Palarnie znikają z ogólnych przepisów BHP

Palarnie znikają z ogólnych przepisów BHP

W dniu 6.09.2011 r. wchodzi w życie rozporządzenie nowelizujące – wydane przez MPiPS

dnia 4 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 173, poz. 1034), na podstawie którego uchyla się przepisy

dotyczące palarni, zawarte w rozporządzeniu MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Z definicji podanej w § 2 pkt 2 rozporządzenia, określającej, co należy rozumieć przez
pojęcie „pomieszczenia higienicznosanitarne”, usunięto wyrażenie „palarnie”. Druga zmiana
dotyczy załącznika nr 3 do rozporządzenia „Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń
higienicznosanitarnych”, w którym uchylono rozdział 7, obejmujący postanowienia w
zakresie warunków technicznych, jakie muszą spełniać palarnie. Oznacza to, że od dnia
6.09.2011 r. przepisy rozporządzenia nie stanowią już podstawy prawnej określającej
wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych pełniących rolę palarni.

Zmiana w rozporządzeniu wiąże się z nowelizacją ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o
ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z
1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.), uchwaloną dnia 8 kwietnia 2010 r. (Dz. U. Nr 81, poz.
529), która z dniem 15 listopada 2010 r. zaostrzyła przepisy ustawy antynikotynowej w
odniesieniu do zakazu palenia na terenie zakładów pracy i niektórych innych jednostek
organizacyjnych.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy antynikotynowej, zabrania się palenia
wyrobów tytoniowych m.in.:

•

na terenie przedsiębiorstw podmiotów leczniczych i w pomieszczeniach innych
obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne,

•

na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty, o których mowa w ustawie z
dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z
późn. zm.) oraz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej – wymienionych w
ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz.
1362 z późn. zm.),

•

na terenie uczelni,

•

w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w pkt 1 i 2,

•

w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego,

•

w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci oraz w innych
pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego.

Dziennik Ustaw Nr 173

— 10144 —

Poz. 1034

Na podstawie art. 237

§ 1 ustawy z dnia 26 czerw-

ca 1974 r. — Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, z późn. zm.

) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki So-

cjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U.
z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z 2007 r. Nr 49, poz. 330
oraz z 2008 r. Nr 108, poz. 690) wprowadza się nastę-
pujące zmiany:

1) w § 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) „pomieszczeniach higienicznosanitarnych” —

rozumie się przez to szatnie, umywalnie, po-
mieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie
z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wy-
poczynku, pomieszczenia do ogrzewania się
pracowników oraz pomieszczenia do prania,
odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obu-
wia roboczego oraz środków ochrony indywi-
dualnej;”;

2) w załączniku nr 3 do rozporządzenia uchyla się roz-

dział 7.

§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie

14 dni od dnia ogłoszenia.

Minister Pracy i Polityki Społecznej: J. Fedak

1034

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

z dnia 4 sierpnia 2011 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem ad-

ministracji rządowej — praca, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopa-
da 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Mi-
nistra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 216, poz. 1598).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały

ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113,
poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239,
Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268,
z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,
Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354,
Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199,
poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608
i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99,
poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r.
Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167,
poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935,
Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64,
poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181,
poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586,
Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654,
z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485,
Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157,
poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704, z 2010 r. Nr 105, poz. 655,
Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459,
Nr 249, poz. 1655 i Nr 254, poz. 1700 oraz z 2011 r. Nr 36,
poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855
i Nr 149, poz. 887.

©Kancelaria Sejmu

s. 1/10

2011-07-13

USTAWA

z dnia 9 listopada 1995 r.

o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu

i wyrobów tytoniowych

W celu przeciwdziałania uzależnieniu od używania tytoniu i wyrobów tyto-

niowych oraz ochrony zdrowia przed jego następstwami stanowi się, co następuje:

Art. 1.

Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego są obowiązane do podej-
mowania działań zmierzających do ochrony zdrowia przed następstwami używania
tytoniu oraz mogą wspierać w tym zakresie działalność medycznych samorządów
zawodowych, organizacji społecznych, fundacji, instytucji i zakładów pracy, a także
współdziałać z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

Art. 2.

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) „tytoń” – rośliny tytoniowe uprawne rodzaju Nicotiana,
2) „wyroby tytoniowe” – wszelkie wyprodukowane z tytoniu wyroby, takie jak

papierosy, cygara, cygaretki, tytoń fajkowy, machorka i inne, zawierające
tytoń lub jego składniki, z wyłączeniem produktów leczniczych zawierają-
cych nikotynę,

3) „wyroby tytoniowe bezdymne” – wyroby tytoniowe przeznaczone do wą-

chania (tabaka), ssania, żucia lub wprowadzania do organizmu w innej po-
staci, z wyłączeniem produktów leczniczych zawierających nikotynę,

4) „rekwizyty tytoniowe” – artykuły i przyrządy przeznaczone do używania ty-

toniu, jak papierośnice, cygarniczki, bibułki papierosowe, urządzenia do
zwijania papierosów, fajki oraz przybory do ich czyszczenia i nabijania, po-
pielniczki, obcinacze do cygar itp. (z wyłączeniem zapalniczek i zapałek).

5) „reklama wyrobów tytoniowych” – rozpowszechnianie komunikatów, wize-

runków marek wyrobów tytoniowych lub symboli z nimi związanych, a tak-
że nazw i symboli graficznych firm produkujących wyroby tytoniowe, nie-
różniące się od nazw i symboli graficznych wyrobów tytoniowych, służą-
cych popularyzowaniu marek wyborów tytoniowych; za reklamę nie uważa
się informacji używanych do celów handlowych pomiędzy firmami zajmu-
jącymi się produkcją, dystrybucją i handlem wyrobami tytoniowymi,

6) „informacja o wyrobach tytoniowych” – informacja o markach wyrobów ty-

toniowych oraz o zawartości substancji szkodliwych, nie zawierająca prze-

Opracowano na pod-
stawie: Dz. U. z 1996
r. Nr 10, poz. 55, z
1997 r. Nr 88, poz.
554, Nr 121, poz. 770,
z 1999 r. Nr 96, poz.
1107, z 2003 r. Nr
229, poz. 2274, z 2010
r. Nr 81, poz. 529, z
2011 r. Nr 112, poz.
654.

©Kancelaria Sejmu

s. 2/10

2011-07-13

kazu zachęcającego do zakupu lub używania wyrobów tytoniowych,
umieszczona wyłącznie w punktach sprzedaży tych wyrobów,

6a) „substancje smoliste” – surowy, bezwodny beznikotynowy kondensat dymu

tytoniowego,

6b) „nikotyna” – alkaloidy nikotynowe,
6c) „tlenek węgla” (CO) – bezbarwny, bezwonny gaz, który powstaje w wyniku

niepełnego spalania substancji organicznych, występujący w fazie gazowej
dymu papierosowego,

6d) „dodatek” – wszelkie substancje lub składniki z wyłączeniem liści tytoniu

lub innych naturalnych lub nieprzetworzonych elementów tytoniu używane
przy produkcji wyrobu tytoniowego i obecne w gotowym wyrobie, nawet w
formie zmienionej, uwzględniając także papier, filtr, farby i kleje,

7) „promocja wyrobów tytoniowych” – publiczne rozdawanie wyrobów tyto-

niowych lub rekwizytów tytoniowych, organizowanie degustacji, premio-
wanej sprzedaży wyrobów tytoniowych, oferowanie wyrobów tytoniowych
konsumentom po obniżonej cenie w stosunku do ceny wydrukowanej na
opakowaniu jednostkowym wyrobu, organizowanie konkursów opartych na
zakupie wyrobów lub rekwizytów tytoniowych oraz inne formy publicznego
zachęcania do nabywania lub używania wyrobów tytoniowych, bez względu
na formę dotarcia do adresata,

8) „sponsorowanie” – wspieranie w formie finansowej lub rzeczowej działal-

ności osób i instytucji, związane z eksponowaniem nazw produktów i firm
handlowych oraz ich symboli graficznych,

9) „palarnia” – wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów

komunikacyjnych pomieszczenie, odpowiednio oznaczone, służące wyłącz-
nie do palenia wyrobów tytoniowych zaopatrzone w wywiewną wentylację
mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie
przenikał do innych pomieszczeń.

Art. 3.

Ochrona zdrowia przed następstwami używania tytoniu realizowana jest przez
kształtowanie polityki zdrowotnej, ekonomicznej i społecznej, do której należy:

1) ochrona prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tyto-

niowego,

2) promocja zdrowia przez propagowanie stylu życia wolnego od nałogu pale-

nia papierosów i używania wyrobów tytoniowych,

2a) działalność wychowawcza i informacyjna,

3) tworzenie warunków ekonomicznych i prawnych zachęcających do ograni-

czenia używania tytoniu,

4) informowanie o szkodliwości palenia tytoniu i zawartości substancji szko-

dliwych na opakowaniach wyrobów tytoniowych i informacjach o wyro-
bach tytoniowych,

©Kancelaria Sejmu

s. 3/10

2011-07-13

5) obniżanie norm dopuszczalnych zawartości substancji szkodliwych w wyro-

bach tytoniowych,

6) leczenie i rehabilitacja osób uzależnionych od tytoniu.

Art. 4.

1. Rada Ministrów ustala program określający politykę zdrowotną, społeczną i

ekonomiczną, zmierzający do zmniejszenia używania wyrobów tytoniowych.

2. Rada Ministrów składa coroczne sprawozdanie Sejmowi z realizacji tego pro-

gramu w terminie do 30 kwietnia.

3. Program, o którym mowa w ust. 1, jest finansowany z budżetu państwa w wyso-

kości 0,5 % wartości podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych.

Art. 5.

1. Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych, z zastrzeżeniem art. 5a:

1) na terenie przedsiębiorstw podmiotów leczniczych i w pomieszczeniach in-

nych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne,

2) na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty, o których mowa w

przepisach o systemie oświaty, oraz jednostek organizacyjnych pomocy spo-
łecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej,

3) na terenie uczelni,

4) w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w pkt 1 i 2,

5) w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego,

6) w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych,

7) w środkach pasażerskiego transportu publicznego oraz w obiektach służą-

cych obsłudze podróżnych,

8) na przystankach komunikacji publicznej,

9) w pomieszczeniach obiektów sportowych,

10) w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci,

11) w innych pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego.

1a. Właściciel lub zarządzający obiektem lub środkiem transportu, w którym obo-

wiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych, umieści w widocznych miejscach
odpowiednie oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia wyro-
bów tytoniowych na danym terenie lub środku transportu, zwane dalej „informa-
cją o zakazie palenia tytoniu”.

2. (uchylony).
3. (uchylony).

©Kancelaria Sejmu

s. 4/10

2011-07-13

4. Rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, dla terenu gminy inne niż wymie-

nione w ust. 1 miejsca przeznaczone do użytku publicznego jako strefy wolne od
dymu tytoniowego.

Art. 5a.

1. Właściciel lub zarządzający może wyłączyć spod zakazu określonego w art. 5

indywidualne pokoje w obiektach służących celom mieszkalnym.

2. Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych i Mini-

ster Sprawiedliwości określą, w drodze rozporządzeń, szczegółowe warunki
używania wyrobów tytoniowych na terenie podlegających im obiektów oraz
środków przewozu osób, uwzględniając potrzebę zachowania miejsc pracy, na-
uki i służby jako stref wolnych od dymu tytoniowego oraz ochrony niepalących
przed dymem tytoniowym.

3. Właściciel lub zarządzający może wyznaczyć palarnię:

1) w domach pomocy społecznej lub domach spokojnej starości,

2) w hotelach,

3) w obiektach służących obsłudze podróżnych,

4) na terenie uczelni,

5) w pomieszczeniach zakładów pracy,

6) w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych.

4. Właściciel lub zarządzający lokalem gastronomiczno-rozrywkowym z co naj-

mniej dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji, może wyłączyć
spod zakazu określonego w art. 5, zamknięte pomieszczenie konsumpcyjne, wy-
posażone w wentylację zapewniającą, aby dym tytoniowy nie przenikał do in-
nych pomieszczeń.

Art. 6.

1. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18. W miejscu

sprzedaży wyrobów tytoniowych umieszcza się widoczną i czytelną informację
o treści: „Zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18 (art. 6 ust. 1
ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami uży-
wania tytoniu i wyrobów tytoniowych)”.

1a. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności kupującego wyroby tytoniowe

sprzedawca może zażądać okazania dokumentu potwierdzającego wiek kupują-
cego.

2. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych na terenie podmiotów wykonują-

cych działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej,

©Kancelaria Sejmu

s. 5/10

2011-07-13

szkół i placówek oświatowo-wychowawczych oraz obiektów sportowo-
rekreacyjnych.

3. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych w automatach.
4. Zabrania się sprzedaży papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż

dwadzieścia sztuk oraz luzem bez opakowania.

5. Zabrania się sprzedaży detalicznej wyrobów tytoniowych w systemie samoob-

sługowym, z wyjątkiem sklepów wolnocłowych.

Art. 7.

1. Zabrania się produkcji i wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych bez-

dymnych z wyjątkiem tabaki.

2. (skreślony).

Art. 7a.

Zabrania się stosowania w procesie produkcji wyrobów tytoniowych dodatków
zwiększających właściwości uzależniające od nikotyny.

Art. 7b.

Zabrania się umieszczania na opakowaniach wyrobów tytoniowych napisów, nazw,
znaków towarowych oraz symboli i innych znaków sugerujących, że dany wyrób
tytoniowy jest mniej szkodliwy niż inne.

Art. 8.

1. Zabrania się reklamowania i promocji wyrobów tytoniowych, rekwizytów tyto-

niowych i produktów imitujących wyroby lub rekwizyty tytoniowe oraz symboli
związanych z używaniem tytoniu, a w szczególności:

1) w telewizji, radiu, kinach, podmiotach leczniczych, szkołach i placówkach

oświatowo-wychowawczych, w prasie dziecięcej i młodzieżowej, na terenie
obiektów sportowo-rekreacyjnych oraz w innych miejscach publicznych,

2) w prasie innej niż wymieniona w pkt 1,
3) na plakatach, w tym plakatach wielkoformatowych,
4) w środkach usług informatycznych.

2. Zabrania się sponsorowania przez firmy tytoniowe działalności sportowej, kultu-

ralnej, oświatowej, zdrowotnej i społeczno-politycznej.

3. Zabrania się eksponowania w punktach sprzedaży przedmiotów imitujących

opakowania wyrobów tytoniowych.

©Kancelaria Sejmu

s. 6/10

2011-07-13

Art. 8a.

1. Producent lub importer wyrobów tytoniowych jest obowiązany do przedstawia-

nia, nie później niż do dnia 31 grudnia każdego roku, wykazu wszystkich dodat-
ków i ich ilości, używanych w danym roku do produkcji tych wyrobów tytonio-
wych, według marek i rodzajów. Pierwszy wykaz zawierający dodatki stosowa-
ne w 2004 r. przedstawia się do dnia 31 grudnia 2004 r.

2. Do wykazu, o którym mowa w ust. 1, producent lub importer dołącza oświad-

czenie uzasadniające stosowanie każdego dodatku w danym wyrobie tytonio-
wym oraz określające jego funkcje i kategorie.

3. Do wykazu, o którym mowa w ust. 1, producent lub importer dołącza wszelkie

będące w jego posiadaniu dane toksykologiczne dotyczące stosowanych dodat-
ków w postaci spalonej lub niespalonej, w zależności od sytuacji, ze szcze-
gólnym uwzględnieniem skutków zdrowotnych, w tym skutków uzależniają-
cych.

4. Wykaz, o którym mowa w ust. 1, jest sporządzany w porządku malejącym, we-

dług masy każdego dodatku zawartego w wyrobie.

5. Producent lub importer przedstawia wykaz, o którym mowa w ust. 1, ministrowi

właściwemu do spraw zdrowia, który podaje go do publicznej wiadomości w
Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, uwzględniając
potrzebę ochrony tajemnicy handlowej producenta lub importera.

Art. 8b.

1. Minister właściwy do spraw zdrowia może zażądać od producenta lub importera

wyrobów tytoniowych wykonania określonych badań w laboratoriach kontrol-
nych w celu oznaczenia substancji innych niż wymienione w art. 2 pkt 6a–6c,
emitowanych przez wyroby tytoniowe, oraz oceny wpływu tych substancji
na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem właściwości uzależniających poszcze-
gólnych substancji.

2. Badania, o których mowa w ust. 1, są wykonywane na koszt producenta lub im-

portera wyrobów tytoniowych.

3. Wyniki badań, o których mowa w ust. 1, są przedstawiane ministrowi właści-

wemu do spraw zdrowia, który uwzględnia je w informacji dla konsumentów,
biorąc pod uwagę potrzebę ochrony tajemnicy handlowej producenta lub impor-
tera.

4. Informację, o której mowa w ust. 3, minister właściwy do spraw zdrowia publi-

kuje niezwłocznie po jej uzyskaniu w Dzienniku Urzędowym ministra właści-
wego do spraw zdrowia.

©Kancelaria Sejmu

s. 7/10

2011-07-13

Art. 9.

1. Na każdym opakowaniu jednostkowym papierosów wprowadzanych do obrotu

handlowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powinny być w sposób wi-
doczny, czytelny i trwały umieszczone:

1) dwa różniące się treścią ostrzeżenia przed szkodliwością używania tytoniu,

jedno powszechne i jedno dodatkowe,

2) informacje o zawartości substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla w

jednym papierosie.

2. Ostrzeżenia wymienione w ust. 1 pkt 1, sformułowane w języku polskim, zajmu-

ją powierzchnię nie mniejszą niż 30 % jednej z największych płaszczyzn opa-
kowania jednostkowego i nie mniejszą niż 40 % drugiej z największych płasz-
czyzn opakowania jednostkowego.

3. Przepis ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 stosuje się odpowiednio do innych wyrobów tyto-

niowych, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

[4. Na opakowaniach wyrobów tytoniowych przeznaczonych do palenia, innych niż

papierosy, występujących w handlu detalicznym, których najbardziej widoczne,
największe płaszczyzny mają powierzchnie większe niż 75 cm

, teksty ostrzeżeń o

szkodliwości zajmują powierzchnie nie mniejsze niż po 22,5 cm

na każdej z tych

płaszczyzn.]

<4. Na opakowaniach wyrobów tytoniowych przeznaczonych do palenia, in-

nych niż papierosy, występujących w handlu detalicznym, których najbar-
dziej widoczne, największe płaszczyzny mają powierzchnie większe niż 75
cm

, ostrzeżenia o szkodliwości zajmują powierzchnie nie mniejsze niż po

22,5 cm

na każdej z tych płaszczyzn.>

5. Na opakowaniach tabaki umieszcza się jedno ostrzeżenie o szkodliwości zajmu-

jące nie mniej niż 30 % jednej największej, najbardziej widocznej płaszczyzny
opakowania.

6. Informacje wymienione w ust. 1 pkt 2, sformułowane w języku polskim, zajmują

powierzchnię nie mniejszą niż 10 % jednej z bocznych płaszczyzn opakowania
jednostkowego papierosów.

7. Ostrzeżenia wymienione w ust. 1 pkt 1 umieszcza się także na opakowaniach

zbiorczych występujących w handlu detalicznym, przeznaczając na nie co naj-
mniej 30 % jednej z największych płaszczyzn opakowania i co najmniej 40 %
drugiej z największych płaszczyzn opakowania.

8. Na informacjach o wyrobach tytoniowych, o których mowa w art. 2 pkt 6,

umieszcza się widoczne i czytelne ostrzeżenie powszechne o szkodliwości uży-
wania tytoniu, zajmujące co najmniej 20 % powierzchni informacji.

Art. 10.

Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, dopuszczalną
zawartość substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla w dymie papierosowym,

Nowe brzmienie
ust. 4 w art. 9
wchodzi w życie z
dn. 15.05.2012 r.
(Dz. U. z 2010 r. Nr
81, poz. 529)

©Kancelaria Sejmu

s. 8/10

2011-07-13

sposób ustalania i wykaz laboratoriów kontrolnych uprawnionych do ustalania za-
wartości tych substancji, a także treść, formę graficzną i sposób umieszczania ostrze-
żeń i informacji, o których mowa w art. 9, biorąc pod uwagę rozróżnienie ostrzeżeń
przed szkodliwością używania tytoniu na powszechne i dodatkowe oraz uwzględnia-
jąc cele polityki zdrowotnej realizowanej ustawą, a w szczególności:

1) zmniejszenie rozpowszechnienia i intensywności używania wyrobów tyto-

niowych,

2) zmniejszenie szkód zdrowotnych wywołanych przez choroby odtytoniowe,
3) skuteczność nadzoru nad wyrobami tytoniowymi,

a także podstawowe standardy w tej dziedzinie określone przepisami prawa Unii
Europejskiej.

Art. 11.

Leczenie uzależnienia od używania tytoniu jest finansowane na zasadach określo-
nych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych.

Art. 12.

Kto:

1) produkuje lub wprowadza do obrotu handlowego wyroby tytoniowe, w któ-

rych zawartość substancji szkodliwych przekracza dopuszczalne normy,

2) produkuje lub wprowadza do obrotu wyroby tytoniowe bezdymne, z wyjąt-

kiem tabaki,

3) wprowadza do obrotu handlowego wyroby tytoniowe bez uwidocznienia na

ich opakowaniu informacji o następstwach używania tytoniu lub o zawarto-
ści substancji szkodliwych,

4) reklamuje, promuje lub sponsoruje wyroby tytoniowe wbrew postanowie-

niom art. 8 ust. 1 i 2,

5) eksponuje w punktach sprzedaży przedmioty imitujące opakowania wyro-

bów tytoniowych wbrew postanowieniom art. 8 ust. 3

podlega grzywnie do 200 000 zł albo karze ograniczenia wolności albo obu

tym karom łącznie.

Art. 12a.

Kto umieszcza na opakowaniach wyrobów tytoniowych napisy, nazwy, znaki towa-
rowe, symbole i inne znaki sugerujące, że dany wyrób tytoniowy jest mniej szkodli-
wy niż inne, podlega grzywnie do 200 000 zł albo karze ograniczenia wolności albo
obu tym karom łącznie.

©Kancelaria Sejmu

s. 9/10

2011-07-13

Art. 12b.

Kto w procesie produkcji wyrobów tytoniowych stosuje dodatki zwiększające wła-
ściwości uzależniające od nikotyny tych wyrobów, podlega grzywnie do 500 000 zł
albo karze ograniczenia wolności albo obu tym karom łącznie.

Art. 13.

1. Kto:

1) sprzedaje wyroby tytoniowe lub nie umieszcza informacji o zakazie sprze-

daży wyrobów tytoniowych, wbrew przepisom art. 6,

2) będąc właścicielem lub zarządzającym obiektem lub środkiem transportu,

wbrew przepisom art. 5 ust. 1a, nie umieszcza informacji o zakazie palenia
tytoniu

podlega karze grzywny do 2 000 zł.

2. Kto pali wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazami określonymi w art. 5

podlega karze grzywny do 500 zł.

3. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 orzekanie następuje w trybie przepisów

o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Art. 14.

Jeżeli czyn określony w art. 12, 12a i 12b lub w art. 13 ust. 1 pkt 1 został popełniony
w zakresie działalności przedsiębiorcy, za sprawcę czynu zabronionego uznaje się
osobę odpowiedzialną za wprowadzenie wyrobów tytoniowych do produkcji, obrotu
handlowego lub za organizację rynku.

Art. 15.

1. W razie popełnienia czynu określonego w art. 12 pkt 1–3, 12a i 12b lub w art. 13

ust. 1 pkt 1 sąd może orzec przepadek wyrobów tytoniowych stanowiących
przedmiot czynu zabronionego, choćby nie stanowiły one własności sprawcy.

2. W razie popełnienia czynu określonego w art. 12 pkt 5, sąd może orzec przepa-

dek przedmiotów imitujących opakowania wyrobów tytoniowych stanowiących
przedmiot czynu zabronionego, choćby nie stanowiły one własności sprawcy.

Art. 16.

W dekrecie z dnia 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów
tytoniowych (Dz. U. Nr 34, poz. 144, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 35, poz.
192 i z 1993 r. Nr 47, poz. 211) skreśla się art. 8a.

©Kancelaria Sejmu

s. 10/10

2011-07-13

Art. 17.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Dziennik Ustaw Nr 81

— 6847 —

Poz. 529

Art. 1. W ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochro-

nie zdrowia przed następstwami używania tytoniu
i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55,
z późn. zm.

) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 2:

a) pkt 2 i 3 otrzymują brzmienie:

„2) „wyroby tytoniowe” — wszelkie wyprodu-

kowane z tytoniu wyroby, takie jak papiero-
sy, cygara, cygaretki, tytoń fajkowy, machor-
ka i inne, zawierające tytoń lub jego składni-
ki, z wyłączeniem produktów leczniczych za-
wierających nikotynę,

„wyroby tytoniowe bezdymne” — wyroby ty-
toniowe przeznaczone do wąchania (tabaka),
ssania, żucia lub wprowadzania do organi-
zmu w innej postaci, z wyłączeniem produk-
tów leczniczych zawierających nikotynę,”,

b) pkt 5 otrzymuje brzmienie:

„5) „reklama wyrobów tytoniowych” — rozpo-

wszechnianie komunikatów, wizerunków
marek wyrobów tytoniowych lub symboli
z nimi związanych, a także nazw i symboli
graficznych firm produkujących wyroby tyto-
niowe, nieróżniące się od nazw i symboli
graficznych wyrobów tytoniowych, służą-
cych popularyzowaniu marek wyborów tyto-
niowych; za reklamę nie uważa się informacji
używanych do celów handlowych pomiędzy
firmami zajmującymi się produkcją, dystry-
bucją i handlem wyrobami tytoniowymi,”,

c) pkt 7 otrzymuje brzmienie:

„7) „promocja wyrobów tytoniowych” — pub-

liczne rozdawanie wyrobów tytoniowych lub
rekwizytów tytoniowych, organizowanie de-
gustacji, premiowanej sprzedaży wyrobów
tytoniowych, oferowanie wyrobów tytonio-
wych konsumentom po obniżonej cenie
w stosunku do ceny wydrukowanej na opa-
kowaniu jednostkowym wyrobu, organizo-
wanie konkursów opartych na zakupie wyro-
bów lub rekwizytów tytoniowych oraz inne
formy publicznego zachęcania do nabywa-
nia lub używania wyrobów tytoniowych, bez
względu na formę dotarcia do adresata,”,

d) w pkt 8 kropkę zastępuje się przecinkiem i doda-

je się pkt 9 w brzmieniu:

„9) „palarnia” — wyodrębnione konstrukcyjnie

od innych pomieszczeń i ciągów komunika-
cyjnych pomieszczenie, odpowiednio ozna-
czone, służące wyłącznie do palenia wyro-
bów tytoniowych zaopatrzone w wywiewną
wentylację mechaniczną lub system filtra-

cyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie
przenikał do innych pomieszczeń.”;

2) w art. 5:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych,

z zastrzeżeniem art. 5a:

na terenie zakładów opieki zdrowotnej
i w pomieszczeniach innych obiektów,
w których są udzielane świadczenia zdro-
wotne,

na terenie jednostek organizacyjnych

systemu oświaty, o których mowa
w przepisach o systemie oświaty, oraz
jednostek organizacyjnych pomocy spo-
łecznej, o których mowa w przepisach
o pomocy społecznej,

na terenie uczelni,

w pomieszczeniach zakładów pracy in-
nych niż wymienione w pkt 1 i 2,

w pomieszczeniach obiektów kultury
i wypoczynku do użytku publicznego,

w lokalach gastronomiczno-rozrywko-
wych,

w środkach pasażerskiego transportu
publicznego oraz w obiektach służących
obsłudze podróżnych,

na przystankach komunikacji publicznej,

w pomieszczeniach obiektów sporto-
wych,

10) w ogólnodostępnych miejscach przezna-

czonych do zabaw dzieci,

11) w innych pomieszczeniach dostępnych

do użytku publicznego.”,

b) ust. 1a otrzymuje brzmienie:

„1a. Właściciel lub zarządzający obiektem lub

środkiem transportu, w którym obowiązuje
zakaz palenia wyrobów tytoniowych, umieś-
ci w widocznych miejscach odpowiednie
oznaczenia słowne i graficzne informujące
o zakazie palenia wyrobów tytoniowych na
danym terenie lub środku transportu, zwa-
ne dalej „informacją o zakazie palenia tyto-
niu”.”,

c) uchyla się ust. 2 i 3;

3) po art. 5 dodaje się art. 5a w brzmieniu:

„Art. 5a. 1. Właściciel lub zarządzający może wyłą-

czyć spod zakazu określonego w art. 5
indywidualne pokoje w obiektach słu-
żących celom mieszkalnym.

2. Minister Obrony Narodowej, minister

właściwy do spraw wewnętrznych

i Minister Sprawiedliwości określą,

529

U S T A W A

z dnia 8 kwietnia 2010 r.

o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U.

z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770, z 1999 r. Nr 96,
poz. 1107 oraz z 2003 r. Nr 229, poz. 2274.

Dziennik Ustaw Nr 81

— 6848 —

Poz. 529

w drodze rozporządzeń, szczegółowe
warunki używania wyrobów tytonio-
wych na terenie podlegających im
obiektów oraz środków przewozu osób,
uwzględniając potrzebę zachowania
miejsc pracy, nauki i służby jako stref
wolnych od dymu tytoniowego oraz
ochrony niepalących przed dymem ty-
toniowym.

3. Właściciel lub zarządzający może wy-

znaczyć palarnię:

1) w domach pomocy społecznej lub

domach spokojnej starości,

2) w hotelach,

3) w obiektach służących obsłudze po-

dróżnych,

4) na terenie uczelni,

5) w pomieszczeniach zakładów pracy,

6) w lokalach gastronomiczno-rozryw-

kowych.

4. Właściciel lub zarządzający lokalem

gastronomiczno-rozrywkowym z co
najmniej dwoma pomieszczeniami
przeznaczonymi do konsumpcji, może
wyłączyć spod zakazu określonego
w art. 5, zamknięte pomieszczenie kon-
sumpcyjne, wyposażone w wentylację
zapewniającą, aby dym tytoniowy nie
przenikał do innych pomieszczeń.”;

4) w art. 6:

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych

osobom do lat 18. W miejscu sprzedaży wy-
robów tytoniowych umieszcza się widoczną
i czytelną informację o treści: „Zakaz sprzeda-
ży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18
(art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r.
o ochronie zdrowia przed następstwami uży-
wania tytoniu i wyrobów tytoniowych)”.”,

b) dodaje się ust. 5 w brzmieniu:

„5. Zabrania się sprzedaży detalicznej wyrobów

tytoniowych w systemie samoobsługowym,
z wyjątkiem sklepów wolnocłowych.”;

5) w art. 8 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:

„3. Zabrania się eksponowania w punktach sprze-

daży przedmiotów imitujących opakowania
wyrobów tytoniowych.”;

6) w art. 9 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Na opakowaniach wyrobów tytoniowych prze-

znaczonych do palenia, innych niż papierosy,
występujących w handlu detalicznym, których
najbardziej widoczne, największe płaszczyzny
mają powierzchnie większe niż 75 cm

, ostrze-

żenia o szkodliwości zajmują powierzchnie nie
mniejsze niż po 22,5 cm

na każdej z tych płasz-

czyzn.”;

7) w art. 12:

a) pkt 4 otrzymuje brzmienie:

„4) reklamuje, promuje lub sponsoruje wyroby

tytoniowe wbrew postanowieniom art. 8
ust. 1 i 2,”,

b) po pkt 4 dodaje się pkt 5 w brzmieniu:

„5) eksponuje w punktach sprzedaży przedmio-

ty imitujące opakowania wyrobów tytonio-
wych wbrew postanowieniom art. 8 ust. 3”;

8) art. 13 otrzymuje brzmienie:

„Art. 13. 1. Kto:

1) sprzedaje wyroby tytoniowe lub nie

umieszcza informacji o zakazie
sprzedaży wyrobów tytoniowych,
wbrew przepisom art. 6,

2) będąc właścicielem lub zarządzają-

cym obiektem lub środkiem trans-
portu, wbrew przepisom art. 5
ust. 1a, nie umieszcza informacji
o zakazie palenia tytoniu

podlega karze grzywny do 2 000 zł.

2. Kto pali wyroby tytoniowe w miejscach

objętych zakazami określonymi w art. 5

podlega karze grzywny do 500 zł.

3. W przypadkach określonych w ust. 1

i 2 orzekanie następuje w trybie przepi-
sów o postępowaniu w sprawach
o wykroczenia.”;

9) w art. 15 dotychczasową treść oznacza się jako

ust. 1 i dodaje ust. 2 w brzmieniu:

„2. W razie popełnienia czynu określonego

w art. 12 pkt 5, sąd może orzec przepadek
przedmiotów imitujących opakowania wyro-
bów tytoniowych stanowiących przedmiot czy-
nu zabronionego, choćby nie stanowiły one
własności sprawcy.”.

Art. 2. W ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Pań-

stwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122,
poz. 851, z późn. zm.

) w art. 4 w ust. 1 w pkt 9 kropkę

zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 10 w brzmie-
niu:

„10) wymagań określonych w przepisach o zawartoś-

ci niektórych substancji w dymie papieroso-
wym.”.

Art. 3. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wy-

dane na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy, o której mowa
w art. 1, zachowują moc do dnia wejścia w życie no-
wych przepisów wykonawczych wydanych na podsta-
wie art. 5a ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej
jednak niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 mie-

sięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 6, który
wchodzi w życie po upływie 2 lat od dnia ogłoszenia.

Marszałek Sejmu wykonujący obowiązki

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej: B. Komorowski

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały

ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708, Nr 143,
poz. 1032, Nr 170, poz. 1217, Nr 171, poz. 1225 i Nr 220,
poz. 1600, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238, z 2008 r. Nr 227,
poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 20,
poz. 106, Nr 92, poz. 753 i Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r.
Nr 21, poz. 105.

©Kancelaria Sejmu

s. 1/101

2011-09-07

USTAWA

z dnia 7 września 1991 r.

o systemie oświaty

Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa;
kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także
wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynaro-
dowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach
Dziecka. Nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za
podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy roz-
wijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszano-
wania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na
wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki
niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzin-
nych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, spra-
wiedliwości i wolności.

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

System oświaty zapewnia w szczególności:

1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształce-

nia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowied-
nich do wieku i osiągniętego rozwoju;

2) wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny;
3) możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmio-

ty;

4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofi-

zycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologicz-
no-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;

5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i mło-

dzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywi-
dualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;

Opracowano na pod-
stawie: tj. Dz. U. z
2004 r. Nr 256, poz.
2572, Nr 273, poz.
2703, Nr 281, poz.
2781, z 2005 r. Nr 17,
poz. 141, Nr 94, poz.
788, Nr 122, poz.
1020, Nr 131, poz.
1091, Nr 167, poz.
1400, Nr 249, poz.
2104, z 2006 r. Nr
144, poz. 1043, Nr
208, poz. 1532, Nr
227, poz. 1658, z 2007
r. Nr 42, poz. 273, Nr
80, poz. 542, Nr 115,
poz. 791, Nr 120, poz.
818, Nr 180, poz.
1280, Nr 181, poz.
1292, z 2008 r. Nr 70,
poz. 416, Nr 145, poz.
917, Nr 216, poz.
1370, Nr 235, poz.
1618, z 2009 r. Nr 6,
poz. 33, Nr 31, poz.
206, Nr 56, poz. 458,
Nr 157, poz. poz.
1241, Nr 219, poz.
1705, z 2010 r. Nr 44,
poz. 250, Nr 54, poz.
320, Nr 127, poz. 857,
Nr 148, poz. 991, z
2011 r. Nr 106, poz.
622, Nr 112, poz. 654,
Nr 139, poz. 814, Nr
149, poz. 887.

Wykładnia TK (Dz.
U. z 1994 r. Nr 45,
poz. 184) ad. art. 36
ust. 5.

©Kancelaria Sejmu

s. 2/101

2011-09-07

5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania

zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania
oraz zajęć rewalidacyjnych;

6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie reali-

zowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły
każdego typu w skróconym czasie;

7) upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze

kształcenie w szkołach wyższych;

8) możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdo-

bywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych;

9) zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między

poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i
wiejskimi;

10) utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania

i opieki w szkołach i placówkach;

11) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o zasadach zrównoważo-

nego rozwoju oraz kształtowanie postaw sprzyjających jego wdrażaniu w
skali lokalnej, krajowej i globalnej;

12) opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej;
13) dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy;

13a) kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających aktyw-

nemu uczestnictwu w życiu gospodarczym;

14) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia;
15) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowa-

nie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności
społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego;

16) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz

kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczaj-
nych.

Art. 2.

System oświaty obejmuje:

1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz

inne formy wychowania przedszkolnego;

2) szkoły:

a) podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyj-

nymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego,

b) gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami

integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do
pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego,

c) ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z od-

działami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mi-
strzostwa sportowego, rolnicze i leśne,

d) artystyczne;

©Kancelaria Sejmu

s. 3/101

2011-09-07

3) placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżo-

we, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z
różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego;

3a) placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz

ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyska-
nie i uzupełnienie wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych;

3b) placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zain-

teresowań i uzdolnień artystycznych;

4) poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne

udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psycho-
logiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku
kształcenia i zawodu;

5) młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii,

specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wycho-
wawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej orga-
nizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające
dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i
młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężo-
nymi realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3,
obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;

6) (uchylony);
7) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania

nauki poza miejscem stałego zamieszkania;

8) (uchylony);
9) zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli;

10) biblioteki pedagogiczne;
11) kolegia pracowników służb społecznych.

Art. 2a.

1. System oświaty wspierają organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcer-

skie, a także osoby prawne prowadzące statutową działalność w zakresie oświa-
ty i wychowania.

2. Organy administracji publicznej prowadzące szkoły i placówki współdziałają z

podmiotami, o których mowa w ust. 1, w wykonywaniu zadań wymienionych w
art. 1.

Art. 3.

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa bez bliższego określenia o:

1) szkole - należy przez to rozumieć także przedszkole;

1a) szkole specjalnej lub oddziale specjalnym - należy przez to rozumieć odpo-

wiednio:

a) szkołę lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie

kształcenia specjalnego, zorganizowane zgodnie z przepisami wydany-
mi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2,

b) szkołę lub oddział zorganizowane w podmiocie leczniczym, o którym

mowa w przepisach o działalności leczniczej, oraz w jednostce pomocy

©Kancelaria Sejmu

s. 4/101

2011-09-07

społecznej, w celu kształcenia dzieci i młodzieży przebywających w
tym podmiocie lub jednostce, w których stosuje się odpowiednią orga-
nizację kształcenia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze,
zorganizowane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71c
ust. 2;

2) szkole artystycznej - należy przez to rozumieć także szkołę bibliotekarską i

animatorów kultury;

2a) oddziale integracyjnym – należy przez to rozumieć oddział szkolny,

w którym uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjal-
nego uczą się i wychowują razem z pozostałymi uczniami, zorganizowany
zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 3;

2b) oddziale dwujęzycznym – należy przez to rozumieć oddział szkolny,

w którym nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: polskim oraz ob-
cym nowożytnym będącym drugim językiem nauczania, przy czym prowa-
dzone w dwóch językach są co najmniej dwa zajęcia edukacyjne,
z wyjątkiem zajęć obejmujących język polski, część historii dotyczącą hi-
storii Polski i część geografii dotyczącą geografii Polski, w tym co najmniej
jedne zajęcia edukacyjne wybrane spośród zajęć obejmujących: biologię,
chemię, fizykę, część geografii odnoszącą się do geografii ogólnej, część hi-
storii odnoszącą się do historii powszechnej i matematykę;

2c) szkole integracyjnej – należy przez to rozumieć szkołę, w której wszystkie

oddziały są oddziałami integracyjnymi;

2d) szkole dwujęzycznej – należy przez to rozumieć szkołę, w której wszystkie

oddziały są oddziałami dwujęzycznymi;

2e) szkole rolniczej – należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną kształ-

cącą wyłącznie w zawodach dla rolnictwa, dla których, zgodnie z klasyfika-
cją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1, mi-
nistrem właściwym jest minister właściwy do spraw rolnictwa, minister
właściwy do spraw rozwoju wsi lub minister właściwy do spraw rynków
rolnych;

2f) szkole leśnej – należy przez to rozumieć szkołę ponadgimnazjalną kształcącą

wyłącznie w zawodach dla leśnictwa, dla których, zgodnie z klasyfikacją
zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1, mini-
strem właściwym jest minister właściwy do spraw środowiska;

2g) oddziale międzynarodowym – należy przez to rozumieć oddział szkolny, w

którym nauczanie jest prowadzone zgodnie z programem nauczania ustalo-
nym przez zagraniczną instytucję edukacyjną;

3) placówce - należy przez to rozumieć jednostki organizacyjne wymienione w

art. 2 pkt 3-5, 7 i 10;

3a) placówce rolniczej – należy przez to rozumieć placówki i ośrodki wymie-

nione w art. 2 pkt 3a, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umie-
jętności oraz kwalifikacji zawodowych wyłącznie w zawodach, dla których,
zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa
w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw rol-
nictwa, minister właściwy do spraw rozwoju wsi lub minister właściwy do
spraw rynków rolnych;

4) (uchylony);

©Kancelaria Sejmu

s. 5/101

2011-09-07

5) organie prowadzącym szkołę lub placówkę - należy przez to rozumieć mini-

stra, jednostkę samorządu terytorialnego, inne osoby prawne i fizyczne;

6) (uchylony);
7) (uchylony);
8) kuratorze oświaty - należy przez to rozumieć kierownika kuratorium oświa-

ty jako jednostki organizacyjnej wchodzącej w skład zespolonej administra-
cji rządowej w województwie;

9) nauczycielu - należy przez to rozumieć także wychowawcę i innego pra-

cownika pedagogicznego szkoły, placówki oraz zakładu kształcenia i pla-
cówki doskonalenia nauczycieli;

10) rodzicach - należy przez to rozumieć także prawnych opiekunów dziecka;
11) uczniach - należy przez to rozumieć także słuchaczy i wychowanków;

11a) (uchylony);
11b) (uchylony);

11c) oddziale sportowym – należy przez to rozumieć oddział szkolny, w którym

są prowadzone zajęcia sportowe obejmujące szkolenie sportowe, zorgani-
zowany zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 9 ust. 5;

11d) centrach kształcenia ustawicznego albo centrach kształcenia praktycznego -

należy przez to rozumieć rodzaj odpowiednio placówki kształcenia usta-
wicznego i placówki kształcenia praktycznego;

12) profilu kształcenia ogólnozawodowego - należy przez to rozumieć kształce-

nie w zakresie określonej dziedziny gospodarki;

13) podstawie programowej wychowania przedszkolnego lub podstawie pro-

gramowej kształcenia ogólnego – należy przez to rozumieć obowiązkowe
zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, opisane w formie
ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności,
które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu eduka-
cyjnego, oraz zadania wychowawcze szkoły, uwzględniane odpowiednio w
programach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz
umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzamina-
cyjnych;

13a) podstawie programowej kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawo-

dowego lub podstawie programowej kształcenia w zawodzie – należy przez
to rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy celów i
treści nauczania, w tym umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły,
które są uwzględniane w programach nauczania oraz umożliwiają ustalenie
kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych;

14) zadaniach oświatowych jednostek samorządu terytorialnego - należy przez

to rozumieć zadania w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym
profilaktyki społecznej;

15) szkole dla dorosłych - należy przez to rozumieć szkołę, w której stosuje się

odrębną organizację kształcenia i do której przyjmowane są osoby mające
18 lat, a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym przyjmo-
wane są do szkoły;

16) formach pozaszkolnych - należy przez to rozumieć formy uzyskiwania i

uzupełniania wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w
placówkach i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 3a;

©Kancelaria Sejmu

s. 6/101

2011-09-07

17) kształceniu ustawicznym - należy przez to rozumieć kształcenie w szkołach

dla dorosłych, a także uzyskiwanie i uzupełnianie wiedzy ogólnej, umiejęt-
ności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych przez osoby,
które spełniły obowiązek szkolny;

18) niepełnosprawnościach sprzężonych – należy przez to rozumieć występo-

wanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub sła-
bowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysło-
wym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepeł-
nosprawności.

1a. (uchylony).
2. (uchylony).

Art. 4.

Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę mo-
ralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Art. 4a.

Szkoły i placówki zapewniające uczniom dostęp do Internetu są obowiązane podej-
mować działania zabezpieczające uczniów przed dostępem do treści, które mogą
stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju, w szczególności zainstalować i
aktualizować oprogramowanie zabezpieczające.

Art. 5.

1. Szkoła i placówka może być szkołą i placówką publiczną albo niepubliczną.

2. Szkoła i placówka, z zastrzeżeniem ust. 3a-3e, może być zakładana i prowadzo-

na przez:

1) jednostkę samorządu terytorialnego;
2) inną osobę prawną;
3) osobę fizyczną.

3. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i

placówki publiczne.

3a. Minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony Narodowej mogą

zakładać i prowadzić publiczne szkoły i placówki, o których mowa w przepisach
wydanych na podstawie art. 29.

3b. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:

1) zakłada i prowadzi:

a) szkoły, zespoły szkół oraz szkolne punkty konsultacyjne przy przedsta-

wicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawi-
cielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej w celu kształcenia
dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą,

b) publiczne placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajo-

wym;

2) może zakładać i prowadzić:

a) publiczne szkoły i placówki o charakterze eksperymentalnym,

©Kancelaria Sejmu

s. 7/101

2011-09-07

b) publiczne placówki kształcenia ustawicznego o zasięgu ogólnokrajo-

wym.

3c. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zakłada i

prowadzi publiczne szkoły artystyczne oraz placówki, o których mowa w art. 2
pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych, a także placówki doskonalenia nauczy-
cieli szkół artystycznych.

3d. Minister właściwy do spraw rolnictwa:

1) może zakładać i prowadzić publiczne szkoły rolnicze oraz placówki rolnicze

o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym;

2) może zakładać i prowadzić publiczne placówki doskonalenia nauczycieli

przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych.

3e. Minister właściwy do spraw środowiska może zakładać i prowadzić publiczne

szkoły leśne.

3f. Minister Sprawiedliwości może zakładać i prowadzić publiczne szkoły i placów-

ki w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz publiczne szkoły
i placówki przy zakładach karnych i aresztach śledczych. Szkoły i placówki przy
zakładach karnych i aresztach śledczych działają w ramach ich struktury.

4. (uchylony).
5. Zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integra-

cyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania przedszkolne-
go, o których mowa w art. 14a ust. 1a, szkół podstawowych oraz gimnazjów, w
tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych
i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach kar-
nych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań
własnych gmin.

5a. Zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych specjalnych i gim-

nazjów specjalnych, szkół ponadgimnazjalnych, w tym z oddziałami integracyj-
nymi, szkół sportowych i mistrzostwa sportowego oraz placówek wymienionych
w art. 2 pkt 3-5 i 7, z wyjątkiem szkół i placówek o znaczeniu regionalnym i po-
nadregionalnym, należy do zadań własnych powiatu, z zastrzeżeniem ust. 3c.

5b. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić szkoły i placów-

ki, których prowadzenie nie należy do ich zadań własnych, po zawarciu poro-
zumienia z jednostką samorządu terytorialnego, dla której prowadzenie danego
typu szkoły lub placówki jest zadaniem własnym, a w przypadku szkół arty-
stycznych - z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa na-
rodowego.

5c. Przepis ust. 5b stosuje się również w przypadku przekazywania szkół i placówek

pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego.

5d. Prowadzenie szkół artystycznych oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7,

dla uczniów szkół artystycznych, a także placówek doskonalenia nauczycieli
szkół artystycznych może być przekazywane w drodze porozumienia między
ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego a
jednostką samorządu terytorialnego.

5e. Prowadzenie publicznych szkół rolniczych i placówek rolniczych o znaczeniu

regionalnym i ponadregionalnym oraz publicznych szkół leśnych może być
przekazywane w drodze porozumienia zawieranego między właściwym mini-
strem a jednostką samorządu terytorialnego.

©Kancelaria Sejmu

s. 8/101

2011-09-07

5f. W porozumieniu, o którym mowa w ust. 5e, strony mogą określić tryb przeka-

zania mienia będącego odpowiednio we władaniu publicznych szkół rolniczych
oraz placówek rolniczych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym i pu-
blicznych szkół leśnych, niezbędnego do prawidłowego wykonywania zadań, o
których mowa w ust. 7.

5g. Jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę li-

czącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej
jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pe-
dagogiczny, może przekazać, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej jed-
nostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej, prowadzenie takiej szko-
ły.

5h. Umowa, o której mowa w ust. 5g, określa w szczególności:

1) w przypadku szkoły podstawowej i gimnazjum – wskazanie czy, szkole

ustala się obwód, a jeżeli szkole nie ustala się obwodu – warunki przyjmo-
wania uczniów do szkoły;

2) tryb przejęcia szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialne-

go w przypadkach, o których mowa w ust. 5j i 5k;

3) warunki korzystania z mienia przejętej szkoły lub placówki;
4) tryb kontroli przestrzegania warunków umowy;
5) warunki i tryb rozwiązania umowy za wypowiedzeniem.

5i. Do szkoły lub placówki przejętej zgodnie z ust. 5g stosuje się przepisy dotyczące

szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące jed-
nostkami samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, z wyjątkiem art. 58 ust.
3-5.

5j. Jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana przejąć prowadzenie szkoły

lub placówki przekazanej osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu tery-
torialnego lub osobie fizycznej, jeżeli osoba prowadząca szkołę lub placówkę
nie wykonała polecenia, o którym mowa w art. 34 ust. 1 lub 2, narusza ustawę
lub warunki prowadzenia szkoły lub placówki określone w umowie, o której
mowa w ust. 5g. W tym przypadku umowa ulega rozwiązaniu z dniem przejęcia
szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialnego.

5k. Osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizycz-

na, która przejęła do prowadzenia szkołę lub placówkę publiczną na podstawie
umowy, o której mowa w ust. 5g, nie może zlikwidować tej szkoły lub placów-
ki; na wniosek tej osoby jednostka samorządu terytorialnego, która przekazała
szkołę lub placówkę, przejmuje jej prowadzenie w trybie określonym w umo-
wie, o której mowa w ust. 5g.

5l. Jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana powiadomić, w terminie 6

miesięcy przed dniem przekazania szkoły lub placówki do prowadzenia osobie
prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej,
pracowników szkoły lub placówki oraz zakładową organizację związkową o
terminie przekazania szkoły lub placówki, jego przyczynach, prawnych, ekono-
micznych i socjalnych skutkach dla pracowników, a także nowych warunkach
pracy i płacy.

5m. Nauczyciel, w terminie 3 miesięcy od uzyskania informacji, o której mowa w

ust. 5l, może złożyć oświadczenie o odmowie przejścia do szkoły lub placówki
publicznej przejmowanej do prowadzenia przez osobę prawną niebędącą jed-
nostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną.

©Kancelaria Sejmu

s. 9/101

2011-09-07

5n. Złożenie oświadczenia, o którym mowa w ust. 5m, powoduje rozwiązanie sto-

sunku pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. – Karta Nauczyciela, z dniem przekazania szkoły lub placówki, chyba że
nauczyciel do dnia rozwiązania stosunku pracy wyrazi zgodę na przeniesienie do
innej szkoły lub placówki prowadzonej przez daną jednostkę samorządu teryto-
rialnego.

5o. Osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizycz-

na, która przejęła szkołę lub placówkę, na podstawie umowy, o której mowa w
ust. 5g, z dniem przejęcia szkoły lub placówki jest obowiązana zaproponować
nauczycielom na piśmie nowe warunki pracy i płacy oraz wskazać termin, nie
krótszy niż 7 dni, do którego nauczyciele mają złożyć oświadczenie o przyjęciu
lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków.

5p. Odmowa przyjęcia nowych warunków pracy i płacy, o których mowa w ust. 5o,

powoduje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem z upływem 3 miesięcy od
dnia, do którego nauczyciel miał złożyć oświadczenie, o którym mowa w ust.
5o. Do nauczyciela, który odmówił przyjęcia nowych warunków pracy i płacy,
stosuje się odpowiednio przepisy o rozwiązywaniu stosunków pracy z przyczyn
leżących po stronie pracodawcy.

5r. Do czasu przyjęcia nowych warunków pracy i płacy albo rozwiązania stosunku

pracy z powodu odmowy ich przyjęcia, w zakresie praw i obowiązków nauczy-
ciela stosuje się dotychczasowe przepisy.

6. Zakładanie i prowadzenie publicznych zakładów kształcenia i placówek dosko-

nalenia nauczycieli, bibliotek pedagogicznych oraz szkół i placówek wymienio-
nych w ust. 5a o znaczeniu regionalnym lub ponadregionalnym należy do zadań
samorządu województwa, z zastrzeżeniem ust. 3c i 6c.

6a. Powiat i gmina mogą zakładać i prowadzić w ramach zadań własnych publiczne

placówki doskonalenia nauczycieli, zakłady kształcenia nauczycieli i biblioteki
pedagogiczne, z zastrzeżeniem ust. 3c.

6b. (uchylony).
6c. Plan sieci publicznych zakładów kształcenia i placówek doskonalenia nauczycie-

li, bibliotek pedagogicznych oraz szkół i placówek, o których mowa w ust. 6,
określa strategia rozwoju województwa ustalona na podstawie odrębnych prze-
pisów.

6d. Zakładanie publicznych kolegiów pracowników służb społecznych należy do

zadań własnych samorządu województwa.

7. Organ prowadzący szkołę lub placówkę odpowiada za jej działalność. Do zadań

organu prowadzącego szkołę lub placówkę należy w szczególności:

1) zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych

i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki;

2) wykonywanie remontów obiektów szkolnych oraz zadań inwestycyjnych w

tym zakresie;

3) zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, w tym w zakresie wyko-

nywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn.
zm.

), i organizacyjnej szkoły lub placówki;

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz.

535, Nr 124, poz. 1152, Nr 139, poz. 1324 i Nr 229, poz. 2276, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 145,

©Kancelaria Sejmu

s. 10/101

2011-09-07

4) wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny

do pełnej realizacji programów nauczania, programów wychowawczych,
przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów oraz wykonywania innych
zadań statutowych.

8. (uchylony).
9. W celu wykonywania zadań wymienionych w ust. 7, organy prowadzące szkoły i

placówki mogą tworzyć jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół i
placówek lub organizować wspólną obsługę administracyjną, finansową i orga-
nizacyjną prowadzonych szkół i placówek, o której mowa w ust. 7 pkt 3.

10) (uchylony).

Art. 5a.

1. Zadania oświatowe jednostek samorządu terytorialnego finansowane są na zasa-

dach określonych w odrębnych ustawach.

2. Zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej,

jest zadaniem oświatowym:

1) gmin – w przedszkolach oraz w innych formach wychowania przedszkolne-

go, o których mowa w art. 14a ust. 1a, a także w szkołach, o których mowa
w art. 5 ust. 5;

2) powiatów - w szkołach i placówkach, o których mowa w art. 5 ust. 5a;
3) samorządów województw - w szkołach, placówkach, zakładach kształcenia

i placówkach doskonalenia nauczycieli oraz kolegiach pracowników służb
społecznych, o których mowa w art. 5 ust. 6.

2a. Zadaniem oświatowym gminy jest także zapewnienie dodatkowej, bezpłatnej

nauki języka polskiego, o której mowa w art. 94a ust. 4.

3. Środki niezbędne na realizację zadań oświatowych, o których mowa w ust. 2, w

tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie szkół i placówek zagwaran-
towane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

4. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, w terminie do dnia 31

października, przedstawia organowi stanowiącemu jednostki samorządu teryto-
rialnego informację o stanie realizacji zadań oświatowych tej jednostki za po-
przedni rok szkolny, w tym o wynikach sprawdzianu i egzaminów, o których
mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 lit. b-f, w szkołach tych typów, których prowa-
dzenie należy do zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego.

Art. 5b.

Prawa i obowiązki nauczycieli przedszkoli, szkół i placówek określa ustawa z dnia
26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, z późn.
zm.

poz. 1535, Nr 146, poz. 1546 i Nr 213, poz. 2155, z 2005 r. Nr 10, poz. 66, Nr 184, poz. 1539 i Nr
267, poz. 2252, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119 i Nr 208, poz. 1540 oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 393, Nr
144, poz. 900, Nr 171, poz. 1056, Nr 214, poz. 1343 i Nr 223, poz. 1466 oraz z 2009 r. Nr 42, poz.
341.

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 137, poz.

1304, Nr 203, poz. 1966, Nr 213, poz. 2081 i Nr 228, poz. 2258 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr
179, poz. 1845.

©Kancelaria Sejmu

s. 11/101

2011-09-07

Art. 5c.

W przypadku szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorial-
nego, zadania i kompetencje organu prowadzącego określone w:

1) art. 5 ust. 9, art. 6 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, art. 7a ust. 4 i ust. 6 pkt 4, art. 7c ust. 1

pkt 4, art. 7d, art. 14 ust. 5, art. 58 ust. 6, art. 59 ust. 1 oraz art. 62 ust. 1 i 5
– wykonuje odpowiednio: rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa;

2) art. 5 ust. 7, art. 36 ust. 2, art. 36a ust. 1, 4-6,10, 12 i 14, art. 38 ust. 1, art.

39 ust. 4a i 5, art. 62 ust. 6 oraz art. 71c ust. 1 – wykonuje odpowiednio:
wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu, zarząd województwa;

3) art. 7 ust. 1d, art. 34 ust. 2, art. 34a, art. 37 ust. 1, art. 39 ust. 6, art. 41 ust. 3,

art. 58 ust. 3, art. 59 ust. 3 i 4, art. 67a ust. 3, 5 i 6, art. 71b ust. 2b oraz art.
77 ust. 6 – wykonuje odpowiednio: wójt (burmistrz, prezydent miasta), sta-
rosta, marszałek województwa.

Art. 5d.

Status prawny pracowników niebędących nauczycielami zatrudnionych w szkołach i
placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego określają prze-
pisy o pracownikach samorządowych.

Art. 5e.

Zadania i kompetencje jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art.
82 ust. 1 i 3-5, oraz zadania i kompetencje organu jednostki samorządu terytorialne-
go, o których mowa w art. 85 ust. 3 - wykonuje odpowiednio: wójt (burmistrz, pre-
zydent miasta), starosta, marszałek województwa.

<Art. 5f.

Publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 2, oraz
ich zespoły wpisuje się do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospo-
darki narodowej jako podmioty, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy
z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439, z późn.
zm.

).>

Art. 6.

1. Przedszkolem publicznym jest przedszkole, które:

1) realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę

programową wychowania przedszkolnego;

2) zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym

przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie;

3) przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępno-

ści;

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr

88, poz. 554 i Nr 121, poz. 769, z 1998 r. Nr 99, poz. 632 i Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 100, poz.
1080, z 2003 r. Nr 217, poz. 2125, z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1362, z 2006
r. Nr 170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 166, poz. 1172, z 2008 r. Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 18, poz.
97, z 2010 r. Nr 47, poz. 278 i Nr 76, poz. 489 oraz z 2011 r. Nr 131, poz. 764.

Dodany art. 5f
wchodzi w życie z
dn. 1.08.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 139,
poz. 814).

©Kancelaria Sejmu

s. 12/101

2011-09-07

4) zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych

przepisach.

2. Publiczna inna forma wychowania przedszkolnego, o której mowa w art. 14a ust.

la, zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym
przez organ prowadzący, nie krótszym jednak niż czas określony w przepisach
wydanych na podstawie art. 14a ust. 7.

3. Do publicznej innej formy wychowania przedszkolnego stosuje się przepisy ust.

1 pkt 1 i 3, a do niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego – prze-
pis ust. 1 pkt 1.

Art. 7.

1. Szkołą publiczną jest szkoła, która:

1) zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania;
2) przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostęp-

ności;

3) zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych

przepisach, z zastrzeżeniem ust. 1a;

4) realizuje:

a) programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia

ogólnego, w przypadku liceum profilowanego - również podstawę pro-
gramową kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego, a w
przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe - również pod-
stawę programową kształcenia w danym zawodzie,

b) ramowy plan nauczania,

5) realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowa-

nia zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przepro-
wadzania egzaminów i sprawdzianów.

1a. W uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może być, za zgodą kuratora

oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej - ministra właściwego do spraw kul-
tury i ochrony dziedzictwa narodowego, zatrudniona osoba niebędąca nauczy-
cielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowied-
nie do prowadzenia danych zajęć.

1b. Osobę, o której mowa w ust. 1a, zatrudnia się na zasadach określonych w Ko-

deksie pracy, z tym że do osób tych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć edukacyjnych nauczycieli
oraz ustala się wynagrodzenie nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dy-
plomowanego.

1c. Przepisy ust. 1a i 1b stosuje się odpowiednio do placówek artystycznych, placó-

wek, o których mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych i placówek
doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, z tym że zgodę na zatrudnienie
osoby niebędącej nauczycielem wyraża minister właściwy do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego.

1d. Przepisy ust. 1a i 1b stosuje się również w przypadku zatrudnienia osoby posia-

dającej przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki
za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego, z tym
że zatrudnienie tej osoby następuje za zgodą organu prowadzącego.

©Kancelaria Sejmu

s. 13/101

2011-09-07

2. Szkoły publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw lub dyplomów państwo-

wych.

3. Szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej wymienione

w ust. 2, jeżeli:

1) realizuje programy nauczania uwzględniające podstawy programowe wy-

mienione w ust. 1 pkt 4 lit. a),

2) realizuje zajęcia edukacyjne w cyklu nie krótszym oraz w wymiarze nie niż-

szym niż łączny wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w
ramowym planie nauczania szkoły publicznej danego typu,

3) stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania

egzaminów i sprawdzianów, o których mowa w ust. 1 pkt 5, z wyjątkiem
egzaminów wstępnych,

4) prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicz-

nych,

5) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe - kształci w zawo-

dach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, o któ-
rej mowa w art. 24 ust. 1, a w przypadku liceum profilowanego - kształci w
profilach kształcenia ogólnozawodowego, o których mowa w art. 24 ust. 6,

6) zatrudnia nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych, o których mowa

w pkt 2, posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół pu-
blicznych; przepisy ust. 1a i 1d stosuje się odpowiednio

zastrzeżeniem art. 86.

Art. 7a.

1. W szkołach publicznych i niepublicznych mogą być tworzone oddziały między-

narodowe.

2. Utworzenie oddziału międzynarodowego wymaga zezwolenia ministra właści-

wego do spraw oświaty i wychowania.

3. Zezwolenie na utworzenie oddziału międzynarodowego w szkole podstawowej

lub gimnazjum może zostać udzielone, jeżeli program nauczania ustalony przez
zagraniczną instytucję edukacyjną, który ma być realizowany w tym oddziale,
umożliwia uzyskanie przez uczniów wiadomości i umiejętności umożliwiają-
cych im przystąpienie odpowiednio do sprawdzianu i egzaminu, o których mo-
wa w art. 9 ust. 1 pkt 1 i 2.

4. Wniosek o zezwolenie na utworzenie oddziału międzynarodowego składa organ

prowadzący szkołę, w której ma zostać utworzony oddział międzynarodowy.

5. Wniosek, o którym mowa w ust. 4, powinien określać:

1) cel, założenia kształcenia i program nauczania, który będzie realizowany w

oddziale międzynarodowym;

2) organizację kształcenia w oddziale i stosowany system oceniania, klasyfi-

kowania i egzaminowania;

3) datę rozpoczęcia funkcjonowania oddziału.

6. Do wniosku, o którym mowa w ust. 4, dołącza się:

1) zgodę rady pedagogicznej na utworzenie oddziału międzynarodowego;

©Kancelaria Sejmu

s. 14/101

2011-09-07

2) dokument zawierający zgodę zagranicznej instytucji edukacyjnej na przy-

stąpienie szkoły do nauczania zgodnego z programem nauczania ustalonym
przez tę instytucję;

3) opinię kuratora oświaty zawierającą ocenę możliwości organizacyjnych i

kadrowych pozwalających na realizowanie w szkole programu nauczania
ustalonego przez zagraniczną instytucję edukacyjną;

4) w przypadku szkoły publicznej – zobowiązanie organu prowadzącego szko-

łę do ponoszenia, z dochodów własnych, kosztów kształcenia w oddziale
międzynarodowym przekraczających wydatki bieżące ponoszone na jedne-
go ucznia w pozostałych oddziałach szkoły.

Art. 7b.

1. Warunki i tryb przyjmowania uczniów do oddziału międzynarodowego określa

statut szkoły.

2. Nauczanie w oddziale międzynarodowym może być prowadzone w języku ob-

cym, z wyjątkiem zajęć dla uczniów będących obywatelami polskimi obejmują-
cych: język polski, część historii dotyczącą historii Polski i część geografii doty-
czącą geografii Polski.

3. Szkoła zapewnia uczniom oddziału międzynarodowego będącym obywatelami

polskimi nauczanie języka polskiego oraz części historii dotyczącej historii Pol-
ski i części geografii dotyczącej geografii Polski zgodnie z podstawą programo-
wą kształcenia ogólnego ustaloną w przepisach wydanych na podstawie art. 22
ust. 2 pkt 2 lit. b.

4. Szkoła zapewnia uczniom oddziału międzynarodowego niebędącym obywatela-

mi polskimi nauczanie języka polskiego jako języka obcego.

5. Uczniowie oddziału międzynarodowego w szkole podstawowej i gimnazjum

przystępują odpowiednio do sprawdzianu i egzaminu, o których mowa w art. 9
ust. 1 pkt 1 i 2.

6. Uczniowie oddziałów międzynarodowych w szkołach ponadgimnazjalnych, o

których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-f, mogą przystąpić do egzaminu matu-
ralnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-f.

7. Szkoła, w której został utworzony oddział międzynarodowy, zapewnia uczniom

tego oddziału możliwość przejścia, na każdym etapie kształcenia, do kształcenia
realizowanego zgodnie z programami nauczania, o których mowa w art. 7 ust. 1
pkt 4 lit. a.

8. Do oddziału międzynarodowego nie stosuje się przepisów art. 7 ust. 1 pkt 3-5

oraz ust. 3.

Art. 7c.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może cofnąć zezwolenie na

utworzenie oddziału międzynarodowego:

1) w przypadku stwierdzenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, że

działalność oddziału międzynarodowego jest sprzeczna z przepisami ustawy
lub statutem szkoły, w której taki oddział został utworzony;

2) w przypadku cofnięcia przez zagraniczną instytucję edukacyjną zgody, o

której mowa w art. 7a ust. 6 pkt 2;

©Kancelaria Sejmu

s. 15/101

2011-09-07

3) w przypadku cofnięcia przez radę pedagogiczną zgody, o której mowa w

art. 7a ust. 6 pkt 1;

4) w przypadku niewykonywania przez organ prowadzący szkołę zobowiąza-

nia, o którym mowa w art. 7a ust. 6 pkt 4.

2. Cofnięcie zezwolenia jest równoznaczne z likwidacją oddziału międzynarodo-

wego. Likwidacja następuje w terminie określonym w decyzji o cofnięciu ze-
zwolenia.

Art. 7d.

Oddział międzynarodowy może zostać zlikwidowany z końcem roku szkolnego
przez organ prowadzący po zapewnieniu uczniom możliwości kontynuowania nauki.
Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem li-
kwidacji oddziału międzynarodowego, zawiadomić o zamiarze likwidacji rodziców
uczniów i ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Art. 8.

Szkoła podstawowa i gimnazjum może być tylko szkołą publiczną lub niepubliczną
o uprawnieniach szkoły publicznej.

Art. 9.

1. Szkoły publiczne i niepubliczne dzielą się na następujące typy:

1) sześcioletnią szkołę podstawową, w której w ostatnim roku nauki przepro-

wadza się sprawdzian;

2) trzyletnie gimnazjum, w którym w ostatnim roku nauki przeprowadza się

egzamin, dające możliwość dalszego kształcenia w szkołach, o których
mowa w pkt 3 lit. a)-d) oraz h);

3) szkoły ponadgimnazjalne:

a) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 la-

ta i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie
dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzami-
nu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e) i f),

b) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzy-

skanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,

c) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólno-

zawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa
dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,

d) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplo-

mu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a
także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egza-
minu maturalnego,

e) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół

wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie świa-
dectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,

f) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych

w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdza-
jącego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwia-

©Kancelaria Sejmu

s. 16/101

2011-09-07

jące uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalne-
go,

g) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, któ-

rych ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie śred-
nie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po
zdaniu egzaminu,

h) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z

upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukoń-
czenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposo-
bienie do pracy.

1a. Sprawdzian i egzamin, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, egzamin maturalny, o

którym mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b-f, oraz egzaminy eksternistyczne, o których
mowa w art. 10 ust. 1, są przeprowadzane na podstawie wymagań określonych
w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

1b. Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, o którym mowa w ust. 1 pkt 3

lit. a, d, f i g, jest przeprowadzany na podstawie standardów wymagań, o których
mowa w art. 22 ust. 2 pkt 10.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może określać, w drodze

rozporządzenia, inne typy szkół niż wymienione w ust. 1 pkt 1-3 oraz ustalać za-
sady ich działania.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w poro-

zumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania określi, w
drodze rozporządzenia, typy szkół artystycznych publicznych i niepublicznych,
uwzględniając szkoły realizujące kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne, a
także szkoły realizujące wyłącznie kształcenie artystyczne.

4. (uchylony).
5. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw kultury fizycznej, określi, w drodze rozporządzenia, wa-
runki tworzenia, organizacji oraz działania oddziałów i szkół sportowych oraz
szkół mistrzostwa sportowego, uwzględniając umożliwienie uczniom godzenia
zajęć sportowych z nauką, w szczególności poprzez odpowiednią organizację
zajęć dydaktycznych.

Art. 9a.

1. Tworzy się Centralną Komisję Egzaminacyjną z siedzibą w Warszawie.
2. Do zadań Centralnej Komisji Egzaminacyjnej należy w szczególności:

1) opracowywanie propozycji standardów wymagań będących podstawą prze-

prowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a, d, f i g, we współpracy
w szczególności z ministrami właściwymi dla zawodów ujętych w klasyfi-
kacji zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1,
szkołami wyższymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi, organizacjami
pracodawców i samorządami zawodowymi.

1a) przygotowywanie pytań, zadań i testów oraz ustalanie zestawów do prze-

prowadzania sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1,
oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1;

©Kancelaria Sejmu

s. 17/101

2011-09-07

1b) opracowywanie, we współpracy z okręgowymi komisjami egzaminacyjny-

mi, a w zakresie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe rów-
nież z ministrami właściwymi dla zawodów, oraz ogłaszanie, w tym w Biu-
letynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej, informatorów zawierających w szczególności przykładowe
pytania i zadania wraz z rozwiązaniami, jakie mogą wystąpić na sprawdzia-
nie i egzaminach, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz egzaminach eksterni-
stycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1.

2) dokonywanie analizy wyników sprawdzianu i egzaminów, o których mowa

w art. 9 ust. 1, oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art.
10 ust. 1, a także składanie ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wy-
chowania sprawozdań odpowiednio o poziomie osiągnięć uczniów na po-
szczególnych etapach kształcenia oraz dotyczących wyników egzaminów
eksternistycznych;

3) przygotowywanie i upowszechnianie programów doskonalenia nauczycieli

w zakresie diagnozowania i oceniania;

4) inicjowanie lub organizowanie badań, analiz i innowacji w dziedzinie oce-

niania i egzaminowania;

5) (uchylony);

6) koordynowanie działalności okręgowych komisji egzaminacyjnych oraz nad-

zorowanie ich prac związanych z opracowywaniem propozycji zestawów
zadań, pytań i testów do sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9
ust. 1, oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1,
a także nadzorowanie prac związanych z ich przeprowadzaniem i ocenia-
niem przez okręgowe komisje egzaminacyjne prac egzaminacyjnych, w celu
zapewnienia jednolitości i jakości działań wykonywanych przez okręgowe
komisje egzaminacyjne oraz porównywalności wyników sprawdzianu, eg-
zaminów i egzaminów eksternistycznych.

Art. 9b. (uchylony).

Art. 9c.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania tworzy, w drodze rozporzą-

dzenia, okręgowe komisje egzaminacyjne oraz określa ich zasięg terytorialny.

2. Do zadań okręgowych komisji egzaminacyjnych należy w szczególności:

1) przeprowadzanie sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1,

oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1;

2) przygotowywanie, w porozumieniu z Centralną Komisją Egzaminacyjną,

propozycji pytań, zadań i testów oraz ich zestawów do przeprowadzania
sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz egzaminów
eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1;

2a) przygotowywanie, w porozumieniu z Centralną Komisją Egzaminacyjną,

propozycji pytań, zadań i testów oraz kryteriów ich oceniania do informato-
rów, o których mowa w art. 9a ust. 2 pkt 1b;

3) analizowanie wyników sprawdzianów i egzaminów, o których mowa w art.

9 ust. 1, oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10
ust. 1, a także formułowanie wniosków;

4) opracowywanie i przekazywanie:

©Kancelaria Sejmu

s. 18/101

2011-09-07

a) dyrektorom szkół, organom prowadzącym szkoły, kuratorom oświaty i

Centralnej Komisji Egzaminacyjnej sprawozdań z przeprowadzonych
sprawdzianów i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1,

b) kuratorom oświaty i Centralnej Komisji Egzaminacyjnej sprawozdań z

przeprowadzonych egzaminów eksternistycznych, o których mowa w
art. 10 ust. 1;

5) szkolenie kandydatów na egzaminatorów i egzaminatorów;
6) współpraca z innymi okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi oraz Cen-

tralną Komisją Egzaminacyjną;

7) prowadzenie ewidencji egzaminatorów zamieszkujących na terenie objętym

właściwością danej okręgowej komisji egzaminacyjnej;

8) współpraca z kuratorami oświaty właściwymi ze względu na zasięg teryto-

rialny komisji w sprawach związanych z przeprowadzaniem sprawdzianu i
egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz egzaminów eksternistycz-
nych, o których mowa w art. 10 ust. 1, a także doskonaleniem nauczycieli w
zakresie diagnozowania, oceniania, egzaminowania i badania osiągnięć
edukacyjnych uczniów.

2a. Wyniki sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz egzami-

nów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1, są ostateczne i nie służy
na nie skarga do sądu administracyjnego.

<2b. Dla celów przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w

art. 9 ust. 1, okręgowe komisje egzaminacyjne nadają szkołom indywidual-
ny numer identyfikacyjny.>

3. Do ewidencji egzaminatorów, z zastrzeżeniem ust. 4, może być wpisana osoba,

która:

1) posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w

szkole, z zakresu której jest przeprowadzany sprawdzian lub egzamin, o
których mowa w art. 9 ust. 1, albo jest nauczycielem akademickim specjali-
zującym się w dziedzinie związanej z zajęciami edukacyjnymi wcho-
dzącymi w zakres odpowiednio sprawdzianu lub egzaminu;

2) posiada, uzyskany w okresie 6 lat przed złożeniem wniosku o wpis do ewi-

dencji, co najmniej trzyletni staż pracy dydaktycznej w szkole publicznej,
szkole niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej, zakładzie kształce-
nia nauczycieli lub szkole wyższej albo co najmniej trzyletni staż pracy na
stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych w placówce dosko-
nalenia nauczycieli, urzędzie organu administracji rządowej, kuratorium
oświaty lub innej jednostce sprawującej nadzór pedagogiczny;

3) spełnia warunki określone w art. 10 ust. 5 pkt 2-4 ustawy z dnia 26 stycznia

1982 r. - Karta Nauczyciela;

4) ukończyła z wynikiem pozytywnym szkolenie dla kandydatów na egzamina-

torów organizowane przez okręgową komisję egzaminacyjną, zakończone
egzaminem ze znajomości zasad przeprowadzania i oceniania sprawdzianu i
egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1.

4. Do ewidencji egzaminatorów w zakresie przeprowadzania egzaminu potwierdza-

jącego kwalifikacje zawodowe może również być wpisana osoba, która:

1) jest przedstawicielem pracodawcy lub organizacji pracodawców albo stowa-

rzyszenia lub samorządu zawodowego;

Dodany ust. 2b w
art. 9c wchodzi w
życie z dn. 1.08.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 139, poz. 814).

©Kancelaria Sejmu

s. 19/101

2011-09-07

2) posiada kwalifikacje wymagane od instruktora praktycznej nauki zawodu

oraz uzyskany w okresie ostatnich 6 lat przed złożeniem wniosku o wpis do
ewidencji, co najmniej trzyletni staż pracy w zawodzie, w którym przepro-
wadzany jest egzamin;

3) spełnia warunki określone w ust. 3 pkt 3 i 4.

5. Skreślenie z ewidencji egzaminatorów następuje:

1) na wniosek egzaminatora;
2) w przypadku:

a) nieusprawiedliwionego nieuczestniczenia w okresowych szkoleniach

egzaminatorów, organizowanych przez okręgowe komisje egzamina-
cyjne,

b) nieusprawiedliwionego nieuczestniczenia w pracach dotyczących prze-

prowadzania sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1,
oraz egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1, do
których egzaminator został wyznaczony przez dyrektora okręgowej
komisji egzaminacyjnej,

c) nieprzestrzegania przepisów dotyczących przeprowadzania i oceniania

sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz egzami-
nów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1;

3) w razie niespełniania warunków, o których mowa w ust. 3 pkt 3;
4) w razie dokonania wpisu z naruszeniem prawa.

6. Wpis do ewidencji egzaminatorów, odmowa wpisu oraz skreślenie z ewidencji

następuje w drodze decyzji administracyjnej dyrektora okręgowej komisji egza-
minacyjnej.

7. Organem wyższego stopnia w stosunku do dyrektora okręgowej komisji egza-

minacyjnej w sprawach, o których mowa w ust. 6, jest dyrektor Centralnej Ko-
misji Egzaminacyjnej.

8. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, ramowy program szkolenia kandydatów na egzaminatorów, sposób pro-
wadzenia ewidencji egzaminatorów oraz tryb wpisywania i skreślania egzamina-
torów z ewidencji, uwzględniając w szczególności obowiązkowy wymiar godzin
szkolenia, a także dokumenty wymagane od osób ubiegających się o wpis do
ewidencji oraz zakres danych wpisywanych w ewidencji.

9. W przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1,

w zakresie ustalonym w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 4,
biorą udział egzaminatorzy i nauczyciele; w przeprowadzaniu części ustnej eg-
zaminu maturalnego mogą również brać udział nauczyciele akademiccy.

10. Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej zawiera z egzaminatorami, z za-

strzeżeniem ust. 12, a w przypadku egzaminu maturalnego również z nauczycie-
lami akademickimi biorącymi udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu
maturalnego, umowy określające zakres ich obowiązków oraz wysokość wyna-
grodzenia.

11. Nauczyciele biorący udział w przeprowadzaniu sprawdzianu i egzaminów, o

których mowa w art. 9 ust. 1, wykonują czynności związane z przeprowadza-
niem tego sprawdzianu i tych egzaminów w ramach czynności i zajęć, o których
mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczy-
ciela, oraz ustalonego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 12.

©Kancelaria Sejmu

s. 20/101

2011-09-07

12. Nauczyciele, w tym nauczyciele będący egzaminatorami, biorący udział w prze-

prowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego, wykonują czynności związa-
ne z przeprowadzaniem tej części egzaminu w ramach zajęć, o których mowa w
art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela. W
przypadku wykonywania tych czynności w wymiarze przekraczającym tygo-
dniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt
1 ustawy – Karta Nauczyciela, nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie za go-
dziny ponadwymiarowe na zasadach określonych w art. 35 ust. 3 ustawy – Karta
Nauczyciela.

Art. 9d.

1. Nadzór nad działalnością Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych ko-

misji egzaminacyjnych sprawuje minister właściwy do spraw oświaty i wycho-
wania.

2. Centralna Komisja Egzaminacyjna i okręgowe komisje egzaminacyjne są pań-

stwowymi jednostkami budżetowymi finansowanymi z budżetu ministra wła-
ściwego do spraw oświaty i wychowania.

2a. Działalnością Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egza-

minacyjnych kierują dyrektorzy powoływani po przeprowadzeniu konkursu i
odwoływani przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Mini-
ster właściwy do spraw oświaty i wychowania może odwołać dyrektora okręgo-
wej komisji egzaminacyjnej na wniosek lub po zasięgnięciu opinii dyrektora
Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

2b. Wicedyrektorów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji eg-

zaminacyjnych powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw oświaty i wy-
chowania na wniosek dyrektora odpowiednio Centralnej Komisji Egzaminacyj-
nej lub okręgowej komisji egzaminacyjnej.

3. Organizację Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz okręgowych komisji eg-

zaminacyjnych określają ich statuty nadane w drodze zarządzenia przez ministra
właściwego do spraw oświaty i wychowania. Zarządzenie podlega ogłoszeniu w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Art. 9e.

Osoby uczestniczące w przygotowywaniu, drukowaniu, przechowywaniu i transpor-
cie pytań, zadań i testów oraz ich zestawów, a także arkuszy egzaminacyjnych do
przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz
egzaminów eksternistycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1, są obowiązane do
nieujawniania osobom nieuprawnionym informacji dotyczących tych pytań, zadań,
testów, zestawów i arkuszy egzaminacyjnych.

Art. 9f.

1. Słuchaczem kolegium pracowników służb społecznych może być tylko osoba

posiadająca świadectwo dojrzałości.

2. W zakresie uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transpor-

tu zbiorowego, korzystania ze świadczeń zdrowotnych i odbywania przeszkole-
nia wojskowego do słuchaczy kolegiów pracowników służb społecznych stosuje
się przepisy dotyczące studentów szkół wyższych.

©Kancelaria Sejmu

s. 21/101

2011-09-07

3. Kolegia służb społecznych mogą pobierać opłaty za egzaminy wstępne oraz za

zajęcia dydaktyczne, z wyłączeniem zajęć dydaktycznych w systemie dziennym
w publicznych kolegiach pracowników służb społecznych, chyba że są powta-
rzane z powodu niezadowalających wyników w nauce.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z mi-

nistrem właściwym do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozpo-
rządzenia, szczegółowe zasady i warunki tworzenia, przekształcania i likwido-
wania oraz organizację i zasady działania, w tym zasady powierzania stanowisk
kierowniczych, a także zasady sprawowania opieki naukowo-dydaktycznej i
nadzoru nad kolegiami pracowników służb społecznych.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określa, w drodze roz-

porządzenia, standardy kształcenia w kolegiach pracowników służb społecz-
nych, uwzględniając w szczególności wymagania dotyczące realizowania pla-
nów nauczania, przedmioty kształcenia, zakres i wymiar praktyk zawodowych,
treści programowe i wymagane umiejętności.

6. W zakresie nieuregulowanym odmiennie w przepisach wydanych na podstawie

ust. 4 i 5 do kolegiów pracowników służb społecznych stosuje się przepisy doty-
czące szkół.

Art. 10.

1. Osoba, która ukończyła 18 lat i nie jest uczniem szkoły, może uzyskać świadec-

two ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum lub liceum ogólnokształcącego
na podstawie egzaminów eksternistycznych przeprowadzanych przez okręgową
komisję egzaminacyjną, z zastrzeżeniem art. 10a.

2. Egzaminy eksternistyczne przeprowadza się z zakresu obowiązkowych zajęć

edukacyjnych określonych w ramowych planach nauczania odpowiednio szkoły
podstawowej dla dorosłych, gimnazjum dla dorosłych lub liceum ogólnokształ-
cącego dla dorosłych.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, warunki i tryb przeprowadzania egzaminów eksternistycznych, w tym
warunki oceniania, a także wysokość opłat pobieranych za egzaminy eksterni-
styczne z poszczególnych zajęć edukacyjnych oraz warunki wynagradzania eg-
zaminatorów, z uwzględnieniem możliwości unieważnienia egzaminów ekster-
nistycznych ze względu na naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzania
tych egzaminów, jeżeli to naruszenie mogło mieć wpływ na wynik egzaminu,
oraz że wysokość opłat za egzaminy eksternistyczne nie może być wyższa niż
koszty przeprowadzania tych egzaminów, a także z uwzględnieniem możliwości
zwalniania z całości lub części opłat za przeprowadzanie egzaminu osób
o niskich dochodach. Wynagrodzenie egzaminatorów powinno być ustalone w
relacji do minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplo-
mowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedago-
gicznym określonego na podstawie art. 30 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. - Karta Nauczyciela.

Art. 10a.

1. Świadectwo lub dyplom ukończenia szkoły artystycznej można uzyskać na pod-

stawie egzaminów eksternistycznych przeprowadzanych przez państwowe ko-
misje egzaminacyjne powoływane przez ministra właściwego do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego.

©Kancelaria Sejmu

s. 22/101

2011-09-07

2. Egzaminy eksternistyczne przeprowadza się z zakresu zajęć edukacyjnych okre-

ślonych w ramowych planach nauczania poszczególnych typów publicznych
szkół artystycznych.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określa,

w drodze rozporządzenia, typy szkół artystycznych, których świadectwo lub dy-
plom ukończenia można uzyskać na podstawie egzaminów eksternistycznych,
warunki i tryb przeprowadzania egzaminów eksternistycznych, wysokość opłat
za egzaminy eksternistyczne oraz warunki wynagradzania osób wchodzących w
skład państwowej komisji egzaminacyjnej, z uwzględnieniem możliwości unie-
ważniania egzaminów eksternistycznych ze względu na naruszenia przepisów
dotyczących przeprowadzania tych egzaminów, jeżeli to naruszenie mogło mieć
wpływ na wynik egzaminu, oraz że wysokość opłat za egzaminy eksternistyczne
nie może być wyższa niż koszty przeprowadzenia tych egzaminów, a także z
uwzględnieniem możliwości zwalniania z całości lub części opłat za przeprowa-
dzenie egzaminu osób o niskich dochodach.

Art. 11.

1. Świadectwa i dyplomy państwowe wydawane przez uprawnione do tego szkoły,

placówki kształcenia ustawicznego i placówki kształcenia praktycznego, zakłady
kształcenia nauczycieli, kolegia pracowników służb społecznych oraz okręgowe
komisje egzaminacyjne są dokumentami urzędowymi.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia:

1) warunki i tryb wydawania oraz wzory świadectw, dyplomów państwowych i

innych druków szkolnych, sposób dokonywania sprostowań ich treści i wy-
dawania duplikatów, a także tryb i sposób dokonywania legalizacji doku-
mentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą,

2) wysokość odpłatności za wydawanie duplikatów świadectw, dyplomów

państwowych i innych druków szkolnych oraz za dokonywanie legalizacji
dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą

–

uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego tworzenia dokumenta-

cji przebiegu nauczania, oceniania wyników pracy dydaktyczno-wychowawczej
szkół i wyników sprawdzianu i egzaminów przeprowadzanych przez okręgowe
komisje egzaminacyjne, a także wymóg, aby wysokość odpłatności za wykony-
wanie czynności, o których mowa w pkt 2, nie przewyższała kwoty opłaty skar-
bowej za legalizację dokumentu, określonej w przepisach o opłacie skarbowej.

Art. 11a.

1. Wykształcenie podstawowe posiada osoba, która ukończyła szkołę podstawową

lub ukończyła podstawowe studium zawodowe.

2. Wykształcenie gimnazjalne posiada osoba, która ukończyła gimnazjum.
3. Wykształcenie zasadnicze zawodowe posiada osoba, która:

1) ukończyła zasadniczą szkołę zawodową, szkołę zasadniczą lub inną szkołę

równorzędną, albo

2) ukończyła zasadniczą szkołę zawodową, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3

lit. a).

4. Wykształcenie średnie posiada osoba, która:

©Kancelaria Sejmu

s. 23/101

2011-09-07

1) ukończyła szkołę ponadpodstawową, z wyjątkiem szkół wymienionych w

ust. 3 pkt 1, lub

2) ukończyła szkołę ponadgimnazjalną, z wyjątkiem szkoły wymienionej w art.

9 ust. 1 pkt 3 lit. a) i h).

Art. 12.

1. Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują naukę religii

na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadgimnazjalne na życzenie bądź ro-
dziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki
religii decydują uczniowie.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z władzami

Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego
oraz innych kościołów i związków wyznaniowych określa, w drodze rozporzą-
dzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły zadań, o których mowa w
ust. 1.

Art. 13.

1. Szkoła i placówka publiczna umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia toż-

samości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę
języka oraz własnej historii i kultury.

2. Na wniosek rodziców nauka, o której mowa w ust. 1, może być prowadzona:

1) w osobnych grupach, oddziałach lub szkołach;
2) w grupach, oddziałach lub szkołach - z dodatkową nauką języka oraz wła-

snej historii i kultury;

3) w międzyszkolnych zespołach nauczania.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoły i placówki zadań, o których
mowa w ust. 1 i 2, w szczególności minimalną liczbę uczniów, dla których or-
ganizuje się poszczególne formy nauczania wymienione w ust. 2.

4. W pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły publiczne zapewniają podtrzymy-

wanie kultury i tradycji regionalnej.

5. Podręczniki szkolne i książki pomocnicze do kształcenia uczniów w zakresie

niezbędnym do podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i ję-
zykowej mogą być dofinansowywane z budżetu państwa z części, której dyspo-
nentem jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania podejmie działania w celu

zapewnienia możliwości kształcenia nauczycieli oraz dostępu do podręczników
na potrzeby szkół i placówek publicznych, o których mowa w ust. 1.

7. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania podejmie działania w celu

popularyzacji wiedzy o historii, kulturze, języku i o tradycjach religijnych
mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się języ-
kiem regionalnym.

Art. 13a.

©Kancelaria Sejmu

s. 24/101

2011-09-07

1. Przedszkola są obowiązane do prowadzenia zajęć rozwijających sprawność fi-

zyczną dzieci poprzez zapewnienie udziału w zajęciach ruchowych, grach i za-
bawach.

2. Szkoły, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, są obowiązane do prowadzenia zajęć

wychowania fizycznego. Obowiązkowy wymiar zajęć wychowania fizycznego
dla uczniów klas IV–VI szkół podstawowych i uczniów gimnazjów wynosi 4
godziny lekcyjne, a dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych – 3 godziny lekcyj-
ne, w ciągu tygodnia.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw kultury fizycznej, określi, w drodze rozporządzenia, do-
puszczalne formy realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego, ma-
jąc w szczególności na względzie potrzeby zdrowotne uczniów, specyfikę ich
zainteresowań sportowych, warunki realizacji zajęć wychowania fizycznego
oraz tradycje sportowe danego środowiska lub szkoły.

Rozdział 2

Wychowanie przedszkolne, obowiązek szkolny i obowiązek nauki

Art. 14.

[1. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3-6 lat. Wychowanie

przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych
w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego,
z zastrzeżeniem art. 14a ust. 5.]

<1. Wychowaniem przedszkolnym obejmuje się dzieci od początku roku

szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do koń-
ca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat.
Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach
przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wycho-
wania przedszkolnego.>

[1a. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjal-

nego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6
lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w
którym dziecko kończy 10 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczo-
ny do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko koń-
czy 10 lat.]

<1a. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia spe-

cjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku
powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalen-
darzowym, w którym dziecko kończy 8 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci
może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w
którym dziecko kończy 8 lat.>

1b. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor przedszkola może przyjąć

do przedszkola dziecko, które ukończyło 2,5 roku.

2. Przedszkole realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające

podstawę programową wychowania przedszkolnego.

[3. Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkol-

ne w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole pod-
stawowej.]

nowe brzmienie ust. 1
i 1a w art. 14 wchodzi
w

życie z dn.

1.09.2012 r. (Dz.U. z
2009 r. Nr 56, poz.
458)

nowe brzmienie ust. 3
i 3a w art. 14 wchodzi
w

życie z dn.

1.09.2011 r. (Dz.U. z
2009 r. Nr 56, poz.
458)

©Kancelaria Sejmu

s. 25/101

2011-09-07

<3. Dziecko w wieku 5 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przed-

szkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole
podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.>

[3a. Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, rozpoczyna się z początkiem roku szkol-

nego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku
dziecka, o którym mowa w ust. 1a, obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem
roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie speł-
nianie obowiązku szkolnego.]

<3a. Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, rozpoczyna się z początkiem roku

szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 5 lat. W przy-
padku dziecka, o którym mowa w ust. 1a, obowiązek ten rozpoczyna się z
początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko
rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego.>

4. Zapewnienie warunków do spełniania obowiązku, o którym mowa w ust. 3, jest

zadaniem własnym gminy.

5. Organ prowadzący ustala wysokość opłat za świadczenia udzielane przez:

1) przedszkole publiczne w czasie przekraczającym wymiar zajęć, o którym

mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2;

2) publiczną inną formę wychowania przedszkolnego w czasie przekraczają-

cym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki ustalony dla przed-
szkoli publicznych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2.

6. Do ustalania opłat za korzystanie z wyżywienia w przedszkolach publicznych

oraz publicznych innych formach wychowania przedszkolnego przepisy art. 67a
stosuje się odpowiednio.

Art. 14a.

1. Rada gminy ustala sieć prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i

oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.

[1a. W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geograficznymi

rada gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkol-
nych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania przedszkolnego.]

<1a. W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geogra-

ficznymi rada gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddzia-
łów przedszkolnych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania
przedszkolnego. Inne formy wychowania przedszkolnego organizuje się dla
dzieci w miejscu zamieszkania lub w innym możliwie najbliższym miejscu.>

[2. Sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podsta-

wowych powinna być ustalona tak, aby wszystkie dzieci sześcioletnie zamieszka-
łe na obszarze gminy miały możliwość spełniania obowiązku, o którym mowa w
art. 14 ust. 3, a droga dziecka sześcioletniego z domu do najbliższego publiczne-
go przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej nie przekra-
czała 3 km.]

<2. Sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach pod-

stawowych wraz z publicznymi innymi formami wychowania przedszkolne-
go powinna zapewniać wszystkim dzieciom pięcioletnim zamieszkałym na
obszarze gminy możliwość spełniania obowiązku, o którym mowa w art. 14
ust. 3. Droga dziecka pięcioletniego z domu do najbliższego publicznego
przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub do pu-

nowe brzmienie ust.
1a-4 w art. 14a
wchodzi w życie z dn.
1.09.2011 r. (Dz.U. z
2009 r. Nr 56, poz.
458)

©Kancelaria Sejmu

s. 26/101

2011-09-07

blicznej innej formy wychowania przedszkolnego nie powinna przekraczać
3 km.>

[3. Jeżeli droga dziecka sześcioletniego z domu do najbliższego publicznego

przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej przekracza 3
km, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w cza-
sie przewozu dziecka lub zwrot kosztów przejazdu dziecka i opiekuna środkami
komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.]

<3. Jeżeli droga dziecka pięcioletniego z domu do najbliższego publicznego

przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub publicznej
innej formy wychowania przedszkolnego przekracza 3 km, obowiązkiem
gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu
dziecka lub zwrot kosztów przejazdu dziecka i opiekuna środkami komuni-
kacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.>

[4. Obowiązkiem gminy jest zapewnienie niepełnosprawnym dzieciom sześciolet-

nim bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższego przed-
szkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub ośrodka umożliwia-
jącego dzieciom, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom upośledzo-
nym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację obowiązku, o
którym mowa w art. 14 ust. 3, albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna
środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.]

<4. Obowiązkiem gminy jest zapewnienie niepełnosprawnym dzieciom pięcio-

letnim oraz dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym na podstawie
art. 14 ust. 1a bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliż-
szego przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej
formy wychowania przedszkolnego lub ośrodka umożliwiającego dzieciom,
o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom z upośledzeniem umysło-
wym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku, o którym
mowa w art. 14 ust. 3, albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna na
zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem,
prezydentem miasta) i rodzicami, opiekunami lub opiekunami prawnymi,
jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, opiekunowie lub opiekunowie praw-
ni.>

[5. Inne formy wychowania przedszkolnego mogą być organizowane dla dzieci w

wieku 3-5 lat, w miejscu możliwie najbliższym miejsca ich zamieszkania.]

6. Nauczyciela prowadzącego zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego

prowadzonej przez gminę zatrudnia dyrektor przedszkola lub szkoły podstawo-
wej prowadzonych przez tę gminę.

6a. Zajęcia w innych formach wychowania przedszkolnego prowadzą nauczyciele

posiadający kwalifikacje wymagane od nauczycieli przedszkoli.

7. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, rodzaje innych form wychowania przedszkolnego, warunki tworzenia i
organizowania tych form wychowania przedszkolnego, sposób ich działania
oraz minimalny dzienny wymiar godzin świadczonego przez te formy naucza-
nia, wychowania i opieki, uwzględniając w szczególności konieczność dosto-
sowania form wychowania przedszkolnego do sytuacji i potrzeb lokalnych,
a także możliwość prowadzenia zajęć tylko w niektóre dni tygodnia.

uchylenie ust. 5 w
art. 14a wchodzi w
życie z dn. 1.09.2011
r. (Dz.U. z 2009 r. Nr
56, poz. 458)

©Kancelaria Sejmu

s. 27/101

2011-09-07

Art. 14b.

1. Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi, o którym mowa w art. 14 ust. 3,

są obowiązani do:

[1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola

lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej;]

<1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przed-

szkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawo-
wej lub innej formy wychowania przedszkolnego;>

2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia;
3) informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora

szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji tego
obowiązku spełnianego w sposób określony w art. 16 ust. 5b;

4) zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu, o którym

mowa w art. 16 ust. 8 – w przypadku dziecka realizującego obowiązek poza
przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania
przedszkolnego.

2. Kontrolowanie spełniania obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, należy do

zadań dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka.

[3. Dyrektorzy publicznych i niepublicznych przedszkoli i szkół podstawowych, w

których zorganizowano oddziały przedszkolne, są obowiązani powiadomić dy-
rektora szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu przez dziecko
obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, w tym przedszkolu lub oddziale
przedszkolnym oraz o zmianach w tym zakresie.]

<3. Dyrektorzy publicznych i niepublicznych przedszkoli i szkół podstawo-

wych, w których zorganizowano oddziały przedszkolne, oraz nauczyciele
prowadzący zajęcia w publicznych i niepublicznych innych formach wy-
chowania przedszkolnego są obowiązani powiadomić dyrektora szkoły, w
obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu przez dziecko obowiązku, o
którym mowa w art. 14 ust. 3, odpowiednio w przedszkolu, oddziale przed-
szkolnym lub w innej formie wychowania przedszkolnego oraz o zmianach
w tym zakresie.>

Art. 14c.

Osoby prawne i fizyczne mogą prowadzić inne formy wychowania przedszkolnego,
o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7. Zajęcia w innej
formie wychowania przedszkolnego prowadzi nauczyciel posiadający kwalifikacje
wymagane od nauczycieli przedszkoli. [Przepisy art. 14a ust. 5 stosuje się.]

Art. 15.

1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia.
[2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym

roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia
gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.]

<2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w

roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat, oraz trwa do ukoń-
czenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia.>

nowe brzmienie pkt 1
w ust. 1 w art. 14b
wchodzi w życie z dn.
1.09.2011 r. (Dz.U. z
2009 r. Nr 56, poz.
458)

nowe brzmienie ust. 3
w art. 14b wchodzi w
życie z dn. 1.09.2011
r. (Dz.U. z 2009 r. Nr
56, poz. 458)

zmiana w art. 14c
wchodzi w życie jw.

nowe brzmienie ust. 2
w art. 15 wchodzi w
życie z dn. 1.09.2012
r. (Dz.U. z 2009 r. Nr
56, poz. 458)

©Kancelaria Sejmu

s. 28/101

2011-09-07

Art. 15a.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z Ministrem
Sprawiedliwości, może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których do
publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukoń-
czyła 16 lat, a w przypadku uczestników Ochotniczych Hufców Pracy oraz osób
przebywających w zakładach karnych lub aresztach śledczych – 15 lat, biorąc pod
uwagę opóźnienie w cyklu kształcenia lub umożliwienie osobom przebywającym w
zakładach karnych lub aresztach śledczych spełniania obowiązku szkolnego lub
obowiązku nauki.

Art. 16.

[1. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć

dziecko, które przed dniem 1 września kończy 6 lat, jeżeli wykazuje psychofi-
zyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej.]

<1. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć

dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 5 lat, jeżeli wykazuje
psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej.>

[2. Decyzję o wcześniejszym przyjęciu dziecka do szkoły podstawowej podejmuje

dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii publicznej poradni psychologiczno-
pedagogicznej. Dziecko, które zostało wcześniej przyjęte do szkoły podstawowej,
jest zwolnione z obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3.]

<2. Decyzję o wcześniejszym przyjęciu dziecka do szkoły podstawowej po-

dejmuje dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno-
pedagogicznej. Dziecko, które zostało wcześniej przyjęte do szkoły podsta-
wowej, jest zwolnione z obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3.>

3. W przypadkach uzasadnionych ważnymi przyczynami rozpoczęcie spełniania

przez dziecko obowiązku szkolnego może być odroczone, nie dłużej jednak niż
o jeden rok.

4. Decyzję w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego podejmuje dyrektor pu-

blicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, po zasięgnię-
ciu opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

5. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i

gimnazjum, publicznych albo niepublicznych.

5a. Po ukończeniu gimnazjum obowiązek nauki spełnia się:

1) przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjal-

nej;

2) przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w formach pozaszkolnych w pla-

cówkach publicznych i niepublicznych posiadających akredytację, o której
mowa w art. 68b;

3) przez uczęszczanie na zajęcia realizowane w ramach działalności oświato-

wej prowadzonej przez osoby prawne lub fizyczne na podstawie art. 83a ust.
2, dla której osoby te uzyskały akredytację, o której mowa w art. 68b;

4) przez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawo-

dowego u pracodawcy.

nowe brzmienie ust. 1
i 2 w art. 16 wchodzi
w

życie z dn.

1.09.2012 r. (Dz.U. z
2009 r. Nr 56, poz.
458)

©Kancelaria Sejmu

s. 29/101

2011-09-07

5b. Obowiązek, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązek szkolny i obowiązek

nauki mogą być spełniane również przez uczęszczanie odpowiednio do przed-
szkola lub szkoły:

1) za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o

współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu
terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów
edukacyjnych Unii Europejskiej;

2) przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce.

5c. Uczeń, który ukończył szkołę ponadgimnazjalną przed ukończeniem 18 roku

życia, może również spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie do szkoły
wyższej.

6. Dyrektorzy niepublicznych szkół podstawowych i gimnazjów oraz dyrektorzy

publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, a także dyrektorzy szkół spe-
cjalnych i ośrodków, o których mowa w art. 2 pkt 5, prowadzonych przez osoby
fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego,
którym nie ustalono obwodów, o przyjęciu ucznia do szkoły są obowiązani po-
wiadomić dyrektora publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum, w których
obwodzie uczeń mieszka, oraz informować go o spełnianiu przez ucznia obo-
wiązku szkolnego.

6a. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio do dyrektora publicznej szkoły podsta-

wowej i publicznego gimnazjum o ustalonym obwodzie, który przyjął do szkoły
ucznia zamieszkującego w obwodzie innej szkoły publicznej.

6b. Dyrektorzy publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych oraz dyrek-

torzy placówek, o których mowa w ust. 5a pkt 2, osoby prawne lub fizyczne
prowadzące działalność oświatową, o której mowa w ust. 5a pkt 3, oraz praco-
dawcy, o których mowa w ust. 5a pkt 4, są obowiązani powiadomić wójta gminy
(burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której mieszka absolwent gimna-
zjum, który nie ukończył 18 lat, o przyjęciu go odpowiednio do szkoły, placów-
ki, na zajęcia, o których mowa w ust. 5a pkt 3, albo w celu przygotowania za-
wodowego, w terminie 14 dni od dnia przyjęcia absolwenta, oraz informować
tego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zmianach w spełnianiu obowiązku
nauki przez absolwenta gimnazjum, w terminie 14 dni od dnia powstania tych
zmian.

7. Za spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego

i obowiązku nauki uznaje się również udział dzieci i młodzieży upośledzonych
umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, or-
ganizowanych zgodnie z odrębnymi przepisami.

7a. (uchylony).

8. Na wniosek rodziców dyrektor odpowiednio publicznego lub niepublicznego

przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej, do
której dziecko zostało przyjęte, może zezwolić, w drodze decyzji, na spełnianie
przez dziecko odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, poza
przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przed-
szkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.

9. (uchylony).

10. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 8, może być wydane, jeżeli:

1) wniosek o wydanie zezwolenia został złożony do dnia 31 maja;
2) do wniosku dołączono:

©Kancelaria Sejmu

s. 30/101

2011-09-07

a) opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej,
b) oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiają-

cych realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie
kształcenia,

c) zobowiązanie rodziców do przystępowania w każdym roku szkolnym

przez dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki do
rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 11.

11. Dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą

otrzymuje świadectwo ukończenia poszczególnych klas danej szkoły po zdaniu
egzaminów klasyfikacyjnych z zakresu części podstawy programowej obowią-
zującej na danym etapie kształcenia, uzgodnionej na dany rok szkolny z dyrekto-
rem szkoły, przeprowadzonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie
art. 22 ust. 2 pkt 4 przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiąz-
ku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą. Dziecku takiemu nie ustala się
oceny zachowania.

12. Roczna i końcowa klasyfikacja ucznia spełniającego obowiązek szkolny lub

obowiązek nauki poza szkołą odbywa się zgodnie z przepisami wydanymi na
podstawie art. 22 ust. 2 pkt 4.

13. Dziecko spełniające obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą ma

prawo uczestniczyć w szkole w nadobowiązkowych zajęciach pozalekcyjnych, o
których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4.

14. Cofnięcie zezwolenia, o którym mowa w ust. 8, następuje:

1) na wniosek rodziców;
2) jeżeli dziecko z przyczyn nieusprawiedliwionych nie przystąpiło do egza-

minu klasyfikacyjnego, o którym mowa w ust. 10 pkt 2 lit. c, albo nie zdało
rocznych egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 10 pkt 2 lit.
c;

3) w razie wydania zezwolenia z naruszeniem prawa.

Art. 17.

1. Sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający

wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego, z uwzględnieniem ust. 2.

2. Droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:

1) 3 km - w przypadku uczniów klas I - IV szkół podstawowych;
2) 4 km - w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów

gimnazjów.

3. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka,

przekracza odległości wymienione w ust. 2, obowiązkiem gminy jest zapewnie-
nie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów prze-
jazdu środkami komunikacji publicznej.

3a. Obowiązkiem gminy jest:

1) zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie

odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie
przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z nie-
pełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiar-
kowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej,
nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 roku życia;

©Kancelaria Sejmu

s. 31/101

2011-09-07

2) zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także

dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawno-
ściami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do
ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku
szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku
życia;

3) zwrot kosztów przejazdu ucznia, o którym mowa w pkt 1 i 2, oraz jego

opiekuna do szkoły lub ośrodka, wymienionych w pkt 1 i 2, na zasadach
określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezyden-
tem miasta) i rodzicami, opiekunami lub opiekunami prawnymi ucznia, je-
żeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice, opiekunowie lub opiekunowi
prawni.

4. Rada gminy, z uwzględnieniem ust. 1 i 2, ustala plan sieci publicznych szkół

podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określa granice
obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów, z wyjątkiem specjal-
nych, mających siedzibę na obszarze gminy, z zastrzeżeniem art. 58 ust. 2. W
przypadku publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez
inne organy, określenie granic ich obwodów następuje w uzgodnieniu z tymi or-
ganami. Uchwała rady gminy podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku
urzędowym.

5. Rada powiatu ustala plan sieci publicznych szkół ponadgimnazjalnych oraz

szkół specjalnych, z uwzględnieniem szkół ponadgimnazjalnych i specjalnych
mających siedzibę na obszarze powiatu prowadzonych przez inne organy pro-
wadzące, tak aby umożliwić dzieciom i młodzieży zamieszkującym na obszarze
powiatu lub przebywającym w zakładach i jednostkach, o których mowa w art. 3
pkt 1a lit. b), realizację odpowiednio obowiązku szkolnego lub obowiązku na-
uki.

6. (uchylony).

Art. 18.

1. Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do:

1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły;
2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne;
3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowywanie się do

zajęć;

4) informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora

szkoły podstawowej lub gimnazjum, w obwodzie których dziecko mieszka,
o realizacji obowiązku szkolnego spełnianego w sposób określony w art. 16
ust. 5b.

2. Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi nauki, na żądanie wójta gminy

(burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której dziecko mieszka, są obowią-
zani informować go o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko i zmia-
nach w tym zakresie.

3. Rodzice dziecka realizującego obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza

szkołą na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 16 ust. 8, są obowiązani
do zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w tym zezwoleniu.

©Kancelaria Sejmu

s. 32/101

2011-09-07

Art. 19.

1. Dyrektorzy publicznych szkół podstawowych i gimnazjów kontrolują spełnianie

obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół, a gmina
kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na terenie tej
gminy, w tym odpowiednio:

1) kontrolują wykonywanie obowiązków, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt

1, 2 i 4, a także współdziałają z rodzicami w realizacji obowiązków, o któ-
rych mowa w art. 18 ust. 1 pkt 3 i ust. 3;

2) prowadzą ewidencję spełniania obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki.

2. Wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany przekazywać dyrek-

torom publicznych szkół podstawowych i gimnazjów na obszarze gminy infor-
macje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3-
18 lat.

Art. 20.

1. Niespełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego

lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu eg-
zekucyjnym w administracji.

2. Przez niespełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku

szkolnego lub obowiązku nauki należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobec-
ność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50%:

1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych w przedszkolu (oddziale przedszkol-

nym zorganizowanym w szkole podstawowej), szkole podstawowej, gimna-
zjum, szkole ponadgimnazjalnej lub placówce;

2) zajęć w przypadku spełniania obowiązku nauki przez uczęszczanie na zaję-

cia lub w celu przygotowania zawodowego, o których mowa w art. 16 ust.
5a pkt 2 – 4.

Rozdział 3

Zarządzanie szkołami i placówkami publicznymi

Art. 21.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania koordynuje i realizuje poli-

tykę oświatową państwa i współdziała w tym zakresie z wojewodami oraz z in-
nymi organami i jednostkami organizacyjnymi właściwymi w sprawach funk-
cjonowania systemu oświaty.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania inicjuje, koordynuje i nadzo-

ruje organizację ogólnopolskich olimpiad i turniejów dla uczniów, a także może
zlecić zadania z tego zakresu, w drodze umowy, szkołom wyższym, placówkom
naukowym, stowarzyszeniom naukowym, zawodowym i innym podmiotom
prowadzącym statutową działalność oświatową lub naukową.

Art. 22.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa w drodze rozporzą-

dzenia:

©Kancelaria Sejmu

s. 33/101

2011-09-07

1) warunki i tryb przyjmowania uczniów do szkół oraz przechodzenia z jed-

nych typów szkół do innych, a także może określić maksymalną liczbę
szkół ponadgimnazjalnych, o przyjęcie do których można ubiegać się rów-
nocześnie, uwzględniając w szczególności zasadę powszechnej dostępności
do szkół wszystkich typów;

2) (uchylony);

3) organizację kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających

za granicą;

3a) warunki i sposób wspomagania wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za

granicą oraz dzieci pracowników migrujących nauczania języka polskiego,
historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w
języku polskim w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych
państw lub nauczanych w innych formach przez organizacje społeczne zare-
jestrowane za granicą, uwzględniając w szczególności:

a) kierowanie nauczycieli do pracy za granicą,
b) przekazywanie niezbędnych podręczników i pomocy dydaktycznych

służących temu nauczaniu,

c) organizowanie w kraju i za granicą doskonalenia zawodowego nauczy-

cieli prowadzących nauczanie języka polskiego, historii, geografii, kul-
tury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim za
granicą,

d) organizowanie kolonii i innych form letniego wypoczynku dzieci i mło-

dzieży polonijnej;

4) zakres i warunki przyznawania świadczeń przysługujących nauczycielom

polskim skierowanym lub delegowanym do pracy za granicą w celach, o
których mowa w pkt 3 i 3a, uwzględniając w szczególności częściowy
zwrot kosztów utrzymania i zakwaterowania oraz kosztów podróży, a także
wyposażenie nauczycieli w niezbędne podręczniki, środki dydaktyczne i in-
ne pomoce niezbędne w procesie nauczania w miejscu zatrudnienia.

5) (uchylony).

1a. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, minister właściwy do spraw

oświaty i wychowania może wyłączyć stosowanie niektórych przepisów ustawy
w odniesieniu do szkół, zespołów szkół i szkolnych punktów konsultacyjnych
przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przed-
stawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art.
5 ust. 3b pkt 1, w zakresie wynikającym ze szczególnych warunków funkcjono-
wania tych szkół, zespołów szkół i szkolnych punktów konsultacyjnych, a także
wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi ponadto, w drodze

rozporządzenia:

1) ramowe plany nauczania, w tym wymiar godzin do dyspozycji dyrektora

szkoły, z uwzględnieniem w szczególności obowiązującego wymiaru go-
dzin zajęć edukacyjnych dla poszczególnych etapów edukacyjnych, a także
wymiaru godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych;

2) podstawy programowe:

a) wychowania przedszkolnego,
b) kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,

©Kancelaria Sejmu

s. 34/101

2011-09-07

c) kształcenia w poszczególnych profilach kształcenia ogólnozawodowe-

go,

d) kształcenia w poszczególnych zawodach,

uwzględniając w szczególności zestawy celów i treści nauczania, umiejęt-

ności uczniów, a także zadania wychowawcze szkoły, odpowiednio do po-
szczególnych etapów kształcenia i typów szkół oraz zawodów i profili
kształcenia ogólnozawodowego;

3) (uchylony);
4) warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz

przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, z uwzględnieniem:

a) prawa ucznia do jawnej i umotywowanej oceny oraz informacji o wy-

maganiach edukacyjnych,

b) tworzenia wewnątrzszkolnych systemów oceniania,
c) dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb psy-

chofizycznych i edukacyjnych ucznia,

d) przekazywania rodzicom informacji o postępach i trudnościach ucznia

w nauce,

e) kompetencji okręgowych komisji egzaminacyjnych w zakresie przygo-

towywania, przeprowadzania i oceniania sprawdzianu i egzaminów,

f) możliwości zwalniania z części lub całości sprawdzianu i egzaminu lau-

reatów i finalistów odpowiednio konkursów i olimpiad przedmioto-
wych,

g) możliwości unieważnienia sprawdzianu lub egzaminu w przypadku

stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących przeprowadzania
sprawdzianu i egzaminów, jeżeli to naruszenie mogło mieć wpływ na
wynik sprawdzianu lub egzaminu;

5) sposób prowadzenia przez szkoły i placówki dokumentacji przebiegu na-

uczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzaje tej doku-
mentacji, uwzględniające w szczególności ewidencję dzieci i młodzieży
podlegających obowiązkowi szkolnemu i obowiązkowi nauki, a także sta-
nowiące podstawę wydawania uczniom świadectw i dyplomów;

6) warunki prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez

szkoły i placówki, uwzględniające możliwość wprowadzania nowych roz-
wiązań programowych, organizacyjnych i metodycznych w zakresie dzia-
łalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, a także wprowadzania
odmiennych od powszechnie obowiązujących warunków działania i organi-
zacji szkół i placówek;

7) organizację roku szkolnego, uwzględniającą w szczególności terminy roz-

poczynania i kończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, przerw świą-
tecznych i ferii szkolnych;

8) organizację oraz sposób przeprowadzania konkursów, turniejów i olimpiad,

uwzględniając, że konkursy, turnieje i olimpiady powinny służyć odkrywa-
niu i rozwijaniu uzdolnień uczniów, pobudzaniu twórczego myślenia,
wspomaganiu zdolności stosowania zdobytej wiedzy w praktycznym dzia-
łaniu, a także lepszemu przygotowaniu uczniów do nauki w szkołach wyż-
szego stopnia lub do wykonywania zawodu;

9) (uchylony);

©Kancelaria Sejmu

s. 35/101

2011-09-07

10) standardy wymagań będące podstawą przeprowadzania egzaminu potwier-

dzającego kwalifikacje zawodowe, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit.
a, d, f i g, z uwzględnieniem zasady, że wymagania powinny uwzględniać
cele i zadania edukacyjne, zakres treści nauczania oraz umiejętności i osią-
gnięcia uczniów zawarte w podstawie programowej kształcenia w określo-
nym zawodzie;

11) zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w

szkołach i placówkach, które powinny tworzyć warunki dla zaspokajania
potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w szczególności wspomagać
rozwój uczniów i efektywność uczenia się;

12) warunki i sposób organizowania przez szkoły i placówki krajoznawstwa i

turystyki, z uwzględnieniem celów edukacyjnych i wychowawczych oraz
bezpieczeństwa uczniów;

13) warunki wynagradzania egzaminatorów i nauczycieli akademickich, o któ-

rych mowa w art. 9c ust. 10, uwzględniając zasadę, że wysokość wynagro-
dzenia określa się w relacji do minimalnej stawki wynagrodzenia zasadni-
czego nauczyciela dyplomowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra
z przygotowaniem pedagogicznym, ustalonej na podstawie art. 30 ust. 5 pkt
1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, oraz uwzględnia-
jąc konieczność potwierdzenia przez dyrektora szkoły udziału nauczyciela
akademickiego w części ustnej egzaminu maturalnego.

2a. uchylony.

3. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw

oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia, organizację roku
szkolnego w szkołach w zakładach poprawczych i w schroniskach dla nielet-
nich, z uwzględnieniem w szczególności specyfiki organizacji pracy wycho-
wawczej i resocjalizacyjnej w tych zakładach i schroniskach oraz zapewnienia
wykonywania orzeczeń sądowych.

4. Rozporządzenie wydane na podstawie ust. 2 pkt 4, określi warunki zwalniania

uczniów z obowiązku zdawania odpowiednio sprawdzianu lub egzaminu gimna-
zjalnego.

5. Rozporządzenie wydane na podstawie ust. 2 pkt 2 lit. d może określić wyposa-

żenie pracowni w pomoce dydaktyczne i sprzęt zalecany do realizacji progra-
mów nauczania w poszczególnych zawodach.

Art. 22a.

1. Nauczyciel ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczo-

nych do użytku szkolnego.

2. Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolne-

go lub program nauczania. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedago-
gicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowany przez nauczyciela
program wychowania przedszkolnego lub program nauczania.

2a. (uchylony).
2b. Dopuszczone do użytku w danej szkole programy wychowania przedszkolnego

lub programy nauczania stanowią odpowiednio zestaw programów wychowania
przedszkolnego lub szkolny zestaw programów nauczania. Dyrektor szkoły jest
odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania przed-
szkolnego i szkolnym zestawie programów nauczania całości odpowiednio pod-
stawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej

©Kancelaria Sejmu

s. 36/101

2011-09-07

kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego, a w przypadku
szkoły prowadzącej kształcenie w zawodach albo w profilach kształcenia ogól-
nozawodowego – także całości podstawy programowej kształcenia w zawodzie
albo podstawy programowej kształcenia w profilu kształcenia ogólnozawodo-
wego.

2c. uchylony.
2d. uchylony.
2e. Dyrektor szkoły podaje do publicznej wiadomości, do dnia 15 czerwca, zestaw

podręczników, które będą obowiązywać od początku następnego roku szkolne-
go.

2f. uchylony.
2g. uchylony.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku podręczni-

ków do szkół artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dzie-
dzictwa narodowego, w drodze decyzji administracyjnej, dopuszcza do użytku
szkolnego odpowiednio podręczniki i podręczniki do szkół artystycznych.

4. Podręcznik może być dopuszczony do użytku szkolnego, jeżeli uzyskał pozy-

tywne opinie rzeczoznawców wskazanych odpowiednio przez ministra właści-
wego do spraw oświaty i wychowania lub ministra właściwego do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego spośród rzeczoznawców wpisanych na listy
rzeczoznawców prowadzone przez tych ministrów.

5. Podmiot ubiegający się o dopuszczenie podręcznika do użytku szkolnego wnosi

opłatę.

6. (uchylony).
7. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku podręczni-

ków do szkół artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dzie-
dzictwa narodowego, w drodze decyzji administracyjnej, może cofnąć dopusz-
czenie do użytku szkolnego podręcznika:

1) na wniosek podmiotu, który posiada tytuł prawny do podręcznika;
2) z urzędu – w przypadku gdy co najmniej dwóch rzeczoznawców, o których

mowa w ust. 4, stwierdzi, że podręcznik utracił aktualność lub przydatność
dydaktyczną, albo od wyczerpania nakładu minęły 3 lata i nie przewiduje
się wznowienia wydania.

8. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku programów i

podręczników do szkół artystycznych minister właściwy do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa narodowego, określa, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowe warunki i tryb dopuszczania do użytku w danej szkole progra-

mów wychowania przedszkolnego i programów nauczania przez dyrektora
szkoły;

2) szczegółowe warunki, jakie muszą spełniać podręczniki dopuszczane do

użytku szkolnego;

3) szczegółowe warunki i tryb dopuszczania podręczników do użytku szkolne-

go;

4) warunki, jakie muszą spełnić osoby wpisywane na listę rzeczoznawców,

oraz warunki i tryb skreślania z listy;

5) wysokość i tryb wnoszenia opłat w postępowaniu o dopuszczenie podręcz-

nika do użytku szkolnego, a także warunki wynagradzania rzeczoznawców.

©Kancelaria Sejmu

s. 37/101

2011-09-07

9. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 8, powinno w szczególności przewidy-

wać obowiązek uwzględniania w podręcznikach treści nauczania zawartych w
podstawach programowych oraz uwzględniać:

1) zapewnienie zgodności programów wychowania przedszkolnego i progra-

mów nauczania z treściami nauczania zawartymi w podstawach programo-
wych;

2) posiadanie przez rzeczoznawców wykształcenia wyższego oraz doświad-

czenia w pracy naukowej lub dydaktycznej;

3) instytucje, których rekomendacja jest wymagana przy ubieganiu się o wpi-

sanie na listę rzeczoznawców;

4) prowadzenie wykazów podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego;
5) wysokość opłat wnoszonych w postępowaniu o dopuszczenie podręcznika

do użytku szkolnego, z możliwością różnicowania opłat w zależności od ro-
dzaju podręcznika oraz etapu edukacyjnego, do którego są przeznaczone.

Art. 22b.

Dyrektor szkoły podejmuje działania organizacyjne umożliwiające obrót używanymi
podręcznikami na terenie szkoły.

Art. 23.

W zakresie kształcenia zawodowego zadania określone w art. 22 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz
w art. 22a ust. 8 minister właściwy do spraw oświaty i wychowania wykonuje w
uzgodnieniu z ministrami właściwymi dla zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1.

Art. 24.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na wniosek właściwych mi-

nistrów określa, w drodze rozporządzenia, klasyfikację zawodów szkolnictwa
zawodowego, z uwzględnieniem klasyfikacji zawodów i specjalności występują-
cych w gospodarce narodowej.

2. Wniosek właściwego ministra, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać opis

zawodu ze zbiorem umiejętności zawodowych, uzasadnienie potrzeby kształce-
nia w tym zawodzie, nazwę i miejsce zawodu w określonej grupie klasyfikacji
zawodów i specjalności, o której mowa w ust. 1, a także informację o potrzebach
rynku pracy w zakresie danego zawodu oraz opinię organizacji pracodawców
reprezentatywnych w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej
Komisji do Spraw Społeczno - Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dia-
logu społecznego (Dz.U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.

2a. Właściwy minister, o którym mowa w ust. 1, może wspomagać materialnie i or-

ganizacyjnie szkoły i placówki kształcące w danym zawodzie w zakresie zajęć
praktycznych i stosowania nowoczesnych technik i technologii w procesie
kształcenia zawodowego w odniesieniu do potrzeb rynku pracy.

3. (uchylony).

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1793 i 1800, z 2002

r. Nr 10, poz. 89 i Nr 240, poz. 2056 oraz z 2004 r. Nr 240, poz. 2407.

©Kancelaria Sejmu

s. 38/101

2011-09-07

4. Stowarzyszenia zawodowe, samorządy gospodarcze oraz inne organizacje go-

spodarcze mogą występować do właściwych ministrów z propozycją ustanawia-
nia nowych zawodów szkolnictwa zawodowego.

5. (uchylony).
6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, profile kształcenia ogólnozawodowego odpowiadające określonym dzie-
dzinom gospodarki.

Art. 25-27. (uchylone).

Art. 28.

Przepisy ustawy nie naruszają uprawnień Ministra Obrony Narodowej do zakładania,
prowadzenia i nadzorowania szkół na podstawie przepisów o służbie wojskowej żoł-
nierzy zawodowych.

Art. 29.

Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, wykaz szkół i placówek,
które prowadzą minister właściwy do spraw wewnętrznych i Minister Obrony Naro-
dowej.

Art. 30.

1. Kuratora oświaty powołuje i odwołuje wojewoda, za zgodą ministra właściwego

do spraw oświaty i wychowania. W przypadku odwołania kuratora oświaty wo-
jewoda, z dniem odwołania kuratora, powierza pełnienie jego obowiązków wi-
cekuratorowi oświaty.

2. Kandydata na stanowisko kuratora oświaty wyłania się w drodze konkursu.

Konkurs ogłasza wojewoda najpóźniej w ciągu miesiąca od dnia, w którym na-
stąpiło odwołanie kuratora.

2a. Kandydatem na stanowisko kuratora oświaty może być nauczyciel mianowany

lub dyplomowany mający wykształcenie wyższe magisterskie oraz posiadający
co najmniej 7-letni staż pracy w swoim zawodzie, w tym co najmniej 3-letni staż
na stanowisku wymagającym sprawowania nadzoru pedagogicznego.

2b. Konkurs na stanowisko kuratora oświaty przeprowadza komisja konkursowa

powołana przez wojewodę. W skład komisji konkursowej wchodzą:

1) trzej przedstawiciele ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;
2) trzej przedstawiciele wojewody;
3) dwaj przedstawiciele sejmiku województwa;
4) po jednym przedstawicielu wojewódzkich struktur związków zawodowych o

zasięgu ogólnokrajowym, zrzeszających nauczycieli, reprezentatywnych w
rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego
(Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1793 i 1800, z 2002

r. Nr 10, poz. 89 i Nr 240, poz. 2056 oraz z 2004 r. Nr 240, poz. 2407.

©Kancelaria Sejmu

s. 39/101

2011-09-07

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, regulamin konkursu na stanowisko kuratora oświaty, wzór ogłoszenia o
konkursie, tryb pracy komisji konkursowej oraz sposób głosowania, a także
możliwość unieważnienia konkursu w przypadku naruszenia przepisów doty-
czących jego przeprowadzania, kierując się sprawnością i efektywnością prac
komisji.

4. Wicekuratorów oświaty powołuje i odwołuje wojewoda na wniosek kuratora

oświaty.

Art. 31.

1. Kurator oświaty, w imieniu wojewody, wykonuje zadania i kompetencje w za-

kresie oświaty określone w ustawie i przepisach odrębnych na obszarze woje-
wództwa, a w szczególności:

1) sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i

placówkami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli, w tym nad niepu-
blicznymi placówkami doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajo-
wym, które znajdują się na obszarze danego województwa;

2) wydaje decyzje administracyjne w sprawach określonych w ustawie;
3) (uchylony);
4) współdziała z radami oświatowymi powołanymi na podstawie art. 48;
5) wykonuje zadania organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów Ko-

deksu postępowania administracyjnego:

a) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego – w spra-

wach szkół publicznych, zakładanych i prowadzonych przez osoby
prawne i fizyczne, oraz szkół i placówek niepublicznych,

b) w stosunku do dyrektorów szkół – w sprawach z zakresu obowiązku

szkolnego i obowiązku nauki oraz w sprawach skreślenia uczniów z li-
sty uczniów;

6) realizuje politykę oświatową państwa, a także współdziała z organami jed-

nostek samorządu terytorialnego w tworzeniu i realizowaniu odpowiednio
regionalnej i lokalnej polityki oświatowej, zgodnych z polityką oświatową
państwa;

6a) (uchylony);

6b) (uchylony);
6c) opracowuje programy wykorzystania środków na dofinansowanie doskona-

lenia nauczycieli, wyodrębnionych w budżecie wojewody, po zasięgnięciu
opinii związków zawodowych reprezentatywnych w rozumieniu ustawy z
dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-
Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego;

7) organizuje olimpiady, konkursy, turnieje, przeglądy oraz inne formy współ-

zawodnictwa i prezentacji osiągnięć uczniów szkół na obszarze wojewódz-
twa;

8) współdziała z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi;
9) bada potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia oraz inicjuje i koordynu-

je działania związane z doskonaleniem nauczycieli, współdziałając z orga-
nami prowadzącymi szkoły i placówki, a także może podejmować działania

©Kancelaria Sejmu

s. 40/101

2011-09-07

wspomagające materialnie i organizacyjnie doskonalenie nauczycieli, w
szczególności promować nowatorstwo dydaktyczno-wychowawcze;

10) wspomaga działania w zakresie organizowania egzaminów i sprawdzianów

w szkołach;

11) współdziała z organami jednostek samorządu terytorialnego w zakresie

kształtowania i rozwoju bazy materialnej szkół i placówek;

12) współdziała z właściwymi organami, organizacjami i innymi podmiotami w

sprawach dotyczących warunków rozwoju dzieci i młodzieży, w tym w
przeciwdziałaniu zjawiskom patologii społecznej, a także może wspomagać
działania tych podmiotów;

13) koordynuje, wspomaga i nadzoruje organizację wypoczynku dzieci i mło-

dzieży na obszarze województwa w okresie ferii letnich i zimowych;

14) wykonuje inne zadania określone w przepisach odrębnych, w szczególności

w zakresie obronności.

2. Programy operacyjne, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r.

o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658), a także
programy rządowe, o których mowa w art. 90u, mogą określać zadania, które
kurator oświaty wykonuje w imieniu wojewody.

Art. 32.

1. Kurator oświaty wykonuje swoje zadania i kompetencje przy pomocy kurato-

rium oświaty.

2. Kuratoria oświaty są państwowymi jednostkami budżetowymi.
3. Wojewoda, na wniosek kuratora oświaty, może tworzyć delegatury kuratorium

oświaty. Kierownik delegatury może, z upoważnienia kuratora oświaty, prowa-
dzić sprawy na obszarze działania delegatury, w tym sprawować nadzór peda-
gogiczny i wydawać decyzje administracyjne.

4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw administracji publicznej określa, w drodze rozporządzenia,
organizację kuratoriów oświaty oraz zasady tworzenia ich delegatur.

Art. 32a.

1. Nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami

artystycznymi, placówkami, o których mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół
artystycznych oraz placówkami doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych
sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowe-
go, który w tym celu, a także w celu realizacji zadań, o których mowa w art. 5
ust. 7, w odniesieniu do szkół i placówek przez siebie prowadzonych może, w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, w dro-
dze rozporządzenia, utworzyć specjalistyczną jednostkę nadzoru oraz określić
jej organizację i zakres powierzonych zadań związanych ze sprawowaniem nad-
zoru pedagogicznego oraz zadań, o których mowa w art. 5 ust. 7.

1a. Minister właściwy do spraw rolnictwa sprawuje nadzór pedagogiczny nad pu-

blicznymi szkołami rolniczymi, placówkami rolniczymi oraz placówkami do-
skonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach
rolniczych, przez siebie prowadzonymi a minister właściwy do spraw środowi-
ska - nad publicznymi szkołami leśnymi przez siebie prowadzonymi. W tym ce-
lu, a także w celu realizacji zadań, o których mowa w art. 5 ust. 7, w odniesieniu

©Kancelaria Sejmu

s. 41/101

2011-09-07

do szkół i placówek przez siebie prowadzonych odpowiednio minister właściwy
do spraw rolnictwa lub minister właściwy do spraw środowiska mogą, w poro-
zumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, w drodze
rozporządzenia, utworzyć specjalistyczną jednostkę nadzoru oraz określić jej or-
ganizację i zakres powierzonych zadań związanych ze sprawowaniem nadzoru
pedagogicznego.

2. Specjalistyczne jednostki nadzoru, o których mowa w ust. 1 i 1a, są państwo-

wymi jednostkami budżetowymi finansowanymi odpowiednio z budżetu mini-
stra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ministra
właściwego do spraw rolnictwa lub ministra właściwego do spraw środowiska.

3. Przepisy ust. 1 i 1a nie naruszają uprawnień kuratora oświaty w zakresie nadzoru

pedagogicznego nad nauczaniem przedmiotów ogólnokształcących w szkołach
artystycznych, a także nad nauczaniem przedmiotów ogólnokształcących w
szkołach rolniczych i w szkołach leśnych prowadzonych przez odpowiednio mi-
nistra właściwego do spraw rolnictwa lub ministra właściwego do spraw środo-
wiska.

4. W odniesieniu do publicznych szkół i placówek artystycznych minister właści-

wy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje, w porozumie-
niu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, przepisy, o których
mowa w art. 11 ust. 2 – z wyjątkiem przepisów określających warunki i tryb
wydawania oraz wzory świadectw, dyplomów państwowych i innych druków
szkolnych wydawanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne, sposób doko-
nywania sprostowań ich treści i wydawania duplikatów oraz wysokość odpłat-
ności za wydawanie duplikatów tych świadectw, dyplomów państwowych i in-
nych druków szkolnych, a także tryb i sposób dokonywania legalizacji wydawa-
nych przez okręgowe komisje egzaminacyjne dokumentów przeznaczonych do
obrotu prawnego z zagranicą oraz wysokość odpłatności za wykonywanie tych
czynności – oraz art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1-8.

5. Rozporządzenia, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 1, pkt 2 lit. d i pkt 3, mini-

ster właściwy do spraw oświaty i wychowania wydaje w porozumieniu odpo-
wiednio z ministrem właściwym do spraw rolnictwa lub ministrem właściwym
do spraw środowiska.

Art. 32b.

W przypadku publicznych i niepublicznych szkół prowadzących kształcenie w za-
wodach dla żeglugi morskiej i śródlądowej kurator oświaty sprawuje nadzór peda-
gogiczny, we współdziałaniu odpowiednio z ministrem właściwym do spraw gospo-
darki morskiej oraz ministrem właściwym do spraw transportu, w zakresie realizo-
wania w procesie kształcenia w tych szkołach postanowień Międzynarodowej kon-
wencji o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świa-
dectw oraz pełnienia wacht, 1978, sporządzonej w Londynie dnia 7 lipca 1978 r.
(Dz.U. z 1984 r. Nr 39, poz. 201 oraz z 1999 r. Nr 30, poz. 286).

Art. 33.

1. Nadzór pedagogiczny polega na:

1) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i

opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;

2) analizowaniu i ocenianiu efektów działalności dydaktycznej, wychowa

wczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;

©Kancelaria Sejmu

s. 42/101

2011-09-07

3) udzielaniu pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywa

niu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

4) inspirowaniu nauczycieli do innowacji pedagogicznych, metodycznych i or-

ganizacyjnych.

2. W zakresie wymienionym w ust. 1 pkt 1 i 2 nadzorowi podlega w szczególności:

1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami;
2) realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
3) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz

przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących
obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;

4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
5) (uchylony);
6) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o

tych prawach;

7) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wy-

chowania i opieki.

3. Nauczyciele, o których mowa w art. 35 ust. 5, wykonujący czynności z zakresu

nadzoru pedagogicznego mają prawo:

1) wstępu do szkół i placówek;
2) wglądu do prowadzonej przez szkołę lub placówkę dokumentacji dotyczącej

przebiegu nauczania, wychowania i opieki oraz organizacji pracy;

3) udziału w posiedzeniu rady pedagogicznej, po uprzednim powiadomieniu

dyrektora szkoły;

4) wstępu w charakterze obserwatora na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze,

opiekuńcze i inne zajęcia organizowane przez szkołę lub placówkę, po
uprzednim powiadomieniu dyrektora szkoły lub placówki;

5) przeprowadzania badań służących ocenie efektywności działalności dydak-

tycznej, wychowawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek.

4. Nauczyciele, o których mowa w art. 35 ust. 5, mogą wydawać dyrektorom szkół

i placówek doraźne zalecenia oraz zgłaszać uwagi i wnioski wynikające z prze-
prowadzonych czynności.

5. Dyrektor szkoły lub placówki w ciągu 7 dni od otrzymania zaleceń, uwag i wnio-

sków, o których mowa w ust. 4, może zgłosić wobec nich zastrzeżenia do organu
sprawującego nadzór pedagogiczny.

6. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń przez organ sprawujący nadzór peda-

gogiczny, dyrektor szkoły lub placówki jest obowiązany powiadomić ten organ
o realizacji zaleceń, uwag i wniosków w terminie 30 dni.

7. W razie stwierdzenia istotnych uchybień w działalności szkoły lub placówki, or-

gan sprawujący nadzór pedagogiczny niezależnie od środków, o których mowa
w ust. 4, zawiadamia o stwierdzonych uchybieniach organ prowadzący szkołę
lub placówkę.

8. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny może wydawać organowi prowadzące-

mu szkołę lub placówkę zalecenia wynikające z czynności nadzoru. Przepisy ust.
5 i 6 stosuje się odpowiednio.

©Kancelaria Sejmu

s. 43/101

2011-09-07

Art. 34.

1. Jeżeli szkoła lub placówka albo organ prowadzący prowadzi swoją działalność z

naruszeniem przepisów ustawy, organ sprawujący nadzór pedagogiczny może
polecić, w drodze decyzji, usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie, z za-
strzeżeniem ust. 5.

2. W przypadku stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowa-

nia w szkole lub placówce organ sprawujący nadzór pedagogiczny poleca dyrek-
torowi szkoły lub placówki opracowanie, w uzgodnieniu z organem prowadzą-
cym, programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wycho-
wania. Wdrożenie programu następuje w terminach określonych w harmono-
gramie, zaakceptowanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Pro-
gram musi uwzględnić uwagi i wnioski zgłoszone przez organ sprawujący nad-
zór pedagogiczny.

2a. Jeżeli dyrektor szkoły lub placówki nie usunie w wyznaczonym terminie uchy-

bień, o których mowa w ust. 1, nie opracuje lub nie wdroży w określonych w
harmonogramie terminach programu poprawy efektywności kształcenia lub wy-
chowania albo nie uwzględni w tym programie zgłoszonych uwag i wniosków,
organ sprawujący nadzór pedagogiczny występuje do organu prowadzącego
szkołę lub placówkę z wnioskiem o odwołanie dyrektora szkoły lub placówki z
końcem albo w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Wniosek złożony w
tej sprawie przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest wiążący dla orga-
nu prowadzącego szkołę lub placówkę.

3. W przypadku szkoły prowadzonej przez osobę prawną lub fizyczną, z wyjątkiem

szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego, niewykonanie
polecenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, może stanowić podstawę cofnięcia, w
drodze decyzji, zezwolenia na założenie tej szkoły. Cofnięcie zezwolenia na za-
łożenie szkoły jest równoznaczne z postawieniem jej w stan likwidacji.

4. Jeżeli szkoła lub placówka prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialne-

go, a także sama jednostka samorządu terytorialnego, nie usunie uchybień wyni-
kłych z naruszenia przepisów ustawy, o których mowa w ust. 1, organ sprawują-
cy nadzór pedagogiczny zawiadamia o tym fakcie wojewodę sprawującego nad-
zór nad działalnością komunalną.

5. Przepisów ust. 1 i 4 nie stosuje się, jeżeli naruszenie przepisów ustawy nastąpiło

w uchwale organu jednostki samorządu terytorialnego. W tym przypadku kura-
tor oświaty jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o naruszeniu przepisów
ustawy wojewodę.

Art. 34a.

1. Organ prowadzący szkołę lub placówkę sprawuje nadzór nad jej działalnością w

zakresie spraw finansowych i administracyjnych, z uwzględnieniem odrębnych
przepisów.

2. W zakresie wymienionym w ust. 1 nadzorowi podlega w szczególności:

1) prawidłowość dysponowania przyznanymi szkole lub placówce środkami

budżetowymi oraz pozyskanymi przez szkołę lub placówkę środkami po-
chodzącymi z innych źródeł, a także gospodarowania mieniem;

©Kancelaria Sejmu

s. 44/101

2011-09-07

2) przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa i hi-

gieny pracy pracowników i uczniów;

3) przestrzeganie przepisów dotyczących organizacji pracy szkoły i placówki.

3. Do wykonywania nadzoru, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio

przepisy art. 33 ust. 3 pkt 1 i 2 oraz ust. 4-6.

4. Organ prowadzący szkołę lub placówkę, nie posiadający uprawnień do sprawo-

wania nadzoru pedagogicznego, może występować w sprawach dydaktyczno-
wychowawczych i opiekuńczych z wnioskami do dyrektora szkoły lub placówki
i organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Dyrektor lub organ, który otrzymał
wniosek, jest obowiązany do udzielenia odpowiedzi w terminie 14 dni.

Art. 34b.

Organ prowadzący szkołę lub placówkę, a w zakresie działalności dydaktyczno-
wychowawczej i opiekuńczej również organ sprawujący nadzór pedagogiczny, mogą
ingerować w działalność szkoły lub placówki wyłącznie w zakresie i na zasadach
określonych w ustawie. W przypadku szkół przy zakładach karnych ingerencja ta jest
dopuszczalna również w zakresie realizacji celów wykonania kary pozbawienia wol-
ności określonych w Kodeksie karnym wykonawczym, a w przypadku szkół przy
zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich - w zakresie realizacji celów
określonych w przepisach o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Art. 34c.

Przepisy art. 34a stosuje się odpowiednio do wychowania przedszkolnego prowa-
dzonego w formach, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a
ust. 7.

Art. 35.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:

1) sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami, o których mowa

w art. 5 ust. 3b;

2) nadzoruje i koordynuje wykonywanie nadzoru pedagogicznego na terenie

kraju, w szczególności nadzoruje działalność kuratorów oświaty w tym za-
kresie.

2. W celu realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 2 oraz w art. 21, minister

właściwy do spraw oświaty i wychowania w szczególności:

1) ustala podstawowe kierunki realizacji przez kuratorów oświaty polityki

oświatowej państwa, w szczególności zadań z zakresu nadzoru pedagogicz-
nego;

2) kontroluje sprawność i efektywność nadzoru pedagogicznego sprawowane-

go przez kuratorów oświaty oraz przestrzeganie przepisów obowiązujących
w tym zakresie, a także może wydawać na piśmie kuratorom oświaty wią-
żące ich wytyczne i polecenia, z wyjątkiem indywidualnych spraw rozstrzy-
ganych w drodze decyzji administracyjnej;

3) może żądać od kuratorów oświaty informacji, dokumentów i sprawozdań

okresowych lub dotyczących określonej sprawy albo rodzaju spraw;

4) może organizować szkolenia, narady i konferencje kuratorów oświaty;

©Kancelaria Sejmu

s. 45/101

2011-09-07

5) może ogłaszać w wydawanym przez siebie dzienniku urzędowym zalecane

standardy wyposażenia szkół niezbędne do nauczania przedmiotów ogólno-
kształcących.

2a. Minister Sprawiedliwości i podporządkowane organy sprawują nadzór pedago-

giczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich, ośrodkami
diagnostyczno-konsultacyjnymi oraz nad szkołami w tych zakładach i schroni-
skach, a także nad szkołami i placówkami przy zakładach karnych i aresztach
śledczych, z wyjątkiem nadzoru nad nauczaniem przedmiotów ogólnokształcą-
cych, który sprawuje kurator oświaty.

3. (uchylony).
4. Dyrektor szkoły lub placówki oraz inni nauczyciele zajmujący stanowiska kie-

rownicze, z zastrzeżeniem art. 36 ust. 2, sprawują nadzór pedagogiczny w sto-
sunku do nauczycieli zatrudnionych w tych szkołach i placówkach, a w szkołach
i placówkach prowadzących kształcenie zawodowe oraz u pracodawców, u któ-
rych jest organizowana praktyczna nauka zawodu, także w stosunku do instruk-
torów praktycznej nauki zawodu.

5. Kurator oświaty oraz organy, o których mowa w ust. 1 i 2a oraz w art. 32a, i

32b, sprawują nadzór pedagogiczny przy pomocy nauczycieli zatrudnionych na
stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych w kuratoriach oświa-
ty oraz w urzędach tych organów lub podporządkowanych im jednostkach orga-
nizacyjnych.

5a. Kurator oświaty oraz organy, o których mowa w ust. 5, mogą zlecać osobom

posiadającym odpowiednie kwalifikacje prowadzenie badań i opracowywanie
ekspertyz służących ocenie efektywności działalności dydaktycznej, wycho-
wawczej oraz opiekuńczej szkół i placówek.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z mini-

strem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, Mini-
strem Sprawiedliwości, ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem
właściwym do spraw środowiska, ministrem właściwym do spraw gospodarki
morskiej, ministrem właściwym do spraw transportu, ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej, określi, w drodze roz-
porządzenia, szczegółowe warunki i tryb sprawowania oraz formy nadzoru pe-
dagogicznego, wykaz stanowisk, o których mowa w ust. 5, kwalifikacje nie-
zbędne do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacje osób, o
których mowa w ust. 5a, uwzględniając wymogi sprawności, skuteczności i
efektywności nadzoru pedagogicznego.

[Art. 35a.

1. Nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi placówkami opiekuń-

czo-wychowawczymi oraz ośrodkami adopcyjno-opiekuńczymi, działającymi na
podstawie przepisów o pomocy społecznej, regulują te przepisy, z zastrzeżeniem
ust. 2.

2. Kurator oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami działającymi w

placówkach, o których mowa w ust. 1.]

Art. 35b.

Nadzór pedagogiczny nad formami, o których mowa w przepisach wydanych na
podstawie art. 14a ust. 7, sprawuje kurator oświaty. Przepisy art. 33 i 34 stosuje się
odpowiednio.

Przepis uchylający
art. 35a wchodzi w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 46/101

2011-09-07

Art. 36.

1. Szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu

powierzono stanowisko dyrektora.

2. Szkołą lub placówką może również kierować osoba niebędąca nauczycielem

powołana na stanowisko dyrektora przez organ prowadzący, po zasięgnięciu
opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

2a. Osoba, o której mowa w ust. 2, nie może sprawować nadzoru pedagogicznego.

W przypadku powołania takiej osoby na stanowisko dyrektora nadzór pedago-
giczny sprawuje nauczyciel zajmujący inne stanowisko kierownicze w szkole
lub placówce.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do szkół arty-

stycznych – w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony
dziedzictwa narodowego, określi, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakim
powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowi-
sko kierownicze w poszczególnych typach szkół i rodzajach placówek,
uwzględniając w szczególności kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczy-
ciela w danej szkole lub placówce, przygotowanie w zakresie zarządzania, ocenę
pracy i spełnianie warunków zdrowotnych do zajmowania stanowiska kierowni-
czego.

Art. 36a.

1. Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza organ prowadzący szkołę

lub placówkę.

2. Kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki wyłania się w drodze

konkursu. Kandydatowi nie można odmówić powierzenia stanowiska dyrektora.

3. Wymogu przeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora nie stosuje się do

szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby
prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego.

4. Jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie

wyłoniono kandydata, organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu
przez siebie kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady
pedagogicznej.

5. Do czasu powierzenia stanowiska dyrektora zgodnie z ust. 2 lub 4 organ prowa-

dzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektoro-
wi, a w szkołach, w których nie ma wicedyrektora, nauczycielowi tej szkoły,
jednak nie dłużej niż na okres 10 miesięcy.

6. W celu przeprowadzenia konkursu organ prowadzący szkołę lub placówkę po-

wołuje komisję konkursową w składzie:

1) trzech przedstawicieli organu prowadzącego szkołę lub placówkę;
2) dwóch przedstawicieli organu sprawującego nadzór pedagogiczny;
3) po jednym przedstawicielu:

a) rady pedagogicznej,
b) rady rodziców,

©Kancelaria Sejmu

s. 47/101

2011-09-07

c) zakładowych organizacji związkowych, przy czym przedstawiciel

związku zawodowego nie może być zatrudniony w szkole lub placówce,
której konkurs dotyczy

– z zastrzeżeniem ust. 7.

7. Łączna liczba przedstawicieli organów, o których mowa w ust. 6 pkt 1 i 2, nie

może być mniejsza niż łączna liczba przedstawicieli, o których mowa w ust. 6
pkt 3.

8. Jeżeli w składzie komisji konkursowej łączna liczba przedstawicieli organów, o

których mowa w ust. 6 pkt 1 i 2, byłaby mniejsza niż łączna liczba przedstawi-
cieli, o których mowa w ust. 6 pkt 3, liczbę przedstawicieli tych organów zwięk-
sza się proporcjonalnie, tak aby ich łączna liczba nie była mniejsza niż łączna
liczba przedstawicieli, o których mowa w ust. 6 pkt 3.

9. Przepisy ust. 6-8 stosuje się również w przypadku konkursu na stanowisko dy-

rektora nowo zakładanego zespołu szkół lub placówek, z tym że:

1) przedstawiciela rady pedagogicznej wyłania się spośród przedstawicieli rad

pedagogicznych wszystkich szkół lub placówek łączonych w zespół;

2) przedstawiciela rady rodziców wyłania się spośród rad rodziców uczniów

wszystkich szkół lub placówek łączonych w zespół.

10. W przypadku szkół i placówek nowo zakładanych skład komisji konkursowej

określa organ prowadzący tę szkołę lub placówkę, uwzględniając udział przed-
stawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

11. W przypadku szkół i placówek, o których mowa w art. 44 i art. 52 ust. 1, w skład

komisji nie wchodzą odpowiednio przedstawiciele rady pedagogicznej i rady ro-
dziców.

12. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku szkół arty-

stycznych i placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół arty-
stycznych – minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodo-
wego, określi, w drodze rozporządzenia, regulamin konkursu na stanowisko dy-
rektora szkoły lub placówki oraz tryb pracy komisji konkursowej, uwzględniając
w szczególności sposób ogłaszania konkursu oraz sposób nadzorowania prawi-
dłowości postępowania konkursowego przez organ prowadzący szkołę lub pla-
cówkę.

13. Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza się na 5 lat szkolnych. W

uzasadnionych przypadkach można powierzyć to stanowisko na krótszy okres,
jednak nie krótszy niż 1 rok szkolny.

14. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 13, organ prowadzący, po zasięgnię-

ciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej, w uzgodnieniu z kura-
torem oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o
której mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych – z ministrem wła-
ściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może przedłużać
powierzenie stanowiska na kolejne okresy wymienione w ust. 13. Wymogu
uzgodnienia z kuratorem oświaty nie stosuje się w przypadku szkół i placówek,
o których mowa w art. 5 ust. 3b.

15. Przepisy ust. 1-14 stosuje się odpowiednio do osoby, o której mowa w art. 36

ust. 2.

16. Przepisy ust. 1-15 i art. 37 nie dotyczą szkół prowadzonych przez Ministra

Obrony Narodowej i Ministra Sprawiedliwości lub podporządkowane im orga-
ny.

©Kancelaria Sejmu

s. 48/101

2011-09-07

Art. 37.

1. W szkole lub placówce, w których zgodnie z ramowym statutem może być utwo-

rzone stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze, powierzenia
tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły lub placówki, po
zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły lub placówki oraz rady
pedagogicznej.

2. Umowa o pracę na stanowisku nauczyciela, zawarta na czas określony krótszy

niż okres powierzenia stanowiska kierowniczego, ulega przedłużeniu na okres
powierzenia.

3. W przypadku osób, o których mowa w art. 36 ust. 2, przepis ust. 1 stosuje się

odpowiednio.

Art. 38.

1. Organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub pla-

cówce:

1) odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie:

a) złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowie-

dzeniem,

b) ustalenia negatywnej oceny pracy lub negatywnej oceny wykonywania

zadań wymienionych w art. 34a ust. 2 w trybie określonym przepisami
w sprawie oceny pracy nauczycieli - bez wypowiedzenia,

c) złożenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny wniosku, o któ-

rym mowa w art. 34 ust. 2a;

2) w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii kuratora

oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o
której mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej
przez jednostkę samorządu terytorialnego – ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać nauczyciela ze
stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia.

2. Opinię, o której mowa w ust. 1 pkt 2, wydaje się w terminie 5 dni roboczych od

dnia otrzymania wystąpienia organu, o którym mowa w ust. 1. Niewydanie opi-
nii w tym terminie jest równoznaczne z wydaniem opinii pozytywnej.

Art. 38a.

Przepisy art. 38 stosuje się odpowiednio do osoby, o której mowa w art. 36 ust. 2.

Art. 39.

1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:

1) kieruje działalnością szkoły lub placówki i reprezentuje ją na zewnątrz;
2) sprawuje nadzór pedagogiczny, z zastrzeżeniem art. 36 ust. 2;
3) sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju

psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;

4) realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podję-

te w ramach ich kompetencji stanowiących;

©Kancelaria Sejmu

s. 49/101

2011-09-07

5) dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły lub placówki

zaopiniowanym przez radę szkoły lub placówki i ponosi odpowiedzialność
za ich prawidłowe wykorzystanie, a także może organizować administracyj-
ną, finansową i gospodarczą obsługę szkoły lub placówki;

5a) wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i na-

uczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę;

6) wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych;
7) współdziała ze szkołami wyższymi oraz zakładami kształcenia nauczycieli

w organizacji praktyk pedagogicznych;

8) odpowiada za właściwą organizację i przebieg sprawdzianu i egzaminów, o

których mowa w art. 9 ust. 1, przeprowadzanych w szkole lub placówce;

9) stwarza warunki do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy, stowa-

rzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, któ-
rych celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i
wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej
szkoły lub placówki.

2. Dyrektor szkoły lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy

uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie
następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii sa-
morządu uczniowskiego.

2a. Przepis ust. 2 nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnio-

nych przypadkach uczeń ten, na wniosek dyrektora szkoły, może zostać przenie-
siony przez kuratora oświaty do innej szkoły.

3. Dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub pla-

cówce nauczycieli i pracowników nie będących nauczycielami. Dyrektor w
szczególności decyduje w sprawach:

1) zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub

placówki;

2) przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i

innym pracownikom szkoły lub placówki;

3) występowania z wnioskami, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i ra-

dy szkoły lub placówki, w sprawach odznaczeń, nagród i innych wyróżnień
dla nauczycieli oraz pozostałych pracowników szkoły lub placówki.

4. Dyrektor szkoły lub placówki w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z ra-

dą szkoły lub placówki, radą pedagogiczną, rodzicami i samorządem uczniow-
skim.

4a. Dyrektor liceum profilowanego, w porozumieniu z organem prowadzącym szko-

łę, ustala profile kształcenia ogólnozawodowego prowadzone w tym liceum.

5. Dyrektor szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, w porozumieniu z organem

prowadzącym szkołę i po zasięgnięciu opinii odpowiednio wojewódzkiej lub
powiatowej rady zatrudnienia, ustala zawody, w których kształci szkoła.

6. Uprawnienia, o których mowa w ust. 3, nie przysługują dyrektorom jednooddzia-

łowych przedszkoli oraz kierownikom szkół podstawowych (szkół filialnych)
podporządkowanych organizacyjnie innej szkole. Uprawnienia te przysługują
odpowiednio organowi prowadzącemu przedszkole lub dyrektorowi szkoły, któ-
remu szkoła filialna jest organizacyjnie podporządkowana.

©Kancelaria Sejmu

s. 50/101

2011-09-07

7. W przypadku nieobecności dyrektora szkoły lub placówki zastępuje go wicedy-

rektor, a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedy-
rektora - inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ pro-
wadzący.

Art. 40.

1. W szkole lub placówce zatrudniającej co najmniej 3 nauczycieli działa rada pe-

dagogiczna, która jest kolegialnym organem szkoły lub placówki w zakresie re-
alizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki.

2. Nauczyciele szkół zatrudniających mniej niż 3 nauczycieli są członkami rady pe-

dagogicznej szkoły, której jest podporządkowana szkoła filialna.

3. W skład rady pedagogicznej wchodzą: dyrektor szkoły lub placówki i wszyscy

nauczyciele zatrudnieni w szkole lub placówce oraz pracownicy innych zakła-
dów pracy pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu lub prowa-
dzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach zbio-
rowego zakwaterowania, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stano-
wi podstawowe zajęcie. W zebraniach rady pedagogicznej mogą również brać
udział, z głosem doradczym, osoby zapraszane przez jej przewodniczącego za
zgodą lub na wniosek rady pedagogicznej, w tym przedstawiciele stowarzyszeń i
innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem sta-
tutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form
działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki.

4. Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor szkoły lub placówki.
5. Zebrania rady pedagogicznej są organizowane przed rozpoczęciem roku szkol-

nego, w każdym okresie (semestrze) w związku z klasyfikowaniem i promowa-
niem uczniów, po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych
oraz w miarę bieżących potrzeb. Zebrania mogą być organizowane na wniosek
organu sprawującego nadzór pedagogiczny, z inicjatywy dyrektora szkoły lub
placówki, rady szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę
albo co najmniej 1/3 członków rady pedagogicznej.

6. Przewodniczący prowadzi i przygotowuje zebrania rady pedagogicznej oraz jest

odpowiedzialny za zawiadomienie wszystkich jej członków o terminie i porząd-
ku zebrania zgodnie z regulaminem rady.

7. Dyrektor szkoły lub placówki przedstawia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż

dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nad-
zoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły.

Art. 41.

1. Do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy:

1) zatwierdzanie planów pracy szkoły lub placówki po zaopiniowaniu przez

radę szkoły lub placówki;

2) podejmowanie uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów;
3) podejmowanie uchwał w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicz-

nych w szkole lub placówce, po zaopiniowaniu ich projektów przez radę
szkoły lub placówki;

©Kancelaria Sejmu

s. 51/101

2011-09-07

4) ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub pla-

cówki;

5) podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów.

2. Rada pedagogiczna opiniuje w szczególności:

1) organizację pracy szkoły lub placówki, w tym zwłaszcza tygodniowy roz-

kład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych;

2) projekt planu finansowego szkoły lub placówki;
3) wnioski dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych

wyróżnień;

4) propozycje dyrektora szkoły lub placówki w sprawach przydziału nauczy-

cielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz do-
datkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

3. Dyrektor szkoły lub placówki wstrzymuje wykonanie uchwał, o których mowa w

ust. 1, niezgodnych z przepisami prawa. O wstrzymaniu wykonania uchwały dy-
rektor niezwłocznie zawiadamia organ prowadzący szkołę lub placówkę oraz
organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny
uchyla uchwałę w razie stwierdzenia jej niezgodności z przepisami prawa po za-
sięgnięciu opinii organu prowadzącego szkołę lub placówkę. Rozstrzygnięcie
organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest ostateczne.

Art. 42.

1. Rada pedagogiczna przygotowuje projekt statutu szkoły lub placówki albo jego

zmian i przedstawia do uchwalenia radzie szkoły lub placówki.

2. Rada pedagogiczna może wystąpić z wnioskiem o odwołanie nauczyciela ze sta-

nowiska dyrektora lub z innego stanowiska kierowniczego w szkole lub placów-
ce.

3. W przypadku określonym w ust. 2, organ uprawniony do odwołania jest obowią-

zany przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i powiadomić o jego wyniku ra-
dę pedagogiczną w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku.

Art. 43.

1. Uchwały rady pedagogicznej są podejmowane zwykłą większością głosów w

obecności co najmniej połowy jej członków.

2. Rada pedagogiczna ustala regulamin swojej działalności. Zebrania rady pedago-

gicznej są protokołowane.

3. Osoby biorące udział w zebraniu rady pedagogicznej są obowiązane do nieujaw-

niania spraw poruszanych na zebraniu rady pedagogicznej, które mogą naruszać
dobra osobiste uczniów lub ich rodziców, a także nauczycieli i innych pracowni-
ków szkoły lub placówki.

Art. 44.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządze-
nia, typy szkół i placówek, w których nie tworzy się rady pedagogicznej ze względu
na specyficzną organizację pracy szkoły lub placówki.

©Kancelaria Sejmu

s. 52/101

2011-09-07

Rozdział 4

Społeczne organy w systemie oświaty

Art. 45.

1. Przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania może działać Krajo-

wa Rada Oświatowa, zwana dalej „Krajową Radą”, będąca społecznym organem
opiniodawczym i wnioskodawczym w sprawach oświaty.

2. Krajową Radę tworzy minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na

wniosek wojewódzkich rad oświatowych reprezentujących co najmniej 1/4 wo-
jewództw.

3. Krajowa Rada:

1) opracowuje i przedstawia ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wy-

chowania projekty założeń polityki oświatowej państwa, w tym propozycje
udziału nakładów budżetowych na oświatę w dochodzie narodowym po-
dzielonym;

2) opiniuje projekt ustawy budżetowej w części dotyczącej oświaty i przedsta-

wia swoją opinię właściwym komisjom sejmowym i senackim;

3) opiniuje kryteria podziału środków będących w dyspozycji ministra właści-

wego do spraw oświaty i wychowania, przeznaczonych na oświatę;

4) opiniuje koncepcję kształcenia, w tym ramowe plany nauczania oraz zakres

obowiązujących podstaw programowych;

5) opiniuje projekty aktów prawnych dotyczących oświaty;
6) opiniuje inne sprawy dotyczące oświaty, przedstawione przez ministra wła-

ściwego do spraw oświaty i wychowania.

4. Krajowa Rada może występować z wnioskami dotyczącymi spraw oświaty bez-

pośrednio do naczelnych i centralnych organów administracji rządowej.

Art. 46.

1. W skład Krajowej Rady wchodzą przedstawiciele wojewódzkich rad oświato-

wych, po jednym z każdej rady wojewódzkiej, oraz po jednym przedstawicielu
centralnych struktur związków zawodowych zrzeszających nauczycieli.

2. Kadencja Krajowej Rady trwa 3 lata.

3. Krajowa Rada uchwala regulamin swojej działalności oraz wybiera przewodni-

czącego.

4. Krajowa Rada może powoływać stałe i doraźne komisje.
5. Obsługę administracyjną Krajowej Rady zapewnia minister właściwy do spraw

oświaty i wychowania.

Art. 47.

1. Na wniosek przedstawicieli szkół artystycznych, środowisk twórczych i arty-

stycznych, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodo-
wego może utworzyć Radę do spraw Szkolnictwa Artystycznego będącą spo-
łecznym organem opiniodawczym i wnioskodawczym w sprawach kształcenia
artystycznego.

©Kancelaria Sejmu

s. 53/101

2011-09-07

2. Do zasad działania Rady do spraw Szkolnictwa Artystycznego stosuje się odpo-

wiednio przepisy art. 45 ust. 3 i 4 oraz art. 46 ust. 2-5.

3. Inni ministrowie prowadzący szkoły lub placówki mogą również powoływać ra-

dy do spraw podporządkowanego sobie szkolnictwa i określać zakres i zasady
ich działania.

Art. 48.

1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może powołać radę

oświatową działającą przy tym organie.

2. Do zadań rady oświatowej należy:

1) badanie potrzeb oświatowych na obszarze działania jednostki samorządu te-

rytorialnego oraz przygotowywanie projektów ich zaspokajania;

2) opiniowanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego w części dotyczą-

cej wydatków na oświatę;

3) opiniowanie projektów sieci publicznych szkół i placówek;
4) opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego wydawanych w sprawach

oświaty;

5) wyrażanie opinii i wniosków w innych sprawach dotyczących oświaty.

3. Właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego jest obowiązany przedsta-

wić radzie oświatowej projekty aktów, o których mowa w ust. 2 pkt 2 - 4.

Art. 49.

Organ, o którym mowa w art. 48 ust. 1, ustala:

1) skład i zasady wyboru członków rady oświatowej;
2) regulamin działania rady oświatowej.

Art. 50.

1. W szkołach i placówkach mogą działać rady szkół i placówek.
2. Rada szkoły lub placówki uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych

szkoły lub placówki, a także:

1) uchwala statut szkoły lub placówki;
2) przedstawia wnioski w sprawie rocznego planu finansowego środków spe-

cjalnych szkoły lub placówki i opiniuje projekt planu finansowego szkoły
lub placówki;

3) może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą

lub placówką z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szko-
ły lub placówki, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szko-
le lub placówce; wnioski te mają dla organu charakter wiążący;

4) opiniuje plan pracy szkoły lub placówki, projekty innowacji i eksperymen-

tów pedagogicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły lub placówki;

5) z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i wystę-

puje z wnioskami do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego
szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególno-

©Kancelaria Sejmu

s. 54/101

2011-09-07

ści w sprawach organizacji zajęć pozalekcyjnych i przedmiotów nadobo-
wiązkowych.

3. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki rada szkoły lub

placówki może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych źródeł.
Zasady wydatkowania funduszy rady szkoły lub placówki określa regulamin, o
którym mowa w art. 51 ust. 5.

Art. 51.

1. W skład rady szkoły lub placówki wchodzą, z zastrzeżeniem ust. 1a-1c, w rów-

nej liczbie:

1) nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli;
2) rodzice wybrani przez ogół rodziców;
3) uczniowie wybrani przez ogół uczniów.

1a. W skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą uczniowie przedszkoli, szkół

podstawowych, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, a także uczniowie szkół
specjalnych i placówek dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w
stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim oraz uczniowie szkół i placó-
wek określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 55 ust. 6.

1b. W gimnazjach dla dzieci i młodzieży udział uczniów w radzie szkoły nie jest

obowiązkowy.

1c. W szkołach i placówkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art.

53 ust. 6 udział rodziców w radzie szkoły lub placówki nie jest obowiązkowy.

2. Rada powinna liczyć co najmniej 6 osób.
3. Tryb wyboru członków rady szkoły lub placówki określa statut szkoły lub pla-

cówki. Statut szkoły lub placówki może przewidywać rozszerzenie składu rady o
inne osoby niż wymienione w ust. 1.

4. Kadencja rady szkoły lub placówki trwa 3 lata. Statut szkoły lub placówki może

dopuszczać dokonywanie corocznej zmiany jednej trzeciej składu rady.

5. Rada szkoły lub placówki uchwala regulamin swojej działalności oraz wybiera

przewodniczącego. Zebrania rady są protokołowane.

5a. W regulaminie, o którym mowa w ust. 5, mogą być określone rodzaje spraw, w

których rozpatrywaniu nie biorą udziału przedstawiciele uczniów.

6. W posiedzeniach rady szkoły lub placówki może brać udział, z głosem dorad-

czym, dyrektor szkoły lub placówki.

7. Do udziału w posiedzeniach rady szkoły lub placówki mogą być zapraszane

przez przewodniczącego, za zgodą lub na wniosek rady, inne osoby z głosem do-
radczym.

8. Rady szkół lub placówek mogą porozumiewać się ze sobą, ustalając zasady i za-

kres współpracy.

9. Powstanie rady szkoły lub placówki organizuje dyrektor szkoły lub placówki z

własnej inicjatywy albo na wniosek rady rodziców, a w przypadku gimnazjów i
szkół ponadgimnazjalnych także na wniosek samorządu uczniowskiego.

10. W szkołach artystycznych przepisy ust. 1a-1c i 9 stosuje się odpowiednio.

©Kancelaria Sejmu

s. 55/101

2011-09-07

Art. 52.

1. Rady szkoły lub placówki nie powołuje się w szkołach i placówkach, w których

ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania nie ma możliwości wyło-
nienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów, o której mowa w art. 51 ust. 1
pkt 2 i 3.

2. W szkołach lub placówkach, w których rada nie została powołana, zadania rady

wykonuje rada pedagogiczna.

Art. 53.

1. W szkołach i placówkach, z zastrzeżeniem ust. 6, działają rady rodziców, które

reprezentują ogół rodziców uczniów.

2. W skład rad rodziców wchodzą:

1) w szkołach – po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranych w

tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału;

2) w placówkach – co najmniej 7 przedstawicieli, wybranych w tajnych wybo-

rach przez zebranie rodziców wychowanków danej placówki;

3) w szkołach artystycznych – co najmniej 7 przedstawicieli, wybranych w taj-

nych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danej szkoły.

3. W wyborach, o których mowa w ust. 2, jednego ucznia reprezentuje jeden ro-

dzic. Wybory przeprowadza się na pierwszym zebraniu rodziców w każdym ro-
ku szkolnym.

4. Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, w którym określa w

szczególności:

1) wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady;
2) szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów do rad, o których mowa w ust.

2 pkt 1-3, oraz przedstawicieli rad oddziałowych, o których mowa w ust. 2
pkt 1, do rady rodziców odpowiednio szkoły lub placówki.

5. Rady rodziców mogą porozumiewać się ze sobą, ustalając zasady i zakres

współpracy.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku szkół i pla-

cówek artystycznych minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego, określą, w drodze rozporządzenia, rodzaje szkół i placówek, w któ-
rych nie tworzy się rad rodziców, uwzględniając organizację szkoły lub placów-
ki lub brak możliwości bezpośredniego uczestniczenia w ich działalności repre-
zentacji rodziców.

Art. 54.

1. Rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły lub

placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego
nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły
lub placówki.

2. Do kompetencji rady rodziców, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, należy:

1) uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną:

©Kancelaria Sejmu

s. 56/101

2011-09-07

a) programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści i

działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, reali-
zowanego przez nauczycieli,

programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych
uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie tre-
ści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów,
nauczycieli i rodziców;

2) opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia

lub wychowania szkoły lub placówki, o którym mowa w art. 34 ust. 2;

3) opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szko-

ły.

3. W szkołach artystycznych, w których nie prowadzi się kształcenia ogólnego, nie

uchwala się programu profilaktyki, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. b.

4. Jeżeli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego nie

uzyska porozumienia z radą pedagogiczną w sprawie programu, o którym mowa
w ust. 2 pkt 1 lit. a lub b, program ten ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z
organem sprawującym nadzór pedagogiczny. Program ustalony przez dyrektora
szkoły obowiązuje do czasu uchwalenia programu przez radę rodziców w poro-
zumieniu z radą pedagogiczną.

5. W szkołach i placówkach, w których nie tworzy się rad rodziców, programy, o

których mowa w ust. 2 pkt 1, uchwala rada pedagogiczna.

6. Programów, o których mowa w ust. 2 pkt 1, nie uchwala się w szkołach dla do-

rosłych.

7. W szkołach i placówkach publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne

niż jednostki samorządu terytorialnego lub przez osoby fizyczne oraz w szko-
łach i placówkach niepublicznych programy, o których mowa w ust. 2 pkt 1,
ustala organ wskazany w statucie szkoły lub placówki.

8. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców

może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł.
Zasady wydatkowania funduszy rady rodziców określa regulamin, o którym
mowa w art. 53 ust. 4.

Art. 55.

1. W szkole i placówce działa samorząd uczniowski, zwany dalej „samorządem”.
2. Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.
3. Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany

przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Organy sa-
morządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów.

4. Regulamin samorządu nie może być sprzeczny ze statutem szkoły lub placówki.
5. Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej

oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki,
w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich
jak:

1) prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i

stawianymi wymaganiami;

2) prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;

©Kancelaria Sejmu

s. 57/101

2011-09-07

3) prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właści-

wych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i za-
spokajania własnych zainteresowań;

4) prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej;
5) prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz

rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyj-
nymi, w porozumieniu z dyrektorem;

6) prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, typy szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniow-
skiego ze względu na konieczność stosowania w szkole lub placówce specjalnej
organizacji nauki i metod pracy, a także ze względów wychowawczych, opie-
kuńczych i resocjalizacyjnych.

7. Samorząd w szkole dla dorosłych lub placówce kształcenia ustawicznego, w celu

wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, może gromadzić fundu-
sze z dobrowolnych składek i innych źródeł. Zasady wydatkowania tych fundu-
szy określa regulamin, o którym mowa w ust. 3.

Art. 56.

1. W szkole i placówce mogą działać, z wyjątkiem partii i organizacji politycznych,

stowarzyszenia i inne organizacje, a w szczególności organizacje harcerskie,
których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i
wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej
szkoły lub placówki.

2. Podjęcie działalności w szkole lub placówce przez stowarzyszenie lub inną or-

ganizację, o których mowa w ust. 1, wymaga uzyskania zgody dyrektora szkoły
lub placówki, wyrażonej po uprzednim uzgodnieniu warunków tej działalności
oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii rady szkoły lub placówki i rady rodziców.

3. W szkołach i placówkach, określonych w przepisach wydanych na podstawie

art. 53 ust. 6, oraz w szkołach i placówkach, w których nie utworzono rady szko-
ły lub placówki, nie stosuje się wymogu uzyskania pozytywnej opinii odpo-
wiednio rady szkoły lub placówki i rady rodziców, o których mowa w ust. 2 .

Art. 57.

Przepisy art. 50-53, art. 54 ust. 1-6 i 8 oraz art. 55 i 56 nie dotyczą szkół i placówek
publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu teryto-
rialnego lub przez osoby fizyczne oraz szkół i placówek niepublicznych.

Rozdział 5

Organizacja kształcenia, wychowania i opieki w szkołach

i placówkach publicznych

Art. 58.

1. Szkołę lub placówkę publiczną zakłada się na podstawie aktu założycielskiego,

który określa jej typ, nazwę i siedzibę.

©Kancelaria Sejmu

s. 58/101

2011-09-07

2. Akt założycielski szkoły publicznej, w której jest realizowany obowiązek szkol-

ny, oprócz danych wymienionych w ust. 1 określa także jej zasięg terytorialny
(obwód), w szczególności nazwy miejscowości (w miastach nazwy ulic lub ich
części) należących do jej obwodu, a w przypadku szkoły podstawowej także
podporządkowane jej organizacyjnie szkoły filialne. Szkole publicznej prowa-
dzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu te-
rytorialnego nie ustala się obwodu, chyba że osoba prowadząca wystąpi z takim
wnioskiem.

2a. Nie ustala się obwodów szkołom specjalnym, szkołom integracyjnym, szkołom

dwujęzycznym, szkołom dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społecz-
ności posługujących się językiem regionalnym, szkołom sportowym, szkołom
mistrzostwa sportowego, szkołom artystycznym, szkołom w zakładach popraw-
czych i schroniskach dla nieletnich oraz szkołom przy zakładach karnych i
aresztach śledczych.

3. Założenie szkoły lub placówki publicznej przez osobę prawną inną niż jednostka

samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną wymaga zezwolenia właściwego
organu jednostki samorządu terytorialnego, której zadaniem jest prowadzenie
szkół lub placówek publicznych danego typu, a w przypadku szkół artystycz-
nych – zezwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.

[4. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, łącznie z projektami

aktu założycielskiego i statutu, powinien być złożony nie później niż do dnia 30
września roku poprzedzającego rok, w którym ma nastąpić uruchomienie szkoły
lub placówki. Termin ten może zostać przedłużony za zgodą odpowiednio orga-
nu jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w ust. 3, albo ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.]

<4. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 3, składa się wraz

z projektem aktu założycielskiego i statutu; wniosek zawiera także dane
niezbędne do wpisania szkoły lub placówki do krajowego rejestru urzędo-
wego podmiotów gospodarki narodowej. Wniosek składa się nie później niż
do dnia 30 września roku poprzedzającego rok, w którym ma nastąpić uru-
chomienie szkoły lub placówki. Termin ten może zostać przedłużony za
zgodą odpowiednio organu jednostki samorządu terytorialnego, o którym
mowa w ust. 3, albo ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dzie-
dzictwa narodowego.>

5. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do szkół arty-

stycznych - minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodo-
wego określają, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i warunki udzie-
lania i cofania zezwolenia na założenie szkoły lub placówki publicznej, tak aby
tworzenie szkół publicznych przez osoby prawne i fizyczne sprzyjało poprawie
warunków kształcenia, a także korzystnie uzupełniało sieć szkół publicznych na
danym terenie.

6. Organ lub osoba, o których mowa w art. 5 ust. 2, zakładająca szkołę lub placów-

kę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut.

7. Akt założycielski i statut szkoły lub placówki publicznej przesyła się właściwe-

mu kuratorowi oświaty oraz innym organom właściwym do sprawowania nadzo-
ru pedagogicznego nad szkołą lub placówką.

Nowe brzmienie ust.
4 w art. 58 wchodzi
w

życie z dn.

1.08.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 139, poz.
814).

©Kancelaria Sejmu

s. 59/101

2011-09-07

Art. 59.

1. Szkoła publiczna, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, może być zlikwidowana z końcem

roku szkolnego przez organ prowadzący szkołę, po zapewnieniu przez ten organ
uczniom możliwości kontynuowania nauki w innej szkole publicznej tego same-
go typu, a także odpowiednio o tym samym lub zbliżonym profilu kształcenia
ogólnozawodowego albo kształcącej w tym samym lub zbliżonym zawodzie.
Organ prowadzący jest obowiązany, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem
likwidacji, zawiadomić o zamiarze likwidacji szkoły: rodziców uczniów (w
przypadku szkoły dla dorosłych – uczniów), właściwego kuratora oświaty oraz
organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego właściwej do prowadze-
nia szkół danego typu.

1a. Szkoła w zakładzie poprawczym lub schronisku dla nieletnich oraz szkoła przy

zakładzie karnym lub areszcie śledczym może być zlikwidowana w każdym cza-
sie, po zapewnieniu uczniom możliwości kontynuowania nauki w innej szkole.

2. Szkoła lub placówka publiczna prowadzona przez jednostkę samorządu teryto-

rialnego może zostać zlikwidowana po zasięgnięciu opinii organu sprawującego
nadzór pedagogiczny, a szkoła lub placówka publiczna prowadzona przez inną
osobę prawną lub fizyczną – za zgodą organu, który udzielił zezwolenia na jej
założenie.

2a. (uchylony).
2b. (uchylony).

3. Dokumentację zlikwidowanej szkoły publicznej przekazuje się organowi prowa-

dzącemu szkołę, z wyjątkiem dokumentacji przebiegu nauczania, którą przeka-
zuje się organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny, w terminie jednego mie-
siąca od dnia zakończenia likwidacji.

4. Dokumentację zlikwidowanej szkoły lub placówki publicznej prowadzonej przez

osobę prawną lub fizyczną przekazuje się właściwemu organowi jednostki sa-
morządu terytorialnego, o którym mowa w art. 58 ust. 3.

5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do placówek publicznych, z wyjątkiem

warunku o likwidacji z końcem roku szkolnego.

6. Przepisy ust. 1-5 i art. 58 stosuje się odpowiednio w przypadku przekształcenia

szkoły lub placówki.

7. Organ prowadzący szkołę lub placówkę może przenieść kształcenie

w określonym zawodzie z tej szkoły lub placówki do innej szkoły tego samego
typu lub innej placówki tego samego rodzaju prowadzonej przez ten organ, po
zawiadomieniu, co najmniej na 6 miesięcy przed terminem przeniesienia, kura-
tora oświaty i rodziców uczniów, a w przypadku szkoły dla dorosłych –
uczniów.

8. Przepisów ust. 1-5 nie stosuje się w razie przekazania przez jednostkę samorzą-

du terytorialnego prowadzenia szkoły lub placówki publicznej osobie prawnej
niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej.

9. Przekazanie, o którym mowa w ust. 8, jest równoznaczne z likwidacją dotych-

czasowej formy organizacyjno-prawnej szkoły lub placówki, w rozumieniu

©Kancelaria Sejmu

s. 60/101

2011-09-07

przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr
249, poz. 2104, z późn. zm.

Art. 59a.

1. Podjęcie przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub

osobę fizyczną prowadzenia wychowania przedszkolnego w publicznych for-
mach, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7,
wymaga zezwolenia gminy właściwej ze względu na miejsce prowadzenia tych
form. Przepisy art. 58 ust. 3-7, art. 59 i 60 stosuje się odpowiednio, z tym że do
wniosku o udzielenie zezwolenia zamiast projektu statutu dołącza się projekt or-
ganizacji wychowania przedszkolnego, które ma być realizowane w danej for-
mie.

2. Podjęcie przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub

osobę fizyczną, która prowadzi publiczne przedszkole lub publiczną szkołę pod-
stawową, prowadzenia wychowania przedszkolnego w publicznych formach, o
których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7, wymaga
zmiany zezwolenia na założenie odpowiednio przedszkola lub szkoły podsta-
wowej. Przepisy art. 58 ust. 3-5 i art. 59 stosuje się odpowiednio, z tym że do
wniosku o zmianę zezwolenia zamiast projektu statutu dołącza się projekt orga-
nizacji wychowania przedszkolnego, które ma być realizowane w danej formie.

Art. 60.

1. Statut szkoły lub placówki publicznej powinien określać w szczególności:

1) nazwę i typ szkoły lub placówki oraz ich cele i zadania;
2) organ prowadzący szkołę lub placówkę;
3) organy szkoły lub placówki oraz ich kompetencje;
4) organizację szkoły lub placówki;
5) zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki;
6) zasady rekrutacji uczniów;
7) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać

skreślony z listy uczniów szkoły.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, a w stosunku do szkół i pla-

cówek artystycznych - minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzic-
twa narodowego, określi, w drodze rozporządzenia, ramowe statuty szkół i pla-
cówek publicznych, uwzględniając w szczególności ogólne zasady organizacji
szkoły lub placówki, a także zakresy spraw, które powinny być ustalone w statu-
cie szkoły lub placówki.

2a. (uchylony).
3. Kurator oświaty, a w przypadku szkół i placówek artystycznych minister wła-

ściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może uchylić statut
szkoły lub placówki publicznej albo niektóre jego postanowienia, jeżeli są
sprzeczne z prawem. Organowi, który nadał lub uchwalił statut, od decyzji kura-

Zmiany wymienionej ustawy zostały opublikowane w Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1420, z 2006 r.
Nr 45, poz. 319, Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218 i Nr 249, poz. 1832, z 2007 r. Nr 82,
poz. 560, Nr 88, poz. 587, Nr 115, poz. 791 i Nr 140, poz. 984, z 2008 r. Nr 180, poz. 1112, Nr 209,
poz. 1317, Nr 216, poz. 1370 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100.

©Kancelaria Sejmu

s. 61/101

2011-09-07

tora oświaty przysługuje odwołanie do minister właściwy do spraw oświaty i
wychowania.

4. (uchylony).

Art. 61.

1. Struktura organizacyjna szkoły podstawowej obejmuje klasy I-VI.
2. W przypadkach uzasadnionych miejscowymi warunkami, mogą być tworzone

szkoły obejmujące część klas szkoły podstawowej, w tym także szkoły filialne.

Art. 62.

1. Organ prowadzący szkoły różnych typów lub placówki może je połączyć w ze-

spół. Połączenie nie narusza odrębności rad pedagogicznych, rad rodziców, rad
szkół lub placówek i samorządów uczniowskich poszczególnych szkół lub pla-
cówek, o ile statut zespołu nie stanowi inaczej.

1a-1c. (uchylone).

2. Dyrektor zespołu jest dyrektorem szkoły lub placówki w rozumieniu ustawy.

3. Utworzenie zespołu następuje w trybie art. 58, z tym że akt założycielski wyma-

ga zaopiniowania przez rady pedagogiczne.

4. W zakresie uregulowanym odmiennie w statucie zespołu tracą moc postanowie-

nia zawarte w statutach połączonych szkół lub placówek.

5. Organ prowadzący zespół szkół lub placówek albo szkół i placówek może wyłą-

czyć z zespołu niektóre szkoły lub placówki, włączyć do zespołu inne szkoły lub
placówki, a także może rozwiązać zespół. W przypadku wyłączenia szkół lub
placówek z zespołu oraz rozwiązania zespołu przepisów art. 58 i 59 nie stosuje
się.

5a. (uchylony).
5b. Połączenie w zespół szkoły podstawowej z gimnazjum wymaga pozytywnej

opinii kuratora oświaty.

5c. Przepis ust. 5b nie dotyczy szkół specjalnych, szkół integracyjnych, szkół dwu-

języcznych, szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności
posługujących się językiem regionalnym, szkół sportowych, szkół mistrzostwa
sportowego, szkół artystycznych, szkół z oddziałami specjalnymi, szkół z od-
działami integracyjnymi, szkół z oddziałami dwujęzycznymi, szkół z oddziałami
dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługujących się
językiem regionalnym, szkół z oddziałami sportowymi oraz szkół w podmiotach
leczniczych, w domach pomocy społecznej, szkół dla dorosłych, a także szkół, o
których mowa w art. 5 ust. 3b i art. 35 ust. 2a. Szkoły te mogą być łączone w ze-
społy na zasadach określonych przez organ prowadzący.

6. Utworzenie zespołu, w którego skład wchodzą szkoły lub placówki albo szkoły i

placówki prowadzone przez różne organy, może nastąpić po zawarciu porozu-
mienia między tymi organami. Porozumienie powinno określać, który z organów
będzie wykonywać zadania organu prowadzącego, sposób finansowania oraz
tryb rozwiązania zespołu.

©Kancelaria Sejmu

s. 62/101

2011-09-07

Art. 63.

Rok szkolny we wszystkich szkołach i placówkach rozpoczyna się z dniem 1 wrze-
śnia każdego roku, a kończy - z dniem 31 sierpnia następnego roku.

Art. 64.

1. Podstawowymi formami działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły są:

1) obowiązkowe zajęcia edukacyjne;
2) dodatkowe zajęcia edukacyjne;
3) zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla

uczniów mających trudności w nauce oraz inne zajęcia wspomagające roz-
wój dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi;

4) nadobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne;
5) w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe - praktyczna nauka zawo-

du.

2. Zajęcia wymienione w ust. 1 pkt 3 i 4 mogą być prowadzone także z udziałem

wolontariuszy.

Art. 64a.

1. Dyrektor szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej oraz szko-

ły artystycznej może z własnej inicjatywy lub na wniosek rady szkoły, rady ro-
dziców, rady pedagogicznej lub samorządu uczniowskiego, za zgodą odpowied-
nio rady rodziców i rady pedagogicznej oraz w przypadku, gdy z inicjatywą wy-
stąpił dyrektor szkoły lub wniosku złożonego przez inny podmiot niż samorząd
uczniowski - także po uzyskaniu opinii samorządu uczniowskiego, wprowadzić
obowiązek noszenia przez uczniów na terenie szkoły jednolitego stroju.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, dyrektor szkoły rozpatruje w terminie nie

dłuższym niż 3 miesiące.

3. Wzór jednolitego stroju, o którym mowa w ust. 1, ustala dyrektor szkoły w

uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samo-
rządu uczniowskiego.

4. Dyrektor szkoły, w której wprowadzono obowiązek noszenia przez uczniów

jednolitego stroju, może w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii
rady pedagogicznej określić sytuacje, w których przebywanie ucznia na terenie
szkoły nie wymaga noszenia przez niego jednolitego stroju.

5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się w szkołach, w których nie tworzy się rad ro-

dziców.

6. W szkołach, w których nie wprowadzono obowiązku noszenia przez uczniów

jednolitego stroju, oraz w szkołach, o których mowa w ust. 5, statut szkoły okre-
śla zasady ubierania się uczniów na terenie szkoły.

7. Do zniesienia obowiązku noszenia przez uczniów jednolitego stroju, stosuje się

odpowiednio przepisy ust. 1 i 2.

©Kancelaria Sejmu

s. 63/101

2011-09-07

Art. 65. (uchylony).

Art. 66.

1. Na wniosek lub za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły po

zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i publicznej poradni psychologiczno-
pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, może zezwolić uczniowi na in-
dywidualny program lub tok nauki oraz wyznaczyć nauczyciela - opiekuna.
Odmowa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.

1a. Na wniosek lub za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły

artystycznej nie realizującej kształcenia ogólnego, po zasięgnięciu opinii rady
pedagogicznej, może zezwolić uczniowi na indywidualny program lub tok nauki
realizowany pod opieką nauczyciela przedmiotu głównego tego ucznia. Odmo-
wa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, warunki i tryb udzielania zezwoleń, o których mowa w ust. 1, oraz orga-
nizację indywidualnego programu lub toku nauki, uwzględniając umożliwienie
uczniom szczególnie uzdolnionym rozwoju ich uzdolnień oraz ukończenie szko-
ły w skróconym czasie.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi,

w drodze rozporządzenia, warunki i tryb udzielania zezwoleń, o których mowa
w ust. 1a, oraz organizację indywidualnego programu lub toku nauki, uwzględ-
niając umożliwienie uczniom szczególnie uzdolnionym rozwoju ich uzdolnień
oraz ukończenie szkoły w skróconym czasie.

Art. 67.

1. Do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom

możliwość korzystania z:

1) pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposażeniem;
2) biblioteki;
3) świetlicy;
4) gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej;
5) zespołu urządzeń sportowych i rekreacyjnych;
6) pomieszczeń administracyjno-gospodarczych.

2. Wymagania określone w ust. 1 pkt 3-5 nie muszą być spełnione w szkołach dla

dorosłych.

Art. 67a.

1. W celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególno-

ści wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować sto-
łówkę.

2. Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne.
3. Warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki,

ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.

©Kancelaria Sejmu

s. 64/101

2011-09-07

4. Do opłat wnoszonych za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce

szkolnej, o których mowa w ust. 3, nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i
składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki.

5. Organ prowadzący szkołę może zwolnić rodziców albo ucznia z całości lub czę-

ści opłat, o których mowa w ust. 3:

1) w przypadku szczególnie trudnej sytuacji materialnej rodziny;
2) w szczególnie uzasadnionych przypadkach losowych.

6. Organ prowadzący szkołę może upoważnić do udzielania zwolnień, o których

mowa w ust. 5, dyrektora szkoły, w której zorganizowano stołówkę.

Art. 68. (uchylony).

Art. 68a.

1. Kształcenie ustawiczne jest organizowane i prowadzone w:

1) szkołach dla dorosłych;
2) placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktyczne-

go, ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego.

2. Kształcenie ustawiczne może być prowadzone jako stacjonarne, zaoczne i na od-

ległość.

3. Ustawa nie dotyczy kształcenia ustawicznego realizowanego na podstawie art.

83a ust. 2 oraz w formach i na zasadach określonych odrębnymi przepisami,
chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, rodzaje placówek, o których mowa w ust. 1 pkt 2, a także szczegółową
organizację, sposób, warunki i formy prowadzenia kształcenia ustawicznego
przez placówki oraz ośrodki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uwzględniając w
szczególności centra kształcenia ustawicznego i centra kształcenia praktycznego
jako rodzaje odpowiednio placówek kształcenia ustawicznego i placówek
kształcenia praktycznego oraz zadania placówek i ośrodków dostosowane do po-
trzeb rynku pracy, jak również może określić warunki i tryb odpłatności za pro-
wadzone w placówkach i ośrodkach kształcenie ustawiczne w formach pozasz-
kolnych, tak aby odpłatność nie przekraczała ponoszonych kosztów kształcenia.

5. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 4, minister właściwy do spraw oświa-

ty i wychowania może określić odrębne zadania dla publicznych placówek
kształcenia ustawicznego o zasięgu ogólnokrajowym, o których mowa w art. 5
ust. 3b pkt 2 lit. b, oraz może wyłączyć stosowanie niektórych przepisów ustawy
w odniesieniu do tych placówek, w zakresie wynikającym z organizacji i zadań
tych placówek, a także wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania.

Art. 68b.

1. Placówki i ośrodki, o których mowa w art. 68a ust. 1 pkt 2, prowadzące kształ-

cenie ustawiczne w formach pozaszkolnych, mogą uzyskać akredytację, stano-
wiącą potwierdzenie spełniania określonych wymogów i zapewniania wysokiej
jakości prowadzonego kształcenia. Akredytacja może obejmować całość lub
część prowadzonego kształcenia.

2. Akredytację przyznaje kurator oświaty właściwy dla siedziby placówki lub

ośrodka, w drodze decyzji administracyjnej wydawanej po przeprowadzeniu

©Kancelaria Sejmu

s. 65/101

2011-09-07

przez zespół powołany przez kuratora oświaty oceny działalności danej placów-
ki lub ośrodka w zakresie określonym w ust. 3.

3. Akredytację może uzyskać placówka lub ośrodek, które:

1) zapewniają bazę wyposażoną w środki dydaktyczne;
2) zatrudniają wykwalifikowaną kadrę;
3) opracowują i udostępniają materiały metodyczno-dydaktyczne.

4. W postępowaniu o uzyskanie akredytacji kurator oświaty uwzględnia również

wyniki nadzoru pedagogicznego sprawowanego nad placówką lub ośrodkiem.

5. Kurator oświaty, w drodze decyzji administracyjnej, może cofnąć akredytację,

jeżeli stwierdzi niespełnianie przez placówkę lub ośrodek warunków wymaga-
nych do uzyskania akredytacji.

6. Podmiot ubiegający się o uzyskanie akredytacji wnosi opłatę.
7. Z opłat, o których mowa w ust. 6, zwolnione są podmioty, które prowadzą ca-

łość kształcenia nieodpłatnie.

8. Przepisy ust. 1-7 stosuje się również do placówek niepublicznych prowadzonych

zgodnie z przepisami rozdziału 8, oraz do działalności oświatowej, o której mo-
wa w art. 83a ust. 2.

9. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, szczegółowe warunki i tryb przyznawania i cofania akredytacji, skład i
sposób działania zespołu, o którym mowa w ust. 2, oraz warunki wynagradzania
jego członków, wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu o uzyskanie
akredytacji, a także wysokość i tryb wnoszenia opłat przez podmioty ubiegające
się o akredytację.

10. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 9, powinno uwzględniać w szczególno-

ści wdrażanie i upowszechnianie przez podmioty ubiegające się o akredytację
nowatorskich rozwiązań programowo-metodycznych i organizacyjnych, mają-
cych wpływ na jakość prowadzonego kształcenia, udział w zespole przedstawi-
cieli wojewódzkiego lub powiatowego urzędu pracy oraz organizacji pracodaw-
ców, a także ustalać wysokość opłat tak, aby nie przekraczała kwoty 760 zł wa-
loryzowanej corocznie średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług kon-
sumpcyjnych ogółem, ustalonym w ustawie budżetowej.

Art. 68c.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, warunki i tryb uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy
ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych, a
także może określić warunki i tryb przeprowadzania egzaminów kwalifikacyj-
nych umożliwiających uzyskanie tytułów zawodowych, skład, warunki powo-
ływania i odwoływania przez kuratora oświaty państwowych komisji egzamina-
cyjnych, wzory wydawanych świadectw i dyplomów, wysokość opłat za prze-
prowadzenie egzaminów kwalifikacyjnych oraz warunki wynagradzania człon-
ków komisji.

2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględni w szczególności:

1) zaliczanie przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej

kształcenie zawodowe wyników kursów zawodowych prowadzonych przez
publiczne i niepubliczne placówki i ośrodki posiadające akredytację albo
przez osoby prawne lub fizyczne prowadzące działalność oświatową wy-
mienioną w art. 83a ust. 2, dla której uzyskały akredytację,

©Kancelaria Sejmu

s. 66/101

2011-09-07

2) sposób potwierdzania posiadania określonych kwalifikacji zawodowych

uzyskanych w wyniku ukończenia poszczególnych form kształcenia,

3) warunki i tryb prowadzenia kształcenia na odległość,
4) możliwość powoływania państwowych komisji egzaminacyjnych przy szko-

łach i placówkach, warunki dopuszczania do egzaminu kwalifikacyjnego i
sposób jego przeprowadzania,

5) wysokość opłat za egzamin kwalifikacyjny, uwzględniając jako podstawę

kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsię-
biorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzednie-
go, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, z tym że
wysokość opłaty nie może przekroczyć 30% podstawy.

Art. 68d. (uchylony).

Art. 69.

1. Zadania w zakresie kształcenia i wychowania młodzieży wykonują także Ochot-

nicze Hufce Pracy organizowane na zasadach określonych w odrębnych przepi-
sach.

2. (uchylony).
3. (uchylony).

Art. 70.

1. Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w placówkach kształcenia usta-

wicznego, placówkach kształcenia praktycznego, warsztatach szkolnych, pra-
cowniach szkolnych, u pracodawców, a także w indywidualnych gospodar-
stwach rolnych.

2. Praktyczna nauka zawodu odbywa się w podmiotach, o których mowa w ust. 1,

na podstawie umowy zawartej pomiędzy szkołą a tym podmiotem. Umowa po-
winna określać w szczególności sposób ponoszenia kosztów realizowania prak-
tycznej nauki zawodu.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do praktycznej nauki zawodu organizowanej przez

szkołę w jej warsztatach oraz pracowniach szkolnych dla uczniów tej szkoły.

4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb or-
ganizowania praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych, pracowniach
szkolnych, a także w innych podmiotach wymienionych w ust. 1, uwzględniając
zakres spraw, które powinny być określone w umowie, o której mowa w ust. 2,
w tym prawa i obowiązki podmiotów, o których mowa w ust. 1, a także kwalifi-
kacje wymagane od osób prowadzących praktyczną naukę zawodu i przysługu-
jące im uprawnienia.

5. Przepisy ust. 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio do młodocianych pracowników

odbywających praktyczną naukę zawodu w ramach odbywania przygotowania
zawodowego. W przypadku młodocianego pracownika umowę z podmiotem, o
którym mowa w ust. 1, zawiera pracodawca, który zatrudnia tego młodocianego.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może zawierać porozumie-

nia z organizacjami pracodawców, samorządami gospodarczymi oraz innymi

©Kancelaria Sejmu

s. 67/101

2011-09-07

organizacjami pozarządowymi w celu poprawy stanu kształcenia zawodowego,
w szczególności realizacji praktycznej nauki zawodu.

Art. 70a.

1. Szkoły prowadzące kształcenie zawodowe przekazują pracodawcom, u których

realizowana jest praktyczna nauka zawodu w formie praktyk zawodowych,
środki na pokrycie dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykony-
wanie obowiązków opiekunów praktyk zawodowych oraz opłacanych od nich
składek na ubezpieczenia społeczne.

2. (uchylony).

Art. 70b.

1. Pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w

celu przygotowania zawodowego, przysługuje dofinansowanie kosztów kształ-
cenia, jeżeli:

1) pracodawca lub osoba prowadząca zakład w imieniu pracodawcy albo osoba

zatrudniona u pracodawcy posiada kwalifikacje wymagane do prowadzenia
przygotowania zawodowego młodocianych, określone w odrębnych przepi-
sac;

2) młodociany pracownik ukończył naukę zawodu lub przyuczenie do wyko-

nywania określonej pracy i zdał egzamin, zgodnie z odrębnymi przepisami.

2. Wysokość kwoty dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego

pracownika zależy od okresu kształcenia wynikającego z umowy o pracę w celu
przygotowania zawodowego i wynosi:

1) w przypadku nauki zawodu:

a) 4 587 zł - przy okresie kształcenia wynoszącym 24 miesiące,
b) 7 645 zł - przy okresie kształcenia wynoszącym 36 miesięcy;

2) w przypadku przyuczenia do wykonywania określonej pracy - 240 zł za

każdy pełny miesiąc kształcenia.

3. Począwszy od dnia 1 stycznia 2005 roku, kwoty dofinansowania, określone w

ust. 2, podlegają waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych
ogółem, jeżeli wskaźnik ten w okresie od roku kalendarzowego, w którym prze-
prowadzona była ostatnio waloryzacja wynosi co najmniej 105%.

4. Wskaźnik, o którym mowa w ust. 3, Prezes Głównego Urzędu Statystycznego

ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”
na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-
łecznych.

5. Jeżeli umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z

przyczyn niezależnych od pracodawcy, a młodociany pracownik podjął naukę
zawodu na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u in-
nego pracodawcy - przysługującą kwotę dofinansowania dzieli się między
wszystkich pracodawców, proporcjonalnie do liczby miesięcy prowadzonej
przez nich nauki zawodu. Dofinansowanie nie przysługuje temu pracodawcy, z
którym umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z
winy pracodawcy.

6. Dofinansowanie przyznaje wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze

względu na miejsce zamieszkania młodocianego pracownika, w drodze decyzji,
po stwierdzeniu spełnienia warunków określonych w ust.1.

©Kancelaria Sejmu

s. 68/101

2011-09-07

7. Dofinansowanie jest przyznawane na wniosek pracodawcy złożony w terminie 3

miesięcy od ukończenia przez młodocianego pracownika nauki zawodu lub
przyuczenia do wykonywania określonej pracy. Do wniosku należy dołączyć
kopie:

1) dokumentów potwierdzających spełnienie warunku, o którym mowa w ust. 1

pkt 1;

2) umowy o pracę z młodocianym pracownikiem w celu przygotowania zawo-

dowego;

3) dyplomu, świadectwa lub zaświadczenia potwierdzającego spełnienie wa-

runku określonego w ust. 1 pkt 2.

8. Dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników jest finanso-

wane ze środków Funduszu Pracy.

9. Środki, o których mowa w ust. 8, są przekazywane na wyodrębniony rachunek

bankowy urzędu wojewódzkiego.

10. Wojewoda otrzymane środki na dofinansowanie kosztów kształcenia młodocia-

nych pracowników przekazuje na wyodrębniony rachunek bankowy gminy.

Art. 71.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozporzą-

dzenia:

1) rodzaje i szczegółowe zasady działania placówek publicznych, o których

mowa w art. 2 pkt 3, 5 i 7, warunki pobytu dzieci i młodzieży w tych pla-
cówkach oraz może określić wysokość i zasady odpłatności wnoszonej
przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach;

2) szczegółowe zasady działania publicznych poradni psychologiczno-

pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych;

3) szczegółowe zasady działania publicznych bibliotek pedagogicznych.

2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, powinno uwzględniać realizację

przez placówki zadań i celów edukacyjnych, wychowawczych, rekreacyjnych
oraz opiekuńczych, i zapewnienie warunków bezpieczeństwa wychowanków, a
także określi warunki i zasady działania wolontariuszy.

3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, powinno uwzględniać warunki

zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, pomoc
dzieciom i młodzieży w wyborze kierunku dalszego kształcenia i zawodu, reali-
zację zadań profilaktycznych i wspierających rolę wychowawczą i edukacyjną
szkoły i rodziny oraz udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży przez wolonta-
riuszy.

4. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, powinno uwzględniać realizację

przez biblioteki pedagogiczne zadań w zakresie wspierania procesu kształcenia i
doskonalenia nauczycieli oraz pomocy bibliotekom szkolnym.

Art. 71a. (uchylony).

Art. 71b.

1. Kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież, o których mowa w art.

1 pkt 5 i 5a, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.
Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki w szkołach ogólnodostęp-

©Kancelaria Sejmu

s. 69/101

2011-09-07

nych, szkołach lub oddziałach integracyjnych, szkołach lub oddziałach specjal-
nych i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5.

1a. Indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym lub

indywidualnym nauczaniem obejmuje się dzieci i młodzież, których stan zdro-
wia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły.

2. W zależności od rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia upośledzenia umy-

słowego, dzieciom i młodzieży, o których mowa w ust. 1, organizuje się kształ-
cenie i wychowanie, które stosownie do potrzeb umożliwia naukę w dostępnym
dla nich zakresie, usprawnianie zaburzonych funkcji, rewalidację i resocjalizację
oraz zapewnia specjalistyczną pomoc i opiekę.

2a. W przedszkolach i szkołach podstawowych, w tym specjalnych, oraz w ośrod-

kach, o których mowa w art. 2 pkt 5, a także w publicznych i niepublicznych po-
radniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych,
mogą być tworzone zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w celu
pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka, od chwili wykry-
cia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzonego bezpośrednio
z dzieckiem i jego rodziną.

2b.

Dyrektorzy przedszkoli specjalnych, szkół podstawowych specjalnych oraz
ośrodków, o których mowa w art. 2 pkt 5, a także dyrektorzy właściwych ze
względu na miejsce zamieszkania dziecka szkół podstawowych ogólnodostęp-
nych i integracyjnych oraz dyrektorzy publicznych i niepublicznych poradni
psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych, mogą orga-
nizować wczesne wspomaganie rozwoju dziecka w porozumieniu z organami
prowadzącymi.

3. Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz orzeczenia o

potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego obowiązkowego roczne-
go przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, a także o po-
trzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z odręb-
nymi przepisami wydają zespoły orzekające działające w publicznych porad-
niach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształce-
nia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia
upośledzenia umysłowego.

3a. Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, o których mowa

w ust. 3, mogą również wydawać zespoły opiniujące działające w niepublicz-
nych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjali-
stycznych, założonych zgodnie z art. 82 oraz zatrudniających pracowników po-
siadających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psy-
chologiczno-pedagogicznych.

3b. Opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z pro-

gramu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u którego stwierdzono spe-
cyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaga-
niom, wydają również niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w
tym niepubliczne specjalistyczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne zało-
żone zgodnie z art. 82 oraz zatrudniające pracowników posiadających kwalifika-
cje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-
pedagogicznych.

4. Od orzeczeń, o których mowa w ust. 3, rodzice dziecka mogą złożyć w terminie

14 dni od dnia otrzymania orzeczenia odwołanie do kuratora oświaty.

©Kancelaria Sejmu

s. 70/101

2011-09-07

5. Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka posiadającego

orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców, zapewnia
mu odpowiednią formę kształcenia, uwzględniając rodzaj niepełnosprawności,
w tym stopień upośledzenia umysłowego, z zastrzeżeniem ust. 5a.

5a. Jeżeli orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zaleca kształcenie dziecka

odpowiednio w przedszkolu specjalnym albo w przedszkolu, szkole podstawo-
wej lub gimnazjum, ogólnodostępnych lub integracyjnych, odpowiednią formę
kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia jednostka samorządu terytorialnego
właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań wła-
snych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół.

5b. Jeżeli powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka nie prowa-

dzi szkoły specjalnej lub ośrodka, o którym mowa w art. 2 pkt 5, odpowiednich
ze względu na rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysło-
wego, starosta tego powiatu kieruje dziecko do najbliższego powiatu prowadzą-
cego taką szkołę lub ośrodek. Starosta najbliższego powiatu prowadzącego taką
szkołę lub ośrodek nie może odmówić przyjęcia dziecka do szkoły lub ośrodka.

5c. Dyrektor szkoły, której uczeń posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego

nauczania, organizuje takie nauczanie w porozumieniu z organem prowadzą-
cym.

5d. Dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, w której są zorganizowane od-

działy przedszkolne, organizuje indywidualne obowiązkowe roczne przygoto-
wanie przedszkolne w porozumieniu z organem prowadzącym.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, skład zespołów orzekających, tryb ich powołania, szczegółowe zasady
działania tych zespołów, tryb postępowania odwoławczego, wzory orzeczeń
oraz szczegółowe zasady kierowania dzieci i młodzieży do kształcenia specjal-
nego, indywidualnego rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego
lub indywidualnego nauczania. Rozporządzenie powinno uwzględniać jak naj-
pełniejszą realizację potrzeb dziecka, a także zapewnić możliwość dostosowania
form przygotowania przedszkolnego oraz form kształcenia do aktualnych moż-
liwości psychofizycznych dziecka.

7. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia:

1) w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw zdrowia oraz zabezpie-

czenia społecznego, warunki organizowania wczesnego wspomagania roz-
woju dzieci, o których mowa w ust. 2a, w tym kwalifikacje wymagane od
osób prowadzących wczesne wspomaganie, uwzględniając w szczególności
przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psycho-
ruchowym, a także formy współpracy z rodziną dziecka;

2) warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i mło-

dzieży, o których mowa w ust. 1, w tym warunki przeprowadzania egzami-
nów i sprawdzianów oraz ich formy, w przedszkolach i szkołach lub oddzia-
łach specjalnych oraz w ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5,
uwzględniając szczególne potrzeby psychofizyczne i edukacyjne tych dzieci
i młodzieży;

3) warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i mło-

dzieży, o których mowa w ust. 1, w tym warunki przeprowadzania egzami-
nów i sprawdzianów oraz ich formy, w przedszkolach i szkołach ogólnodo-
stępnych oraz przedszkolach i szkołach lub oddziałach integracyjnych,
uwzględniając w szczególności konieczność dostosowania programów na-

©Kancelaria Sejmu

s. 71/101

2011-09-07

uczania oraz metod pracy do koncepcji programowej i organizacyjnej
kształcenia w formach integracyjnych, a także zatrudnienie specjalistów dla
jej realizacji.

8. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, sposób i tryb organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego
przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania, o których mowa w
ust. 1a, uwzględniając w szczególności wymiar godzin zajęć edukacyjnych re-
alizowanych bezpośrednio z uczniem.

Art. 71c.

1. Podmiot leczniczy, a także jednostka pomocy społecznej, w których zorganizo-

wana jest szkoła specjalna, zapewniają korzystanie z pomieszczeń dla prowa-
dzenia zajęć edukacyjnych i wychowawczych. Warunki korzystania z pomiesz-
czeń oraz ponoszenia kosztów ich utrzymania określa umowa zawarta pomiędzy
podmiotem, w którym zorganizowana jest szkoła, a organem prowadzącym
szkołę.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw zdrowia oraz ministrem właściwym do spraw zabezpie-
czenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia, organizację kształcenia
oraz warunki i formy realizowania specjalnych działań opiekuńczo-
wychowawczych w szkołach, o których mowa w ust. 1, uwzględniając szcze-
gólne potrzeby psychofizyczne dzieci i młodzieży.

Art. 71d.

Podręczniki szkolne i książki pomocnicze do kształcenia specjalnego dla uczniów z
upośledzeniem umysłowym, niewidomych, słabo widzących i niesłyszących są dofi-
nansowywane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właści-
wy do spraw oświaty i wychowania.

[Art. 72.

Dzieciom i młodzieży pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej, a
także dzieciom i młodzieży niedostosowanym społecznie organizuje się opiekę i wy-
chowanie na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej.]

<Art. 72.

Dzieciom i młodzieży pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodziciel-
skiej, a także dzieciom i młodzieży niedostosowanym społecznie organizuje się
opiekę i wychowanie na zasadach określonych w przepisach o wspieraniu rodzi-
ny i systemie pieczy zastępczej oraz w przepisach o pomocy społecznej.>

Art. 73-76. (uchylone).

Nowe brzmienie art.
72 wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 72/101

2011-09-07

Rozdział 6

Zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli

Art. 77.

1. W celu kształcenia nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych, placówek

oświatowo-wychowawczych, a także nauczycieli języków obcych, mogą być
tworzone kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych, zwa-
ne dalej „kolegiami”.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozporzą-

dzenia, szczegółowe zasady i warunki tworzenia, przekształcania i likwidowania
oraz organizację i zasady działania kolegiów (w tym zasady powierzania stano-
wisk kierowniczych), a także zasady sprawowania opieki naukowo-
dydaktycznej i nadzoru nad kolegiami.

3. Słuchaczem kolegium może być tylko osoba posiadająca świadectwo dojrzało-

ści.

4. W zakresie uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transpor-

tu zbiorowego do słuchaczy kolegiów stosuje się przepisy dotyczące studentów
szkół wyższych.

5. Kolegia mogą pobierać opłaty za egzaminy wstępne oraz za zajęcia dydaktycz-

ne, z wyłączeniem zajęć dydaktycznych w systemie dziennym w kolegiach pu-
blicznych, chyba że są powtarzane z powodu niezadowalających wyników w
nauce.

6. Organy prowadzące w porozumieniu z organami sprawującymi nadzór pedago-

giczny nad szkołami i placówkami mają obowiązek umożliwić w podległych im
szkołach i placówkach zorganizowanie przez szkoły wyższe i kolegia praktyk
nauczycielskich oraz współpracować w organizacji tych praktyk.

7. W zakresie nie uregulowanym odmiennie w przepisach, o których mowa w ust.

2 i 4, do kolegiów stosuje się przepisy ustawy dotyczące szkół.

8. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, standardy kształcenia nauczycieli w kolegiach, uwzględniając w szcze-
gólności wymagania dotyczące realizowanych planów nauczania, przedmioty
kształcenia, wymiar i zakres praktyk pedagogicznych, treści programowe i wy-
magane umiejętności.

Art. 77a.

1. W celu doskonalenia zawodowego nauczycieli mogą być tworzone placówki do-

skonalenia nauczycieli, zwane dalej „placówkami doskonalenia”.

2. Doskonalenie zawodowe nauczycieli prowadzą również nauczyciele, którym

powierzono zadania doradców metodycznych.

3. Niepubliczne placówki doskonalenia mogą zakładać i prowadzić osoby prawne

niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne. W zakre-
sie nieuregulowanym w przepisach wydanych na podstawie art. 78 ust. 1 do nie-
publicznych placówek doskonalenia stosuje się przepisy rozdziału 8.

4. Placówki doskonalenia mogą uzyskać akredytację stanowiącą potwierdzenie, że

dana placówka zapewnia wysoką jakość prowadzonych form doskonalenia na-
uczycieli.

5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się do publicznych placówek doskonalenia, o których

mowa w art. 5 ust. 3b pkt 1 lit. b, ust. 3c i ust. 3d pkt 2.

©Kancelaria Sejmu

s. 73/101

2011-09-07

6. Akredytację przyznaje kurator oświaty właściwy dla siedziby placówki, w dro-

dze decyzji administracyjnej, wydawanej po przeprowadzeniu przez zespół po-
wołany przez kuratora oświaty oceny działalności danej placówki w zakresie
określonym w ust. 7.

7. Akredytację może uzyskać placówka doskonalenia, która:

1) zapewnia wykwalifikowaną kadrę;
2) opracowuje i wdraża programy doskonalenia nauczycieli oraz przeprowadza

ich ewaluację;

3) prowadzi działalność informacyjną i upowszechnia problematykę doskona-

lenia nauczycieli;

4) zapewnia nowoczesną bazę dydaktyczną.

8. Kurator oświaty, w drodze decyzji administracyjnej, może cofnąć akredytację,

jeżeli stwierdzi niespełnianie przez placówkę doskonalenia warunków wymaga-
nych do uzyskania akredytacji.

9. Placówka doskonalenia ubiegająca się o uzyskanie akredytacji wnosi opłatę.

10. Z opłat, o których mowa w ust. 9, zwolnione są placówki, które prowadzą całość

kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli nieodpłatnie.

11. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporzą-

dzenia, szczegółowe warunki i tryb przyznawania i cofania akredytacji, skład i
sposób działania zespołu, o którym mowa w ust. 6, oraz warunki wynagradzania
jego członków, wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu o uzyskanie
akredytacji, a także wysokość i tryb wnoszenia opłat przez placówki ubiegające
się o akredytację.

12. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 11, powinno uwzględniać w szczegól-

ności udział w zespole niezależnych specjalistów w dziedzinie doskonalenia i
kształcenia nauczycieli, a także ustalać wysokość opłat tak, aby nie przekraczała
kwoty 760 zł waloryzowanej corocznie wskaźnikiem cen towarów i usług kon-
sumpcyjnych.

Art. 78.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz z mini-
strem właściwym do spraw rolnictwa, określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki i tryb tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz organizację i

sposób działania placówek doskonalenia, w tym zakres ich działalności
obowiązkowej,

2) zadania doradców metodycznych, warunki i tryb powierzania nauczycielom

zadań doradcy metodycznego,

uwzględnieniem zapewnienia nauczycielom dostępu do form doskonalenia i

dokształcania umożliwiających podnoszenie wiedzy ogólnej i umiejętności za-
wodowych, a także możliwości prowadzenia niektórych form doskonalenia i do-
kształcania przez zakłady kształcenia nauczycieli, szkoły wyższe oraz inne jed-
nostki.

2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględni ponadto zadania, które

mogą być realizowane wyłącznie przez placówki doskonalenia posiadające
akredytację oraz publiczne placówki doskonalenia, o których mowa w art. 5 ust.
3b pkt 1 lit. b, ust. 3c i ust. 3d pkt 2.

©Kancelaria Sejmu

s. 74/101

2011-09-07

3. W zakresie nieuregulowanym odmiennie w przepisach wydanych na podstawie

ust. 1 do placówek doskonalenia stosuje się przepisy dotyczące placówek.

Rozdział 7

Finansowanie szkół i placówek publicznych

Art. 79.

1. Przedszkola, szkoły i placówki publiczne zakładane i prowadzone przez mini-

strów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami budżetowymi. Zasady
gospodarki finansowej tych szkół, przedszkoli i placówek określają odrębne
przepisy, z zastrzeżeniem ust. 1c.

1a. (uchylony).
1b. (uchylony).
1c. Jednostki samorządu terytorialnego mogą planować w swoich budżetach wydat-

ki, w tym wydatki inwestycyjne, na rzecz szkół i placówek artystycznych pro-
wadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.

2-3. (uchylone).

Art. 80.

1. Przedszkola, szkoły i placówki publiczne nie wymienione w art. 79 prowadzą

gospodarkę finansową według zasad określonych przez organ lub podmiot pro-
wadzący szkołę.

2. Przedszkola, o których mowa w ust. 1, otrzymują na każdego ucznia z budżetu

gminy dotację w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jed-
nego ucznia w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, z tym że
na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana
na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części
oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu teryto-
rialnego. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez
gminę, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone
przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkoli publicznych.

2a. Jeżeli do przedszkola, o którym mowa w ust. 1, uczęszcza uczeń niebędący

mieszkańcem gminy dotującej to przedszkole, gmina, której mieszkańcem jest
ten uczeń, pokrywa koszty dotacji udzielonej zgodnie z ust. 2.

2b. Osoba prowadząca wychowanie przedszkolne w formach, o których mowa w

przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7, otrzymuje na każdego ucznia
objętego tą formą wychowania przedszkolnego dotację z budżetu gminy w wy-
sokości nie niższej niż 50% wydatków bieżących przewidzianych na jednego
ucznia w przedszkolu publicznym prowadzonym przez gminę, z tym że na
ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na
niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części
oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez gminę. W przypadku braku
na terenie gminy przedszkola publicznego podstawą do ustalenia wysokości do-
tacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie
przedszkola publicznego.

2c. Prowadzone przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i

osoby fizyczne publiczne przedszkola, szkoły podstawowe oraz ośrodki, o któ-

©Kancelaria Sejmu

s. 75/101

2011-09-07

rych mowa w art. 2 pkt 5, a także publiczne poradnie psychologiczno-
pedagogiczne, które zgodnie z art. 71b ust. 2a prowadzą wczesne wspomaganie
rozwoju dziecka, otrzymują dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu
w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wcze-
snym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jed-
nostek samorządu terytorialnego, pod warunkiem że osoba prowadząca przed-
szkole, szkołę, ośrodek lub poradnię przedstawi organowi właściwemu do udzie-
lenia dotacji planowaną liczbę dzieci, które mają być objęte wczesnym wspoma-
ganiem rozwoju, nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
udzielenia dotacji.

2d. Jeżeli formą wychowania przedszkolnego, o której mowa w ust. 2b, jest objęty

uczeń niebędący mieszkańcem gminy dotującej tę formę wychowania przed-
szkolnego, gmina, której mieszkańcem jest ten uczeń, pokrywa koszty dotacji
udzielonej zgodnie z ust. 2b, do wysokości iloczynu kwoty wydatków bieżących
stanowiących w gminie dotującej podstawę ustalenia wysokości dotacji dla form
wychowania przedszkolnego w przeliczeniu na jednego ucznia i wskaźnika pro-
centowego ustalonego na potrzeby dotowania form wychowania przedszkolnego
w gminie zobowiązanej do pokrycia kosztów udzielonej dotacji. W przypadku
braku formy wychowania przedszkolnego, o której mowa w ust. 2b, na terenie
gminy zobowiązanej do pokrycia kosztów udzielonej dotacji, gmina ta pokrywa
koszty udzielonej dotacji w wysokości równej 50% wydatków bieżących stano-
wiących w gminie dotującej podstawę udzielenia dotacji dla form wychowania
przedszkolnego w przeliczeniu na jednego ucznia.

3. Szkoły, o których mowa w ust. 1, otrzymują na każdego ucznia dotację z budże-

tu jednostki samorządu terytorialnego obowiązanej do prowadzenia odpowied-
niego typu i rodzaju szkół w wysokości równej wydatkom bieżącym przewi-
dzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzo-
nych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego, nie niższej jednak niż kwota
przewidziana na jednego ucznia szkoły danego typu i rodzaju w części oświato-
wej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku
nieprowadzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego szkoły tego samego
typu i rodzaju podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na
jednego ucznia szkoły publicznej danego typu i rodzaju w części oświatowej
subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

3a. Placówki publiczne, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7, prowadzone przez osoby

prawne i fizyczne otrzymują na każdego wychowanka dotację z budżetu powiatu
w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego wycho-
wanka w placówkach tego samego rodzaju prowadzonych przez powiat, jednak
nie niższej od kwoty przewidzianej na jednego wychowanka placówki tego ro-
dzaju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostki samorządu teryto-
rialnego. W przypadku nieprowadzenia przez powiat placówki publicznej dane-
go rodzaju podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na
jednego wychowanka placówki tego rodzaju w części oświatowej subwencji
ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

3b. Placówki publiczne prowadzone przez osoby prawne i fizyczne, niewymienione

w ust. 3a, mogą otrzymywać dotacje z budżetu powiatu w wysokości i na zasa-
dach ustalonych przez radę powiatu.

3c. Dotacje, o których mowa w ust. 2-3a, są przekazywane w 12 częściach w termi-

nie do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy szkoły lub pla-
cówki.

©Kancelaria Sejmu

s. 76/101

2011-09-07

3d. Dotacje, o których mowa w ust. 2-3b, są przeznaczone na dofinansowanie reali-

zacji zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w
tym profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na po-
krycie wydatków bieżących szkoły lub placówki.

3e. Organy jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w ust. 2-3b, mogą

kontrolować prawidłowość wykorzystania dotacji przyznanych szkołom i pla-
cówkom z budżetów tych jednostek.

3f. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli przez organy, o których mowa

w ust. 3e, mają prawo wstępu do szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej
przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu na-
uczania.

3g. Organy, o których mowa w ust. 3e, w związku z przeprowadzaniem kontroli

prawidłowości wykorzystywania dotacji przez szkoły i placówki mogą przetwa-
rzać dane osobowe uczniów tych szkół i placówek.

3h. Szkoła lub placówka publiczna przekazana do prowadzenia osobie prawnej nie-

będącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej na podstawie
umowy, o której mowa w art. 5 ust. 5g, otrzymuje dotacje, o których mowa w
ust. 2-3b, od dnia przekazania szkoły lub placówki.

4. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i

rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 2-3b, oraz tryb i zakres kontroli pra-
widłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawy ob-
liczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzie-
lenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozliczenia
dotacji.

5. Publiczne szkoły artystyczne niewymienione w art. 79 otrzymują na każdego

ucznia dotację z budżetu państwa w wysokości równej wydatkom przewidzia-
nym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu prowadzonych przez mini-
stra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

6. Dotacje, o których mowa w ust. 5, są przekazywane w 12 częściach w terminie

do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy szkoły.

6a. Do dotacji, o których mowa w ust. 5, stosuje się odpowiednio ust. 3d-3g.

7. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w poro-

zumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w
drodze rozporządzenia, tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w
ust. 5, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględ-
niając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które po-
winny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzy-
stania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.

Art. 81.

1. Publiczne szkoły, placówki, a także inne formy wychowania przedszkolnego,

zakłady kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli i kolegia
pracowników służb społecznych oraz prowadzące je organy są zwolnione z opłat
z tytułu trwałego zarządu, użytkowania i użytkowania wieczystego nieruchomo-
ści stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorial-
nego i ich związków, zajętych na działalność oświatową.

2. Publiczne szkoły, placówki, a także inne formy wychowania przedszkolnego,

zakłady kształcenia nauczycieli, placówki doskonalenia nauczycieli i kolegia
pracowników służb społecznych oraz prowadzące je organy są zwolnione z po-

©Kancelaria Sejmu

s. 77/101

2011-09-07

datku od nieruchomości, podatku leśnego i podatku rolnego w zakresie nieru-
chomości zajętych na działalność oświatową, na zasadach określonych w odręb-
nych ustawach.

Rozdział 8

Szkoły i placówki niepubliczne

Art. 82.

1. Osoby prawne i fizyczne mogą zakładać szkoły i placówki niepubliczne po uzy-

skaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialne-
go obowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placó-
wek.

1a. Osoby prawne i fizyczne mogą zakładać niepubliczne szkoły artystyczne po

uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2. Zgłoszenie do ewidencji powinno zawierać:

1) oznaczenie osoby zamierzającej prowadzić szkołę lub placówkę, jej miejsca

zamieszkania lub siedziby;

2) określenie odpowiednio typu i rodzaju szkoły lub placówki oraz daty rozpo-

częcia jej funkcjonowania, w przypadku liceum profilowanego - profili
kształcenia ogólnozawodowego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształ-
cenie zawodowe - nazw zawodów, w jakich szkoła będzie kształcić, zgod-
nych z nazwami zawodów występujących w klasyfikacji zawodów szkolnic-
twa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust. 1, lub klasyfikacji zawodów
i specjalności ustalanej na potrzeby rynku pracy przez ministra właściwego
do spraw pracy;

3) wskazanie miejsca prowadzenia szkoły lub placówki oraz informację o wa-

runkach lokalowych zapewniających:

a) możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych,
b) realizację innych zadań statutowych,
c) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe - możliwość

realizacji praktycznej nauki zawodu,

d) bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy, zgodnie z odrębnymi

przepisami;

4) statut szkoły lub placówki;
5) dane dotyczące kwalifikacji pracowników pedagogicznych i dyrektora,

przewidzianych do zatrudnienia w szkole lub placówce;

6) zobowiązanie do przestrzegania wymagań określonych w art. 7 ust. 3 w

przypadku szkoły podstawowej oraz gimnazjum, a także w przypadku
szkoły ponadgimnazjalnej ubiegającej się o nadanie uprawnień szkoły pu-
blicznej z dniem rozpoczęcia działalności;

<7) dane niezbędne do wpisania szkoły lub placówki do krajowego reje-

stru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.>

©Kancelaria Sejmu

s. 78/101

2011-09-07

2a. W przypadku szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej ubie-

gającej się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działal-
ności wpis do ewidencji może nastąpić, jeżeli osoba prowadząca przedstawi po-
zytywną opinię kuratora oświaty, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie
w zawodach, dla których zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodo-
wego, o której mowa w art. 24 ust. 1, ministrem właściwym jest minister wła-
ściwy do spraw zdrowia – także opinię tego ministra, o spełnieniu wymagań
określonych w art. 7 ust. 3.

2b. Organ, o którym mowa w ust. 1a, dokonuje wpisu do ewidencji w ciągu 30 dni

od daty zgłoszenia oraz z urzędu doręcza zgłaszającemu zaświadczenie o wpisie
do ewidencji, a kopię zaświadczenia przekazuje organowi podatkowemu, a w
przypadku szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne również właści-
wemu kuratorowi oświaty.

3. Organ, o którym mowa w ust. 1, dokonuje wpisu do ewidencji w ciągu 30 dni od

daty zgłoszenia oraz z urzędu doręcza zgłaszającemu zaświadczenie o wpisie do
ewidencji, a kopię zaświadczenia przekazuje właściwemu kuratorowi oświaty
oraz organowi podatkowemu.

3a. Zaświadczenie o wpisie do ewidencji, o którym mowa w ust. 2b i 3, zawiera:

1) nazwę organu, który dokonał wpisu do ewidencji szkoły lub placówki;
2) datę i numer wpisu do ewidencji;
3) nazwę oraz odpowiednio typ i rodzaj szkoły lub placówki;
4) osobę prawną lub fizyczną prowadzącą szkołę lub placówkę;
5) adres szkoły lub placówki;

6) w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe - nazwy zawodów,

w jakich szkoła kształci;

7) w przypadku liceum profilowanego - nazwy profili kształcenia ogólnozawo-

dowego, w jakich szkoła kształci.

4. Organ, o którym mowa w ust. 1 i 1a wydaje decyzję o odmowie wpisu do ewi-

dencji, jeżeli:

1) zgłoszenie nie zawiera danych wymienionych w ust. 2 i mimo wezwania nie

zostało uzupełnione w wyznaczonym terminie;

2) statut szkoły lub placówki jest sprzeczny z obowiązującym prawem i mimo

wezwania nie został zmieniony.

5. Osoba prowadząca szkołę lub placówkę jest obowiązana zgłosić organowi, o któ-

rym mowa w ust. 1 i 1a, w ciągu 14 dni zmiany w danych zawartych w zgłosze-
niu, powstałe po wpisie do ewidencji. Przepisy ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 83.

1. Wpis do ewidencji podlega wykreśleniu w przypadkach:

1) niepodjęcia działalności przez szkołę lub placówkę w terminie wskazanym

w zgłoszeniu do ewidencji;

2) prawomocnego orzeczenia sądu zakazującego osobie fizycznej, prowadzącej

szkołę lub placówkę, prowadzenia działalności oświatowej;

3) stwierdzenia, w trybie nadzoru pedagogicznego, że działalność szkoły lub

placówki jest sprzeczna z przepisami ustawy lub statutem, a w szkole pod-
stawowej lub gimnazjum są także niewypełniane zobowiązania, o których

Dodany pkt 7 w ust.
2 w art. 82 wchodzi
w

życie z dn.

1.08.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 139, poz.
814).

©Kancelaria Sejmu

s. 79/101

2011-09-07

mowa w art. 82 ust. 2 pkt 6 - jeżeli osoba prowadząca szkołę lub placówkę
w wyznaczonym terminie nie zastosowała się do poleceń organu sprawują-
cego nadzór pedagogiczny;

4) dokonania wpisu z naruszeniem prawa;
5) zaprzestania działalności przez szkołę lub placówkę przez okres dłuższy niż

trzy miesiące.

2. Wykreślenie z ewidencji następuje w drodze decyzji, w terminie określonym w

decyzji i jest równoznaczne z likwidacją szkoły lub placówki.

Art. 83a.

1. Prowadzenie szkoły lub placówki, zespołu, o którym mowa w art. 90a ust. 1,

oraz innej formy wychowania przedszkolnego, o której mowa w art. 14a ust. 1a,
nie jest działalnością gospodarczą.

2. Działalność oświatowa nieobejmująca prowadzenia szkoły, placówki lub zespo-

łu, o którym mowa w art. 90a ust. 1, może być podejmowana na zasadach okre-
ślonych w przepisach ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności go-
spodarczej (Dz.U. Nr 173, poz. 1807).

Art. 84.

1. Szkoła lub placówka działa na podstawie statutu nadanego przez osobę prowa-

dzącą.

2. Statut szkoły lub placówki powinien określać:

1) nazwę, typ szkoły lub cel placówki oraz ich zadania;
2) osobę prowadzącą szkołę lub placówkę;
3) organy szkoły lub placówki oraz zakres ich zadań;
4) organizację szkoły lub placówki;
5) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym

przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły
lub placówki;

6) sposób uzyskiwania środków finansowych na działalność szkoły lub pla-

cówki;

7) zasady przyjmowania uczniów do szkoły lub placówki.

3. Osoba prowadząca szkołę lub placówkę może ją zlikwidować z końcem roku

szkolnego. W tym przypadku osoba prowadząca szkołę lub placówkę jest zobo-
wiązana co najmniej na 6 miesięcy przed terminem likwidacji zawiadomić o
zamiarze i przyczynach likwidacji: rodziców uczniów, organ, o którym mowa w
art. 82 ust. 1 i 1a, oraz gminę, na której terenie jest położona szkoła lub placów-
ka.

4. Dokumentację przebiegu nauczania zlikwidowanej szkoły przekazuje się orga-

nowi sprawującemu nadzór pedagogiczny, w terminie jednego miesiąca od dnia
zakończenia likwidacji. Po zakończeniu likwidacji wpis do ewidencji ulega wy-
kreśleniu.

©Kancelaria Sejmu

s. 80/101

2011-09-07

Art. 84a.

Przepisy art. 67a ust. 1-3, 5 i 6 stosuje się odpowiednio do szkół niepublicznych.

Art. 85.

1. Niepublicznej szkole podstawowej i gimnazjum założonym zgodnie z art. 82 ust.

1-3 przysługują uprawnienia szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalno-
ści.

2. Kurator oświaty w ciągu 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności przez szko-

łę podstawową, gimnazjum lub szkołę ponadgimnazjalną, która uzyskała upraw-
nienia szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności, jest obowiązany
sprawdzić spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3. W stosunku do
szkół artystycznych uprawnienia kuratora oświaty przysługują odpowiednio mi-
nistrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Organ jednostki samorządu terytorialnego, o której mowa w art. 82 ust. 1, na

wniosek osoby prowadzącej szkołę niepubliczną nieposiadającą uprawnień
szkoły publicznej nadaje tej szkole uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli osoba
ta przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty, a w przypadku szkoły prowa-
dzącej kształcenie w zawodach, dla których zgodnie z klasyfikacją zawodów
szkolnictwa zawodowego, o której mowa w art. 24 ust.1, ministrem właściwym
jest minister właściwy do spraw zdrowia – także opinię tego ministra, o spełnie-
niu wymagań określonych w art. 7 ust. 3.

4. Organ, o którym mowa w art. 82 ust. 1a, na wniosek osoby prowadzącej niepu-

bliczną szkołę artystyczną nieposiadającą uprawnień szkoły publicznej nadaje
tej szkole uprawnienia szkoły publicznej po stwierdzeniu, że szkoła ta spełnia
warunki określone w art. 7 ust. 3, a w przypadku szkoły artystycznej realizującej
kształcenie ogólne - także po przedstawieniu przez osobę prowadzącą pozytyw-
nej opinii kuratora oświaty.

Art. 85a.

Przepisy art. 71b ust. 1 i 1a stosuje się odpowiednio do szkół niepublicznych.

Art. 86.

1. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może, w drodze decyzji,

nadać uprawnienia szkoły publicznej szkole nie spełniającej warunków określo-
nych w art. 7 ust. 3, w szczególności, jeżeli uzna ją za eksperymentalną.

1a. Osoba prowadząca szkołę, o której mowa w ust. 1, składa wniosek o nadanie

szkole uprawnień szkoły publicznej do ministra właściwego do spraw oświaty
i wychowania za pośrednictwem kuratora oświaty, który dołącza swoją opinię.

1b. Wniosek o uznanie szkoły za eksperymentalną powinien zawierać w szczegól-

ności:

1) określenie celu, założeń i sposobu realizacji eksperymentu;
2) opinię instytucji naukowej dotyczącą założeń eksperymentu wraz ze zgodą

tej instytucji na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i doko-
nanie jego oceny;

3) zgodę rady pedagogicznej;

©Kancelaria Sejmu

s. 81/101

2011-09-07

4) w przypadku eksperymentu dotyczącego kształcenia w zawodzie nieumiesz-

czonym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, o której mowa
w art. 24 ust. 1, także uzasadnienie potrzeby kształcenia w tym zawodzie
wraz z opiniami:

a) wojewódzkiej lub powiatowej rady zatrudnienia wydanymi po uzyska-

niu stanowiska wojewódzkiego lub powiatowego urzędu pracy,

b) organu samorządu gospodarczego lub innej organizacji gospodarczej

właściwej dla danego zawodu albo organizacji pracodawców,

c) instytucji naukowej lub stowarzyszenia zawodowego właściwego dla

danego zawodu w zakresie oceny merytorycznej zawartości programu
nauczania przewidzianego dla danego zawodu,

d) ministra właściwego dla danego zawodu w zakresie ewentualnego

wprowadzenia tego zawodu do klasyfikacji zawodów szkolnictwa za-
wodowego.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, nadając uprawnienia, o któ-

rych mowa w ust. 1, określa niezbędne warunki funkcjonowania szkoły,
uwzględniając w szczególności założenia i sposób realizacji eksperymentu,
wskazane we wniosku.

Art. 87. (uchylony).

Art. 88.

Uprawnienia szkoły publicznej mogą zostać cofnięte przez organ, który je nadał,
jeżeli w trybie nadzoru pedagogicznego zostanie stwierdzone niespełnianie warun-
ków, o których mowa w art. 7 ust. 3 lub określonych zgodnie z art. 86 ust. 2. Cofnię-
cie uprawnień następuje w drodze decyzji administracyjnej i w przypadku szkoły
podstawowej lub gimnazjum jest równoznaczne z ich likwidacją z końcem roku
szkolnego, w którym decyzja stała się ostateczna.

Art. 89.

Nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami niepublicznymi sprawują właściwi
kuratorzy oświaty, a w przypadku szkół i placówek artystycznych oraz placówek, o
których mowa w art. 2 pkt 7, dla uczniów szkół artystycznych - również minister
właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Przepisy art. 33 sto-
suje się odpowiednio.

Art. 89a.

1. Podjęcie przez osobę prawną lub fizyczną prowadzenia wychowania przed-

szkolnego w niepublicznych formach, o których mowa w przepisach wydanych
na podstawie art. 14a ust. 7, wymaga uzyskania wpisu do ewidencji prowadzo-
nej przez gminę właściwą ze względu na miejsce prowadzenia tych form. Prze-
pisy art. 82-84 i 89 stosuje się odpowiednio, z tym że zgłoszenie do ewidencji
zamiast statutu powinno zawierać projekt organizacji wychowania przedszkol-
nego, które ma być realizowane w danej formie.

2. Podjęcie przez osobę prawną lub fizyczną, która prowadzi niepubliczne przed-

szkole lub niepubliczną szkołę podstawową, prowadzenia wychowania przed-
szkolnego w niepublicznych formach, o których mowa w przepisach wydanych

©Kancelaria Sejmu

s. 82/101

2011-09-07

na podstawie art. 14a ust. 7, wymaga dokonania zmiany we wpisie do ewidencji
odpowiednio przedszkola lub szkoły podstawowej w trybie określonym w art.
82 ust. 5, z tym że zgłoszenie zamiast zmiany statutu powinno zawierać projekt
organizacji wychowania przedszkolnego, które ma być realizowane w danej
formie.

Art. 90.

1. Niepubliczne przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w

tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych
i gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują
dotacje z budżetu gminy.

1a. Niepubliczne przedszkola, szkoły podstawowe oraz ośrodki, o których mowa w

art. 2 pkt 5, a także niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które,
zgodnie z art. 71b ust. 2a, prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka,
otrzymują dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości nie
niższej niż kwota przewidziana na jedno dziecko objęte wczesnym wspomaga-
niem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego, pod warunkiem że osoba prowadząca przedszkole, szkołę, ośro-
dek lub poradnię poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną
liczbę dzieci, które mają być objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, nie
później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.

2. Niepubliczne szkoły podstawowe specjalne i gimnazja specjalne oraz szkoły po-

nadgimnazjalne o uprawnieniach szkół publicznych, w tym z oddziałami inte-
gracyjnymi, otrzymują dotacje z budżetu powiatu.

2a. Dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których

realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przysługują na każ-
dego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego ucznia
danego typu i rodzaju szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymy-
wanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, o której mowa w ust. 1 i 2, pod
warunkiem że osoba prowadząca szkołę poda organowi właściwemu do udziela-
nia dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do 30 września roku po-
przedzającego rok udzielania dotacji.

2b. Dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wyso-

kości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżą-
cych ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego
ucznia, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwo-
ta przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przed-
szkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednost-
kę samorządu terytorialnego - pod warunkiem, że osoba prowadząca niepublicz-
ne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną
liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
udzielania dotacji. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola publiczne-
go, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone
przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkola publicznego.

2c. Jeżeli do przedszkola, o którym mowa w ust. 2b, uczęszcza uczeń niebędący

mieszkańcem gminy dotującej to przedszkole, gmina, której mieszkańcem jest
ten uczeń, pokrywa koszty dotacji udzielonej zgodnie z ust. 2b, do wysokości
iloczynu kwoty wydatków bieżących stanowiących w gminie dotującej podsta-
wę ustalenia wysokości dotacji dla przedszkoli niepublicznych w przeliczeniu na
jednego ucznia, i wskaźnika procentowego ustalonego na potrzeby dotowania

©Kancelaria Sejmu

s. 83/101

2011-09-07

niepublicznych przedszkoli w gminie zobowiązanej do pokrycia kosztów udzie-
lonej dotacji. W przypadku braku niepublicznego przedszkola na terenie gminy
zobowiązanej do pokrycia kosztów udzielonej dotacji, gmina ta pokrywa koszty
udzielonej dotacji w wysokości równej 75% wydatków bieżących stanowiących
w gminie dotującej podstawę udzielenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych
w przeliczeniu na jednego ucznia.

2d. Osoba prowadząca wychowanie przedszkolne w formach, o których mowa w

przepisach wydanych na podstawie art. 14a ust. 7, otrzymuje na każdego ucznia
objętego tą formą wychowania przedszkolnego dotację z budżetu gminy w wy-
sokości nie niższej niż 40% wydatków bieżących ponoszonych na jednego
ucznia w przedszkolu publicznym prowadzonym przez gminę, z tym że na
ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na
niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części
oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez gminę – pod warunkiem, że
osoba prowadząca niepubliczną formę wychowania przedszkolnego poda orga-
nowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później
niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji. W przy-
padku braku na terenie gminy przedszkola publicznego podstawą do ustalenia
wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na pro-
wadzenie przedszkola publicznego.

2e. Jeżeli niepubliczną formą wychowania przedszkolnego, o której mowa w ust. 2d,

jest objęty uczeń niebędący mieszkańcem gminy dotującej tę formę wychowania
przedszkolnego, gmina, której mieszkańcem jest ten uczeń, pokrywa koszty do-
tacji udzielonej zgodnie z ust. 2d, do wysokości iloczynu kwoty wydatków bie-
żących stanowiących w gminie dotującej podstawę ustalenia wysokości dotacji
dla niepublicznych form wychowania przedszkolnego w przeliczeniu na jednego
ucznia i wskaźnika procentowego ustalonego na potrzeby dotowania niepublicz-
nych form wychowania przedszkolnego w gminie zobowiązanej do pokrycia
kosztów udzielonej dotacji. W przypadku braku niepublicznej formy wychowa-
nia przedszkolnego na terenie gminy zobowiązanej do pokrycia kosztów udzie-
lonej dotacji, gmina ta pokrywa koszty udzielonej dotacji w wysokości równej
40% wydatków bieżących stanowiących w gminie dotującej podstawę udziele-
nia dotacji dla niepublicznych form wychowania przedszkolnego w przeliczeniu
na jednego ucznia.

3. Dotacje dla niepublicznych szkół o uprawnieniach szkół publicznych niewymie-

nionych w ust. 2a, przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż
50% ustalonych w budżecie odpowiednio danej gminy lub powiatu wydatków
bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego samego typu i rodzaju w
przeliczeniu na jednego ucznia, pod warunkiem że osoba prowadząca niepu-
bliczną szkołę poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną
liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
udzielania dotacji. W przypadku braku na terenie gminy lub powiatu szkoły pu-
blicznej danego typu i rodzaju podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wy-
datki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę lub powiat na prowadzenie
szkoły publicznej danego typu lub rodzaju.

3a. Placówki niepubliczne, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 7, otrzymują na każdego

wychowanka dotacje z budżetu powiatu w wysokości nie niższej niż kwota
przewidziana na jednego wychowanka tego rodzaju placówki w części oświato-
wej subwencji ogólnej dla danej jednostki samorządu terytorialnego, a w przy-
padku niepublicznych ośrodków umożliwiających realizację obowiązku, o któ-
rym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieciom i

©Kancelaria Sejmu

s. 84/101

2011-09-07

młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upo-
śledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w wysokości
nie niższej niż kwota przewidziana na jednego wychowanka tego rodzaju ośrod-
ków w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorial-
nego, pod warunkiem, że osoba prowadząca placówkę przedstawi planowaną
liczbę wychowanków organowi właściwemu do udzielenia dotacji, nie później
niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji.

3b. Szkoły niepubliczne nieposiadające uprawnień szkoły publicznej oraz placówki

niepubliczne, o których mowa w art. 2 pkt 3, 4 i 10, mogą otrzymywać dotacje z
budżetu powiatu.

3c. Dotacje, o których mowa w ust. 1a-3a, są przekazywane w 12 częściach w ter-

minie do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy szkoły lub
placówki.

3d. Dotacje, o których mowa w ust. 1a-3b, są przeznaczone na dofinansowanie re-

alizacji zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki,
w tym profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na
pokrycie wydatków bieżących szkoły lub placówki.

3e. Organy jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w ust. 1a-3b, mogą

kontrolować prawidłowość wykorzystania dotacji przyznanych szkołom i pla-
cówkom z budżetów tych jednostek.

3f. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli przez organy, o których mowa

w ust. 3e, mają prawo wstępu do szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej
przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu na-
uczania.

3g. Organy, o których mowa w ust. 3e, w związku z przeprowadzaniem kontroli

prawidłowości wykorzystywania dotacji przez szkoły i placówki mogą przetwa-
rzać dane osobowe uczniów tych szkół i placówek.

4. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala tryb udzielania i

rozliczania dotacji, o których mowa w ust. 1a i 2a-3b, oraz tryb i zakres kontroli
prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę
obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o
udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, oraz termin i sposób rozli-
czenia dotacji.

4a. Niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach szkół publicznych otrzymują

dotacje z budżetu państwa.

4b. Dotacje dla niepublicznych szkół artystycznych o uprawnieniach szkół publicz-

nych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przy-
sługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota wydatków bieżą-
cych ustalonych dla szkół tego samego typu prowadzonych przez ministra wła-
ściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w przeliczeniu na
jednego ucznia, pod warunkiem że osoba prowadząca niepubliczną szkołę poda
ministrowi do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego planowaną licz-
bę uczniów, nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok
udzielania dotacji.

4c. Dotacje dla niepublicznych szkół artystycznych o uprawnieniach szkół publicz-

nych niewymienionych w ust. 4b, przysługują na każdego ucznia w wysokości
nie niższej niż 50% wydatków bieżących ustalonych dla szkół tego samego typu
prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzic-
twa narodowego w przeliczeniu na jednego ucznia, pod warunkiem że osoba
prowadząca niepubliczną szkołę poda ministrowi do spraw kultury i ochrony

©Kancelaria Sejmu

s. 85/101

2011-09-07

dziedzictwa narodowego planowaną liczbę uczniów, nie później niż do dnia 30
września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.

4d. Niepubliczne szkoły artystyczne nieposiadające uprawnień szkoły publicznej

mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa.

4e. Dotacje, o których mowa w ust. 4a-4c, są przekazywane w 12 częściach w ter-

minie do ostatniego dnia każdego miesiąca na rachunek bankowy szkoły.

4f. Do dotacji, o których mowa w ust. 4a-4d, stosuje się odpowiednio ust. 3d-3g.
4g. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w poro-

zumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w
drodze rozporządzenia, tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w
ust. 4a-4d, oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania,
uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, któ-
re powinny być zawarte we wniosku o udzielenia dotacji i w rozliczeniu jej wy-
korzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.

5. (uchylony).
6. (uchylony).
7. Zwolnienia z podatków i opłat, o których mowa w art. 81, stosuje się również do

niepublicznych szkół, placówek, a także innych form wychowania przedszkol-
nego, zakładów kształcenia nauczycieli, placówek doskonalenia nauczycieli i
kolegiów pracowników służb społecznych oraz organów je prowadzących.

Art. 90a.

1. Osoba fizyczna lub osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego,

prowadząca szkoły publiczne, szkoły niepubliczne lub placówki, może dla ce-
lów organizacyjnych połączyć je w zespół i określić zasady działania zespołu.
Połączenie nie narusza odrębności szkół lub placówek w zakresie określonym w
ustawie, w szczególności w zakresie uzyskiwania zezwolenia, cofania zezwole-
nia, wpisywania do ewidencji i wykreślania z niej, uzyskiwania i utraty upraw-
nień szkoły publicznej oraz uzyskiwania dotacji.

[2. Zespół, o którym mowa w ust. 1, wpisuje się jako odrębny podmiot do krajowe-

go rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej.]

Rozdział 8a

Pomoc materialna dla uczniów

Art. 90b.

1. Uczniowi przysługuje prawo do pomocy materialnej ze środków przeznaczo-

nych na ten cel w budżecie państwa lub budżecie właściwej jednostki samorządu
terytorialnego.

2. Pomoc materialna jest udzielana uczniom w celu zmniejszenia różnic w dostępie

do edukacji, umożliwienia pokonywania barier dostępu do edukacji wynikają-
cych z trudnej sytuacji materialnej ucznia, a także wspierania edukacji uczniów
zdolnych.

3. Pomoc materialna przysługuje:

1) uczniom szkół publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół pu-

blicznych dla młodzieży i dla dorosłych oraz słuchaczom publicznych kole-
giów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kole-

Przepis uchylający
ust. 2 w art. 90a
wchodzi w życie z
dn. 1.08.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 139,
poz. 814).

©Kancelaria Sejmu

s. 86/101

2011-09-07

giów pracowników służb społecznych - do czasu ukończenia kształcenia,
nie dłużej jednak niż do ukończenia 24 roku życia;

2) wychowankom publicznych i niepublicznych ośrodków umożliwiających

dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i
młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężo-
nymi realizację odpowiednio obowiązku szkolnego i obowiązku nauki – do
czasu ukończenia realizacji obowiązku nauki.

4. Świadczenia pomocy materialnej, o których mowa w art. 90c ust. 2, przysługują

również:

1) uczniom szkół niepublicznych nieposiadających uprawnień szkół publicz-

nych dla młodzieży i dla dorosłych - do czasu ukończenia realizacji obo-
wiązku nauki,

2) słuchaczom niepublicznych kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich ko-

legiów języków obcych - do czasu ukończenia kształcenia, nie dłużej jednak
niż do ukończenia 24 roku życia.

Art. 90c.

1. Pomoc materialna ma charakter socjalny albo motywacyjny.
2. Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze socjalnym są:

1) stypendium szkolne;
2) zasiłek szkolny.

3. Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze motywacyjnym są:

1) stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe;
2) stypendium Prezesa Rady Ministrów;
3) stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania;
4) stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa na-

rodowego.

4. Uczniowi może być przyznana jednocześnie pomoc materialna o charakterze so-

cjalnym i motywacyjnym.

Art. 90d.

1. Stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji ma-

terialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w szczególności
gdy w rodzinie tej występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długo-
trwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuń-
czo-wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a także gdy rodzina jest nie-
pełna lub wystąpiło zdarzenie losowe, z zastrzeżeniem ust. 12.

2. Stypendium szkolne może być udzielane uczniom w formie:

1) całkowitego lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach eduka-

cyjnych, w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane
w szkole w ramach planu nauczania, a także udziału w zajęciach edukacyj-
nych realizowanych poza szkołą;

2) pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności za-

kupu podręczników.

©Kancelaria Sejmu

s. 87/101

2011-09-07

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do wychowanków ośrodków, o których

mowa w art. 90b ust. 3 pkt 2, oraz słuchaczy kolegiów nauczycielskich, nauczy-
cielskich kolegiów języków obcych i kolegiów pracowników służb społecznych.

4. Stypendium szkolne może być udzielane uczniom szkół ponadgimnazjalnych

oraz słuchaczom kolegiów, o których mowa w ust. 3, także w formie całkowite-
go lub częściowego pokrycia kosztów związanych z pobieraniem nauki poza
miejscem zamieszkania.

5. Stypendium szkolne może być także udzielone w formie świadczenia pieniężne-

go, jeżeli organ przyznający stypendium uzna, że udzielenie stypendium w for-
mach, o których mowa w ust. 2, a w przypadku uczniów szkół ponadgimnazjal-
nych także w formie, o której mowa w ust. 4, nie jest możliwe, natomiast w
przypadku słuchaczy kolegiów, o których mowa w ust. 3, udzielenie stypendium
w formach, o których mowa w ust. 2 i 4, nie jest celowe.

6. Stypendium szkolne może być udzielone w jednej lub kilku formach jednocze-

śnie.

7. Miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie ucznia uprawniająca do

ubiegania się o stypendium szkolne nie może być większa niż kwota, o której
mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703).

8. Miesięczna wysokość dochodu, o której mowa w ust. 7, jest ustalana na zasa-

dach określonych w art. 8 ust. 3-13 ustawy, o której mowa w ust. 7, z tym że do
dochodu nie wlicza się świadczeń pomocy materialnej, o których mowa w art.
90c ust. 2 i 3.

9. Stypendium szkolne nie może być niższe miesięcznie niż 80% kwoty, o której

mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255, z późn. zm.

) i nie może przekraczać

miesięcznie 200% kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28
listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

10. Stypendium szkolne jest przyznawane na okres nie krótszy niż miesiąc i nie

dłuższy niż 10 miesięcy w danym roku szkolnym, a w przypadku słuchaczy ko-
legiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kolegiów
pracowników służb społecznych – na okres nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy
niż 9 miesięcy w danym roku szkolnym.

11. Jeżeli forma stypendium szkolnego tego wymaga, stypendium szkolne może być

realizowane w okresach innych niż miesięczne lub jednorazowo, z tym że war-
tość stypendium szkolnego w danym roku szkolnym nie może przekroczyć łącz-
nie dwudziestokrotności kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z
dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a w przypadku słuchaczy
kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kole-
giów pracowników służb społecznych - osiemnastokrotności kwoty, o której
mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych.

12. Stypendium szkolne nie przysługuje uczniowi, który otrzymuje inne stypendium

o charakterze socjalnym ze środków publicznych, z zastrzeżeniem ust. 13.

13. Uczeń, który otrzymuje inne stypendium o charakterze socjalnym ze środków

publicznych może otrzymać stypendium szkolne w wysokości, która łącznie z

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 35, poz. 305, Nr 64, poz. 593,

Nr 99, poz. 1001 i Nr 192, poz. 1963.

©Kancelaria Sejmu

s. 88/101

2011-09-07

innym stypendium o charakterze socjalnym ze środków publicznych nie prze-
kracza dwudziestokrotności kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z
dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a w przypadku słuchaczy
kolegiów nauczycielskich, nauczycielskich kolegiów języków obcych i kole-
giów pracowników służb społecznych - osiemnastokrotności kwoty, o której
mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych.

Art. 90e.

1. Zasiłek szkolny może być przyznany uczniowi znajdującemu się przejściowo w

trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego.

2. Zasiłek szkolny może być przyznany w formie świadczenia pieniężnego na po-

krycie wydatków związanych z procesem edukacyjnym lub w formie pomocy
rzeczowej o charakterze edukacyjnym, raz lub kilka razy w roku, niezależnie od
otrzymywanego stypendium szkolnego.

3. Wysokość zasiłku szkolnego nie może przekroczyć jednorazowo kwoty stano-

wiącej pięciokrotność kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia
28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

4. O zasiłek szkolny można ubiegać się w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące

od wystąpienia zdarzenia uzasadniającego przyznanie tego zasiłku.

Art. 90f.

Rada gminy uchwala regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjal-
nym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy, kierując się celami pomocy mate-
rialnej o charakterze socjalnym, w którym określa w szczególności:

1) sposób ustalania wysokości stypendium szkolnego w zależności od sytuacji

materialnej uczniów i ich rodzin oraz innych okoliczności, o których mowa
w art. 90d ust. 1;

2) formy, w jakich udziela się stypendium szkolnego w zależności od potrzeb

uczniów zamieszkałych na terenie gminy;

3) tryb i sposób udzielania stypendium szkolnego;
4) tryb i sposób udzielania zasiłku szkolnego w zależności od zdarzenia loso-

wego.

Art. 90g.

1. Szkoła może udzielać stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sporto-

we.

2. Stypendium za wyniki w nauce może być przyznane uczniowi, który uzyskał

wysoką średnią ocen oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie (se-
mestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypen-
dium, a stypendium za osiągnięcia sportowe może być przyznane uczniowi, któ-
ry uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym na szczeblu co
najmniej międzyszkolnym oraz co najmniej dobrą ocenę zachowania w okresie
(semestrze) poprzedzającym okres (semestr), w którym przyznaje się to stypen-
dium.

2a. Warunek uzyskania co najmniej dobrej oceny zachowania, o którym mowa w

ust. 2, nie dotyczy uczniów szkół policealnych oraz szkół dla dorosłych.

©Kancelaria Sejmu

s. 89/101

2011-09-07

3. O przyznanie stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe uczeń

może ubiegać się nie wcześniej niż po ukończeniu pierwszego okresu (semestru)
nauki w danym typie szkoły, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5.

4. Stypendium za wyniki w nauce nie udziela się uczniom klas I-III szkoły podsta-

wowej oraz uczniom klasy IV szkoły podstawowej do ukończenia pierwszego
okresu nauki.

5. Stypendium za osiągnięcia sportowe nie udziela się uczniom klas I-III szkoły

podstawowej.

6. Dyrektor szkoły powołuje w szkole komisję stypendialną.
7. Średnią ocen, o której mowa w ust. 2, ustala komisja stypendialna, po zasięgnię-

ciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego.

8. Wniosek o przyznanie stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sporto-

we wychowawca klasy składa do komisji stypendialnej, która przekazuje wnio-
sek wraz ze swoją opinią dyrektorowi szkoły.

9. Stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe jest wypłacane raz w

okresie (semestrze).

10. Stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe nie może przekro-

czyć kwoty stanowiącej dwukrotność kwoty, o której mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2
ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Wysokość sty-
pendium ustala dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii komisji stypendialnej i
rady pedagogicznej oraz w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.

11. Stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe przyznaje dyrektor

szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, w ramach środków przyzna-
nych przez organ prowadzący na ten cel w budżecie szkoły.

12. Przepisy ust. 1-3 i 6-11 stosuje się odpowiednio do kolegium nauczycielskiego,

nauczycielskiego kolegium języków obcych i kolegium pracowników służb spo-
łecznych, z tym że wniosek o przyznanie stypendium za wyniki w nauce lub za
osiągnięcia sportowe składa słuchacz.

Art. 90h.

1. Stypendium Prezesa Rady Ministrów może być przyznane uczniowi szkoły dla

młodzieży, której ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości.

2. Stypendium Prezesa Rady Ministrów przyznaje się uczniowi, który otrzymał

promocję z wyróżnieniem, uzyskując przy tym najwyższą w danej szkole śred-
nią ocen lub wykazuje szczególne uzdolnienia w co najmniej jednej dziedzinie
wiedzy, uzyskując w niej najwyższe wyniki, a w pozostałych dziedzinach wie-
dzy wyniki co najmniej dobre.

3. Stypendium Prezesa Rady Ministrów przyznaje się jednemu uczniowi danej

szkoły na okres od września do czerwca w danym roku szkolnym.

4. Stypendium Prezesa Rady Ministrów przyznaje Prezes Rady Ministrów.

Art. 90i.

1. Stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania może być

przyznane uczniowi szkoły publicznej dla młodzieży lub szkoły niepublicznej
o uprawnieniach szkoły publicznej dla młodzieży, uzyskującemu wybitne osią-
gnięcia edukacyjne, w szczególności:

©Kancelaria Sejmu

s. 90/101

2011-09-07

1) laureatowi międzynarodowej olimpiady lub laureatowi i finaliście olimpiady

przedmiotowej o zasięgu ogólnopolskim lub turnieju;

2) laureatowi konkursu na pracę naukową, organizowanego przez instytucję

naukową lub stowarzyszenie naukowe;

3) uczniowi szkoły ponadgimnazjalnej uzyskującemu najwyższe wyniki w na-

uce według indywidualnego programu lub toku nauki;

4) uczniowi uczestniczącemu w zajęciach w uczelni przewidzianych tokiem

studiów na podstawie postanowień regulaminu studiów dotyczących warun-
ków uczestniczenia wybitnie uzdolnionych uczniów w zajęciach przewi-
dzianych tokiem studiów;

5) uczniowi, który uzyskał wysokie wyniki we współzawodnictwie sportowym

na szczeblu krajowym lub międzynarodowym.

2. Stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania przyznaje mi-

nister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania ogłasza na stronach interne-

towych właściwego ministerstwa liczbę stypendiów oraz wysokość stypendium
w każdym roku szkolnym.

Art. 90j.

1. Stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro-

dowego może być przyznane uczniowi szkoły artystycznej prowadzącej kształ-
cenie w zawodzie artystycznym.

2. Stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro-

dowego może być przyznane uczniowi, który uzyskał w okresie (semestrze)
bardzo dobrą średnią ocen z przedmiotów artystyczno-zawodowych oraz
uczniowi - laureatowi międzynarodowego lub krajowego konkursu artystyczne-
go.

3. Stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro-

dowego może być przyznane nie wcześniej niż po ukończeniu pierwszego roku
nauki w danym typie szkoły artystycznej i nie częściej niż raz w roku.

4. Stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro-

dowego przyznaje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
narodowego.

5. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ogłasza

na stronach internetowych właściwego ministerstwa liczbę stypendiów oraz wy-
sokość stypendium w każdym roku szkolnym.

Art. 90k.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość stypendium Prezesa
Rady Ministrów, a także szczegółowy sposób i tryb przyznawania i wypłacania sty-
pendiów, o których mowa w art. 90c ust. 3 pkt 2-4, uwzględniając udział organów
szkoły oraz kuratora oświaty w procesie wyłaniania kandydatów do stypendiów oraz
terminy składania wniosków o przyznanie stypendium.

Art. 90l.

Osoby fizyczne i osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego, przy-
znające ze środków własnych uczniom stypendia za wyniki w nauce lub za osiągnię-

©Kancelaria Sejmu

s. 91/101

2011-09-07

cia sportowe, na warunkach i w trybie określonych w ustalonym przez siebie regu-
laminie, mogą ubiegać się o zatwierdzenie tego regulaminu przez ministra właściwe-
go do spraw oświaty i wychowania.

Art. 90m.

1. Świadczenie pomocy materialnej o charakterze socjalnym przyznaje wójt (bur-

mistrz, prezydent miasta).

2. Rada gminy może upoważnić kierownika ośrodka pomocy społecznej do prowa-

dzenia postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1.

Art. 90n.

1. W sprawach świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym wydaje się

decyzje administracyjne.

2. Świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym są przyznawane na:

1) wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia;
2) wniosek odpowiednio dyrektora szkoły, kolegium nauczycielskiego, na-

uczycielskiego kolegium języków obcych, kolegium pracowników służb
społecznych lub ośrodka, o którym mowa w art. 90b ust. 3 pkt 2.

3. Świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym mogą być również

przyznawane z urzędu.

4. Wniosek o przyznanie świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym

zawiera w szczególności:

1) imię i nazwisko ucznia i jego rodziców;
2) miejsce zamieszkania ucznia;
3) dane uzasadniające przyznanie świadczenia pomocy materialnej, w tym za-

świadczenie albo oświadczenie o wysokości dochodów, z zastrzeżeniem ust.
5;

4) pożądaną formę świadczenia pomocy materialnej inną niż forma pieniężna.

5. W przypadku ubiegania się o stypendium szkolne dla ucznia, którego rodzina ko-

rzysta ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, zamiast zaświadczenia
albo oświadczenia o wysokości dochodów przedkłada się zaświadczenie albo
oświadczenie o korzystaniu ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.

5a. Oświadczenia, o których mowa w ust. 4 pkt 3 i ust. 5, składa się pod rygorem

odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświad-
czenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem
świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”.
Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie
fałszywych zeznań.

6. Wniosek o przyznanie stypendium szkolnego składa się do dnia 15 września da-

nego roku szkolnego, a w przypadku słuchaczy kolegiów nauczycielskich, na-
uczycielskich kolegiów języków obcych i kolegiów pracowników służb spo-
łecznych - do dnia 15 października danego roku szkolnego.

7. W uzasadnionych przypadkach, wniosek o przyznanie stypendium szkolnego

może być złożony po upływie terminu, o którym mowa w ust. 6.

©Kancelaria Sejmu

s. 92/101

2011-09-07

Art. 90o.

1. Rodzice ucznia otrzymującego stypendium szkolne są obowiązani niezwłocznie

powiadomić organ, który przyznał stypendium, o ustaniu przyczyn, które stano-
wiły podstawę przyznania stypendium szkolnego.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do pełnoletniego ucznia.
3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do dyrektora szkoły, kolegium nauczy-

cielskiego, nauczycielskiego kolegium języków obcych, kolegium pracowników
służb społecznych lub ośrodka, o którym mowa w art. 90b ust. 3 pkt 2, w przy-
padku gdy dyrektor poweźmie informację o ustaniu przyczyn, które stanowiły
podstawę przyznania stypendium szkolnego.

4. Stypendium szkolne wstrzymuje się albo cofa w przypadku ustania przyczyn,

które stanowiły podstawę przyznania stypendium szkolnego.

5. Należności z tytułu nienależnie pobranego stypendium szkolnego podlegają

ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

6. Wysokość należności podlegającej zwrotowi oraz termin zwrotu tej należności

ustala się w drodze decyzji administracyjnej.

7. W przypadkach szczególnych, zwłaszcza jeżeli zwrot wydatków na udzielone

stypendium szkolne w całości lub w części stanowiłby dla osoby zobowiązanej
nadmierne obciążenie lub też niweczyłby skutki udzielanej pomocy, właściwy
organ może odstąpić od żądania takiego zwrotu.

Art. 90p.

1. Udzielanie świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym jest zada-

niem własnym gminy.

2. Udzielanie stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe w:

1) publicznych szkołach, kolegiach nauczycielskich, nauczycielskich kolegiach

języków obcych i kolegiach pracowników służb społecznych prowadzonych
przez jednostki samorządu terytorialnego jest zadaniem własnym tych jed-
nostek;

2) publicznych szkołach prowadzonych przez organy nie będące jednostkami

samorządu terytorialnego oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach
szkół publicznych jest zadaniem organów prowadzących te szkoły.

Art. 90r.

1. Na dofinansowanie świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym

gmina otrzymuje dotację celową z budżetu państwa.

2. Dotacji, o której mowa w ust. 1, udziela minister właściwy do spraw finansów

publicznych, na wniosek ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii re-

prezentacji jednostek samorządu terytorialnego, określi, w drodze rozporządze-
nia, terminy przekazywania dotacji, o której mowa w ust. 1, gminom oraz spo-
sób ustalania wysokości tej dotacji, uwzględniając w szczególności:

1) wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie;
2) liczbę dzieci w wieku od 6 do 18 lat, zameldowanych na terenie gminy na

pobyt stały;

©Kancelaria Sejmu

s. 93/101

2011-09-07

3) stosunek liczby osób, którym przyznano zasiłek okresowy, o którym mowa

w art. 36 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
do liczby osób zameldowanych na terenie gminy na pobyt stały.

4. Na finansowanie zasiłków szkolnych w danej gminie przeznacza się nie więcej

niż 5% kwoty dotacji, o której mowa w ust. 1.

Art. 90s.

1. Stypendia za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe są finansowane

z dochodów jednostek samorządu terytorialnego, z zastrzeżeniem ust. 4-6.

2. Szkoły publiczne prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne inne niż

jednostki samorządu terytorialnego otrzymują środki na przyznanie stypendiów
za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe w ramach dotacji, o której mowa
w art. 80 ust. 3.

3. Szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych otrzymują środki na

przyznanie stypendiów za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe w ra-
mach dotacji, o której mowa w art. 90 ust. 2a i 3.

4. W szkołach publicznych prowadzonych przez właściwych ministrów stypendia

za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe są finansowane z budżetu pań-
stwa z części, których dysponentami są właściwi ministrowie.

5. Publiczne szkoły artystyczne prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby

prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego otrzymują środki na przy-
znanie stypendiów za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe z budżetu
państwa w ramach dotacji, o której mowa w art. 80 ust. 5.

6. Niepubliczne szkoły artystyczne o uprawnieniach szkół publicznych otrzymują

środki na przyznanie stypendiów za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe
z budżetu państwa w ramach dotacji, o której mowa w art. 90 ust. 4b i 4c.

7. Stypendium Prezesa Rady Ministrów jest finansowane z budżetu państwa, a sty-

pendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz stypendium
ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego są fi-
nansowane z budżetu państwa z części, których dysponentami są odpowiednio
minister właściwy do spraw oświaty i wychowania oraz minister właściwy do
spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 90t.

1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć regionalne lub lokalne pro-

gramy:

1) wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży;
2) wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży.

2. Na realizację programów, o których mowa w ust. 1, jednostki samorządu teryto-

rialnego przeznaczają środki własne, a także mogą przeznaczać środki publicz-
ne, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o
finansach publicznych.

3. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć programy, o których mowa w

ust. 1, we współpracy z organizacjami, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(Dz.U. Nr 96, poz. 873 oraz z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 116, poz. 1203 i Nr
210, poz. 2135).

©Kancelaria Sejmu

s. 94/101

2011-09-07

4. W przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust. 1, organ stanowiący

jednostki samorządu terytorialnego określa szczegółowe warunki udzielania
pomocy dzieciom i młodzieży, formy i zakres tej pomocy, w tym stypendia dla
uzdolnionych uczniów oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając
w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych,
a także osoby lub grupy osób uprawnione do pomocy oraz potrzeby edukacyjne
na danym obszarze.

Art. 90u.

1. Rada Ministrów może przyjąć rządowy program albo programy mające na celu:

1) wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży oraz innych grup

społecznych;

2) wspieranie powstawania i realizacji regionalnych lub lokalnych programów,

o których mowa w art. 90t ust. 1 pkt 1, tworzonych przez jednostki samo-
rządu terytorialnego lub organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie;

3) wspieranie powstawania i realizacji regionalnych lub lokalnych programów,

o których mowa w art. 90t ust. 1 pkt 2, tworzonych przez jednostki samo-
rządu terytorialnego lub organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie;

4) wspomaganie tworzenia warunków do sprawowania profilaktycznej opieki

zdrowotnej nad uczniami;

5) wspomaganie organów prowadzących szkoły lub placówki w zapewnieniu

bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki lub w podnoszeniu
poziomu dyscypliny w szkołach lub placówkach;

6) rozwijanie kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz

innych grup społecznych;

7) wspieranie przedsięwzięć w zakresie edukacji patriotycznej i obywatelskiej

dzieci i młodzieży.

2. Na współfinansowanie programów, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, jest przy-

znawana dotacja celowa, po zapewnieniu udziału środków własnych jednostki
samorządu terytorialnego lub organizacji, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 usta-
wy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolonta-
riacie, albo pozyskania przez tę jednostkę lub organizację środków z innych źró-
deł, na realizację tworzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego lub or-
ganizację regionalnego lub lokalnego programu.

3. Na współfinansowanie programów, o których mowa w ust. 1, mogą być prze-

znaczane środki zagraniczne w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206, z 2005 r. Nr 90, poz.
759 i Nr 267, poz. 2251 oraz 2006 r. Nr 149, poz. 1074) oraz ustawy z dnia 6
grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. Nr 227, poz.
1658).

4. W przypadku przyjęcia programu albo programów, o których mowa w ust. 1,

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, odpowiednio:

1) szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży oraz innym

grupom społecznym objętym programem, o którym mowa w ust. 1 pkt 1,
formy i zakres tej pomocy oraz tryb postępowania w tych sprawach,

©Kancelaria Sejmu

s. 95/101

2011-09-07

uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu
barier edukacyjnych, a także osoby i grupy osób uprawnione do pomocy;

2) szczegółowe warunki dofinansowania regionalnych lub lokalnych progra-

mów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, warunki, jakie muszą spełnić te pro-
gramy, podmioty dokonujące oceny programów oraz udział środków wła-
snych niezbędnych do ubiegania się o udzielenie dofinansowania, a także
sposób i tryb wyboru programów, którym zostanie udzielone dofinansowa-
nie, uwzględniając w szczególności potrzeby edukacyjne na danym obsza-
rze, osiągnięcia uczniów, w tym w szczególności wyniki ze sprawdzianu
i egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 1, a w przypadku ubiegania się o
dofinansowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego - także udział na-
kładów na oświatę w budżecie tej jednostki;

3) szczegółowe warunki dofinansowania regionalnych lub lokalnych progra-

mów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, warunki, jakie muszą spełnić te pro-
gramy, podmioty dokonujące oceny programów oraz udział środków wła-
snych niezbędnych do ubiegania się o udzielenie dofinansowania, a także
sposób i tryb wyboru programów, którym zostanie udzielone dofinansowa-
nie, uwzględniając w szczególności potrzeby i możliwości edukacyjne
uczniów, ich osiągnięcia, bazę dydaktyczną niezbędną do realizacji progra-
mu, przygotowanie kadry pedagogicznej i warunki materialne uczniów;

4) szczegółowe warunki, formy i tryb wspomagania tworzenia warunków do

sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, uwzględnia-
jąc w szczególności tworzenie gabinetów profilaktyki zdrowotnej dla
uczniów;

5) formy i zakres wspierania organów prowadzących w zapewnieniu bezpiecz-

nych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach lub
podnoszeniu poziomu dyscypliny w szkołach lub placówkach, sposób po-
działu środków budżetu państwa przyznanych na realizację programu,
szczegółowe kryteria i tryb oceny wniosków organów prowadzących o
udzielenie wsparcia finansowego oraz zakres informacji, jakie powinien
zawierać wniosek organu prowadzącego o udzielenie wsparcia finansowe-
go, uwzględniając w szczególności wymóg skuteczności i efektywności
przedsięwzięć podejmowanych w ramach programu;

6) szczegółowe warunki, formy i tryb realizacji przedsięwzięć w zakresie roz-

wijania kompetencji, zainteresowań i uzdolnień dzieci i młodzieży oraz in-
nych grup społecznych, uwzględniając w szczególności konieczność rozwi-
jania umiejętności ułatwiających przystosowanie się do zmian zachodzą-
cych w życiu społecznym i gospodarczym;

7) szczegółowe warunki, formy i tryb wspierania przedsięwzięć w zakresie

edukacji patriotycznej i obywatelskiej dzieci i młodzieży, uwzględniając w
szczególności pomoc w poznawaniu miejsc pamięci narodowej.

©Kancelaria Sejmu

s. 96/101

2011-09-07

Rozdział 9

Przepisy szczególne

Art. 91. (uchylony).

Art. 91a. (uchylony).

Art. 92.

1. Uczniowie, z wyjątkiem uczniów szkół dla dorosłych, objęci są świadczeniami

profilaktycznej opieki zdrowotnej.

2. Organizację oraz formy profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami określa-

ją przepisy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Art. 92a.

1. W czasie wolnym od zajęć szkolnych dla uczniów mogą być organizowane ko-

lonie, obozy i inne formy wypoczynku.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozporzą-

dzenia, warunki, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dzieci i mło-
dzieży szkolnej, a także zasady jego organizowania i nadzorowania.

Art. 93.

1. Świadectwa szkolne oraz świadectwa maturalne uzyskane za granicą uznaje się

za równorzędne świadectwom ukończenia odpowiednich szkół publicznych i
świadectwom dojrzałości określonym w ustawie, na zasadach przewidzianych w
umowach międzynarodowych.

2. W razie braku odpowiednich umów międzynarodowych świadectwa, o których

mowa w ust. 1, mogą być w drodze nostryfikacji uznane za równorzędne odpo-
wiednim świadectwom określonym w ustawie, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z mini-

strem właściwym do spraw zagranicznych, określi, w drodze rozporządzenia,
warunki i tryb nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzy-
skanych za granicą, a także rodzaje świadectw szkolnych i świadectw matural-
nych uzyskanych za granicą, które uznaje się za równorzędne ze świadectwami
określonymi w ustawie bez obowiązku przeprowadzania nostryfikacji.

4. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, powinno w szczególności uwzględ-

niać porównanie okresów nauki za granicą z okresami nauki w szkołach pol-
skich, rodzaje dokumentów, które powinny być dołączone do wniosku o nostry-
fikację, a także może uwzględnić dodatkowe warunki, jakie muszą być spełnio-
ne dla uznania świadectwa szkolnego lub świadectwa maturalnego uzyskanego
za granicą za równorzędne ze świadectwem określonym w ustawie bez przepro-
wadzania nostryfikacji.

Art. 94.

1. Kształcenie uczniów oraz doskonalenie nauczycieli może odbywać się za grani-

cą, na podstawie umów międzynarodowych, porozumień o współpracy bezpo-
średniej zawieranych przez szkoły, organy prowadzące szkoły, jednostki samo-
rządu terytorialnego, organy administracji rządowej, zakłady kształcenia na-

©Kancelaria Sejmu

s. 97/101

2011-09-07

uczycieli i placówki doskonalenia, programów edukacyjnych Unii Europejskiej
lub na zaproszenie podmiotów zagranicznych.

1a. Okres doskonalenia za granicą jest zaliczany do okresu zatrudnienia nauczyciela

w kraju, od którego zależą uprawnienia pracownicze, na warunkach określonych
w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 2.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z mini-

strem właściwym do spraw zagranicznych, określi, w drodze rozporządzenia,
warunki kierowania za granicę uczniów w celu kształcenia oraz nauczycieli w
celu doskonalenia, uwzględniając w szczególności:

1) możliwość przyznania stypendium i innych świadczeń;
2) okres, na jaki przyznaje się stypendium oraz szczegółowe warunki wypła-

cania stypendium i innych świadczeń;

3) minimalną wysokość stypendium, kierując się wysokością wynagrodzenia

zasadniczego i dodatku zagranicznego, określoną w przepisach w sprawie
wynagrodzenia i dodatków przysługujących członkom służby zagranicznej;

4) możliwość udzielania nauczycielom pozostającym w zatrudnieniu urlopu

szkoleniowego lub bezpłatnego oraz okres, na jaki udziela się tych urlopów,
a także zasady obliczania wysokości wynagrodzenia za okres urlopu szkole-
niowego;

5) możliwość przyznania świadczeń na rzecz rodzin osób, o których mowa w

pkt 4;

6) organy uprawnione do przyznawania stypendiów i świadczeń oraz udziela-

nia urlopów;

7) warunki zaliczania okresu doskonalenia za granicą do okresu zatrudnienia w

kraju;

8) warunki odwoływania uczniów i nauczycieli skierowanych za granicę oraz

warunki zwrotu wypłaconych im stypendiów i świadczeń.

Art. 94a.

1. Osoby nie będące obywatelami polskimi korzystają z nauki i opieki

w publicznych przedszkolach, a podlegające obowiązkowi szkolnemu korzystają
z nauki i opieki w publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, publicz-
nych szkołach artystycznych oraz w placówkach, w tym placówkach artystycz-
nych, na warunkach dotyczących obywateli polskich.

1a. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi nauki, ko-

rzystają z nauki i opieki w publicznych szkołach ponadgimnazjalnych na warun-
kach dotyczących obywateli polskich do ukończenia 18 lat lub ukończenia szko-
ły ponadgimniazjalnej.

2. Na warunkach dotyczących obywateli polskich korzystają z nauki w publicznych

szkołach policealnych, publicznych szkołach artystycznych, publicznych zakła-
dach kształcenia nauczycieli i publicznych placówkach:

1) obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, państwa członkow-

skiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcar-
skiej, a także członkowie ich rodzin posiadający prawo pobytu lub prawo
stałego pobytu;

2) osoby pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisów o repatriacji;

©Kancelaria Sejmu

s. 98/101

2011-09-07

3) osoby, którym udzielono zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rze-

czypospolitej Polskiej;

4) osoby posiadające ważną Kartę Polaka;
5) osoby, dla których uprawnienie takie wynika z umów międzynarodowych;
6) osoby, którym nadano status uchodźcy oraz członkowie ich rodzin;
7) osoby posiadające zgodę na pobyt tolerowany;
8) osoby, którym udzielono ochrony uzupełniającej oraz członkowie ich ro-

dzin;

9) osoby korzystające z ochrony czasowej na terytorium Rzeczypospolitej Pol-

skiej;

10) osoby, którym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielono zezwole-

nia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich;

11) osoby, którym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielono zezwole-

nia na zamieszkanie na czas oznaczony w związku z okolicznością, o której
mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cu-
dzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.

);

12) członkowie rodzin osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy.

2a. Za członków rodzin osób, o których mowa w ust. 2:

1) pkt 1 – uważa się osoby, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14

lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie
oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Eu-
ropejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043, z 2007 r. Nr
120, poz. 818 oraz z 2008 r. Nr 216, poz. 1367);

2) pkt 6, 8 i 12 – uważa się małżonka oraz małoletnie dzieci tych osób niepo-

zostające w związku małżeńskim i będące na ich utrzymaniu.

3. Osoby nie będące obywatelami polskimi, niewymienione w ust. 2, mogą korzy-

stać z nauki w publicznych szkołach, zakładach kształcenia nauczycieli i pla-
cówkach, o których mowa w ust. 2:

1) jako stypendyści otrzymujący stypendium przyznane przez ministra właści-

wego do spraw oświaty i wychowania;

2) jako stypendyści otrzymujący stypendium przyznane przez organ prowadzą-

cy szkołę, zakład kształcenia nauczycieli lub placówkę, dyrektora szkoły,
zakładu kształcenia nauczycieli lub placówki;

3) na warunkach odpłatności.

4. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu

lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na po-
ziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej,
bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę języka polskiego dla tych
osób organizuje organ prowadzący szkołę.

4a. Osoby, o których mowa w ust. 4, mają prawo do pomocy udzielanej przez osobę

władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy na-
uczyciela przez dyrektora szkoły. Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez
okres 12 miesięcy.

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz.

818 i Nr 165, poz. 1170, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 216, poz. 1367, Nr 227,
poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33 i Nr 31, poz. 206.

©Kancelaria Sejmu

s. 99/101

2011-09-07

4b. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 4, przysługuje także osobom będącym

obywatelami polskimi, podlegającym obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi
nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarcza-
jącym do korzystania z nauki; osoby te korzystają z uprawnienia, o którym mo-
wa w ust. 4, nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.

4c. Osoby, o których mowa w ust. 4 i 4b, mogą korzystać z dodatkowych zajęć wy-

równawczych w zakresie przedmiotów nauczania organizowanych przez organ
prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy.

5. Dla osób nie będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi

szkolnemu, placówka dyplomatyczna lub konsularna kraju ich pochodzenia
działająca w Polsce albo stowarzyszenie kulturalno-oświatowe danej narodowo-
ści mogą organizować w szkole, w porozumieniu z dyrektorem szkoły i za zgo-
dą organu prowadzącego, naukę języka i kultury kraju pochodzenia. Szkoła udo-
stępnia nieodpłatnie pomieszczenia i pomoce dydaktyczne.

6. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z mini-

strem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, określi,
w drodze rozporządzenia:

1) warunki i tryb przyjmowania osób nie będących obywatelami polskimi do

publicznych przedszkoli, szkół, w tym szkół artystycznych, zakładów
kształcenia nauczycieli i placówek, uwzględniając w szczególności rodzaje
dokumentów potwierdzających poziom wykształcenia i stan zdrowia, a tak-
że sposób kwalifikowania do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni se-
mestr;

2) wysokość odpłatności za naukę w publicznych szkołach policealnych, szko-

łach ponadgimnazjalnych dla dorosłych, szkołach artystycznych, zakładach
kształcenia nauczycieli i placówkach oraz sposób wnoszenia opłat,
uwzględniając przewidywane koszty kształcenia oraz możliwość całkowite-
go lub częściowego zwolnienia z tej odpłatności;

3) sposób organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć

wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania oraz nauki języka i
kultury kraju pochodzenia, o których mowa w ust. 4 i 4b-5, z uwzględnie-
niem wymiaru godzin zajęć i minimalnej liczby osób, dla których organizu-
je się naukę języka i kultury kraju pochodzenia;

4) wysokość stypendium dla osób, o których mowa w ust. 3 pkt 1, oraz przy-

padki, w których stypendium może być obniżone lub zawieszone, kierując
się wysokością świadczeń pomocy materialnej przyznawanej uczniom na
warunkach i w trybie określonych na podstawie art. 91 ust. 2.

Art. 95.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządze-
nia, zasady i warunki zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli
nie będących obywatelami polskimi.

Art. 95a.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, ogólne przepisy bez-
pieczeństwa i higieny obowiązujące w publicznych i niepublicznych szkołach i pla-
cówkach, z uwzględnieniem w szczególności warunków pracy i nauki w czasie po-
bytu w szkole, w tym w warsztatach, laboratoriach i pracowniach szkolnych oraz w

©Kancelaria Sejmu

s. 100/101

2011-09-07

czasie zajęć z wychowania fizycznego, w czasie zawodów sportowych i wycieczek
turystycznych oraz postępowanie w sprawach wypadków uczniów.

Rozdział 10

Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 96. (uchylony).

Art. 97-103. (pominięte).

Rozdział 11

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 104.

1. Prowadzenie szkół podstawowych, z wyjątkiem szkół podstawowych specjal-

nych (w tym szkół przy zakładach karnych oraz zakładach poprawczych i schro-
niskach dla nieletnich) i artystycznych, przechodzi do obowiązkowych zadań
własnych gmin z dniem 1 stycznia 1994 r., z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Gmina może ustalić inny termin przejęcia szkół niż określony w ust. 1, nie póź-

niej jednak niż 1 stycznia 1996 r. O nieprzyjęciu prowadzenia szkół podstawo-
wych z dniem 1 stycznia 1994 r. gmina zawiadamia właściwego kuratora oświa-
ty do dnia 30 grudnia 1993 r.

3. (uchylony).
4. Prowadzenie szkół ponadpodstawowych, szkół artystycznych I stopnia oraz pla-

cówek może być przekazane gminie, na jej wniosek, jako zadanie własne, za
zgodą organu prowadzącego szkołę oraz po zawiadomieniu właściwego kuratora
oświaty co najmniej na 6 miesięcy przed terminem przejęcia.

5. Składniki majątkowe szkół przekazanych w trybie określonym w ust. 2 i 4

wchodzą w skład mienia komunalnego z dniem przekazania.

6. Do dnia 31 grudnia 1995 r. niepubliczne szkoły podstawowe otrzymują dotacje z

budżetu państwa na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie
art. 90 ust. 5.

7. Do czasu przejęcia przez gminy szkół podstawowych, określonych w ust. 1, w

skład komisji przeprowadzającej konkurs na dyrektora szkoły podstawowej
wchodzi dwóch przedstawicieli właściwej gminy, jeżeli konkurs na dyrektora
szkoły przeprowadza inny niż gmina organ prowadzący szkołę.

Art. 105.

Zadanie własne gmin w zakresie prowadzenia przedszkoli, o którym mowa w art. 5
ust. 5, staje się zadaniem obowiązkowym z dniem 1 stycznia 1992 r.

Art. 106.

Działające w dniu wejścia w życie ustawy szkoły państwowe lub prowadzone przez
gminy stają się szkołami publicznymi w rozumieniu ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 101/101

2011-09-07

Art. 107.

1. Domy małego dziecka działające w dniu wejścia w życie ustawy z dniem 1

stycznia 1993 r. przekształca się w placówki opiekuńczo-wychowawcze okre-
ślone w ustawie, prowadzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wy-
chowania i podporządkowane mu organy.

2. Rada Ministrów określi szczegółowo zasady i tryb przekształcania domów małe-

go dziecka w placówki opiekuńczo-wychowawcze, o których mowa w ust. 1.

Art. 108.(pominięty).

Art. 109.

1. Osoby pełniące w dniu wejścia w życie ustawy funkcje kuratorów oświaty i wy-

chowania stają się kuratorami oświaty, o których mowa w ustawie.

2. Pracownicy zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy w kuratoriach oświaty i

wychowania stają się pracownikami kuratoriów oświaty, o których mowa w
ustawie.

Art. 110.(pominięty).

Art. 111. (pominięty).

Art. 112. (uchylony).

Art. 113.

1. (pominięty).
2. Dotychczasowe uprawnienia do prowadzenia szkół i innych placówek, wynika-

jące z przepisów wydanych na podstawie art. 38 ust. 2 ustawy wymienionej w
art. 114 pkt 2, pozostają w mocy do czasu wydania przepisów przewidzianych w
art. 29 niniejszej ustawy.

Art. 114.

Tracą moc:

1) dekret z dnia 23 marca 1956 r. o obowiązku szkolnym (Dz.U. Nr 9, poz. 52,

z 1961 r. Nr 32, poz. 160, z 1971 r. Nr 12, poz. 115 i z 1989 r. Nr 35, poz.
192),

2) ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania

(Dz.U. Nr 32, poz. 160, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1972 r. Nr 16, poz. 114,
z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1984 r. Nr 49, poz. 253, z 1989 r. Nr 29, poz.
155 i Nr 35, poz. 192 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 197 i 198).

Art. 115.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z tym że przepisy rozdziału 7 wchodzą
w życie z dniem 1 stycznia 1992 r.

©Kancelaria Sejmu

s. 1/96

2011-09-07

USTAWA

z dnia 12 marca 2004 r.

o pomocy społecznej

Dział I

Przepisy ogólne

Rozdział 1

Zasady ogólne i zakres podmiotowy ustawy

Art. 1.

Ustawa określa:

1) zadania w zakresie pomocy społecznej;
2) rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania;
3) organizację pomocy społecznej;
4) zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej.

Art. 2.

1. Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu

umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby
i możliwości.

2. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej,

współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami spo-
łecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związ-
kami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Art. 3.

1. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspo-

kojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadają-
cych godności człowieka.

2. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w

art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamo-
dzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

3. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności

uzasadniających udzielenie pomocy.

4. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione,

jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

Opracowano na pod-
stawie: tj. Dz. U. z
2009 r. Nr 175, poz.
1362, Nr 202, poz.
1551, Nr 219, poz.
1706, Nr 221, poz.
1738, z 2010 r. Nr 28,
poz. 146, Nr 40, poz.
229, Nr 81, poz. 527,
Nr 125, poz. 842, Nr
217, poz. 1427, z 2011
r. Nr 81, poz. 440, Nr
106, poz. 622, Nr 149,
poz. 887.

©Kancelaria Sejmu

s. 2/96

2011-09-07

Art. 4.

Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania
w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.

Art. 5.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie sta-
nowią inaczej, przysługuje:

1) osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania

i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na teryto-

rium Rzeczypospolitej Polskiej:

a) na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezyden-

ta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszka-
nie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością, o której
mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzo-
ziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn. zm.

), lub w

związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub
ochrony uzupełniającej,

b) na podstawie zgody na pobyt tolerowany – w formie schronienia, posił-

ku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego;

3) mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypo-

spolitej Polskiej obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej,
państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
(EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfe-
deracji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4
ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw człon-
kowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz.
1043, z 2007 r. Nr 120, poz. 818 oraz z 2008 r. Nr 216, poz. 1367), posiada-
jącym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospo-
litej Polskiej.

Art. 5a.

Prawo do świadczeń w formie interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, nie-
zbędnego ubrania oraz zasiłku celowego przysługuje cudzoziemcom, o których mo-
wa w art. 53 ust. 1 pkt 15 oraz art. 53a ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.
o cudzoziemcach.

Art. 6.

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) całkowita niezdolność do pracy – całkowitą niezdolność do pracy w rozu-

mieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-
łecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz.

818 i Nr 165, poz. 1170, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 180, poz. 1112, Nr 216, poz. 1367, Nr 227,
poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206 i Nr 95, poz. 790.

©Kancelaria Sejmu

s. 3/96

2011-09-07

znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu
przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych;

2) dochód dziecka – dochód, do którego zalicza się kwotę otrzymywanej renty

wraz z dodatkiem dla sierot zupełnych, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pie-
lęgnacyjny, otrzymywane alimenty oraz kwotę odpowiadającą dochodom
uzyskiwanym z majątku dziecka;

3) dochód na osobę w rodzinie – dochód rodziny podzielony przez liczbę osób

w rodzinie;

4) dochód rodziny – sumę miesięcznych dochodów osób w rodzinie;
[5) jednostka organizacyjna pomocy społecznej – regionalny ośrodek polityki

społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecz-
nej, dom pomocy społecznej, placówkę specjalistycznego poradnictwa, w
tym rodzinnego, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, ośrodek adopcyjno-
opiekuńczy, ośrodek wsparcia i ośrodek interwencji kryzysowej;]

<5) jednostka organizacyjna pomocy społecznej – regionalny ośrodek po-

lityki społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy
społecznej, dom pomocy społecznej, placówkę specjalistycznego porad-
nictwa, w tym rodzinnego, ośrodek wsparcia i ośrodek interwencji kry-
zysowej;>

6) kontrakt socjalny – pisemną umowę zawartą z osobą ubiegającą się o po-

moc, określającą uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach
wspólnie podejmowanych działań zmierzających do przezwyciężenia trud-
nej sytuacji życiowej osoby lub rodziny;

7) niezdolność do pracy z tytułu wieku – ukończone 60 lat przez kobietę i 65

lat przez mężczyznę;

8) osoba bezdomna – osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozu-

mieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie
gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewiden-
cji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i za-
meldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamiesz-
kania.

9) osoba samotna – osobę samotnie gospodarującą, niepozostającą w związku

małżeńskim i nieposiadającą wstępnych ani zstępnych;

10) osoba samotnie gospodarująca – osobę prowadzącą jednoosobowe gospo-

darstwo domowe;

11) osoba zatrudniona – osobę pozostającą w zatrudnieniu w rozumieniu przepi-

sów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu

lub prowadzącą działal-

ność gospodarczą w rozumieniu przepisów dotyczących działalności gospo-
darczej;

[11a) pierwsza forma opieki zastępczej nad dzieckiem – całodobową placówkę

opiekuńczo-wychowawczą lub rodzinę zastępczą, w której dziecko zostało
umieszczone po raz pierwszy;]

12) praca socjalna – działalność zawodową mającą na celu pomoc osobom i ro-

dzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w

Obecnie: przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415), która weszła w życie z dniem 1 czerwca 2004 r., stosownie
do art. 145 tej ustawy.

Nowe brzmienie pkt
5 i 15 oraz przepis
uchylający pkt 11a
w art. 6 wchodzą w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 4/96

2011-09-07

społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz two-
rzenie warunków sprzyjających temu celowi;

13) renta – rentę z polskiego lub zagranicznego systemu ubezpieczeń społecz-

nych, rentę strukturalną lub rentę socjalną;

14) rodzina – osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycz-

nym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące;

[15) średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej lub całodo-

bowej placówce opiekuńczo-wychowawczej – kwotę rocznych kosztów dzia-
łalności domu lub całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej wyni-
kającą z utrzymania mieszkańców lub dzieci, z roku poprzedniego, bez kosz-
tów inwestycyjnych, wydatków bieżących na remonty i zakupy związane z
realizacją programu naprawczego, powiększoną o prognozowany średnio-
roczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w
ustawie budżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę
miejsc, ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczegól-
nych miesiącach roku poprzedniego, w domu lub placówce;]

<15) średni miesięczny koszt utrzymania w domu pomocy społecznej –

kwotę rocznych kosztów działalności domu wynikającą z utrzymania
mieszkańców, z roku poprzedniego, bez kosztów inwestycyjnych, wy-
datków bieżących na remonty i zakupy związane z realizacją programu
naprawczego, powiększoną o prognozowany średnioroczny wskaźnik
cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie bu-
dżetowej na dany rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc,
ustaloną jako sumę rzeczywistej liczby mieszkańców w poszczególnych
miesiącach roku poprzedniego, w domu;>

16) świadczenie nienależnie pobrane – świadczenie pieniężne uzyskane na pod-

stawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub niepoinformowania
o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej;

17) bar mleczny – przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą w po-

staci samoobsługowych, bezalkoholowych, ogólnodostępnych zakładów
masowego żywienia, sprzedających całodziennie posiłki mleczno-
nabiałowo-jarskie.

Art. 7.

Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:

1) ubóstwa;
2) sieroctwa;
3) bezdomności;
4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności;
6) długotrwałej lub ciężkiej choroby;
7) przemocy w rodzinie;

7a) potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
9) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia go-

spodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodziet-
nych;

©Kancelaria Sejmu

s. 5/96

2011-09-07

[10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej ca-

łodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze;]

11) trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej

Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;

12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
13) alkoholizmu lub narkomanii;
14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Art. 7a.

1. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom także poprzez udzielenie do-

tacji przedmiotowej do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych.

2. Dotacje przedmiotowe do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych mogą

być udzielane na wniosek przedsiębiorcy, w zakresie określonym w ustawie bu-
dżetowej na dany rok.

Art. 8.

1. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40,

41, 53a, 78 i 91, przysługuje:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 461

zł, zwanej dalej „kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej”,

2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 316

zł,

zwanej dalej „kryterium dochodowym na osobę w rodzinie”,

3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego

na osobę w rodzinie, zwanej dalej „kryterium dochodowym rodziny”

– przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienio-

nych w art. 7 pkt 2–15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie
pomocy społecznej.

2. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć kwoty, o których mowa w

ust. 1 pkt 1 i 2, uprawniające do zasiłków okresowego i celowego.

3. Za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzające-

go złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym
wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli usta-
wa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;
2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym

ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia

oraz ubezpieczenia spo-

łeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

4. Do dochodu ustalonego zgodnie z ust. 3 nie wlicza się:

1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;

Kwota jest ustalana zgodnie z art. 9 ustawy.

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z
dniem 1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

Przepis uchylający
pkt 10 w art. 7
wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 6/96

2011-09-07

2) zasiłku celowego;
3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przy-

znawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;

4) wartości świadczenia w naturze;
5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o

promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac
społecznie użytecznych.

5. W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:

1) opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach

określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych – za
dochód przyjmuje się przychód z tej działalności pomniejszony o koszty
uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym określonym w prze-
pisach o podatku dochodowym od osób fizycznych i składkami na ubezpie-
czenie zdrowotne określonymi w przepisach o świadczeniach opieki zdro-
wotnej finansowanych ze środków publicznych, związane z prowadzeniem
tej działalności oraz odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia
społeczne niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów, określonymi
w odrębnych przepisach, z tym że dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu
z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym
za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik
prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności, za dochód przyj-
muje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby;

2) opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym

podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne – za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu
tej osoby.

6. W sytuacji gdy podatnik łączy przychody z działalności gospodarczej z innymi

przychodami lub rozlicza się wspólnie z małżonkiem, przez podatek należny,
o którym mowa w ust. 5 pkt 1, rozumie się podatek wyliczony w takiej propor-
cji, w jakiej pozostaje dochód podatnika z pozarolniczej działalności gospodar-
czej wynikający z deklaracji podatkowych do sumy wszystkich wykazanych w
nich dochodów.

7. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku pro-

wadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach o
podatku dochodowym od osób fizycznych ustala się na podstawie zaświadczenia
wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego, zawierającego in-
formację o wysokości:

1) przychodu;
2) kosztów uzyskania przychodu;
3) różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania;
4) dochodów z innych źródeł niż pozarolnicza działalność gospodarcza w

przypadkach, o których mowa w ust. 6;

5) odliczonych od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne;
6) należnego podatku;
7) odliczonych od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne związanych z

prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej.

8. Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku pro-

wadzenia działalności na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fi-

©Kancelaria Sejmu

s. 7/96

2011-09-07

zyczne ustala się na podstawie zaświadczenia wydanego przez naczelnika wła-
ściwego urzędu skarbowego zawierającego informację o formie opodatkowania
oraz na podstawie dowodu opłacenia składek w Zakładzie Ubezpieczeń Spo-
łecznych.

9. Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w

wysokości 194

zł.

10. Dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej i z ha przeliczeniowych oraz

z innych źródeł sumuje się.

11. W przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia

wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu
jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:

1) kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku oso-

by samotnie gospodarującej,

2) kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie
– kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych mie-

sięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

12. W przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę

tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za
który uzyskano ten dochód.

13. W przypadku uzyskiwania dochodu w walucie obcej, wysokość tego dochodu

ustala się według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia wydania
decyzji administracyjnej w sprawie świadczenia z pomocy społecznej.

Art. 9.

1. Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku

badań progu interwencji socjalnej. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, sposób ustalania progu interwencji socjalnej, zakres potrzeb nie-
zbędnych do egzystencji, minimalny zakres wydatków, okres oraz źródło da-
nych, z jakiego przyjmuje się wysokość cen towarów i usług, uwzględniając po-
ziom wydatków gospodarstw domowych z I kwintyla rozkładu dochodów, któ-
rych wydatki należy uwzględnić w badaniu progu interwencji socjalnej.

3. W roku, w którym przeprowadza się weryfikację, Rada Ministrów do dnia 15

maja przedstawia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych:

1) propozycję kwot kryteriów dochodowych;
2) informację o realizacji świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej za okres

od poprzedniej weryfikacji, obejmującą liczbę świadczeniobiorców, liczbę
świadczeń i ogólną kwotę wydatków na świadczenia.

4. Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych uzgadnia kryteria do-

chodowe w terminie do dnia 15 czerwca danego roku kalendarzowego.

[5. Kwota stanowiąca podstawę ustalenia wysokości pomocy pieniężnej na czę-

ściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastęp-
czej oraz pomocy pieniężnej na usamodzielnienie, na kontynuowanie nauki i po-
mocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej, kwoty minimalnego i maksy-
malnego świadczenia pieniężnego na utrzymanie i pokrycie wydatków związa-

Kwota jest ustalana zgodnie z art. 9 ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 8/96

2011-09-07

nych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypo-
spolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, a także maksymalna
kwota zasiłku stałego ulegają zmianie w terminach weryfikacji kryteriów docho-
dowych o 50% sumy kwot, o które wzrosły kryterium dochodowe osoby samotnie
gospodarującej i kryterium dochodowe na osobę w rodzinie.]

<5. Kwota stanowiąca podstawę ustalenia wysokości kwoty minimalnego

i maksymalnego świadczenia pieniężnego na utrzymanie i pokrycie wydat-
ków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzy-
skali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniają-
cą, a także maksymalna kwota zasiłku stałego ulegają zmianie w terminach
weryfikacji kryteriów dochodowych o 50% sumy kwot, o które wzrosły kry-
terium dochodowe osoby samotnie gospodarującej i kryterium dochodowe
na osobę w rodzinie.>

6. Kwota dochodu z 1 ha przeliczeniowego ulega zmianie w terminach weryfikacji

kryteriów dochodowych o 25% sumy kwot, o które wzrosły kryterium docho-
dowe osoby samotnie gospodarującej i kryterium dochodowe na osobę w rodzi-
nie.

7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza, w drodze ob-

wieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Pol-
ski”, zweryfikowane kryteria dochodowe oraz kwoty, o których mowa w ust. 5 i
6, do dnia 15 lipca w roku, w którym przeprowadza się weryfikację.

8. W przypadku gdy Trójstronna Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych nie

uzgodni w przewidzianym terminie kryteriów dochodowych, Rada Ministrów
ustala, nie niższe niż w przedstawionej propozycji, kryteria dochodowe oraz
kwoty, o których mowa w ust. 5 i 6, w drodze rozporządzenia, w terminie do
dnia 15 lipca danego roku.

8a. Zweryfikowane kryteria dochodowe oraz kwoty, o których mowa w ust. 5 i 6,

obowiązują od dnia 1 października roku, w którym jest przeprowadzana weryfi-
kacja.

9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego przedkłada corocznie

do dnia 15 kwietnia Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych
informację o wysokości minimum egzystencji ustalonego przez Instytut Pracy i
Spraw Socjalnych. Jeśli w danym roku kalendarzowym kwota kryterium docho-
dowego osoby samotnie gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na
osobę w rodzinie będzie równa lub niższa niż minimum egzystencji, Trójstronna
Komisja do Spraw Społeczno-Gospodarczych może wystąpić do Rady Mini-
strów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych. W takim
przypadku ust. 1–8 stosuje się odpowiednio.

Art. 10.

[1. Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie rodziny nie

uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej oraz pełnoletnich
wychowanków rodziny zastępczej, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich do-
chodów i pomocy pieniężnej, o której mowa w art. 78 ust. 1, 5 i 7 oraz art. 88
ust. 1.]

<1. Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie rodziny

nie uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej lub rodzin-
nym domu dziecka oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub
rodzinnego domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich docho-
dów oraz świadczeń na pokrycie kosztów ich utrzymania i dodatków przy-

Nowe brzmienie ust.
5 w art. 9 wchodzi w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

Nowe brzmienie ust.
1 i 2 oraz przepis
uchylający ust. 3 w
art. 10 wchodzą w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 9/96

2011-09-07

znanych na podstawie przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy za-
stępczej.>

[2. Przy ustalaniu prawa do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz pomocy

pieniężnej na kontynuowanie nauki do dochodu rodziny lub pełnoletniego wy-
chowanka rodziny zastępczej nie wlicza się pomocy pieniężnej, o której mowa w
art. 78 ust. 1, 5 i 7 oraz w art. 88 ust. 1.]

<2. Przy ustalaniu prawa do pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz po-

mocy pieniężnej na kontynuowanie nauki do dochodu nie wlicza się pomocy
pieniężnej, o której mowa w art. 88 ust. 1.>

[3. Przy ustalaniu odpłatności rodziców za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej lub

całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej w składzie rodziny uwzględ-
nia się to dziecko, a także dzieci przebywające w domu pomocy społecznej, ro-
dzinie zastępczej i całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej, jeżeli ro-
dzice ponoszą odpłatność za ich pobyt.]

4. Przy ustalaniu wysokości odpłatności za pobyt osoby w domu pomocy społecz-

nej, w składzie rodziny uwzględnia się innych członków rodziny przebywają-
cych w instytucjonalnych placówkach opieki, jeżeli rodzina ponosi odpłatność
za ich pobyt.

Art. 11.

1. W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przy-

znanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgod-
ny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych mo-
że nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie
pomocy w formie świadczenia niepieniężnego.

[2. Brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązy-

waniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedo-
trzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia,
innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa
podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego w miejscu
pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych lub prac społecz-
nie użytecznych, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytu-
cjach rynku pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego
w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić
podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu
świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.]

<2. Brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asy-

stentem rodziny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i sys-
temie pieczy zastępczej, w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmo-
wa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień,
nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
przez osobę bezrobotną lub wykonywania prac społecznie użytecznych, o
których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy, lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakła-
dzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić pod-
stawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu
świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.>

3. W przypadku odmowy przyznania albo ograniczenia wysokości lub rozmiaru

świadczeń z pomocy społecznej należy uwzględnić sytuację osób będących na
utrzymaniu osoby ubiegającej się o świadczenie lub korzystającej ze świadczeń.

Nowe brzmienie ust.
2 w art. 11 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

©Kancelaria Sejmu

s. 10/96

2011-09-07

Art. 12.

W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udo-
kumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wska-
zującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową,
wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania
znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub
nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

Art. 13.

1. Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do

świadczeń z pomocy społecznej.

2. Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy

społecznej. Za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń.

Art. 14.

W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z
dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r.
Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.

), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Rozdział 2

Zadania pomocy społecznej

Art. 15.

Pomoc społeczna polega w szczególności na:

1) przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
2) pracy socjalnej;
3) prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
4) analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z po-

mocy społecznej;

5) realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
6) rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zi-

dentyfikowanych potrzeb.

Art. 16.

1. Obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej spoczywa na jed-

nostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w
zakresie ustalonym ustawą.

2. Gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania za-

dań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz.

509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188
i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr
181, poz. 1524 oraz z 2008 r. Nr 229, poz. 1539.

©Kancelaria Sejmu

s. 11/96

2011-09-07

istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej
niezbędnych potrzeb życiowych.

3. Pomocy nie mogą również odmówić podmioty, którym jednostki samorządu te-

rytorialnego zleciły realizację zadań, na zasadach określonych w art. 25.

Art. 16a.

1. Gmina, powiat i samorząd województwa przygotowują ocenę zasobów pomocy

społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej.

2. Zasoby, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności infrastrukturę, ka-

drę, organizacje pozarządowe i nakłady finansowe na zadania pomocy społecz-
nej bez względu na podmiot je finansujący i realizujący.

3. Ocena, o której mowa w ust. 1, obejmuje osoby i rodziny korzystające z pomocy

społecznej, rodzaje ich problemów oraz ich rozkład ilościowy.

4. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego przedstawia co roku do

dnia 30 kwietnia odpowiednio radzie gminy, radzie powiatu, a do dnia 30
czerwca sejmikowi województwa właściwej jednostki samorządu terytorialnego
ocenę, o której mowa w ust. 1. Ocena wraz z rekomendacjami jest podstawą do
planowania budżetu na rok następny.

Art. 16b.

1. Gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów społecznych, a

samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej.

2. Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:

1) diagnozę sytuacji społecznej;
2) prognozę zmian w zakresie objętym strategią;
3) określenie:

a) celów strategicznych projektowanych zmian,
b) kierunków niezbędnych działań,
c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych,
d) wskaźników realizacji działań.

Art. 17.

1. Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:

1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów spo-

łecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej,
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których
celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;

2) sporządzanie, zgodnie z art. 16a, oceny w zakresie pomocy społecznej;
3) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania oso-

bom tego pozbawionym;

4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych;
5) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych;
6) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków po-

wstałych w wyniku zdarzenia losowego;

7) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na

świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemają-

©Kancelaria Sejmu

s. 12/96

2011-09-07

cym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o
powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia

;

8) przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego;
9) opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która

zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpo-
średniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem ro-
dziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

10) praca socjalna;
11) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych,

w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuń-
czych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

[12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych;]

<12) prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych;>
[13) tworzenie gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną;]
14) dożywianie dzieci;
15) sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym;
16) kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt

mieszkańca gminy w tym domu;

16a) pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwol-

nieniu z zakładu karnego;

17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu woje-

wodzie, również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem
systemu teleinformatycznego;

18) utworzenie i utrzymywanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie

środków na wynagrodzenia pracowników;

19) przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych;
20) opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o

świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

2. Do zadań własnych gminy należy:

1) przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych;
2) przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w

formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze;

3) prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrod-

kach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagają-
cych opieki;

4) podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z

rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osło-
nowych;

5) współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert

pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania infor-
macji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach.

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

Nowe brzmienie pkt
12 oraz przepis
uchylający pkt 13 w
art. 17 wchodzą w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 13/96

2011-09-07

Art. 18.

1. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gmi-

nę należy:

1) (uchylony);

2) (uchylony);

3) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miej-

scu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

4) przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków zwią-

zanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;

5) prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy

dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

6) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,

mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych
oraz rozwój specjalistycznego wsparcia;

przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronie-

nia, posiłku oraz niezbędnego ubrania cudzoziemcom, o których mowa w
art. 5a;

przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, a także udzielanie schronie-

nia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na
pobyt tolerowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

9) wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki.

2. Środki na realizację i obsługę zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet

państwa.

3. Koszty obsługi zadania, o którym mowa w ust. 1 pkt 9, wynoszą 1,5% otrzyma-

nej dotacji celowej na wypłacanie wynagrodzeń za sprawowanie opieki.

Art. 19.

Do zadań własnych powiatu należy:

1) opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów

społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy spo-
łecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest in-
tegracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka – po konsultacji z wła-
ściwymi terytorialnie gminami;

2) prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;
[3) organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pie-

niężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich
dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości
przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym
z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym;

4) zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo po-

zbawionym opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowa-
dzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-
wychowawczych, dla dzieci i młodzieży, w tym placówek wsparcia dzienne-
go o zasięgu ponadgminnym, a także tworzenie i wdrażanie programów po-
mocy dziecku i rodzinie;

5) pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w

całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach za-
stępczych, również na terenie innego powiatu;]

Przepis uchylający
pkt 3–5 oraz nowe
brzmienie pkt 6 i 7 w
art. 19 wchodzą w
życie z dn. 1.01.2012
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 149, poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 14/96

2011-09-07

[6) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynu-

owanie nauki osobom opuszczającym całodobowe placówki opiekuńczo-
wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej
dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska
dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze,
specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapew-
niające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;]

<6) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na konty-

nuowanie nauki osobom opuszczającym domy pomocy społecznej dla
dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek
z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska dla nieletnich,
zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne
ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii zapewniające
całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;>

[7) pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystoso-

waniu się do życia, młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuń-
czo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy spo-
łecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla
matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schro-
niska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-
wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjo-
terapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wycho-
wawcze, mających braki w przystosowaniu się;]

<7) pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności

w przystosowaniu się do życia, młodzieży opuszczającej domy pomocy
społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroniska
dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-
wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki
socjoterapii zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki
wychowawcze, mających braki w przystosowaniu się;>

8) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status

uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, mającym trudności w integracji ze
środowiskiem;

9) (uchylony);

10) prowadzenie i rozwój infrastruktury

domów pomocy społecznej o zasięgu

ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób;

11) prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gmi-

ny oraz powiatowych ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z mało-
letnimi dziećmi i kobiet w ciąży, z wyłączeniem środowiskowych domów
samopomocy i innych ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psy-
chicznymi;

12) prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej;
13) udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach;
14) szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powia-

tu;

15) doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organiza-

cyjnych pomocy społecznej z terenu powiatu;

©Kancelaria Sejmu

s. 15/96

2011-09-07

16) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb, w tym

tworzenie i realizacja programów osłonowych;

17) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu woje-

wodzie, również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem
systemu teleinformatycznego;

18) sporządzanie, zgodnie z art. 16a, oceny w zakresie pomocy społecznej;
19) utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie, w tym

zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Art. 20.

1. Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy:

1) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status

uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, w zakresie indywidualnego programu
integracji, oraz opłacanie za te osoby składek na ubezpieczenie zdrowotne
określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia

;

2) prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburze-

niami psychicznymi;

3) realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej,

mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych
oraz rozwój specjalistycznego wsparcia;

4) udzielanie cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a, pomocy w zakresie in-

terwencji kryzysowej;

[5) finansowanie pobytu w całodobowych placówkach opiekuńczo-

wychowawczych oraz w rodzinach zastępczych dzieciom cudzoziemców
niewymienionych w art. 5;

6) realizacja zadań z dziedziny przysposobienia międzynarodowego dzieci, w

tym zlecanie realizacji tych zadań podmiotom prowadzącym niepubliczne
ośrodki adopcyjno-opiekuńcze wyznaczone przez ministra właściwego do
spraw zabezpieczenia społecznego.]

2. Środki na realizację zadań, o których mowa w ust. 1, zapewnia budżet państwa.
[3. Do zlecania realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 6, nie stosuje się

przepisów dotyczących otwartego konkursu ofert.]

Art. 21.

Do zadań samorządu województwa należy:

1) opracowanie, aktualizowanie i realizacja strategii wojewódzkiej w zakresie

polityki społecznej będącej integralną częścią strategii rozwoju wojewódz-
twa obejmującej w szczególności programy: przeciwdziałania wykluczeniu
społecznemu, wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, pomocy spo-
łecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, współpra-
cy z organizacjami pozarządowymi – po konsultacji z powiatami;

2) organizowanie kształcenia, w tym prowadzenie publicznych szkół służb spo-

łecznych oraz szkolenia zawodowego kadr pomocy społecznej;

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

Przepis uchylający
pkt 5 i 6 w ust. 1
oraz ust. 3 w art. 20
wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 16/96

2011-09-07

3) rozpoznawanie przyczyn ubóstwa oraz opracowywanie regionalnych pro-

gramów pomocy społecznej wspierających samorządy lokalne w działa-
niach na rzecz ograniczania tego zjawiska;

4) inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie pomocy społecz-

nej;

5) organizowanie i prowadzenie regionalnych jednostek organizacyjnych po-

mocy społecznej;

[6) prowadzenie banku danych o wolnych miejscach w całodobowych placów-

kach opiekuńczo-wychowawczych na terenie województwa;]

7) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu woje-

wodzie, również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem
systemu teleinformatycznego;

8) sporządzanie oceny, o której mowa w art. 16a, na podstawie ocen sporzą-

dzonych przez gminy i powiaty z obszaru województwa, uwzględniającej
kwestie i problemy społeczne wynikające z przyjętej strategii wraz z projek-
tami, o których mowa w pkt 3 i przekazanie ich właściwemu wojewodzie do
dnia 31 lipca każdego roku;

9) utworzenie i utrzymanie regionalnego ośrodka polityki społecznej, w tym

zapewnienie środków na wynagrodzenia pracowników.

Art. 22.

Do zadań wojewody należy:

1) ustalanie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej re-

alizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego;

2) stwierdzenie zgodności programów naprawczych w zakresie osiągania stan-

dardów w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz ocena
stopnia ich realizacji;

3) wydawanie i cofanie zezwoleń lub zezwoleń warunkowych na prowadzenie

domów pomocy społecznej oraz wydawanie i cofanie zezwoleń na prowa-
dzenie placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełno-
sprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym
prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej;

[3a) wydawanie i cofanie zezwoleń lub zezwoleń warunkowych na prowadzenie

całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych;]

[4) prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej, placówek zapewniają-

cych całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub
osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podstawie przepisów o
działalności gospodarczej, placówek opiekuńczo-wychowawczych, ośrod-
ków adopcyjno-opiekuńczych, placówek zapewniających miejsca noclegowe
oraz jednostek specjalistycznego poradnictwa;]

<4) prowadzenie rejestru domów pomocy społecznej, placówek zapewnia-

jących całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle cho-
rym lub osobom w podeszłym wieku, w tym prowadzonych na podsta-
wie przepisów o działalności gospodarczej;>

5) koordynowanie działań w zakresie integracji cudzoziemców, którzy uzyskali

w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, w
szczególności w zakresie wskazania im miejsca zamieszkania, oraz prowa-
dzenie rejestru zatwierdzonych indywidualnych programów integracji;

Przepis uchylający
pkt 6 w art. 21
wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 17/96

2011-09-07

[6) wyznaczanie, w uzgodnieniu ze starostami powiatów prowadzących ośrod-

ki adopcyjno-opiekuńcze, ośrodka prowadzącego bank danych o dzieciach
oczekujących na przysposobienie i kandydatach zakwalifikowanych do peł-
nienia funkcji rodziny zastępczej oraz o rodzinach zgłaszających gotowość
przysposobienia dziecka;]

7) realizacja lub zlecanie jednostkom samorządu terytorialnego lub podmiotom

niepublicznym zadań wynikających z programów rządowych;

8) nadzór nad realizacją zadań samorządu gminnego, powiatowego i woje-

wództwa, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych po-
mocy społecznej oraz nad jakością usług, dla których minister właściwy do
spraw zabezpieczenia społecznego określił standardy, w tym standardy
opieki i wychowania, a także nad zgodnością zatrudnienia pracowników
jednostek organizacyjnych pomocy społecznej z wymaganymi kwalifika-
cjami;

[8a) nadzór pedagogiczny w odniesieniu do wychowawców i innych pracow-

ników pedagogicznych zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-
wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych na podstawie przepi-
sów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r.
Nr 97, poz. 674, z późn. zm.

10)

);]

9) kontrola jakości usług, o których mowa w pkt 8, wykonywanych przez

podmioty niepubliczne na podstawie umowy z organami administracji rzą-
dowej i samorządowej;

9a) kontrola jakości usług, o których mowa w pkt 8, wykonywanych przez domy

pomocy społecznej prowadzone nie na zlecenie organu jednostki samorządu
terytorialnego przez podmioty niepubliczne, o których mowa w art. 57 ust. 1
pkt 2–4;

10) kontrola placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełno-

sprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w tym
prowadzonych na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, w za-
kresie standardów usług socjalno-bytowych i przestrzegania praw tych
osób;

11) analiza stanu i skuteczności pomocy społecznej w oparciu o ocenę zasobów

pomocy społecznej przyjętą przez samorząd województwa z uwzględnie-
niem założeń przewidzianych w strategii;

12) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej ministrowi właści-

wemu do spraw zabezpieczenia społecznego, również w formie dokumentu
elektronicznego, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego;

13) realizacja zadań określanych przez ministra właściwego do spraw zabezpie-

czenia społecznego w zakresie utrzymania i rozwoju systemu informatycz-
nego w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej w województwie
oraz współfinansowanie i sprawowanie nadzoru nad jego funkcjonowaniem;

14)

finansowe wspieranie programów w określonym przez wojewodę obszarze

pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialne-
go lub podmioty uprawnione, o których mowa w art. 25 ust. 1; do wyboru
programów stosuje się odpowiednio art. 25, 26, 28–35;

10)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz.

1218 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 80, poz. 542, Nr 102, poz. 689, Nr 158, poz.
1103, Nr 176, poz. 1238, Nr 191, poz. 1369 i Nr 247, poz. 1821, z 2008 r. Nr 145, poz. 917 i Nr
227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 1, poz. 1, Nr 56, poz. 458, Nr 67, poz. 572 i Nr 97, poz. 800.

Przepis uchylający
pkt 3a, 6 i 8a oraz
nowe brzmienie pkt
4 w art. 22 wchodzą
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

©Kancelaria Sejmu

s. 18/96

2011-09-07

15) koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie

zapobiegania handlowi ludźmi oraz wsparcia udzielanego ofiarom handlu
ludźmi.

Art. 23.

1. Do zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego należy:

1) tworzenie koncepcji i określanie kierunków rozwoju w obszarze pomocy

społecznej;

2) zlecanie i finansowanie badań, ekspertyz i analiz w obszarze pomocy spo-

łecznej;

3) monitorowanie standardów, o których mowa w art. 22 pkt 8;
4) analiza skuteczności pomocy społecznej;
5) inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania, a także szkole-

nie kadr;

6) nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy spo-

łecznej i specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny;

7) opracowywanie i finansowanie programów osłonowych;

7a) finansowe wspieranie programów w określonym przez ministra obszarze

pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialne-
go lub podmioty uprawnione, o których mowa w art. 25 ust. 1;

[8) zatwierdzanie w drodze decyzji administracyjnej programów szkolenia ro-

dzin zastępczych;]

9) określanie zadań administracji publicznej w zakresie utrzymania i rozwoju

systemu informatycznego w jednostkach organizacyjnych pomocy społecz-
nej w województwach, przekazywanie środków na współfinansowanie oraz
sprawowanie nadzoru nad funkcjonowaniem tego systemu;

10) współdziałanie z organizacjami pozarządowymi.

1a. Do wyboru programów, o których mowa w ust. 1 pkt 7a, stosuje się odpowiednio

przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i
o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.

11)

1b. Minister może dokonywać kontroli i oceny realizacji programów, które wspiera

finansowo.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) sposób funkcjonowania jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,

standardy dla poszczególnych rodzajów usług, kwalifikacje osób wykonują-
cych te usługi oraz termin dostosowania do wymaganych standardów,
uwzględniając zakres usług, miejsce i sposób ich realizacji oraz konieczność
zapewnienia respektowania praw osób korzystających z usług;

2) standardy działalności zawodowej w jednostkach organizacyjnych pomocy

społecznej, uwzględniając aspekty etyczne tej działalności i konieczność
zapewnienia wysokiej jakości działań;

11)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 116, poz.

1203 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 155, poz. 1298, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 1462 i Nr
249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 94, poz. 651, z 2008 r. Nr 209, poz. 1316, z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr
22, poz. 120 i Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146.

Przepis uchylający
pkt 8 w ust. 1 w art.
23 wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 19/96

2011-09-07

3) tryb kierowania i przyjmowania do jednostek organizacyjnych pomocy spo-

łecznej prowadzonych w ramach wykonywania zadań z zakresu administra-
cji rządowej, warunki i tryb ustalania i pobierania odpłatności, jak również
warunki całkowitego lub częściowego zwalniania z odpłatności za pobyt w
tych jednostkach i korzystanie z ich usług, uwzględniając sytuację material-
ną kierowanych osób.

3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z mi-

nistrem właściwym do spraw informatyzacji, określi, w drodze rozporządzenia:

1) opis systemów teleinformatycznych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 17,

art. 19 pkt 17, art. 21 pkt 7 i art. 22 pkt 12, stosowanych w jednostkach or-
ganizacyjnych pomocy społecznej, zawierający strukturę systemu, wyma-
ganą minimalną funkcjonalność systemu oraz zakres komunikacji między
elementami struktury systemu, w tym zestawienie struktur dokumentów
elektronicznych, formatów danych oraz protokołów komunikacyjnych i szy-
frujących, o których mowa w art. 13 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 17 lute-
go 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.

12)

2) wymagania standaryzujące w zakresie bezpieczeństwa, wydajności i rozwo-

ju systemu,

3) sposób postępowania w zakresie stwierdzania zgodności oprogramowania z

opisem systemu

– mając na uwadze zapewnienie jednorodności zakresu i rodzaju danych, która
umożliwi ich scalanie w zbiór centralny, a także zachowanie zgodności z mi-
nimalnymi wymaganiami i sposobem stwierdzania zgodności oprogramowania,
określonymi na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji
działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

W przypadku gdy realizacja zadań określonych w ustawie jest związana z prze-

kazywaniem informacji za pomocą systemu teleinformatycznego, minister wła-
ściwy do spraw zabezpieczenia społecznego nieodpłatnie udostępni podmiotom
obowiązanym do przekazywania informacji na podstawie niniejszej ustawy
oprogramowanie, które jest zgodne z wymaganiami określonymi przez ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w przepisach wydanych na
podstawie ust. 3.

4a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może utworzyć rejestr

centralny obejmujący dane dotyczące jednostek organizacyjnych pomocy spo-
łecznej, a także dane dotyczące osób i rodzin, którym udzielono świadczeń po-
mocy społecznej, oraz form udzielonej pomocy społecznej, gromadzone przez
jednostki organizacyjne pomocy społecznej na podstawie przepisów ustawy,
oraz może przetwarzać te dane na zasadach określonych w przepisach o ochro-
nie danych osobowych. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej przekazują
dane do rejestru centralnego, wykorzystując oprogramowanie, o którym w mowa
w ust. 4.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, realizując zadania

określone w ustawie związane z przekazywaniem informacji za pomocą środ-
ków komunikacji elektronicznej, uwzględnia zasadę równego traktowania
wszystkich powszechnie użytkowanych w kraju systemów operacyjnych oraz
uwzględnia potrzebę umożliwienia wszystkim podmiotom obowiązanym do

12)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 65 i Nr 73, poz. 501,

z 2008 r. Nr 127, poz. 817 oraz z 2009 r. Nr 157, poz. 1241.

©Kancelaria Sejmu

s. 20/96

2011-09-07

przechowywania informacji w formie dokumentu elektronicznego, stosowania
oprogramowania dostosowanego do używanych systemów informatycznych bez
konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów licencyjnych.

Art. 24.

1. Rada Ministrów może przyjąć rządowy program pomocy społecznej mający na

celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specja-
listycznego wsparcia.

2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki realiza-

cji programu, o którym mowa w ust. 1, uwzględniając potrzebę zapewnienia
efektywności rządowego programu pomocy społecznej.

Art. 25.

1. Organy administracji rządowej i samorządowej, zwane dalej „organami”, mogą

zlecać realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, udzielając dotacji na fi-
nansowanie lub dofinansowanie realizacji zleconego zadania organizacjom poza-
rządowym, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz podmiotom wymienio-
nym w art. 3 ust. 3 tej ustawy, prowadzącym działalność w zakresie pomocy spo-
łecznej, zwanych dalej „podmiotami uprawnionymi”.

2. Zlecanie realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej nie może obejmować:

1) ustalania uprawnień do świadczeń, w tym przeprowadzania rodzinnych wy-

wiadów środowiskowych;

2) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne;
3) wypłaty świadczeń pieniężnych.

3. (uchylony).
4. Zlecenie realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej odbywa się po uprzed-

nim przeprowadzeniu konkursu ofert.

5. Do zlecania zadań, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia

24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Art. 25a.

1. Realizację zadania, którego przedmiotem jest prowadzenie całodobowej placów-

ki opiekuńczo-wychowawczej, utworzonej przed dniem 1 stycznia 2005 r., or-
gan zleca z pominięciem trybów określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003
r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przepis art. 14 tej usta-
wy stosuje się odpowiednio.

2. Organ, po przeprowadzeniu negocjacji, zleca prowadzenie placówki podmiotowi

uprawnionemu, jeżeli spełnione są warunki, o których mowa w ust. 3.

3. Zlecenie realizacji zadania odbywa się w trybie określonym w ust. 2, jeżeli pla-

cówka:

1) jest zarejestrowana w rejestrze wojewody;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 87;
3) zrealizowała zalecenia pokontrolne.

4. Zlecenie realizacji zadania, o którym mowa w ust. 1, może dotyczyć prowadze-

nia placówki na terenie innego powiatu, jeżeli powiat miejsca położenia placów-
ki nie wniesie sprzeciwu w terminie 1 miesiąca od dnia dostarczenia mu projek-
tu umowy o realizację zadania.

©Kancelaria Sejmu

s. 21/96

2011-09-07

Art. 26–35. (uchylone)

Dział II

Świadczenia z pomocy społecznej

Rozdział 1

Zasiłki i usługi

Art. 36.

Świadczeniami z pomocy społecznej są:

1) świadczenia pieniężne:

a) zasiłek stały,
b) zasiłek okresowy,
c) zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
d) zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
[e) pomoc dla rodzin zastępczych,]
f) pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
g) świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych

z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rze-
czypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,

h) wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przy-

znane przez sąd;

2) świadczenia niepieniężne:

a) praca socjalna,
b) bilet kredytowany,
c) składki na ubezpieczenie zdrowotne,
d) składki na ubezpieczenia społeczne,
e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
f) sprawienie pogrzebu,
g) poradnictwo specjalistyczne,
h) interwencja kryzysowa,
i) schronienie,
j) posiłek,
k) niezbędne ubranie,
l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz

w rodzinnych domach pomocy,

m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w

ośrodkach wsparcia,

n) mieszkanie chronione,
o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
[p) opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-

wychowawczej,]

Przepis uchylający
lit. e w pkt 1 oraz lit.
p i r w pkt 2 w art.
36 wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

©Kancelaria Sejmu

s. 22/96

2011-09-07

q) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym

w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na
zagospodarowanie – w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,

[r) szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez

ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.]

Art. 37.

1. Zasiłek stały przysługuje:

1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu

wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od
kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;

2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu

wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również do-
chód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w
rodzinie.

2. Zasiłek stały ustala się w wysokości:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium

dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym
że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418

13)

zł miesięcznie;

2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na

osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

3. Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
4. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia

pielęgnacyjnego lub dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty
prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego
pobierania, zasiłek stały nie przysługuje.

5. Osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się o przyjęcie

do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed przyjęciem do
domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce w takim
domu była uprawniona do zasiłku stałego.

Art. 38.

1. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą cho-

robę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia
uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium do-

chodowego osoby samotnie gospodarującej;

2) rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.

2. Zasiłek okresowy ustala się:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy mię-

dzy kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej
osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;

2) w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodo-

wym rodziny a dochodem tej rodziny.

13)

Kwota jest ustalana zgodnie z art. 9 ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 23/96

2011-09-07

3. Kwota zasiłku okresowego ustalona zgodnie z ust. 2 nie może być niższa niż

50% różnicy między:

1) kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej

osoby;

2) kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.

4. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.

4a. W przypadku podjęcia zatrudnienia przez osobę objętą kontraktem socjalnym

pobierającą zasiłek okresowy, może być on wypłacany nadal niezależnie od do-
chodu, do dnia wynikającego z decyzji przyznającej zasiłek okresowy, nie dłużej
jednak niż do 2 miesięcy od dnia, w którym osoba została zatrudniona.

4b. Zasiłek okresowy jest wypłacany niezależnie od dochodu w sytuacji określonej

w ust. 4a nie częściej niż raz na 2 lata.

5. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy spo-

łecznej na podstawie okoliczności sprawy.

6. Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć minimalne kwoty zasiłku

okresowego, o których mowa w ust. 2 i 3.

Art. 39.

1. W celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek

celowy.

2. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub ca-

łości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych
przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a
także kosztów pogrzebu.

3. Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości

uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w
Narodowym Funduszu Zdrowia

14)

może być przyznany zasiłek celowy na pokry-

cie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.

4. Zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego.

Art. 39a.

1. Zasiłek celowy może być przyznany również w celu realizacji postanowień kon-

traktu socjalnego.

2. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1, może być wypłacany niezależnie od

dochodu, przez okres do 2 miesięcy od dnia, w którym osoba objęta kontraktem
socjalnym, w trakcie jego realizacji, stała się osobą zatrudnioną.

Art. 40.

1. Zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które ponio-

sły straty w wyniku zdarzenia losowego.

2. Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły

straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.

3. Zasiłek celowy, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być przyznany niezależnie od

dochodu i może nie podlegać zwrotowi.

14)

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 24/96

2011-09-07

Art. 41.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach prze-
kraczających kryterium dochodowe może być przyznany:

1) specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kry-

terium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie
podlega zwrotowi;

2) zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem

zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

Art. 42.

1. Za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawo-

wania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym człon-
kiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeń-
stwem, ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód
na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150% kwoty kryterium
dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiąz-
kowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie
otrzymuje emerytury albo renty. Dotyczy to również osób, które w związku
z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie.

2. Przez ojca i matkę, o których mowa w ust. 1, należy rozumieć również ojca i

matkę współmałżonka.

3. Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad osobami, o któ-

rych mowa w ust. 1, stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego w zaświad-
czeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku
o przyznanie świadczenia.

4. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej przepi-

sami o systemie ubezpieczeń społecznych jest opłacana przez okres sprawowa-
nia opieki.

5. Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysługuje osobie, która:

1) w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia ukończyła 50 lat i nie

posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszące-
go co najmniej 10 lat;

2) posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat

w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

6. Przy ustalaniu okresu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 5, okresy nieskład-

kowe ustala się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych
okresów składkowych.

Art. 43.

1. Osobie albo rodzinie gmina może przyznać pomoc w formie pieniężnej lub rze-

czowej, w celu ekonomicznego usamodzielnienia.

2. Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia może być

przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej
pożyczki.

3. Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się w umo-

wie z gminą.

©Kancelaria Sejmu

s. 25/96

2011-09-07

4. Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do

szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.

5. Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia następuje

przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorgani-
zowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełno-
sprawnym.

6. Przedmioty, o których mowa w ust. 5, są udostępniane na podstawie umowy

użyczenia.

7. Podstawą odmowy przyznania albo ograniczenia rozmiarów pomocy na ekono-

miczne usamodzielnienie może być uchylanie się przez osobę lub rodzinę ubie-
gającą się o pomoc od podjęcia odpowiedniej pracy w rozumieniu przepisów o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu

15)

albo poddania się przeszkoleniu

zawodowemu.

8. Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba lub

rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.

9. W sprawach, o których mowa w ust. 1–8, gmina współdziała z powiatowym

urzędem pracy.

10. Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe warunki i

tryb przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie.

Art. 44.

Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyzna-
niem zmarłego.

Art. 45.

1. Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin

w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest:

1) z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i

samodzielności życiowej;

2) ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji dzia-

łań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków spo-
łeczności.

2. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny.
3. W pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody i techniki,

stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia.

4. Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany

dochód.

Art. 46.

1. Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzin-

ne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują po-
trzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu
na posiadany dochód.

15)

Obecnie: przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415), która weszła w życie z dniem 1 czerwca 2004 r., stosownie
do art. 145 tej ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 26/96

2011-09-07

2. Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących

przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecz-
nego, ochrony praw lokatorów.

3. Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilak-

tyki i terapii.

[4. Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania

rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych
oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.]

<4. Poradnictwo rodzinne obejmuje problemy funkcjonowania rodziny, w tym

problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.>

Art. 46a.

1. Wojewoda prowadzi rejestr jednostek specjalistycznego poradnictwa.
2. Rejestr jest jawny.
3. Wojewoda corocznie, do dnia 30 czerwca, ogłasza rejestr w wojewódzkim

dzienniku urzędowym oraz publikuje na przedmiotowej stronie internetowej.

Art. 47.

1. Interwencja kryzysowa stanowi zespół interdyscyplinarnych działań podejmo-

wanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji
kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodziel-
nego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w
stan chronicznej niewydolności psychospołecznej.

2. Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany

dochód.

3. W ramach interwencji kryzysowej udziela się natychmiastowej specjalistycznej

pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb – poradnictwa socjalnego
lub prawnego, w sytuacjach uzasadnionych – schronienia do 3 miesięcy.

3a. Cudzoziemcom, o których mowa w art. 5a, można udzielić schronienia na okres

zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, o którym mowa w art. 53 i art.
53a ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach.

4. Matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znaj-

dujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej
znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i ko-
biet w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie
z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, standard obowiązujących podstawowych usług świadczonych przez
domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz tryb kierowania i
przyjmowania do takich domów, uwzględniając możliwości odizolowania ubie-
gających się o pomoc osób od sprawcy przemocy i przezwyciężenia sytuacji
kryzysowej.

Art. 48.

1. Osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeże-

li jest tego pozbawiona.

Nowe brzmienie ust.
4 w art. 46 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

©Kancelaria Sejmu

s. 27/96

2011-09-07

2. Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noc-

legowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych
miejscach do tego przeznaczonych.

3. Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez dostarczenie osobie potrzebują-

cej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości
oraz pory roku.

4. Pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie

przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić.

5. Pomoc, o której mowa w ust. 4, przyznana dzieciom i młodzieży w okresie nauki

w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków.

Art. 48a.

1. Wojewoda prowadzi rejestr placówek zapewniających miejsca noclegowe.
2. Rejestr jest jawny.
3. Wojewoda corocznie, do dnia 30 czerwca, ogłasza rejestr w wojewódzkim

dzienniku urzędowym oraz publikuje na przedmiotowej stronie internetowej.

Art. 49.

1. Osoba bezdomna może zostać objęta indywidualnym programem wychodzenia z

bezdomności, polegającym na wspieraniu osoby bezdomnej w rozwiązywaniu
jej problemów życiowych, w szczególności rodzinnych i mieszkaniowych, oraz
pomocy w uzyskaniu zatrudnienia.

2. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności jest opracowywany przez

pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej wraz z osobą bezdomną i
podlega zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka.

3. Jeżeli osoba bezdomna przebywa w schronisku lub domu dla bezdomnych, in-

dywidualny program wychodzenia z bezdomności może być opracowany przez
pracownika socjalnego zatrudnionego w tej placówce, z zastrzeżeniem ust. 5.

4. Realizatorem indywidualnego programu wychodzenia z bezdomności w przy-

padku, o którym mowa w ust. 3, jest schronisko lub dom dla bezdomnych.

5. Jeżeli indywidualny program wychodzenia z bezdomności wykracza poza będące

w dyspozycji placówki środki pomocy lub zachodzi konieczność objęcia osoby
bezdomnej ubezpieczeniem zdrowotnym, podlega on zatwierdzeniu przez kie-
rownika ośrodka pomocy społecznej. W takim przypadku w programie wskazuje
się podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych postanowień pro-
gramu.

6. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności powinien uwzględniać sytu-

ację osoby bezdomnej oraz zapewniać szczególne wspieranie osobie aktywnie
uczestniczącej w wychodzeniu z bezdomności.

7. Indywidualny program wychodzenia z bezdomności, stosownie do potrzeb osoby

bezdomnej, może uwzględniać wszelkie środki pomocy, jakimi dysponuje ośro-
dek pomocy społecznej realizujący program.

8. Za osobę bezdomną objętą indywidualnym programem wychodzenia z bezdom-

ności ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na

©Kancelaria Sejmu

s. 28/96

2011-09-07

zasadach określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodo-
wym Funduszu Zdrowia

16)

Art. 50.

1. Osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga

pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług
opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

2. Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane

również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie
niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

3. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życio-

wych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę
możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.

4. Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych po-

trzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone
przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

5. Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres,

okres i miejsce świadczenia.

6. Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i

odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłą-
czeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psy-
chicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia
od opłat, jak również tryb ich pobierania.

7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z mi-

nistrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje
specjalistycznych usług opiekuńczych i kwalifikacje osób świadczących te usłu-
gi oraz warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi opie-
kuńcze świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi, jak również warunki
częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, ze względu na szczególne
potrzeby osób korzystających z usług, uwzględniając sytuację materialną tych
osób.

Art. 51.

1. Osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają

częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych,
mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub
posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia.

2. Ośrodek wsparcia jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego

pobytu.

3. W ośrodku wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego

pobytu.

4. Ośrodkiem wsparcia, o którym mowa w ust. 1–3, może być ośrodek wsparcia dla

osób z zaburzeniami psychicznymi, dzienny dom pomocy, dom dla matek z ma-
łoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych oraz klub
samopomocy.

16)

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 29/96

2011-09-07

Art. 51a.

1. Ośrodkami wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi są: środowiskowy

dom samopomocy lub klub samopomocy dla osób z zaburzeniami psychiczny-
mi, zwanych dalej „uczestnikami”, które w wyniku upośledzenia niektórych
funkcji organizmu lub zdolności adaptacyjnych wymagają pomocy do życia w
środowisku rodzinnym i społecznym, w szczególności w celu zwiększania za-
radności i samodzielności życiowej, a także ich integracji społecznej.

2. Środowiskowy dom samopomocy świadczy usługi w ramach indywidualnych

lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów umiejętności społecznych,
polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności w zakresie
czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym.

3. Okres korzystania z miejsca całodobowego pobytu w środowiskowym domu sa-

mopomocy nie może być jednorazowo dłuższy niż 3 miesiące, z możliwością
przedłużenia do 6 miesięcy w uzasadnionych przypadkach, przy czym maksy-
malny okres pobytu całodobowego osoby w roku kalendarzowym nie może być
dłuższy niż 8 miesięcy.

4. Zakres usług świadczonych w klubach samopomocy ustala właściwy organ jed-

nostki samorządu terytorialnego prowadzącej klub samopomocy w uzgodnieniu
z wojewodą.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) sposób funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy,
2) tryb kierowania i przyjmowania do środowiskowych domów samopomocy,
3) kwalifikacje osób świadczących usługi,
4) standardy usług świadczonych przez środowiskowe domy samopomocy,
5) termin dostosowania środowiskowych domów samopomocy do wymaga-

nych standardów

– uwzględniając potrzeby i możliwości psychofizyczne osób kierowanych do śro-

dowiskowych domów samopomocy, a także konieczność zapewnienia sprawne-
go funkcjonowania tych domów.

Art. 51b.

1. Odpłatność miesięczną za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia osobom

z zaburzeniami psychicznymi, ustala się w wysokości 5% kwoty dochodu osoby
samotnie gospodarującej lub kwoty dochodu na osobę w rodzinie, jeżeli dochód
osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie przekracza kwo-
tę 250% odpowiedniego kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 8 ust. 1
pkt 1 i 2.

2. Korzystanie z usług klubów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi

jest nieodpłatne.

3. Odpłatność za usługi całodobowe w ośrodkach wsparcia dla osób z zaburzeniami

psychicznymi ustala się w wysokości 70% dochodu osoby korzystającej z usług,
proporcjonalnie do okresu jej pobytu.

4. Odpłatność, o której mowa w ust. 1 i 3, nie może być wyższa niż średnia mie-

sięczna kwota dotacji na jednego uczestnika, o której mowa w art. 51c ust. 3,
wyliczona dla ośrodka wsparcia, w którym osoba przebywa.

©Kancelaria Sejmu

s. 30/96

2011-09-07

5. Decyzję o skierowaniu do ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicz-

nymi i decyzję ustalającą odpłatność za korzystanie z usług w tych ośrodkach
wydaje właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej lub
zlecającej prowadzenie ośrodka wsparcia dla osób z zaburzeniami psychiczny-
mi.

6. Organ, o którym mowa w ust. 5, może zwolnić osoby zobowiązane do odpłatno-

ści za usługi w ośrodkach wsparcia, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z
tej odpłatności. Przepis art. 64 stosuje się odpowiednio.

7. Dochody z tytułu odpłatności za usługi świadczone w ośrodkach wsparcia dla

osób z zaburzeniami psychicznymi stanowią dochód budżetu państwa.

Art. 51c.

1. Jednostka samorządu terytorialnego może, w uzgodnieniu z wojewodą, utworzyć

ośrodek wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub uruchomić nowe
miejsca w takim ośrodku, z uwzględnieniem możliwości ich sfinansowania ze
środków budżetu państwa.

2. Miesięczną kwotę dotacji z budżetu państwa na pokrycie bieżących kosztów

prowadzenia ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi ustala
wojewoda jako iloczyn aktualnej liczby osób korzystających z usług w tych
ośrodkach oraz średniej miesięcznej wojewódzkiej kwoty dotacji na jednego
uczestnika, nie wyższą jednak niż średnia miesięczna kwota dotacji wyliczona
dla województwa.

3. Wojewoda corocznie ustala średnią miesięczną wojewódzką kwotę dotacji na

jednego uczestnika odrębnie dla środowiskowych domów samopomocy, klubów
samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, nie wyższą jednak niż
średnia miesięczna kwota dotacji wyliczona dla województwa.

4. Kwota dotacji ustalana zgodnie z ust. 2 może być zwiększona, nie więcej jednak

niż o 20%, w zależności od liczby uczestników oraz zakresu, jakości i rodzaju
świadczonych usług.

Art. 52.

1. W przypadku braku możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu za-

mieszkania osoba wymagająca z powodu wieku lub niepełnosprawności pomocy
innych osób może korzystać z usług opiekuńczych i bytowych w formie rodzin-
nego domu pomocy.

2. Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świad-

czonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego
dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób
wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie.

3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, standardy, rodzaj i zakres usług bytowych i opiekuńczych świad-
czonych przez rodzinny dom pomocy, warunki kierowania, odpłatności
i nadzoru nad rodzinnymi domami pomocy, kierując się potrzebą zapewnienia
właściwej opieki osobom umieszczonym w rodzinnym domu pomocy.

©Kancelaria Sejmu

s. 31/96

2011-09-07

Art. 53.

[1. Osobie, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność

lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie
wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w
szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie opuszczającej rodzinę
zastępczą, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wycho-
wawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczy-
pospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, może być przy-
znany pobyt w mieszkaniu chronionym.]

<1. Osobie, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełno-

sprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codzien-
nym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę
całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi,
osobie opuszczającej pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy,
zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospo-
litej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, może być przy-
znany pobyt w mieszkaniu chronionym.>

2. Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam

przebywające, pod opieką specjalistów, do prowadzenia samodzielnego życia
lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Mieszka-
nie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku,
w integracji ze społecznością lokalną.

3. Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyj-

ną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, rodzaj i zakres wsparcia świadczonego w mieszkaniach chronio-
nych, warunki kierowania i pobytu w mieszkaniach chronionych, kierując się
potrzebą zapewnienia właściwego wsparcia osobom kierowanym do mieszkania
chronionego.

Art. 53a.

1. Wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez

sąd. Wynagrodzenie to obliczone w stosunku miesięcznym nie może przekraczać
1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez
wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Staty-
stycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia.

2. Udzielenie świadczeń w postaci wynagrodzenia za sprawowanie opieki nie wy-

maga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania de-
cyzji administracyjnej.

Rozdział 2

Domy pomocy społecznej

Art. 54.

1. Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepeł-

nosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu,
której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych,
przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

Nowe brzmienie ust.
1 w art. 53 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

©Kancelaria Sejmu

s. 32/96

2011-09-07

2. Osobę, o której mowa w ust. 1, kieruje się do domu pomocy społecznej odpo-

wiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kie-
rowanej, z zastrzeżeniem ust. 2a, chyba że okoliczności sprawy wskazują ina-
czej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na
umieszczenie w domu pomocy społecznej.

2a. W przypadku gdy przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie w domu

pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca zamieszkania
osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące, osobę, o której mowa w ust. 1, kie-
ruje się na jej wniosek do domu pomocy społecznej tego samego typu zlokali-
zowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, w którym
przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie jest krótszy niż 3 miesiące.

3. Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest przez starostę

do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub placówki pielęgnacyjno-opiekuńczej.

4. W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawi-

ciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej
lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej lub
dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego
sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna –
prokuratora.

Art. 55.

1. Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i

edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wyni-
kających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających, zwanych dalej
„mieszkańcami domu”.

2. Organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług świadczonych

przez dom uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie
bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej
sprawności.

3. Dom pomocy społecznej może również świadczyć usługi opiekuńcze i specjali-

styczne usługi opiekuńcze dla osób w nim niezamieszkujących.

Art. 56.

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą
się na następujące typy domów, dla:

1) osób w podeszłym wieku;
2) osób przewlekle somatycznie chorych;
3) osób przewlekle psychicznie chorych;
4) dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5) dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6) osób niepełnosprawnych fizycznie.

Art. 56a.

1. Dom pomocy społecznej może być prowadzony w jednym budynku łącznie dla:

1) osób w podeszłym wieku oraz osób przewlekle somatycznie chorych;
2) osób przewlekle somatycznie chorych oraz osób niepełnosprawnych fizycz-

nie;

3) osób w podeszłym wieku oraz osób niepełnosprawnych fizycznie;

©Kancelaria Sejmu

s. 33/96

2011-09-07

4) osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie oraz dzieci i młodzieży

niepełnosprawnych intelektualnie.

2. Typy domów pomocy społecznej mogą być łączone w inny sposób niż określony

w ust. 1, pod warunkiem usytuowania każdego z nich w odrębnym budynku.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, dom pomocy społecznej świadczy

usługi na poziomie obowiązującego standardu odpowiednio dla każdego typu
domu.

Art. 57.

1. Domy pomocy społecznej mogą prowadzić, po uzyskaniu zezwolenia wojewody:

1) jednostki samorządu terytorialnego;
2) Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje spo-

łeczne, fundacje i stowarzyszenia;

3) inne osoby prawne;
4) osoby fizyczne.

2. Zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej wydaje wojewoda wła-

ściwy ze względu na położenie domu.

3. Wojewoda wydaje zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej, jeżeli

podmiot o nie występujący:

1) spełnia warunki określone w niniejszej ustawie;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2;
3) złoży wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy spo-

łecznej.

3a. Wniosek o zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej zawiera:

1) nazwę podmiotu, jego siedzibę i adres, a w przypadku osoby fizycznej także

dane osobowe (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, o ile
osoba taki posiada);

2) numer w rejestrze przedsiębiorców albo w Centralnej Ewidencji i Informacji

o Działalności Gospodarczej albo wskazanie dokumentu określającego sta-
tus prawny podmiotu;

3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);
4) numer identyfikacyjny REGON;
5) nazwę, adres i typ domu pomocy społecznej;
6) liczbę miejsc przeznaczonych dla mieszkańców domu;
7) strukturę zatrudnienia i zakres świadczonych usług przez poszczególne gru-

py personelu.

3b. Do wniosku o zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej należy do-

łączyć:

1) kopię dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do nieruchomości, na któ-

rej jest usytuowany dom;

2) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych odrębnymi

przepisami;

3) regulamin organizacyjny domu pomocy społecznej lub jego projekt;
4) w przypadku podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 2–4:

©Kancelaria Sejmu

s. 34/96

2011-09-07

a) dokumenty potwierdzające status prawny podmiotu, w przypadku gdy

nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców lub zgłoszeniu do
Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,

b) informację o sposobie finansowania domu,
c) zaświadczenie, że osoba, która będzie kierowała domem jest zdolna ze

względu na stan zdrowia do kierowania domem,

d) zaświadczenie albo oświadczenie o niezaleganiu z płatnościami wobec

urzędu skarbowego i składkami do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
oraz

e) zaświadczenie albo oświadczenie o niekaralności za przestępstwo po-

pełnione umyślnie osoby, która będzie kierowała domem.

3c. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3b pkt 4 lit. d i e, składa się pod rygorem

4. Zezwolenie wydaje się po przeprowadzeniu wizytacji obiektu, w którym usytu-

owany jest dom pomocy społecznej.

5. Zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej wydaje się na czas nie-

określony.

6. Wojewoda prowadzi rejestr domów pomocy społecznej. Wojewoda corocznie, do

dnia 30 czerwca, ogłasza rejestr domów pomocy społecznej w wojewódzkim
dzienniku urzędowym.

7. Bez zgody wojewody właściwe organy samorządu województwa, powiatu i mia-

sta na prawach powiatu nie mogą zmienić przeznaczenia oraz typu domu pomo-
cy społecznej i ośrodka wsparcia.

8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) sposób funkcjonowania określonych typów domów pomocy społecznej i

obowiązujący standard podstawowych usług świadczonych przez domy
pomocy społecznej,

2) wzór wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy spo-

łecznej,

3) tryb kierowania i przyjmowania osób ubiegających się o przyjęcie do domu

pomocy społecznej

– uwzględniając indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne miesz-

kańców domów oraz osób kierowanych do domów pomocy społecznej.

Art. 57a.

1. Jeżeli podmiot, któremu wydano zezwolenie na prowadzenie domu pomocy spo-

łecznej:

1) przestał spełniać warunki określone w niniejszej ustawie,
2) przestał spełniać standardy, o których mowa w art. 55 ust. 1 i 2,
3) nie przedstawi na żądanie wojewody w wyznaczonym terminie aktualnych

dokumentów, oświadczeń lub informacji, o których mowa w art. 57 ust. 3b

©Kancelaria Sejmu

s. 35/96

2011-09-07

– wojewoda wyznacza dodatkowy termin na spełnienie warunków lub standar-

dów albo na dostarczenie wymaganych dokumentów, oświadczeń lub informa-
cji.

2. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, wojewoda cofa

zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej.

3. W przypadku cofnięcia zezwolenia, wojewoda wykreśla dom z rejestru domów

pomocy społecznej.

Art. 58.

1. Wydatki związane z zapewnieniem całodobowej opieki mieszkańcom oraz za-

spokajaniem ich niezbędnych potrzeb bytowych i społecznych w całości pokry-
wa dom pomocy społecznej.

2. Dom pomocy społecznej umożliwia i organizuje mieszkańcom pomoc w korzy-

staniu ze świadczeń zdrowotnych przysługujących im na podstawie odrębnych
przepisów.

3. Dom pomocy społecznej pokrywa opłaty ryczałtowe i częściową odpłatność do

wysokości limitu ceny, przewidziane w przepisach o powszechnym ubezpiecze-
niu w Narodowym Funduszu Zdrowia

17)

4. Dom pomocy społecznej może pokryć wydatki ponoszone na niezbędne usługi

pielęgnacyjne w zakresie wykraczającym poza uprawnienia wynikające z prze-
pisów o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia

18)

Art. 59.

1. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę

za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej oso-
by w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

2. Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy pro-

wadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom po-
mocy społecznej. W przypadku regionalnych domów pomocy społecznej decy-
zję wydaje marszałek województwa, z zastrzeżeniem ust. 5.

3. W razie niemożności umieszczenia w domu pomocy społecznej z powodu braku

wolnych miejsc, powiadamia się osobę o wpisaniu na listę oczekujących oraz o
przewidywanym terminie oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy spo-
łecznej.

4. Przepisy ust. 1–3 stosuje się do domów pomocy społecznej prowadzonych na

zlecenie organów jednostek samorządu terytorialnego.

5. W przypadku regionalnego domu pomocy społecznej finansowanego z docho-

dów własnych samorządu województwa decyzję o skierowaniu wydaje organ
gminy, a decyzję o umieszczeniu i opłacie za pobyt wydaje marszałek woje-
wództwa na podstawie art. 61 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1, przy czym art. 64 stosuje
się odpowiednio.

17)

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

18)

Obecnie: przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso-

wanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027), która weszła w życie z dniem
1 października 2004 r., stosownie do art. 229 pkt 2 lit. a tej ustawy.

©Kancelaria Sejmu

s. 36/96

2011-09-07

Art. 60.

1. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego mie-

sięcznego kosztu utrzymania.

2. Średni

miesięczny koszt utrzymania mieszkańca:

1) w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym – ustala wójt (burmistrz,

prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie
później niż do dnia 31 marca każdego roku;

2) w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym – ustala starosta i ogła-

sza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 mar-
ca każdego roku;

3) w regionalnym domu pomocy społecznej – ustala marszałek województwa i

ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31
marca każdego roku.

3. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 2, stanowi podstawę do ustalenia odpłatności

za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po
miesiącu, w którym zostało opublikowane. Do tego czasu odpłatność za pobyt w
domu pomocy społecznej ustala się na podstawie ogłoszenia z roku po-
przedniego.

4. W domu pomocy społecznej, który rozpoczął działalność, średni miesięczny

koszt utrzymania mieszkańca ustala się w wysokości średniej wojewódzkiej
kwoty średniego kosztu utrzymania w domach pomocy społecznej danego typu.

5. W celu ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy

społecznej, który nie był prowadzony przez cały rok kalendarzowy, kwotę kosz-
tów działalności domu wynikającą z utrzymania mieszkańców z roku poprzed-
niego dzieli się przez liczbę miesięcy w roku przypadających po miesiącu wyda-
nia zezwolenia na prowadzenie domu.

Art. 61.

1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w ko-

lejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawo-

wy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnosze-
nia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

2. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu

nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przy-

padku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie
więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art.

103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy

niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jed-
nak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niż-
sza niż 300% tego kryterium,

©Kancelaria Sejmu

s. 37/96

2011-09-07

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest

wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym
że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niż-
sza niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w

wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy
społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i
2.

2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione

w ust. 2.

2b. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, gmina wnosi opłatę w wysokości róż-

nicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłata-
mi wnoszonymi przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a.

2c. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, art. 103 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

3. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 2a,

z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo
wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydat-
ków.

4. Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-

rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stano-
wiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z
tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kie-
szonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.

Art. 62.

1. Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek banko-

wy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:

1) z emerytury lub renty mieszkańca domu – przez właściwy organ emerytal-

no-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;

2) z zasiłku stałego mieszkańca domu – przez ośrodek pomocy społecznej do-

konujący wypłaty świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej
przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

2. Osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2a, wnoszą opłatę ustaloną

zgodnie z art. 61 ust. 2 pkt 2 i ust. 2c do kasy lub na rachunek bankowy gminy,
z której mieszkaniec domu został skierowany; opłatę tę gmina wraz z opłatą, o
której mowa w art. 61 ust. 2 pkt 3, przekazuje na rachunek bankowy właściwego
domu pomocy społecznej.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 2, przeznacza się na utrzymanie domu pomocy

społecznej.

Art. 63.

1. Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt

w domu pomocy społecznej, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby, nie
ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej 21 dni
w roku kalendarzowym.

2. Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i docho-

du osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności nie-

s. 38/96

2011-09-07

przekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w
domu rodzinnym.

Art. 64.

Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich
wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecz-

nej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezro-

bocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powsta-
łe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wy-

nagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowu-

je dziecko.

Art. 65.

1. Do domów pomocy społecznej prowadzonych przez podmioty niepubliczne, o

których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2–4, jeżeli nie są one prowadzone na zlecenie
organu jednostki samorządu terytorialnego, nie stosuje się art. 59–64.

2. W przypadku braku miejsc w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym lub

powiatowym gmina może kierować osoby tego wymagające do domu pomocy
społecznej, który nie jest prowadzony na zlecenie wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) lub starosty. W takim przypadku stosuje się odpowiednio art. 61–64, z
tym że wysokość opłaty za pobyt w takim domu określa umowa zawarta przez
gminę z podmiotem prowadzącym dom.

Art. 66.

Rada gminy może określić, w drodze uchwały, dla osób, o których mowa w art. 61
ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, korzystniejsze warunki ustalania opłat za pobyt w domu
pomocy społecznej o zasięgu gminnym, częściowego lub całkowitego zwolnienia z
tych opłat, zwrotu należności za okres nieobecności osoby w domu.

Rozdział 3

Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej

całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym

lub osobom w podeszłym wieku

Art. 67.

1. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej cało-

dobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w
podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody.

2. Wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli podmiot o nie występujący:

1) spełnia warunki określone w niniejszej ustawie;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 68;
3) przedstawi:

a) wniosek o zezwolenie,

s. 39/96

2011-09-07

b) dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, na której

jest usytuowany dom,

zaświadczenie właściwego organu potwierdzające możliwość użytko-
wania obiektu określonego w kategorii XI załącznika do ustawy z dnia
7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118,
z późn. zm.

19)

d) koncepcję prowadzenia placówki,
e) informację o sposobie finansowania placówki i niezaleganiu z płatno-

ściami wobec urzędu skarbowego i składkami do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych,

f) informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności osoby, która

będzie kierowała placówką, i zaświadczenie, że ze względu na stan
zdrowia jest ona zdolna do prowadzenia placówki.

3. Wojewoda prowadzi rejestr placówek, o których mowa w ust. 1. Rejestr jest

jawny.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, tryb postępowania w sprawach dotyczących wydawania i cofania
zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia
placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, prze-
wlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku i wzór wniosku o zezwolenie,
uwzględniając konieczność zapewnienia właściwej opieki osobom przebywają-
cym w takich placówkach.

Art. 68.

1. Opieka w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnospraw-

nym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku polega na świadczeniu
przez całą dobę usług:

1) opiekuńczych zapewniających:

a) udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,
b) pielęgnację, w tym pielęgnację w czasie choroby,
c) opiekę higieniczną,
d) niezbędną pomoc w załatwianiu spraw osobistych,
e) kontakty z otoczeniem;

2) bytowych zapewniających:

a) miejsce pobytu,
b) wyżywienie,
c) utrzymanie czystości.

2. Sposób świadczenia usług powinien uwzględniać stan zdrowia, sprawność fi-

zyczną i intelektualną oraz indywidualne potrzeby i możliwości osoby przeby-
wającej w placówce, a także prawa człowieka, w tym w szczególności prawo do
godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa.

3. Usługi opiekuńcze powinny zapewniać:

19)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz.

1217, z 2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880, Nr 191, poz. 1373 i Nr 247,
poz. 1844, z 2008 r. Nr 145, poz. 914, Nr 199, poz. 1227, Nr 206, poz. 1287, Nr 210, poz. 1321 i
Nr 227, poz. 1505, oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97, Nr 31, poz. 206, Nr 160, poz. 1267 i Nr 161, poz.
1279.

s. 40/96

2011-09-07

1) pomoc w czynnościach życia codziennego, w miarę potrzeby pomoc w ubie-

raniu się, jedzeniu, myciu i kąpaniu;

2) organizację czasu wolnego;
3) pomoc w zakupie odzieży i obuwia;
4) pielęgnację w chorobie oraz pomoc w korzystaniu ze świadczeń zdrowot-

nych.

4. Miejsce pobytu powinno spełniać następujące warunki:

1) budynek i jego otoczenie – bez barier architektonicznych;
2) w budynkach wielokondygnacyjnych bez wind – pokoje mieszkalne usytu-

owane na parterze;

3) pokoje mieszkalne – nie więcej niż trzyosobowe, z tym że:

a) pokój jednoosobowy – nie mniejszy niż 9 m

b) pokój dwu- i trzyosobowy – o powierzchni nie mniejszej niż po 6 m

osobę,

c) pokoje mieszkalne – wyposażone w łóżko lub tapczan, szafę, stół, krze-

sła i szafkę nocną dla każdej osoby,

d) pokój mieszkalny uznaje się za spełniający wymaganą normę, o której

mowa w lit. a i b, jeśli odstępstwo od wymaganej powierzchni nie jest
większe niż 5%.

4a. Jeżeli pokój zajmują wyłącznie osoby leżące może być on czteroosobowy, a jego

powierzchnia nie może być mniejsza niż 6m

na osobę. Pokój uznaje się za speł-

niający wymaganą normę jeśli odstępstwo od wymaganej powierzchni nie jest
większe niż 5%.

5. Placówka, o której mowa w ust. 1, powinna posiadać:

1) pokój dziennego pobytu służący jako jadalnia;
2) pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia;
3) jedną łazienkę dla nie więcej niż pięciu osób i jedną toaletę dla nie więcej

niż czterech osób, wyposażone w uchwyty ułatwiające osobom mniej
sprawnym korzystanie z tych pomieszczeń, z tym że jeśli liczba osób leżą-
cych przekracza 50% ogólnej liczby mieszkańców, dopuszcza się zmniej-
szenie liczby tych pomieszczeń o 25%.

5a. Placówki mieszczące się w budynkach wpisanych do rejestru zabytków są obo-

wiązane spełnić warunki, o których mowa w ust. 4 i 5, w zakresie, w jakim nie
narusza to przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opie-
ce nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.

20)

6. Placówka, o której mowa w ust. 1, powinna zapewnić:

1) co najmniej 3 posiłki dziennie, w tym posiłki dietetyczne, zgodnie ze wska-

zaniem lekarza;

2) przerwę między posiłkami nie krótszą niż 4 godziny, przy czym ostatni posi-

łek nie powinien być podawany wcześniej niż o godzinie 18;

3) dostęp do drobnych posiłków i napojów między posiłkami;
4) możliwość spożywania posiłków w pokoju mieszkalnym, w razie potrzeby

karmienie;

20)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, poz.

2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875, z 2007 r. Nr 192, poz. 1394 oraz z 2009 r. Nr
31, poz. 206 i Nr 97, poz. 804.

s. 41/96

2011-09-07

5) środki higieny osobistej, środki czystości, przybory toaletowe i inne przed-

mioty niezbędne do higieny osobistej;

6) sprzątanie pomieszczeń, w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz dziennie.

Art. 68a.

Podmiot prowadzący placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełno-
sprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku jest obowiązany:

1) prowadzić szczegółową dokumentację osób przebywających w placówce,

zawierającą:

a) umowę o świadczenie usług w placówce,
b) dane identyfikacyjne osób przebywających w placówce, takie jak: imię

i nazwisko, miejsce zamieszkania, numer PESEL lub numer dokumentu
potwierdzającego tożsamość osoby w przypadku braku numeru PESEL,

c) imię i nazwisko opiekuna prawnego lub kuratora osoby przebywającej

w placówce, jeżeli został ustanowiony,

d) informacje dotyczące stanu zdrowia osoby przebywającej w placówce,

w szczególności:

– informacje o wydanych orzeczeniach,
– zalecenia lekarskie,
– ewidencję przypadków korzystania ze świadczeń zdrowotnych na

terenie placówki, ze wskazaniem daty i zakresu tych świadczeń
oraz danych świadczeniodawcy udzielającego świadczeń zdro-
wotnych,

– ewidencję przypadków stosowania na terenie placówki przymusu

bezpośredniego, ze wskazaniem daty i zakresu tego środka,

e) dane kontaktowe, takie jak: adres zamieszkania i numer telefonu naj-

bliższej rodziny, opiekuna prawnego lub innych osób wskazanych przez
osobę przebywającą w placówce;

2) umieścić w widocznym miejscu na budynku, w którym prowadzi placówkę,

tablicę informacyjną zawierającą informację o rodzaju posiadanego zezwo-
lenia oraz numer wpisu do rejestru placówek zapewniających całodobową
opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w pode-
szłym wieku;

3) umieścić na tablicy ogłoszeń znajdującej się w widocznym miejscu w bu-

dynku, w którym prowadzi placówkę, informacje dotyczące:

a) zakresu działalności prowadzonej w placówce,
b) podmiotu prowadzącego placówkę, w tym informacje o siedzibie lub

miejscu zamieszkania podmiotu.

Art. 69.

1. W przypadku prowadzenia przez podmioty, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt

2, w ramach działalności statutowej, placówek zapewniających całodobową
opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w pode-
szłym wieku, stosuje się art. 67 ust. 1–3, art. 68 i art. 68a.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, tryb postępowania w sprawach dotyczących wydawania i cofania
zezwoleń na prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku i wzór

s. 42/96

2011-09-07

wniosku o zezwolenie, uwzględniając konieczność zapewnienia właściwej opie-
ki osobom przebywającym w takich placówkach.

Rozdział 4

[Opieka nad rodziną i dzieckiem]

<Pomoc dla osób usamodzielnianych>

[Art. 70.

1. Rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich zadań oraz dziecku z tej rodzi-

ny udziela się pomocy, w szczególności w formie:

1) poradnictwa rodzinnego;
2) terapii rodzinnej rozumianej jako działania psychologiczne, pedagogiczne i

socjologiczne, mające na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypeł-
niania jej zadań;

3) pracy socjalnej;
4) zapewnienia dzieciom opieki i wychowania poza rodziną.

2. Rodzina otrzymuje pomoc w szczególności przez działania:

1) specjalisty przygotowanego do pracy z rodziną lub w środowisku lokalnym;
2) placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego;
3) innych podmiotów, których działanie daje potrzebne wsparcie dziecku i ro-

dzinie.

3. Udzielając pomocy należy mieć na względzie podmiotowość dziecka i rodziny

oraz prawo dziecka do:

1) wychowania w rodzinie, a w przypadku wychowywania dziecka poza rodziną

do zapewnienia mu w miarę możliwości zgodnie z jego potrzebami opieki i
wychowania w rodzinnych formach opieki zastępczej;

2) zapewnienia stabilnego środowiska wychowawczego;
3) utrzymywania osobistych kontaktów z rodziną;
4) powrotu do rodziny naturalnej;
5) traktowania w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
6) ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziec-

ka;

7) praktyk religijnych zgodnych z wolą rodziców i potrzebami dziecka;
8) kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i indywidualności oraz zaba-

wy i wypoczynku;

9) pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia w przypadku wychowy-

wania poza rodziną naturalną;

10) dostępu do informacji;
11) wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą;
12) ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem.

Art. 71.

1. W celu wsparcia funkcji opiekuńczych rodziny dziecko może zostać objęte opieką

i wychowaniem w następujących placówkach opiekuńczo-wychowawczych
wsparcia dziennego:

Nowe brzmienie tyt.
rozdz. 4 w dziale II
oraz przepis uchyla-
jący art. 70–87a
wchodzą w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

s. 43/96

2011-09-07

1) opiekuńczej, prowadzonej w formie kół zainteresowań, świetlic, klubów,

ognisk wychowawczych, które pomagają dzieciom w pokonywaniu trudności
szkolnych i organizowaniu czasu wolnego;

2) specjalistycznej, w której jest realizowany program psychokorekcyjny lub

psychoprofilaktyczny, w tym terapia pedagogiczna, psychologiczna, rehabi-
litacja, resocjalizacja.

2. Pobyt w placówce opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego jest dobro-

wolny i nieodpłatny.

3. W działaniach wychowawczych organizowanych w placówce opiekuńczo-

wychowawczej wsparcia dziennego powinni czynnie uczestniczyć rodzice lub
opiekunowie dziecka.

4. Placówka opiekuńczo-wychowawcza wsparcia dziennego współdziała z osobami

i podmiotami działającymi w środowisku lokalnym.

Art. 72.

1. Dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej zapewnia

się opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej.

2. Rodzina zastępcza może być ustanowiona również dla dziecka niedostosowanego

społecznie.

3. Rodzina zastępcza w wypełnianiu swoich funkcji kieruje się dobrem przyjętego

dziecka i poszanowaniem jego praw.

4. Rodzina zastępcza sprawuje opiekę nad powierzonym dzieckiem osobiście, z wy-

jątkiem przypadków, gdy osoba pełniąca funkcję rodziny zastępczej okresowo
nie może z powodów zdrowotnych lub losowych sprawować opieki osobiście al-
bo gdy dziecko okresowo przebywa w szczególności w sanatorium, szpitalu, do-
mu pomocy społecznej, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, młodzie-
żowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub w innej
placówce zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania na-
uki poza miejscem stałego zamieszkania.

5. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku warunki rozwoju i wychowania odpowied-

nie do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju, w tym:

1) odpowiednie warunki bytowe;
2) możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego;
3) możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka;
4) możliwość właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań;
5) odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

6. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia

sądu. Przy umieszczaniu kolejnego dziecka w istniejącej już rodzinie zastępczej
sąd zasięga opinii powiatowego centrum pomocy rodzinie właściwego ze wzglę-
du na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej.

7. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia dziecku opieki zastępczej umiesz-

czenie dziecka w rodzinie zastępczej jest możliwe na wniosek lub za zgodą rodzi-
ców dziecka, na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej między rodziną za-
stępczą a starostą właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej rodziny. O
zawartej umowie starosta zawiadamia niezwłocznie sąd.

8. Z dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądu regulującego sytuację dziecka

umowa, o której mowa w ust. 7, wygasa.

s. 44/96

2011-09-07

9. Obowiązek opieki nad dzieckiem i jego wychowania rodzina zastępcza podejmuje

z dniem umieszczenia dziecka w tej rodzinie w wykonaniu orzeczenia sądu albo
umowy, o której mowa w ust. 7.

10. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej z mocy prawa ustaje z dniem osiągnięcia

przez dziecko pełnoletności, z zastrzeżeniem art. 78 ust. 5.

Art. 73.

1. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie

niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące wa-
runki:

1) dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
2) mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3) korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
4) nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczone we

władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;

5) wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej

osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;

6) nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem,

co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim;

7) mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;
8) uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze wzglę-

du na miejsce zamieszkania.

2. Nie można łączyć pełnienia funkcji rodziny zastępczej z kierowaniem placówką

rodzinną, a także nie można łączyć pełnienia różnych funkcji rodziny zastępczej,
z zastrzeżeniem art. 74 ust. 9.

3. Przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się:

1) osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeżeli dają gwarancję

poprawy sytuacji dziecka;

2) przygotowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
3) odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny

zastępczej a dzieckiem;

4) poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profi-

laktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokaja-
nia potrzeb dziecka;

5) zasadę nierozłączania rodzeństwa;
6) w miarę możliwości opinię wyrażoną przez dziecko.

4. W przypadku gdy rodzina zastępcza nie wypełnia swoich funkcji, starosta zawia-

damia sąd o konieczności jej rozwiązania.

Art. 74.

1. Rodziny zastępcze dzielą się na:

1) spokrewnione z dzieckiem;
2) niespokrewnione z dzieckiem;
3) zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:

a) wielodzietne,
b) specjalistyczne,

s. 45/96

2011-09-07

c) o charakterze pogotowia rodzinnego.

2. W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem wielodzietnej rodzinie zastępczej

umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro
dzieci. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa
liczba dzieci w wielodzietnej rodzinie zastępczej może się zwiększyć.

3. W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem specjalistycznej rodzinie zastępczej

umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunk-
cjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgna-
cji. W rodzinie tej może wychowywać się w tym samym czasie nie więcej niż troje
dzieci.

4. W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze

pogotowia rodzinnego umieszcza się nie więcej niż 3 dzieci na pobyt okresowy
do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesię-
cy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłu-
żony, jednak nie więcej niż o kolejne 3 miesiące.

4a. W spokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej i niespokrewnionej z dzieckiem

rodzinie zastępczej może przebywać w tym samym czasie nie więcej niż troje
dzieci. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie rodzeństwa dopusz-
cza się pobyt większej liczby dzieci w spokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastęp-
czej i niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej.

4b. Dotychczasowy opiekun dziecka, za pośrednictwem powiatowego centrum po-

mocy rodzinie, przekazuje rodzinie zastępczej następującą dokumentację:

1) odpis aktu urodzenia dziecka, a w przypadku sierot lub półsierot również

odpis aktu zgonu zmarłego rodzica;

2) dostępną dokumentację o stanie zdrowia dziecka;
3) dokumenty szkolne, w szczególności świadectwa szkolne, karty szczepień.

4c. Dokumentację, o której mowa w ust. 4b, powiatowe centrum pomocy rodzinie

przekazuje niezwłocznie rodzinie zastępczej, nie później niż w momencie umiesz-
czenia w tej rodzinie dziecka.

4d. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dokumentacja może być przekazana

rodzinie zastępczej po dniu przyjęcia do tej rodziny dziecka, jednak przed dniem,
w którym przeprowadza się rodzinny wywiad środowiskowy w celu przyznania
pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka.

4e. Niezależnie od dokumentacji, o której mowa w ust. 4b pkt 2, rodzina zastępcza

ma prawo do otrzymania lub wglądu do wszelkiej dostępnej dokumentacji me-
dycznej, dotyczącej przyjętego dziecka.

5. Rodzina zastępcza, o której mowa w ust. 4, nie może odmówić przyjęcia dziecka

w wieku do 10 lat, jeżeli zostało doprowadzone przez policję.

6. Przyjęcie dziecka doprowadzonego przez policję może nastąpić bez zgody opie-

kunów prawnych w sytuacji zagrożenia dobra dziecka, a w szczególności:

1) zagrożenia zdrowia lub życia dziecka;
2) porzucenia dziecka;
3) gdy nie jest możliwe ustalenie tożsamości rodziców lub miejsca ich pobytu.

7. O przyjęciu dziecka doprowadzonego przez policję zawodowa niespokrewniona z

dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego powiadamia
niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin, sąd opiekuńczy oraz powiatowe
centrum pomocy rodzinie, które podejmuje jak najszybciej działania mające na
celu wyjaśnienie sytuacji dziecka.

s. 46/96

2011-09-07

8. Dziecko doprowadzone przez policję przebywa w zawodowej niespokrewnionej z

dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego do czasu wy-
dania orzeczenia przez sąd opiekuńczy.

9. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej, o której mowa w ust. 1 pkt 2 albo 3, nie wy-

klucza pełnienia funkcji rodziny zastępczej spokrewnionej z dzieckiem.

Art. 75.

1. Pełnienie funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej

wymaga:

1) uzyskania pozytywnej opinii ośrodka pomocy społecznej właściwego ze

względu na miejsce zamieszkania kandydata do pełnienia funkcji rodziny
zastępczej, wydanej na podstawie rodzinnego wywiadu środowiskowego;

2) odbycia szkolenia oraz uzyskania zaświadczenia kwalifikacyjnego.

2. Z rodziną, która będzie pełniła funkcję zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem

rodziny zastępczej, starosta zawiera umowę, do której mają zastosowanie odpo-
wiednio przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr
16, poz. 93, z późn. zm.

21)

) dotyczące umowy zlecenia.

3. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna lub specjalistycz-

na rodzina zastępcza otrzymuje wynagrodzenie z tytułu świadczonej opieki i wy-
chowania.

4. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogo-

towia rodzinnego otrzymuje wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości
przyjęcia dziecka lub z tytułu świadczonej opieki i wychowania.

5. Jeżeli umowę, o której mowa w ust. 2, zawierają małżonkowie, wynagrodzenie

przysługuje tylko jednemu z nich.

6. Funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej nie mogą

pełnić osoby całkowicie niezdolne do pracy.

Art. 76.

1. Rozwiązanie umowy o pełnienie funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem

rodziny zastępczej następuje zgodnie z warunkami ustalonymi w tej umowie, a w
przypadku braku tych ustaleń rozwiązanie następuje po upływie 3 miesięcy od
dnia wypowiedzenia dokonanego na piśmie przez jedną ze stron.

2. W przypadku niewywiązywania się zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem ro-

dziny zastępczej z przyjętych zadań lub ustania warunków, o których mowa w

21)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr

19, poz. 122, z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242,
z 1985 r. Nr 22, poz. 99, z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79,
poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27,
poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542,
Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i
Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000
r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz.
91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141,
poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004
r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z
2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr
164, poz. 1166, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287, z 2008 r. Nr 116,
poz. 731, Nr 163, poz. 1012, Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz. 1506 oraz z 2009 r. Nr 42,
poz. 341, Nr 79, poz. 662 i Nr 131, poz. 1075.

s. 47/96

2011-09-07

art. 73, starosta zawiadamia o tym sąd i może rozwiązać z tą rodziną umowę o
pełnienie funkcji rodziny zastępczej bez zachowania terminu wypowiedzenia.

3. W przypadku rozwiązania umowy zlecenia z zawodową niespokrewnioną

z dzieckiem rodziną zastępczą starosta właściwy ze względu na miejsce zamiesz-
kania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej ma obowiązek zapew-
nienia dziecku dalszej opieki i wychowania.

Art. 77.

1. Rodziny zastępcze uczestniczą w szkoleniu organizowanym przez powiatowe cen-

trum pomocy rodzinie lub, na jego zlecenie, przez ośrodek adopcyjno-opiekuńczy
lub inny podmiot.

2. Szkolenie spokrewnionych rodzin zastępczych prowadzi się według indywidual-

nego planu szkolenia, w zależności od potrzeb rodziny.

3. Szkolenie niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych oraz zawodowych

niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych prowadzi się według pro-
gramów szkolenia zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw zabez-
pieczenia społecznego. Zakres programu szkolenia dla niespokrewnionych z
dzieckiem zawodowych rodzin zastępczych uwzględnia specyfikę zadań opieki i
wychowania stojących przed tymi rodzinami.

4. Program szkolenia rodzin zastępczych zatwierdza minister właściwy do spraw

zabezpieczenia społecznego na wniosek powiatowego centrum pomocy rodzinie,
ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub innego podmiotu prowadzącego szkolenie.

5. Zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia programu szkolenia rodzin zastępczych

następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Art. 78.

1. Rodzinie zastępczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów

utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka.

2. Podstawą ustalenia wysokości pomocy pieniężnej jest kwota 1 621 zł, zwana da-

lej „podstawą”.

3. Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela

tej rodzinie pomocy pieniężnej w wysokości 40% podstawy, pomniejszonej o
kwotę odpowiadającą 50% dochodu tego dziecka, nie mniej jednak niż 10%
podstawy.

4. Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela

tej rodzinie pomocy pieniężnej w wysokości nie niższej niż:

1) 60% podstawy – w przypadku dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia,
2) 80% podstawy – w przypadku dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia,

posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności,

3) 60% podstawy – w przypadku dziecka w wieku powyżej 7. roku życia do

ukończenia 18. roku życia, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności
albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawno-
ści,

4) 60% podstawy – w przypadku dziecka w wieku powyżej 7. roku życia do

ukończenia 18. roku życia, umieszczonego w rodzinie zastępczej na podsta-
wie przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w
sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178),

s. 48/96

2011-09-07

5) 80% podstawy – w przypadku dziecka w wieku powyżej 7. roku życia do

ukończenia 18. roku życia, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności
albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
i umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie przepisów ustawy z
dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich

– pomniejszonej o kwotę odpowiadającą 50% dochodu dziecka, nie mniej jed-

nak niż 20% podstawy.

5. Rodzinie, która sprawowała funkcję rodziny zastępczej, przysługuje pomoc pie-

niężna w wysokości określonej w ust. 3 i 4 również po osiągnięciu przez dziecko
pełnoletności, do czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczęło naukę przed
osiągnięciem pełnoletności, jeżeli nadal przebywa w tej rodzinie.

6. W okresie wypłacania pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzy-

mania pełnoletniego wychowanka rodziny zastępczej nie przysługuje pomoc, o
której mowa w art. 88 ust. 1.

7. Niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza otrzymuje dodatkowo na każde

umieszczone w niej dziecko kwotę odpowiadającą 10% podstawy z tytułu spra-
wowania osobistej opieki nad dzieckiem i jego wychowania.

7a. Starosta może przyznać rodzinie zastępczej jednorazowe świadczenie pieniężne

na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do
rodziny dziecka w wysokości do 150% podstawy.

7b. W przypadku gdy na skutek zdarzenia losowego dziecko umieszczone w rodzinie

zastępczej wymaga dodatkowej pomocy, starosta może przyznać rodzinie zastęp-
czej na częściowe pokrycie skutków tego zdarzenia:

1) jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości do 50% podstawy albo

okresowe świadczenie pieniężne w wysokości do 50% podstawy wypłacane
przez okres trwania bezpośrednich skutków tego zdarzenia;

2) pomoc w formie rzeczowej o wartości do 50% podstawy.

8. Rodzina zastępcza może zrezygnować z przysługującej pomocy pieniężnej.
9. W przypadku wykorzystywania pomocy pieniężnej, o której mowa w ust. 3–5 i 7–

7b, niezgodnie z przeznaczeniem lub jej marnotrawienia, pomoc ta może być
przyznana w części lub w całości w formie niepieniężnej.

10. Rodzina zastępcza obowiązana jest do współdziałania z powiatowym centrum

pomocy rodzinie.

11. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) sposób i zakres współdziałania powiatowego centrum pomocy rodzinie z ro-

dzinami zastępczymi,

2) tryb przygotowywania kandydatów do pełnienia funkcji i szkolenia rodzin

zastępczych ze szczególnym uwzględnieniem niespokrewnionych z dzieckiem
rodzin zastępczych oraz zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin
zastępczych,

3) zakres programowy szkolenia kandydatów do pełnienia funkcji rodzin za-

stępczych, prowadzenia placówek rodzinnych oraz rodzin zastępczych, w
tym zakres programowy dla zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem
rodzin zastępczych oraz tryb zatwierdzenia programów szkolenia rodzin za-
stępczych,

4) zakres współdziałania powiatowego centrum pomocy rodzinie z sądem
– uwzględniając dobro dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki

rodziców.

s. 49/96

2011-09-07

Art. 78a.

Pomoc pieniężną, o której mowa w art. 78 ust. 3 i 4, przyznaje się za okres pobytu
dziecka:

1) w rodzinie zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, rodzinie zastępczej niespo-

krewnionej z dzieckiem oraz zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem wie-
lodzietnej i specjalistycznej rodzinie zastępczej, począwszy od dnia ustano-
wienia rodziny zastępczej,

2) w zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakte-

rze pogotowia rodzinnego, począwszy od dnia, w którym dziecko zostało
faktycznie w tej rodzinie umieszczone

– nie wcześniej jednak niż za okres miesiąca kalendarzowego, w którym został

złożony wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej.

Art. 78b.

W razie niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, o której mowa w
art. 72 ust. 4, rodzina zastępcza otrzymuje pomoc pieniężną w wysokości nie niższej
niż 20% pomocy pieniężnej ustalonej na podstawie art. 78 ust. 3 – w okresie pobytu
dziecka w:

1) domu pomocy społecznej,
2) specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym,
3) młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
4) młodzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę
– w przypadku gdy rodzina zastępcza nie ponosi kosztów utrzymania dziecka.

Art. 78c.

1. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna lub specjalistyczna rodzi-

na zastępcza otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości do 160% pod-
stawy, nie mniej jednak niż 95% podstawy.

2. Starosta, ustalając wysokość wynagrodzenia dla zawodowej niespokrewnionej z

dzieckiem wielodzietnej lub specjalistycznej rodziny zastępczej, bierze pod uwa-
gę między innymi:

1) ukończenie przez tę rodzinę dodatkowych kursów i szkoleń w zakresie opieki

nad dzieckiem;

2) doświadczenie tej rodziny w pracy z dziećmi, zwłaszcza okres pełnienia

funkcji rodziny zastępczej.

Art. 78d.

1. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogo-

towia rodzinnego w okresie pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka otrzy-
muje miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 95% podstawy.

2. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogo-

towia rodzinnego z dniem przyjęcia pierwszego dziecka otrzymuje miesięcznie
wynagrodzenie w wysokości 160% podstawy.

3. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 2, zwiększa się o 20% podstawy, jeżeli w

rodzinie zastępczej przebywa w okresie dłuższym niż 10 dni w miesiącu kalenda-

s. 50/96

2011-09-07

rzowym więcej niż troje dzieci lub co najmniej jedno dziecko, o którym mowa w
art. 78 ust. 4.

4. Starosta może, za zgodą zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny za-

stępczej o charakterze pogotowia rodzinnego, rozliczać zwiększenie wynagro-
dzenia, o którym mowa w ust. 3, w okresach trzymiesięcznych.

Art. 79.

1. Opłatę za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej oraz osoby pełnoletniej, o której

mowa w art. 78 ust. 5, do wysokości miesięcznej pomocy pieniężnej na częściowe
pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w tej rodzinie, wnoszą soli-
darnie rodzice.

1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do rodziców dziecka pozostawionego przez matkę

w zakładzie opieki zdrowotnej bezpośrednio po urodzeniu.

2. Decyzję administracyjną o wysokości tej opłaty wydaje starosta właściwy ze

względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie za-
stępczej.

3. Starosta, ustalając wysokość opłaty rodziców dziecka przebywającego w rodzinie

zastępczej, uwzględnia ich sytuację rodzinną, zdrowotną, dochodową i majątko-
wą.

4. Przepis ust. 1 stosuje się również do rodziców pozbawionych władzy rodziciel-

skiej lub rodziców, którym władza rodzicielska została zawieszona albo ograni-
czona.

5. Starosta może częściowo albo całkowicie zwolnić lub odstąpić od ustalenia opła-

ty, o której mowa w ust. 1, na wniosek lub z urzędu, ze względu na trudną sytu-
ację materialną rodziny.

6. Rada powiatu określa, w drodze uchwały, warunki częściowego lub całkowitego

zwalniania rodziców z opłat, o których mowa w ust. 1.

Art. 80.

1. Dziecko pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej może być

umieszczane w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej następującego
typu:

1) interwencyjnego;
2) rodzinnego;
3) socjalizacyjnego.

2. Całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza może łączyć działania inter-

wencyjne, socjalizacyjne i inne działania na rzecz pomocy dziecku i rodzinie,
przyjmując formę placówki wielofunkcyjnej.

3. Całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza zapewnia dziecku całodobową

ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrze-
by bytowe, rozwojowe, w tym emocjonalne, społeczne, religijne, a także zapew-
nia korzystanie z przysługujących na podstawie odrębnych przepisów świadczeń
zdrowotnych i kształcenia.

4. Całodobowy pobyt dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej

może być realizowany w grupach usamodzielniających stanowiących formę or-
ganizacyjną placówki przeznaczoną dla starszych dzieci.

s. 51/96

2011-09-07

5. Zaspokojenie potrzeb dziecka, o których mowa w ust. 3, całodobowa placówka

opiekuńczo-wychowawcza realizuje co najmniej na poziomie obowiązującego
standardu opieki i wychowania.

6. Skierowanie dziecka pozbawionego częściowo lub całkowicie opieki rodziciel-

skiej do całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej na pobyt całodobowy
może nastąpić po wyczerpaniu możliwości udzielenia pomocy w rodzinie natu-
ralnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej.

7. Całodobowy pobyt dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej

powinien mieć charakter przejściowy – do czasu powrotu dziecka do rodziny na-
turalnej lub umieszczenia w rodzinie zastępczej.

8. Dziecko, o którym mowa w ust. 1, może przebywać w całodobowej placówce

opiekuńczo-wychowawczej, zapewniającej całodobową opiekę, do uzyskania
pełnoletności, a po uzyskaniu pełnoletności, na dotychczasowych zasadach,

czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczęło naukę przed osiągnięciem pełno-
letności.

9. Nadzór nad realizowaniem przez pracowników standardu, o którym mowa w

ust. 5, sprawuje dyrektor całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej.

10. Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze w ramach dochodzenia do

standardów mogą przekształcać się w placówki wielofunkcyjne łączące różne ty-
py placówek.

11. Z wychowawcami w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych

typu rodzinnego mogą być zawierane:

1) umowy o pracę, albo
2) umowy, do których mają zastosowanie odpowiednio przepisy ustawy z dnia

23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny dotyczące umów zlecenia.

12. Wychowawcy w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych typu

rodzinnego mogą być zatrudnieni w systemie zadaniowego czasu pracy w prze-
ciętnie sześciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie-
przekraczającym 4 miesięcy.

Art. 80a.

1. Całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze mogą być prowadzone, po uzy-

skaniu zezwolenia wojewody, przez:

1) powiat i samorząd województwa;
2) Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje spo-

łeczne, fundacje i stowarzyszenia.

2. Zezwolenie na prowadzenie całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej

wydaje wojewoda właściwy ze względu na położenie placówki.

3. Wojewoda wydaje zezwolenie na prowadzenie całodobowej placówki opiekuń-

czo-wychowawczej, jeżeli podmiot o nie występujący:

1) spełnia warunki określone w niniejszej ustawie;
2) spełnia standardy, o których mowa w art. 81 ust. 10 pkt 4 i 5;
3) przedstawi:

a) dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, na której

jest położona placówka,

b) dokumenty potwierdzające spełnianie wymagań określonych odrębnymi

przepisami,

c) regulamin organizacyjny placówki lub jego projekt,

s. 52/96

2011-09-07

d) w przypadku podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 2:

– dokumenty potwierdzające status prawny tego podmiotu,
– informację o sposobie finansowania placówki,
– zaświadczenie, że osoba, która będzie kierowała placówką jest

zdolna ze względu na stan zdrowia do kierowania placówką,

– zaświadczenie albo oświadczenie o niezaleganiu z płatnościami

wobec urzędu skarbowego i składkami do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych oraz o niekaralności za przestępstwo umyślne osoby,
która będzie kierowała placówką.

3a. Do oświadczenia, o którym mowa w ust. 3 pkt 3 lit. d tiret czwarte, przepis art.

57 ust. 3c stosuje się odpowiednio.

4. Zezwolenie wydaje się po przeprowadzeniu wizytacji obiektu, w którym jest poło-

żona placówka.

5. Zezwolenie na prowadzenie placówki wydaje się na czas nieokreślony.
6. Jeżeli podmiot, któremu wydano zezwolenie na prowadzenie całodobowej pla-

cówki opiekuńczo-wychowawczej:

1) przestał spełniać warunki określone w niniejszej ustawie,
2) przestał spełniać standardy, o których mowa w art. 81 ust. 10 pkt 4 i 5,
3) nie przedstawi na żądanie wojewody w wyznaczonym terminie aktualnych

dokumentów, o których mowa w ust. 3 pkt 3

– wojewoda wyznacza dodatkowy termin na spełnienie warunków lub standardów

albo na dostarczenie wymaganych dokumentów lub informacji.

7. Po bezskutecznym upływie terminu, o którym mowa w ust. 6, wojewoda cofa ze-

zwolenie na prowadzenie placówki.

8. W przypadku cofnięcia zezwolenia wojewoda wykreśla placówkę z rejestru pla-

cówek opiekuńczo-wychowawczych.

Art. 81.

1. Za pobyt dziecka lub osoby pełnoletniej, o której mowa w art. 80 ust. 8, w cało-

dobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej opłatę ponoszą, do wysokości
średniego miesięcznego kosztu utrzymania, rodzice dziecka, osoba pełnoletnia
lub jej rodzice, a także opiekunowie prawni lub kuratorzy, w przypadku gdy dys-
ponują dochodami dziecka, z tym że opłata ponoszona przez opiekunów praw-
nych, kuratorów lub osobę pełnoletnią nie może być wyższa niż 50% kwoty sta-
nowiącej dochód dziecka lub osoby pełnoletniej.

1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do rodziców dziecka pozostawionego przez matkę

w zakładzie opieki zdrowotnej bezpośrednio po urodzeniu.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do rodziców pozbawionych władzy rodziciel-

skiej lub których władza rodzicielska została zawieszona albo ograniczona.

3. Opłatę, o której mowa w ust. 1, ustala, w drodze decyzji administracyjnej, staro-

sta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed skierowaniem
do placówki.

4. Starosta może częściowo albo całkowicie zwolnić lub odstąpić od ustalenia opła-

ty, o której mowa w ust. 1, na wniosek lub z urzędu, ze względu na trudną sytu-
ację materialną rodziny lub osoby.

5. Starosta, ustalając wysokość opłaty, o której mowa w ust. 1, uwzględnia sytuację

rodzinną, zdrowotną, dochodową i majątkową rodziny lub osoby.

s. 53/96

2011-09-07

6. Rada powiatu określa, w drodze uchwały, warunki częściowego lub całkowitego

zwalniania z opłaty, o której mowa w ust. 1.

7. Przepisy ust. 1–6 stosuje się do odpłatności za pobyt dziecka w regionalnej cało-

dobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej.

8. W przypadku regionalnej całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej fi-

nansowanej z dochodów własnych samorządu województwa decyzję
o odpłatności wydaje marszałek województwa na podstawie ust. 1, 2, 4 i 5.
Przepisów art. 86 ust. 2, 4 i 5 nie stosuje się.

9. W realizacji opieki i wychowania w placówce opiekuńczo-wychowawczej można

korzystać z wolontariatu.

10. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) organizację placówek opiekuńczo-wychowawczych, w tym organizację pla-

cówek wielofunkcyjnych, działania na rzecz realizacji praw dziecka, proce-
dury kwalifikowania, kierowania dziecka do placówki i jego powrotu do ro-
dziny, a także warunki korzystania z wolontariatu w tych placówkach i wy-
magania wobec wolontariuszy,

2) liczbę dzieci pozostających pod opieką jednego wychowawcy lub innego

specjalisty w czasie ich pobytu w placówce oraz poza placówką w zależno-
ści od organizacji pracy i potrzeb dzieci,

3) obowiązującą dokumentację dotyczącą dziecka oraz sposób jej prowadzenia,
4) standardy usług świadczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
5) standard opieki i wychowania obowiązujący w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych,

6) kwalifikacje zatrudnianych pracowników i kwalifikacje dyrektora, kierowni-

ka, pracowników pedagogicznych oraz innych pracowników o specjalistycz-
nych kwalifikacjach zawodowych zapewniających zaspokojenie potrzeb
dziecka w placówce,

7) tryb kierowania i przyjmowania do całodobowych placówek opiekuńczo-

wychowawczych dzieci cudzoziemców,

8) wzór wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie całodobowej placówki

opiekuńczo-wychowawczej,

9) wykaz dokumentów potwierdzających spełnianie wymagań określonych od-

rębnymi przepisami

– uwzględniając zadania placówek oraz konieczność zapewnienia kontaktów

dziecka z rodziną naturalną.

Art. 82.

1. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy w realizacji swoich zadań kieruje się dobrem

dziecka i poszanowaniem jego praw.

2. Działalność ośrodka adopcyjno-opiekuńczego opiera się na zasadzie współpracy

ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z jednostkami organizacyjnymi po-
mocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświato-
wymi, zakładami opieki zdrowotnej, a także kościołami i związkami wyznanio-
wymi oraz z organizacjami społecznymi.

3. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy prowadzi poradnictwo dla dzieci i rodziców oraz

terapię rodzinną dla rodziców dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-
wychowawczych.

s. 54/96

2011-09-07

4. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy współpracuje z placówką rodzinną w zakresie

okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w tej placówce.

5. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy prowadzi działalność diagnostyczno-

konsultacyjną, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób
zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, pełnienia funkcji rodzin za-
stępczych i prowadzenia placówek rodzinnych, a także szkolenie i wspieranie
psychologiczno-pedagogiczne osób prowadzących rodziny zastępcze i placówki
rodzinne oraz rodziców naturalnych dzieci objętych tymi formami opieki.

6. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy wspiera rodziny naturalne w wypełnianiu ich

funkcji opiekuńczo-wychowawczych poprzez prowadzenie poradnictwa rodzin-
nego i terapii rodzinnej.

Art. 83.

1. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy prowadzi szkolenia dla kandydatów do pełnienia

funkcji rodziny zastępczej oraz kandydatów do prowadzenia placówek rodzin-
nych na podstawie programów szkolenia rodzin zastępczych, o których mowa w
art. 77 ust. 3 i 4.

2. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy wydaje kandydatowi do pełnienia funkcji rodziny

zastępczej zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia
szkolenia dla rodzin zastępczych oraz opinię o spełnieniu przez tę rodzinę wa-
runków, o których mowa w art. 73 ust. 1 i 3 pkt 2–6, a kandydatowi do prowa-
dzenia placówki rodzinnej wydaje opinię o posiadaniu odpowiedniego przygo-
towania.

3. W powiecie, w którym nie ma ośrodka adopcyjno-opiekuńczego, zadania wymie-

nione w ust. 1 wykonuje powiatowe centrum pomocy rodzinie lub inny podmiot
na jego zlecenie.

4. W powiecie, w którym nie ma ośrodka adopcyjno-opiekuńczego, zaświadczenie

kwalifikacyjne, o którym mowa w ust. 2, wydaje powiatowe centrum pomocy ro-
dzinie.

5. Przygotowanie kandydatów na osoby przysposabiające oraz prowadzenie proce-

dur przysposobienia należy do wyłącznych kompetencji ośrodka adopcyjno-
opiekuńczego.

6. Procedury przysposobienia związane ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka na

miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej może przepro-
wadzać wyłącznie ośrodek upoważniony do współpracy z licencjonowanymi
przez rządy innych państw organizacjami lub ośrodkami adopcyjnymi.

7. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy może objąć zakresem swego działania więcej niż

jeden powiat.

8. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy wyznaczony przez wojewodę w trybie określonym

w art. 22 pkt 6 prowadzi bank danych o rodzinach zakwalifikowanych do pełnie-
nia funkcji rodziny zastępczej, rodzinach zgłaszających gotowość przysposobie-
nia dziecka oraz dzieciach oczekujących na przysposobienie, w granicach woje-
wództwa.

9. Nadzór nad jakością działań pracowników ośrodka adopcyjno-opiekuńczego

sprawuje dyrektor ośrodka.

10. Publiczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze wykonują swoje zadania nieodpłatnie.
11. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, podmioty uprawnione do zakładania i prowadzenia niepublicznych
ośrodków adopcyjno-opiekuńczych oraz staż pracy i kwalifikacje wymagane od

s. 55/96

2011-09-07

osób zatrudnionych w publicznych i niepublicznych ośrodkach adopcyjno-
opiekuńczych, a także warunki lokalowe, jakimi powinny dysponować te ośrodki,
kierując się potrzebą zapewnienia profesjonalnego prowadzenia działalności
przez te ośrodki.

12. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, ośrodek adopcyjno-opiekuńczy prowadzący centralny bank danych
o dzieciach oczekujących na przysposobienie, którym nie można zapewnić opieki
w rodzinie przysposabiającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także
ośrodek adopcyjno-opiekuńczy lub ośrodki adopcyjno-opiekuńcze upoważnione
do współpracy z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami lub
ośrodkami adopcyjnymi w zakresie przysposobienia związanego ze zmianą do-
tychczasowego miejsca zamieszkania dziecka na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, biorąc pod uwagę możliwo-
ści tych jednostek prowadzenia działalności związanej z umieszczeniem dziecka
w rodzinie adopcyjnej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

13. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, organizację działania ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, ich za-
dania i kompetencje, dziedziny pracy z rodziną naturalną, zastępczą albo przy-
sposabiającą, tryb kwalifikowania dzieci do rodzin przysposabiających, a także
wzór zaświadczenia kwalifikacyjnego, uwzględniając dobro i prawa dziecka
umieszczanego poza rodziną naturalną.

Art. 84.

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze oraz jednostki

specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, w zależności od podmiotu
prowadzącego, dzielą się na:

1) publiczne – prowadzone przez gminę, powiat lub samorząd województwa;
2) niepubliczne – prowadzone przez podmioty uprawnione.

1a. Placówki opiekuńczo-wychowawcze i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze podlegają

obowiązkowi rejestracji.

2. Wojewoda prowadzi rejestr placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz rejestr

ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Rejestry są jawne.

3. Wojewoda corocznie, do dnia 30 czerwca, ogłasza rejestry w wojewódzkim

dzienniku urzędowym.

Art. 85.

1. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze prowadzone

przez powiat oraz regionalne placówki opiekuńczo-wychowawcze są jednostka-
mi budżetowymi.

2. Obsługę finansowo-księgową publicznych placówek rodzinnych prowadzi staro-

sta. Placówki rodzinne otrzymują środki finansowe na utrzymanie dziecka oraz
środki finansowe na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinnej.

3. Rada powiatu, w drodze uchwały, może zwiększyć wysokość środków finanso-

wych na utrzymanie dziecka w placówce rodzinnej oraz wysokość środków fi-
nansowych na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinnej.

4. Powiat lub samorząd województwa prowadzący całodobową placówkę opiekuń-

czo-wychowawczą lub ośrodek adopcyjno-opiekuńczy nie może ich zlikwidować
bez zgody wojewody.

s. 56/96

2011-09-07

5. Wojewoda wydaje zgodę na likwidację całodobowej placówki opiekuńczo-

wychowawczej, jeżeli powiat zapewni właściwą opiekę dzieciom z tej placówki w
rodzinie zastępczej lub w innej całodobowej placówce opiekuńczo-
wychowawczej.

6. Wojewoda wydaje zgodę na likwidację ośrodka adopcyjno-opiekuńczego, jeżeli

zadania należące do wyłącznych kompetencji ośrodka przejmie inny ośrodek ad-
opcyjno-opiekuńczy.

[7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, zryczałtowaną kwotę na utrzymanie dziecka oraz stawki na bieżące
funkcjonowanie placówki rodzinnej, uwzględniając potrzebę prawidłowego
funkcjonowania tej placówki.]

Art. 85a.

1. Środki finansowe na utrzymanie dziecka w placówce rodzinnej przysługują w

zryczałtowanej kwocie nie niższej niż 34% podstawy miesięcznie.

2. Kwota, o której mowa w ust. 1, obejmuje wydatki na:

1) wyżywienie dostosowane do potrzeb rozwojowych dziecka;
2) wyposażenie w:

a) odzież, obuwie, bieliznę i inne przedmioty osobistego użytku, stosownie

do wieku i indywidualnych potrzeb dziecka,

b) środki higieny osobistej;

3) podręczniki, pomoce i przybory szkolne;
4) koszty przejazdu do i z miejsca uzasadnionego pobytu poza placówką ro-

dzinną;

5) zajęcia kulturalne, rekreacyjne i sportowe;
6) zabawki odpowiednie do wieku rozwojowego dziecka;
7) miesięczną drobną kwotę do własnego dysponowania przez dziecko umiesz-

czone w placówce rodzinnej, w wysokości określonej w przepisach w spra-
wie placówek opiekuńczo-wychowawczych;

8) opłatę za pobyt w bursie lub internacie, jeżeli dziecko uczy się poza miej-

scowością, w której mieści się placówka rodzinna.

Art. 85b.

1. Środki finansowe na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinnej są określane w

miesięcznych i rocznych stawkach.

2. W miesięcznych stawkach są określane środki finansowe na:

1) utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym albo domu jed-

norodzinnego, w którym mieści się placówka rodzinna;

2) usługi telekomunikacyjne.

3. W rocznych stawkach są określane środki finansowe na:

1) bieżące naprawy, remonty oraz wyposażenie placówki rodzinnej w niezbęd-

ny sprzęt, o którym mowa w przepisach w sprawie placówek opiekuńczo-
wychowawczych, dla umieszczonych w niej dzieci;

2) świadczenia opieki zdrowotnej, które w całości lub w części nie są finanso-

wane ze środków publicznych na zasadach określonych w przepisach o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;

3) wyrównywanie opóźnień w nauce.

Ust. 7 w art. 85 nie-
zgodny z Konstytucją
– wyrok TK (Dz. U. z
2009 r. Nr 65, poz.
554) - traci moc z dn.
1.05.2010 r.

s. 57/96

2011-09-07

Art. 85c.

1. Środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzin-

nym, w którym mieści się placówka rodzinna, przysługują w miesięcznej stawce
odpowiadającej wysokości kwoty wydatków ponoszonych na czynsz, opłaty za
energię elektryczną i cieplną, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych,
windę, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, wydatki związane z
kosztami eksploatacji i remontów, zaliczki na koszty zarządu nieruchomością
wspólną, z uwzględnieniem podatku od nieruchomości i opłaty za wieczyste
użytkowanie gruntów, podzielonej przez liczbę osób zamieszkujących w tym lo-
kalu i pomnożonej przez liczbę dzieci umieszczonych w placówce rodzinnej oraz
prowadzącego placówkę.

2. Środki finansowe na utrzymanie domu jednorodzinnego, w którym mieści się pla-

cówka rodzinna, przysługują w miesięcznej stawce odpowiadającej wysokości
kwoty wydatków ponoszonych na czynsz, opłaty za energię cieplną i elektryczną,
wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, abonament telewizyjny i ra-
diowy, ryczałt na zakup opału, wydatki związane z kosztami eksploatacji i re-
montów, z uwzględnieniem podatku od nieruchomości i opłaty za wieczyste użyt-
kowanie gruntów, podzielonej przez liczbę osób zamieszkujących w domu jedno-
rodzinnym i pomnożonej przez liczbę dzieci umieszczonych w placówce rodzin-
nej oraz prowadzącego placówkę.

Art. 85d.

1. Środki finansowe na usługi telekomunikacyjne przysługują w miesięcznej stawce

odpowiadającej wysokości wydatków ponoszonych na abonament i połączenia
telefoniczne w ruchu automatycznym.

2. Wysokość środków finansowych na połączenia telefoniczne w ruchu automatycz-

nym, w kwocie nie wyższej niż 21% podstawy, ustala starosta w porozumieniu z
dyrektorem placówki rodzinnej.

Art. 85e.

1. Środki finansowe na bieżące naprawy i remonty przysługują w rocznej stawce

odpowiadającej wysokości ponoszonych wydatków podzielonych przez liczbę
osób zamieszkujących w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym i pomno-
żonej przez liczbę dzieci umieszczonych w placówce rodzinnej, w kwocie nie wyż-
szej niż 96% podstawy na dziecko.

2. Środki finansowe na wyposażenie placówki rodzinnej w sprzęt niezbędny dla

umieszczonych w niej dzieci, z uwzględnieniem standardu usług świadczonych w
placówkach opiekuńczo-wychowawczych określonego w przepisach w sprawie
placówek opiekuńczo-wychowawczych, przysługują w rocznej stawce odpowia-
dającej wysokości poniesionych wydatków, w kwocie nie wyższej niż 177% pod-
stawy na dziecko.

Art. 85f.

Środki finansowe na świadczenia opieki zdrowotnej, które w całości lub w części nie
są finansowane ze środków publicznych na zasadach określonych w przepisach o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, lub na
wyrównywanie opóźnień w nauce przysługują w rocznej stawce ustalonej ze starostą

s. 58/96

2011-09-07

w miarę wystąpienia potrzeb, w wysokości poniesionych wydatków, w kwocie nie wyż-
szej niż 163% podstawy na dziecko.

Art. 86.

1. W przypadku gdy powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka

nieposiadający miejsca w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej al-
bo rodziny zastępczej wystąpi do powiatu prowadzącego tego typu placówkę lub
rodzinę zastępczą albo na terenie którego funkcjonuje tego typu placówka o
przyjęcie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki albo niedosto-
sowanego społecznie, powiat prowadzący taką placówkę lub rodzinę zastępczą
albo powiat, na terenie którego funkcjonuje tego typu placówka, ma obowiązek
przyjąć to dziecko, jeżeli dysponuje wolnym miejscem.

2. W przypadku umieszczenia dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-

wychowawczej na terenie innego powiatu powiat właściwy ze względu na miej-
sce zamieszkania dziecka przed skierowaniem do całodobowej placówki opie-
kuńczo-wychowawczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w wysokości średnie-
go miesięcznego kosztu utrzymania dziecka w tej placówce.

2a. Środki uzyskane z tytułu zwrotu wydatków, o których mowa w ust. 2, przeznacza

się na utrzymanie całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej.

3. W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej na terenie innego po-

wiatu, powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed
umieszczeniem w rodzinie zastępczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w łącz-
nej kwocie świadczeń przysługujących danej rodzinie zastępczej.

4. Powiat prowadzący całodobową placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub rodzi-

nę zastępczą przyjmującą dziecko oraz powiat na terenie którego funkcjonuje
całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza zawiera z powiatem właści-
wym ze względu na miejsce zamieszkania przyjętego dziecka przed umieszcze-
niem w rodzinie zastępczej lub skierowaniem do całodobowej placówki opiekuń-
czo-wychowawczej porozumienie w sprawie umieszczenia dziecka i wysokości
wydatków, o których mowa w ust. 2 lub 3.

5. W przypadku wystąpienia powiatu do samorządu województwa prowadzącego

placówkę regionalną lub na terenie którego funkcjonuje tego typu placówka, o
przyjęcie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki stosuje się od-
powiednio zasady określone w ust. 2 i 4.

6. Samorząd województwa nie może odmówić przyjęcia dziecka z powiatu leżącego

w granicach innego województwa, jeżeli dysponuje wolnym miejscem.

7. Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w całodobowej placówce opiekuń-

czo-wychowawczej ustala starosta, a w przypadku placówek regionalnych –
marszałek województwa, i ogłaszają w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie
później niż do dnia 31 marca danego roku.

7a. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 7, stanowi podstawę do ustalenia odpłatności

za pobyt wychowanka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej od
następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opubliko-
wane. Przepisy art. 60 ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.

8. Z chwilą wygaśnięcia lub rozwiązania umowy z całodobową placówką opiekuń-

czo-wychowawczą powiat na terenie którego funkcjonuje placówka zobowiązany
jest zapewnić dzieciom z tej placówki, w tym dzieciom umieszczonym w trybie
ust. 1, 2 i 4, opiekę w innej całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej
lub rodzinie zastępczej.

9. Przepisów ust. 2–4 nie stosuje się do:

s. 59/96

2011-09-07

1) dzieci przyjętych do całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej bez

skierowania, w przypadku wymagającym natychmiastowego zapewnienia
opieki;

2) dzieci pozostawionych przez matkę w zakładzie opieki zdrowotnej bezpo-

średnio po urodzeniu.

10. Koszty pobytu dziecka, o którym mowa w ust. 9 pkt 1, w całodobowej placówce

opiekuńczo-wychowawczej, w wysokości proporcjonalnej do liczby dni pobytu
dziecka w placówce, ponosi powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszka-
nia dziecka przed przyjęciem do całodobowej placówki albo powiat, który
otrzymuje zwrot wydatków na utrzymanie dziecka na podstawie zawartego poro-
zumienia, jeżeli dziecko przebywało w innej całodobowej placówce przed dniem
przyjęcia do placówki bez skierowania.

11. Koszty pobytu dziecka, o którym mowa w ust. 9 pkt 2, w całodobowej placówce

opiekuńczo-wychowawczej lub rodzinie zastępczej ponosi powiat właściwy ze
względu na siedzibę szpitala, w którym dziecko zostało pozostawione.

Art. 86a.

Powiatem właściwym do ponoszenia wydatków na dziecko jest powiat miejsca za-
mieszkania dziecka przed jego umieszczeniem w pierwszej formie opieki zastępczej
nad dzieckiem. Jeżeli nie można ustalić powiatu właściwego ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka, właściwy do ponoszenia wydatków na to dziecko jest powiat
miejsca jego ostatniego zameldowania na pobyt stały. Jeżeli nie można ustalić miej-
sca ostatniego zameldowania dziecka na pobyt stały, właściwy jest powiat miejsca
siedziby sądu, który orzekł o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub całodo-
bowej placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Art. 87.

1. Nad placówkami opiekuńczo-wychowawczymi sprawowany jest nadzór w zakre-

sie realizacji:

1) standardu opieki;
2) standardu wychowania.

2. Nadzór nad realizacją standardu wychowania w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych ma za zadanie inspirowanie i badanie stopnia osiągnięcia ce-
lów wychowawczych, w szczególności dotyczących:

1) wychowania do godnego, samodzielnego, odpowiedzialnego życia;
2) umiejętności pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki;
3) umiejętności nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych, społecz-

nie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, tak aby łagodzić
skutki doświadczania cierpienia i separacji oraz zdobywać umiejętności
współżycia i współpracy z innymi.

3. Nadzór nad realizacją standardu opieki w placówkach opiekuńczo-

wychowawczych ma za zadanie badanie warunków zaspokojenia potrzeb dzieci
ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych,
kulturalno-rekreacyjnych.

4. Nadzór nad realizacją standardu opieki i wychowania polega na:

1) ocenie działalności wychowawczej i opiekuńczej placówki oraz ocenie efek-

tywności tej działalności;

s. 60/96

2011-09-07

2) pomocy i współpracy w podnoszeniu kwalifikacji i umiejętności osób za-

trudnionych w placówce;

3) proponowaniu innowacyjnych rozwiązań pedagogicznych oraz inspirowaniu

osób zatrudnionych w placówce do podejmowania nowatorskich rozwiązań
pedagogicznych i organizacyjnych.

5. Nadzór nad kształceniem w szkołach działających w całodobowych placówkach

opiekuńczo-wychowawczych sprawuje właściwy kurator oświaty na zasadach
określonych w przepisach o systemie oświaty.

6. Nadzór nad działalnością ośrodków adopcyjno-opiekuńczych ma na celu bada-

nie i ocenę wykonania przez te jednostki ich zadań.

7. W zakresie, o którym mowa w ust. 1 i 6, nadzorowi podlega w szczególności:

1) przestrzeganie praw dziecka;
2) stopień zaspokojenia potrzeb dziecka;
3) przestrzeganie przepisów określających zasady działania placówki.

8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, szczegółowe zasady nadzoru nad przestrzeganiem standardu opieki
i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad
działalnością ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, uwzględniając prawidłowe
funkcjonowanie tych jednostek oraz dobro i prawa dziecka.

Art. 87a.

1. Wychowawca zatrudniony w placówce opiekuńczo-wychowawczej oskarżony o

popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy, w tym przemocy w rodzinie, zo-
staje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków służbowych na czas
trwania postępowania.

2. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej rozwiązuje stosunek pracy z wy-

chowawcą, który został prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione z uży-
ciem przemocy.]

[Art. 88.

1. Osoba, która osiągnęła pełnoletność w rodzinie zastępczej, oraz osoba pełnolet-

nia opuszczająca placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego i socjali-
zacyjnego, dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych in-
telektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schroni-
sko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy,
specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniają-
cy całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zwana dalej „oso-
bą usamodzielnianą”, zostaje objęta pomocą mającą na celu jej życiowe usamo-
dzielnienie i integrację ze środowiskiem przez pracę socjalną, a także pomocą:

1) pieniężną na usamodzielnienie;
2) pieniężną na kontynuowanie nauki;
3) w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu

chronionym;

4) w uzyskaniu zatrudnienia;
5) na zagospodarowanie – w formie rzeczowej.

s. 61/96

2011-09-07

2. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej, w przypad-

ku gdy umieszczenie w rodzinie zastępczej lub skierowanie na pobyt całodobowy
do placówki opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecznej, specjalnego
ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego albo
młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową opiekę nastą-
piło na podstawie orzeczenia sądu.

3. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i pomoc pieniężna na kontynuowanie na-

uki przysługuje osobie, która przebywała w rodzinie zastępczej, całodobowej
placówce opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecznej, schronisku dla
nieletnich, zakładzie poprawczym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym,
specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii za-
pewniającym całodobową opiekę albo młodzieżowym ośrodku wychowawczym
co najmniej rok.

4. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej opuszczają-

cej dom pomocy społecznej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy albo spe-
cjalny ośrodek wychowawczy, w przypadku gdy osoba ta jest zdolna do samo-
dzielnej egzystencji.

5. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie opuszczającej dom dla matek

z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, jeżeli bezpośrednio przed przyjęciem do
takiego domu przebywała co najmniej rok w rodzinie zastępczej, w całodobowej
placówce opiekuńczo-wychowawczej, w domu pomocy społecznej, w schronisku
dla nieletnich, w zakładzie poprawczym, w specjalnym ośrodku szkol-
no-wychowawczym, w specjalnym ośrodku

wychowawczym, w młodzieżowym

ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę albo w młodzieżowym
ośrodku wychowawczym.

6. Warunkiem uzyskania pomocy, o której mowa w ust. 1, jest zobowiązanie się

osoby usamodzielnianej do realizacji indywidualnego programu usamodzielnie-
nia, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, zatwierdzonego
przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie.

7. W realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia osobę usamodzielnianą

wspiera opiekun usamodzielnienia, którym może być, po wyrażeniu zgody, jedno
z rodziców zastępczych, dyrektor placówki rodzinnej, pracownik socjalny powia-
towego centrum pomocy rodzinie, wychowawca, psycholog lub pracownik so-
cjalny całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej, domu pomocy społecz-
nej, schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego, specjalnego ośrodka szkol-
no-wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego
ośrodka socjoterapii zapewniającego całodobową opiekę,

młodzieżowego

ośrodka wychowawczego,

albo inna osoba wskazana przez osobę usamodziel-

nianą.]

<Art. 88.

1. Osoba pełnoletnia opuszczająca dom pomocy społecznej dla dzieci

i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy,
specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy,
młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i mło-
dzieżowy ośrodek wychowawczy, zwana dalej „osobą usamodzielnianą”, zo-
staje objęta pomocą mającą na celu jej życiowe usamodzielnienie i integra-
cję ze środowiskiem przez pracę socjalną, a także pomocą:

1) pieniężną na usamodzielnienie;

Nowe brzmienie art.
88 wchodzi w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

s. 62/96

2011-09-07

2) pieniężną na kontynuowanie nauki;
3) w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym

w mieszkaniu chronionym;

4) w uzyskaniu zatrudnienia;
5) na zagospodarowanie – w formie rzeczowej.

2. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej,

w przypadku gdy skierowanie na pobyt całodobowy do domu pomocy spo-
łecznej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, specjalnego ośrodka
wychowawczego albo młodzieżowego ośrodka socjoterapii zapewniającego
całodobową opiekę nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu.

3. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i pomoc pieniężna na kontynuowanie

nauki przysługuje osobie, która przebywała w domu pomocy społecznej,
schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, specjalnym ośrodku
szkolno-wychowawczym, specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżo-
wym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę albo młodzie-
żowym ośrodku wychowawczym co najmniej rok.

4. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie usamodzielnianej opusz-

czającej dom pomocy społecznej, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy
albo specjalny ośrodek wychowawczy, w przypadku gdy osoba ta jest zdol-
na do samodzielnej egzystencji.

5. Pomoc, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobie opuszczającej dom dla

matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, jeżeli bezpośrednio przed
przyjęciem do takiego domu przebywała co najmniej rok w rodzinie zastęp-
czej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regio-
nalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej, w domu pomocy społecznej, w
schronisku dla nieletnich, w zakładzie poprawczym, w specjalnym ośrodku
szkolno-wychowawczym, w specjalnym ośrodku wychowawczym, w mło-
dzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę albo w
młodzieżowym ośrodku wychowawczym.

6. Warunkiem uzyskania pomocy, o której mowa w ust. 1, jest zobowiązanie

się osoby usamodzielnianej do realizacji indywidualnego programu usamo-
dzielnienia, opracowanego wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, za-
twierdzonego przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie.

7. W realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia osobę usamo-

dzielnianą wspiera opiekun usamodzielnienia, którym może być pracownik
socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie, wychowawca, psycholog
lub pracownik socjalny domu pomocy społecznej, schroniska dla nieletnich,
zakładu poprawczego, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, spe-
cjalnego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka socjoterapii za-
pewniającego całodobową opiekę, młodzieżowego ośrodka wychowawczego,
albo inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą.>

Art. 89.

[1. Wysokość pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki i pomocy pieniężnej na

usamodzielnienie oraz wartość pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczo-
wej ustala się od kwoty podstawy.]

<1. Wysokość pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki i pomocy pienięż-

nej na usamodzielnienie oraz wartość pomocy na zagospodarowanie w for-
mie rzeczowej ustala się od kwoty 1647 zł, zwanej dalej „podstawą”.>

Nowe brzmienie ust.
1 i pkt 2 w ust. 7
oraz przepis uchyla-
jący ust. 4 w art. 89
wchodzą w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

s. 63/96

2011-09-07

2. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki w wysokości 30% podstawy mie-

sięcznie przysługuje osobie usamodzielnianej kontynuującej naukę w gimna-
zjum, szkole ponadpodstawowej, szkole ponadgimnazjalnej lub w szkole wyż-
szej.

3. Pomoc, o której mowa w ust. 2, przyznaje się na czas nauki, do czasu jej ukoń-

czenia, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 lat.

[4. Pomoc, o której mowa w ust. 2, przysługuje również osobie pełnoletniej nie-

opuszczającej całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej, przebywającej
w tej placówce na zasadach określonych przez starostę, kontynuującej naukę po
ukończeniu szkoły, w której rozpoczęła naukę przed osiągnięciem pełnoletności.]

5. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie i pomoc pieniężna na kontynuowanie na-

uki przysługuje osobie usamodzielnianej:

1) samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza 200% kwoty kryte-

rium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą;

2) w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza 200% kwoty kryterium

dochodowego na osobę w rodzinie.

6. W przypadku gdy osoba usamodzielniana kontynuuje naukę, pomoc pieniężną na

usamodzielnienie wypłaca się po ukończeniu nauki. W uzasadnionych przypad-
kach starosta może wypłacić pomoc pieniężną na usamodzielnienie w trakcie
trwania nauki.

7. Przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kon-

tynuowanie nauki można odmówić w przypadku, gdy:

1) istnieje uzasadnione przypuszczenie, że pomoc pieniężna zostanie wykorzy-

stana niezgodnie z celem, na jaki została przyznana;

[2) osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła samo-

wolnie rodzinę zastępczą, całodobową placówkę opiekuńczo-wychowawczą
typu rodzinnego i socjalizacyjnego, dom pomocy społecznej dla dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży lub schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy,
specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy,
młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę lub
młodzieżowy ośrodek wychowawczy;]

<2) osoba usamodzielniana przed osiągnięciem pełnoletności opuściła sa-

mowolnie dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełno-
sprawnych intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet
w ciąży lub schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny
ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, mło-
dzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę lub
młodzieżowy ośrodek wychowawczy;>

3) osoba usamodzielniana porzuci naukę umożliwiającą jej przygotowanie za-

wodowe i nie podejmie zatrudnienia;

4) osoba usamodzielniana porzuci pracę i uchyla się od podjęcia proponowane-

go jej zatrudnienia;

5) osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za popeł-

nienie przestępstwa z winy umyślnej.

8. Pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki zaprzestaje się udzielać w przypad-

ku, gdy osoba usamodzielniana:

s. 64/96

2011-09-07

1) kontynuuje naukę w szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej

lub szkole wyższej, która zapewnia nieodpłatną naukę i nieodpłatne pełne
utrzymanie lub

2) bez uzasadnionych powodów zmieniła trzykrotnie na tym samym poziomie

kształcenia szkołę lub szkołę wyższą, o których mowa w pkt 1.

9. Pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie na-

uki można zawiesić w przypadku, gdy:

1) wystąpiły szczególne okoliczności związane z tokiem nauki, stanem zdrowia

lub zdarzeniem losowym dotyczącym osoby usamodzielnianej;

2) nastąpiła przerwa w kontynuowaniu nauki przez osobę usamodzielnianą w

okresie między ukończeniem przez nią szkoły niższego stopnia a rozpoczę-
ciem nauki w szkole wyższego stopnia;

3) stwierdzi się marnotrawienie przyznanej pomocy;
4) osoba usamodzielniana nie realizuje programu usamodzielnienia.

10. Pomoc pieniężną na usamodzielnienie i pomoc pieniężną na kontynuowanie na-

uki zawiesza się, w przypadku gdy przeciwko osobie usamodzielnianej wszczęto
postępowanie karne o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, do czasu
prawomocnego zakończenia postępowania.

11. Jeżeli po upływie okresu zawieszenia pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i

pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki przyczyny jej zawieszenia nie ustą-
piły, następuje odmowa udzielenia pomocy.

Art. 90.

[1. Pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie

nauki udziela starosta powiatu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania
dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej lub skierowaniem do pla-
cówki, o której mowa w art. 88 ust. 1.]

<1. Pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynu-

owanie nauki udziela starosta powiatu właściwego ze względu na miejsce
zamieszkania dziecka przed skierowaniem do placówki, o której mowa w
art. 88 ust. 1.>

2. Pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w

mieszkaniu chronionym, w uzyskaniu zatrudnienia oraz na zagospodarowanie
w formie rzeczowej udziela starosta właściwy ze względu na miejsce osiedlenia
się osoby usamodzielnianej.

3. Osoba usamodzielniana zamieszkująca w mieszkaniu chronionym jest obowią-

zana do ponoszenia częściowych kosztów utrzymania tego mieszkania propor-
cjonalnie do swoich dochodów. W uzasadnionych przypadkach starosta może ją
zwolnić z ponoszenia opłat.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z Mi-

nistrem Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:

1) warunki i tryb przyznawania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i po-

mocy pieniężnej na kontynuowanie nauki, wysokość tej pomocy oraz war-
tość i składniki pomocy na zagospodarowanie;

2) sposób przygotowania i realizacji indywidualnego programu usamodzielnie-

nia oraz zadania opiekuna usamodzielnienia, biorąc pod uwagę konieczność
indywidualnej pracy z osobą usamodzielnianą;

3) tryb zawieszania pomocy na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kon-

tynuowanie nauki.

Nowe brzmienie ust.
1 w art. 90 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 65/96

2011-09-07

Art. 90a.

1. Rada powiatu może, w drodze uchwały, podwyższyć wysokość kwot pomocy

pieniężnej przysługującej rodzinom zastępczym, wysokość pomocy pieniężnej
na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie oraz wartość pomocy na zagospoda-
rowanie.

2. Podwyższenie wysokości pomocy, o której mowa w ust. 1, może być zróżnico-

wane i uzależnione od spełnienia dodatkowych warunków określonych w
uchwale rady powiatu.

Rozdział 5

Integracja cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status

uchodźcy lub ochronę uzupełniającą

Art. 91.

1. Cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub

ochronę uzupełniającą, zwanemu dalej w niniejszym rozdziale „cudzoziemcem”,
udziela się pomocy mającej na celu wspieranie procesu jego integracji, zwanej
dalej „pomocą dla cudzoziemca”.

2. Pomocy dla cudzoziemca udziela starosta właściwy ze względu na miejsce za-

mieszkania cudzoziemca.

3. Pomocy dla cudzoziemca udziela się na wniosek cudzoziemca złożony do staro-

sty, za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie, w terminie 60
dni od dnia uzyskania przez niego w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy
lub ochrony uzupełniającej.

4. Wniosek obejmuje małoletnie dzieci cudzoziemca oraz jego małżonka, jeżeli

uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniają-
cą.

5. Wniosek powinien zawierać:

1) pisemną deklarację o zamiarze zamieszkania na terenie określonego woje-

wództwa;

2) pisemne oświadczenie, że z podobnym wnioskiem cudzoziemiec nie zwrócił

się na terenie innego województwa;

3) pisemne oświadczenie o gotowości przystąpienia do uzgodnionego progra-

mu integracji.

6. W przypadku cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status

uchodźcy, do wniosku należy dołączyć kopie:

1) decyzji o nadaniu statusu uchodźcy;
2) dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej;
3) karty pobytu wydanej w związku z nadaniem statusu uchodźcy.

7. W przypadku cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej ochronę

uzupełniającą, do wniosku należy dołączyć kopie:

1) decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy, w której udzielono cudzo-

ziemcowi ochrony uzupełniającej;

2) karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem ochrony uzupełniającej.

8. Cudzoziemiec dołącza do wniosku także inne dokumenty będące w jego posia-

daniu, które mogą pomóc w opracowaniu programu integracji.

s. 66/96

2011-09-07

9. Pomoc dla cudzoziemca przysługuje począwszy od miesiąca kalendarzowego, w

którym cudzoziemiec złożył wniosek.

10. Pomoc dla cudzoziemca przebywającego w ośrodku dla cudzoziemców ubiega-

jących się o nadanie statusu uchodźcy przysługuje począwszy od miesiąca ka-
lendarzowego, w którym cudzoziemiec opuścił ośrodek.

11. Pomoc dla cudzoziemca nie przysługuje cudzoziemcowi będącemu małżonkiem

obywatela polskiego.

Art. 91a.

1. Pomoc małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypo-

spolitej Polskiej bez przedstawiciela ustawowego, który uzyskał w Rzeczypo-
spolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, zapewnia starosta
właściwy ze względu na miejsce pobytu małoletniego.

[2. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej zawiadamia właściwy sąd opie-

kuńczy o udzielaniu pomocy małoletniemu cudzoziemcowi, o którym mowa w
ust. 1.]

<2. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówki

opiekuńczo-terapeutycznej, o którym mowa w przepisach o wspieraniu ro-
dziny i systemie pieczy zastępczej, zawiadamia właściwy sąd opiekuńczy o
udzielaniu pomocy małoletniemu cudzoziemcowi, o którym mowa w ust. 1.>

Art. 92.

1. Pomocy dla cudzoziemca udziela się w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy i

obejmuje ona:

1) świadczenia pieniężne w wysokości od 446 zł do 1 175 zł miesięcznie na

osobę przeznaczone na:

a) utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność,

odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe,

b) pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego;

2) opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne określonej w ustawie z dnia

27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.

22)

);

3) pracę socjalną;
4) poradnictwo specjalistyczne, w tym poradnictwo prawne, psychologiczne i

rodzinne;

5) udzielanie informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami, w

szczególności z instytucjami rynku pracy, ze środowiskiem lokalnym oraz
organizacjami pozarządowymi;

6) inne działania wspierające proces integracji cudzoziemca.

2. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporzą-
dzenia, ramowe programy kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców,
uwzględniając różnice kulturowe między różnymi grupami cudzoziemców.

22)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz.

1367, Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r.
Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 26, poz. 157, Nr 38, poz. 299, Nr 92, poz. 753, Nr 97, poz. 800,
Nr 98, poz. 817, Nr 111, poz. 918, Nr 118, poz. 989, Nr 157, poz. 1241 i Nr 161, poz. 1278.

Nowe brzmienie ust.
2 w art. 91a wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 67/96

2011-09-07

3. Wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, mogą być pokrywane w uzgodnieniu z

cudzoziemcem bezpośrednio przez powiatowe centrum pomocy rodzinie.

Art. 93.

1. Pomoc dla cudzoziemca jest realizowana w ramach indywidualnego programu

integracji, uzgodnionego między powiatowym centrum pomocy rodzinie a cu-
dzoziemcem, określającego wysokość, zakres i formy pomocy, w zależności od
indywidualnej sytuacji życiowej cudzoziemca i jego rodziny, oraz zobowiązania:

1) powiatowego centrum pomocy rodzinie do:

a) udzielania cudzoziemcowi informacji dotyczącej pomocy określonej w

programie oraz warunkach jej wstrzymania lub odmowy udzielenia,

b) współdziałania z cudzoziemcem oraz wspierania go w kontaktach ze

środowiskiem lokalnym, w tym w nawiązaniu kontaktu z właściwym
dla miejsca zamieszkania cudzoziemca ośrodkiem pomocy społecznej,

c) pomocy w uzyskaniu możliwości zamieszkania, w tym w miarę możli-

wości w mieszkaniu chronionym,

d) prowadzenia z cudzoziemcem pracy socjalnej,
e) innych uzgodnionych z cudzoziemcem działań wynikających z indywi-

dualnej sytuacji życiowej cudzoziemca,

f) wskazania pracownika, zwanego dalej „realizatorem programu", uzgad-

niającego z cudzoziemcem program oraz wspierającego cudzoziemca w
okresie realizacji tego programu;

2) cudzoziemca do:

a) zameldowania się w miejscu zamieszkania,
b) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w terminie ustalo-

nym w programie oraz aktywnego poszukiwania pracy,

c) obowiązkowego uczestnictwa w kursach języka polskiego, w przypadku

gdy zachodzi taka potrzeba,

d) współdziałania oraz kontaktowania się z realizatorem programu w usta-

lonych terminach, nie rzadziej jednak niż 2 razy w miesiącu,

e) innych uzgodnionych z realizatorem programu działań wynikających z

jego indywidualnej sytuacji życiowej,

f) przestrzegania zobowiązań przyjętych w programie.

2. Powiatowe centrum pomocy rodzinie przekazuje wojewodzie uzgodniony z cu-

dzoziemcem program wraz z przewidywanymi kosztami jego realizacji.

3. Wojewoda po akceptacji przedstawionego programu przekazuje środki na jego

realizację.

Art. 94.

1. Powiatowe centrum pomocy rodzinie współdziała z właściwym wojewodą i

gminą w sprawie pomocy cudzoziemcowi w uzyskaniu możliwości zamieszka-
nia, uwzględniając w miarę możliwości wybór miejsca zamieszkania dokonany
przez cudzoziemca.

2. Cudzoziemiec zamieszkuje w miejscu wskazanym przez wojewodę działającego

w tej sprawie w porozumieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie oraz
gminą.

s. 68/96

2011-09-07

3. Rezygnacja przez cudzoziemca ze wskazanego miejsca zamieszkania w grani-

cach danego województwa w okresie 12 miesięcy trwania indywidualnego pro-
gramu oznacza rezygnację cudzoziemca z realizacji programu.

4. Zmianę miejsca zamieszkania przez cudzoziemca w okresie 12 miesięcy trwania

indywidualnego programu dopuszcza się w szczególnie uzasadnionych przypad-
kach, w szczególności:

1) podjęcia pracy z możliwością zamieszkania na terenie innego powiatu;
2) uzyskania mieszkania na terenie innego powiatu;
3) łączenia rodzin cudzoziemców, jeżeli istnieje możliwość wspólnego za-

mieszkania;

4) konieczności zapewnienia specjalistycznego leczenia, wymagającego zmia-

ny miejsca zamieszkania cudzoziemca lub członka jego rodziny.

5. W przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 4, cudzoziemiec

jest obowiązany złożyć w powiatowym centrum pomocy rodzinie realizującym
program oświadczenie i dokumenty potwierdzające zaistniałą sytuację.

6. W przypadku zmiany miejsca zamieszkania realizację programu przejmuje po-

wiat właściwy ze względu na nowe miejsce zamieszkania cudzoziemca.

7. W przypadku gdy zmiana miejsca zamieszkania jest związana ze zmianą powiatu

w ramach tego samego województwa, starosta właściwy ze względu na dotych-
czasowe miejsce zamieszkania cudzoziemca zawiadamia o tym starostę właści-
wego ze względu na nowe miejsce zamieszkania cudzoziemca oraz przekazuje
realizowany program, a także informuje o tym właściwego wojewodę.

8. W przypadku gdy zmiana miejsca zamieszkania cudzoziemca jest związana ze

zmianą województwa, starosta właściwy ze względu na dotychczasowe miejsce
zamieszkania cudzoziemca informuje o tym właściwych wojewodów.

Art. 95.

1. Pomoc dla cudzoziemca może zostać wstrzymana w przypadku:

1) uporczywego, zawinionego niewykonywania przez cudzoziemca zobowią-

zań przyjętych w programie, w tym nieusprawiedliwionej nieobecności na
kursach nauki języka polskiego – przez okres do 30 dni;

2) wykorzystywania pomocy w sposób niezgodny z celem, na jaki została

przyznana – przez okres do 30 dni;

3) udzielania przez cudzoziemca nieprawdziwych informacji o swojej sytuacji

życiowej – do czasu wyjaśnienia okoliczności udzielenia takich informacji;

4) upływu 30 dni pobytu cudzoziemca w zakładzie opieki zdrowotnej – do cza-

su opuszczenia przez niego zakładu;

5) wszczęcia przeciwko cudzoziemcowi postępowania karnego – do czasu

prawomocnego zakończenia postępowania.

2. Realizator programu występuje do kierownika centrum pomocy o przywrócenie

wstrzymanej pomocy niezwłocznie po powzięciu informacji o ustaniu przesła-
nek wstrzymujących pomoc.

3. W przypadku gdy po upływie okresu wstrzymania pomocy nie ustały przyczyny,

o których mowa w ust. 1, odmawia się udzielania pomocy.

4. Odmowa udzielania pomocy następuje ponadto w przypadku, gdy:

1) cudzoziemiec, wobec którego jest kontynuowana uprzednio wstrzymana

pomoc, ponownie dopuszcza się działań, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3;

s. 69/96

2011-09-07

2) cudzoziemiec został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo

popełnione umyślnie;

3) cudzoziemiec został pozbawiony statusu uchodźcy lub cofnięto mu ochronę

uzupełniającą.

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia:

1) obowiązki powiatowego centrum pomocy rodzinie związane z przygotowa-

niem indywidualnego programu integracji,

2) wysokość świadczeń pieniężnych dla cudzoziemców posiadających status

uchodźcy lub ochronę uzupełniającą w celu wspierania procesu ich integra-
cji i termin ich wypłaty,

3) rodzaje dokumentów i oświadczeń potwierdzających konieczność zmiany

przez cudzoziemców miejsca zamieszkania w okresie trwania indywidual-
nego programu integracji,

4) metody i sposoby monitorowania postępów cudzoziemców w ich integracji,

odpowiednie do osiągnięcia celów integracji

– uwzględniając sytuację osobistą i potrzeby cudzoziemca i jego rodziny oraz

liczbę członków rodziny.

Rozdział 6

Zasady odpłatności za świadczenia

Art. 96.

1. Obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej

spoczywa na:

1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;
2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z

masy spadkowej;

3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z

pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wy-
datków zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby
lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej.

2. Wydatki na usługi, pomoc rzeczową, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie,

zasiłki okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem zwrotu podlegają
zwrotowi w części lub całości, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby zobo-
wiązanej do zwrotu wydatków przekracza kwotę kryterium dochodowego.

3. W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki pod-

legają zwrotowi z masy spadkowej, jeżeli po osobie zmarłej nie przysługuje za-
siłek pogrzebowy.

4. Rada gminy określa, w drodze uchwały, zasady zwrotu wydatków za świadcze-

nia z pomocy społecznej, o których mowa w ust. 2, będących w zakresie zadań
własnych.

Art. 97.

1. Opłatę za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych ustala pod-

miot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną, uwzględniając przyznany za-
kres usług. Osoby nie ponoszą opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarują-

s. 70/96

2011-09-07

cej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodo-
wego.

2. Opłatę za pobyt w domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży ustala

podmiot prowadzący, a w przypadku domów prowadzonych przez podmioty
uprawnione – podmiot zlecający zadanie, uwzględniając warunki pobytu, w
szczególności zakres przyznanych usług oraz obowiązki osoby przebywającej w
domu.

3. Różnicę między ustaloną opłatą, ponoszoną przez osobę za pobyt w domu, a

średnim miesięcznym kosztem utrzymania w domu dla matek z małoletnimi
dziećmi i kobiet w ciąży ponosi gmina właściwa ze względu na miejsce za-
mieszkania osoby przebywającej w domu.

[4. Do określenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu dla matek z

małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące
średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy społecznej lub w
placówce opiekuńczo-wychowawczej.]

<4. Do określenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu dla ma-

tek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży stosuje się odpowiednio przepisy
dotyczące średniego miesięcznego kosztu utrzymania w domu pomocy spo-
łecznej.>

5. Rada powiatu lub rada gminy w drodze uchwały ustala, w zakresie zadań wła-

snych, szczegółowe zasady ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach
wsparcia i mieszkaniach chronionych.

Art. 98.

Świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzysta-
jącej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny. Art. 104
ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 99.

1. Osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który wypłacono zasi-

łek stały lub zasiłek okresowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne or-
gany rentowe, które przyznały emeryturę lub rentę, wypłacają to świadczenie
pomniejszone o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconych za ten okres za-
siłków i przekazują te kwoty na rachunek bankowy właściwego ośrodka pomocy
społecznej.

2. W przypadku zasiłku okresowego przyznanego rodzinie świadczenie pomniejsza

się o część kwoty przypadającą na tę osobę, której przyznano emeryturę lub ren-
tę.

3. Kwota pomniejszenia, o której mowa w ust. 1, nie może być wyższa niż przy-

znana za ten okres kwota emerytury lub renty.

Rozdział 7

Postępowanie w sprawie świadczeń z pomocy społecznej

Art. 100.

1. W postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej należy kierować się

przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej i ochroną
ich dóbr osobistych. W szczególności nie należy podawać do wiadomości pu-

Nowe brzmienie ust.
4 w art. 97 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 71/96

2011-09-07

blicznej nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakre-
su przyznanego świadczenia.

2. W zakresie niezbędnym do przyznawania i udzielania świadczeń z pomocy spo-

łecznej można przetwarzać dane osób ubiegających się i korzystających z tych
świadczeń dotyczące: pochodzenia etnicznego, stanu zdrowia, nałogów, skazań,
orzeczeń o ukaraniu, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądo-
wym lub administracyjnym.

Art. 101.

1. Właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby

ubiegającej się o świadczenie.

2. W przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miej-

sca zameldowania tej osoby na pobyt stały.

3. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej

się o świadczenie, w sprawach niecierpiących zwłoki oraz w sprawach cudzo-
ziemców, którym udzielono zgody na pobyt tolerowany, i cudzoziemców, o któ-
rych mowa w art. 5a, właściwą miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby
ubiegającej się o świadczenie.

4. W przypadkach, o których mowa w ust. 3, można przyznać świadczenia wymie-

nione w art. 37–42 i 47–50.

5. Do przyznawania świadczeń w miejscu pobytu nie stosuje się kwot kryteriów

dochodowych podwyższonych zgodnie z art. 8 ust. 2.

6. Dla mieszkańca domu właściwa jest gmina, która skierowała go do domu pomo-

cy społecznej.

7. Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce

zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, któ-
ra przyznała świadczenia w miejscu pobytu.

Art. 102.

1. Świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowa-

nej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zaintere-
sowanej lub jej przedstawiciela ustawowego.

2. Pomoc społeczna może być udzielana z urzędu.

Art. 103.

1. Kierownik ośrodka pomocy społecznej i kierownik powiatowego centrum pomo-

cy rodzinie może, w drodze umowy, ustalić z małżonkiem, zstępnymi lub
wstępnymi wysokość świadczonej przez nich pomocy na rzecz osoby ubiegają-
cej się o przyznanie świadczenia. W tym przypadku nie stosuje się art. 96 ust. 1
pkt 3.

2. Kierownik ośrodka pomocy społecznej ustala w drodze umowy z małżonkiem,

zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich
opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę
wysokość dochodów i możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwięk-
szana w przypadku gdy jedna z osób jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa
lub z powodów, o których mowa w art. 64.

s. 72/96

2011-09-07

Art. 104.

1. Należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, z tytułu

opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych świad-
czeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.

2. W przypadku posiadania uprawnień do świadczeń pieniężnych z pomocy spo-

łecznej kwoty nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych podlegają potrące-
niu z bieżących wypłat.

3. Wysokość należności, o których mowa w ust. 1, podlegających zwrotowi oraz

terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej.

4. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu

wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz
z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby
dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzie-
lanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należno-
ści, o których mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zain-
teresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę niena-
leżnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności
albo rozłożyć na raty.

5. Należności, o których mowa w ust. 1, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat,

licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.

6. Bieg przedawnienia przerywa odroczenie terminu płatności należności lub rozło-

żenie spłaty należności na raty. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia bie-
gnie on na nowo od dnia następującego po dniu ustalonym jako ostatni dzień
spłaty odroczonej należności lub po dniu ustalonym jako ostatni dzień spłaty
ostatniej raty należności.

7. Nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń, jeżeli od

terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat.

8. Należności, o których mowa w ust. 1, podlegają zwrotowi na rachunek bankowy

odpowiednio gminy, powiatu lub samorządu województwa.

Art. 105.

1. Sądy, organy i jednostki organizacyjne są obowiązane niezwłocznie, nie później

jednak niż w terminie 7 dni, udostępnić lub udzielić na wniosek pracownika so-
cjalnego odpowiednich informacji, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o
przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej.

2. Udostępnienie informacji gromadzonych przez publiczne służby zatrudnienia,

które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń
z pomocy społecznej odbywa się na zasadach określonych w art. 4 ust. 6 i art. 33
ust. 6–9 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.

23)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 70, poz.

416, Nr 134, poz. 850, Nr 171, poz. 1056, Nr 216, poz. 1367 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr
6, poz. 33, Nr 69, poz. 595, Nr 91, poz. 742, Nr 97, poz. 800, Nr 115, poz. 964, Nr 125, poz. 1035,
Nr 127, poz. 1052 i Nr 161, poz. 1278.

s. 73/96

2011-09-07

Art. 106.

1. Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w formie decyzji admini-

stracyjnej.

[2. Udzielenie świadczeń w postaci interwencji kryzysowej, pracy socjalnej, po-

radnictwa, uczestnictwa w zajęciach klubu samopomocy, a także skierowanie do
całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej i przyznanie biletu kredyto-
wanego nie wymaga wydania decyzji administracyjnej.]

<2. Udzielenie świadczeń w postaci interwencji kryzysowej, pracy socjalnej,

poradnictwa, uczestnictwa w zajęciach klubu samopomocy, a także przy-
znanie biletu kredytowanego nie wymaga wydania decyzji administracyj-
nej.>

3. Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej przyznaje się i wypłaca za okres

miesiąca kalendarzowego, począwszy od miesiąca, w którym został złożony
wniosek wraz z wymaganą dokumentacją. W przypadku gdy uprawnienie do
świadczenia nie obejmuje pełnego miesiąca, świadczenie przyznaje się za nie-
pełny miesiąc, a kwotę świadczenia ustala się, dzieląc pełne kwoty przez liczbę
dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni objętych świadcze-
niem.

3a. Zmiana dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny w okresie pobiera-

nia świadczenia pieniężnego nie wpływa na wysokość świadczenia pieniężnego,
jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium dochodowe-
go osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na osobę w ro-
dzinie.

3b. Zmiana dochodu osoby samotnie gospodarującej lub rodziny w okresie ponosze-

nia odpłatności za świadczenie niepieniężne nie wpływa na wysokość tej odpłat-
ności, jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium do-
chodowego osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na oso-
bę w rodzinie.

3c. (uchylony).

4. Decyzję administracyjną o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, z

wyjątkiem decyzji o odmowie przyznania biletu kredytowanego oraz decyzji w
sprawach cudzoziemców, o których mowa w art. 5a, wydaje się po przeprowa-
dzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego.

5. Decyzję administracyjną zmienia się lub uchyla na niekorzyść strony bez jej

zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub
osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub
uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107
ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody.

6. Odwołanie od decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej może złożyć

inna osoba za zgodą osoby ubiegającej się o świadczenie.

Art. 106a.

1. Jeżeli osoba uprawniona nie podejmuje świadczeń pieniężnych przez dwa kolej-

ne miesiące kalendarzowe, wstrzymuje się wypłatę tych świadczeń oraz
wszczyna postępowanie wyjaśniające w celu sprawdzenia przyczyn nieodbiera-
nia świadczeń.

2. W przypadku udzielenia przez osobę niepodejmującą świadczeń pieniężnych wy-

jaśnień dotyczących przyczyny nieodbierania świadczeń wypłaca się jej świad-

Nowe brzmienie ust.
2 w art. 106 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 74/96

2011-09-07

czenia za okres wstrzymania wypłaty świadczeń, jeżeli osoba spełnia warunki
określone w ustawie.

3. W przypadku gdy z osobą, o której mowa w ust. 1, nie można przeprowadzić ro-

dzinnego wywiadu środowiskowego i mimo prawidłowo dostarczonego wezwa-
nia do stawienia się w ośrodku pomocy społecznej celem złożenia wyjaśnień
osoba nie stawiła się w wyznaczonym terminie, stwierdza się, w drodze decyzji
administracyjnej, wygaśnięcie decyzji przyznającej świadczenie.

Art. 107.

[1. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się w celu ustalenia sytuacji

osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, w tym, o których
mowa w art. 103, wydania opinii w celu ustanowienia rodziny zastępczej
w związku z prowadzonym postępowaniem w sprawie ustanowienia rodziny za-
stępczej, przyznania pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzyma-
nia dziecka, dokonywania oceny sytuacji opiekuńczo-wychowawczej dziecka
umieszczonego w rodzinie zastępczej, przyznania pomocy pieniężnej na usamo-
dzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki oraz skierowania dziec-
ka do całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej.]

<1. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się w celu ustalenia sytu-

acji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, w tym
osób, o których mowa w art. 103, przyznania pomocy pieniężnej na usamo-
dzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki.>

2. (uchylony).
3. Rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza pracownik socjalny, również na

potrzeby jednostki organizacyjnej pomocy społecznej z terenu innej gminy.

4. W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po

raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, spo-
rządza się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych
form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo
braku zmiany danych.

5. Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może

domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadcze-
nia o dochodach i stanie majątkowym. Odmowa złożenia oświadczenia jest pod-
stawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia.

5a. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 5, składane jest pod rygorem odpowie-

dzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, o czym należy składającego
pouczyć przed złożeniem oświadczenia.

5b. Sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby lub rodziny ustala

się na podstawie następujących dokumentów:

1) dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość;
2) skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka lub książeczki zdrowia dziecka

(do wglądu);

3) dokumentów określających status cudzoziemca w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) decyzji właściwego organu w sprawie renty, emerytury, świadczenia

przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego;

5) orzeczenia komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia wydanego przed

dniem 1 września 1997 r., orzeczenia lekarza orzecznika o niezdolności do
pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, orzeczenia komisji lekar-
skiej;

Nowe brzmienie ust.
1 w art. 107 wchodzi
w

życie z dn.

1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 75/96

2011-09-07

6) orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnospraw-

ności;

7) zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości wynagrodzenia z tytułu za-

trudnienia, zawierającego informacje o wysokości potrąconej zaliczki na
podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowot-
ne, składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części finansowanej
przez ubezpieczonego oraz składki na ubezpieczenie chorobowe;

8) zaświadczenia albo oświadczenia o wysokości wynagrodzenia uzyskiwane-

go na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo
w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni
kółek rolniczych (usług rolniczych), zawierającego informacje o potrąconej
zaliczce na podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpiecze-
nie zdrowotne, składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w części fi-
nansowanej przez ubezpieczonego oraz składki na ubezpieczenie chorobo-
we;

9) zaświadczenia albo oświadczenia o okresie zatrudnienia, w tym o okresach,

za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, oraz o okresach
nieskładkowych;

10) dowodu otrzymania renty lub emerytury, zasiłku przedemerytalnego lub

świadczenia przedemerytalnego;

11) zaświadczenia urzędu gminy albo oświadczenia o powierzchni gospodarstwa

rolnego w hektarach przeliczeniowych;

12) zaświadczenia albo oświadczenia o kontynuowaniu nauki w gimnazjum,

szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej;

13) decyzji starosty o uznaniu lub odmowie uznania za osobę bezrobotną, utra-

cie statusu osoby bezrobotnej, o przyznaniu, odmowie przyznania, wstrzy-
maniu, wznowieniu wypłaty oraz utracie lub pozbawieniu prawa do zasiłku
dla bezrobotnych, świadczenia szkoleniowego, stypendium, dodatku akty-
wizacyjnego albo oświadczenia o pozostawaniu w ewidencji bezrobotnych
lub poszukujących pracy;

14) decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o ustaleniu kapitału początkowe-

go;

15) zaświadczenia albo oświadczenia o zobowiązaniu do opłacania składki na

ubezpieczenie społeczne rolników;

16) zaświadczenia albo oświadczenia o zadeklarowanej podstawie wymiaru

składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących pozarolniczą dzia-
łalność gospodarczą;

17) zaświadczenia albo oświadczenia, o których mowa w art. 8 ust. 7 i 8;
18) zaświadczenia albo oświadczenia o uzyskaniu dochodu, o którym mowa w

art. 8 ust. 11 i 12;

19) decyzji organów przyznających świadczenia pieniężne;
20) oświadczenia o stanie majątkowym.

5c. Do oświadczeń, o których mowa w ust. 5b, przepis art. 57 ust. 3c stosuje się

odpowiednio.

6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, sposób przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego,
uwzględniając miejsce i terminy jego przeprowadzania, wzór kwestionariusza
wywiadu, uwzględniając w szczególności sytuacje, w których wypełnia się po-
szczególne części kwestionariusza wywiadu, wzór oświadczenia o stanie mająt-

s. 76/96

2011-09-07

kowym oraz wzór legitymacji pracownika socjalnego, mając na uwadze rzetel-
ność przeprowadzanego wywiadu środowiskowego.

Art. 108.

1. W celu określenia sposobu współdziałania w rozwiązywaniu problemów osoby

lub rodziny znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej pracownik socjalny za-
trudniony w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy
rodzinie może zawrzeć kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną, w celu wzmoc-
nienia aktywności i samodzielności życiowej, zawodowej lub przeciwdziałania
wykluczeniu społecznemu.

2. W przypadku osób bezrobotnych, o których mowa w art. 49 ustawy z dnia 20

kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, podpisanie
kontraktu socjalnego, w ramach którego są realizowane działania na rzecz
wzmocnienia aktywności osoby bezrobotnej, może być dokonywane na podsta-
wie skierowania powiatowego urzędu pracy na zasadach określonych w art. 50
ust. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy.

3. Za osobę, z którą zawarto kontrakt socjalny, o której mowa w ust. 2, ośrodek

pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach
określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych.

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, wzór kontraktu socjalnego, uwzględniając indywidualne cechy
osoby podpisującej kontrakt socjalny.

Art. 109.

Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane nie-
zwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich
sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyzna-
nia świadczeń.

DZIAŁ III

Organizacja pomocy społecznej

Rozdział 1

Struktura organizacyjna pomocy społecznej

Art. 110.

1. Zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki organizacyjne –

ośrodki pomocy społecznej.

2. Gmina, realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, kieruje się

ustaleniami przekazanymi przez wojewodę.

3. Ośrodek pomocy społecznej, wykonując zadania własne gminy w zakresie po-

mocy społecznej, kieruje się ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

4. Ośrodek pomocy społecznej koordynuje realizację strategii, o której mowa w

art. 17 ust. 1 pkt 1.

s. 77/96

2011-09-07

5. Kierownik ośrodka pomocy społecznej może wytaczać na rzecz obywateli po-

wództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem stosuje się
odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywilnym.

6. Ośrodek pomocy społecznej może kierować wnioski o ustalenie niezdolności do

pracy, niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności do organów określo-
nych odrębnymi przepisami.

7. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy spo-

łecznej upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych
w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do wła-
ściwości gminy.

8. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 7, może być także udzielone innej osobie

na wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej.

9. Kierownik ośrodka pomocy społecznej składa radzie gminy coroczne sprawoz-

danie z działalności ośrodka oraz przedstawia potrzeby w zakresie pomocy spo-
łecznej.

10. Rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby, o których mowa w ust. 9, opracowuje i

kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy społecznej.

[11. Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie

do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny na 2
tys. mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników.]

<11. Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia pracowników socjalnych propor-

cjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny za-
trudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na 2000 mieszkańców lub pro-
porcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych
pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym
wymiarze czasu pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospoda-
rujących.>

<12. Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy

nie mniej niż 3 pracowników socjalnych.>

Art. 110a.

1. W ramach struktury organizacyjnej ośrodka pomocy społecznej może zostać wy-

odrębniony zespół realizujący zadania tego ośrodka w zakresie pracy socjalnej i
integracji społecznej.

2. W skład zespołu, o którym mowa w ust. 1, wchodzi co najmniej trzech pracow-

ników socjalnych.

3. W skład zespołu, o którym mowa w ust. 1, mogą wchodzić także inni specjaliści

realizujący zadania w zakresie integracji społecznej.

Art. 111.

W celu realizacji zadań pomocy społecznej gmina może tworzyć również inne jed-
nostki organizacyjne.

Art. 112.

1. Zadania pomocy społecznej w powiatach wykonują jednostki organizacyjne –

powiatowe centra pomocy rodzinie.

Nowe brzmienie ust.
11 i dodany ust. 12 w
art. 110 wchodzi w
życie z dn. 1.01.2015
r. (Dz. U. z 2011 r.
Nr 81, poz. 440)

s. 78/96

2011-09-07

2. Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu

realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej, które mogą być nazwane „miej-
skimi ośrodkami pomocy rodzinie”.

3. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może wytaczać na rzecz

obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem
stosuje się odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywil-
nym.

4. Powiatowe centrum pomocy rodzinie może kierować wnioski o ustalenie nie-

zdolności do pracy, niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności do orga-
nów określonych odrębnymi przepisami.

5. W indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do wła-

ściwości powiatu decyzje administracyjne wydaje starosta lub z jego upoważ-
nienia kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie i inni pracownicy cen-
trum upoważnieni na wniosek kierownika.

[6. Starosta może upoważnić kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie

lub kierownika ośrodka pomocy społecznej w mieście na prawach powiatu do
zawierania i rozwiązywania umów cywilnoprawnych z rodzinami zastępczymi w
sprawie powierzenia dziecka.]

7. Zarząd powiatu zatrudnia kierowników jednostek organizacyjnych pomocy spo-

łecznej, o których mowa w ust. 8, zgodnie z wymogami określonymi w art. 122
ust. 1, po zasięgnięciu opinii kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie
lub kierownika ośrodka pomocy społecznej w mieście na prawach powiatu.

[7a. Pracownikom podlegającym przepisom ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. –

Karta Nauczyciela, zarząd powiatu powierza stanowiska kierowników placówek
opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków adopcyjno-opiekuńczych zgodnie z wy-
mogami art. 122 ust. 1 oraz wymogami określonymi na podstawie art. 81 ust. 10
pkt 6 oraz art. 83 ust. 11, po zasięgnięciu opinii kierownika powiatowego cen-
trum pomocy rodzinie.]

[8. Starosta przy pomocy powiatowego centrum pomocy rodzinie sprawuje nadzór

nad działalnością rodzinnej opieki zastępczej, ośrodków adopcyjno-
opiekuńczych, jednostek specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, oraz
ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej, placówek opiekuńczo-
wychowawczych i ośrodków interwencji kryzysowej.]

<8. Starosta przy pomocy powiatowego centrum pomocy rodzinie sprawuje

nadzór nad działalnością jednostek specjalistycznego poradnictwa, w tym
rodzinnego, oraz ośrodków wsparcia, domów pomocy społecznej i ośrodków
interwencji kryzysowej.>

9. Powiatowe centrum pomocy rodzinie koordynuje realizację strategii, o której

mowa w art. 19 pkt 1.

[10. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie współpracuje z sądem w

sprawach dotyczących opieki i wychowania dzieci pozbawionych całkowicie lub
częściowo opieki rodzicielskiej.

11. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie przedkłada sądowi, co naj-

mniej raz w roku, wykaz rodzin zastępczych, o których mowa w art. 74 ust. 1
pkt 2 i 3.]

12. Kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie składa radzie powiatu co-

roczne sprawozdanie z działalności centrum oraz przedstawia wykaz potrzeb w
zakresie pomocy społecznej.

13. Rada powiatu na podstawie wykazu potrzeb, o którym mowa w ust. 12, opraco-

wuje i wdraża lokalne programy pomocy społecznej.

Przepis uchylający
ust. 6, 7a, 10 i 11
oraz nowe brzmienie
ust. 8 w art. 112
wchodzą w życie z
dn. 1.01.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 149,
poz. 887).

s. 79/96

2011-09-07

Art. 113.

1. Zadania pomocy społecznej w województwach samorządowych wykonują jed-

nostki organizacyjne – regionalne ośrodki polityki społecznej.

2. Regionalny ośrodek polityki społecznej koordynuje realizację strategii, o której

mowa w art. 21 pkt 1.

3. Marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej

sprawuje nadzór nad podległymi jednostkami organizacyjnymi pomocy społecz-
nej, w szczególności w zakresie spraw finansowych i administracyjnych.

4. Marszałek województwa może, udzielić upoważnienia dyrektorowi regionalnego

ośrodka polityki społecznej lub na jego wniosek, innym pracownikom tego
ośrodka do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z
zakresu pomocy społecznej należących do właściwości samorządu wojewódz-
twa.

Art. 114. (uchylony).

Art. 115.

1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu

państwa na dofinansowanie zadań własnych z zakresu pomocy społecznej, przy
czym wysokość dotacji nie może przekroczyć 80% kosztów realizacji zadania, z
zastrzeżeniem ust. 2.

2. Jeżeli środki przeznaczone na dotację, o której mowa w ust. 1, pochodzą z pro-

gramów rządowych, programów resortowych, pożyczek, o których mowa w art.
5 ust. 1 pkt 4 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.

24)

) lub służą wypłacie zasiłków celowych

na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, wysokość do-
tacji może przekroczyć 80% kosztów realizacji zadania.

Rozdział 2

Pracownicy socjalni

Art. 116.

1. Pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej jeden z ni-

żej wymieniowych warunków:

1) posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych;
2) ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna;
3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygo-

towującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków:

a) pedagogika,
b) pedagogika specjalna,
c) politologia,
d) polityka społeczna,
e) psychologia,

24)

Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz.

620, Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726.

s. 80/96

2011-09-07

f) socjologia,
g) nauki o rodzinie.

1a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z mi-

nistrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporzą-
dzenia, wymagane umiejętności, wykaz przedmiotów, minimalny wymiar zajęć
dydaktycznych oraz zakres i wymiar praktyk zawodowych dla specjalności
przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego, realizowanej w szkołach
wyższych na kierunkach wymienionych w ust. 1, kierując się koniecznością od-
powiedniego przygotowania absolwentów do wykonywania zawodu pracownika
socjalnego.

2. Ustala się następujące stopnie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika

socjalnego:

1) I stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu

uzupełnienie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowni-
ków socjalnych;

2) II stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu

pogłębienie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupa-
mi osób korzystających z pomocy społecznej.

[3. Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą re-

alizować jednostki prowadzące kształcenie i doskonalenie zawodowe po uzyska-
niu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.]

<3. Szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą

realizować jednostki prowadzące kształcenie lub doskonalenie zawodowe po
uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społeczne-
go.>

Art. 117.

1. Przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego działa Central-

na Komisja Egzaminacyjna do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowni-
ków socjalnych, zwana dalej „Komisją”, której członków powołuje i odwołuje
minister.

2. W związku z wykonywaniem czynności wynikających z ust. 3 członkom Komi-

sji przysługują diety oraz inne należności za czas podróży, na zasadach określo-
nych w przepisach dotyczących podróży służbowych pracowników na obszarze
kraju.

2a. Koszty działalności Komisji, w tym wynagrodzenia członków Komisji, są po-

krywane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy
do spraw zabezpieczenia społecznego.

3. Do zadań Komisji należy w szczególności:

1) przeprowadzanie postępowania w zakresie nadawania stopni specjalizacji

zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegających się o
II stopień specjalizacji zawodowej w terminie wyznaczonym przez Komisję
oraz informowanie osób ubiegających się o dopuszczenie do egzaminu na II
stopień specjalizacji zawodowej o terminie egzaminu;

2) nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej;
3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;
4) powoływanie i odwoływanie przewodniczącego i członków regionalnych

komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej w zawo-
dzie pracownika socjalnego;

Nowe brzmienie ust.
3 w art. 116 wchodzi
w

życie z dn.

1.10.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 81, poz.
440).

s. 81/96

2011-09-07

5) kontrolowanie pracy regionalnych komisji egzaminacyjnych i podmiotów

prowadzących szkolenia;

6) opiniowanie dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego

programów szkoleń z zakresu I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pra-
cownik socjalny i przedstawianie informacji na temat zasobów jednostek, o
których mowa w art. 116 ust. 3; opiniowanie kandydatów na konsultantów
prac dyplomowych na II stopień specjalizacji, o których mowa w art. 118a
pkt 8;

7) przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społeczne-

go informacji dotyczących zasięgu, przebiegu i poziomu szkoleń w zakresie
specjalizacji;

8) opiniowanie spraw spornych dotyczących pracy komisji regionalnych;
9) nadawanie certyfikatu superwizora pracy socjalnej i prowadzenie rejestru

wydanych certyfikatów.

4. Za egzamin, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, w tym za egzamin poprawkowy,

osoby przystępujące do egzaminu wnoszą opłatę w wysokości 10% przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.

5. Komisja, w zakresie organizacji egzaminów na II stopień specjalizacji w zawo-

dzie pracownik socjalny, współpracuje z jednostką organizacyjną, nad którą
nadzór sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego i któ-
rej zakres działania obejmuje prowadzenie działalności szkoleniowej adresowa-
nej do służb społecznych oraz instytucji działających w obszarze polityki spo-
łecznej.

Art. 118.

1. Przy urzędach marszałkowskich działają regionalne komisje egzaminacyjne do

spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych, z zastrzeżeniem
ust. 1a.

1a. Decyzją marszałka województwa regionalna komisja egzaminacyjna może dzia-

łać przy regionalnym ośrodku polityki społecznej lub przy innym podmiocie,
którego organem prowadzącym jest samorząd województwa.

1b. W związku z wykonywaniem zadań, o których mowa w ust. 2, członkom regio-

nalnych komisji egzaminacyjnych przysługują diety oraz inne należności za czas
podróży, na zasadach określonych w przepisach dotyczących podróży służbo-
wych pracowników na obszarze kraju.

1c. Koszty działalności regionalnych komisji egzaminacyjnych, w tym wynagrodze-

nia członków komisji, pokrywa urząd marszałkowski, a w przypadku, o którym
mowa w ust. 1a, regionalny ośrodek polityki społecznej albo podmiot, którego
organem prowadzącym jest samorząd województwa.

1d. Obsługę administracyjno-techniczną regionalnej komisji egzaminacyjnej zapew-

nia marszałek danego województwa, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1a,
dyrektor regionalnego ośrodka polityki społecznej albo osoba kierująca innym
podmiotem, którego organem prowadzącym jest samorząd województwa.

2. Do zadań regionalnych komisji egzaminacyjnych należy:

1) przeprowadzanie postępowania w zakresie nadawania stopni specjalizacji

zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych, ubiegających się o
I stopień specjalizacji zawodowej;

2) nadawanie I stopnia specjalizacji zawodowej;
3) prowadzenie rejestru wydanych dyplomów;

s. 82/96

2011-09-07

4) opracowywanie informacji, opinii i wniosków dotyczących I stopnia specja-

lizacji zawodowej dla Komisji oraz dla ministra właściwego do spraw za-
bezpieczenia społecznego.

2a. Za egzamin, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, w tym za egzamin poprawkowy,

osoby przystępujące wnoszą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagro-
dzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym.

3. (uchylony).

Art. 118a.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporzą-
dzenia:

1) tryb powoływania i odwoływania członków Komisji i regionalnych komisji

egzaminacyjnych oraz organizację pracy Komisji i regionalnych komisji eg-
zaminacyjnych,

2) minimum programowe dla specjalizacji I i II stopnia w zawodzie pracownik

socjalny,

3) specjalności obowiązujące dla specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik

socjalny,

4) tryb postępowania w sprawie nadawania stopni specjalizacji i wydawania

dyplomów,

5) wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracow-

nik socjalny stanowiące załącznik do rozporządzenia,

6) warunki uzyskiwania przez pracowników socjalnych stopni specjalizacji

zawodowej,

7) wytyczne dotyczące prac dyplomowych dla kandydatów ubiegających się o

uzyskanie II stopnia specjalizacji,

8) wymagania dotyczące kadry dydaktycznej szkoleń w zakresie specjalizacji I

i II stopnia w zawodzie pracownik socjalny i konsultantów prac dyplomo-
wych szkoleń w zakresie specjalizacji II stopnia w zawodzie pracownik so-
cjalny,

9) tryb kontrolowania, o którym mowa w art. 117 ust. 3 pkt 5,

10) warunki, jakie powinny spełniać podmioty prowadzące szkolenia w zakresie

specjalizacji, dla zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia,

11) tryb wnoszenia odpłatności za egzamin na I i II stopień specjalizacji w za-

wodzie pracownik socjalny,

12) organizację i sposób przeprowadzania egzaminu na I i II stopień specjaliza-

cji w zawodzie pracownik socjalny,

13) zasady wyboru jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 117 ust. 5, i

warunki jej współpracy z Komisją w zakresie organizacji egzaminów na II
stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny

–

uwzględniając potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia, od-

powiedniego poziomu przygotowania pracowników socjalnych do wykonywania
przez nich specjalistycznych zadań z zakresu pracy socjalnej, odpowiedniego
poziomu świadczonych usług przez pracowników socjalnych, ujednolicenia
wymogów dotyczących nadawania I i II stopnia specjalizacji zawodowej w za-
wodzie pracownika socjalnego, ujednolicenia wzoru dyplomu uzyskania I i II
stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego oraz ujed-

s. 83/96

2011-09-07

nolicenia wymogów prowadzenia szkoleń i przeprowadzania egzaminów z za-
kresu I i II stopnia specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego.

Art. 119.

1. Do zadań pracownika socjalnego należy w szczególności:

1) praca socjalna;
2) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na

świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych
świadczeń;

3) udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania

spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodziel-
nie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej;
skuteczne posługiwanie się przepisami prawa w realizacji tych zadań;

4) pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej porad-

nictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania
pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje
pozarządowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy;

5) udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej;
6) pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie działań samopomocowych

w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób, rodzin, grup i środo-
wisk społecznych;

7) współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziałania

i ograniczania patologii i skutków negatywnych zjawisk społecznych, łago-
dzenie skutków ubóstwa;

8) inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom mającym trudną sy-

tuację życiową oraz inspirowanie powołania instytucji świadczących usługi
służące poprawie sytuacji takich osób i rodzin;

9) współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdrożeniu oraz rozwija-

niu regionalnych i lokalnych programów pomocy społecznej ukierunkowa-
nych na podniesienie jakości życia.

2. Przy wykonywaniu zadań pracownik socjalny jest obowiązany:

1) kierować się zasadami etyki zawodowej;
2) kierować się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowania ich

godności i prawa tych osób do samostanowienia;

3) przeciwdziałać praktykom niehumanitarnym i dyskryminującym osobę, ro-

dzinę lub grupę;

4) udzielać osobom zgłaszającym się pełnej informacji o przysługujących im

świadczeniach i dostępnych formach pomocy;

5) zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych,

także po ustaniu zatrudnienia, chyba że działa to przeciwko dobru osoby lub
rodziny;

6) podnosić swoje kwalifikacje zawodowe poprzez udział w szkoleniach i sa-

mokształcenie.

Art. 120.

[1. Pracowników socjalnych mogą również zatrudniać inne instytucje, a w szcze-

gólności jednostki organizacyjne właściwe w sprawach zatrudnienia i przeciw-

s. 84/96

2011-09-07

działania bezrobociu, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, zakłady kar-
ne, do wykonywania zadań tych jednostek w zakresie pomocy społecznej.]

<1. Pracowników socjalnych mogą również zatrudniać inne instytucje,

a w szczególności jednostki organizacyjne właściwe w sprawach zatrudnie-
nia i przeciwdziałania bezrobociu, szpitale, zakłady karne, do wykonywania
zadań tych jednostek w zakresie pomocy społecznej.>

2. Pracownicy socjalni mogą być również zatrudniani w podmiotach uprawnionych,

o których mowa w art. 25 ust. 1.

<3. Pracownicy socjalni mogą być również zatrudniani przez podmioty reali-

zujące zadania określone w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pie-
czy zastępczej.>

Art. 121.

1. Pracownik socjalny korzysta z prawa pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich

zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach. Organy są obowiązane do
udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie wykonywania tych
czynności.

2. Pracownikowi socjalnemu przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funk-

cjonariuszy publicznych.

3. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej lub w

powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca
socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli
przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat, przysługuje raz na
dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych.

3a. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy w

samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, do którego
podstawowych obowiązków należy świadczenie pracy socjalnej w środowisku,
w tym przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych poza siedzibą
jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc dodatek do wynagrodzenia w wy-
sokości 250 zł. W przypadku zatrudnienia w mniejszym wymiarze czasu pracy
dodatek przysługuje w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy.

3b. Pracownikowi socjalnemu przysługuje zwrot kosztów uczestnictwa w szkole-

niach w zakresie specjalizacji zawodowej w zawodzie pracownika socjalnego, w
kwocie nie mniejszej niż 50% kosztów szkolenia.

3c. Pracownikowi socjalnemu, do którego obowiązków należy świadczenie pracy

socjalnej w środowisku, przysługuje zwrot kosztów przejazdów z miejsca pracy
do miejsc wykonywania przez niego czynności zawodowych, w przypadku bra-
ku możliwości zapewnienia dojazdu środkami pozostającymi w dyspozycji za-
trudniającego go pracodawcy.

4. Dzień 21 listopada ustanawia się Dniem Pracownika Socjalnego.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może przyznać pra-

cownikom socjalnym, jednostkom organizacyjnym pomocy społecznej oraz
podmiotom, o których mowa w art. 25, nagrody specjalne za wybitne, nowator-
skie rozwiązania w zakresie pomocy społecznej.

6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, warunki przyznawania nagród specjalnych, rodzaje nagród, pod-
mioty uprawnione do zgłaszania wniosków oraz sposób i tryb postępowania w
sprawie tych nagród, uwzględniając rodzaje działań, za jakie nagrody te przy-
sługują, oraz ich społeczną użyteczność.

Nowe brzmienie ust.
1 oraz dodany ust. 3
w art. 120 wchodzą
w życie z dn.
1.01.2012 r. (Dz. U. z
2011 r. Nr 149, poz.
887).

s. 85/96

2011-09-07

<Art. 121a.

1. Pracownik socjalny ma prawo do korzystania z poradnictwa prowadzonego

przez superwizorów pracy socjalnej, które ma na celu zachowanie i wzmoc-
nienie kompetencji zawodowych, utrzymanie wysokiego poziomu świadczo-
nych usług oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego w poro-
zumieniu z pracodawcą co do wyboru formy i osoby udzielającej porad.

2. Superwizorem pracy socjalnej może być osoba, która ukończyła szkolenie z

zakresu superwizji pracy socjalnej i uzyskała certyfikat superwizora pracy
socjalnej.

3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może określić, w

drodze rozporządzenia:

1) wytyczne i standard dla superwizji pracy socjalnej,
2) minimum programowe dla szkolenia superwizorów pracy socjalnej, o

którym mowa w ust. 2,

3) sposób i tryb szkolenia superwizorów pracy socjalnej,
4) tryb nadawania certyfikatu superwizora pracy socjalnej i odpłatności za

postępowanie związane z uzyskaniem certyfikatu,

5) wzór certyfikatu superwizora pracy socjalnej, o którym mowa w ust. 2,
6) tryb sporządzania i udostępniania do wiadomości publicznej list certy-

fikowanych superwizorów pracy socjalnej,

7) podmioty uprawnione do prowadzenia szkolenia z zakresu superwizji

pracy socjalnej,

8) zasady i tryb prowadzenia nadzoru merytorycznego nad szkoleniami

dla superwizorów pracy socjalnej

–

uwzględniając potrzebę zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia i

przygotowania superwizorów pracy socjalnej, odpowiedniego poziomu
świadczonych usług, ujednolicenia wymogów dotyczących nadawania certy-
fikatu superwizora, ujednolicenia wzoru certyfikatu, oraz ujednolicenia
wymogów prowadzenia szkoleń z zakresu superwizji pracy socjalnej.>

Art. 122.

1. Osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej są obowiąza-

ne posiadać co najmniej 3-letni staż pracy w pomocy społecznej oraz specjaliza-
cję z zakresu organizacji pomocy społecznej.

2. Wymogi, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą osób kierujących placówkami

rodzinnymi.

[3. Szkolenie specjalizacyjne z zakresu organizacji pomocy społecznej mogą reali-

zować jednostki szkolące po uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw za-
bezpieczenia społecznego.]

<3. Szkolenie specjalizacyjne z zakresu organizacji pomocy społecznej mogą

realizować jednostki prowadzące kształcenie lub doskonalenie zawodowe po
uzyskaniu zgody ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społeczne-
go.>

[4. Ukończenie studiów podyplomowych dla osób posiadających wykształcenie

wyższe, w których programie uwzględniono minimum programowe specjalizacji
z zakresu organizacji pomocy społecznej, jest równoznaczne z uzyskaniem przez
absolwentów tych studiów specjalizacji.]

Dodany art. 121a
wchodzi w życie z
dn. 31.12.2013 r.
(Dz. U. z 2011 r. Nr
81, poz. 440).

Nowe brzmienie ust.
3 i przepis uchylają-
cy ust. 4 w art. 122
wchodzą w życie z
dn. 1.10.2012 r. (Dz.
U. z 2011 r. Nr 81,
poz. 440).

s. 86/96

2011-09-07

5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, minimum programowe specjalizacji z zakresu organizacji pomocy
społecznej, podmioty uprawnione do prowadzenia specjalizacji i wymagania ich
dotyczące, tryb nadawania tym podmiotom uprawnień do prowadzenia specjali-
zacji, a także tryb uzyskiwania specjalizacji, kierując się koniecznością zapew-
nienia sprawności i efektywności działania jednostek organizacyjnych pomocy
społecznej.

[Art. 123.

Prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w samorządowych jednostkach or-
ganizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach samorządo-
wych, a w odniesieniu do wychowawców i innych pracowników pedagogicznych pu-
blicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych i ośrodków adopcyjno-
opiekuńczych zatrudnionych na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela, regulują przepisy ustawy – Karta Nauczyciela.]

<Art. 123.

Prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w samorządowych jednostkach
organizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach samo-
rządowych.>

Art. 123a. (uchylony).

Rozdział 3

Rada Pomocy Społecznej

Art. 124.

1. Przy ministrze właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego działa Rada

Pomocy Społecznej jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach pomocy
społecznej.

2. Do zakresu działania Rady Pomocy Społecznej należy:

1) opiniowanie projektów aktów prawnych oraz inicjowanie zmian przepisów

prawa w zakresie pomocy społecznej;

2) przygotowywanie ekspertyz dotyczących wybranych obszarów pomocy spo-

łecznej;

3) przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społeczne-

go okresowych informacji o swojej działalności;

4) przyjmowanie i opiniowanie dla ministra właściwego do spraw zabezpie-

czenia społecznego wniosków o nagrody specjalne za wybitne osiągnięcia w
zakresie pomocy społecznej.

Art. 125.

1. Rada Pomocy Społecznej składa się z nie więcej niż 20 osób reprezentujących

jednostki organizacyjne pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego,
wojewodów, organizacje społeczne i zawodowe, kościoły i inne związki wyzna-
niowe oraz środowiska naukowe.

Nowe brzmienie art.
123 wchodzi w życie
z dn. 1.01.2012 r.
(Dz. U. z 2011 r. Nr
149, poz. 887).

s. 87/96

2011-09-07

2. Przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego do udziału w pracach Rady

Pomocy Społecznej rekomenduje Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Teryto-
rialnego.

3. Członków Rady Pomocy Społecznej, spośród przedstawicieli określonych w

ust. 1, powołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego na
okres 3 lat.

4. Członkowie Rady Pomocy Społecznej pełnią swoje funkcje społecznie.
5. Członkowie Rady Pomocy Społecznej korzystają ze zwolnień w pracy w celu

uczestniczenia w posiedzeniach Rady i przysługuje im zwrot kosztów delegacji
ze środków budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

6. Koszty związane z obsługą Rady Pomocy Społecznej są pokrywane ze środków

budżetu ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

7. Rada Pomocy Społecznej może, za zgodą ministra właściwego do spraw zabez-

pieczenia społecznego, zapraszać do współpracy ekspertów i inne osoby niebę-
dące jej członkami. Do udziału osób zaproszonych w posiedzeniach Rady stosu-
je się odpowiednio ust. 5.

8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze roz-

porządzenia, tryb zgłaszania kandydatów na członków Rady Pomocy Społecz-
nej, organizację oraz tryb działania Rady Pomocy Społecznej, uwzględniając za-
sadę kolegialności oraz pomocniczości prac Rady.

Rozdział 4

Nadzór i kontrola

Art. 126.

Wojewoda w związku z przeprowadzanym postępowaniem nadzorczym i kontrol-
nym ma prawo do:

1) żądania informacji, dokumentów i danych, niezbędnych do sprawowania

nadzoru i kontroli;

2) swobodnego wstępu w ciągu doby do obiektów i pomieszczeń jednostki

kontrolowanej;

3) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątku kontrolowanej

jednostki oraz przebiegu określonych czynności objętych obowiązującym
standardem;

4) żądania od pracowników kontrolowanej jednostki udzielenia informacji w

formie ustnej i pisemnej w zakresie przeprowadzanej kontroli;

5) wzywania i przesłuchiwania świadków;
6) zwrócenia się o wydanie opinii biegłych i specjalistów z zakresu pomocy

społecznej.

Art. 127.

1. Czynności, o których mowa w art. 126, w imieniu i z upoważnienia wojewody

przeprowadza zespół pracowników komórki organizacyjnej do spraw nadzoru i
kontroli w pomocy społecznej właściwego do spraw pomocy społecznej wydzia-
łu urzędu wojewódzkiego, w składzie co najmniej dwóch osób, zwany dalej „ze-
społem inspektorów.

2. Zespół inspektorów, przeprowadzając czynności, o których mowa w art. 126, jest

obowiązany do okazania legitymacji służbowych oraz imiennego upoważnienia

s. 88/96

2011-09-07

do przeprowadzenia nadzoru albo kontroli wskazującego jednostkę organizacyj-
ną pomocy społecznej albo kontrolowaną jednostkę.

Art. 127a.

1. Wojewoda może wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo komendanta

Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności, o któ-
rych mowa w art. 126.

2. Na wniosek wojewody właściwy miejscowo komendant Policji jest obowiązany

do zapewnienia zespołowi inspektorów pomocy Policji w toku wykonywanych
przez nich czynności.

Art. 127b.

W wydziale właściwym do spraw pomocy społecznej urzędu wojewódzkiego w ko-
mórce organizacyjnej do spraw nadzoru i kontroli w pomocy społecznej zatrudnia się
nie mniej niż 1 inspektora do spraw nadzoru i kontroli w pomocy społecznej na 25
jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówek zapewniających cało-
dobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w pode-
szłym wieku, działających w danym województwie.

Art. 128.

1. Wojewoda w wyniku przeprowadzonych przez zespół inspektorów czynności, o

których mowa w art. 126, może wydać jednostce organizacyjnej pomocy spo-
łecznej albo kontrolowanej jednostce zalecenia pokontrolne.

2. Jednostka organizacyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka może,

w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich za-
strzeżenia.

3. Wojewoda ustosunkowuje się do zastrzeżeń w terminie 14 dni od dnia ich dorę-

czenia.

4. W przypadku nieuwzględnienia przez wojewodę zastrzeżeń jednostka organiza-

cyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka w terminie 30 dni obo-
wiązana jest do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń, uwag
i wniosków.

5. W przypadku uwzględnienia przez wojewodę zastrzeżeń, o których mowa w ust.

2, jednostka organizacyjna pomocy społecznej albo kontrolowana jednostka w
terminie 30 dni jest obowiązana do powiadomienia wojewody o realizacji zale-
ceń, uwag i wniosków, o których mowa w ust. 1, mając na uwadze zmiany wy-
nikające z uwzględnionych przez wojewodę zastrzeżeń.

6. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności jednostki organiza-

cyjnej pomocy społecznej albo kontrolowanej jednostki wojewoda, niezależnie
od przysługujących mu innych środków, zawiadamia o stwierdzonych uchybie-
niach organ założycielski tych jednostek lub organ zlecający kontrolowanej jed-
nostce realizację zadania z zakresu pomocy społecznej.

7. Organ, o którym mowa w ust. 6, do którego skierowano zawiadomienie o stwier-

dzonych istotnych uchybieniach, jest obowiązany, w terminie 30 dni od dnia
otrzymania zawiadomienia o stwierdzonych uchybieniach, powiadomić woje-
wodę o podjętych czynnościach.

s. 89/96

2011-09-07

Art. 129.

1. W przypadku niepodjęcia lub niewykonania czynności wynikających z zaleceń

pokontrolnych, o których mowa w art. 128, mających na celu ograniczenie lub
likwidację stwierdzonych istotnych uchybień lub nieprawidłowości w zakresie
działań i usług objętych standardami, świadczonych przez jednostki organiza-
cyjne pomocy społecznej albo kontrolowane jednostki, wojewoda może orzec o
czasowym lub stałym cofnięciu zezwolenia na prowadzenie placówki.

2. Jeżeli w wyniku przeprowadzonych czynności, o których mowa w art. 126,

ujawnione zostały rażące zaniedbania lub zaniechania realizacji obowiązków
ustawowych, wojewoda może wezwać jednostkę samorządu terytorialnego do
wyznaczenia wykonawcy zastępczego, w terminie nie dłuższym niż dwa miesią-
ce od dnia otrzymania wezwania.

3. W przypadku niewyznaczenia przez jednostkę samorządu terytorialnego wyko-

nawcy zastępczego w terminie, o którym mowa w ust. 2, wojewoda może wy-
stąpić do sądu administracyjnego ze skargą na bezczynność organu jednostki
samorządu terytorialnego.

Art. 130.

1. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych – podlega karze pieniężnej w wysokości

od 200 do 6 000 zł.

2. Kto bez zezwolenia prowadzi placówkę zapewniającą całodobową opiekę oso-

bom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w
której przebywa:

1) nie więcej niż 10 osób – podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł;
2) więcej niż 10 osób – podlega karze pieniężnej w wysokości 20 000 zł.

3. W przypadku prowadzenia bez zezwolenia przez jeden podmiot więcej niż jednej

placówki, o której mowa w ust. 2, karę wymierza się osobno za każdą z placó-
wek.

4. Kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie

bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku nie za-
przestał jej prowadzenia, podlega karze pieniężnej w wysokości 40 000 zł.

5. W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w

placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, prze-
wlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzonej bez zezwolenia
wojewoda może, poza nałożeniem kary pieniężnej, wydać decyzję nakazującą
wstrzymanie prowadzenia tej placówki, z nadaniem rygoru natychmiastowej
wykonalności, do czasu uzyskania zezwolenia.

Art. 131.

1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 130, wymierza, w drodze decyzji admini-

stracyjnej, wojewoda.

2. Wysokość kary, o której mowa w art. 130 ust. 1, ustala wojewoda, biorąc pod

uwagę rozmiar prowadzonej działalności, stopień, liczbę i społeczną szkodli-
wość stwierdzonych uchybień.

3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właści-

wego do spraw zabezpieczenia społecznego.

4. Od nieuiszczonych w terminie kar pobiera się odsetki ustawowe.

s. 90/96

2011-09-07

5. Egzekucja kar wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o po-

stępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 131a.

1. O nałożonej karze, o której mowa w art. 130 ust. 2, 4 lub 5, wojewoda nie-

zwłocznie informuje:

1) ośrodek pomocy społecznej i powiatowe centrum pomocy rodzinie właściwe

ze względu na położenie placówki, celem podjęcia działań zmierzających
do zapewnienia pomocy osobom przebywającym w placówce oraz nawią-
zania kontaktu z członkami rodziny, opiekunami prawnymi lub kuratorami
osób przebywających w placówce;

2) w ramach posiadanych informacji, członków rodziny, opiekunów prawnych

lub kuratorów osób przebywających w placówce.

2. W przypadku nałożenia kary, o której mowa w art. 130 ust. 2, 4 lub 5, wojewoda

przedstawia osobom przebywającym w placówce oraz, w ramach posiadanych
informacji, członkom rodziny, opiekunom prawnym, kuratorom osób przebywa-
jących w placówce wyciąg z rejestru placówek zapewniających całodobową
opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w pode-
szłym wieku, z danymi teleadresowymi placówek z terenu województwa.

3. W przypadku pilnej konieczności zapewnienia pomocy osobom przebywającym

w placówce, w stosunku do której wojewoda wydał decyzję, o której mowa w
art. 130 ust. 5, wojewoda koordynuje działania zmierzające do zabezpieczenia
niezbędnej pomocy osobom potrzebującym, przy udziale kierownika ośrodka
pomocy społecznej gminy właściwej ze względu na położenie placówki.

Art. 132.

1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 131 ust. 1 sta-

nowią dochód budżetu państwa.

2. Kary pieniężne nakładane na podstawie art. 131 ust. 1 wpłacane są na rachunek

bieżący dochodów urzędu wojewódzkiego.

Art. 133.

W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się Kodeks postępo-
wania administracyjnego.

Art. 134.

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporzą-
dzenia:

1) organizację i tryb przeprowadzania nadzoru i kontroli, kwalifikacje inspek-

torów upoważnionych do wykonywania czynności nadzorczych i kontrol-
nych, a także wzór legitymacji uprawniającej do wykonywania czynności
nadzorczych i kontrolnych,

2) kwalifikacje pozostałych pracowników wykonujących z upoważnienia wo-

jewody zadania z zakresu pomocy społecznej

– uwzględniając konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu ich wyko-

nywania.

s. 91/96

2011-09-07

Dział IV

Przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe

Rozdział 1

Przepisy zmieniające

Art. 135–143. (pominięte).

25)

Rozdział 2

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 144.

Ilekroć w obowiązujących przepisach jest mowa o:

1) zasiłku stałym wyrównawczym – rozumie się przez to zasiłek stały;
2) ustawie o pomocy społecznej – rozumie się przez to niniejszą ustawę;
3) wywiadzie środowiskowym (rodzinnym) – rozumie się przez to rodzinny

wywiad środowiskowy.

Art. 145.

Pierwszą weryfikację kryteriów dochodowych przeprowadza się w 2006 r.

Art. 146.

1. Do umów w sprawie zlecenia realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej

stosuje się dotychczasowe przepisy dotyczące zlecania zadań.

2. Umowy w sprawie zlecenia realizacji zadania z zakresu pomocy społecznej za-

warte przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują moc do czasu ich wyga-
śnięcia lub rozwiązania, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2008 r.

Art. 147.

1. W 2004 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 20% różnicy między kryte-

rium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;

2) w przypadku rodziny – 15% różnicy między kryterium dochodowym rodzi-

ny a dochodem rodziny.

2. W 2005 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 30% różnicy między kryte-

rium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby;

2) w przypadku rodziny – 20% różnicy między kryterium dochodowym rodzi-

ny a dochodem rodziny.

3. W 2006 r. i 2007 r. minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:

1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 35% różnicy między kryte-

rium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,

25)

Zamieszczone w obwieszczeniu.

s. 92/96

2011-09-07

2) w przypadku rodziny – 25% różnicy między kryterium dochodowym rodzi-

ny a dochodem rodziny

– przy czym art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

4. W 2004 r. gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na pokrycie wy-

datków na zasiłki okresowe w części określonej w ust. 1.

5. W 2005 r. gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na pokrycie wy-

datków na zasiłki okresowe w części określonej w ust. 2.

6. W 2006 r. i 2007 r. gminy otrzymują dotację celową na pokrycie wydatków na

zasiłki okresowe w części określonej w ust. 3.

7. Od 2008 r. gminy otrzymują dotację celową na pokrycie wydatków na zasiłki

okresowe w części określonej w art. 38 ust. 3.

8. Kwota zasiłku finansowana z dotacji nie może być niższa niż 20 zł.

Art. 148.

Gminy otrzymują dotację celową z budżetu państwa na obsługę zadań własnych do-
towanych z budżetu państwa. W tym przypadku art. 115 nie stosuje się.

Art. 149.

1. Z dniem wejścia w życie ustawy wygasają decyzje wydane na podstawie ustawy

z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz.
414, z późn. zm.

26)

), z wyjątkiem decyzji określonych w ust. 2 i 3 oraz art. 152

ust. 3 i art. 154 ust. 8 niniejszej ustawy.

2. Decyzje przyznające świadczenia na podstawie art. 16, 17, 18, 21 oraz 31 ust. 6–

10 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej realizuje się według
przepisów dotychczasowych, przez czas, na jaki te decyzje zostały wydane, nie
dłużej niż do dnia 31 grudnia 2004 r.

3. Zachowują moc decyzje o skierowaniu do domu pomocy społecznej oraz decyzje

o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydane przed dniem wejścia w ży-
cie niniejszej ustawy.

Art. 150.

Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosu-
je się przepisy niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem art. 150a.

Art. 150a.

Do spraw o przyznanie zasiłku stałego, w których do dnia 30 kwietnia 2004 r. organ
właściwy nie wydał decyzji ostatecznej, stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 listo-
pada 1990 r. o pomocy społecznej.

26)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz.

668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr
90, poz. 1001, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238, z 2001 r. Nr 72, poz. 748, Nr 88, poz.
961, Nr 89, poz. 973, Nr 111, poz. 1194, Nr 122, poz. 1349 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2003 r. Nr
7, poz. 79, Nr 44, poz. 389, Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr 137,
poz. 1304, Nr 203, poz. 1966 i Nr 228, poz. 2255.

s. 93/96

2011-09-07

Art. 151.

1. Z dniem 1 stycznia 2005 r. domy pomocy społecznej dla matek z małoletnimi

dziećmi i kobiet w ciąży stają się ośrodkami wsparcia – domami dla matek z ma-
łoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, o których mowa w art. 47 ust. 4.

2. Osoby umieszczone w domu pomocy społecznej dla matek z małoletnimi dzieć-

mi i kobiet w ciąży przed dniem 1 stycznia 2004 r. oraz osoby skierowane do ta-
kiego domu przed dniem 1 stycznia 2004 r., po dniu 1 stycznia 2005 r. ponoszą
odpłatność na dotychczasowych zasadach. Decyzje o odpłatności wydaje staro-
sta powiatu prowadzącego dom.

3. Powiat, który prowadzi lub zleca prowadzenie domów dla matek z małoletnimi

dziećmi i kobiet w ciąży, przeznacza na utrzymanie osób, o których mowa w
ust. 2, część środków pochodzących z dotacji celowej z budżetu państwa ustalo-
nej dla domów pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie z dnia 13
listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr
203, poz. 1966).

Art. 152.

1. Domy pomocy społecznej, które nie osiągają obowiązującego standardu, są

obowiązane do opracowania i realizacji programu naprawczego do końca 2010 r.

2. Podmiotowi prowadzącemu dom pomocy społecznej, który jeszcze nie osiągnął

obowiązującego standardu, wojewoda wydaje zezwolenie warunkowe na czas
realizacji programu naprawczego.

3. Zachowują moc zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej wydane

przed dniem wejścia w życie ustawy.

4. Zezwolenia warunkowe na prowadzenie domu pomocy społecznej zachowują

moc nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2010 r.

5. Od dnia 1 stycznia 2009 r. organ gminy nie może kierować osób do domu pomo-

cy społecznej prowadzonego na podstawie zezwolenia warunkowego.

6. Opłata za pobyt w domu pomocy społecznej prowadzonym na podstawie zezwo-

lenia warunkowego po dniu 31 grudnia 2007 r. nie może ulec podwyższeniu, aż
do miesiąca, w którym zostanie wydane zezwolenie na prowadzenie domu po-
mocy społecznej.

Art. 153.

Podmioty prowadzące w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy placówki zapewnia-
jące całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom
w podeszłym wieku, które w dniu wejścia w życie ustawy nie spełniają wymagań, o
których mowa w art. 67 i 68, są obowiązane dostosować do tych wymagań placówki
w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 154.

1. Przepisów art. 86 ust. 3 i 4 nie stosuje się do dzieci umieszczonych w rodzinach

zastępczych przed dniem 1 stycznia 2004 r. Decyzje o odpłatności rodziców za
pobyt tych dzieci w rodzinach zastępczych wydaje starosta powiatu właściwego
ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej.

2. Umowy o pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawarte na podstawie art. 33f ust.

2 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej zachowują ważność
nie dłużej niż przez 2 lata od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

s. 94/96

2011-09-07

3. Niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze pełniące zadania pogotowia ro-

dzinnego, z dniem wejścia w życie ustawy stają się zawodowymi niespokrew-
nionymi z dzieckiem rodzinami zastępczymi o charakterze pogotowia rodzinne-
go.

4. Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem rodziny zastępcze otrzymują pomoc, o

której mowa w art. 78 ust. 7, na dzieci przyjęte przed dniem wejścia w życie ni-
niejszej ustawy.

5. Przepisu art. 73 ust. 2 nie stosuje się do osób, które przed dniem wejścia w życie

ustawy łączyły funkcję rodziny zastępczej z prowadzeniem placówki rodzinnej.

6. W 2004 r. opłaty za pobyt dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych

ustala starosta powiatu prowadzącego placówkę opiekuńczo-wychowawczą.

7. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, które nie osiągają wymaganego standardu,

są obowiązane do opracowania programu naprawczego do końca 2007 r.

7a. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, które nie osiągają wymaganego standardu,

są obowiązane do realizacji programu naprawczego do dnia 31 grudnia 2010 r.

7b. Podmiotowi prowadzącemu całodobową placówkę opiekuńczo-wychowawczą,

który nie osiągnął obowiązującego standardu, wojewoda wydaje zezwolenie wa-
runkowe na czas realizacji programu naprawczego.

8. Do pomocy przyznanej na podstawie art. 33p ust. 1 ustawy z dnia 29 listopada

1990 r. o pomocy społecznej stosuje się przepisy dotychczasowe.

9. Osoby, które z przyczyn od siebie niezależnych nie otrzymywały pomocy, o któ-

rej mowa w art. 88 ust. 1 pkt 1, 2 i 5, mogą wystąpić do starosty właściwego ze
względu na miejsce zamieszkania osoby usamodzielnianej przed umieszczeniem
w rodzinie zastępczej lub skierowaniem do placówki z wnioskiem o przyznanie
pomocy w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 155.

1. Do osób umieszczonych w domu pomocy społecznej na podstawie skierowania

wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 r. stosuje się dotychczasowe przepisy o
właściwości miejscowej gminy.

2. Kwota dotacji celowej z budżetu państwa na domy pomocy społecznej wyliczona

zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek sa-
morządu terytorialnego może być w uzasadnionych przypadkach zmniejszona
lub zwiększona, nie więcej jednak niż o 20%, w zależności od znajdujących się
w powiecie typów domów oraz uzyskanych dochodów z tytułu odpłatności za
pobyt w domu.

3. W stosunku do osób umieszczonych w domu pomocy społecznej na podstawie

skierowania wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 r., decyzje zmieniające de-
cyzje o odpłatności i o skierowaniu do domu pomocy społecznej wydaje starosta
właściwy ze względu na położenie domu.

Art. 156.

1. Osoby, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy były zatrudnione na

stanowisku pracownika socjalnego na podstawie dotychczasowych przepisów,
zachowują uprawnienia do wykonywania zawodu.

1a. Osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. ukończyły studia wyższe na kierun-

kach: pedagogika, psychologia, politologia, politologia i nauki społeczne lub so-
cjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.

s. 95/96

2011-09-07

2. Osoby kierujące placówkami opiekuńczo-wychowawczymi i ośrodkami adop-

cyjno-opiekuńczymi powinny ukończyć specjalizację nie później niż do końca
2005 r.; osobom tym zalicza się staż pracy w placówkach opiekuńczo-
wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych.

3. Osoby, które w okresie 3,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy ukończą studia

wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub
socjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.

3a. Osoby, które przed dniem 1 maja 2004 r. rozpoczęły studia wyższe licencjackie

lub wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia
lub socjologia, po uzyskaniu dyplomu ukończenia tych studiów mogą wykony-
wać zawód pracownika socjalnego.

4. Osoby zatrudnione przed dniem wejścia w życie ustawy na stanowisku aspiranta

pracy socjalnej, które w okresie 3,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy ukoń-
czą studia wyższe na kierunkach: pedagogika, psychologia, politologia lub so-
cjologia i uzyskają tytuł licencjata, mogą wykonywać zawód pracownika socjal-
nego.

5. Osoby zatrudnione przed dniem wejścia w życie ustawy na stanowisku aspiranta

pracy socjalnej, które w okresie 5,5 roku od dnia wejścia w życie ustawy ukoń-
czą studia wyższe magisterskie na kierunkach: pedagogika, psychologia, polito-
logia lub socjologia, mogą wykonywać zawód pracownika socjalnego.

Art. 157.

Rada Pomocy Społecznej powołana w 2003 r. działa przez okres kadencji, który wy-
nosi 3 lata.

Art. 158.

Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom przebywającym w ponadgminnym
domu pomocy społecznej, skierowanym do domu pomocy społecznej przed dniem 1
stycznia 2004 r., chyba że przebywają poza tym domem przez okres dłuższy niż 2
tygodnie w miesiącu.

Art. 159.

Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy z dnia 29 listo-
pada 1990 r. o pomocy społecznej zachowują moc do czasu wydania przepisów wy-
konawczych na podstawie tej ustawy.

Art. 160.

Traci moc ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z
1998 r. Nr 64, poz. 414, Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i
1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90, poz. 1001, z 2000 r. Nr 12,
poz. 136 i Nr 19, poz. 238, z 2001 r. Nr 72, poz. 748, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz.
973, Nr 111, poz. 1194, Nr 122, poz. 1349 i Nr 154, poz. 1792, z 2003 r. Nr 7, poz.
79, Nr 44, poz. 389, Nr 122, poz. 1143, Nr 128, poz. 1176, Nr 135, poz. 1268, Nr
137, poz. 1304, Nr 203, poz. 1966 i Nr 228, poz. 2255 oraz z 2004 r. Nr 64, poz.
593).

Art. 161.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r., z wyjątkiem:

s. 96/96

2011-09-07

1) art. 135, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycz-

nia
2004 r.;

2) art. 5 pkt 3, który wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą

Polską członkostwa w Unii Europejskiej;

3) art. 86 ust. 2 i art. 140, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2005 r.