Polityka - nr 9 (2694) z dnia 2009-02-28; s. 90-91

„Ca y brud, ca e z o, ca y wstr t”

ł

ł

ł

ł

ę

Barbara Pietkiewicz

20-letni Jonasz S. w wynaj tym mieszkaniu w Warszawie zabi prostytutk . Mieszka cy jego rodzinnego

ę

ł

ę

ń

Wyszkowa s w szoku. To by zwyk y ch opak.

ą

ł

ł

ł

Zatelefonowa do agencji towarzyskiej. Zamówi us ug sado-maso. Do pokoju, który wynajmowa ,

ł

ł

ł

ę

ł

przysz a kobieta w rednim wieku. Wygl da a przy nim pewnie jak matka, zw aszcza e Jonasz fizycznie jest

ł

ś

ą

ł

ł

ż

typem s odkiego ch opca, jak go opisuje jedna z kole anek: okr g a twarz, nale a oby raczej powiedzie buzia,

ł

ł

ż

ą ł

ż ł

ć

lekko wystaj cy drugi podbródek, niedu e d onie, szcz ciem do wysoki.

ą

ż

ł

ęś

ść

Chcia zaprzeczy wygl dowi, który, odk d zacz by m czyzn , sta si ród em frustracji.

ł

ć

ą

ą

ął

ć

ęż

ą

ł

ę ź

ł

Wi c

ę

glany – bardzo m skie buty. Szerokie spodnie – takie nosili kowboje. Koszula wypuszczona na wierzch,

ę

coś z drwala. Dredy. No i wybrany po maturze zawód – stra ak. Ch opak z buzi pyzatego anio a zostanie po

ż

ł

ą

ł

studiach w Warszawie oficerem po arnictwa – jeszcze jedno z przybra , które mia y pokaza , e jest silny,

ż

ń

ł

ć ż

niestandardowy, nie przez kalk . Nie tylko porz dny ucze prywatnego ogólniaka, lecz te ateista, wewn trzny

ę

ą

ń

ż

ę

buntownik, men. Cho nie satanista, jak si teraz mówi w

ć

ę

Wyszkowie. Satanista w tych kamufla ach by by ju

ż

ł

ż

krokiem za du o.

ż

Ale nikt w nim nie widzia buntownika ani mena. Ani ateisty. Bo e, mówi jedna z kole anek, nie tak

ł

ż

ż

dawno widzia am go graj cego na gitarze w ko ciele. A kiedy przyjecha do nas biskup, on pierwszy by do

ł

ą

ś

ł

ł

pomocy w organizowaniu wizyty.

Bez agresji

Ch opcy w klasie nie lubili Jonasza. Izolowa si . Zamyka w swoim wiecie. Kiedy przytwierdzi sobie

ł

ł ę

ł

ś

ł

do r kawa naszywk „Jezus zabije twego idola”, który z nich kaza j odpru , bo inaczej odetnie mu ca y

ę

ę

ś

ł ą

ć

ł

r kaw z napisem. Zdj . Nie by agresywny. Gdy mu dokuczali, usuwa si w bok, nie odgryza si .

ę

ął

ł

ł ę

ł ę

Ludzie, którzy dopuszczaj si tego, co zrobi Jonasz, jak mo na przeczyta w literaturze

ą

ę

ł

ż

ć

kryminalistycznej, nie s agresywni. Przeciwnie – ugodowi, grzeczni, spokojni, pow ci gliwi. I

ą

ś ą

nietowarzyscy.

Wyszków nie mo e wyj ze zdumienia, e ten spokojny, uk adny syn znanej w miasteczku

ż

ść

ż

ł

dziennikarki z lokalnej gazety móg zrobi co , co nie mie ci si w wyobra ni, jak mówi jego kole anka

ł

ć

ś

ś

ę

ź

ż

z liceum. Jeszcze w pi tek by w redakcji, rozmawia z redaktorkami. Drukowano mu w wyszkowskiej gazecie

ą

ł

ł

zdj cia, lubi fotografowa , zamieszcza w Internecie najlepsze z nich. Nic, co by zapowiada o to, co si sta o w

ę

ł

ć

ł

ł

ę

ł

niedziel , 15 lutego. Wi c co? Musia by chory psychicznie – mówi si w Wyszkowie. Wyst pi nag y wybuch

ę

ę

ł

ć

ę

ą ł

ł

choroby.

1

Ale ludziom, którzy dopuszczaj si tego co Jonasz, dopisuje zdrowie psychiczne. Niektórym g osy

ą

ę

ł

nakazuj i i zabi . Lecz takich jest ma o. Schizofrenicy zabijaj rzadko w porównaniu ze zdrowymi. Jonasz nie

ą ść

ć

ł

ą

jest psychotykiem. Mo e narkotyki, alkohol? Te nie.

ż

ż

Pierwsz hipotez w tej pogmatwanej sprawie jest – zdaniem prof. Józefa Krzysztofa Gierowskiego,

ą

ą

psychologa, wybitnego specjalisty m.in. w zakresie motywacji sprawców zabójstw – morderstwo na tle
erotyczno-seksualnym.

Zabi przecie prostytutk , a to jest symbol seksu – mówi Anna Wolska, psycholog z Uniwersytetu

ł

ż

ę

w Szczecinie.

Tylko Dagmara

W drugiej klasie prywatnego liceum, do którego chodzi Jonasz, pojawi a si nowa uczennica, Dagmara.

ł

ł

ę

Jej matka przenios a si do Wyszkowa po rozwodzie. Dagmara by a troch zagubiona, jak to w nowym miejscu.

ł

ę

ł

ę

Jonasz si ni zaopiekowa . Tych dwoje przylgn o do siebie. Ale na ró nych prawach. On zakocha si bez

ę

ą

ł

ęł

ż

ł

ę

pami ci. Tylko Dagmara i

ę

Dagmara. Na kl czkach przed ni .

ę

ą

Jeszcze przed Dagmar przyja ni si z m odsz od siebie dziewczyn : zawsze wola towarzystwo

ą

ź ł

ę

ł

ą

ą

ł

dziewcz t ni ch opców. Z t m odsz dziewczyn razem chodzili na koncerty, du o rozmawiali. By a m dra

ą

ż

ł

ą

ł

ą

ą

ż

ł

ą

i refleksyjna. Jako do siebie pasowali. Ale tylko przyja , nic wi cej. Dagmara kaza a j zerwa i wykasowa

ś

źń

ę

ł

ą

ć

ć

z telefonu komórkowego numer tamtej dziewczyny i wszystkich znajomych Jonasza. Chcia a go mie na

ł

ć

w asno .

ł

ść

Tak czasem bywa z dziewczynami po rozwodzie rodziców – lecz ran absolutn dominacj nad

ą

ę

ą

ą

m czyzn . Mo e i

ęż

ą

ż

tak by o z Dagmar . Sz a, bywa o, gdzie nie z nim albo robi a mu awantur , do niczego

ł

ą

ł

ł

ś

ł

ę

jeste , bezsensowny jeste , a on gotów by zrobi wszystko, byle si tylko nie gniewa a. Par razy go

ś

ś

ł

ć

ę

ł

ę

zostawia a, a

ł

mo e tylko udawa a, e zostawia. By w szoku, rozpada si psychicznie. Od ywa , kiedy

ż

ł

ż

ł

ł

ę

ż

ł

wraca a.

ł

Razem opuszczali czasem lekcje, przepadali w jej mieszkaniu. W Wyszkowie mówi si , e matka Jonasza

ę ż

by a przera ona jego uzale nieniem od Dagmary. Serdeczna, m dra matka. Przychodzi a na ka de wezwanie

ł

ż

ż

ą

ł

ż

do szko y, kiedy Jonasz opuszcza lekcje. Nie usprawiedliwia a nieobecno ci, nie kry a syna – mówi dyrektorka

ł

ł

ł

ś

ł

liceum. Opieku cza. Wymagaj ca.

ń

ą

Rodzice sprawców okrutnych morderstw opuszczaj cz sto swoje dzieci. Matka Jonasza go nie opu ci.

ą

ę

ś

Nie pot piam swego syna, pot piam to, co zrobi – wyzna a jednemu ze znajomych.

ę

ę

ł

ł

Jonasz wci gn Dagmar w swój osobny wiat. Wystarczyli dla siebie. On jeszcze bardziej ni przedtem

ą

ął

ę

ś

ż

na uboczu, lecz ju nie samotnie. Na fotografii ze studniówki Dagmara trzyma bia ró . Pewnie od niego.

ż

łą

żę

Wielka mi o . Dziewczyny z klasy mówi : o takiej pisze si poematy z tragicznym ko cem.

ł ść

ą

ę

ń

2

Porzucony

Móg sprowadzi kogo w wieku Dagmary albo dziewczyn spoza fachu, poznan gdzie w barze czy

ł

ć

ś

ę

ą

ś

w Internecie. Mo e ta 41-letnia, ju stara, jak dla dwudziestolatka, by a w a nie w agencji pod r k , a mo e nie

ż

ż

ł

ł ś

ę ą

ż

chcia sprowadzi kogo z Dagmar rówie nego, nazbyt by by wówczas rani cy, nazbyt duplikat? Bo po dwóch

ł

ć

ś

ą

ś

ł

ą

latach znajomo ci jego dziewczyna go porzuci a.

ś

ł

Próbowali mieszka razem, kiedy dosta si na studia do szko y po arniczej. I koniec. Jej zbrzyd a rola

ć

ł

ę

ł

ż

ł

absolutnej nad nim w adczyni, pozna a kogo innego, nie wychodzi im seks albo mo e z jeszcze innego

ł

ł

ś

ł

ż

powodu. Koledzy mówi , e od tego czasu Jonaszowi co odbi o i pewnie sobie powiedzia : niech mi si ca y

ą ż

ś

ł

ł

ę

ł

wiat zawali, skoro nie mog by z

ś

ę

ć

ni , bo jak inaczej wyt umaczy to, co zrobi ?

ą

ł

ć

ł

Szko a po arnicza te przepad a. Skre lono go po pierwszym semestrze. Nie móg znie niezb dnego

ł

ż

ż

ł

ś

ł

ść

ę

w niej drylu – on zawsze inny i osobny. Ale wci gorszy, odepchni ty przez dziewczyn , która nie chcia a by

ąż

ę

ę

ł

ć

ko em ratunkowym, sfrustrowany, byle jaki, niem ski.

ł

ę

Prof. Gierowski pisze, e w ród zabójców ci z motywów seksualnych odczuwaj najsilniej brak

ż

ś

ą

we wszystkim poczucia mocy i kompetencji. S rozgoryczeni i pe ni gniewu na ca y wiat za rzeczywiste

ą

ł

ł

ś

i wyimaginowane krzywdy, podejrzliwi i rzutuj cy w asn wrogo na otoczenie. Ale maj te silne pragnienie,

ą

ł

ą

ść

ą

ż

eby marn samoocen podnie i

ż

ą

ę

ść

umocni .

ć

Glany i dredy odesz y do lamusa, nie ten czas, nie to miejsce. Teraz sado-maso, rzecz z repertuaru

ł

m czyzn silnych.

ęż

Jonasz nie jest z tych zabójców na tle seksualnym, dla których czyn, jak si o

ę

tym czyta w literaturze, jest

powtarzaj cym si sposobem zachowania. Nale y do tych, dla których zabójstwo zaspokaja bardziej potrzeby

ą

ę

ż

psychiczne – dominacji, podkre lenia swej warto ci i znaczenia; mniej jest zwi zane z zaspokajaniem pop du

ś

ś

ą

ę

seksualnego.

Przez ca e lata Jonasz y z wewn trznym poczuciem „nie” – niechciany, niekochany, nieakceptowany,

ł

ż ł

ę

i nie ma znaczenia, czy by o tak w istocie, czy tylko w

ł

jego wyobra eniach. Tak odbiera wiat: zbiór

ż

ł ś

nieprzychylnych ludzi i zdarze . Z wyj tkiem Dagmary. Ale ona te w ko cu przesz a do tamtego obozu.

ń

ą

ż

ń

ł

Przez ca e lata t umi w sobie gniew i al, pod przykrywk ch opaka, który w sumie zupe nie dobrze mie ci si

ł

ł

ł

ż

ą

ł

ł

ś

ę

w przyj tych kanonach. W adnym innym zabójstwie – twierdzi prof. Gierowski – zale no mi dzy

ę

ż

ż

ść

ę

osobowo ci sprawcy a czynem nie jest tak cis a jak w takim, które ma t o seksualne. T umione wewn trzne

ś ą

ś

ł

ł

ł

ę

napi cia powoli si kumuluj – rosn jak ci nienie w kotle parowym.

ę

ę

ą

ą

ś

Zamiast

Zaprosi prostytutk . Powiedzia ledczemu, e zrobi to dla artu. Sado-maso, seks dominacji.

ł

ę

ł ś

ż

ł

ż

M ski

ę

seks. Kiedy przysz a, zwi za jej r ce a cuchem. Mo e w ogóle nie chodzi o mu o seks. I wcale do niego

ł

ą

ł

ę

ł ń

ż

ł

3

nie dosz o. Kobieta za da a zwrotu pieni dzy za dojazd. Mo e skrzywi a si pogardliwie: po co mnie

ł

żą

ł

ę

ż

ł

ę

ś

wzywa dzieciaku, co w tym sensie, czasem niewiele potrzeba, eby ci nienie rozerwa o kocio .

ł

ś

ż

ś

ł

ł

Naukowcy podaj , e czynno ci sadystyczne wzgl dem ofiary s czasem ekwiwalentem zachowa

ą ż

ś

ę

ą

ń

seksualnych. S zamiast. Z pewno ci nie chcia zabi . Nie mia takiego planu. Planem pos uguj si seryjni

ą

ś ą

ł

ć

ł

ł

ą

ę

psychopatyczni mordercy seksualni.

Mo e sam nie wie, jak do tego dosz o, e zabi ? Cz owiek nie zawsze u wiadamia sobie pobudki tego,

ż

ł

ż

ł

ł

ś

co robi. Impuls. Niemo no

zapanowania nad impulsem. Zw ony stan wiadomo ci. Neurotyczni,

ż

ść

ęż

ś

ś

nadwra liwi, labilni emocjonalnie, z ma odporno ci na stres, z

ż

łą

ś ą

wysokim pogotowiem l kowym, atwiej

ę

ł

ulegaj zw eniu. Nie trac wiadomo ci, ona si im zw a i p ynie jak w kanale – ta kobieta nie jest bia ,

ą

ęż

ą ś

ś

ę

ęż

ł

łą

czyst ró , pi knym, delikatnym cia em. Ca y brud, ca e z o, ca y wstr t.

ą

żą

ę

ł

ł

ł

ł

ł

ę

Taksówkarze cz sto pe ni funkcj tak e ochraniarzy prostytutek. Ten, który za d ugo czeka na powrót

ę

ł ą

ę

ż

ł

ł

klientki Jonasza, usi owa dzwoni na jej komórk . Nie odpowiada a. Odszuka adres, który mu zostawi a.

ł

ł

ć

ę

ł

ł

ł

Drzwi by y zamkni te. Poszed na policj .

ł

ę

ł

ę

Z mieszkania dochodzi y odg osy. Kto w nim by . Musieli wej przez okno po podstawionej drabinie.

ł

ł

ś

ł

ść

Wszystko w porz dku – powiedzia na ich widok Jonasz. Zerwa si do ucieczki. Ale na korytarzu ju czekali

ą

ł

ł

ę

ż

policjanci. Kobieta le a a w

ż ł

wannie. Jonasz poodcina niektóre cz ci cia a. Wyniós i wyrzuci . Policjanci

ł

ęś

ł

ł

ł

poszli szuka ich po mietnikach.

ć

ś

Mieszka com Wyszkowa, znajomym Jonasza, ni si od tej niedzieli koszmary, chcieliby zna jasn

ń

ś ą

ę

ć

ą

odpowied – dlaczego? Bez niej mo na by pomy le , e ka dy – normalny, przeci tny, spokojny – jest w stanie

ź

ż

ś ć ż

ż

ę

okrutnie zabi cz owieka, a taka my l sp dza sen z oczu rodzicom mi ych, grzecznych licealistów. Lecz bywa

ć

ł

ś

ę

ł

tak, e nawet dysponuj c badaniami specjalistów – mówi prof. Gierowski – mo na tylko zbli y si do prawdy.

ż

ą

ż

ż ć

ę

Czasem bowiem na pytanie, dlaczego – nie ma jasnej odpowiedzi.

4