Proste do

ś

wiadczenia z fizyki

Opracowała Małgorzata Romanowska

na podstawie materiałów Wyd. Szkolnego PWN

Do

ś

wiadczenie 1

Ruch jednostajnie

przyspieszony

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

•

Sze

ść

nakr

ę

tek

ś

redniej wielko

ś

ci

przymocowa

ć

do cienkiego sznurka

o długo

ś

ci około 2m kolejno w odle-

gło

ś

ciach 10, 30, 50, 70 cm od

siebie (czyli jak 1:3:5:7… )

•

Na drugiej nici np. co 50 cm sze

ść

nakr

ę

tek, ale w równych odst

ę

pach.

•

Podnosimy sznurek do góry w taki
sposób, aby pierwsza nakr

ę

tka

dotykała podłogi.

•

Puszczamy sznurek z wysoko

ś

ci

i słuchamy uderze

ń

nakr

ę

tek o pod-

łog

ę

.

•

To samo powtarzamy z drugim
sznurkiem.

Do

ś

wiadczenie 2

Ruch jednostajny po okr

ę

gu

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

• Przymocowa

ć

gumk

ą

do szyjki butelki po soku

kawałek kredy, drug

ą

gumk

ę

zało

ż

y

ć

na

ś

rodek

butelki, aby zapobiec po

ś

lizgowi

• Powoli toczy

ć

butelk

ę

, aby kreda zostawiała

ś

lad na ustawionym prostopadle do podłogi

ekranie (tekturce).

• Jaki

ś

lad zostawi kreda, gdy umie

ś

ci si

ę

j

ą

w

ś

rodku otworu butelki?

Pierwsza zasada dynamiki Newtona

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

• Na statywie powiesi

ć

ci

ęż

ki przedmiot (ci

ęż

arek z zesta-

wu do mechaniki) na niezbyt mocnym, cienkim sznurku.

• Drugi kawałek sznurka przywiesi

ć

, aby zwisał swobodnie

z drugiej strony.

• Ci

ą

gn

ą

c za sznurek powoli, a

ż

do zerwania.

• Zawiesi

ć

ponownie na statywie i zdecydowanym ruchem

szarpn

ąć

.

• Mo

ż

na wykona

ć

to samo do

ś

wiadczenie z dwoma

pier

ś

cieniami wykonanymi z papieru, pomi

ę

dzy którymi

umieszczamy drewnian

ą

listewk

ę

. Uderzy

ć

silnie w

ś

rodek listewki.

Do

ś

wiadczenie 3

Dynamiczna siła no

ś

na

Przyrz

ą

dy:

• Piłeczka pingpongowa

• Suszarka do włosów z dyfuzorem

lub odkurzacz starego typu;

Wykonanie:

Wł

ą

czamy suszark

ę

do włosów

i w strumieniu wylatuj

ą

cego

powietrza umieszczamy piłeczk

ę

pingpongow

ą

.

Do

ś

wiadczenie 4

Ci

ś

nienie atmosferyczne

Przyrz

ą

dy:

•

Butelka z du

ż

ym otworem (np. po

soku „Kubu

ś

”)

•

Jajko kurze ugotowane na twardo
(bez skorupki)

•

Jajko ugotowane na twardo w skorup-
ce, które namoczymy w silnie st

ęż

o-

nym roztworze soli przez par

ę

godzin

Wykonanie:
•

Poło

ż

y

ć

jajko na otworze butelki

i sprawdzi

ć

, czy jajko si

ę

mie

ś

ci

w butelce

•

Zdj

ąć

jajko i wrzuci

ć

do butelki

kawałek pal

ą

cej si

ę

gazety

•

Gdy gazeta zacznie gasn

ąć

poło

ż

y

ć

na otwór butelki jajko

•

To samo wykona

ć

z jajkiem w sko-

rupce namoczonym w roztworze soli

Do

ś

wiadczenie 5

Ci

ś

nienie atmosferyczne 2

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

• Nala

ć

do dwóch szklanek

gor

ą

cej wody i poczeka

ć

, aby

szklanki ogrzały si

ę

.

• Wyla

ć

wod

ę

i szybko przyło-

ż

y

ć

szklanki otworami do

ś

red-

nio nadmuchanego balonika,
tak, by balon znajdował si

ę

mi

ę

dzy szklankami.

• Skierowa

ć

na balon ze szklan-

kami strumie

ń

zimnej wody.

• Po chwili, trzymaj

ą

c za jedn

ą

szklank

ę

, mo

ż

na za po

ś

red-

nictwem balonika, unie

ść

drug

ą

szklank

ę

.

Do

ś

wiadczenie 6

Obwody pr

ą

du stałego

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

• Zaostrzy

ć

ołówek z dwóch

stron (mo

ż

na u

ż

y

ć

grafitu

z ołówka automatycznego)

• Lekko naci

ąć

ołówek

w

ś

rodku uwa

ż

aj

ą

c, aby

nie naruszy

ć

grafitu.

• Za pomoc

ą

ż

aróweczki

podł

ą

czonej do baterii 4,5V

sprawdza

ć

jakie napi

ę

cie

panuje na ko

ń

cu ołówka,

a jakie w jego

ś

rodku.

• Do

ś

wiadczenie mo

ż

na

wykona

ć

dokonuj

ą

c

pomiarów napi

ę

cia za

pomoc

ą

miernika

Do

ś

wiadczenie 7

Pole elektrostatyczne

Przyrz

ą

dy:

•

Metalowe i plastikowe okr

ą

głe sitko

•

Rura PCV lub laska ebonitowa

•

Dwie piłeczki o przewodz

ą

cej i nie przewodz

ą

cej powierzchni ( mo

ż

na

pokry

ć

foli

ą

aluminiow

ą

)

•

Folia aluminiowa i przewód

Wykonanie:
1.
a) Zbli

ż

y

ć

naelektryzowan

ą

rur

ę

do piłeczek o ró

ż

nych powierzchniach

przewodz

ą

cych le

żą

cych na stole.

b) Przykry

ć

piłeczki sitkiem raz jednym, potem drugim – czynno

ść

powtórzy

ć

.

2.
a) Poło

ż

y

ć

piłeczk

ę

o powierzchni przewodz

ą

cej na uziemionej tacce

metalowej.

b) zbli

ż

a

ć

naelektryzowan

ą

rur

ę

do przykrytej piłeczki sitkami metalowym

i plastikowym

Do

ś

wiadczenie 8

Indukcja elektromagnetyczna

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

A) Na kawałku paska aluminiowego mocujemy po przeciwnych

stronach dwa pier

ś

cienie; jeden cały , drugi przeci

ę

ty (z tran-

sformatora).

•

Przyrz

ą

d umieszczamy na podstawce od igły magnetycznej.

•

Szybkim ruchem zbli

ż

amy magnes sztabkowy do pier

ś

cienia

zamkni

ę

tego, a nast

ę

pnie cofamy magnes.

•

Powtarzamy do

ś

wiadczenie wkładaj

ą

c magnes do przeci

ę

tego

pier

ś

cienia.

B) Poło

ż

y

ć

aluminiow

ą

tack

ę

na powierzchni wody w wi

ę

kszym

naczyniu.

•

Skr

ę

ci

ć

mocno sznurek, na ko

ń

cu którego zawiesi

ć

silny magnes.

•

Pozwoli

ć

mu si

ę

rozkr

ę

ca

ć

tu

ż

nad tack

ą

.

Do

ś

wiadczenie 9

Prawa odbicia i złamania

ś

wiatła

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

•

A) Do przezroczystego naczynia z wod

ą

wsypa

ć

du

ż

o soli i odstawi

ć

na

pól godziny.

•

Przez rozpylenie roztworu wody z sol

ą

obserwowa

ć

strumie

ń

ś

wiatła

laserowego.

•

Przepu

ś

ci

ć

ś

wiatło laserowe przez naczynie z roztworem soli tu

ż

nad jego

powierzchni

ą

.

•

B) W butelce plastikowej zrobi

ć

otwór, nala

ć

wody , skierowa

ć

z drugiej

strony butelki

ś

wiatło laserowe prosto na otwór

z wypływaj

ą

c

ą

wod

ą

.

Do

ś

wiadczenie 10

Wielki Wybuch – ucieczka Galaktyk

Wykonanie do

ś

wiadczenia:

• Na szerokiej

gumie narysowa

ć

kształt kilku

Galaktyk np. 3 i

zaznaczy

ć

wyra

ź

nie

ich

ś

rodek

• Rozci

ą

gn

ąć

gum

ę

troszeczk

ę

np.

o 1 cm i zmie-

rzy

ć

odległo

ś

ci mi

ę

dzy

ich

ś

rodkami

• Powtórzy

ć

do

ś

wiadczenie; rozci

ą

gn

ąć

o kolejny

centymetr i zmierzy

ć

.

• Powtórzy

ć

do

ś

wiadczenie.

Do

ś

wiadczenie 11