Aleksandra Poro˝yƒska

Temat:

MONET TO TYLKO OKO... ALE, DOBRY BO˚E, CO ZA OKO!

Cele lekcji

– po przeprowadzeniu lekcji uczeƒ:

zna ˝ycie i twórczoÊç Claude’a Moneta,

rozpoznaje obrazy Moneta,

rozpoznaje cechy charakterystyczne impresjonizmu,

potrafi wyjaÊniç, dlaczego Monet nazywany jest twórcà impresjonizmu.

Metody pracy:

wyk∏ad,

praca w zespole,

praca indywidualna.

Ârodki dydaktyczne:

reprodukcje: Impresja – wschód s∏oƒca, Dworzec Saint – Lazare, La Manneporte,
Stogi (np. Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002),

podr´cznik WSzPWN Wiedza o kulturze, cz. 2, s. 76–78,

J. Bia∏ostocki, Sztuka cenniejsza ni˝ z∏oto, Warszawa 1969,

J. Guze, Malarze mówià o sobie, o swojej sztuce, o sztuce innych, Kraków 1963,

J. Guze, ImpresjoniÊci, Warszawa 1973,

Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002.

Czas zaj´ç:

1 godzina lekcyjna

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom poj´cie impresjonizmu na bazie wypowiedzi

twórcy tego gatunku malarstwa, Claude’a Moneta:

„Zawsze nie znosi∏em teorii. Jedynà mojà zas∏ugà jest fakt bezpoÊredniego

malowania z natury”.

Nazwa impresjonizm (fr. impression – wra˝enie) powsta∏a od obrazu Claude’a

Moneta pt. Impresja – wschód s∏oƒca. Ten gatunek sztuki rozwinà∏ si´ w ostat-
nim trzydziestoleciu XIX wieku. ImpresjoniÊci uprawiali przede wszystkim ma-
larstwo plenerowe, utrwalajàce wra˝enia zmys∏owe, oparte na wnikliwych stu-
diach nad wzajemnym stosunkiem Êwiat∏a i koloru. Zastàpienie êród∏a Êwiat∏a
grà refleksów, zatarcie konturów, asymetria, szkicowoÊç i zbli˝enia to g∏ówne
cechy tego malarstwa.

2. Uczniowie na podstawie tekstów z zadania 1 (na koƒcu scenariusza) wymienia-

jà cechy charakterystyczne dla impresjonistów.

3. Nauczyciel prezentuje uczniom obrazy Moneta.

Impresja – wschód s∏oƒca

Monet mistrzowsko uchwyci∏ moment wschodu s∏oƒca. Odbija si´ ono w wo-
dzie jak w lustrze. Obraz przedstawia moment wschodu s∏oƒca. Nic dziwne-
go trwa on tylko chwil´...

Dworzec Saint – Lazare

Malarz wykorzysta∏ w malarstwie efekt mg∏y, a tak˝e pary i dymu wypuszcza-
nych przez lokomotyw´. Para nadaje g´stoÊç, g∏´bi´, form´ i kolor. Artysta
stara∏ si´ uchwyciç ruch pociàgu.

La Manneporte

Obraz w tonach ochry, w którym ska∏y i fale odbijajà Êwiat∏o jak lustro. Ka-
mieƒ i ska∏a s∏u˝y malarzowi do obserwowania Êwiat∏a.

Stogi

Monet ukazuj´ stogi o ró˝nych porach dnia i ró˝nym oÊwietleniu.

Katedra w Rouen (podr´cznik WSzPWN, cz. 2, s. 77)

Monet wybra∏ fragmenty gotyckiej wie˝y Âw. Marcina i wie˝´ Albane. Intere-
suje si´ wy∏àcznie w´drówkà Êwiat∏a po kamieniu. K∏adzie na p∏ótno coraz
grubszà warstw´ farby przez co rozbicie kolorów jest mniej widoczne. Barwy
i plamy ∏àczà si´ ze sobà. Kamieƒ nasycony jest barwami. Cieƒ staje si´ Êwia-
t∏em a Êwiat∏o rozedrganiem.

Tamiza i parlament (podr´cznik WSzPWN, cz. 2, s. 76)

Chmury tylko pozornie otulajà rzek´ i Parlament. Uwa˝ny obserwator do-
strze˝e nieÊmia∏e promienie, które przebujajà przez zachmurzone niebo.
Wkrótce pojawi si´ s∏oƒce, Tamiza i gmach o˝yjà. Na razie zastyg∏y w bezruchu.

4. Uczniowie na podstawie informacji z lekcji i w∏asnych doÊwiadczeƒ, prze˝yç

zwiàzanych z twórczoÊcià Moneta uzupe∏niajà tabel´ z zadania 2.

5. Uczniowie prezentujà wyniki pracy, nauczyciel sprawdza poprawnoÊç interpretacji.
6. Prowadzàcy dokonuje podsumowania lekcji.
7. Uczniowie wykonujà zadanie 3 – na podstawie wypowiedzi malarza i jego przy-

jació∏ wypisujà na rysunku w punktach jego filozofi´ sztuki.

Praca domowa:

Nauczyciel poleca uczniom napisanie sprawozdania z otwarcia wystawy obrazów
Claude’a Moneta w ich miejscowoÊci.

Zadanie 1

Wymieƒ cechy charakterystyczne dla impresjonistów po zapoznaniu si´ z po-

ni˝szymi tekstami.

„Technika malarstwa impresjonistycznego opiera si´ na twierdzeniu, ˝e barwy

dzielà si´ na kolory podstawowe i komplementarne. Czysta biel i czerƒ sà zredu-
kowane do minimum. Plamki koloru nanoszone sà na p∏ótno szybkimi, drobnymi
ruchami p´dzla, nak∏adajà si´ na siebie i zlewajà w jedno, jeÊli oglàda si´ je z pew-
nej odleg∏oÊci”

1

.

„Prze∏om, który zaczyna si´ epokà impresjonizmu, polega na ustaleniu nowej

hierarchii. Przedmiot – zajmujàcy dotychczas w sztuce miejsce podrz´dne, zaczy-
na z wolna wysuwaç si´ na plan pierwszy [...] zaczyna nabieraç takiego samego
znaczenia jak cz∏owiek. Ten przedmiot, choç nadal konkretny i wzi´ty z przyrody,
która nie przestaje byç wzorem, dzi´ki odkryciu i zastosowaniu w malarstwie
praw fizyki pozwalajàcych rozbiç go na elementy, nie tylko staje si´ czymÊ innym
w swej wersji malarskiej. [...]

Pejza˝ jest ca∏kowicie wyzwolony od „literatury” i o ˝adnych stanach ducha nie

mo˝e byç mowy, skoro jego zadaniem jest oddaç wzajemne zale˝noÊci Êwiat∏a i ko-
loru uwarunkowane przez dzia∏anie atmosfery. [...] Kontur nie istnieje w przyro-
dzie jest jedynie wynikiem spekulacji wprowadzajàcej porzàdek do Êwiata przed-
miotów przez ich rozgraniczenie – mo˝e byç zwadà dla obserwatora szukajàcego

1

Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002, s. 12

w przyrodzie zale˝noÊci wzajemnych barw [...]. Obserwator dawno ju˝ stwierdzi∏,
˝e p∏ynna jest granica pomi´dzy przedmiotem a powietrzem”

1

.

Zadanie 2

Zadanie 3

„Cz´sto wybiera∏em si´ z Monetem na poszukiwanie „impresji”. Malarz zamie-

nia∏ si´ w polujàcego na obrazy myÊliwego [...]. Zaczyna∏ prac´ nad jednym a gdy
zmienia∏o si´ Êwiat∏o zabiera∏ si´ do nast´pnego. Artysta czeka∏, tropi∏ s∏oƒce i cie-
nie. [...] Widzia∏em jak pochwyci∏ w ten sposób pasmo Êwiat∏a – b∏yszczàce na bia-
∏ej skale, jak je utrwali∏ w strumieniu ˝ó∏tych tonów i uzyska∏ zadziwiajàcy efekt
oÊlepiajàcego olÊnienia”

2

.

„Musz´ znaleêç to, czego szukam, ulotnà przemijalnoÊç Êwiat∏a. Impresjonizm

jest odczuciem chwili [... ] to kwestia instynktu”

3

.

„Obserwowa∏em to tylko, co ukazywa∏ mi Êwiat, aby zaÊwiadczyç o tym p´dz-

lem”

4

.

„Zawsze mia∏em wstr´t do teorii [... ]. Malowa∏em w zetkni´ciu z naturà, stara-

jàc si´ oddaç moje wra˝enia z najbardziej przelotnych efektów”

5

.

„Prekursorskie oko Moneta wyprzedza nas i prowadzi w kierunku nowego

spojrzenia na Êwiat. Wzbogaca i wyostrza nasz odbiór tego, co nas otacza”

6

.

1

J. Guze, ImpresjoniÊci, Warszawa 1973, s. 6, 176, 177

2

Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002, s. 17

3

Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002, s. 26

4

J. Guze, Malarze mówià o sobie, o swojej sztuce, o sztuce innych, Kraków 1963, s. 96

5

J. Guze, Malarze mówià o sobie, o swojej sztuce, o sztuce innych, Kraków 1963, s. 93

6

Wielcy malarze, ich ˝ycie, inspiracje i dzie∏o, zeszyt 2, Warszawa 2002, s. 24

technika malarska i jej rola

w przekazywaniu treÊci

tytu∏ obrazu

Impresja – wschód s∏oƒca

Dworzec Saint – Lazare

La Manneporte

Stogi

Katedra w Rouen

Oko Claude’a Moneta

1

2

3

4