Fizjologia układu

Fizjologia układu

oddechowego

oddechowego

„

„

Póki oddycham – mogę mieć nadzieję”

Póki oddycham – mogę mieć nadzieję”

Oddychanie jest jednym z najważniejszych

Oddychanie jest jednym z najważniejszych

przejawów życia i polega na pobieraniu przez

przejawów życia i polega na pobieraniu przez

żywą istotę tlenu z atmosfery i oddawania do

żywą istotę tlenu z atmosfery i oddawania do

niej dwutlenku węgla.

niej dwutlenku węgla.

Oddychanie wewnętrzne ma miejsce w

Oddychanie wewnętrzne ma miejsce w

tkankach.

tkankach.

Oddychanie zewnętrzne – dostarczanie tlenu do

Oddychanie zewnętrzne – dostarczanie tlenu do

tkanek i oddawanie stamtąd do atmosfery

tkanek i oddawanie stamtąd do atmosfery

dwutlenku węgla.

dwutlenku węgla.

Górne drogi oddechowe

Górne drogi oddechowe



Jama nosowa i gardło

Jama nosowa i gardło

Dolne drogi oddechowe

Dolne drogi oddechowe



Krtań, tchawica, dwa duże oskrzela oraz

Krtań, tchawica, dwa duże oskrzela oraz

wewnątrzpłucny drzewo skrzelowe, które tworzą:

wewnątrzpłucny drzewo skrzelowe, które tworzą:

oskrzela główne dzielą się na oskrzela płatowe,

oskrzela główne dzielą się na oskrzela płatowe,

prawe na 3 (górne, środkowe i dolne), lewe na 2

prawe na 3 (górne, środkowe i dolne), lewe na 2

(górne i dolne).

(górne i dolne).



Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela

Oskrzela płatowe dzielą się na oskrzela

segmentowe. Następne wielokrotne podziały na

segmentowe. Następne wielokrotne podziały na

coraz mniejsze gałęzie doprowadzają do

coraz mniejsze gałęzie doprowadzają do

powstania najmniejszych oskrzeli, z których

powstania najmniejszych oskrzeli, z których

ostatecznie tworzą się oskrzeliki o średnicy światła

ostatecznie tworzą się oskrzeliki o średnicy światła

0,5-1 mm. Pozostałe z ostatniego podziału

0,5-1 mm. Pozostałe z ostatniego podziału

oskrzeliki noszą nazwę oskrzelików oddechowych,

oskrzeliki noszą nazwę oskrzelików oddechowych,

zwanych też oskrzelikami pęcherzykowymi,

zwanych też oskrzelikami pęcherzykowymi,

ponieważ w ich ścianie występują już pęcherzyki

ponieważ w ich ścianie występują już pęcherzyki

płucne.

płucne.

Pęcherzyki płucne

Pęcherzyki płucne



Mają ścianę zbudowaną z płaskich

Mają ścianę zbudowaną z płaskich

komórek nabłonkowych noszących

komórek nabłonkowych noszących

nazwę nabłonka oddechowego oraz

nazwę nabłonka oddechowego oraz

komórek ziarnistych produkujących i

komórek ziarnistych produkujących i

wydzielających tzw. Czynnik

wydzielających tzw. Czynnik

powierzchniowy pęcherzyka płucnego –

powierzchniowy pęcherzyka płucnego –

surfaktant- który w postaci cienkiej

surfaktant- który w postaci cienkiej

błonki pokrywa warstwą płynu

błonki pokrywa warstwą płynu

surowiczego wyścielającego wnętrze

surowiczego wyścielającego wnętrze

pęcherzyków płucnych.

pęcherzyków płucnych.

Surfaktant

Surfaktant



Jest specyficznym rodzajem detergentu

Jest specyficznym rodzajem detergentu

ułatwiającym proces rozprężania pęcherzyków

ułatwiającym proces rozprężania pęcherzyków

płucnych podczas wdechu.

płucnych podczas wdechu.



Od zewnątrz ściana pęcherzyków opleciona

Od zewnątrz ściana pęcherzyków opleciona

jest gęstą ścianą naczyń krwionośnych

jest gęstą ścianą naczyń krwionośnych

włosowatych (włośniczek płucnych).

włosowatych (włośniczek płucnych).



Pomiędzy powietrzem w pęcherzyku a krwią

Pomiędzy powietrzem w pęcherzyku a krwią

włośniczki istnieje błona. Nosi ona nazwę

włośniczki istnieje błona. Nosi ona nazwę

błony pęcherzykowo-włośniczkowej. Przez nią

błony pęcherzykowo-włośniczkowej. Przez nią

odbywa się wymiana gazów, czyli dyfuzja –

odbywa się wymiana gazów, czyli dyfuzja –

tlenu, dwutlenku węgla- między powietrzem

tlenu, dwutlenku węgla- między powietrzem

pęcherzykowym a krwią włośniczek płucnych.

pęcherzykowym a krwią włośniczek płucnych.

Wymiana (dyfuzja) tlenu i

Wymiana (dyfuzja) tlenu i

dwutlenku węgla w płucach

dwutlenku węgla w płucach



Jedynie w pęcherzykach płucnych ma

Jedynie w pęcherzykach płucnych ma

miejsce proces wymiany gazów.

miejsce proces wymiany gazów.

Czynnikiem decydującym o dyfuzji jest

Czynnikiem decydującym o dyfuzji jest

istnienie różnicy ciśnień parcjalnych

istnienie różnicy ciśnień parcjalnych

(cząstkowych) gazu po obu stronach

(cząstkowych) gazu po obu stronach

błony pęcherzykowo-włośniczkowej, czyli

błony pęcherzykowo-włośniczkowej, czyli

dyfuzja odbywa się zgodnie z różnicą

dyfuzja odbywa się zgodnie z różnicą

ciśnień parcjalnych (cząstkowych) gazu.

ciśnień parcjalnych (cząstkowych) gazu.

Dyfuzja cd.

Dyfuzja cd.



Cząsteczki tlenu dyfundują

Cząsteczki tlenu dyfundują

(przechodzą) ze światła pęcherzyków do

(przechodzą) ze światła pęcherzyków do

krwi włośniczkowej, ponieważ w

krwi włośniczkowej, ponieważ w

powietrzu pęcherzykowym ciśnienie

powietrzu pęcherzykowym ciśnienie

parcjalne (cząstkowe) jest większe (100

parcjalne (cząstkowe) jest większe (100

mm hg) niż we krwi żylnej włośniczek

mm hg) niż we krwi żylnej włośniczek

(40 mm hg), dopływającej od strony

(40 mm hg), dopływającej od strony

tętnicy płucnej.

tętnicy płucnej.

Dyfuzja cd.

Dyfuzja cd.



W przeciwnym kierunku, tj. z osocza krwi i

W przeciwnym kierunku, tj. z osocza krwi i

krwinek czerwonych włośniczek płucnych do

krwinek czerwonych włośniczek płucnych do

światła pęcherzyków przechodzą (dyfundują)

światła pęcherzyków przechodzą (dyfundują)

cząsteczki dwutlenku węgla, ponieważ we

cząsteczki dwutlenku węgla, ponieważ we

krwi żylnej dopływającej do włośniczek

krwi żylnej dopływającej do włośniczek

płucnych ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla

płucnych ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla

jest większe (46 mm hg) niż w powietrzu

jest większe (46 mm hg) niż w powietrzu

pęcherzykowym (40 mm hg). Krew po

pęcherzykowym (40 mm hg). Krew po

przepłynięciu włośniczek płucnych staje się

przepłynięciu włośniczek płucnych staje się

krwią bogatą w tlen – utlenowaną.

krwią bogatą w tlen – utlenowaną.

Napięcie płucne

Napięcie płucne



Ciśnienie powietrza wielkości jednej

Ciśnienie powietrza wielkości jednej

atmosfery działa z jednej strony od zewnątrz

atmosfery działa z jednej strony od zewnątrz

na klatkę piersiową z drugiej od wewnątrz

na klatkę piersiową z drugiej od wewnątrz

przez światło dróg oddechowych na

przez światło dróg oddechowych na

powierzchnię wewnętrzną płuc. Oprócz tego

powierzchnię wewnętrzną płuc. Oprócz tego

istnieją inne siły działające na klatkę

istnieją inne siły działające na klatkę

piersiową i płuca.

piersiową i płuca.



W toku kształtowania się klatki piersiowej i

W toku kształtowania się klatki piersiowej i

płuc wytwarza się sprężyste napięcie płuc –

płuc wytwarza się sprężyste napięcie płuc –

działające do wewnątrz oraz sprężyste

działające do wewnątrz oraz sprężyste

napięcie klatki piersiowej – działające na

napięcie klatki piersiowej – działające na

zewnątrz.

zewnątrz.

Napięcie płucne cd.

Napięcie płucne cd.



Przeciwstawne działanie obu sił

Przeciwstawne działanie obu sił

sprężystych wywołuje ujemne ciśnienie w

sprężystych wywołuje ujemne ciśnienie w

jamie opłucnowej (między ścianą klatki

jamie opłucnowej (między ścianą klatki

piersiowej i płucem), mniejsze od

piersiowej i płucem), mniejsze od

atmosferycznego.

atmosferycznego.



To zjawisko tłumaczy fakt, że płuco w fazie

To zjawisko tłumaczy fakt, że płuco w fazie

wdechu jest pociągane przez ścianę klatki

wdechu jest pociągane przez ścianę klatki

piersiowej, mimo że nie jest z nią niczym

piersiowej, mimo że nie jest z nią niczym

połączone. Sprężyste napięcie płuc ma

połączone. Sprężyste napięcie płuc ma

działanie ssące na wewnętrzna

działanie ssące na wewnętrzna

powierzchnię ściany klatki piersiowej.

powierzchnię ściany klatki piersiowej.

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa



Gdy przedziurawieniu ulegnie ściana

Gdy przedziurawieniu ulegnie ściana

klatki piersiowej następuje

klatki piersiowej następuje

wprowadzenie powietrza do jamy

wprowadzenie powietrza do jamy

opłucnowej. Wówczas płuco kurczy się,

opłucnowej. Wówczas płuco kurczy się,

zapada i przylega do miejsca wnikania

zapada i przylega do miejsca wnikania

do płuc oskrzela głównego i naczyń

do płuc oskrzela głównego i naczyń

krwionośnych, wsysając powietrze

krwionośnych, wsysając powietrze

przez powstały otwór.

przez powstały otwór.



Jama opłucnowa wypełnia się

Jama opłucnowa wypełnia się

powietrzem a zapadnięte płuco nie

powietrzem a zapadnięte płuco nie

bierze udziału w oddychaniu.

bierze udziału w oddychaniu.

Zespół zaburzeń oddychania -

Zespół zaburzeń oddychania -

ZZO

ZZO

Klinicznie przejawia się brakiem wymiany

Klinicznie przejawia się brakiem wymiany

gazowej w płucach z postępującą

gazowej w płucach z postępującą

niedodmą wydechową.

niedodmą wydechową.

ZZO dotyczy głównie niedojrzałych

ZZO dotyczy głównie niedojrzałych

noworodków.

noworodków.

Częstość występowania ZZO i

Częstość występowania ZZO i

umieralność noworodków z tego

umieralność noworodków z tego

powodu jest odwrotnie proporcjonalna

powodu jest odwrotnie proporcjonalna

do wieku ciążowego i masy

do wieku ciążowego i masy

urodzeniowej noworodka.

urodzeniowej noworodka.

ZZO

ZZO

W Stanach Zjednoczonych z powodu ZZO ginie

W Stanach Zjednoczonych z powodu ZZO ginie

rocznie 12 tyś. Noworodków (20% wszystkich

rocznie 12 tyś. Noworodków (20% wszystkich

zgonów), w innych krajach odsetek ten waha się

zgonów), w innych krajach odsetek ten waha się

od 25 – 75% i nie ma tendencji spadkowej.

od 25 – 75% i nie ma tendencji spadkowej.

W ZZO decydujące znaczenie ma niedojrzałość

W ZZO decydujące znaczenie ma niedojrzałość

tkanki płucnej.

tkanki płucnej.

Niedojrzałość tkanki płucnej wiąże się z

Niedojrzałość tkanki płucnej wiąże się z

niedoborem aktywnych powierzchniowo

niedoborem aktywnych powierzchniowo

substancji – czynnik przeciwniedodmowy -

substancji – czynnik przeciwniedodmowy -

surfaktant, który zmniejsza napięcie

surfaktant, który zmniejsza napięcie

powierzchniowe w warstwie granicznej między

powierzchniowe w warstwie granicznej między

powietrzem a ścianą pęcherzyka płucnego,

powietrzem a ścianą pęcherzyka płucnego,

umożliwiając jego otwarcie w momencie

umożliwiając jego otwarcie w momencie

rozpoczęcia oddychania.

rozpoczęcia oddychania.