowej),
posiadać wymagane znaki rozpoznawcze oraz zdatność do lotów

personel lotniczy- osoby uprawnione do wykonywania lotów i innych czynności lotniczych,
konieczne jest posiadanie świadectwa, certyfikatu, wpisu do rejestru, osoby także poza pokładem
np. kontrolerzy ruchu

załoga – osoby wyznaczone przez użytkownika statku do wykonywania określonych czynności na
nim w czasie lotu, dowódca, drugi pilot, stewardesy

lotniska – wydzielony obszar na lądzie, wodzie lub innej powierzchni w całości lub części
przeznaczony do wykonywania startów, lądowań i naziemnego lub nawodnego ruchu statków
powietrznych wraz ze znajdującymi się w jego granicach urządzeniami i obiektami budowlanymi o
charakterze trwałym, wpisany do rejestru lotnisk cywilnych, wyróżniamy lotniska użytku
publicznego, publicznego o ograniczonej certyfikacji i wyłącznego

porty lotnicze – szczególny rodzaj lotniska użytku publicznego, gdyż dodatkowo wykorzystywane
jest do celów handlowych (lot handlowy – w celu zabrania lub pozostawienia pasażerów, towarów,
poczty, bagażu)

przewoźnik lotniczy (linia lotnicza) – podmiot uprawniony do wykonywania przewozów lotniczych
na podstawie koncesji lub na podstawie odpowiedniego aktu właściwego organu obcego państwa

•

regularni – obsługują loty na różnych dystansach, też międzykontynentalne, podział na
klasy

•

niskkosztowi tzw. tanie linie lotnicze – nastawione na podróże pomiędzy mniejszymi
portami, loty średniego dystansu, flota 1 typ samolotu

•

czarterowi – odbywają loty w sposób nieregularny, najczęściej w sektorze turystycznym

64. Administracja lotnictwa cywilnego w Polsce

Minister właściwy ds. transportu (Infrastruktury i Rozwoju)

•

naczelny organ administracji rządowej właściwy w sprawach lotnictwa cywilnego

•

sprawuje nadzór nad polskim lotnictwem cywilnym i nad działalnością obcego lotnictwa w
RP w zakresie ustalonym w ustawach, prawie lotniczych, PMP, a także nad Prezesem ULC

•

przy ministrze działa Komisja Badania Wypadków Lotniczych oraz Rada Ochrony i
Ułatwień Lotnictwa Cywilnego – organ opiniodawczo – doradczy

•

wydawanie rozporządzeń w odpowiednim zakresie

•

występowanie z wnioskiem do RM o przyjęcie programu rozwoju lotnisk

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

•

centralny organ administracji rządowej właściwy w sprawach lotnictwa cywilnego nad
którym nadzór sprawuje minister właściwy ds. transportu

•

powołuje go premier na wniosek ministra w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru

•

do jego odwołania wniosek ministra nie jest już wymagany

•

wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu, który posiada status państwowej jednostki
budżetowej, działalność opiera się na strukturach terenowych w tym centrali w Warszawie

•

ustawa ustanawia domniemanie jego kompetencji w zakresie lotnictwa cywilnego

•

prowadzi rejestry, wydaje decyzje, wydaje własny dziennik - „Dziennik Urzędowy
Lotnictwa Cywilnego” - przepisy PMP, instrukcje techniczne, taryfy opłat lotniskowych,
opłaty nawigacyjne

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej

•

państwowa osoba prawna – ustawa + statut

•

w ustawie nie jest zaliczana do administracji lotnictwa cywilnego

•

podlega ministrowi wł.ds. Transportu

•

na zewnątrz reprezentowana przez Prezesa, którego powołuje premier na wniosek ministra
po zaopiniowaniu przez Prezesa ULC

•

zapewnia bezpieczną, ciągłą, płynną i efektywną żeglugę powietrzną w polskiej przestrzeni
powietrznej RP, może ulec rozszerzeniu na przestrzeń na obcą, jeśli znajduje się w obszarze
odpowiedzialności RP

Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych

•

działa przy ministrze ds. transportu, wykonuje zadania w jego imieniu

•

niezależna, stała komisja prowadząca badania wypadków i incydentów lotniczych

•

w lotnictwie państwowym - Komisja Badania Wypadków Lotnictwa Państwowego,
powoływana na okres roku przez MON w porozumienia z min.ds. Wewnętrznych

65. Zarządzanie przestrzenią powietrzną

•

każde państwo jest zobowiązane do zarządzania ruchem lotniczym w obszarze przestrzeni
powietrznej znajdującej się pod jego zwierzchnictwem oraz tej, dla której obowiązek taki
rodzą dla niego porozumienia międzynarodowe

1. zarządzanie przestrzenią powietrzną
2. zarządzanie przepływem ruchu lotniczego
3. zarządzeniem przepływem służby ruchu lotniczego

Przestrzeń powietrzna:

1. Kontrolowana – wszystkim statkom zapewnia się służbę ruchu lotniczego:

Służby kontroli ruchu lotniczego

•

służba kontroli obszaru (przestrzeń trasowa)

•

kontroli zbliżania (przyloty i odloty)

•

służba kontroli lotniska – tzw. wieża (strefa kontroli lotniska)

Służby informacji powietrznej
Służby alarmowe
Służby doradcze ruchu lotniczego – tylko doraźnie

2. Niekontrolowana

Tylko służba informacji powietrznej i alarmowa

Do służb żeglugi powietrznej zalicza się też:

•

służby nawigacji, łączności i dozorowania

•

meteorologiczne

•

informacji lotniczej

•

poszukiwania i ratownictwa lotniczego

Inicjatywa Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego – asystuje Komisji Europejskiej w uchwalaniu
przepisów technicznych dot. lotnictwa cywilnego, wydaje wytyczne i przeprowadza inspekcje w
państwach członkowskich

66. Lotnicze prawo gospodarcze

W RP dla ich dokonania konieczna koncesja, zezwolenie, wpis do rejestru działalności regulowanej:

Przewóz lotniczy

•

wymaga koncesji – w drodze decyzji przez Prezesa ULC, niekiedy zwolnienie od tego
wymogu np. loty lokalne

•

warunki

uzyskania koncesji – główne miejsca prowadzenia działalności, ważny certyfikat,

cn. 1 statek powietrzny, działalność lotnicza jako główna, odpowiednia struktura, warunki
finansowe, wymogi ubezpieczeniowe, dot. reputacji

•

wydawana na czas nieokreślony, warunki trzeba spełniać przez cały czas trwania, jest
kontrola

Zarządzanie lotniskiem użytku publicznego

•

użytku wyłącznego – nie trzeba zezwolenia

•

publicznego – tak, uprawnia do startu, lądowań, postoju

•

zezwolenie może uzyskać np. polski organ administracji publicznej, państ. lub sam.
jedn.org.

•

Wymogi – finansowe, niełączenie tej działalności z dz. przewozową, zarządzanie lotniskiem
jako podstawowy przedmiot działalności, certyfikat lotniska użytku publicznego oraz jego
eksploatacji

•

możliwa promesa

•

zezwolenia na okres od 5-50 lat

Wykonywanie obsługi naziemnej

Działalność wolna – brak reglamentacji
Reglamentowana – wykonywanie obsługi na rzecz osoby 3

•

zezwolenie na wszystkie lub niektóre kategorie usług

•

5 – 50 lat

•

max. 7 lat, gdy podmiot zostanie wybrany w post. konkursowym

•

wymagania – finansowe, dot. bezpieczeństwa, ochrony środowiska, ubezpieczenia,
certyfikat agenta obsługi naziemnej – trwała zdolność podmiotu do bezpiecznego
wykonywania usług stwierdzona

Szkolenie personelu lotniczego

•

działalność regulowana

•

rejestr podmiotów szkolących

•

świadectwo kwalifikacji – dokument stwierdzający posiadanie określonych kwalifikacji i
upoważniający do określonych czynności lotniczych

67. Odpowiedzialność przewoźnika

Wobec pasażera statku powietrznego

1. System warszawsko – montrealski

•

odpowiedzialność przewoźnika za szkodę wynikłą w razie śmierci albo uszkodzenia ciała
lub rozstroju zdrowia pasażera, jeżeli wypadek który je spowodował nastąpił na pokładzie
statku powietrznego lub podczas wszelkich czynności związanych z wsiadaniem lub
wysiadaniem
charakter odp. rożni się w zależności od wysokości szkody:

•

szkody nieprzekraczające określonej kwoty – odp. obiektywna, nie może się przewoźnik
uwolnić wykazując brak winy

•

powyżej – może się zwolnić od odp. po spełnieniu określonych warunków

•

nie poniesie szkody lub tylko częściowo, gdy przyczyniło się do niej niedbalstwo lub inne
niewłaściwe zachowanie lub zaniechania pasażera lub osoby, od której dochodzący
odszkodowania wywodzi swoje prawa albo innej osoby dochodzącej roszczeń

•

możliwa wypłata zaliczek dla osób fizycznych w celu zaspokojenia pilnych potrzeb
ekonomicznych

•

kompensacja szkód w razie uszkodzenia, utraty lub zniszczenia bagażu, jeżeli wydarzenie,
które spowodowało szkodę nastąpiło na pokładzie statku powietrznego lub w czasie, gdy
bagaż pozostawał pod opieką przewoźnika, za niezarejestrowane tylko wtedy, gdy szkoda
powstała z winy przewoźnika lub osób działających w jego imieniu, także za opóźnienie w
wydaniu bagażu

•

znajduje zastosowanie także do przewozów krajowych

2. Odmowa przyjęcia na pokład, odwołanie albo duże opóźnienie lotu

•

pomoc – prawo zwrotu należności za bilet lub jego część, bezpłatnego powrotu lub zmiany
planu podróży, prawo do opieki (darmowe posiłki, nocleg, środki komunikacji)

•

odszkodowanie – suma pieniędzy określona w euro, której wysokość różni się w zależności
od długości oraz rodzaju lotu

Duże opóźnienie – mim.2h – tylko pomoc i to zazwyczaj jako prawo do opieki
Odwołanie lotu – pomoc + odszkodowanie – nie zostanie wypłacone, gdy pasażer zostanie
odpowiednio wcześnie poinformowany albo wystąpiły nadzwyczajne okoliczności, których nie dało
się uniknąć
Odmowa wpuszczenia bez woli pasażera – pomoc + odszkodowanie

Przewoźnik musi udzielać odpowiednich informacji o uprawnieniach.

3. Za szkodę wyrządzoną na ziemi

•

odp. wobec osób 3

•

system rzymsko – montrealski – niewielka liczba ratyfikacji, nie znajduje zastosowania –
odp. przewiduje limity

•

przepisy prawa krajowego – odp. jest nieograniczona, w RP przepisy dot. deliktów

Lotnicze prawo karne - Konwencja pekińska z 2010 – w 2013 RP zaczęła proces ratyfikacji,
Ustawa Prawo lotnicze zawiera katalog przestępstw i wykroczeń, KK

Ochrona środowiska - Implementacja przepisów unijnych – Prawo lotnicze i ochrony środowiska
np. hałas, lotniska muszą uzyskać decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia

Lotnicze prawo gospodarcze
umowy o komunikacji lotniczej – bilateralne, mogą mieć charakter restrykcyjny oraz umowy
„otwartego nieba” - służą otwieraniu rynków dla przewoźników innych państw, ustanawiają
wolność żeglugi

Brak konwencji międzynarodowej, układy o 2 i 5 wolnościach nie znalazły zastosowania