135

Elektronika Praktyczna 5/2005

B I B L I O T E K A E P

W „Bibliotece EP” prezentujemy książki dotyczące zagadnień związanych z różnymi dziedzinami techniki, jednak zawsze przydatne
w pracy elektronika lub pomocne w uprawianiu elektronicznego hobby. Nasza opinia jest oczywiście subiektywna, ale wynika
z wieloletniego doświadczenia zawodowego i chyba jest zgodna z oczekiwaniami tych, którzy chcą z książek korzystać, a nie
przyozdabiać nimi półki. Aby nie marnować miejsca w EP, nie będziemy publikować recenzji książek ocenianych na jedną lub
dwie “lutownice”. Przyjęliśmy szeroką skalę ocen, aby ułatwić Czytelnikom orientację w potencjalnej przydatności ksią

żki. Ze

względu na to, że w książkach wydawanych w Polsce pewne działy elektroniki są wyraźnie pomijane, w dziale Biblioteki
EP omawiamy również pozycje książkowe pochodzące od wydawców światowych. Przy wyborze tych książek kierujemy
się ich tematyką, wartością merytoryczną i subiektywnym odczuciem ich przydatności.
Publikowane w EP recenzje książek można znaleźć w Internecie pod adresem: http://biblioteka.ep.com.pl.
Uwaga! Większość prezentowanych książek można zamówić w Dziale Handlowym AVT (patrz str. 25). Chcemy w ten sposób

udostępnić je Czytelnikom EP. Pozycje zagraniczne znaleźć można pod adresem: http://www.abe.pl.

135

Chyba nikogo nie trzeba prze-

konywać, że zasilacze, a zwłaszcza

zasilacze impulsowe i przetwornice

DC/DC są aktualnie bardzo często

stosowanymi modułami, występują-

cymi w mnogich odmianach jako

gotowe podzespoły. Z drugiej stro-

ny, na rynku występuje obfita ofer-

ta producentów półprzewodników,

która pozwala konstruować te ukła-

dy przez „zwykłych” elektroników.

Nikogo chyba nie trzeba również

przekonywać, że zasilacze impulsowe

są jednymi z trudniejszych do kon-

struowania urządzeń elektronicznych.

To o nich w nocie aplikacyjne za-

tytułowanej Zasilacze impulsowe dla

poetów

(Linear Technology, AN25)

powiedział, co prawda nie poeta, ale

inżynier aplikacyjny: „… stabilizatory

impulsowe są również jednymi z naj-

trudniejszych do projektowania ukła-

dów analogowych. Tajemnicze tryby

pracy, nagłe, pozornie niewytłuma-

czalne awarie, dziwaczne charakte-

rystyki stabilizacji i zwykłe eksplozje

są tu na porządku dziennym. Diody

przewodzą odwrotnie. Elementy, któ-

re powinny być chłodne grzeją się.

Kondensatory zachowują się jak rezy-

story, bezpieczniki nie przepalają się,

ale za to przepalają się tranzysto-

ry. Wyjście jest na potencjale masy,

a na końcówce masy pojawiają się

kilkuwoltowe zakłócenia

”. Nie brzmi

to zachęcająco! Tym bardziej nale-

żałoby oczekiwać podręczników dla

konstruktorów tych układów. Niestety

w Polsce w tej dziedzinie mamy pu-

stynię. Nieliczne pozycje są już dość

Abraham I. Pressman, Switching Power Supply Design

(Projektowanie zasilacza impulsowego). McGraw-Hill, 1998

stare, natomiast pojedyncze rozdziały

w podręcznikach ogólnych są nie-

wystarczające. Nieco lepsza sytuacja

jest w literaturze angielskojęzycznej.

A książkę Abrahama Pressmana moż-

na zaliczyć do jednej z najlepszych.

Sam fakt, że jest to drugie wydanie

już świadczy na jej korzyść. (Książ-

ka jest towarem, który wydawca

musi sprzedać – jeżeli okaże się

być niesprzedawalnym knotem, to

na pewno nie dojdzie do kolejnych

wydań.) Sam autor jest jak wynika z

notki biograficznej ciekawą postacią

– twórcą wielu „pierwszych” urzą-

dzeń: pierwszego akceleratora cząstek

na energię ponad miliard woltów,

pierwszej bardzo szybkiej drukarki

komputerowej i pierwszego pojazdu

kosmicznego, który wykonał zdjęcia

powierzchni Księżyca. Sama książka

jest natomiast monografią omawiającą

wszystkie zagadnienia związane z za-

silaczami impulsowymi. Liczy ponad

680 stron i składa się z czterech

części. W pierwszej części, zawierają-

cej 9 rozdziałów są szczegółowo opi-

sane rozwiązania układowe (topolo-

gie) zasilaczy impulsowych. Począw-

szy od typowych, pojawiających się

w każdym podstawowym podręczni-

ku układów elektronicznych, aż do

wyspecjalizowanych znanych głównie

specjalistom. Jest to naprawdę szero-

ki przegląd porządkujący informacje

rozsiane w różnych źródłach. Autor

opisuje zasady działania poszcze-

gólnych układów i przedstawia ich

właściwości decydujące o zakresie

stosowania. Omówione zostały ukła-

dy typu buck, boost, inwertujące,

przeciwsobne, półmostkowe i most-

kowe, a także przetwornice typu for-

ward i flyback. Ponadto przedstawio-

ne zostały przetwornice pracujące w

trybie prądowym i pewne rozwiąza-

nia mniej popularne w elektronice,

jak układ Cuka lub układy na tyry-

storach. W kolejnej części złożonej

z siedmiu rozdziałów są omówione

zagadnienia związane z projekto-

waniem elementów magnetycznych

i szczegółowe już tematy dotyczą-

ce projektowania układów zasilaczy.

Elementy magnetyczne, które są nie-

słychanie ważne z punktu widzenia

uzyskiwania wysokich sprawności są

tu potraktowane bardzo praktycznie

- omówione są zarówno metody obli-

czeniowe, jak i szczegóły konstrukcyj-

ne. Następnie autor omawia metody

sterowania tranzystorów bipolarnych

dużej mocy i tranzystorów MOSFET,

sposoby wykorzystywania elementów

magnetycznych do stabilizacji napięć

wyjściowych, straty mocy występu-

jące podczas przełączania kluczy i

układy tłumiące przepięcia i prze-

tężenia, metody kompensacji pętli

sprzężenia zwrotnego i przetwornice

rezonansowe. Część trzecia składa

się tylko z jednego rozdziału i w

całości jest poświęcona przebiegom

występującym w układach zasilaczy

impulsowych. Kończąca książkę część

Elektronika Praktyczna 5/2005

136

B I B L I O T E K A E P

książka wybitna, polecamy!

Legenda:

nie warto kupować

daleka od doskonałości

może się przydać

książka o dużych walorach

praktycznych, polecamy!

Stanisław Pietraszek, Mikro-

kontrolery PIC12Fxxx w praktyce

.

BTC, Warszawa 2005.

Mikrokontrolery PIC firmy Mi-

crochip cieszą się od dawna dużym

zainteresowaniem użytkowników. Nic

wiec dziwnego, że w miarę poja-

wiania się coraz to nowych modeli

tych układów nadążają za nimi pu-

blikacje książkowe. Tak jest właśnie

w tym przypadku. Omawiana książ-

ka jest szerokim omówieniem budo-

wy, oprogramowania i aplikacji mi-

krokontrolerów rodziny PIC12F. Są

to mikrokontrolery „małe” z punktu

widzenia obudowy – liczba nóżek

obudowy wynosi od 6 do 14. Autor

co prawda koncentruje się na wer-

sjach 8-nóżkowych, ale wynika to z

cyklu przygotowania książki; nowe

mikrokontrolery pojawiły się już w

trakcie pracy nad książką. Czytel-

nicy nie będą jednak rozczarowani

nowe modele mikrokontrolerów zo-

stały opisane w dodatku uzupełnia-

jącym treść książki. Słowo małe w

przypadku współczesnych mikrokon-

trolerów określa głównie wymiary

układu – zastosowane do oceny ich

możliwości może okazać się mylące.

Dowodzi tego autor starając się wła-

śnie pokazać, że powszechnie panu-

jąca opinia o małych możliwościach

układów rodziny PIC12 jest nie do

końca prawdziwa. Uzasadnia swoją

tezę prezentując głównie dwa mode-

le mikrokontrolerów PIC: PIC12F629

i PIC12F675. Ale za to przedstawia

je bardzo solidnie, omawiając szcze-

gółowo ich budowę ze szczególnym

uwzględnieniem architektury, która

decyduje jak mikrokontroler jest wi-

dziany przez programistę, a więc jak

można go efektywnie wykorzystywać.

Po zapoznaniu Czytelnika z architek-

turą mikrokontrolerów PIC12, autor

prezentuje bloki funkcjonalne dostęp-

ne w tych układach. Podaje sposo-

by ich konfiguracji wraz z przykła-

dowymi listingami ilustrującymi ich

wykorzystanie. W tej części ksiązki

są również opisane mikrokontrolery

PIC16F676/630. Następnie Czytelnik

jest zapoznawany oprogramowaniem

omawianych mikrokontrolerów. Po

prezentacji listy rozkazów następuje

opis oprogramowania narzędziowego,

a w dalszym kroku metod programo-

wania układów. Na końcu tej części

są przedstawione sposoby urucha-

miania aplikacji. Wreszcie końcowa

część książki to przykładowe projek-

ty zrealizowane na prezentowanych

mikrokontrolerach. Autor przygotował

tu ok. 20 rozmaitych kompletnych

aplikacji, tzn. zawierających zarów-

no schemat, jak i przetestowane

oprogramowanie. Jest to szczególnie

cenne, ponieważ pozwala zakończyć

cykl poznawania nowych układów

ćwiczeniami praktycznymi, które za-

wsze są ostateczną weryfikacją naby-

tej wiedzy. Czytelnicy mają przy tym

bardzo ułatwione zadanie jak, że wy-

dawnictwo BTC włączyło do swojej

oferty zestawy uruchomieniowe do

omawianych mikrokontrolerów, oraz

udostępniło na swojej stronie listingi

przykładowych programów. Podsumo-

wując książka jest napisana bardzo

solidnie, w przemyślany i logiczny

sposób wprowadza Czytelnika w pre-

zentowana tematykę. Jest to zapewne

zasługą dużego doświadczenia auto-

ra, który jako wykładowca wyższej

uczelni w sposób praktyczny mógł

się przekonać jaki sposób przekazu

wiedzy jest najlepiej przyswajalny

przez odbiorców. Bez wahania przy-

znaję książce pięć lutownic.

Mieczysław Kręciejewski

czwarta złożona z trzech rozdziałów

omawia nowsze aplikacje związane

z zasilaczami impulsowymi: układy

korekcji współczynnika mocy, zasi-

lanie lamp fluorescencyjnych oraz

zasilacze o niskim napięciu wejścio-

wym dla laptopów i urządzeń prze-

nośnych. Ksiązka jest uzupełniona

dodatkiem zawierającym symbole i

jednostki oraz wykazem literatury.

Podsumowując, oceniam książkę na

pięć lutownic i sądzę, że powinna

się znajdować w bibliotece każdego

poważnego konstruktora układów za-

silających. Można ją również polecić

wszystkim elektronikom – konstruk-

torom jako aktualne kompendium

zasilaczy impulsowych. Jedna tylko

nasuwa mi się uwaga, a może ra-

czej zdziwienie, dlaczego autor na

oznaczenie tranzystora bipolarnego w

wielu miejscach książki stosuje sym-

bol, który powszechnie oznacza tran-

zystor polowy złączowy? Nie mam

pojęcia.

Mieczysław Kręciejewski

Prenumeratę Elektroniki Praktycznej najwygodniej zamawiać SMS-em!

Wyślij SMS o treści

PREN

na numer

0695458111

, my oddzwonimy do Ciebie

i przyjmiemy Twoje zamówienie.

(koszt SMS-a według Twojej taryfy).