Wiadomości ogólne
Przedmiot zainteresowania i cechy PPG
#jest to prawo gospodarcze, prywatne, które zajmuje się:
*publiczną sferą gospodarki, prowadzenia działalności gospodarczej
*relacjami między przedsiębiorcą, a podmiotem prywatnym oraz między przedsiębiorcami
*aspektem organizacyjnym bankowości (ale nie ekonomicznym)
*funduszami inwestycyjnymi
*prawem celnym
*handlem zagranicznym
*papierami wartościowymi
*giełdami towarowymi
*obrotem akcji
#przedmiotem zainteresowania PPG są zatem:
*funkcje państwa i konsekwencje prawne
-które wynikają z ich sprawowania przez państwo w gospodarce
*stosunki prawne pomiędzy organami administracji państwowej
-a podmiotami, które prowadzą i wykonują działalność gospodarczą
-stosunki te podlegają regulacjom administracyjno - prawnym
-oznacza to nadrzędność podmiotu administracyjnego nad administrowanym
-podstawową formą działania i rozstrzygania jest decyzja administracyjna
*zadania i kompetencje organów administracji państwowej, które PPG określa
*mechanizmy podejmowania przez organy decyzji administracyjnych
*prawa i obowiązki podmiotów gospodarczych oraz gwarancje w zakresie ich DZG
*prawne formy ochrony podmiotów gospodarczych przed działaniami ze strony państwa
-podstawową kwestią jest prowadzenie działalności gospodarczej
Historia PPG
-rozwija się w XIX wieku po Rewolucji Francuskiej
-w Polsce okresem rozwoju jest okres międzywojenny
-w 1934 roku powstał Kodeks Handlowy
-po II WŚ PPG nie rozwija się z uwagi na socjalizm w którym nie było wolnego rynku, a gospodarka była centralnie planowana
-PPG pojawia się w IIIRP po 1989 roku
-jest to dla Polski nowa regulacja prawna
Historia działalności gospodarczej
-w Polsce istnieje od około 20 lat po upadku PRL - u
a) ustawa z 28 grudnia 1988 o działalności gospodarczej - efekt Okrągłego Stołu
b) ustawa z 19 listopada 1999 prawo działalności gospodarczej
-po wejściu w życie Konstytucji z 2 kwietnia 1997 dnia 17 października 1997 wymagała zmian i odstawała od regulacji Konstytucji
c) ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej
-wprowadzona z uwagi na wejście Polski do UE 1 maja 2004 roku
-miała dostosować polskie prawo do prawa UE
-Polskę do nowych warunków oraz zmniejszyć bezrobocie
-miała pokazać inną pracę, niż w sferze budżetowej
-miała sprawić, by obywatele sami tworzyli sobie miejsca pracy
-ustawa dotyczy mikro, małych i średnich przedsiębiorstw
-pomija duże przedsiębiostwa
Definicje działalności gospodarczej
-każda ustawa rozszerza definicję pod względem przedmiotowym
a) wg ustaw o działalności gospodarczej z 1988
-działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
-prowadzona w celach zarobkowym
-na własny rachunek podmiotu, który ją wykonuje
b) wg ustawy prawo działalności gospodarczej z 1999
-wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
-zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
-oraz poszukiwanie, rozpoznawania, wydobywanie kopalin ze złóż
c) wg ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004
-wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
-zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
-oraz poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin ze złóż
-oraz działalność zawodowa
#działalnością gospodarczą nie jest:
*działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych
-chowu i hodowli zwierząt
-ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa śródlądowego
-rolnik nie jest, więc przedsiębiorcą
-osoba która prowadzi taką działalność jest rozumiana jak przedsiębiorca wg ustawy o cenach
*wynajmowanie przez rolników pokoi letnikom
*sprzedaż przez rolników domowych posiłków
*świadczenie w ramach gospodarstwa rolnego innych usług związanych z pobytem w nim
Cechy działalności gospodarczej
1. Zawodowy charakter - jest pracą, zawodem
2. Powtarzalność podejmowanych działań
3. Gospodarczy charakter - wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
4. Podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania
-środki mają wystarczać na pewien czas
-mają służyć do rozwoju DZG i zaspokajać bieżące potrzeby
5. Zarobkowa - jej celem jest zysk finansowy
6. Zorganizowany i ciągły charakter
-ma być to działalność zorganizowana i prowadzona racjonalnie bez przerwy
-ustawa przewiduje możliwość jej zawieszenia
-nie przewiduje się chwili zakończenia prowadzenia DZG
Pojęcie przedsiębiorcy
a) kupiec
-pojęcie z okresu II RP
-wprowadzone przez KH z 1934
-jest to osoba, która we własnym imieniu prowadziła przedsiębiorstwo zarobkowe
-nie wliczano tutaj prowadzenie gospodarstw rolnych, leśnych, ogrodniczych, hodowlanych, rybnych, łowieckich, pszczelarskich, wolnych zawodów
*rejestrowy - prowadzi przedsiębiorstwo w większym rozmiarze i musi się zarejestrować np. spółki handlowe
*nierejestrowy - wszyscy inni; nie muszą się rejestrować
-dzisiaj używane jest ono jako potoczne określenie strony umowy sprzedaży
b) PRL - od 1945 do 1988 nie mówi się o prowadzeni DZG oraz pojęciu przedsiębiorca
c) ustawa o działalności gospodarczej z 1988 - podmiot gospodarczy
-jest to osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej
-utworzona zgodnie z przepisami prawa
-jeżeli jej przedmiot działania obejmował prowadzenie działalności gospodarczej
d) ustawa o KRS z 1997 - pierwszy raz używa pojęcia przedsiębiorca (weszła w życie 1.I.2001)
-przedsiębiorcą są:
1) (uchylony);
2) spółek jawnych;
2a) europejskich zgrupowań interesów gospodarczych;
3) spółek partnerskich;
4) spółek komandytowych;
5) spółek komandytowo-akcyjnych;
6) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością;
7) spółek akcyjnych;
7a) spółek europejskich;
8) spółdzielni;
8a) spółdzielni europejskich;
9) przedsiębiorstw państwowych;
10) jednostek badawczo-rozwojowych;
11) przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie
drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, zwane dalej
„przedsiębiorstwami zagranicznymi”;
12) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych;
13) innych osób prawnych, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają
obowiązkowi wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2;
14) oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej;
15) głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń.
16) osoby tworzące spółkę cywilną, a nie sama spółka cywilna
e) ustawa prawo działalności gospodarczej z 1999
-ustawa wykorzystuje pojęcia przedsiębiorca, mimo iż prawnie ono nie obowiązuje
-ma to na celu uniknięcie bałaganu legislacyjnego
f) ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004
-osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną
-której ustawa przyznaje zdolność prawną
-wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą
-zalicza się tutaj wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
*sensu stricto
-tworzeni dla celu zarobkowego
-działalność prowadzona jest zawodowo we własnym imieniu
-np. osoby fizyczne, spółki jawne, partnerskie
*not for profit
-ich główny cel nie ma charakteru zarobkowego
-mogą jednak prowadzić działalność gospodarczą z przeznaczeniem zysku na cele statutowe
-np. fundacje, stowarzyszenia
*non profit
-nie mogą prowadzić działalności gospodarczej
Zasada wolności działalności gospodarczej - zasada konstytucyjna
-jest to przełożenie art. 20 i 22 Konstytucji
-podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej
-jest wolne dla każdego na równych prawach
- z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa
#wolność, a prawo
-prawo gwarantuje korzystanie z wolności
-wolność jest człowiekowi przypisana, nabywa on ją wraz z urodzeniem
-zachowania podmiotów nie mogą ograniczać wolności drugich podmiotów
-państwo jedynie w pewnych wypadkach reglamentuje prowadzenie DZG poprzez uzyskanie koncesji, zezwoleń, licencji
#historia
a) Konstytucja Marcowa z 21.III.1921 - pierwsza regulacja wolności gospodarczej
-każdy obywatel ma wolność w zakresie wyboru zajęcia, zarobkowania, przenoszenia prawa własności
-ograniczenia mogą wynikać z ustaw
b) Rozporządzenie Prezydenta RP o prawie przemysłowym
-przemysł to wszelkie zatrudnienie zarobkowe
-każde przedsiębiorstwo w którym działalność wykonuje się samoistnie lub zawodowo…
-bez względu na charakter działalności
c) PRL - brak wolności gospodarczej
-państwo ma monopol na prowadzenie i wykonywanie działalności gospodarczej
d) konstytucyjna ranga wolności od 1989
-nastąpiła dzięki nowelizacji konstytucji PRL - u z 1952
-państwo polskie ma gwarantować wolność w zakresie prowadzenia i wykonywania DZG
f) Konstytucja 1997
-podstawę ustroju gospodarczego RP stanowi społeczna gospodarka rynkowa
-oparta na wolność DZG, własności prywatnej, solidarności, dialogu, współpracy partnerów społecznych
-ograniczenie wolność DZG możliwe jest tylko w drodze ustawy ze względu na ważny interes publiczny
Swobody działalności gospodarczej
-możliwa są w zakresie:
1. Podjęcia
-podjęcia i prowadzenie DZG zależy od każdego z nas
-wyjątkowo potrzebna jest zgoda organy jeśli działalność jest regulowana
2. Prowadzenia
-ma być prowadzona zgodnie z prawem
-należy umożliwić kontrolę DZG
3. Wybór formy organizacyjnej dla prowadzonej DZG
-może mieć ona formę spółkę PH lub nie
-bank może być jedynie spółką akcyjną
4. Konkurowania z innymi podmiotami
-w RP obowiązuje społeczna gospodarka rynkowa
-podmioty zwalczają się w oparciu o reguły zdrowej konkurencji
-wybór należy do konsumentów
-zagrożeniem jest monopol (jakość spada, cena wzrasta, konsument nie ma wyboru)
5. Zbywania własnych towarów i usług - np. brak ceł wewnątrz UE
6. Decydowania o zaangażowaniu zysku - z pieniędzmi robi się to co się chce
7. Zatrudnienia - przedsiębiorca sam decyduje kogo zatrudni jako pracodawca
8. Sposobu prowadzenia DZG - zmiana jej profilu zawsze jest możliwa
Krajowy Rejestr Sądowy
Cechy Krajowego Rejestru Sądowego
-wprowadza go ustawa o KRS z 1997, która weszła w życie w 2001
-jest to system informatyczny zbudowany w oparciu o pewną bazę danych
-ale dane archiwizowane są również w formie papierowej
-długie vacatio legis było spowodowane wielością danych
-od 2001 roku przestały obowiązywać inne rejestry, by nie doszło do chaosu
#jest to jeden jednolity system, który obejmuje cały kraj
#rejestr prowadzą wydziały gospodarcze SR tzw. rejestrowych
-swoją właściwością obejmują całość lub część województwa
-siedzibą sądu jest miasto w którym siedzibę ma Wojewoda
-można jednak wyznaczyć inny SR, by odciążyć ten właściwy
#czynności związane z prowadzeniem rejestru wykonują gminy jako zadania zlecone:
-zapewnia wgląd do Polskiej Klasyfikacji Działalności
-urzędowe formularze
-dostęp do informacji o wysokości opłat, sposobie ich uiszczania, właściwości miejscowej SR
#rejestr jest jawny
-ogłaszany jest w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
-każdy ma prawo wglądu i dostępu do rejestru
-może robić odpisy , wyciągi, notatki akt rejestrowych
-jawność ta nie dotyczy rejestru dłużników niewypłacalnych do którego wgląd ma wierzyciel oraz były dłużnik
-zasadę tę realizuje Centralna Informacja
-od dnia ogłoszenia w MG nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisu
-w przypadku rejestru przedsiębiorców następuje podwójna jawność informacji
Centralna Informacja KRS z siedzibą w Warszawie
-realizuje zasadę jawności
-jej oddziały znajdują się przy każdym SR
-spełnia rzeczywistą funkcję systemu informatycznego
-tworzy ją Minister Sprawiedliwości
-dla każdego podmiotu prowadzi się akta rejestrowe
#zadania
-prowadzi zbiór informacji rejestru
-udziela informacji z rejestru
-wydaje odpisy, wyciągi, zaświadczenia, kopie dokumentów za opłatą, która jest dochodem budżetu państwa
-bezpłatnie udostępnia informacje o dwóch pierwszych rejestrach
Postępowanie przed KRS
-stosuje się KPC
-postępowanie jest nieprocesowe i kończy się postanowieniem
-nie ma stron, sporu
-występuje wnioskodawca oraz sędzia
-postępowanie może się zakończyć postanowieniem o: wpisie, tym iż podmiot go nie potrzebuje, zwrotem wniosku do uzupełnienia
Domniemanie prawdziwości danych KRS
-domniemywa się, iż osoba, która wnosi o wpis składa prawdziwe dane oraz, że dane zawarte w KRS są prawdziwe
-jeżeli wpisano złe dane, a podmiot nie wystąpił o sprostowanie to nie może zasłaniać się on ich nieprawdziwością wobec osoby trzeciej, która działa w dobrej wierze
-w przypadku rozbieżności ze stanem rzeczywistym odpowiedzialność ponosi wnioskodawca
-to on musi zgłaszać zmiany stanu prawnego i faktycznego w ciągu 14 dni od ich powstania
Dokonywanie wpisów KRS
-wpisów dokonuje się na wniosek
-z wyjątkiem rejestru dłużników niewypłacalnych, gdzie mogą być dokonywane również z urzędu
-w ciągu 7 dni od rozpoczęcia prowadzenia i wykonywania DZG
-rozprawy się nie przeprowadza
-ale sędzia może ją wyznaczyć w celu uzyskania dodatkowych wyjaśnień
-postępowanie kończy się w ciągu 7 dni od wpłynięcia wniosku
-jeśli przeprowadza się rozprawę to nie może trwać dłużej, niż 30 dni
Rejestr przedsiębiorców KRS - wpis na wniosek
-wpisywane są podmioty uznane za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy o KRS
-akta dzieli się na 6 działów i wpisuje odpowiednio:
a) dane o identyfikacji podmiotu - nazwa, firma, siedziba, adres, REGON
b) podmioty upoważnione do reprezentowania przedsiębiorcy, te które sprawują na nim nadzór oraz prokurę
c) dane o rodzaju prowadzonej i wykonywanej DZG
d) zaległości i obciążenia przedsiębiorcy (na początku pusty)
e) powołanie i odwołanie kuratora (na początku pusty)
-kurator ma zapobiec upadłości przedsiębiorcy i pomóc mu w kryzysie
-ma zapobiec jego likwidacji
f) sposób zakończenia DZG (na początku jest pusty)
Rejestr podmiotów not for profit - rola spisu - na wniosek
-jest to rejestr stowarzyszeń, fundacji, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji, publicznych zakładów opieki zdrowotnej
-oraz organizacje pożytku publicznego, jeżeli nie ma podstaw do wpisania ich do innego rejestru
-podmioty nie prowadzą działalności gospodarczej
-a jeśli tak się stanie to zyski muszą przeznaczyć na cele statutowe
-i są automatycznie wpisywane do rejestru przedsiębiorców z wyjątkiem samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej oraz kolumny transportu sanitarnego
-nie ujawnia się wpisów dotyczących pozbawienia statusu organizacji pożytku publicznego
Rejestr dłużników niewypłacalnych - na wniosek lub z urzędu
-wpisów nie ogłasza się w Monitorze Gospodarczym
-wykreśla się je po 10 latach od dokonania, chyba że sąd wyznaczył krótszy termin, a dłużnik złoży wniosek o wykreślenie
-dłużnik dowodzi faktu, iż nie powinien być wpisany do rejestru
a) z urzędu
-wpisuje się podmioty w stosunku do których:
*ogłoszono upadłość
*wszczęto postępowanie o jej ogłoszenie
*oddalono wniosek o upadłość
*wspólników, którzy za zobowiązania spółki ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem, gdy ogłasza się upadłość spółki lub składa wniosek o jej ogłoszenie
*dłużników, którzy zostali zobowiązani do ujawnienia swojego majątku w postępowaniu egzekucyjnym (KPA), a nie zrobili tego
*osoby wobec, których orzeczono zakaz prowadzenia DZG
b) na wniosek
-wniosek składa wierzyciel po wytoczeniu powództwa i uzyskaniu tytułu wykonawczego
-jeżeli dłużnik w ciągu 30 dni od uprawomocnienia się wyroku nie spełnił względem niego świadczenia
-w rejestrze zamieszcza się:
*oznaczenie dłużnika
*podstawę wpisu i sygnaturę akt
*datę wpisu oraz datę złożenia wniosku o wpis
Koncesje
Definicja koncesji
-jest to pisemna zgoda państwa na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w niektórych dziedzinach
Koncesje wydawane są na podstawie decyzji administracyjnej w zakresie:
1. Górnictwa i kopalnictwa
-Minister Ochrony Środowiska oraz Wojewoda
-Ustawa prawo geologiczne i górnicze
-poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin
-wydobywanie kopalin ze złóż
-bezzbiornikowe magazynowanie substancji
-składowanie odpadów w górotworze
2. Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, amunicją, bronią, wyrobami, technologią o przeznaczeniu wojskowym
-MSWiA + opinia MON MG Szefa ABW, komendanta wojewódzkiego Policji
-Ustawa o wytwarzaniu i produkcji materiałów wybuchowych, broni i amunicji
3. Paliwa i energie - wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja
-Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
-Prawo energetyczne
4. Ochrona osób i mienia
-MSWiA + opinia komendanta wojewódzkiego policji
-Ustawa o ochronie osób i mienia
5. Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych
-Przewodniczący KRRiTV na podstawie uchwały Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
-Ustawa o radiofonii i telewizji
6. Przewozy lotnicze
-Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego
-Ustawa prawo lotnicze
-inne koncesje w dziedzinach związanych z bezpieczeństwem państwa lub obywateli, interesem publicznym dopuszczalne są, gdy:
*działalność nie może być wykonywana jako wolna
*uzyskano wpis do rejestru działalności regulowanej
*uzyskano zezwolenie
*zmieniono ustawę
-organ może określić szczególne warunki wykonywania DZG objętej koncesją
-musi je przekazać zainteresowanym przedsiębiorcom
-organ koncesyjny określają ustawy szczególne - nie jest jednolity
-od decyzji organu koncesyjnego przysługuje odwołanie:
*WojewodaMinister
*PrezesWSA
*MinisterMinister (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy)
Czas udzielania koncesji i zezwolenia
-nie krócej, niż 5 lat i nie dłużej, niż 50 lat (dla RiTV od 10 do 50)
-na wniosek przedsiębiorcy na czas krótszy
#zezwolenia udziela się na czas nieokreślony, chyba że:
*przedsiębiorca chce na czas określony
*ustawa tak stanowi
*nie można go wydać wszystkim zainteresowanym
-podmiot może chcieć uzyskać koncesję na czas krótszy, by zabezpieczyć się przed jej cofnięciem w wypadku, gdy wie, iż dłuższy czas nie będzie mógł jej wykonywać
#dziedziny działalności dla zezwolenia to:
-gry, zakłady, przeciwdziałanie narkomanii, alkoholizmowi, fundusze emerytalne, telekomunikacja, giełdy towarowe, odpady, zbiorowe zaopatrzenie w wodę, prawo pocztowe, podatek akcyzowy, transport kolejowy, lasy, rybołówstwo
Postępowanie koncesyjne
-prowadzone w trybie KPA przed organem koncesyjnym
-fakt jego rozpoczęcia ogłasza się a Monitorze Polskim
#treść wniosku o udzielenie lub zmianę koncesji
a) firma przedsiębiorcy, siedziba, adres, miejsce zamieszkania oraz wykonywania DZG
b) numer w rejestrze przedsiębiorców lub ewidencji
c) NIP
d) rodzaj i zakres prowadzonej DZG
e) wymagane dokumenty
-organ może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia dokumentacji oraz sprawdzić fakty podane we wniosku, by zbadać, czy przedsiębiorca daje rękojmię prawidłowego wykonywania DZG
-przedsiębiorca zgłasza zmiany w ciągu 14 dni od ich powstania
-za udzieleni K lub jej zmianę pobiera się opłatę skarbową
Udzielanie ograniczonej liczby koncesji
-fakt ten ogłasza się w Monitorze Polskim, a ogłoszenie zawiera:
a) przedmiot i zakres DZG
b) liczba koncesji i czas na jakich się ich udziela
c) warunki wykonywania koncesjonowanej DZG
d) termin i miejsce składania wniosków
e) wymagane dokumenty
Odmowa udzielenia lub zmiany albo ograniczenie koncesji, jest możliwa, gdy:
a) przedsiębiorca nie spełnia warunki wykonywania DZHG
b) zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa i obywateli - możliwe wstrzymanie K
c) pomimo przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy
d) tak stanowi odrębny przepis
Przetarg
-następuje, jeśli liczba przedsiębiorców, którzy spełniają warunki do udzielenia K przewyższa liczbę przewidywanych K
-organ koncesyjny ogłasza się w Monitorze Polskim
-ogłoszenia o przetargu określa:
*minimalną wysokość opłaty
*miejsce i termin składania ofert
*warunki jakie oferta ma spełniać
*wysokość i formę wadium
*termin rozstrzygnięcia przetargu
-przedsiębiorca składa ofertę, która zwiera wysokość opłaty i nie może jej wycofać
-organ wybiera ofertę z najwyższa opłatą, a w przypadku, gdy kilka opłat jest jednakowych to wzywa przedsiębiorców do ponownego ich zadeklarowania
Promesa
-jest to przyrzeczenie organu koncesyjnego o wydaniu pozytywnej decyzji administracyjnej
-udziela się jej na czas określony, ale na min. 6 miesięcy
-organ w tym czasie nie może odmówić wydana koncesji
-jest to, więc rodzaj umowy
-może się o nią ubiegać przedsiębiorca, który che uzyskać koncesję
-następuje, jeśli liczba przedsiębiorców, którzy spełniają warunki do udzielenia K jest mniejsza od przewidywanych K
-przedsiębiorca przez okres promesy musi spełniać warunki do uzyskania koncesji
-nie można jej przyznawać, jeżeli liczba koncesji jest ograniczona
-można się od niej odwołać tak jak i od decyzji przyznającej koncesję, jeżeli nie udziela jej centralny organ administracji publicznej - minister
-wnieść skargę do WSA
-ubiegają się o nią podmioty, które chcą podjąć DZG objętą koncesją
#nie można odmówić wydania koncesji chyba że:
*zmieniły się dane we wniosku o promesę
*wnioskodawca nie spełnia warunków promesy
*wnioskodawca nie spełnia warunków wykonywania DZG
* zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa i obywateli
*ważny interes publiczny
-nie można jej cofnąć
-za jej udzieleni pobiera się opłatę skarbową
Rekoncesja
-oznacza udzielenie koncesji na kolejny okres
-możliwa dla nadawców społecznych
-mogą oni złożyć wniosek o jej udzielenie min. 12 miesięcy przed wygaśnięciem koncesji
Uprawnienia organu koncesyjnego w zakresie kontroli DZG są możliwe w zakresie:
-zgodności z K
-przestrzegania warunków wykonywania DZG
-obronności i bezpieczeństwa państwa
Cofnięcie koncesji oraz zmniejszenie jej zakresu
a) prawomocne orzeczenie o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę DZG objętej koncesją (powtórny wniosek o udzielnie K możliwy po 3 latach)
b) przedsiębiorca nie podjął lub zaprzestał wykonywania DZ objętej K
c) rażące naruszenie warunków K - zmniejszenie zakresu (powtórny wniosek o udzielnie K możliwy po 3 latach)
d) brak reakcji na naruszenia warunków K i usunięcia uchybień - zmniejszenie zakresu (powtórny wniosek o udzielnie K możliwy po 3 latach)
e) zagrożenie bezpieczeństwa lub obronności państwa
f) upadłość przedsiębiorcy
-opłatę skarbową pobiera się za udzieleni lub zmianę koncesji oraz udzieleni promesy
Zezwolenia i licencje oraz różnicę odnośnie koncesji
-licencje przyznaje się na transport drogowy i kolejowy
-inne dziedziny wymagają zezwolenia np. otwarcie banku, prowadzenie apteki, hurtownik farmaceutycznej
-zezwolenia dotyczą dziedzin powszechnych, a koncesje dziedzin strategicznych
-zezwolenia są wydawane na czas nieokreślony, a koncesje od 5 do 50 lat
-koncesja to prawo, które uzyskuje się z chwilą zakończenia postępowania
-a zezwolenie to weryfikacja posiadanego przez nas prawa
Działalność regulowana
-jeżeli ustawa stanowi, że DZ jest DZ regulowaną to przedsiębiorca musi uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanych
-dokonywany na wniosek przedsiębiorcy
-po złożeniu oświadczenia o spełnieniu warunków wykonywania DZG
-to kontrola podmiotu ma wykazać, czy spełnia on te warunki
-rejestr jest jawny
-prowadzi się akta rejestrowe
-zmianę danych wpisanych zgłasza się w ciągu 14 dni od jej powstania
-organ dokonuje wpisu do rejestru w ciągu 7 dni od dnia wpływu wniosku
-jeżeli organ nie dokona wpisu, a od wpływu wniosku upłynęło 14 dni przedsiębiorca może rozpocząć DZ po pisemnym zawiadomieniu organu
-chyba że organ wezwał przedsiębiorcę do korekty wniosku przed upływem 7 dni od jego otrzymania
#organ odmawia wpisu, gdy:
*prawomocne orzeczenie o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę DZG objętej wpisem
*przedsiębiorcę wykreślono z rejestru, bo złożył fałszywe oświadczenie o spełnieniu warunków do wykonywania DZG
#decyzja organu o zakazie wykonywania DZG jest możliwa, gdy przedsiębiorca:
*złożył fałszywe oświadczenie
*nie usunął naruszeń warunków wykonywania DZG w wyznaczonym terminie
*rażąco narusza te warunki
-powoduje wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru, który może uzyskać ponowny wpis po upływie 3 lat
Programy radiowe i telewizyjne
-kwestię reguluje ustawa z 29 grudnia 1992 o radiofonii i telewizji
-programy telewizyjne mogą nadawać jednostki publicznej radiofonii i telewizji oraz osoby, które uzyskały koncesję
-organ to Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz jej Przewodniczący
-jest to organ konstytucyjny, który może wydawać rozporządzenia
-stoi ona na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji
-skład to 5 członków - 2 powołuje Sejm, 1 Senat, 2, Prezydent RP, przewodniczącego sama KRRiTV spośród siebie
-członkostwo może ustać poprzez upływ kadencji
Kompetencje KRRiTV
-kształtowanie i projektowanie standardów w dziedzinie radiofonii i telewizji
-określanie warunków prowadzenia działalności przez nadawców
-wydawani koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów i określanie opłat K
-uznawanie za nadawcę publicznego lub nie
-kontrola działalności nadawców
-organizowania badań treści i odbioru programów RiTV
-ustalanie opłaty abonamentowej
-opiniowanie projektów ustaw i umów międzynarodowych w tematyce RiTV
-współpraca z zagranicą w dziedzinie RiTV
-współpraca z organizacjami i instytucjami w ochronie praw autorskich
#przewodniczącego
-organizacja prac
-reprezentacja rady
-wydawanie decyzji administracyjnych:
*wydawanie koncesji
*decyzji zakazujących tworzenie i rozpowszechnianie programów
Zadania programów RiTV
-odpowiedzialność za słowo
-dbanie o dobre imię RiTV
-rzetelne przedstawianie różnorodności wydarzeń
-sprzyjanie kształtowaniu poglądów obywateli
-umożliwianie obywatelom uczestnictwo w życiu publicznym
-rozwój kultury, nauki, oświaty
-respektowanie chrześcijańskiego systemu wartości
-umacnianie rodziny
-zwalczanie patologii społecznych
Koncesja KRRiTV
-wymagana jest dla nadawania programów radiowych i telewizyjnych
-nie dotyczy:
*publicznej radiofonii i telewizji
*rozprowadzania programów w sieciach kablowych - zgłoszenie do rejestru krritv
#podmiot, który chce uzyskać koncesję musi określić:
*działalność
*rodzaj programu
*dobowy i roczny czas nadawania programu
*sposób rozpowszechniania programu
*udział audycji własnych, krajowych
*złożyć oświadczenie o toczących się postępowaniach na podstawie prawa autorskiego i pokrewnego, KK, KC
*sytuację materialną
*posiadane nieruchomości
*zdolność kredytowa
*baza techniczna do prowadzenia działalności
*plan inwestycyjny
#koncesji można udzielić:
*osobie fizycznej, która posiada obywatelstwo polskie
*osobie prawnej, która ma siedzibę w Polsce
*spółce z udziałem zagranicznym, gdy udział przedsiębiorców zagranicznych w kapitale zakładowych nie przekracza 49%, a w zarządzie Polacy stanowią większość
*osobie zagranicznej lub spółce zależnej, która ma siedzibę w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego
#koncesji udziela PKRRiTV, a o możliwości jej uzyskania ogłasza razem z Prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej w Monitorze Polskim oraz Monitorze Sądowym i Gospodarczym, co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem procedury i określa w ogłoszeniu
*termin składania wniosków
*częstotliwość
*kanał
*moc
*lokalizację
*czas trwania koncesji
-ogłoszenie umieszcza się również w środkach masowego przekazu
-publikuje listę wnioskodawców
-następuje publiczne otwarcie ofert
-sprawdza się czy oferta spełnia warunki
-wygrywa oferta o najwyższej opłacie koncesyjnej
-po dokonaniu opłaty ogłasza się zwycięzcę, a jeśli nie zapłaci to przetarg umarza się i rozpisuje od nowa
#przed udzieleniem koncesji uwzględnia się :
*zgodność działalności z zdaniami RiTV
*dotychczasowe przestrzeganie przepisów o środkach masowego przekazu
*zaangażowanie własne i producentów krajowych w kształt programów
#odmowa udzielenia koncesji może nastąpić w razie zagrożenia:
-interesów kultury narodowej
-dobrych obyczajów
-wychowania
-bezpieczeństwa i obronności państwa
-tajemnicy państwowej
#obligatoryjne cofnięcie koncesji
-prawomocne orzeczenia zakazujące nadawcy wykonywania DZ objętej koncesją
-rażące naruszanie warunków ustawy lub koncesji
-sprzeczne z ustawą lub koncesją wykonywania DZ i nieusunięci tych wad mimo wezwania PKRRiTV
-nie rozpowszechnianie programu w ustalonym terminie mimo wezwania PKRRiTV
-trwałe zaprzestanie rozpowszechniani programu
#fakultatywne cofnięcie koncesji
-zagrożenie interesów kultury narodowej, bezpieczeństwa i obronności państwa, dobrego obyczaju
-upadłość nadawcy
-pozycja dominująca nadawcy
-inna osoba przejmie kontrolę nad działalnością nadawcy
#nadawca społeczny
-jego program upowszechnia działalność wychowawczą, edukacyjną, charytatywną
-respektuje wartości chrześcijańskie
-nie nadaje reklam, telesprzedaży, sponsorowanych audycji
-nie pobiera opłat za udostępnianie lub rozpowszechnianie programu
-nie rozpowszechnia programów mających negatywny wpływ na rozwój małoletnich
-np. kościelna osoba prawna, fundacja
-również musi mieć koncesję
Mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca, średni przedsiębiorca
-zatrudnia mniej, niż 10/50/250 osób
-roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług, operacji finansowych
-nie przekracza 2/10/50 mln €
-albo sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły 2/10/43 mln €
Ewidencja działalności gospodarczej
-wpisywane są osoby fizyczne, które prowadzą i wykonują działalność gospodarczą:
*obywatele RP (właściwa jest gmina ze względu na ich miejsce zamieszkania)
*cudzoziemcy (właściwa jest gmina ze względu na miejsce prowadzenia i wykonywania działalności gospodarczej)
-miejsce zamieszkania to miejscowość w której przedsiębiorca przebywa z zamiarem stałego pobytu
-prowadzi ją gmina jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej
-Centralną Informację prowadzi MG
Wpis
-wpisu dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta - organ ewidencyjny
-czynność wpisu ma charakter techniczny
-wpis wywołuje jedynie skutek deklaratoryjny - stwierdza istnienie ustawowego prawa do podejmowania działalności gospodarczej
-organem pomocniczym jest Urząd Miasta/Gminy, gdzie ewidencja się znajduje
-wpisów dokonuje się na wniosek, chyba że ustawa stanowi inaczej
-są to czynności płatne; bezpłatne jest tylko wykreślenie
-wpis polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w decyzji niezwłocznie po jej wydaniu
-jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w ewidencji
Domniemanie prawdziwości danych KRS
-domniemywa się, iż osoba, która wnosi o wpis składa prawdziwe dane oraz, że dane zawarte w EDZG są prawdziwe
-jeżeli wpisano złe dane, a podmiot nie wystąpił o sprostowanie to nie może zasłaniać się on ich nieprawdziwością wobec osoby trzeciej, która działa w dobrej wierze
-w przypadku rozbieżności ze stanem rzeczywistym odpowiedzialność ponosi wnioskodawca
-to on musi zgłaszać zmiany stanu prawnego i faktycznego w ciągu 7 dni od ich powstania
Zasada jawności
-ewidencja jest jawna
-każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w ewidencji i do przeglądania akt ewidencyjnych przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji
Treść wniosku
a) firma przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL
b) NIP
c) oznaczenia identyfikujące przedsiębiorcę
d) przedmiot DZG zgodny z Polską Klasyfikacją Działalności
e) informacje o wspólności majątkowej, spółce cywilnej
f) dane stałego pełnomocnika
-wniosek w formie elektronicznej powinien posiadać bezpieczny podpis elektroniczny
-przedsiębiorca podejmujący działalność wraz z wnioskiem o wpis do rejestru przedsiębiorców
albo do ewidencji może złożyć wniosek zawierający żądanie:
1) wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej
(REGON);
2) zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w
przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;
3) zgłoszenia płatnika składek lub zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub
ich zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zawieszenie wykonywania DZG
-okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna sięod dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej
-i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej
-w stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca złożył wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności
gospodarczej do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca złożył wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej
Wpisowi do EDZG podlega
1) firma przedsiębiorcy;
2) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
3) oznaczenie identyfikujące
4) określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności
5) informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
6) informacje o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych;
7) informacje o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu, o ogłoszeniu
upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika, zmianie postanowienia
o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie
o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika,
umorzeniu i zakończeniu tego postępowania;
8) informacje o wszczęciu postępowania naprawczego;
9) informacje o udzieleniu, zmianie i cofnięciu koncesji;
10) informacje o stwierdzeniu wygaśnięcia koncesji, jeżeli przepisy ustaw odrębnych
przewidują wydanie takiej decyzji;
11) informacje o wpisie do rejestru działalności regulowanej oraz o wykreśleniu
z rejestru;
12) informacje o uzyskaniu zezwolenia lub licencji i ich cofnięciu;
13) informacje o umowie spółki cywilnej, jeżeli taka została zawarta
14) dane stałego pełnomocnika, uprawnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy,
o ile przedsiębiorca udzielił takiego pełnomocnictwa;
15) informacja o ustanowieniu kuratora
Odmowa wpisu
1) wniosek dotyczy działalności nieobjętej przepisami ustawy;
2) wniosek został złożony przez osobę nieuprawnioną;
3) prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej we wniosku działalności
gospodarczej przez przedsiębiorcę
-odwołanie do SKA, a potem skarga do WSA
Wykreślenie wpisu z urzędu
-obowiązuje zasada nieusuwalności danych, ale wpis wykreśla się, gdy:
1) gdy prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania określonej we wpisie
działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę;
2) wpisania do rejestru przedsiębiorców spółki handlowej powstałej z przekształcenia
spółki cywilnej, w zakresie działalności wpisanej do rejestru
przedsiębiorców;
3) stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania przez przedsiębiorcę działalności
gospodarczej;
4) niezłożenie wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania
działalności gospodarczej przed upływem okresu 24 miesięcy od dnia
złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności
gospodarczej.
5) organ ewidencyjny dokonał go z naruszeniem prawa
6) organ ewidencyjny może wykreślić z urzędu wpis zawierający dane niezgodne z
rzeczywistym stanem rzeczy, po uprzednim wezwaniu przedsiębiorcy do złożenia
oświadczenia w terminie 7 dni
-organ ewidencyjny jest obowiązany do przekazania, w tym drogą elektroniczną,
w terminie 7 dni od dnia wydania decyzji, informacji o wykreśleniu przedsiębiorcy z ewidencji właściwemu ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania przedsiębiorcy - urzędowi statystycznemu i naczelnikowi urzędu
skarbowego oraz oddziałowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwemu ze względu na miejsce wykonywania działalności gospodarczej.
Działalność banków w Polsce
Definicja banku
-jest to osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw
-działa na podstawie zezwoleń, które uprawniają do wykonywania czynności bankowych
-które obciążają ryzykiem środki powierzane pod tytułem zwrotnym
-należy posiadać kapitał własny 5 mln € oraz przekazywać organom nadzoru informacje o największych akcjonariuszach
#wymagania dotyczące prawa bankowego określa Biała Księga:
*określa zasady i standardy podejmowania działalności bankowej
*określa normy współczynnika wypłacalności (8%)
*stwarza system instrumentów przeciwko praniu brudnych pieniędzy
*stwarza system gwarantowana depozytów bankowych
*wprowadza nadzór nad bankami i grupami bankowymi
*określa zasady reglamentacji działalności bankowej
*określa zasady sporządzania sprawozdań finansowych w zakresie koncentracji kredytów i wierzytelności
Narodowy Bank Polski !!
-jest to bank centralny, który posiada osobowość prawną
#zadania NBP
*utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu
*emisja znaków pieniężnych
*prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
*kształtowanie warunków do rozwoju systemu bankowego
*regulowanie płynności banków
*prowadzenie działalności dewizowej
*prowadzenie rachunków bankowych Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i osób prawnych
*emisja sprzedaż, kupno papierów wartościowych
*organizowanie obrotu papierami wartościowymi oraz przyjmowanie ich do przechowywania
#wg Konstytucji
*wyłączny emitent pieniądza za którego wartość odpowiada
*ustala i realizuje politykę pieniężną
*NBP nie może wydawać aktów prawa powszechnie obowiązującego
#niezależność NBP
*instytucjonalna (od organów adm. publ.)
*personalna (kadencja organów niezależna od kadencji politycznych)
*operacyjna (wybór instrumentów monetarnych)
*finansowa (umożliwia realizację zadań)
#organy NBP
a) Prezes NBP (Leszek BalcerowiczSławomir Skrzypek)
-powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na 6 lat (kadencja dwukrotna)
-przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej
-stoi na czele Zarządu NBP
-członek Komisji Nadzoru Finansowego
-reprezentuje NBP na zewnątrz
-przełożony pracowników NBP
b) Rada Polityki Pieniężnej
-skład to 10 osób powoływanych przez Sejm, Senat, Prezydenta RP + Prezes NBP jako przewodniczący
-ustala założenia polityki pieniężnej, które przedkłada Sejmowi w formie uchwały wraz z projekt ustawy budżetowej przedstawianej przez RM tj.:
*ustala wysokość stóp procentowych i zasady operacji otwartego rynku
*ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków
*zatwierdza plan finansowy NBP
*przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP
*ocenia działalność zarządu
*określa górne granice zobowiązań, które wynikają z zaciągniętych przez NBP pożyczek
c) Zarząd NBP
-kieruje bieżącą działalnością NBP
-realizuje uchwały RPP i podejmuje własne w sprawach niezastrzeżonych dla innych organów
*sporządza bilans NBP
*uchwala plan działalności i plan finansowy NBP, prowizje i opłaty bankowe
*ocenia funkcjonowanie systemu bankowego, obieg pieniężny
*nadzoruje operacje otwartego rynku
*sporządza bilans NBP, rachunek zysków i strat
*realizuje zadania polityki kursowej
-organy NBP podlegają kontroli NIK
-Prezes NBP i członkowie RPP nie mają immunitetu
-podlegają, więc odpowiedzialności, administracyjnej, cywilnej, karnej, a Prezes NBP również konstytucyjnej przed TS
-żaden akt prawny nie mówi, iż Prezes NBP powinien wykazywać się wiedzą w zakresie finansów, a treść jego przysięgi nie mówi nic o jego bezstronności
Tworzenie banków
-jest to postępowanie o charakterze administracyjnym, co nie dotyczy banków państwowych
a) banki państwowe
-rozporządzenie RM na wniosek Ministra Skarbu po opinii Komisji Nadzoru Finansowego
-organy to rada nadzorcza i zarząd
b) banki niepaństwowe
-ich utworzenie wymaga zezwolenia KNF po uzgodnieniu z MF i spełnieniu warunków
-niezależnie od powyższego zezwolenia KNF wydaje zezwolenie na rozpoczęcie działalności
#warunki
*podmiot ma posiadać odpowiednie fundusze własne (jedne założyciel może wnieść max. 50% kapitału założycielskiego)
*kapitał założycielski nie może być obciążony i pochodzić z kredytu lub pożyczki (min. 5 mln. €, forma niepieniężna to max. 15%)
*wyposażenie w odpowiednie pomieszczenia i urządzenia
*założyciele i kierownicy mają dawać rękojmię prowadzenia działalności
*minimum 2 członków zarządu ma mieć doświadczenie i wykształcenie do kierowania bankiem
*plan działalności finansowej na 3 lata
#treść wniosku:
-nazwa, siedziba, rodzaj czynności bankowych
-dane o zakresie działalności, kapitale, założycielach i kierownikach
-projekt statutu, program działalności, plan finansowy na min. 3 lata
-dokumenty o założycielach, opinia władz nadzorczych kraju w którym siedzibę ma bank
#odmowa utworzenia banku przez KNF
-nie spełniono wymagań
-działalność banku naruszyłaby przepisy prawa i interesy klientów
-działalność banku nie gwarantowałaby bezpieczeństwa dla zgromadzonych środków
-przepisy prawa mogłyby uniemożliwiać skuteczny nadzór nad bankiem
Środki nadzorcze w stosunku do banków (działania sanacyjne)
a) postępowanie naprawcze (wszczyna Zarząd na wniosek KNF lub sama KNF, które może ustanowić tutaj kuratora)
b) powołanie przez KNF zarządu komisarycznego na czas realizacji programu naprawczego, co powoduje zawieszenie kompetencji organów banku
c) decyzja KNF o likwidacji baku lub jego przejęciu, jeżeli strata przekracza połowę funduszy własnych i upłynęło 6 miesięcy od nadzwyczajnego walnego zgromadzenia
d) ogłoszenie upadłości baku, jeżeli aktywa banku nie wystarczą na zaspokojenie zobowiązań
e) sprzedaż złych aktywów, pozyskanie dodatkowych kapitałów, fuzja baków
Rodzaje banków
1. Banki państwowe - jedynie Bank Gospodarstwa Krajowego
-powołuje RM na wniosek MS po opinii KNF
-statut nadaje MS w drodze rozporządzenia po porozumieniu z MF
-nie podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców, chociaż spełniają warunki wpisu
-mają osobowość prawną
-obecnie są komercjalizowane, co ma doprowadzić do ich prywatyzacji (jej etapy to)
*powstanie banków niepaństwowych
*otwarcie oddziałów baków zagranicznych
*prywatyzacja banków państwowych, które mają formę spółki PH
-na początku lat 90 z NBP wydzielono 9 banków
-obecnie sprywatyzowano: Bank Rozwoju Eksportu, Wielkopolski Bank Kredytowy, Bank Śląski, Bank Przemysłowo - Handlowy, Bank Gdański
-Przewodniczącego Rady Nadzorczej powołuje na 3 lata PRM na wniosek MS
-pozostałych członków sam MS
-Prezesa Zarządu powołuje Rada Nadzorcza po opinii KNF
-pozostałych członków Rada Nadzorcza na wniosek Prezesa Zarządu
-mogą być przekształcane w spółki akcyjne w drodze rozporządzenia RM na wniosek MS po opinii KNF
-BGK powstał w 1924 roku w drodze rozporządzenia Prezydenta RP
2. Banki niepaństwowe w formie spółki akcyjnej
-odgrywają kluczową rolę, mimo iż nie są największe
-mogą je tworzyć osoby prawne lub fizyczne
-minimalne liczba założycieli wynosi 3
-ich akcje to akcje imienne z wyjątkiem dopuszczonych do obrotu publicznego
-Radę Nadzorczą powołuje walne zgromadzenie akcjonariuszy, a o jej składzie informuje się KNF
-Zarząd ma 3 członków: 2 z nich w tym Prezesa powołuje się za zgodą KNF, o 3 się informuje
-KNF nie wyraża zgody, jeśli osoby te były karane za przestępstwa umyślne lub gdy prowadzi się przeciwko nim postępowanie karne, karno - skarbowe
-KNF może nie wyrazić zgody, jeżeli osoby te w poprzednim miejscu pracy spowodowały straty majątkowe, nie dają rękojmi prowadzenia działalności, nie mają kwalifikacji i doświadczenia
#nabycie i objęcie akcji
-osoba, która chce nabyć lub objąć akcje albo prawa z akcji ma powiadomić o tym baki do którego akcje należą, jeżeli stanowią ponad 5% głosów na walnym zgromadzeniu
-a bank ma zawiadomić KNF o fakcje nabycia akcji
-jeżeli stanowią one 10%, 20%, 33%, 50%, 55%, 75% to akcjonariusz musi na ich nabycie lub objęcie uzyskać zgodę KNF
#sprzedaż akcji
-osoba, która chce sprzedać akcje stanowiące 10% głosów na walnym zgromadzeniu musi powiadomić o tym KNF lub gdy liczba głosów zmniejsza się poniżej 20%, 33%, 50%
-zbycie akcji wymaga zgody KNF po upływie 1 roku od wpisania banku do rejestru handlowego
#przykłady
-Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA (PKO BP) - dekret Piłsudskiego z 8 II 1919
-Bank Polska Kasa Opieki (Pekao) - największy (52% mają Włosi i ich Unicredit)
-Bank Przemysłowo - Handlowy (BPH) - działa od 1989
-ING Bank Śląski
-Bank Handlowy w Warszawie (Citi Bank Handlowy) - najstarszy; Leopold Kronenberg 1870
-BRE Bank
-Bank Millenium - wprowadził karty płatnicze, pierwszy notowany na giełdzie
-Bank Zachodni WBK - zarządza funduszem emerytalnym Commercial Union Polska
-Bank Gospodarki Żywnościowej
-Kredyt Bank
-Bank Ochrony Środowiska
-HSBC Holdings, Citigroup, Bank of America
3. Banki Spółdzielcze
-jest ich około 600
-ustawa komercjalizuje banki i doprowadza do ich zaniku
-ich statut ma mieć formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności
-minimum kapitałowe to 300 tys €
-bank może prowadzić działalność:
*w powiecie w którym znajduje się jego siedziba
*w tych, w których w dniu wejścia w życie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych z 7 XII 2000 znajdowały się jego placówki
*na terenie powiatów sąsiadujących za zgodą baku zrzeszającego
*w innych powiatach za zgodą KNF
-bank musi się zrzeszyć z bakiem zrzeszającym na podstawie umowy zrzeszenia
-w ciągu 6 miesięcy od dnia zrzeszenia musi on nabyć minimum 1 akcję banku zrzeszającego
-wypowiedzenie umowy wymaga 6 miesięcy wypowiedzenia
-akcjonariusz banku zrzeszającego ma 1 głos z każdej akcji
-bank zrzeszający to np. Bank Wielkopolski, Lubelski, Małopolski, Mazowiecki, Bałtycki, Rzeszowski Bank Regionalny
-szczególne miejsce ma BGŻ
-jeżeli banki spółdzielcze będą miały 51% akcji BGŻ to MS zwróci się do BGŻ o umorzenie akcji SP i ograniczenie ich do najwyżej 24%
4. Szczególne kategorie banków
a) banki hipoteczne
-mają formę spółki akcyjnej
-udziela kredytu zabezpieczonego hipoteką oraz niezabezpieczonych nią
-nabywa wierzytelności innych banków
-emituje hipoteczne i publiczne listy zastawne
b) kasy oszczędnościowo - budowlane
-mają formę spółki akcyjnej
-ich działalność polega jedynie na przyjmowaniu na imienne rachunki docelowego oszczędzania wkładów oszczędnościowych od osób fizycznych
-i udzielaniu im kredytu na cele mieszkaniowe
-z osobami fizycznymi zawierają umowy
Kasy i instytucje parabankowe (są spółdzielniami)
-słowo kasa może być używane w nazwie banku oraz dla określenia działalności jednostek, które na podstawie odrębnej ustawy gromadzą oszczędności i udzielają pożyczek pieniężnych
-gromadzą środki pieniężne jedynie swoich członków, udzielają im pożyczek, kredytów
-członkami są osoby fizyczne połączone więzią zawodową lub organizacyjną
-kasy nie prowadzą działalności zarobkowej i nie mają statusu baku
-są organizacjami non - profit
-kredyty są tanie
-rezerwa płynna wynosi minimum 10% funduszu oszczędnościowo - pożyczkowego
-różnice pomiędzy bakami, a instytucjami parabankowymi zanikają
-coraz częściej używa się pojęcia instytucja kredytowa
-głównie chodzi o Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo - Kredytową
-prawo polskie nie zalicza banków do instytucji kredytowych, ale tak traktuje je prawo UE
-SEPA to Jednolity Obszar Płatniczy w Euro
Międzynarodowe Banki i Instytucje finansowe
1. Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy)
-skupia 185 państw; związany z ONZ
-tworzy zdrowy system finansowy i pomaga państwom potrzebującym
-udziela preferencyjnych pożyczek
2. Międzynarodowy Fundusz Walutowy
-kształtuje globalny ład pieniężny
-zajmuje się kursami walut
-Polska była jednym z państw założycieli
3. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju w Londynie
-powstał w 1990
-członkami jest 61 państw oraz Europejki Bank Inwestycyjny
-finansuje reformy krajów na które oddziaływał komunizm
-wspiera prywatną przedsiębiorczość i wolny rynek
-prywatyzuje sektor publiczny
-stwarza warunki do inwestycji produkcyjnych
-pomoc w realizacji projektów badawczych
-dzisiaj pomaga głównie Albanii, Białorusi, Macedonii, Gruzji;
-związane jest z nim Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju
4. Europejski Bank Inwestycyjny
-powstał w 1958 na mocy traktatu rzymskiego
-harmonizuje działalność regionów europejskich
-wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa, działalność energetyczną i transportową
-udziałowcami są kraje UE
-finansuje programy unijne (nie świadczy usług kredytowych pojedynczym osobom)
5. Europejski Instytut Monetarny - daje początki dla unii walutowej i €
6. Europejski Bank Centralny
7. Międzynarodowa Korporacja Finansowa
8. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju
9.Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycyjnych
10. Europejki Bank Centralny
-bank centralny UE
-emituje €
-utrzymuje stabilność cen
-wspiera politykę ekonomiczną UE
-zarządza rezerwami dewizowymi państw UE i kształtuje ich ład pieniężny
-jest niezależny (personalna, finansowa, funkcjonalna, instytucjonalna)
11. Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa
12.Bank Rozrachunków Międzynarodowych
13. Międzynarodowa Korporacja Finansowa
Grupy bankowe !!
-grupa bankowa jest to, co najmniej 2 banki, w której bank dominujący jest właścicielem ponad 50% akcji innego banku zależnego, które dają ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu banku zależnego
-rozwiązanie stosuje się do banków w formie spółki akcyjnej, których kapitał należy do SP, banku lub przedsiębiorstwa państwowego, spółki akcyjnej z kapitałem SP
-tworzy się ją na podstawie umowy, która określa:
*bank dominujący i zależny
*czas trwania
*liczbę akcji i głosów jaki wynikają z akcji
*warunki i sposób wystąpienia z grupy
*zasady uzgadniania polityki finansowej oraz gwarantowania bieżącej płynności finansowej
*dodatki do firm, które wskazują na przynależność do grupy
-cel to konsolidacja kapitału
-najczęściej polega to na wykupieniu akcji innego banku
Czynności bankowa
-są to wypracowane w praktyce typowe formy świadczenia usług bankowych:
*przyjmowanie wkładów pieniężnych
*udzielanie kredytów, gwarancji bankowych uzależnione od zdolności kredytowej kredytobiorcy
*emisja bankowych papierów wartościowych
*bankowe rozliczenia pieniężne
-jeżeli dotyczą tylko banków to jest to również:
*udzielanie pożyczek
*operacje czekowe i wekslowe
*nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
*udzielanie poręczeń
-banki mogą również:
*nabywać i zbywać akcje, nieruchomości, wierzytelności zabezpieczone hipoteką
*świadczyć usługi konsultacyjno - doradcze i inne usługi finansowe
*zamieniać wierzytelności na składniki majątku dłużnika
-czynności dokonuje się w formie umowy rachunku bankowego lub umowy kredytu
Zabezpieczenia wierzytelności bankowych !!
a) osobiste - dłużnik całym obecnym i przyszłym majątkiem gwarantuje wywiązanie się z obowiązków wobec banku
-poręczenie cywilne - jeżeli dłużnik nie wykona zobowiązania poręczyciel ma spłacić kredyt
(kredytodawca - poręczyciel)
-przelew wierzytelności -cedent przenosi na bank prawa do wierzytelności obecnej lub przyszłej (kredytodawca - kredytobiorca)
-weksel i poręczenie wekslowe - dokument w którym wystawca weksla in blanco zobowiązuje się do zapłaty kwoty w danym terminie; czynność na podstawie której poręczyciel wekslowy zaciąga względem posiadacza weksla obowiązek zapłaty weksla jeżeli dłużnik (awalant) nie zrobi tego
-przystąpienie do długu - do dłużnika przystępuje osoba 3 i ponosi solidarną z nim odpowiedzialność solidarną
-przejęcie długu - osoba 3 wstępuje w miejsce dłużnika
-gwarancja bankowa - inny bank ma spłacić dług, jeżeli zlecający tego nie zrobi
-indos zastawniczy - dokument który ustanawia prawo na wierzytelności wekslowej poprzez wzmiankę waluta w zastaw i oddanie weksla indosatariuszowi
b) rzeczowe
-zastaw - ograniczone prawo rzeczowe; dotyczy rzeczy ruchomych i praw zbywalnych wierzyciel ma prawo przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy zaspokoić się z rzeczy bez względu na to czyją jest własnością
-hipoteka - ograniczone prawo rzeczowe; wierzyciel hipoteczny ma prawo przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości może zaspokoić się z nieruchomości bez względu na to czyją jest własnością
-przewłaszczenie na zabezpieczenie - na kredytodawcę zostają przeniesione prawa, co do rzecz oznaczonych co do tożsamości lub co do gatunki, ale kredytobiorca korzysta z nich
-kaucja - u kredytobiorcy składa się kaucję w postaci gotówki, książeczek, bonów oszczędnościowych
-blokada rachunku bankowego - na rachunku blokuje się daną kwotę której kredytobiorca nie może ruszyć
Bankowy Fundusz Gwarancyjny!!
-jest to podmiot prawa publicznego, który wykonuje istotne dla państwa zadania
-jest to instytucja zaufania publicznego
-NBP i MF wpłacają co roku po 50 mln zł na działanie BFG
-składa się z 10 osobowej Rady:
*przewodniczącego powołuje PRM na wniosek MF i PNBP po opinii komisji sejmowej
*3 członków powołuje MF
*4 członków powołuje PNBP
*3 członków powołuje Związek Banków Polskich
-Rada powołuje Zarząd
-nadzór sprawuje MF
-nie jest to fundusz celowy, ani państwowa osoba prawna
#zadania:
-obejmuje banki systemem gwarantowania środków pieniężnych zgromadzonych na ich rachunkach
-określa na dany rok wysokość środków wyodrębnionych przez te banki oraz opłaty jakie mają wnosić
-gromadzi informacje o podmiotach objętych systemem gwarantowania
-nadzoruje umowny system gwarantowania
-udziel zwrotnej pomocy finansowej i kontroluje jej wykorzystanie
-nabywa wierzytelności banków które mogą stać się niewypłacalne
Publiczny obrót instrumentami finansowymi
Instrumenty finansowe
-papiery wartościowe
-nie będące papierami wartościowymi:
*tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania
*instrumenty rynku pieniężnego
*finansowe kontrakty terminowe
*opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych
*prawa majątkowe, których cena zależy od oznaczonych, co do gatunku rzeczy, rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji, emisji zanieczyszczeń
*inne instrumenty
Papiery wartościowe
-jest to dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku PW
-ucieleśnia prawa majątkowe tak, iż uprawnienia przysługują osobie wskazanej jako uprawniona w treści dokumentu
-warunkiem niezbędnym do realizacji uprawnienia jest jego przedłożenie
-zniszczenie go lub zgubienie powoduje utratę uprawnień dopóki nie wyda się postanowienia o umorzeniu dokumentu
-akcje, obligacje, listy zastawne
-prawa poboru, prawa do akcji
-warranty subskrypcyjne
-kwity depozytowe
-certyfikaty inwestycyjne
-inne zbywalne PW oraz prawa majątkowe
-ze względu na osobę uprawnioną:
a) imienne (zbywalne przez przelew, legitymują osobę wskazaną w ich treści)
b) na okaziciela (zbywalne przez przeniesienie posiadania dokumentu, legitymują posiadacza)
c) na zlecenie (zbywalne przez indos, legitymują osobę w nich wymienioną)
-ze względu na rodzaj inkorporowanego prawa:
a) wierzycielskie (weksle, czek, obligacja, bon skarbowy, obligacja skarbowa)
b) udziałowe i korporacyjne (akcja)
c) towarowe (dowód składowy)
Instrumenty pochodne
-jest to instrument finansowy, którego wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego (stopy %, ceny PW, towaru, kursu wymiany walut)
-jego nabycie nie powoduje wydatków początkowych lub ich wartość netto jest niska
-jego rozliczenie ma nastąpić w przyszłości
-chodzi o transakcje terminowe (kontrakty forward i futures) i kontrakty swap
-definicja zawarta w rozporządzeniu MF, które stosuje się do umów, których przedmiotem są towary, gdy jednostka:
*zawarła umowę dla nabycia, wykorzystania, sprzedaży towarów i nie występują okoliczności, które uniemożliwiają jej wykonanie
*zawierając umowę miała zamiar nabycia, wykorzystania, sprzedaży towarów
*oczekuje, iż dostawca towaru wykona umowę
-rozporządzenia nie stosuje się do:
*instrumentów kapitałowych
*udziałów w jednostkach podporządkowanych
*praw i zobowiązań, które wynikają z umów ubezpieczeniowych
*umów z których wynika obowiązek dokonania płatności zależnych od warunków klimatycznych, geologicznych, naturalnych
Kategorie instrumentów finansowych
1. Akcje
-jest to PW, który łączy w sobie prawa majątkowe i niemajątkowe akcjonariuszy
-wynikają z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej i potwierdzają je
-jest to materialny udział w kapitale akcyjnym
-jego posiadanie jest niezbędne do realizacji prawa
a) imienne - uprawnienia przysługują osobie wskazanej w dokumencie
b) na okaziciela - uprawniony jest każdy posiadacz akcji
c) aportowe - pokryte wkładem niepieniężnym (nie prawem niezbywalnym, pracą, usługami)
d) gotówkowe - pokryte w formie pieniężnej
e) uprzywilejowane - imienne, uprzywilejowanie dotyczy praw majątkowych i niemajątkowych
f) nieme - akcjonariusz nie ma prawa głosu, ale posiadacz jest uprzywilejowany, co do wysokości dywidendy
-prawa majątkowe to prawo do zysku (dywidendy), poboru akcji nowej emisji, udział w podziale majątku spółki
-prawa korporacyjne wiążą się z uczestnictwem w działalności spółki
2. Obligacje
-jest to PW emitowany w serii
-emitent jest dłużnikiem właściciela obligacji
-ma spełnić wobec niego określone świadczenie
-kredytują ważne przedsięwzięcia państwa, deficyt budżetowy
-osoby uprawnione do kupna określa prospekt emisyjny
-cena emisyjna może być wyższa lub niższa od wartości nominalnej
-nie ma ryzyka niewypłacalności emitenta
-emitent sprzedaje je w obrocie pierwotnym, a nabywca może w obrocie wtórnym
-ustawy o obligacjach nie stosuje się do obligacji emitowanych przez SP i NBP
-emisja dokonywana jest przez publicznie proponowane nabycie
-wyróżnia się obligacje 2, 3, 5, 7, 10, 20 letnie
-emitent to:
*podmiot, który ma osobowość prawną i prowadzi DZG
*JST
*instytucje finansowe i NBP
3. Prawa do akcji
-jest to prawo majątkowe skierowane na akcje danej spółki
-obywatel zapisuje się na akcje danej spółki
-stwarza możliwość nabycia nowo emitowanych akcji przez osoby, które nie mogły tego zrobić w obrocie pierwotnym i debiucie akcji na giełdzie
-oraz wycofania się z aktywności inwestycyjnej tych, którzy akcje posiadają
-związane z wartością akcji
4. Prawo poboru
-umożliwia zachowanie przez dotychczasowych akcjonariuszy
-dotychczasowego udziału w kapitale akcyjnym spółki akcyjnej po nowej emisji jej akcji
-mają oni prawo pierwszeństwa nabycia nowych akcji w stosunku do już posiadanych
-ofertę ogłasza zarząd spółki
-objęcie nowych akcji następuje przez:
*subskrypcję prywatną - oferta składa spółkę, a adresat ją przyjmuje
*subskrypcja zamknięta - akcje oferowane są akcjonariuszom, którzy mają prawo poboru
-termin wykonania prawa to minimum 2 tygodnie od publicznej informacji o prospekcie emisyjnym
5. Certyfikaty inwestycyjne
-emitują je zamknięte fundusze inwestycyjne, a o ich rodzaju stanowi statut funduszu
a) publiczne - prospekt emisyjny musi zostać sporządzony i zatwierdzony, a zawiadomienie musi zostać złożone
-są PW na okaziciela, są niepodzielne, reprezentują jednakowe prawa majątkowe, nabycie PW ma być przedstawione publicznie
b) niepubliczne - prospekt emisyjny nie musi zostać sporządzony i zatwierdzony, a zawiadomienie nie musi zostać złożone
-mogą one być przekształcone w certyfikaty publiczne, gdy przekształcenie obejmie wszystkie wcześniej wyemitowane certyfikaty i zostanie zmieniony statut funduszu
-zatwierdzenie prospektu to zezwolenie KNF
6. Świadectwa udziałowe
-były to PW na okaziciela emitowane przez SP
-wystawiał je podmiot, który prowadził przedsiębiorstwo maklerskie
-podlegały wymianie na akcje w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych
-wyróżnia się świadectwa powszechne i rekompensacyjne
-chodzi tutaj o Narodowe Fundusze Inwestycyjne, których celem była prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
-miały formę spółek akcyjnych
-ich zadaniem było pomnażanie majątku spółek, które uczestniczyły w Programie Powszechnej Prywatyzacji
-oraz poszukiwanie dla nich kapitału
-tworzył je Minister Przekształceń Własnościowych, który wykonywał uprawnienia SP
-RM w drodze rozporządzenia wskazywała przedsiębiorstwa, które miały być prywatyzowane
-MPW składał wniosek o to jakie przedsiębiorstwa mają wziąć udział w programie biorąc pod uwagę ich zysk burtto
-przekształcał je w spółki prawa handlowego
-SP wnosił do funduszu 60% akcji spółek
-fundusz miał własne organy: rada nadzorcza, zarząd i walne zgromadzenie
-fundusz był prywatyzowany, a akcje nabywali obywatele, którzy posiadali świadectwa udziałowe (po 1998)
7. Warranty
-jest to instrument finansowy, PW którego cena zależy od ceny lub wartości instrumentu bazowego np. waluta
-jest to zobowiązanie emitenta do wypłacenia warrantów kwoty rozliczenia
-jest nieodwołalny
-emituje je spółka lub instytucja finansowa, która decyduje o ich liczbie
-wyróżnia się warranty:
*opcyjnie - dowolny emitent i instrument bazowy np. domy maklerskie
*subskrypcyjne - emitent to spółka akcyjna, tylko na własne akcje, posiadacz dowolny, PW na okaziciela
8. Listy zastawne
a) hipoteczne
-PW imienne lub na okaziciela
-podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką
-bank zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego
-kwota listu nie może przekraczać 40 krotności funduszy własnych banku
-przy banku hipotecznym działa powiernik powoływany przez KNF, który nie może być jego pracownikiem
-listy są bezpieczne bo banki hipoteczne są własnością banków z krajów UE
b) publiczne
-PW imienne lub na okaziciela
-podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego z tytułu:
*kredytów w części zabezpieczonej wraz z odsetkami i gwarancją NBP, JST
*kredytów udzielonych NBP, Europejskiemu Bankowi Centralnymi, bankom centralnym państw UE
9. Kwit depozytowy
-PW, który umożliwia spółkom danych krajów obecność na zagranicznych rynkach PW
-dużą rolę w ich rozwoju odegrał Citibank
-dotyczą głównie branży telekomunikacyjnej
-zbliżone do akcji, co powoduje, iż podmiot, który je posiada jest właścicielm spółki
-pośrednikiem pomiędzy firmą, a nabywcami jest bank
-np. Globalne, Amerykańskie, Europejskie kwity depozytowe
10. Skarbowe papiery wartościowe
-jest to PW w którym SP mówi, że jest dłużnikiem właściciela i zobowiązuje się względem niego do spełnienia określonego świadczenia
-warunki emisji wyznacza ustawa budżetowa
-emitentem SPW na świadczenia pieniężne jest MF, a na niepieniężne MS
-wyróżnia się obligacje krótkoterminowe o terminie wykupu krótszym, niż 1 rok i długoterminowe - dłuższym, niż 1 rok
-MF w drodze rozporządzenia określa wartość nominalną, walutę emisji, tryb i zasady, podmioty uprawnione do ich nabycia
a) bony skarbowe
-krótkoterminowe do sprzedaży na rynku krajowym w obrocie pierwotnym
-wykup wg wartości nominalnej
b) obligacje skarbowe
-PW do sprzedaży w kraju Kub zagranicą
-oprocentowane w postaci dyskonta lub odsetek
-sprzedaż wg wartości nominalnej lub powyżej
c) skarbowe papiery oszczędnościowe
-dla osób fizycznych, fundacjo, stowarzyszeniom, innym organizacjom społecznym i zawodowym
11. Opcje
-PW, który daje nabywcy prawo do zawarcia transakcji określonym instrumentem bazowym
-termin przyszły
-cena z góry określona
-np. kupna lub sprzedaż akcji, walut
-sprzedawca opcji jest zobowiązany ją zrealizować
-jej cena zależy od ceny instrumentu bazowego
-na okaziciela
-makler wystawia notę kontraktową, która potwierdza ich posiadanie
-kontrakt powinien wskazywać:
*jakie prawo daje opcja jej posiadaczowi
*sposób rozliczenia
*rodzaj instrumentu bazowego
*datę wygaśnięcia
*cenę wykonania
a) kupna - prawo do kupna waluty po ustalonej cenie
b) sprzedaży - prawo sprzedaży waluty po ustalonej cenie
c) europejskie - realizowane w jednym terminie
d) amerykańskie - realizowane w każdym terminie
e) egzotyczne - nabywca ma prawo do kupna lub sprzedaży ale nie ma obowiązku
12. Swapy
-jest to umowa o wymianie przyszłych płatności wg określonych zasad (waluta, termin, cena)
-są to prawa majątkowe
-ich wartość może być uzależniona od wielu czynników
-surogat pojęcia wymiana
Rynek regulowany
-jest to system obrotu instrumentami finansowymi, które są dopuszczone do publicznego obrotu
-zapewnia inwestorom powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie
-przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych
-jednakowe warunki nabywania i zbywania tych instrumentów
-wskazuje go KE
a) rynek giełdowy
#podstawowy
-spółki mają duży kapitał i płynność
-indeks WIG
-wartość akcji albo wkładu własnego nie może być mniejsza, niż 1 mln €
-brak ograniczeń zbywania akcji
-w stosunku do emitenta nie może toczyć się postępowanie likwidacyjne lub upadłościowe
#równoległy - wartość akcji i kapitału własnego jest mniejsza
b) rynek pozagiełdowy
c) rynek towarowy
Obrót papierami wartościowymi
1. Pierwotny (kreowania PW) np. powołanie spółki akcyjnej lub dodatkowa emisja jej akcji
-emitent lub subemitent usługowy proponuje nabycie emitowanych w serii PW nowej emisji
-lub nabywanie tych papierów
-na obrót potrzebna jest zgoda KNF z wyłączeniem obrotu PW SP lub NBP
-pośredniczy dom maklerski
-emitent emituje akcje lub obligacje we własnym imieniu
a) własna - czynności dokonuje sam, ryzyko ponosi sam, duże spółki o mocnej pozycji
b) obca - emitent korzysta z pomocy domów maklerskich
-można zawrzeć umowę submisji usługowej - dana firma zobowiązuje się do nabycia PW od emitenta w celu ich dalszego zbycia a obrocie pierwotnym lub pierwszej ofercie publicznej
-emisja ma być zarejestrowana przez sąd rejestrowy
2. Wtórny
-podmioty inne, niż emitent lub subemitent usługowy proponują w ramach oferty publicznej nabycie emitowanych w serii PW lub nabywanie tych papierów
-oraz IF innych, niż PW przez podmiot inny, niż emitent
#cechy:
*daje możliwość właściwej wyceny kapitału
*daje możliwość na różnorodne formy przemiany kapitału
*wpływa na zachowania inwestorów
*finansuje inicjatywy gospodarcze
*dokonywana za pośrednictwem domów maklerskich
*wiąże się z dematerializacją PW
Dopuszczenie PW do obrotu regulowanego
-wymaga zgody KNF z wyłączeniem obrotu PW SP lub NBP
-wymaga woli spółki akcyjnej
-inne formy prowadzenia przedsiębiorstwa wymagają przekształcenia w tę spółkę
-sporządza się prospekt emisyjny, a jeśli ustawa tak stanowi memorandum informacyjne i przedkłada KNF
-KNF zatwierdza prospekt emisyjny
-PW zatwierdza się w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych w drodze umowy, co wiąże się z ich dematerializacją
-przeprowadza się ofertę publiczną
-spółka składa wniosek o wprowadzenie akcji na giełdę
-Zarząd Giełdy w imieniu Rady Giełdy podejmuje decyzję o dopuszczeniu akcji na giełdę
Oferta publiczna
-jest to udostępnienie na terytorium RP informacji o publicznym proponowaniu nabycia PW oraz jego warunkach
-w dowolnej formie i w dowolny sposób
-propozycja ma być skierowana do minimum 100 osób lub do nieoznaczonego adresata
-kieruje ją emitent PW
-wymaga prospektu emisyjnego, który zatwierdza KNF, co nie dotyczy:
*PW emitowanych przez SP, NBP, państwa UE, ich banki centralne, Europejski BC
Memorandum informacyjne
-jest to dokument, który zawiera informacje publikowane przez emitenta PW
-które są skierowane do potencjalnych nabywców akcji spółki
-zakres informacji jakie zawiera zależy od kategorii memorandum:
*dotyczące PW emitowanych przez państwa UE, ich banki centralne
*dotyczące PW jakie gwarantuje SP, JST
*dotyczące PW emitowanych w sposób ciągły i powtarzający się
-przykład: podsumowanie i czynniki ryzyka, osoby odpowiedzialne za informacje zawarte w memorandum, dane o emisji, emitencie, osobach zarządzających, informacje dodatkowe, załączniki
Prospekt emisyjny
-jest to księga życia spółki akcyjnej, która chce wystąpić z ofertą publiczną lub wnioskiem o dopuszczenie do obrotu działalności regulowanej
-przygotowuje go emitent PW
-zatwierdza KNF lub organ nadzoru innego państwa UE
-adresowany do potencjalnych akcjonariuszy
-zawiera dane o tym kto jest emitentem, adresatem emisji, kondycji finansowej spółki, sposobie przeprowadzenia emisji, papierach wartościowych
-umożliwia funkcjonowanie spółki w UE
Giełdy papierów wartościowych
1. Definicja i historia
-jest to zespół osób, urządzeń i środków technicznych
-zorganizowany tak, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i nabycia PW
-uczestnicy rynku PW mają jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie i jednakowe warunki zbywania i nabycia
-początki wiążą się z holenderską Kampanią Wschodnioindyjską i Zachodnioindyjską, których akcje pojawiły się na giełdzie w Amsterdamie
-giełda londyńska - największa do I WS, tokijska, nowojorska
-w Polsce od 1908 - Kodeks Handlowy Księstwa Warszawskiego
-pierwsza giełda była w Pałacu Saskim w Warszawie 12 maja 1817
-w okresie PRL - u nie działały
-Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA została otwarta 2 kwietnia 1991 i jest wzorowana na giełdzie lyońskiej
-powstała na mocy ustawy jako jednoosobowa spółka SP
-od 1994 działa WIG 20 - akcje 20 wiodących spółek
-1997 - wyodrębnienie z giełdy Krajowego Depozytu PW
2. Zasady funkcjonowania
a) forma spółki akcyjnej, akcje imienne, jedyny przedmiot przedsiębiorstwa
-akcje giełdy może nabyć SP, firmy inwestycyjne, banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zakład ubezpieczeń, powszechne towarzystwo emerytalne, emitenci PW notowani na giełdzie, inne osoby prawne tylko za zgodą KNF
-akcjonariusz spółki wykonuje max. 5% głosów
-akcjonariusze, którzy emitują PW max. 50% głosów łącznie
-nie dotyczy to SP i akcjonariusza, który ma zezwolenie na 20% głosów
b) brak charakteru zarobkowego
c) możliwy jest obrót PW takimi jak akcje spółek giełdowych. obligacje SP i przedsiębiorstw. prawa do nowych akcji spółek, prawa poboru spółek, certyfikaty inwestycyjne, opcje na akcje i indeksy giełdowe
d) prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, co nie dotyczy GPWwWwa, którego udziela minister właściwy ds. instytucji finansowych
e) giełda jest członkiem Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych od 1994
oraz Federacji Europejskich Giełd Papierów Wartościowych od 2004
f) konsolidacja giełd i zasada jeden kraj jedna giełda (wyjątki USA, Kanada, Japonia, Indie, Rosja)
g) kursy instrumentów finansowych ustala się w oparciu o zlecenia kupujących i sprzedających (rynek kierowany zleceniami)
3. Organy giełdy
a) Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy - patrz zasada a)
-zgromadzenie zwyczajne ma odbyć się minimum raz w roku do 30 czerwca
-zgromadzenie nadzwyczajne na wniosek Rady lub akcjonariuszy, którzy mają 10% kapitału zakładowego
-uchwala regulamin giełdy i zmienia jej statut
b) Rada Giełdy
-12 osób
-powołuje zgromadzenie ogólne akcjonariuszy
-podejmuje decyzji o dopuszczeniu PW do obrocie na giełdzie
-ocenia sprawozdania zarządu
-zawiesza w czynnościach członków zarządu
-uchwala regulamin giełdy na wniosek zarządu
-wyraża zgodę na nabycie lub zbycie akcji w spółkach PH
-wybiera biegłego rewidenta do przeprowadzenia sprawozdania finansowego
c) Zarząd Giełdy
-5 osób wybieranych na wniosek Prezesa Zarządu przez Zgromadzenie Ogólne Akcjonariuszy na 3 lata
-organ wykonawczy; zajmuje się bieżącą działalnością
4. Zadania giełdy
-koncentracja podaży i popytu na PW
-troska o bezpieczny i sprawny przebieg transakcji
-upowszechnienie informacji o kursach i obrotach PW
-kojarzenie w jednym miejscu i czasie emitentów PW i inwestorów
-kształtowanie ładu finansowego
5. Giełdy na świecie
-w wieku XVIII i XIX dużą rolę odgrywała giełda w Londynie
-od 1914 roku w NY, ale Londyn wraca do łask dzięki reformom Margaret Thatcher
-w Londynie działa Bank Odbudowy i Rozwoju, giełda produktów rolnych, paliw, metali szlachetnych, Bank Anglii
-NASDAQ - elektroniczna giełda papierów wartościowych od 1971
-platforma handlu giełdowego Euronext 2000 (giełda w Paryżu, Amsterdamie, Brukseli + Lizbona)
-połączenie giełdy w NY z Euronext 2006
-nordycka lista giełdowa OMX 2003 (Kopenhaga, Sztokholm, Helsinki, Talin, Wilno, Oslo)
-giełdy największe to: NY, Tokio, NASDAQ w NY, Londyn, Toronto, Hong Kong, Frankfurt, Szanghaj, Madryt, Chicago, Moskwa, Sztokholm, Paryż, Wiedeń
6. Indeksy giełdowa
-jest to wartość obliczona na podstawie wyceny spółek
-pozwalają na ocenę sytuacji ekonomicznej grupy przedsiębiorców
a) DJIA - 30 największych spółek giełdy w NY; najstarszy
b) SiP500 - 500 spółek o największej kapitalizacji
c) FTSE100 - dotyczy Anglii
d) DAX - Niemcy
e) Topix - Japonia
#Polska
a) WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) - 317 spółek rynku podstawowego
b) WIG20 - największe spółki max. 5 z danego sektora
c) TECHWIG - innowacyjne technologie + fundusze inwestycyjne
d) mWIG40 - 40 średnich spółek innych od WIG20
e) sWIG80 - 80 małych spółek
f) NIF (Narodowyc Fundusz Inwestycyjny) do 2005
g) WIG PL - spółki duże i średnie
i) WIG MEDIA - sektor medialny
j) WIG Banki
k) WIG Budow - budownictwo
l) WIG Paliwa
ł) WIG Spożyw
m) WIG Telkom
-obrót pozagiełdowy odbywa się poprzez Centralną Tabelę Ofert (Ceto), która nie musi mieć fizycznej siedziby (wykorzystuje się Internet)
Formy prowadzenia działalności maklerskiej
1. Domy maklerskie (spółka akcyjna, zoo, komandytowo - akcyjna, komandytowa, partnerska, jawna)
-osoba ma posiadać prawo wykonywania zawodu maklera PW lub doradcy inwestycyjnego (tylko ona może założyć DM jako spółkę zoo)
-akcje imienne
-istnieje Kodeks Dobrej Praktyki Domów Maklerskich
2. Banki prowadzące działalność maklerską
-siedziba w Polsce
-zezwolenie KNF
-działalność ma być wyodrębniona finansowo, organizacyjnie
-należy prowadzić oddzielne księgi rachunkowe
3. Podmioty zagranicznie prowadzące działalność maklerską
-jest to zagraniczna osoba prawna, która należy do OECD lub WTO i ma siedzibę na terytorium państw członkowskich
-na terytorium RP znajduje się oddział przedsiębiorcy zagranicznego (lub przedstawicielstwa)
-jest to wyodrębniona jednostka, która nie ma osobowości prawnej
-zezwolenie KNF
4. Maklerzy
-prowadzą działalność maklerską domów maklerskich, banków, podmiotów zagranicznych
-mogą być doradcami inwestycyjnymi
-muszą zostać wpisanym na listę maklerów:
*zdany egzamin
*brak przestępstwa skarbowego, przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, pieniędzmi, PW
*posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych
-bez egzaminu są wpisywane osoby, które mają uprawnienia w innych krajach
Fundusze inwestycyjne
1. Definicja
-są to osoby prawne, które zbierają środki pieniężne w drodze publicznego lub niepublicznego proponowania jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych w PW
-mają pomnażać kapitał podmiotów, które im go powierzyły
-każdy podmiot może powierzyć kapitał
-dokonuje się tego za pomocą towarzystw funduszy inwestycyjnych, które są firmami i mają odrębną osobowość prawną
-pieniądze przelicza się na jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne
-w razie upadku TWI nie wchodzą w skład masy upadłościowej
-początki w XIX wieku w Wielkiej Brytanii (pomysłodawcą był szkocki księgowy
-rozwój w Anglii i USA bardzo dynamiczny
-w Polsce od 1991 (fundusz Pioneer)
2. Tworzenie
-tworzone są przez TFI (TFI może stworzyć kilka funduszy)
a) nadanie statutu w formie notarialnej (nazw, rodzaj funduszu, firma, siedziba, adres TFI)
b) umowa z depozytariuszem
c) prospekt informacyjny
d) wniosek o wydanie zezwolenia prze KNF i wydanie zezwolenia
e) zapisy na jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne (czas od 7 dni do 2 miesięcy)
f) wpis do rejestru funduszy inwestycyjnych, który prowadzi SO w Warszawie
3. Zasady działania
a) powszechność - środki może lokować każdy podmiot, chyba że ustawa lub statut mówi inaczej
b) licencjonowanie działalności - zezwolenie KNF na utworzenie funduszu, które są tworzone przez TFU
c) ochrona realnej wartości aktywów funduszu - z lokat netto ma się osiągać przychody, co powoduje wzrost wartości aktywów
d) podwójna osobowość prawna - TFI i FI maja odrębne osobowości prawne, TFI to SA, a FI to osoba prawna typu zakładowego
e) rozdzielenie funkcji zarządzania funduszem i przechowywania jego aktywów -funduszami zarządzają TFI (obowiązki TFI s 228)
f) zaufanie publiczne - są instytucjami zaufania publicznego
g) ograniczenie ryzyka inwestycyjnego - udział w jednym podmiocie, waluta jednego kraju
Uczestnicy funduszy inwestycyjnych
-jest to każdy podmiot na rzecz, którego są zapisane jednostki uczestnictwa lub ich części
-który jest posiadaczem rachunków PW na którym są zapisane certyfikaty inwestycyjne
-a w przypadku niepublicznych certyfikatów osoby uprawnione w formie dokumentu
-lub wskazane w ewidencji uczestników funduszu jak ich posiadacz
Towarzystwa funduszy inwestycyjnych
-osoby prawne, spółki akcyjne, które wyłącznie tworzą i zarządzają funduszami inwestycyjnymi i zbiorczym portfelem PW
-pośredniczą i reprezentują podmioty uprawnione do praw z jednostek uczestnictwa wobec osób trzecich
-za zezwoleniem KNF mogą zarządzać cudzymi PW
-jest to organ funduszu inwestycyjnego
-może prowadzić działalność tylko wtedy, gdy istnieje fundusz
-z wnioskiem może wystąpić spółka akcyjna z siedzibą w RP, której kapitał zakładowy wynosi minimum 125 tys €/ 173 tys € dla cudzych PW
-musi mieć formę spółki akcyjnej
-kapitał zakładowy nie może pochodzić z kredytu lub pożyczek
#zakazy
-nie może nabywać udziałów i akcji w funduszach inwestycyjnych
-nie może być wspólnikiem w spółkach bez osobowości prawnej
-nie może udzielać pożyczek, poręczeń, gwarancji
-nie może zaciągać pożyczek i kredytów, emitować obligacji powyżej 10% wartości własnego kapitału
-np. Pioneer, BZ WBK
Jednostki uczestnictwa
-indywidualna i konkretna forma partycypacji w aktywach FI otwartych i specjalistycznych funduszy otwartych
-nie są PW i są niezbywalne, ale podlegają dziedziczeniu
-podmiot wpłaca kwotę, którą przelicza się na jednostki uczestnictwa
-liczba jednostek uczestnictwa wskazuje udział inwestora
Certyfikaty inwestycyjne
-są to PW na okaziciela, które emitują zamknięte fundusze inwestycyjne
-reprezentują prawa majątkowe uczestników funduszy, które są jednakowe i niepodzielne
-podlegają wycenom dla określenia ich wartości
-wiążą się z publicznym proponowaniem nabycia PW
-o rodzaju CI przesądza statut funduszu:
a) publiczne - prospekt emisyjny ma być zatwierdzony, zawiadomienie składa się
b) niepubliczne - emituje je FI zamknięty; prospekt nie musi być zatwierdzony, nie składa się zawiadomienia; nie muszą mieć formy dokumentu, jeśli żaden z nich jej nie ma
-jeżeli przekształcenie obejmuje certyfikaty wcześniejszych emisji to niepubliczne mogą być przekształcone w publiczne
13