Nerwowy
Budowa i funkcja neuronów
Część gruczołowa przysadki
Przewodzenie informacji w obrębie neuronu
Mechanizm działanie hormonów
Móżdżek
Typy układu nerwowego wg. Pawłowa
1-szy i 2-gi układ sygnałów ( drugi u człowieka)

Oddechowy
wymiana gazowa w płucach i tkankach (w płucach i na obwodzie)
scharakteryzuj regulacje oddychania
mechanizm oddychania u ptaków
oddychanie płucne
odruchy nieswoiste modyfikujące oddech

BUDOWA I FUNKCJE NEURONÓW:
Podstawowe jednostki strukturalne, czynnościowe i troficzne ukł. Nerwowego. Są
odpowiedzialne za przekazywanie i integracje informacji. Kom. Nerwowe składają się z ciała
(perykarionu), błony(neurolemmy) oraz dwóch wypustek:aksonu(neuryt) która jest długa oraz
wypustki krótkie: dendryty poprzez akson kom. Nerwowa może łączyć się z innymi kom.
Nerwowymi lub gruczołowymi. Ciało neuronu syntezuje i integruje odebrane sygnały
przekazując je aksonowi, który doprowadza je do innych kom. Miejsce max. Zbliżenia
zakończenia aksonu z inna kom. To synapsa. Synapsy mają specyficzna budowe i przenoszą
informacje poprzez wydzielane na zakończeniu aksonu substancje chemiczne zwane :
mediatorem. Możemy wyróżnić synapsy:
-aksono- aksonalne
-aksono-dendrytyczne
-aksono-somatyczne
-dendrtyto-dendrytyczne

*elektryczne
*chemiczne

Ze względu na charakter mediatora:
-pobudzające- powodują depolaryzacje i postsynaptyczny potencjał pobudzający, następuje
napływ jonów Na do szczeliny synaptycznej
- hamujące: związane z wedrówką jonów Cl i K , powstaje postsynaptyczny potencjał
hamujący
Mediatory pobudzające :acetocholina, adenozyna, adrenalina, noradrenalina
Mediatory hamujące: glicyna, gaba(kw. Gamma masłowy).
Neuron charakteryzuje się pobudliwością – czyli zdolnością reagowania komórek na działanie
różnych bodzców. Jedna z charakterystycznych funkcji neuronu jest inicjacja impulsów
nerwowych, które towarzysza procesowi pobudzonia neuronu związane sa ze zmianami
elektrochemicznymi w obrebie zew. Błony kom. Nerwowej.

CZĘŚĆ GRUCZOŁOWA PRZYSADKI:

W części gruczołowej występują kom.chromofobne(obojetnochłonne) i chromofilne( kwaso- i
zasadochłonne). Jest w małym stopniu unerwiona delikatnymi nerwami towarzyszącymi
.Hormony części gruczołowej warunkuja wzrost zwierzęcia , ich rozród oraz reakcje
metaboliczne. Hormony te maja strukture białek .
-hormon wzrostu(GH , somatotropina) –wpływa na wzrost nasady kości długich , tkanek
miękkich i trzewi oraz przemiane białkową , tłuszczowa i cukrową w ustroju.. Zmniejszenie
wydzielania h. wzrostu w początkowym okresie wzrostu powoduje zahamowanie wzrostu
kości- karłowatośc , natomiast nadmierne wydzielanie – gigantyzm.Przy nadmiernym
wydzielaniu w starszym wieku powoduje nieproporcjonalny wzrost kości- akromegalie. GH
działa bezpośrednio na chrząstkę nasad kości i pobudza ją do wzrosu.
- Hormon adenokortykotropowy(ACTH- kortykotropina), pobudza ona do czynności
wydzielniczej korę nadnerczy oraz stymuluje synteze hormonów korowonadnerczowych,
wspólnie z hormonami kory nadnerczy bierze udział w procesach przystosowania się ustroju
do niekorzystnych warunków otoczenia., bierze udział także w przemianie tłuszczowców,
wywołuje hipoglikemie, zwieksza retencje azotu., pod jej wpływem zmniejsza się liczbe
eozynofilów
-Hormon tyreotropowy(TSH- tyreotropina)- kieruje wychwytywanie jodu z krwi przez
tarczyce, przemiana jodu w jod hormonalny oraz uwalnianiem jodu do krwi.
-Hormon gonadotropowy- kieruja czynnościa gonad do tych hormonów zalicza się hormon
dojrzewania pęcherzyka jajnikowego(FSH, folitropina) , hormon lutenizujacy(LH) oraz
prolaktynę.
-Lipotropina- regulacja metabolizmu tk. Tłuszczowej
-Hormon melanoforowy(MSH, intermedyna)- hormon ten u ryb , gadów i płazów reguluje
czynność kom. Pigmentowych skóry.

WYMIANA GAZÓW W PŁUCACH I TKANKACH:
Wymiana gazów miedzy powietrzem pęcherzykowym a krwia polega na dyfuzji..
Odtlenowana krew dociera do naczyń włosowatych pęcherzyków płucnych, zawiera CO2 ,
oddaje Co2 do powietrza pęcherzykowatego. Następuje przyłączenie tlenu do hemoglobiny,
powstaje oksyhemoglobina. Powoduje to natychmiastowe przyłączenie do oksyhemoglobiny
jonów potasowych, zwiększa się stężenie w krwince jon ów Cl ( uwolnione z KCl), powoduja
to błyskawiczna wędrówke do osocza , a dla zrównoważenia potencjału elektrycznego
wnikaja z osocza do wew. Krwinki jony HCO -3 . Jony wodorowęglanow w ułamku
sekundy zmieniają się w kw. Węglowy, który pod wpływem anhydrazyny weglanowej
rozpada się w wodę i Co2 który przenika do powietrza pęcherzykowego na zasadzie dyfuzji
Po oddaniu tlenu w tkankach , odtlenowana hemoglobina traci potas, jednocześnie krwinka
odbiera CO2 ze środowiska . CO2 łaczy się pod wpływem anhydrazyny z wodą zawartą w
krwince tworząc kw. Węglowy, który dysocjuje na jon wodorowy przyłaczany do
odtlenowanej hemoglobiny na miejsce potasu oraz jon wodorowęglanowy. Następuje
przechodzenie jonów wodorowęglanowych z krwinki do osocza , a na jego miejsce wpływają
jon Cl. Następnie jon Cl łączy się z uwolnionym jonem potasu i powstaje KCl.

REGULACJA ODDYCHANIA :
Oddychanie regulowane jest przez złożony ośrodek oddechowy który znajduje się w tworze
sitkowatym rdzenia przedłużonego. W tkance płucnej w drobnych oskrzelikach
dochodzących do pęcherzyków płucnych znajduja się mechanoreceptory. Pobudzenie tych
receptorów następuje w czasie rozciagania płuc podczas wdechu.

Impulsy z nich

powoduja hamowanie neuronów wdechowych rdzenia przedłużonego(ośrodek wdechu), co
prowadzi do wydechu. W czasie wydechu receptory przestaja być pobudzane i ustaje ich
wpływ hamujący na ośrodek wdechu. Osrodek ten będący pod stały wpływem ośrodka

apneustycznego osiaga ponownie stan pobudzenia i następuje wdech. W tym czasie impulsy z
pobudzonego osrodka wdechu docierają do rogów dobrzusznych rdzenia kręgowego odcinka
szyjnego i piersiowego. Z rogów dobrzusznych impulsy nerwami przeponowymi i
międzyżebrowymi zew. , pobudzając je do skurczu
W moście występuje ośrodek apneustyczny który pobudza neurony wdechowe, oraz ośrodek
pneumotaksyczny który hamuje neurony wdechowe.
Chemoreceptory kłębuszków łuku aorty i zatoki szyjnej wrażliwe są na większe obniżenie
poziomu parcjalnego tlenu we krwi lub nieduży wzrost prężności CO2 . Impulsy z
chemoreceptorów przekazywane sa do osrodka oddechowego włóknami czuciowymi
nerwów błednych – z łuku aorty lub językowo –gardłowymi – z zatoki tętnicy szyjnej i
pobudzaja częśc wdechową . Oddechy staja się częstsze i głębsze Az do momenu uzyskania
właściwego poziomu tlenu, CO2 i pH we krwi .
W tworze siateczkowym rdzenia przedłużonego w pobliżu części wdechowej ośrodka
oddechowego znajduja siękom. Nerwowe wrażliwe na stężenie jonów wodorowych , ich
pobudzenie pobudza ośrodek wdechu. Stężenie jonów wodorowych w płynie rdzeniowo –
mózgowym wzrasta gdy zwieksza się przenikanie CO2 z krwi do tego płynuPowsatje wtedy
kw. Węglowy który dysocjuje przez co zwi,Oksza się ilośc jonów wodorowych . Cześć
wdechowa osrodka pobudzana jest przez te jony tak długo , dopóki poziom we krwi nie
powróci do normy. N czynność ośrodka oddech. Duzy wpływ ma podwzgórze – ośrodek
termoregulacji, ukł. Rąbkowy- stany emocjonalne i kora mózgowa- np. świadome
krótkotrwałe wstrzymanie oddechu

MECHANIZM ODDYCHANIA U PTAKÓW:
W czasie wdecu mostek oddala się od kręgosłupa do przodu i ku dołowi a żebra
wyprostowują się , klatka piersiowa powiększa swoja objętośc w wymiarze grzbietowo
brzusznym , płuca zwiększają pojemnośc i wypełniaja się powietrzem . W czasie dechu
istotną rolę odgrywaja mieśnie międzyżebrowe zew. . W czasie wydechu kurczą się mieśnie
międzyżebrowe wew., zminiejszajac objętośc klatki piersiowej . Mięsnie brzucha działaja jak
tłoczna brzuszna ssaków. Przepona nie odgrywa waznej roli.
Krążenie powietrza
Zarówno podczas wdechu jak i wydechu przepływ powietrza z z oskrzela głównego do
oskrzeli grzbietowych i oskrzelików starego płuca odbywa się w jednym kierunku , natomiast
przepływ powietrza przez nowe płuco i bezpośrednie połaczenie z workiem piersiowym
tylnym i brzusznym zacodzi dwukierunkowo: w jednym kierunku- podczas wdechu i w
odwrotnym – podczas wydechu.
W Czasie wdechu powietrze nie przechodzi bezpośrednio z oskrzela głównego przez oskrzela
brzuszne do worków powietrznych przednich
Aby powietrze dotarło do tych worków musi przejść przez oskrzeliki starego płuca gdzie
podlega wymianie gazowej z krwią .Powietrze które dochodzi do tylnych worków
powietrznych przechodzi częściowo prze oskrzeliki nowego płuca i ulega wymianie
gazowej. W workach przednich jest niższe ciśnienie cząstkowe tlenu a wyższe Co2 niż w
workach tylnych.
W czasie wydechy powietrze przechodzi równocześnie lecz różnymi drogami ze wszystkich
worków powietrznych do tchawicy. Powietrze z worków tylnych przechodzi przez nowe
płuco a następnie cześć powietrz a przechodzi do oskrzeli grzbietowych skąd przez
oskrzeliki starego płuca –do oskrzeli brzusznych, oskrzela głównego i tchawicy. Część
powietrza może dostać się do tchawicy bez przechodzenia przez stare płuco. Powietrze z
worków przednich przechodzi bezpośrednio przez oskrzela brzuszne do oskrzela głównego i
tchawicy nie podlegając wymianie gazowej.

PRZEWODZENIE INFORMACII W OBREBIE NEURONU:
Aksony nazywane są włóknami nerwowymi . Przewodzenie impulsów wzdłuż całego
przebiegu włókien nerwowych opiera się na generowaniu w coraz to nowych odcinkach błony
włókien sygnałów elektrycznych(potencjałów czynnościowych ) przenoszących zakodowane
informacje do innych komórek.. Przepływ informacji przez neuron i jego wypustki w
warunkach fizjologicznych jest zawsze jednokierunkowy czyli ortodromowy. Przepływ w
przeciwnym kierunku nazywa się antydromowym. Dendryty lub ciało komórki odbierają
informacje od innych neuronów i przekazują ją aksonowi a ten prowadzi ja do swoich
zakończeń i przesyła innym komórka .Przewodzenie impulsów warunkuje ciągłość
anatomiczna i fizjologiczna włókna nerwowego. Dzięki otoczce mielinowej przewodzenie
impulsów odbywa się w sposób izolowany. Oznacza to ze potencjały czynnosciowe w
leżących obok siebie włóknach dośrodkowych i odśrodkowych przebiegać mogą
równoczesnie w różnych kierunkach nie oddziałując na siebie pod zadnym względem.
Włókna nerwowe mogą przewodzić impulsy w obu kierunkach. WE warunkach jednak
fizjologicznych impulsy biegną tylko w jednym kierunku W kom. Mięśniowej które
najcześciej ulegają depolaryzacji w środkowej swej długości , potencjały czynnościowe
rozchodza się w obu kierunkach.Przewodzenie impulsów odbywa się bez ich osłabienia ,
według prawa wszystko albo nic wysokość potencjału czynnościowego nie zalęzy ani od siły
ani od rodzaju działającego bodzca. Włókno nie odpowiada wytworzeniem impulsów
nerowych na działanie bodzców podprogowych , zaczyna je natomiast generować gdy
bodziec osiagnie co najmniej siłę progową Raz wytworzony bodziec progowy ma taka sama
amplirude dla tego samego aksonu. Włókna bezmielinowe przewodza impulsy w sposób
ciagły przy którym powstające miejscowo mikroprądy elektryczne poprzedzające impuls
przemieszczaja się do jednego punktu błony do następnego.We włoknach rdzennych impuls
szerzy się skokowo od jednej do następnej cieśni węzła. Cieśnie wykazuja najniższy próg
pobudliwości w aksonie i w nich tylko dochodzi do depolaryzacji progowej z następowym
wyładowanie potencjału czynnościowego.włokna mielinowe przewodza impulsy trzy razy
szybciej niż bezmielinowe. Im włókno grubsze tym większ szybkośc przewodzenia.

MECHANIZM DZIAŁANIA HORMONÓW:
Hormony nie zapoczątkowuja w ustroju nowych reakcji ale wpływaja na szybkośc i natężenie
reakcji już isniejacych.Przyjmuje się że działanie hormonów dotyczy podwyższenia
aktywności enzymów czego następstwem jest przyśpieszenie reakcji enzymatycznych ,
zwiekszenie przepuszczalności błony kom. Oraz wpływu na określone geny kierujące
synteza biłek.Poszczególne hormony maja inna budow ei charakteryzuja się innym
mechanizmem działania.Reakcja kom. Na hormony uwarunkowan jest obecnością w obrębie
bł. Kom. Lub w obrębie cytozolu swoistych struktur nastawionych na rozpoznanie
cząsteczek hormonu. Struktury te to receptory.Receptory sa biłakami które reaguja swoiście
tylkoz 1 hormonem , w stosunku di którego wykazują wysokie powinowactwo. W wyniku
działania hormonu na receptor powstaje biologiczne wiązanie między nimi. Kompleks
hormon-receptor powoduje z kolei uwalnianie szeregu substancji stanowiących wtórne
sygnały , regulujące aktywność enzymów wykonawczych i funkcje kom. Większośc
hormonów wiazana jest przez receptory błonowe obecne w bł. Kom. i bł. Wewnatrzkom.
Odrebną grupe stanowia receptory formonów steroidowych (kory nadnerczy, jajników,jader)
wykrywane wyłącznie w cytoplazmie.H. steroidowe po przeniknięciu przez bł. Kom. Łacza
się receptorem cytozolowym i przy jego udziale transportowane są do jadra kom. Powiazany
z jadrem hormon wzmaga aktywno aparatu transkrypcji. Odpowiedzią kom. Jest synteza
białka.Informacja niesina przez hormon biłakowy jest odbieran przez część regulatorową
receptora znajdującego się w bł kom. Powstanie kompleksu hormon-receptor powoduje
uczynnienie podjednostki katalitycznej, czyli układów enzymatycznych cyklazy adenylowej ,

cyklazy guanylowej.Cyklazy przekształcaja składniki kom. ATP GTP w cykliczny
adenozyno- monofosforan. Każdy z monofosforanów są przekaźnikami inf. W obrębie kom.
Pod ich wpływem następuje aktywacja odpowiednich kinaz białkowych Proces aktywacji
kinaz jest modulowany przez wiele składników wewnatrzkom. Jak jony MG , metabolity kw.
Arachidonowego Aktywne kinazy uruchamiaja wile różnych procesów enzymatycznych,
efektem tego jest nasilenie procesów metabolicznych .Hormony po spełnieniu swojej roli
zostaja unieczynnione przez swoiste ukł. Enzymatyczne.

ODDYCHANOIE PŁUCNE (zew.)

Stała wentylacja płuc odbywa się dzięki przepływowi powietrza. Płuca znajduja się w
szczelnie zamkniętej jamie opłucnej Ujemne cisnienie w jamie opłucnej wytworzone przy
pierwszym w zyciu wdechu- głównie przez zmiane objętości klatki piersiowej i pokonanie
siły sprężystości rozciągniętych po raz pierwszy pęcherzyków- utrzymuje się stale na około
0,66-1,33 KPaKażde powiekszenie objętości kl. Piersiowej pociąga za sobą spadek
cisnienia w jamie opłucnej , a ten z kolei rozszerzenie płuc.Nastepuje zatem obniżenie
cisnienia wewnatrzpecherzykowego wyrównanie natychmiastowym zassanie powietrza z
oskrzelików, oschrzeli, tchawicy,jamy nosowej, otaczjacego środowiska.Powoduje to
kierunkowy ruch powietrza- wdech.Zwiekszenie objętości kl. Piersiowej jest spowodowane
skurczem mięsni wdechowych :przepona, mięśnie międzyżebrowe zew. I w intensywnym
oddychaniu- niektóre mięśnie grzbietu i piersiowe.Dzieki nagromadzeniu sił w rozciągniętych
tkankach w casie wdechu(właściwości sprężyste płuc), wydech jest aktem biernym.Na
szczycie wdechu nastepuje rozkurcz i zwiotczenie mięsni wdechowych , nastepnie
zmniejszenie się objętości kl. Piersiowej , oraz wzrost cisnienia wewnatrzpęcherzykowego
powyżej cisnienia atmosferycznego.Powoduje to ruch powietrza z pęcherzyków za zew. W
zwiekszeniu objętości kl. Piersiowej bierze udział przepona jest ona zawsze silnie wpuklina
do wnętrza kl. Piersiowej. Jednak w czasie skurczu podczas wdechu nastepuje zmniejszenie
wpuklenia kosztem cofniecia do tyłu wypełniających jamę brzuszna narządów. Powiększa
to objętość kl. Piersiowej, a w czasie rozkurczu powraca ona do położenia poprzedniego a za
nia narządy jamy brzusznej.

MÓŻDŻEK:

Część mózgowia występująca u wszystkich kręgowców, odpowiadająca za koordynację
ruchów i utrzymanie równowagi ciała.U człowieka móżdżek znajduje się w dole tylnym
czaszki, ku tyłowi od pnia mózgu (mostu i rdzenia przedłużonego) oddzielony od nich
poprzez czwartą komorę mózgu. Od góry móżdżek przykrywają półkule mózgu;
oddzielony jest od nich przez namiot móżdżku, będący wypustką opony twardej. Móżdżek
człowieka ma kształt elipsoidalnej bryły spłaszczonej grzbietobrzusznie, o najdłuższym
wymiarze poprzecznym. Wyróżniamy powierzchnię górną móżdżku, bardziej płaską, i
powierzchnię dolną), silnie wypukloną. Parzyste części móżdzku przez podobieństwo do
półkul mózgu nazywane są półkulami móżdżku), pośrodku znajduje się nieparzysta część,
nazwana robakiem móżdżku). Od móżdżku odchodzą konary móżdżku: górny, środkowy i
dolny Zarówno półkule jak i robak móżdżku złożone są z istoty szarej i istoty białej.
Powierzchnia półkul jest bardzo silnie pofałdowana (po rozprostowaniu zajmuje
powierzchnię około 1130 cm) i składa się z istoty szarej, która tworzy korę móżdżku.
Pofałdowania kory móżdżku mają postać szczelin móżdżku, przebiegających poprzecznie
na obu powierzchniach móżdzku, dzielących je na zakręty móżdżku. Niektóre z tych
szczelin sa głębsze i dzielą móżdżek na szereg płacików. Kora składa się z trzech warstw:

drobinowej, zwojowej i ziarnistej. Wewnątrz, oddzielone od kory białą warstwą włókien,
położone są parzyste jądra móżdżkowe: jądro zębate, jądro czopowate, jądro kulkowate .
Histologicznie charakterystyczne dla móżdżku są komórki Purkinjego (duże, gruszkowate
komórki warstwy zwojowej).Anatomicznie w móżdżku wyróżnia się płaty: przedni, tylny
i kłaczkowo-grudkowy. Płaty przedni i tylny rozdzielone są szczeliną pierwszą.

FUNKCJE: Móżdżek dostaje informacje z wielu ośrodków mózgu, szybko je analizuje i
odpowiednio moduluje, aby ruchy były płynne i dokładne. Decyduje, które mięśnie mają
się kurczyć, a których odruch rozciągania ma być zahamowany, z jaką siłą etc. Móżdżek
także stale kontroluje przebieg ruchu i wprowadza do niego automatyczne poprawki. Aby
to obrazowo wyjaśnić posłużmy się przykładem: widzimy walizkę, którą mamy podnieść.
Nie wiemy jednak, że została ona wcześniej przez kogoś opróżniona i teraz jest bardzo
lekka. Móżdżek podejmuje więc decyzję, że siłą przyłożona ma być dość duża. Efektem
jest, że walizka ta "wylatuje w powietrze", a my sami tracimy równowagę. W ułamku
sekundy móżdżek redukuje przyłożoną siłę, a nawet każe przeciwstawnemu mięśniowi
wyhamować walizkę, aby np. nie został on uszkodzony. Zmienia także napięcie innych
mięśni szkieletowych, aby przywrócić równowagę. Można powiedziec że jeśli kora
mózgowa inicjuje ruchy to móżdżek w dużym stopniu je reguluje.Móżdżek bierze udział
w :

•

koordynacja ruchowa

•

równowaga

•

tonus (napięcie) mięśni

•

uczenie się zachowań motorycznych (np. jazda na rowerze)

•

decyduje o płynności i precyzji ruchów dowolnych (współdziała z okolicą ruchową
kory mózgowej)

Móżdżek otrzymuje informacje z:

•

narządów ruchu - mięśni, stawów i wiązadeł

•

ze skóry, narządów wzroku, słuchu, równowagi, rąk, stóp (z proprioreceptorów)

•

z okolicy ruchowej kory mózgu

•

z ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego

Rodzaje informacji docierających do móżdżku:

•

o stanie narządów ruchu

•

o ruchu aktualnie wykonywanym

•

o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych

•
•

o zakłóceniach równowagi ciała.

TYPY UKŁADU NERWOWEGO WG PAWŁOWA:

Określił cztery rodzaje układu nerwowego. Kryteriami służącymi wyodrębnianiu tych
rodzajów były: siła układu nerwowego, jego zrównoważenie oraz siła procesów
pobudzania/hamowania

Melancholik - słaby układ nerwowy

Choleryk - silny układ nerwowy, brak równowagi między procesami pobudzania i hamowania

Flegmatyk - silny układ nerwowy, równowaga między procesami hamowania i pobudzania,
słabe procesy zarówno hamowania jak i pobudzania

Sangwinik - silny układ nerwowy, równowaga między procesami hamowania i pobudzania,
silne procesy zarówno hamowania jak i pobudzania.

PIERWSZY I DRUGI UKŁAD SYGNAŁÓW:

Pierwszy obejmuje ogół bodźców pochodzących z otoczenia (np.: światło, dźwięk,
przedmiot), z samego organizmu oraz reakcji przez nie spowodowanych. Na drugi składa się
ogół bodźców słownych, określanych jako "sygnały sygnałów", zastępujących konkretne
bodźce otoczenia.