str_36_37.indd

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

FIZYKOTERAPIA

20%

17%

37%

14%

odmrożenia

zimno po zabiegu

zaburzenia oddychania

lęk

bóle głowy

skok RR

21-30

31-40

41-50

51-60

61-70

71-80

Czy krioterapia jest

bezpieczna?

W artykule zamieszczono wyniki obserwacji objawów niepożądanych u pacjentów III Oddziału Rehabilitacji Schorzeń
Narządu Ruchu GCR „Repty” poddanych zabiegowi krioterapii ogólnoustrojowej.

trakcie zabiegu krioterapii ogólno-
ustrojowej w organizmie ludzkim

dochodzi do szeregu reakcji będących
odpowiedzią na niską temperaturę. Praca ta
jest próbą przedstawienia charakteru reak-
cji niepożądanych mogących pojawiać się
w trakcie krioterapii ogólnoustrojowej.

Objawy niepożądane i ich charakter

Przeprowadzona przez nas obserwacja doty-
czyła częstości występowania w trakcie za-
biegu krioterapii ogólnoustrojowej objawów
niepożądanych i ich charakteru. Analizie
poddano 64 pacjentów hospitalizowanych
w III Oddziale Rehabilitacji Schorzeń
Narządu Ruchu GCR „Repty” w szerokim
przedziale wiekowym – od 20 do 79 lat

– bez rozróżnienia pod względem płci,
którzy skorzystali z zabiegu krioterapii
ogólnoustrojowej w okresie od marca
2006 r. do maja 2007 r. (ryc.1).

Większość pacjentów wykazywała dość

dobrą tolerancję zimna, a obserwowanymi
objawami niepożądanymi były bóle głowy
pojawiające się podczas przebywania
w kriokomorze w czasie dłuższym niż
90 sekund (6 osób) i wzrost ciśnienia tęt-
niczego krwi (13 osób). U czterech osób
oba objawy wystąpiły łącznie. W dwóch
przypadkach było to powodem przerwania
serii zabiegów, a w jednym – skrócenia
czasu trwania pojedynczego zabiegu.

Należy zauważyć, że podwyższenie

ciśnienia tętniczego następowało w trakcie

zabiegu u większości pacjentów, co było
stwierdzane pomiarem (metodą bezkrwa-
wą) dokonanym natychmiast po opuszcze-
niu kriokomory. Znamienny jest fakt, że
istotny skok ciśnienia skurczowego krwi,
tj. ponad 30 mmHg, występował zarówno
u osób zdrowych, jak i osób chorujących
na nadciśnienie (odpowiednio 6 i 7 osób).
Biorąc pod uwagę wiek pacjentów, częściej
wzrost ciśnienia tętniczego krwi występo-
wał u osób przed 60. r.ż. niż u starszych
(odpowiednio 9 i 4).

Kolejnymi objawami niepożądanymi

były:
− zaburzenia oddychania (3 osoby) związa-

ne z brakiem zdolności do dostosowania
rytmu oddechu do zaleceń personelu

bóle

głowy

zaburzenia

oddechu

lęk

odmrożenia

infekcje

skok RR

3,5

2,5

1,5

0,5

Liczba pacjentów

Ryc. 3. Struktura objawów niepożądanych powodujących przerwanie zabiegu

Ryc. 1. Struktura wieku pacjentów poddanych krioterapii ogólnoustrojowej

Wiek (lata)

Liczba pacjentów

Ryc. 2. Struktura objawów niepożądanych

Objawy niepożądane

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2008

FIZYKOTERAPIA

(zbyt szybki i zbyt głęboki wdech, zbyt
płytki wydech), co było powodem prze-
rwania krioterapii u tych pacjentów,

− napady nieokreślonego lęku połączo-

ne z uczuciem dyskomfortu (5 osób)
– zabiegi przerwano w trzech przy-
padkach, pozostali pacjenci mimo
wszystko wyrazili chęć dokończenia
serii zabiegów,

− powierzchowne odmrożenia I stopnia

(7 osób), które pojawiały się pod koniec
serii (7-8 zabieg) i zazwyczaj dotyczyły
dołów podkolanowych. Dolegliwości
bardzo szybko ustępowały i tylko u jed-
nej osoby były powodem przerwania
krioterapii,

− uporczywe uczucie zimna po kilku go-

dzinach od zakończenia pojedynczego
zabiegu, w połączeniu z bólami głowy
(1 osoba).
W jednym przypadku przerwano krio-

terapię z powodu ostrej infekcji górnych
dróg oddechowych, której wystąpienie
nie było jednak powikłaniem związanym
bezpośrednio z zabiegiem. Ogółem objawy
niepożądane wystąpiły u 30 z 64 pacjen-
tów poddanych zabiegowi krioterapii
ogólnoustrojowej, co stanowi 47% badanej
populacji (ryc. 2). Ostatecznie zabieg z po-
wodu ww. przyczyn przerwano jedynie
u ośmiu osób, tj. u 13% ogółu pacjentów
poddanych krioterapii ogólnoustrojowej.

Strukturę objawów niepożądanych, które
były przyczyną przerwania zabiegu krio-
terapii ogólnoustrojowej, i ich rozkład
ilościowy przedstawia ryc. 3. Należy
zaznaczyć, że u pięciu pacjentów wystę-
powało kilka objawów niepożądanych
jednocześnie.

Wszystkie osoby z grupy 34 pacjentów,

u których nie wystąpiły żadne objawy
niepożądane, wyrażały duże zadowolenie
i chęć powtórzenia tego rodzaju zabiegu
w przyszłości. Również 10 osób z grupy,
w której wystąpiły objawy niepożąda-
ne, okazywało zadowolenie z zabiegu
i w miarę możliwości chęć powtórnego
skorzystania z niego.

Wnioski

Z analizy wyżej zaprezentowanych danych
można wysnuć wniosek, że choć w trakcie
zabiegu krioterapii ogólnoustrojowej dość
często pojawiają się objawy niepożądane,
rzadko są na tyle ciężkie, by powodować
konieczność jego przerwania. Zatem
jest on bezpieczny i dostępny dla osób
w każdym wieku, pod warunkiem ich
prawidłowej kwalifikacji oraz prze-
strzegania zasad bezpieczeństwa. Nigdy
nie obserwowano objawów mogących
w jakikolwiek sposób zagrażać życiu
pacjentów. Bezwzględnym warunkiem
poprawnego przeprowadzenia zabiegu

– poza prawidłową kwalifikacją – wydaje
się przestrzeganie zasady odpowiednio
długiego prowadzenia ćwiczeń ogólnokon-
dycyjnych w sali gimnastycznej po wyjściu
z kriokomory, tak aby organizm zdołał
wyprodukować odpowiednią ilość ciepła
endogennego, co zabezpiecza pacjenta
przed bardzo nieprzyjemnym uczuciem
zimna, pojawiającym się od kilkunastu
do kilkudziesięciu minut po zaprzestaniu
wysiłku fizycznego, i mogącym utrzymy-
wać się przez kilka godzin.

Bez wątpienia bilans korzyści i strat

mogących wynikać z tego rodzaju od-
działywania na organizm wskazuje na
dostarczanie większej liczby bodźców
o oddziaływaniu pożądanym, które zde-
cydowanie ułatwiają prowadzenie dalszej
rehabilitacji. Jednakże należy mieć na
uwadze, że pojawiają się także objawy
niepożądane, o istnieniu których należy
pamiętać i w razie ich wystąpienia szybko
i stanowczo na nie reagować. W żadnym
wypadku zabieg nie powinien być prze-
prowadzany bez nadzoru przeszkolonego
personelu medycznego.

RZEMYSŁAW

OŁTYS

, D

ANUTA

LWART

GCR „Repty”

Tarnowskie Góry

Piśmiennictwo u autorów i w „RwP+”

Document Outline