T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 1 / 12

Samolot

Samolot – statek powietrzny cięższy od powietrza (aerodyna), utrzymujący się w powietrzu dzięki
wytwarzanej sile nośnej za pomocą nieruchomych względem statku skrzydeł. Ciąg potrzebny do utrzymania
prędkości w locie poziomym wytwarzany jest przez jeden lub więcej silników.

Wyróżnia się dwa rodzaje napędów:



śmigłowy, w którym moment obrotowy silnika zamieniany jest na ciąg za pomocą śmigła; do takiego
napędu stosuje się silniki tłokowe lub turbinowe,



odrzutowy, w którym ciąg wytwarzany jest bezpośrednio w silniku; zwykle stosuje się silniki
turboodrzutowe, silniki rakietowe wykorzystywane są głównie w konstrukcjach eksperymentalnych
lub jako napęd pomocniczy przy starcie.

ATR 42 linii EuroLOT

Odrzutowy samolot pasazerski Ił-62

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 2 / 12

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 3 / 12

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 4 / 12

Budowa samolotu

Istnieje duża różnorodność typów samolotów, opisane zostaną jedynie samoloty komunikacyjne:
– pasażerskie
– towarowe.

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 5 / 12

Samoloty komunikacyjne

można podzielić ze względu na budowę:



ilości płatów:



jednopłatowe,



półtorapłatowe



dwupłatowe,



trójpłatowe



umocowania na kadłubie głównego płatu:



dolnopłaty,



średniopłaty,



górnopłaty – specjalną odmianą górnopłatu jest płat Puławskiego polskiej konstrukcji;



ilości zamontowanych silników :



jednosilnikowe,



wielosilnikowe:



dwusilnikowe,



trójsilnikowe,



czterosilnikowe



liczby kadłubów:



jednokadłubowe,



dwukadłubowe (tzw. latająca rama, belkowiec),



bezkadłubowe (tzw. latające skrzydło, rzadko spotykane),

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 6 / 12



szerokości kadłuba



wąskokadłubowe

wąskokadłubowy Airbus A320



szerokokadłubowe



umocowania płatu:



wolnonośne



zastrzałowe



rodzaju podwozia:



z podwoziem stałym



z podwoziem chowanym



sposobu prowadzenia:



załogowe



bezzałogowe



sposobu startu i lądowania



konwencjonalnego startu i lądowania



krótkiego startu i lądowania (STOL)



pionowego startu i lądowania (VTOL)

Ił-62 - wąskokadłubowy samolot dalekiego zasięgu

szerokokadłubowy Ił 96

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 7 / 12

Historia samolotu

Ludzie w zamierzchłych czasach myśleli o lataniu. Na podstawie obserwacji ptaków Leonardo da Vinci
(1452-1519) zaprojektował pierwszą Lotnię. Pionierzy latania tacy jak Niemiec Otto Lilienthal (1848-1896)
udowodnili, że szybowiec może wynieść człowieka w powietrze. Pod koniec XIX w. wielu wynalazców
próbowało skonstruować samolot, czyli szybowiec z napędem. Udało się to dwóm Amerykanom braciom
Orville'owi i Wilburowi Wright, którzy zbudowali samolot poruszany silnikiem spalinowym i w 1903
dokonali na nim pierwszego kontrolowanego przelotu. Trwał on 12 sekund. Tego samego dnia bracia
dokonali kolejnych trzech przelotów, w trakcie których samolot przeleciał 270 m, a najdłuższy lot trwał 59
sekund. Ten rok uznaje się za początek ery samolotów.
Jednak niezależnie już wcześniej samoloty konstruował Clément Ader (1841-1925), który był pierwszym
człowiekiem na pokładzie samolotu; wzniósł się na samolocie napędzanym silnikiem parowym.
Pierwsze prace nad silnikiem odrzutowym nastąpiły w latach 30. XX wieku. Silniki tłokowe okazały się
niezbyt przydatne przy dużych prędkościach oraz na znacznych wysokościach, gdzie powietrze jest
rozrzedzone. Już w latach 30. XX w. brytyjski inżynier Frank Whittle (1907-1996) opatentował projekt
silnika odrzutowego, ale pierwszym odrzutowcem był niemiecki Heinkel He 178 poddany próbom w 1939 r.
Brytyjskie i amerykańskie odrzutowce pojawiły się niedługo potem, w czasie II wojny światowej. Dzisiejsze
tego typu samoloty mogą znacznie przekraczać prędkość dźwięku.
Najszybsze samoloty pasażerskie to TU 144 i Concorde z prędkościami przelotowymi (Tu 144). 2,1 Ma (2
300 km/h).

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 8 / 12

AN 225

Największym samolotem jest AN 225 , napęd 6 x dwuprzepływowe silniki odrzutowe, o ciągu 229,5 kN

każdy, masa własna 200t, największym komercyjny ładunek o masie 247 ton

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 9 / 12

Największe samoloty

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 10 / 12

Najnowszymi „przebojami” na rynku samolotów są obecnie Boening 787 i Airbus 380

Boeing 787 Dreamliner (z ang. "Liniowiec marzeń") – średniego rozmiaru samolot pasażerski. Pierwszy
oblot odbył się 15 grudnia 2009. Skonstruowany i wybudowany przez Boeing Commercial Airplanes.
Rozpoczęcie służby zaplanowane jest na rok 2011. Będzie przewoził od 210 do 330 pasażerów w zależności
od konfiguracji miejsc siedzących. Będzie również bardziej oszczędny jeśli chodzi o zużycie paliwa w
porównaniu do poprzednich wersji samolotów pasażerskich. Oprócz tego, będzie pierwszym samolotem
pasażerskim w którym kadłub wykonano niemal w całości z materiałów kompozytowych.

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 11 / 12

Airbus A380 – dwupoziomowy, czterosilnikowy samolot pasażerski
produkowany przez przedsiębiorstwo Airbus. Pierwszy w pełni dwupokładow
samolot, A380-800 mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853
przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej, wyprzedzając
pod względem powierzchni drugiego na liście Boeinga 747-400 (Jumbo Jeta) o
50%.
Planowana wersja transportowa A380-800F jest jednym z największych
samolotów tej klasy na świecie – ustępuje jedynie radzieckiej produkcji An-225.

Przekrój szerokokadłubowy Airbusa A 380

T. Piechowiak 2 Rodzaje i rozwój samolotów 12 / 12

Boeing 747

– samolot pasażerski szerokokadłubowy dalekiego zasięgu, produkowany przez Boeing

Company, potocznie nazywany Jumbo Jet – ustępując Airbusowi A380 i An-225 jest jednym z
największych samolotów odrzutowych na świecie, mogącym zabrać na pokład, w zależności od wersji i
konfiguracji, od 366 do 568 pasażerów. Istnieją także wersje towarowe (ang.: cargo), nie zabierające
pasażerów, oraz wersje pół-pasażerskie zabierające duży ładunek i 220 pasażerów. Jest to samolot
czterosilnikowy (certyfikowany do lotu - w razie awarii - na tylko trzech silnikach), a jego cechą
charakterystyczną jest "garb", w którym mieści się górny pokład samolotu.

Pierwszy lot Boeinga 747 odbył się 9 lutego 1969 roku. Do 2006 wyprodukowano 1375 sztuk tego samolotu
we wszystkich wersjach.