•

 

1  

Zrównanie  i  podniesienie  wieku  

emerytalnego    

 

Materiał  informacyjny  –  rozszerzony  i  uzupełniony

   

Warszawa,  17  lutego  2012  

2  

RAPORT PODSTAWOWY – SLAJDY 3 - 25

MATERIAŁY DODATKOWE

DEMOGRAFIA

ZMIANY NA RYNKU PRACY

GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE

SPIS TREŚCI

MATERIAŁY DODATKOWE

DEMOGRAFIA – SLAJDY

27 - 32

ZMIANY NA RYNKU PRACY – SLAJDY

33 - 43

GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE
– SLAJDY

44 - 47

Celem niniejszego raportu jest odpowiadanie na najważniejsze pytania pojawiające
się w debacie na temat reformy emerytalnej. Z tego względu będzie on
sukcesywnie uzupełniany o materiały odnoszące się do najważniejszych kwestii
podnoszonych w toku konsultacji społecznych.

Od zespołu redagującego:

• 

Od  lat  90.  XX  wieku  prawie  wszystkie  kraje  UE,  ale  także  

USA,  Japonia  i  Kanada  podnoszą  wiek  emerytalny.    

• 

  Kryzys  zadłużenia  pokazuje,  że  niebilansujące  się  systemy  

emerytalne  nie  mogą  być  dłużej  finansowane  długiem.  

• 

  Alternatywą  dla  niepodnoszenia  wieku  emerytalnego  jest    

wzrost   obciążeń   podatkowych   lub   drastyczne   obniżanie  

emerytur.   Oba   działania   prowadziłyby   do   obniżenia  

poziomu   życia   i   utraty   konkurencyjności   przez   polską  

gospodarkę.  

• 

Dłuższa   aktywność   zawodowa   oraz   zrównanie   wieku  

e m e r y t a l n e g o   k o b i e t   i   m ę ż c z y z n   s ą   w ś r ó d  

najważniejszych   rekomendacji   Komisji   Europejskiej   w  

tzw.  białej  księdze  emerytur,  opublikowanej  16  lutego.    

Globalny  kontekst  proponowanych  zmian  

3  

Kluczowe  przyczyny  zrównania  i  podniesienia  wieku  emerytalnego  

1  

2  

3  

4  

5  

*  Ceny  stałe  2012  

4  

 

Polska  należy  do  krajów,  w  których  najwcześniej  przechodzi  się  na  emeryturę,  co  dotyczy  

szczególnie  kobiet.  Jest  jednym  z  ostatnich  krajów  UE,  który  nie  podniósł  wieku  emerytalnego  

przynajmniej  do  65  lat  zarówno  dla  kobiet,  jak  i  mężczyzn.  

 Rośnie  dysproporcja  między  liczbą  osób  w  wieku  produkcyjnym  i  emerytalnym,  ponieważ:  

– 

Polacy  żyją  dłużej,  

– 

spada  liczba  narodzin,  

– 

coraz  więcej  Polaków  dłużej  się  uczy.  

 Od  1999  r.  Polacy  w  większości  sami  gromadzą  kapitał  na  swoją  emeryturę,  a  wydłużająca  się  

długość  życia  powoduje,  że  pracują  krócej  na  każdy  rok  pobierania  emerytury,  co  przekłada  się  na  

niższe  świadczenia  emerytalne.  

 Konieczność  równoczesnego  utrzymywania  starego  i  nowego  systemu  emerytalnego  powoduje  

pogłębienie  się  dysproporcji  wpłat  i  wypłat.  Deficyt  systemu  emerytalnego  wzrośnie  z  41  mld  zł  w  

2013  r.  do  106  mld  zł  w  2030  r.

*

 

 Światowy  kryzys  pokazuje,  jak  kosztowne  i  bolesne  dla  obywateli  może  być  finansowanie  deficytu  

pożyczkami  na  rynku  finansowym.  

Polska  ma  prawie  najniższy  wiek  przejścia  na  emeryturę  w  Europie

1

,  

w  szczególności  dla  kobiet  

Wiek  emerytalny  w  2040  roku

2

   

Kobiety  

Mężczyźni  

1  Według  aktualnego  stanu  prawnego,  biorąc  pod  uwagę  docelowy  wiek  emerytalny  

2  Dodatkowo  niektóre  kraje  wprowadziły  odstępstwa,  np.  ze  względu  na  długi  staż  pracy  
Źródło:  

European  Commission,  Economic  Policy  Commi:ee,  Working  Group  on  Ageing  Popula@ons  and  Sustainability,  2011  

Polska  

60,0  

Słowenia  

61,0  

Słowacja  

62,0  

Łotwa  

62,0  

Bułgaria  

63,0  

Rumunia  

63,0  

Luxemburg  

65,0  

Grecja  

65,0  

Malta  

65,0  

Cypr  

65,0  

Litwa  

65,0  

Portugalia  

65,0  

Belgia  

65,0  

Austria  

65,0  

Węgry  

65,0  

Estonia  

65,0  

Czechy  

66,5  

Francja  

67,0  

Wielka  Brytania  

67,0  

Holandia  

67,0  

Hiszpania  

67,0  

Szwecja  

67,0  

Niemcy  

67,0  

Irlandia  

68,0  

Finlandia  

68,0  

Włochy  

68,6  

Dania  

70,0  

63,0  

65,0  

62,0  

62,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

65,0  

66,5  

67,0  

67,0  

67,0  

67,0  

67,0  

67,0  

68,0  

68,0  

68,6  

70,0  

5  

Zdecydowana  większość  państw  UE  zrównała    wiek  emerytalny    

dla  kobiet  i  mężczyzn  (wg  stanu  na  2020  rok)  

1  Według  aktualnego  stanu  prawnego,  biorąc  pod  uwagę  docelowy  wiek  emerytalny  w  2020  r.  

Źródło:  European  Commission,  White  paper  for  adequate,  safe  and  sustainable  pensions.

 

Kraje,  w  których  zrównano  wiek  

emerytalny  dla  kobiet  i  mężczyzn

1

   

Kraje,  w  których  nie  zrównano  wieku  

emerytalnego  dla  kobiet  i  mężczyzn

1

   

Irlandia  

Szwecja  

Finlandia  

Wielka  

Brytania  

Dania  

Holandia  

Estonia  

Niemcy  

Łotwa  

Litwa  

Polska  

Czechy  

Francja  

Belgia  

Austria  

Węgry  

Słowacja  

Bułgaria  

Luksemburg  

Portugalia  

Hiszpania  

Grecja  

Włochy  

Malta  

Cypr  

Rumunia  

Sło

wenia  

6  

Zdecydowana  większość  państw  UE  zrównała    wiek  emerytalny    

dla  kobiet  i  mężczyzn  (wg  stanu  na  2040  rok)  

1  Według  aktualnego  stanu  prawnego,  biorąc  pod  uwagę  docelowy  wiek  emerytalny  

Źródło:  

European  Commission,  Economic  Policy  Commi:ee,  Working  Group  on  Ageing  Popula@ons  and  Sustainability

,  

2011  

Kraje,  w  których  zrównano  wiek  

emerytalny  dla  kobiet  i  mężczyzn

1

   

Kraje,  w  których  nie  zrównano  wieku  

emerytalnego  dla  kobiet  i  mężczyzn

1

   

Irlandia  

Szwecja  

Finlandia  

Wielka  

Brytania  

Dania  

Holandia  

Estonia  

Niemcy  

Łotwa  

Litwa  

Polska  

Czechy  

Francja  

Belgia  

Austria  

Węgry  

Słowacja  

Bułgaria  

Luksemburg  

Portugalia  

Hiszpania  

Grecja  

Włochy  

Malta  

Cypr  

Rumunia  

Sło

wenia  

7  

–  wzrost  o  1  miesiąc  
     rocznie  w  latach    
     2013-­‐2018,  
 
–  wzrost  o  2  miesiące    
     rocznie  w  latach  
     2019-­‐2027.  

Hiszpania  

Wielka  Brytania  

Niemcy  

Czechy  

Włochy  

Źródło:  Komisja  Europejska,  ILO,  OECD  

–    stopniowe    

       dojście  do  wieku    

       emerytalnego  
       65  lat  dla  kobiet    

       do  2018  r.,  
 

–  stopniowe    

     podwyższenie    
     wieku  emerytalnego  

     dla  kobiet    
     i  mężczyzn  do  68  lat  

     do  2046  r.  

 –    stopniowa  zmiana  

         w  latach    

         2012-­‐2029,  
 

–    możliwość    
       przejścia    

       na  wcześniejszą    

       emeryturę  w  wieku  
       63  lat  dla  osób    

       z  bardzo  długim  
       stażem  pracy,  ale    

       kosztem  znaczącego  

       spadku  świadczeń.  

–  wzrost  o  2  miesiące  

     rocznie    

     od  2013  r.    
     bez  określonego  

     docelowego  wieku  
     emerytalnego,  

 

–  wiek  emerytalny    
     nie  będzie  dłużej    

     zróżnicowany  dla    
     kobiet  bez  względu  

     na  liczbę  dzieci.  

 –  wiek  emerytalny  

       zależny  od  dalszego  

       oczekiwanego  życia,  
 

 –  skokowy  wzrost  
       z  60  do  65  roku  życia  

       dla  kobiet    

       pracujących    
       w  sektorze  

       publicznym  w  2010  
       r.  i  następnie    

       do  66  lat    

       w  2012  r.  

Wiek  przejścia  na  emeryturę  

67

65

Kobiety  

67

65

2027  

2012  

Mężczyźni  

68

60

Kobiety  

68

65

2046  

2011  

Mężczyźni  

67

65

Kobiety  

67

65

2029  

2011  

Mężczyźni  

66,7  

60,7  

Kobiety  

2041  

66,7  

2012  

62,1  

Mężczyźni  

60,3   70,0  

Kobiety  

70,0  

2011  

65,3  

2060  

Mężczyźni  

Przykłady  zmian  wieku  emerytalnego  w  wybranych  państwach  

8  

• 

Większą  część  życia  spędzamy  

ucząc  się  i  na  emeryturze,    

a  mniejszą  część  życia  pracując.  

• 

Polacy  coraz  krócej  pracują  na  

każdy  rok  swojej  emerytury.  

• 

Spada  liczba  osób  w  wieku  

produkcyjnym  przypadająca  na  

jednego  emeryta  (3,9  w  2010  r.;  

1,3  w  2060  r.).  

• 

Spada  liczba  rąk  do  pracy  –  

o  4,9  mln  osób  w  latach    

2010-­‐2040

,  czyli  do  21  mln  osób  

           w  wieku  produkcyjnym.  

• 

Wydłużająca  się  długość  życia:  

             –      tylko  w  ciągu  ostatnich  20  lat  długość  życia  

                       osób  w  wieku  65  lat  wzrosła    

                       o  2,7  dla  mężczyzn  i  o  3,3  dla  kobiet    

                       do  odpowiednio  80,1  i  84,5  lat;  
             –      kobieta  obecnie  38-­‐letnia  –  pierwszy  rocznik,  

                       który  przejdzie  na  emeryturę  w  wieku  67  lat  

                       w  2040  r.,  dożyje  przeciętnie  86,5  lat.    

 
• 

Malejąca  liczba  narodzin  i  osób  wchodzących    

           na  rynek  pracy  –  około  600  tysięcy  25-­‐latków,  
           i  tylko  około  380  tysięcy  5-­‐latków.  

 
• 

Wydłużający  się  okres  edukacji  –  przeciętny    

             25-­‐latek  w  1990  r.  spędził  8,4  lat  ucząc  się,  
             podczas  gdy  w  2010  r.  było  to  już  10  lat.  

Wpływ  na  obecny  

system  emerytalny  

Główne  trendy  demograficzno-­‐społeczne  

Źródło:  Materiały  AWG,  UNDP,  Prognoza  demograficzna  GUS  przedłużona  przez  ZUS  

Narasta  dysproporcja  między  liczbą  osób  w  wieku  produkcyjnym    

i  emerytalnym  

9  

1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060

92  

90  

88  

86  

84  

82  

80  

0  

+8,7  

86,1  

83,8  

81,2  

80,1  

78,6  

77,4  

Oczekiwana  długość  życia  65-­‐letniej  osoby  w  Polsce  

Źródło:  AWG  

Rośnie  długość  życia  na  emeryturze  

Kobiety  

Mężczyźni  

1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 2060

92  

90  

88  

86  

84  

82  

0  

+8,6  

Polska  

89,8  

87,7  

85,3  

84,5  

82,5  

81,2  

10  

Dzieciństwo  

i  edukacja  

Aktywność  

zawodowa  

Emerytura                

2007  

28%  

42%  

30%  

1985  

25%  

54%  

21%  

1965  

23%  

69%  

8%  

Liczba  lat  aktywności  

zawodowej  na  każdy  

rok  emerytury  

8,1  

2,6  

1,4  

2007  

30%  

49%  

21%  

1985  

27%  

62%  

12%  

1965  

24%  

73%  

4%  

20,5  

5,3  

2,4  

Już  teraz  efektywny  czas  na  emeryturze  jest  tylko  o  połowę  krótszy    

od  czasu  aktywności  zawodowej  

Źródło:  OECD,  obliczenia  własne  

Mężczyźni  

Kobiety  

11  

12  

Źródło:    AWG,  GUS  

W  przyszłości  dramatycznie  spada  liczba  osób  w  wieku  

produkcyjnym,  z  26,0  do  21,1  milionów  osób  w  2040  r.  

400   300   200   100   0   -­‐100   -­‐200   -­‐300   -­‐400  

2010,  ogółem  38,2  milionów  osób  

W  tysiącach  osób  

M15-­‐64

,  

K15-­‐59     M65+,  K60+-­‐  

0-­‐14  

2040,  ogółem  36  milionów  osób  

Mężczyźni  

Kobiety  

12,1  %  

populacji  

58,7%  

populacji  

29,2%  

populacji  

400   300   200   100  

0  

-­‐100  

-­‐200   -­‐300   -­‐400  

10,5  mln  

21,1  mln  

4,4  mln  

Mężczyźni  

Kobiety  

6,4  mln  

26,0  mln  

5,8  mln  

16,8%  

populacji  

68,1%  

populacji  

15,2%  

populacji  

Wiek

400   300   200   100  

0  

-­‐100   -­‐200   -­‐300  

13  

12,2  mln  

16,5  mln  

3,9  mln  

W  przyszłości  dramatycznie  zmaleje  liczba  osób  w  wieku  

produkcyjnym,  z  26  do  16,5  mln  osób  w  2060  r.  

400   300   200   100   0   -­‐100   -­‐200   -­‐300   -­‐400  

6,4  mln  

16,8%  

populacji  

68,1%  

populacji  

26,0  mln  

15,2%  

populacji  

5,8  mln  

2010  r.,  ogółem  38,2  mln  osób  

2060  r.,  ogółem  32,5  mln  osób  

Mężczyźni  

Kobiety  

Mężczyźni  

Kobiety  

12,0%  

populacji  

50,5%  

populacji  

37,5%  

populacji  

W  tysiącach  osób  

Źródło:    AWG,  GUS  

M15-­‐64

,  

K15-­‐59     M65+,  K60+-­‐  

0-­‐14  

Wiek

2060  

12,7  

2050  

14,2  

2040  

10,5  

16,1  

2030  

9,6  

17,3  

2020  

8,4  

18,2  

2010  

6,5  

18,1  

11,9  

12,2  

Liczba  emerytów  

Liczba  osób  aktywnych  zawodowo  

Zmaleje  liczba  osób  aktywnych  zawodowo  a  wzrośnie  liczba  osób  

na  emeryturze  

Uwaga:  Dane  bez  zmian  w  systemie  emerytalnym  

Źródło:  MF,  AWG  

• 

W  latach  2010-­‐2040  

             liczba  osób  w  wieku  

             produkcyjnym  zmaleje    

             o  4,9  mln  osób,    

             do  około  21  mln    

             ze  względu    

             na  malejącą  liczbę  

             urodzeń  w  ostatnich    

             20  latach.  
• 

Mniejsza  liczba  osób    w  

wieku  produkcyjnym  

spowoduje  zmniejszenie  

liczby  osób  aktywnych  

zawodowo  o  2  mln  już  do  

2040  r.  i    o  kolejne    

         3,4  mln  do  2060  r.  
• 

W  latach  2010-­‐2040    

liczba  osób    w  wieku  

emerytalnym  wzrośnie    

         o  4  mln.  

Prognozowana  liczba  osób  aktywnych  zawodowo  i  liczba  emerytów  (mln)  

14  

Pozostawienie  wieku  
emerytalnego    
bez  zmian  

•  Drastycznie  ograniczone  emerytury  i  rosnące  ubóstwo  osób  

starszych,  

•  Niższy  wzrost  gospodarczy  spowodowany  ubytkiem  osób  

w  wieku  produkcyjnym,  

•  Wysoki  deficyt  systemu  emerytalnego,  ograniczający  wydatki  

na  rozwój.  

Zwiększenie  

składek/podatków  

•  Znacząco  niższy  wzrost  gospodarczy  spowodowany  wyższymi  

kosztami  pracy  oraz  mniejszą  liczbą  pracujących  

•  Ucieczka  dobrych  pracowników  za  granicę,  
•  Mniejsze  zarobki  neqo.  

Podniesienie  wieku  

emerytalnego  

•  Wyższe  emerytury,  
•  Stabilny  rozwój  gospodarczy,  
•  Dłuższy  okres  pracy.  

Konsekwencje:

 

Możliwe  są  trzy  rozwiązania  

15  

16  

•  Zmiany  w  wieku  emerytalnym  będą  bardzo  stopniowe  i  w  niewielkim  

stopniu  będą  dotyczyły  ludzi  tuż  przed  emeryturą.  

 

•  Zrównanie  wieku  emerytalnego  kobiet  i  mężczyzn  na  poziomie  67  lat  

nastąpi  dopiero  w  2040  r.  

•  Rozłożenie  zmian  na  lata  pozostawia  wiele  czasu  na  dostosowania  na    

rynku  pracy,  zarówno  po  stronie  pracowników  jak  i  pracodawców.  

 

•  Stopniowe  podnoszenie  wieku  emerytalnego  ograniczy  niedobór  

pracowników  w  stale  rosnącej  polskiej  gospodarce  i  zwiększy  

bezpieczeństwo  finansowe  Polaków.  

•  Obecnie  jest  ostatni  moment  na  wykorzystanie  potencjału  

powojennego  wyżu  demograficznego.  Odłożenie  zmian  w  czasie  

wymagałoby  zdecydowanie  bardziej  drastycznych  i  bolesnych  zmian    

w  przyszłości.  

Propozycja  rządu  to  bezpieczeństwo  dla  ludzi  i  gospodarki  

Wzrost  wieku  emerytalnego  jest  i  tak  wolniejszy  od  rosnącej  

 

długości  życia

*

 

Kobieta  

Mężczyzna  

*Uwzględniając  ostatnie  20  lat  

**  Długość  dalszego  oczekiwanego  życia  dla  osoby  w  wieku  65  lat  

17  

8.1  

89,8  

60  

55  

60  

65  

70  

75  

80  

85  

90  

1990   2000   2010   2020   2030   2040   2050   2060  

długość  życia**  

wiek  emerytalny  

67

65  

55  

60  

65  

70  

75  

80  

85  

90  

1990  

2000  

2010  

2020  

2030  

2040  

2050  

2060  

długość  życia**  

wiek  emerytalny  

86,1

77,4

67

Zmiany  rozłożone  w  czasie  do  2040  roku  

18  

Wiek  przejścia  na  emeryturę  

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

60  lat  

55  lat  

50  lat  

39  lat  

40  lat  

 45  lat  

38  lat  

Kobiety  

Mężczyźni  

 Wiek  w  2012  roku    

Podniesiony  wiek  emerytalny  

Obecny  wiek  emerytalny  

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

64  lata  

 58  lat  

59  lat  

60  lat  

61  lat  

62  lata  

63  lata  

60  lat  

61  lat  7  miesięcy  

63  lata  3miesiące  

64  lata  11  miesięcy  

66  lat  7  miesięcy  

66  lat  11  miesięcy  

67  lat  

65  lat  3  miesiące  

65  lat  7  miesięcy  

65  lata  11  miesięcy  

66  lat  3  miesiące  

66  lat  7  miesięcy  

66  lat  11  miesięcy  

67  lat  

19  

•  Badania  pokazują,  że  większa  liczba  pracujących  osób  starszych  nie  ogranicza  dostępu  do  pracy  

osobom  młodym    –  w  krajach,  w  których  pracuje  więcej  osób  starszych,  jednocześnie  pracuje  

więcej  osób  młodych.  

•  Starsi  i  młodsi  nie  konkurują  o  te  same  miejsca  pracy.  

•  Wzrost  gospodarczy  w  Polsce  będzie  zwiększać  zapotrzebowanie  na  pracowników.  
•  Zabraknie  rąk  do  pracy  –  w  latach  2010-­‐2020  liczba  osób  w  wieku  20-­‐34  lata  zmaleje  

o  1,8  mln.  

Większa  liczba  osób  starszych  na  rynku  pracy  nie  zablokuje  miejsc  

pracy  osobom  młodym  

2060  

12,7  

2050  

14,2  

2040  

16,1  

2030  

17,3  

2020  

18,2  

2010  

18,1  

Liczba  osób  aktywnych  zawodowo  (mln)  

Źródło:  AWG,  Komisja  Europejska  –  AMECO,  OECD  2011,  NBER  2010  

20  

Nawet  w  okresie  spowolnienia  gospodarczego  

 liczba  pracujących  w  Polsce  rosła  

Źródło:  AMECO  -­‐  Komisja  Europejska,  AWG  

Liczba  pracujących  w  gospodarce  narodowej  (mln)    

W  milionach  

16,1  

0,88  

2011  

2010  

16,0  

2009  

15,9  

2008  

15,8  

2007  

15,2  

2006  

13,8  

13,8  

14,2  

2001  

2004  

14,1  

2002  

14,5  

2005  

2000  

13,6  

14,6  

2003  

2,1  

0,63  

I  poł.  2011  

2010  

2,0  

2009  

1,8  

2008  

1,7  

2007  

1,5  

Liczba  pracujących  w  wieku  55+  (mln)  

Podniesienie  wieku  emerytalnego  przełoży  się  na  znaczny  wzrost  

emerytur  

21  

1  Dla  kobiet  urodzonych  po  1974  wzrost  emerytury  wyniesie  nawet  70%  

2  Dla  kobiety  zarabiającej  przeciętne  wynagrodzenie  w  gospodarce  narodowej  
Źródło:  

Szacunki  MF  

2011  

Emerytura    

kobiety

2

 

Przeciętne      

wynagrodzenie  

1  962  

3  400  

2040  

3  411  

+65%

1

 

3  513  

+20%  

Po  zmianach  

Przed  zmianami  

7  823  

2  921  

Po  zmianach  

Przed  zmianami  

2  062  

Przeciętne      

wynagrodzenie  

                                                                                                                                                                                                                                         w  zł,  ceny  stałe  2011  r.  

Emerytura  dla  osoby  urodzonej  w  1973  r.  

Kobiety  

Mężczyźni  

22  

1.  Dla  zachowania  poziomu  emerytur  przy  utrzymaniu  obecnego  

           wieku  emerytalnego  niezbędny  byłby  wzrost  składki  lub  wzrost  

           dotacji  budżetowej  do  ZUS  finansowanej  między  innymi  
           z  podatków.  

           Po  podniesieniu  wieku  emerytalnego,  emerytury  kobiet  będą  
           wyższe  o  około  70%  a  mężczyzn  o  około  20%.  
           Aby  uzyskać  ten  sam  efekt  przy  utrzymaniu  obecnego  wieku  
         emerytalnego  wydatki  na  emerytury  musiałyby  wzrosnąć    
         o  około  

45%,  tj.  2,5-­‐3%  PKB

.  Aby  to  sfinansować  należałoby:    

– 

podnieść    składkę  emerytalną  z  

19,52%  o  około  30%  

lub,  

– 

podnieść  stawkę  VAT  o  ponad  

8  punktów  procentowych    

         do  ponad  30%.  

Bezpieczeństwo  emerytów  i  finansów  Polski    

1  

2  

3  

23  

Korzyści  dla  gospodarki    

Źródło:  Ministerstwo  Finansów,  AWG  

Zmiana  liczby  osób  w  wieku  produkcyjnym  w  wyniku  podniesienia  

wieku  emerytalnego  w  stosunku  do  scenariusza  braku  zmian  (mln)  

Podniesienie  wieku  

emerytalnego  

pozwoli  ograniczyć  

zmniejszenie  liczby  

osób  w  wieku  
produkcyjnym    
w  latach  2011-­‐2040    

o  około  2,4  mln.  

2020  

2030  

2040  

2,4  

1,0  

1,4  

Rekomendacje  Komisji  Europejskiej  –  biała  księga  

emerytur  

 

Powiązanie  wieku  emerytalnego  ze  wzrostem  oczekiwanej  

długości  życia.  
Ograniczenie  możliwości  wcześniejszego  przechodzenia  na  

emeryturę.  
Dłuższa  aktywność  zawodowa.    

Zrównanie  wieku  emerytalnego  kobiet  i  mężczyzn.  

Wspieranie  dodatkowego  oszczędzania  na  emeryturę.  

24  

Źródło:  Komisja  Europejska,  White  Paper,  An  Agenda  for  Adequate,  Safe  and  Sustainable  Pensions,  16.02.2012  

1  

2  

3  

4  

5  

25  

Podsumowanie    

• 

Zrównanie  i  podniesienie  wieku  emerytalnego  jest  nieuchronne  ze  względu  na  dłuższe  życie  

i  mniejszą  liczbę  urodzeń.  

• 

Kraje  europejskie  podnoszą  wiek  emerytalny.  Jedne  robią  to  wyprzedzająco  i  stopniowo,  inne  

pod  przymusem,  gwałtownie  i  dużym  kosztem  społecznym.  Polska  decyduje  dziś,  do  której  

grupy  chce  należeć.  

• 

Podejmując  decyzję  teraz  wzmocnimy  w  sposób  ewolucyjny  bezpieczeństwo  dzisiejszych  

emerytów  i  przyszłych  pokoleń.  Zwłoka  może  doprowadzić  nas  do  podobnego  kryzysu  jak                        

w    Grecji.  

• 

Zmiany  utrzymają  solidarność  międzypokoleniową,  umożliwią  szybszy  wzrost  gospodarczy  

i  poprawią  stabilność  finansową  Polski  bez  potrzeby  podnoszenia  podatków.  Polska  skonsoliduje  

pozycję  lidera  wzrostu  w  Europie.  

• 

Dłuższa  praca  pozwoli  Polakom  zgromadzić  więcej  kapitału  emerytalnego  i  ochroni  przyszłych  

emerytów,  zwłaszcza  kobiety,  przed  ubóstwem.  Znalezienie  pracy  nie  będzie  tak  trudne,  jak  

twierdzą  krytycy  –  już  wkrótce  będzie  brakowało  rąk  do  pracy,  a  pracodawcy  będą  zabiegali  

zarówno  o  starszych,  jak  i  młodych  pracowników.  

• 

Uchwalenie  reformy  wzmocni  finansową  wiarygodność  Polski,  co  przełoży  się  na  niższy  koszt  

pozyskania  kapitału  i  szybszą  redukcję  zadłużenia.  

MATERIAŁY  

DODATKOWE    

26  

DEMOGRAFIA – SLAJDY

27 - 32

ZMIANY NA RYNKU PRACY – SLAJDY

33 - 43

GOSPODARKA I FINANSE PUBLICZNE
– SLAJDY

44 - 47

27  

DEMOGRAFIA  

Coraz  mniej  pracujących  na  jednego    

emeryta    

Liczba  osób  w  wieku  produkcyjnym  

przypadająca  na  jednego  emeryta  

2020  

2030  

24,6  

2010  

6,4  

22,9  

8,4  

21,6  

9,6  

2040  

20,2  

10,5  

2050  

17,4  

2060  

15,6  

11,9  

12,2  

Liczba  emerytów  (osób  w  wieku  poprodukcyjnym)  

Liczba  osób  w  wieku  produkcyjnym  

3,8  :1  

2,7:1  

2,3:1  

1,9:1  

1,5:1  

1,3:1  

28  

W  milionach  

Liczba  osób  w  wielu  produkcyjnym  oraz  liczba  emerytów  

Źródło:  AWG  

Pokolenie  wyżu  osiąga  wiek  emerytalny  

• 

Obecnie  ludność  Polski  liczy  około  38  mln  osób.  

• 

Wyjątkowo  liczna  grupa  osób  urodzonych  w  latach  50.    

w  najbliższych  latach  opuści  rynek  pracy  (ok.  500-­‐600  tyś.  rocznie)  

• 

Ubytku  pracujących  starszych  osób  nie  będzie  w  stanie  

zrekompensować  najmłodsze  pokolenie.  Przykładowo,  dzisiejszych    

10-­‐latków  jest  około  355  tys.,  podczas  gdy  55-­‐latków  jest  ok.  591  tys.    

• 

Struktura  rynku  pracy  na  najbliższe  30  lat  jest  w  dużym  stopniu  znana.  

Nawet  gdyby  od  przyszłego  roku  gwałtownie  wzrosła  liczba  urodzeń,  

to  efekty  na  rynku  pracy  pojawiłyby  się  w  pełni  dopiero  po  2035  r.  

• 

W  przyszłości  na  rynku  pracy  dominować  liczebnie  będą  pracownicy  

starsi.  Będą  oni  funkcjonować  w  zupełnie  innym  demograficznie  

środowisku,  niż  obecnie,  gdyż  największą  grupę  pracujących  będą  

stanowić  ich  rówieśnicy.  

29  

Źródło:  GUS,  prognoza  Eurostat  

Sytuacja  demograficzna  –  młodzież    

i  osoby  starsze  

30  

4,1  

2040  

6,3  

2010  

2,7  

2030  

2,8  

5,5  

2020  

2,0  

1,8  
2,0  

3,8  

2,1  

3,2  

3,1  

Kobiety  
Mężczyźni  

Młodzież*    

Osoby    

starsze**  

1,5  

2,4  

2,2  

1,3  

2,3  

3,5  

4,6  

2,8  

2,6  

6,8  

1,6  

3,3  

2,8  

4,4  

4,8  

3,5  

3,9  

2,4  

1,5  

1,8  

3,6  

2,4  

1,2  

3,9  

2010  

2020  

2030  

2040  

Źródło:  AWG  

W  milionach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

*

Osoby  w  wieku  25-­‐34  

**

Osoby  w  wieku  od  55  do  59  (K)  lub  64    (M)  lat    -­‐    przed  zmianami  oraz  od  55  do  67  lat  –  po  zmianach.  

31  

Sytuacja  demograficzna  –  ludność    

w  wieku  produkcyjnym*  

Źródło:  AWG  

11,8  

22,8  

12,0  

24,2  

23,6  

11,4  

11,8  

11,7  

21,2  

25,0  

12,4  

13,2  

9,8  

10,8  

24,0  

12,7  

11,3  

11,9  

26,0  

13,5  

12,5  

26,0  

13,5  

12,5  

2010  

2020  

2030  

2040  

Mężczyźni  

Kobiety  

W  milionach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

Przed  

zmianami  

Po  

zmianach  

*

Osoby  w  wieku  od  15  do  59  (K)  lub  64    (M)  lat    -­‐    przed  zmianami  oraz  od  55  do  nowego  wieku  emerytalnego    

w  danym  roku  –  po  zmianach.  

32  

Źródło:  AWG  

*  Różnica  wynika  z  zaokrągleń  składników  sumy  

Rynek  pracy  w  latach  2007-­‐2011  –  osoby  starsze  

Liczba  osób  pracujących  w  wieku  55  lat  i  więcej  (w  milionach)  

2010  

2,0*  

1,2  

0,7  

2009  

1,8  

1,1  

0,5  

I  połowa  2011  

0,7  

2008  

2,1  

0,8  

1,7  

1,1  

1,3  

0,6  

2007  

1,5  

1,0  

Mężczyźni  

Kobiety  

33  

ZMIANY  NA  RYNKU  

PRACY  

Obecna  sytuacja  na  rynku  pracy  

34  

Mimo  spowolnienia  

gospodarki,  w  ostatnich  
4  latach  w  Polsce  rosła  

liczba  pracujących  

W  przyszłości,  przy  oczekiwanej  poprawie  koniunktury  i  zmniejszającej  się  

liczbie  osób  w  wieku  produkcyjnym,  sytuacja  na  rynku  pracy  będzie  
bardziej  korzystna  dla  pracowników  

Źródło:  GUS,  KE  

00%  

05%  

10%  

15%  

20%  

1991  

1992  

1993  

1994  

1995  

1996  

1997  

1998  

1999  

2000  

2001  

2002  

2003  

2004  

2005  

2006  

2007  

2008  

2009  

2010  

2011  

Stopa  bezrobocia  na  koniec  roku  

Stopa  bezrobocia  na  koniec  roku  (W  procentach)  

Aktualnie  notowany  poziom  bezrobocia  jest  relatywnie  wysoki,  ale  –  mimo  najgłębszego  od  wielu  

dekad  kryzysu  –  bezrobocie  jest  zdecydowanie  niższe  niż  w  poprzednich  okresach  spowolnienia  

Według  badań  OECD,  w  krajach  o  największym  zatrudnieniu  osób  

starszych  pracuje  najwięcej  osób  młodych    

35  

Źródło:  OECD  

AUS  

AUT  

BEL  

CAN  

CHL  

CZE  

DNK  

EST  

FIN  

FRA  

DEU  

GRC  

HUN  

ISL  

IRL  

ISR  

ITA  

JPN  

KOR  

LUX  

MEX  

NLD  

NZL  

NOR  

POL  

PRT  

SVK  

SVN  

ESP  

SWE  

CHE  

TUR  

GBR  

USA  

OECD  

30  

40  

50  

60  

70  

80  

90  

100  

30  

35  

40  

45  

50  

55  

60  

65  

70  

75  

80  

Stopa  zatrudnienia,  20-­‐24  lata  (%)  

Stopa  zatrudnienia,  55-­‐59  lat  (%)    

Obserwowane  w  krajach  OECD  tendencje  wskazują  na  pozytywną  relację  

między  zatrudnieniem    osób  starszych  (55-­‐59  lat)  i  osób  młodych  (20-­‐24).    

36  

1.  Zmiana  PKB,  czyli  zamożności  Polaków  znacząco  zależy  od  poziomu  zatrudnienia:  

• 

przy  spadku  liczby  osób  w  wieku  produkcyjnym,  utrzymanie  dodatniego  

wzrostu  PKB  będzie  możliwe  tylko  poprzez  wzrost  wydajności  pracowników.  

2.  Od  tempa  wzrostu  PKB  zależy  tempo  waloryzacji  kapitału  emerytalnego:  

• 

subkonta  w  ZUS  waloryzowane  wzrostem  PKB,  

• 

konta  z  I  filaru  waloryzowane  de  facto  wzrostem  funduszu  płac  (technicznie:  

przypisem  składki),  

• 

stopy  zwrotu  OFE  powiązane  z  zyskami  przedsiębiorstw.  

3.  Wpłacone  nominalnie  składki  to  tylko  ok.  50%  kapitału  emerytalnego.  Pozostała  

część  to  waloryzacja  inflacją  (ok.  20%)  oraz  

wzrostem  PKB  (30%)

1

.  

4.  Zgodnie  z  szacunkami  MF,  poziom  PKB  w  2040  r.,  po  podniesieniu  wieku  

emerytalnego,  będzie  o  ok.  157  mld  zł  wyższy  (  3,4  bln  zł,  ceny  stałe  2012).    
W  przeliczeniu  na  każdego  Polaka,  będzie  to  około  4,4  tys.  zł.    

Więcej  pracujących  to  większy  PKB  i  wyższe  emerytury  

1  Szacunek  dla  mężczyzny  urodzonego  w  1985  r.,  przechodzącym  na  emeryturę  w  2052  r.,  zarabiającego  przeciętne  wynagrodzenie  w  gospodarce  narodowej

 

37  

Zmiana  aktywnych  zawodowo    

w  latach  2010-­‐2040  

37  

   

Aktywni  zawodowo  

   

Przed  zmianami  

Po  zmianach  

2011  

18,2  

   

2020  

18,2  

18,4  

2030  

17,3  

17,9  

2040  

16,0  

17,1  

Źródło:  AWG  

Korzyści  dla  gospodarki  –  rynek  pracy  

W  milionach  osób  

6,5%  

18,0  

17,0  

16,0  

16,5  

17,5  

2040  

2030  

2020  

2010   2015  

2025  

2035  

18,5  

Po  zmianach  

Przed  zmianami  

Podniesienie  wieku  emerytalnego  pozwoli    

w  latach  2011-­‐2040  ograniczyć  spadek  liczby  

aktywnych  zawodowo  o  ok.  1,1  mln  osób.  

Zmiany  struktury  rynku  pracy  w  Polsce  

38  

• 

Struktura  gospodarki  

w  Polsce  zaczyna  
przypominać  

strukturę    krajów  
rozwiniętych  

• 

Rośnie  znaczenie  

sektorów,  w  których  
potrzebne  jest  
doświadczenie,  a  

mniej  ważna  siła  
fizyczna  

Źródło:  GUS,    razem  z  pracującymi  w  gosp.  indyw.  w  rolnictwie  

Udział  pracujących  w  wybranych  sektorach  gospodarki    

W  procentach  

20,5  

51,5  

28,0  

28,0  

14,9  

57,2  

Przemysł  

Usługi  
Rolnictwo  

2000  

2010  

Polska  

Wielka  Brytania  

Niemcy  

Holandia  

• 

Program  „50+.  Solidarność  

pokoleń”  zawiera  pakiet  
działań  zmierzających    

do  zwiększenia  zatrudnienia  
osób  powyżej  50-­‐tego  roku  

życia,  m.  in.:  

§ 

zwolnienie  pracodawców    

z  obowiązku  opłacania  

składek  na  FP  i  FGŚP    
za  pracowników  w  wieku    
okołoemerytalnym;  

§ 

zmniejszenie  liczby  dni  

choroby,  za  które  

pracodawca  płaci  
wynagrodzenie  za  czas  
choroby,  w  przypadku.  

pracowników  w  wieku  
50+.  

• 

Program  zostanie  

zmodyfikowany  w  związku  
ze  zmianą  wieku  

emerytalnego.  

• 

Dla  osób  w  wieku  60+  

przygotowany  zostanie  
odrębny  program  w  celu  
zachęcenia  i  umożliwienia  

im  pozostania  na  rynku  
pracy.  

• 

Od  1  października  2011  

przestały  obowiązywać  
przepisy  o  ustawowym  

wieku  emerytalnym  (Default  
Rezrement  Age).  

Dotychczas  pracodawca  
domyślnie  rozwiązywał  
umowę  o  pracę  

na  6  miesięcy  przed  
osiągnięciem  wieku  
emerytalnego.  Obecnie    

nie  może  tego  zrobić,    
a  pracownik  może  

kontynuować  pracę    
po  przekroczeniu  wieku  
emerytalnego.  

 
• 

Formą    zachęcania    

do  pozostawania    
w  zatrudnieniu  są  working  
tax  credits  -­‐  dotacje  

wypłacane  pracującym  
znajdującym  się    

w  szczególnej  sytuacji    
na  rynku  pracy,    
w  tym  osobom  starszym.    

• 

Program  „Inicjatywa  50  

Plus”  wprowadzony  ustawą    
z  2007  r.,  obejmuje  

dofinansowanie  kształcenia  
zawodowego  dla  osób  

powyżej  45  lat  i  pracujących  
w  małych  i  średnich  
przedsiębiorstwach    -­‐      

do  250  pracowników  –  
oraz  dofinansowanie  
wynagrodzeń  pracowników  

w  wieku  50+,      
którzy  powrócili  z  bezrobocia  

trwającego  co  najmniej    
6  miesięcy.  

                                                                                                                                                         

• 

Program  dokształcania  

zawodowego    –  adresowany  

do  starszych  pracowników,  
którzy  pozostają    
w  zatrudnieniu.  Jest  on  

bardzo  dobrze  oceniany  
przez  przedsiębiorców,  

zwłaszcza  z    mikro  i  małych  
przedsiębiorstw  –    dla  tych  
przedsiębiorstw  koszty  

szkolenia  pracowników  
bywają  nadmiernym  

obciążeniem.  

• 

Projektowany  jest  "Pakiet  

uaktywnienia  
zawodowego”.      

W  celu  zachęcenia  
pracodawców    

do  zatrudniania    
lub  utrzymania  zatrudnienia  
osób  powyżej  55  roku  życia  

wprowadza  się  następujące  
instrumenty    
(od  1.01.2013  r.):  

§ 

roczna    premia  finansowa  

dla  pracowników  w  wieku  

61  lat    i  starszych    
(w  wysokości    2350  euro  
rocznie);  

§ 

zwolnienie  pracodawców    

z  obowiązku  płacenia  

składki  do  systemu  
oszczędzania  
ustawicznego  w  przypadku  

zatrudnienia  pracowników    
w  wieku  55  lat  i  starszych;  

§ 

zwolnienie  pracodawców    

z  obowiązku  płacenia  
składki    (za  siebie)  w  

przypadku  utrzymania  
zatrudnienia    

pracowników  w  wieku  
powyżej  62  lat.        

Wspieranie  zatrudnienia  osób  starszych  

39  

• 

W  ostatnich  latach  

podejmowane  są  w  
Polsce  działania  na  

rzecz  wcześniejszego  
rozpoczynania  

edukacji  

• 

W  latach  2007-­‐2011  

odsetek  dzieci  w  
wieku  3-­‐5  lat  

uczęszczających  do  
przedszkoli  wzrósł  o  

27  pkt.  proc.  

Lepszy  dostęp  do  opieki  przedszkolnej  –  łatwiejsze  godzenie  pracy    

i  wychowania  dzieci  

40  

Źródło:  Dane  MEN  

Odsetek  dzieci  w  wieku  3-­‐5  lat  objętych  edukacją  

przedszkolną  

65

43

38

2011  

2007  

2005  

Struktura  populacji  a  rynek  pracy  

41  

Dane  w  milionach  osób

 

Struktura  

całej  

populacji  

Struktura  

rynku  pracy  

Źródło:  AWG

 

26,0  

5,8  

6,4  

Liczba  emerytów  

Liczba  dzieci  

Ludność  w  wieku  15  -­‐  wiek  emerytalny  

4,4  

10,5  

21,1  

4,4  

8,1  

23,5  

1,8  

16,4  

1,0  

15,1  

16,1  

1,0  

Liczba  bezrobotnych  

Liczba  pracujących  

2010  

2040  –  bez  zmian  

2040  –  po  zmianach  

Statystyka  rynku  pracy  

42  

Źródło:  GUS  

Definicje  dotyczące  rynku  pracy  używane  w  prezentacji  

Populacja  

• 

Pełna  liczba  ludności  Polski  zgodna  ze  spisem  powszechnym  w  2002  r.,  uwzględniająca  dane  bieżące  

(urodzenia,  zgony,  migracje).  

• 

Uwaga:  populacja  brana  pod  uwagę  podczas  Badania  Aktywności  Ekonomicznej  Ludności  (BAEL)  nie  

uwzględnia  osób  zamieszkujących  tzw.  obiekty  zakwaterowania  zbiorowego  tj.  akademiki,  hotele  

robotnicze,  koszary.  W  związku  z  tym,  w  2011  r.  była  ona  niższa  o  około    646  tys.  osób.  

Aktywni  

zawodowo    

• 

Szacunek  wszystkich  pracujących  i  bezrobotnych,  obliczony  jako  iloczyn  populacji  i  wskaźnika  

aktywności  zawodowej  BAEL  (metodologia  AWG).  

• 

Wskaźnik  aktywności  BAEL  wyliczony  jako  iloraz  liczby  aktywnych  zawodowo  przez  populację  (wg  BAEL)  

w  danej  grupie  wiekowej.    

• 

Uwzględnione  są  osoby  w  wieku  15-­‐74.  

Pracujący  

• 

Szacunek  wszystkich  pracujących  w  gospodarce  obliczony  jako  iloczyn  populacji  i  wskaźnika  

zatrudnienia  BAEL  (metodologia  AWG).  

• 

Wskaźnik  zatrudnienia  BAEL  wyliczony  jest  jako  iloraz  liczby  pracujących  przez  populację  BAEL.  

• 

Do  pracujących  zaliczane  są  osoby,  które  w  badanym  tygodniu  wykonywały  przez  co  najmniej  jedna  

godzinę  prace  przynosząca  zarobek  lub  dochód  (w  tym  rolnicy).  Także  mający  pracę  ale  z  
uzasadnionych  przyczyn  jej  nie  wykonujący  (np.  choroby,  urlopu).  

Bezrobotni  

• 

Szacunek  osób  niepracujących,  ale  aktywnie  poszukujących  pracy,  obliczony  jako  iloczyn  populacji  i  

stopy  bezrobocia  BAEL  (metodologia  AWG).  

• 

Stopa  bezrobocia  BAEL  wyliczona  jako  iloraz  liczby  bezrobotnych  BAEL  przez  liczbę  aktywnych  

zawodowo  BAEL.  

• 

Już  obecnie  ok.  40%  mężczyzn  

przechodzi  na  emeryturę  ze  stażem  
pracy  co  najmniej  40  lat.  

Staż  pracy  osób  przechodzących  obecnie  na  emeryturę  

43  

Źródło:  ZUS  

Odsetek  dzieci  w  wieku  3-­‐5  lat  objętych  edukacją  

przedszkolną  

19,50%  

19,30%  

1%  

0,00%  

2,00%  

4,00%  

6,00%  

8,00%  

10,00%  

12,00%  

14,00%  

16,00%  

18,00%  

20,00%  

40  -­‐  44  lata    

45  -­‐  49  lat  

50  i  więcej  

Mężczyźni  

Dane  dotyczą  2010  r.  

Odsetek  nowych  emerytów  o  danym  stażu  pracy  

Odsetek  nowych  emerytów  o  danym  stażu  pracy  

38,80%  

26,70%  

2,20%  

0,10%  

0%  

5%  

10%  

15%  

20%  

25%  

30%  

35%  

40%  

35  -­‐  39  lat  

40  -­‐  44  lata    

45  -­‐  49  lat  

50  i  więcej  

Kobiety  

• 

Ponad  dwie  trzecie  kobiet  osiąga  staż  

pracy    co  najmniej  35  lat.    

44  

GOSPODARKA  I  

FINANSE  PUBLICZNE  

Deficyt  Funduszu  Ubezpieczeń  Społecznych  

45  

Deficyt  FUS,  mld  zł,  ceny  2012  r.  

 

• 

Fundusz  Ubezpieczeń  

Społecznych  ma  deficyt  
w  całym  

prognozowanym  
okresie.  

• 

Proponowane  zmiany  

obniżają  deficyt  FUS  
przez  następne  40  lat.  
Po  roku  2050  saldo  FUS  

znów  się  pogarsza,  
przez  rosnące  wydatki  

funduszu  rentowego,  
jednak  do  tego  czasu    
deficyt  FUS  zmniejsza  

się  w  relacji  do  PKB.  

Źródło:  Ministerstwo  Finansów,  OSR  do  ustawy  

-­‐80  

-­‐70  

-­‐60  

-­‐50  

-­‐40  

-­‐30  

-­‐20  

-­‐10  

0  

2013  

2020  

2030  

2040  

2050  

2060  

Deficyt  FUS  -­‐  przed  zmianami  

Deficyt  FUS  -­‐  po  zmianach  

Łączny  wpływ  zmian  na  wydatki  i  dochody  sektora  finansów  

publicznych  

46  

Źródło:  Ministerstwo  Finansów,  OSR  do  ustawy  

*        Wg  metodologii  krajowej  
**    Wydatki  budżetu  państwa  na  uposażenia  emerytalne  sędziów  i  prokuratorów  oraz  na  nauczycielskie  świadczenia  kompensacyjne,  wydatki  FP  na  świadczenia  przedemerytalne  

           i  zasiłki  dla  bezrobotnych,  obrona  narodowa  

Podniesienie  wieku  emerytalnego  poprawi  saldo  finansów  publicznych,  mld  zł*,  ceny  2012  r.  (czerwona  linia)

 

wzro

st  d

och

od

ów    

 s

pa

de

k  

w

yd

at

kó

w

   

 

     s

pa

de

k  

do

ch

od

ów

   

 w

zro

st  w

yd

atkó

w

   

 

0,6

13,4

22,7

43,3

49,4

25,0

-­‐30

-­‐20

-­‐10

0

10

20

30

40

50

60

2013

2020

2030

2040

2050

2060

Zmiana  salda  FUS

Dochody  podatkowe  i  składka  zdrowotna

Inne  wydatki  indeksowane  do  PKB

Wzrost  wydatków  NFZ

Łączny  efekt  podniesienia  i  zrównania  wieku  emerytalnego

**  

47  

1.  W  latach  2008-­‐2011  poziom  życia  w  Polsce  zbliżał  się  do  

średniej  unijnej  w  rekordowym  tempie.  

2.  Utrzymując  to  tempo:    

• 

średnią  Unijną  osiągniemy  w  2025  r.,  

• 

obecny  (2011  r.)  poziom  rozwoju  Niemiec  w  2028  r.  

Poprawia  się  poziom  życia  Polaków