135

Elektronika Praktyczna 12/2005

B I B L I O T E K A E P

W „Bibliotece EP” prezentujemy książki dotyczące zagadnień związanych z różnymi dziedzinami techniki, jednak zawsze przydatne
w pracy elektronika lub pomocne w uprawianiu elektronicznego hobby. Nasza opinia jest oczywiście subiektywna, ale wynika
z wieloletniego doświadczenia zawodowego i chyba jest zgodna z oczekiwaniami tych, którzy chcą z książek korzystać, a nie
przyozdabiać nimi półki. Aby nie marnować miejsca w EP, nie będziemy publikować recenzji książek ocenianych na jedną lub
dwie “lutownice”. Przyjęliśmy szeroką skalę ocen, aby ułatwić Czytelnikom orientację w potencjalnej przydatności ksią

żki. Ze względu

na to, że w książkach wydawanych w Polsce pewne działy elektroniki są wyraźnie pomijane, w dziale Biblioteki EP omawiamy
również pozycje książkowe pochodzące od wydawców światowych. Przy wyborze tych książek kierujemy się ich tematyką,
wartością merytoryczną i subiektywnym odczuciem ich przydatności.
Publikowane w EP recenzje książek można znaleźć w Internecie pod adresem: http://biblioteka.ep.com.pl.

Uwaga! Większość prezentowanych książek można zamówić w Dziale Handlowym AVT. Chcemy w ten sposób udostępnić je

Czytelnikom EP. Pozycje zagraniczne znaleźć można pod adresem: http://www.abe.pl.

135

Paul R. Gray, Robert G. Meyer, Paul J. Hurst, Stephen

H. Lewis, Analysis and Design of Analog Integrated

Circuits, 4th edition (Analiza i projektowanie

analogowych układów scalonych, 4 wydanie)

Wiley, 2001. ISBN 0–471–32168–0

Książka, którą dzisiaj prezentujemy

jest jednym z najsłynniejszych pod-

ręczników z zakresu układów analogo-

wych. Jej pierwsze wydanie pojawiło

się w roku 1977. Miała wówczas tyl-

ko dwóch autorów: Paula Grey’a i Ro-

berta Meyera. Obaj już wówczas byli

profesorami uniwersytetu kalifornijskie-

go w Berkeley i uznanymi autoryteta-

mi w zakresie analogowych układów

scalonych. Mieli zarówno duże do-

świadczenie dydaktyczne (od kilku lat

prowadzili wykłady na wydziale elek-

troniki) oraz przemysłowe (zgodnie ze

standardami amerykańskimi współpra-

cowali z producentami układów scalo-

nych). Książka, którą wspólnie napisali

stanowiła podręcznik akademicki dla

studentów starszych roczników, ale

jednocześnie była pomyślana jako po-

moc dla „praktykujących” inżynierów.

Od razu zresztą zdobyła duże uznanie

na całym świecie i została jedną z

najczęściej cytowanych publikacji (na-

wet w pracach naukowych). Na pyta-

nie, co przyczyniło się do tego sukce-

su można udzielić kilku odpowiedzi.

Po pierwsze była podręcznikiem oma-

wiającym zagadnienia na owe czasy

aktualne. Po drugie ujęcie materiału

stanowiło świetnie dobrany kompro-

mis między rozważaniami teoretycz-

nymi, a rozwijaniem intuicji studenta.

Okazuje się bowiem, że dla dobrego

konstruktora rozumienie układów, czy-

li właśnie intuicja jest równie ważna

jak umiejętność wykonania obliczeń.

Przy czym podczas rozwijania intuicji

uwzględnia się głównie zagadnienia

pierwszoplanowe, zostawiając efekty

drugiego lub trzeciego rzędu dla kom-

puterowych obliczeń symulacyjnych.

Po trzecie wreszcie, autorzy bardzo

dobrze dobrali zakres materiału. W

efekcie książka/podręcznik odniosła

sukces. Wiadomo jednak, że elektroni-

ka w miejscu nie stoi i już po kilku

latach, książka – pozostając nadal so-

lidnym podręcznikiem – straciła nieco

na aktualności. Autorzy zdopingowani

zapewne odniesionym sukcesem opra-

cowali jednak kolejne wydania. I tak

w roku 1984 pojawiło się wydanie

2, a w roku 1993 wydanie trzecie.

Trzeba jednak powiedzieć, że te dwa

kolejne wydania zawierały nowe frag-

menty (głównie związane z rosnącym

znaczeniem technologii CMOS) doda-

ne, ale nie wtopione w tekst orygi-

nalnego wydania pierwszego. Dopiero

ostatnio, w wydaniu czwartym z roku

2001 (i po dołączeniu dwóch nowych

autorów, którzy – jak można się do-

myślać – wykonali tu sporą pracę)

dokonano pełnego ujednolicenia tekstu,

wprowadzając oczywiście kolejne uzu-

pełnienia. I tak powstała nowa wersja

podręcznika, z którego czerpią wiedzę

studenci i inżynierowie już od ponad

25 lat. Najważniejsze zmiany jakie zo-

stały wprowadzone do tego ostatniego

wydania, to: unowocześnienie treści

(zwłaszcza w zakresie rozwoju tranzy-

storów polowych i technologii CMOS),

jednolite potraktowanie układów bipo-

larnych i CMOS, szerokie stosowanie

symulacji komputerowej (SPICE) oraz

uzupełnienie zadań znajdujących się

na końcu każdego rozdziału o otwar-

te problemy konstrukcyjne. Łącznie

książka składa się obecnie z 12 roz-

działów i liczy 875 stron. Krótko o

treści. Jakkolwiek jest to książka ukła-

dowa, to pierwsze dwa rozdziały są

przeznaczone na omówienie podstaw

działania przyrządów półprzewodniko-

wych (złącze p–n, tranzystor bipolar-

ny, tranzystory MOS) oraz ich modeli

małosygnałowych, a także aktualnie

stosowanym technologiom produkcji

układów scalonych. Jest to wiedza

niezbędna dla zrozumienia pewnych

rozwiązań układowych oraz stanowią-

ca punkt wyjścia do rozważania tema-

tyki układowej. W kolejnych czterech

rozdziałach autorzy omawiają dość

szczegółowo rozwiązania układowe

podstawowych bloków funkcjonalnych

służących do budowy złożonych sys-

temów scalonych. Są to w kolejności

stopnie wzmacniające proste i wielo-

Elektronika Praktyczna 12/2005

136

B I B L I O T E K A E P

książka

wybitna,

polecamy!

książka

o dużych

walorach

praktycznych,

polecamy!

może się

przydać

daleka od

doskonałości

nie warto

kupować

Legenda:

Mariusz R. Rząsa, Bolesław Kiczma, Elektryczne

i elektroniczne czujniki temperatury, WKŁ, 2005

Wydawnictwo WKŁ przygotowało

książkę, która z pewnością ucieszy

elektroników. Można powiedzieć, że

dotyczy „czystej” elektroniki – nie

telekomunikacji, czy informatyki, ale

właśnie elektroniki. Pomiary tempera-

tury od zawsze były bardzo wdzięcz-

nym, ale jednocześnie trudną dziedzi-

ną miernictwa elektronicznego. W raz

z rozwojem mikroelektroniki i poja-

wianiem się coraz to nowych ukła-

dów scalonych, pomiary temperatury

– nawet całkiem dokładne – stawały

się coraz łatwiejsze, nawet dla nie-

tranzystorowe, układy polaryzacji (źró-

dła prądowe, obciążenia aktywne), i

stopnie wyjściowe (mocy). Zakończe-

niem tej części książki jest omówienie

budowy wzmacniacza operacyjnego z

wyjściem niesymetrycznym. Omawia-

ne do tej pory układy były rozważa-

ne w zakresie małych częstotliwości

i nie uwzględniano wpływu często-

tliości na ich właściwości i charakte-

rystyki. Tematyce odpowiedzi często-

tliwościowej układów scalonych jest

poświęcony rozdział kolejny. A zaraz

po nim znajduje się rozdział , w

którym przedstawiono teorię sprzęże-

nia zwrotnego. Tematyka tych dwóch

ostatnich rozdziałów jest połączona w

rozdziale kolejnym, stanowiącym omó-

wienie zależności częstotliwościowych

w układach ze sprzężeniem zwrot-

nym. Na tym kończy się podstawo-

wa część podręcznika. Kolejne 3 roz-

działy stanowią omówienie zagadnień

specjalnych tj. układów nieliniowych

(precyzyjnych prostowników, układów

mnożących i układów PLL), szumów

oraz wzmacniaczy operacyjnych w

pełni różnicowych (tj., z różnicowym

wejściem – co jest standardem oraz z

różnicowym wyjściem). Chociaż książ-

ka jest poświecona głównie zagadnie-

niom układowym (analizie i projekto-

waniu układów scalonych), to jednak

zawarto w niej wiele informacji apli-

kacyjnych. Jest to całkiem naturalne

ponieważ oba te zagadnienia są ze

sobą ściśle powiązane oraz jednako-

wo niezbędne dla konstruktora ukła-

dów scalonych. Trzeba również pod-

kreślić, że dzięki temu książka będzie

przydatna i pożyteczna nie tylko dla

projektantów zatrudnionych przez pro-

ducentów układów scalonych, ale rów-

nież „zwykłych” inżynierów elektroni-

ków stosujących w swoich projektach

układy scalone. Znajomość struktury

wewnętrznej stosowanych „scalaków”

jest bowiem warunkiem niezbędnym

do świadomego, a często również nie-

typowego ich stosowania. Podręcznik

może ponadto stanowić punkt wyjścia

do dalszych studiów obejmujących np.

układy scalone wielkiej częstotliwości

lub złożone systemy scalone (np. prze-

tworniki ADC lub DAC). Czytelnicy

EP, którzy dotrwali aż do tego miejsce

nie powinni więc być zdziwieni oce-

ną książki na 5 lutownic.

Mieczysław Kręciejewski

specjalistów. Pojawienie się specjalizo-

wanych układów scalonych służących

pomiarom temperatury z jednej stro-

ny jeszcze bardziej uprościło sprawę,

ale z drugiej mnogość rozmaitych ty-

pów czujników pomiarowych utrud-

niło dobór tego właściwego w danym

zastosowaniu. Ponieważ temperatura

jest coraz częściej mierzonym pa-

rametrem, więc możemy teraz wes-

tchnąć z ulgą, że pojawił się prze-

wodnik po najbardziej popularnych

układach scalonych służących do

pomiaru temperatury. Takie bowiem

czujniki zdecydowali się opisać auto-

rzy. Książka zaczyna się od przeglą-

du metod pomiarowych temperatury

(nie tylko elektrycznych) jakie roz-

winęły się na przestrzenie dziejów.

Są to więc metody bezstykowe (roz-

maite pirometry), czujniki rezystan-

cyjne, półprzewodnikowe i termopa-

ry. Po tym przeglądzie, stanowiącym

krótką encyklopedie pomiaru tempe-

ratury, autorzy przeszli do omówie-

nia czujników scalonych z wyjściami

analogowymi. Znalazły się w tej gru-

pie 23 układy scalone renomowanych

producentów światowych. Ze wzglę-

du na szeroką tematykę i ograniczo-

ną objętość książki te układy zostały

przedstawione w sposób skrótowy za

pomocą podstawowych parametrów,

opisu obudów i podstawowych cech

funkcjonalnych. W kolejnym kroku

zaprezentowano 28 układów o dzia-

łaniu progowym. W głównej części

książki scharakteryzowano natomiast

czujniki temperatury z wyjściem cy-

frowym. W tej grupie układów scalo-

nych znalazły się 74 układy scalone,

dodatkowo podzielone ze względu na

rodzaj interfejsu wyjściowego (1–wire,

RS232, 2–wire, I

2

C, SMBus, 3–wire,

SPI, 5–wire). Dodatkowo do książki

jest dołączona płyta CD zawierająca

pełną oryginalną (po angielsku) do-

kumentację przedstawianych układów.

Podsumowując, książka powinna się

znaleźć w bibliotece każdego elek-

tronika, czy to zajmującego się kon-

strukcją, czy też serwisem.

Mieczysław Kręciejewski