1

Systemy ekspertowe

Ć

wiczenie laboratoryjne 2

Budowa aplikacji pozwalaj

ą

cej na wybór wariantu lokaty oszcz

ę

dno

ś

ci z wykorzystaniem

Cake

Program b

ę

dzie doradzał jak ulokowa

ć

oszcz

ę

dno

ś

ci (lokata w banku, obligacje, akcje,

fundusz powierniczy, nieruchomo

ś

ci).

Decyzja o sposobie inwestowania zale

ż

y od typu klienta oraz stanu maj

ą

tkowego.

Typ klienta okre

ś

limy na podstawie kwoty do zainwestowania i wieku.

Typ klienta

Wiek

Kwota

A

do 35 lat

do 30000

B

powy

ż

ej 35

do 30000

C

do 35 lat

powy

ż

ej 30000

D

powy

ż

ej 35

powy

ż

ej 30000

Stan maj

ą

tkowy oceniany jest na podstawie dochodu na osob

ę

i poziomu spłaty

dotychczasowych kredytów.
Ostateczna decyzja o ulokowaniu oszcz

ę

dno

ś

ci b

ę

dzie równie

ż

zale

ż

ała od skłonno

ś

ci

klienta do podejmowania ryzyka.

1. Budowa drzewa decyzyjnego obrazuj

ą

cego problem

2. Okre

ś

lenie atrybutów i ich warto

ś

ci

3. Projektowanie struktury aplikacji w systemie Cake

z menu Plik wybra

ć

Nowy, zaznaczy

ć

Aplikacja b

ę

dzie zawiera

ć

ź

ródła wiedzy

4. Okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji – Zakładka OPIS

nazwa aplikacji:

ć

wiczenie_2

Przycisk Zmiana nazwy pliku: poda

ć

now

ą

nazw

ę

pliku (np. imi

ę

_nazwisko_

ć

w2)

opis aplikacji: Przykładowa aplikacja do wyboru lokaty oszcz

ę

dno

ś

ci

5. Okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji – Zakładka

Ź

RÓDŁA

Doda

ć

ź

ródło wiedzy – przycisk Dodaj/Dodaj nowe

ź

ródło

Nowe

ź

ródło wiedzy b

ę

dzie: eksperck

ą

baz

ą

wiedzy

Posiada

ć

b

ę

dzie nazw

ę

: stan_maj

ą

tkowy_? (? – nr kolejny grupy np. 1)

Zostanie zapisane w pliku: stan_maj

ą

tkowy_?

Przycisk Dalej

W podobny sposób doda

ć

pozostałe dwa

ż

ródła

o nazwie: typ_klienta_?, zapisane w pliku: typ_klienta_?

o nazwie: inwestycje_?, zapisane w pliku: inwestycje_?

6.

Na zakładce FASETY (okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji) utworzy

ć

atrybut globalny (przycisk

Dodaj) wybieraj

ą

c typ warto

ś

ci: val oneof – symboliczny

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu:

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: inwestycje

2

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: zaznaczy

ć

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy inwestycje

Je

ż

eli aplikacja posiada

ź

ródła wiedzy, dla atrybutów o charakterze globalnym okre

ś

la si

ę

ich

"zakres widoczno

ś

ci", czyli list

ę

ź

ródeł, w których mog

ą

wyst

ę

powa

ć

odwołania do danego

atrybutu. Atrybut lokata b

ę

dzie „widoczny” w

ź

ródle wiedzy o nazwie inwestycje.

Rys. 1. Okno wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu Inwestycje: Zakładka Ogólne

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci (przycisk Dodaj)

•

Nazwa warto

ś

ci: lokata w banku (akceptacja poprzez Wyj

ś

cie)

•

Nazwa warto

ś

ci: akcje

•

Nazwa warto

ś

ci: obligacje

•

Nazwa warto

ś

ci: fundusz powierniczy

•

Nazwa warto

ś

ci: nieruchomo

ś

ci

- Zaakceptowanie zmian i zamkni

ę

cie okna Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu poprzez

przycisk Wyj

ś

cie

Rys. 2. Warto

ś

ci atrybutu Inwestycje

7. Na zakładce FASETY (okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji) doda

ć

pozostałe atrybuty wybieraj

ą

c

typ warto

ś

ci: val oneof – symboliczny

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu stan_maj

ą

tkowy:

3

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: stan_maj

ą

tkowy

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: zaznaczy

ć

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

stan_maj

ą

tkowy i inwestycje

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci (przycisk Dodaj)

•

Nazwa warto

ś

ci: dobry

•

Nazwa warto

ś

ci: zły

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu typ_klienta:

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: typ_klienta

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: zaznaczy

ć

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

typ_klienta i inwestycje

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci

•

Nazwa warto

ś

ci: A

•

Nazwa warto

ś

ci: B

•

Nazwa warto

ś

ci: C

•

Nazwa warto

ś

ci: D

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu ryzyko:

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: ryzyko

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: pozostawi

ć

nie zaznaczone

•

faseta Query: CZY KLIENT LUBI PODEJMOWA

Ć

RYZYKO:

Faseta query umo

ż

liwia zdefiniowanie przez u

ż

ytkownika tre

ś

ci zapyta

ń

w odniesieniu do

wybranych atrybutów lub w odniesieniu do wybranych warto

ś

ci atrybutu.

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

inwestycje

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci

•

Nazwa warto

ś

ci: tak

•

Nazwa warto

ś

ci: nie

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu dochód_na_osob

ę

:

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: dochód_na_osob

ę

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: pozostawi

ć

nie zaznaczone

•

faseta Query:

OKRE

Ś

L DOCHÓD NA OSOB

Ę

:

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

stan_maj

ą

tkowy

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci

4

•

Nazwa warto

ś

ci: poni

ż

ej_

ś

redniej_krajowej

•

Nazwa warto

ś

ci: powy

ż

ej_

ś

redniej_krajowej

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu dotychczasowe_kredyty:

- Zakładka Ogólne

•

nazwa atrybutu: dotychczasowe_kredyty

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: pozostawi

ć

nie zaznaczone

•

faseta Query:

PODAJ POZIOM SPŁATY DOTYCHCZASOWYCH

KREDYTÓW:

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

stan_maj

ą

tkowy

- Zakładka Warto

ś

ci – doda

ć

po kolei warto

ś

ci

•

Nazwa warto

ś

ci: spłacone

•

Nazwa warto

ś

ci: niespłacone

8. Na zakładce Fasety w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji doda

ć

po kolei dwa atrybuty (przycisk

Dodaj) wybieraj

ą

c typ warto

ś

ci: ranges – z przedziałami dozwolonymi

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu wiek_klienta:

- Zakładka Ogólne

•

Nazwa atrybutu: wiek_klienta

•

Faseta Ask=True: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: pozostawi

ć

puste

•

faseta Query:

PODAJ WIEK KLIENTA:

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

typ_klienta

- Zakładka Przedziały– doda

ć

przedział (przycisk Dodaj):

•

Od warto

ś

ci: 18

•

Do warto

ś

ci: 70

Okno Edycji wła

ś

ciwo

ś

ci atrybutu kwota_do_zainwestowania:

- Zakładka Ogólne

•

Nazwa atrybutu: kwota_do_zainwestowania

•

Faseta Ask=Yes: zaznaczy

ć

•

Faseta Single=Yes: zaznaczy

ć

•

Atrybut decyzyjny: pozostawi

ć

puste

•

faseta Query:

PODAJ KWOT

Ę

DO ZAINWESTOWANIA:

KREDYTÓW:

•

przycisk Dopisz

ź

ródło do listy: wybra

ć

z listy

ź

ródło wiedzy

typ_klienta

- Zakładka Przedziały– doda

ć

przedział (przycisk Dodaj):

•

Od warto

ś

ci: 3000

•

Do warto

ś

ci: 200000

5

Rys. 3. Atrybuty w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji (zakładka Fasety)

9. Wyedytowa

ć

ź

ródło wiedzy inwestycje (okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji – Zakładka

Ź

ródła/przycisk Zmie

ń

) i na zakładce REGUŁY (w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci eksperckiego

ź

ródła

wiedzy) wprowadzi

ć

po kolei nast

ę

puj

ą

ce reguły (przycisk Dodaj):

Reguła nr 1:

•

Konkluzja:

inwestycje = „akcje”

(przycisk Wstaw/przycisk Atrybut/wybór atrybutu i warto

ś

ci z listy/akceptacja

poprzez przycisk OK)

•

Lista warunków:

typ_klienta = "A", ryzyko = "tak"

(warunki dodajemy po kolei poprzez przycisk Dodaj/ Nowym warunkiem

b

ę

dzie trójka Obiekt-Atrybut-Warto

ść

/przycisk Atrybut/wybór atrybutu i

warto

ś

ci z listy)

W podobny sposób doda

ć

pozostałe reguły:

2. inwestycje = "obligacje" if typ_klienta = "A", ryzyko = "nie"

3. inwestycje = "fundusz powierniczy" if typ_klienta = "B", ryzyko = "tak"

4. inwestycje = "lokata w banku" if typ_klienta = "B", ryzyko = "nie"

5. inwestycje = "akcje" if typ_klienta = "C", stan_maj

ą

tkowy = "dobry", ryzyko =

"tak"

6. inwestycje = "fundusz powierniczy" if typ_klienta = "C", stan_maj

ą

tkowy =

"dobry", ryzyko = "nie"

7. inwestycje = "fundusz powierniczy" if typ_klienta = "C", stan_maj

ą

tkowy =

"zły"

8.

inwestycje = "akcje" if typ_klienta = "D", stan_maj

ą

tkowy = "dobry", ryzyko =

"tak"

9. inwestycje = "nieruchomo

ś

ci" if typ_klienta = "D", stan_maj

ą

tkowy =

"dobry", ryzyko = "nie"

10. inwestycje = "fundusz powierniczy" if typ_klienta = "D", stan_maj

ą

tkowy =

"zły"

6

Rys. 4. Reguły w eksperckim

ź

ródle wiedzy

10. Wyedytowa

ć

ź

ródło wiedzy stan_maj

ą

tkowy i na zakładce REGUŁY wprowadzi

ć

po kolei

nast

ę

puj

ą

ce reguły:

1.

stan_maj

ą

tkowy = „dobry”

if

dochód_na_osob

ę

= "powy

ż

ej

ś

redniej

krajowej", dotychczasowe_kredyty = "spłacone"

2.

stan_maj

ą

tkowy = "zły" if dochód_na_osob

ę

= "powy

ż

ej

ś

redniej

krajowej", dotychczasowe_kredyty = "niespłacone"

3.

stan_maj

ą

tkowy = "zły" if dochód_na_osob

ę

= "poni

ż

ej

ś

redniej

krajowej"

11. Wyedytowa

ć

ź

ródło wiedzy typ_klienta (okno wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji – Zakładka

Ź

ródła/przycisk Zmie

ń

) i na zakładce REGUŁY (w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci eksperckiego

ź

ródła

wiedzy) wprowadzi

ć

reguły (przycisk Dodaj):

Reguła nr 1:

typ klienta = „A”

if

wiek_klienta = X, X < 35,

kwota_do_zainwestowania

= Y, Y < 30000

Sposób wprowadzania warunku

wiek_klienta = X

w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci reguły:

a) przycisk Dodaj
b) nowym warunkiem b

ę

dzie: trójka Obiekt-Atrybut-Warto

ść

c) przycisk Atrybut
d) wybór atrybutu z listy – wiek_klienta
e) okno Edycji warto

ś

ci numerycznej: bez wpisywania warto

ś

ci Anulowa

ć

f) okno Relacje: wybra

ć

znak równo

ś

ci „=”

g) przycisk Zmienna: wprowadzi

ć

nazw

ę

nowej zmiennej X

h) akceptacja poprzez przycisk OK

Sposób wprowadzania warunku

X < 35

w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci reguły:

a) przycisk Dodaj
b) nowym warunkiem b

ę

dzie: wyra

ż

enie relacyjne

i) lewy argument – przycisk Zmienna: wybra

ć

nazw

ę

zmiennej X

c) prawy argument – przycisk z kalkulatorem: wpisa

ć

liczb

ę

(np. 35)

d) wybra

ć

znak „<” z dost

ę

pnych przycisków opcji

e) akceptacja poprzez przycisk OK

7

Sposób wprowadzania warunku

kwota_do_zainwestowania

= Y

w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci reguły:

j) przycisk Dodaj
k) nowym warunkiem b

ę

dzie: trójka Obiekt-Atrybut-Warto

ść

l) przycisk Atrybut
m) wybór atrybutu i warto

ś

ci z listy – kwota_do_zainwestowania

n) okno Edycji warto

ś

ci numerycznej: bez wpisywania warto

ś

ci Anulowa

ć

o) okno Relacje: wybra

ć

znak równo

ś

ci „=”

p) przycisk Zmienna: wprowadzi

ć

nazw

ę

nowej zmiennej Y

q) akceptacja poprzez przycisk OK.

Sposób wprowadzania warunku

Y < 30000

w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci reguły:

f) przycisk Dodaj
g) nowym warunkiem b

ę

dzie: wyra

ż

enie relacyjne

r) lewy argument – przycisk Zmienna: wybra

ć

nazw

ę

zmiennej Y

h) prawy argument – przycisk z kalkulatorem: wpisa

ć

liczb

ę

(np. 30000)

i) wybra

ć

znak „<” z dost

ę

pnych przycisków opcji

j) akceptacja poprzez przycisk OK

W podobny sposób doda

ć

pozostałe reguły:

2.

typ_klienta = "B" if wiek_klienta = X, X>35, kwota_do_zainwestowania = Y, Y<30000

3.

typ_klienta = "C" if wiek_klienta = X, X<35, kwota_do_zainwestowania = Y, Y>30000

4.

typ_klienta = "D" if wiek_klienta = X, X>35, kwota_do_zainwestowania = Y, Y>30000

12. Modyfikacja bloku steruj

ą

cego

na zakładce PROGRAM w oknie wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji wybra

ć

przycisk Edycja

bloku sterowania

z listy rozwijalnej wybra

ć

– Okno aplikacji, winieta, p

ę

tla główna i

zaakceptowa

ć

przyciskiem Zastosuj

poprawi

ć

kod bloku steruj

ą

cego według przykładu poni

ż

ej i zapisa

ć

przyciskiem z dyskietk

ą

sprowadzanie poprawno

ś

ci wprowadzanego kodu – przycisk błyskawicy

int Odp;

char S1, S2, S3;

run;

createAppWindow;

S1 := "LOKATA_OSZCZ

Ę

DNO

Ś

CI";

S2 := "DEMONSTRACYJNY SYSTEM DO WYBORU LOKATY OSZCZ

Ę

DNO

Ś

CI";

S3 := "POLITECHNIKA

Ś

WI

Ę

TOKRZYSKA";

vignette( S1, S2, S3 );

menu "Wybór lokaty oszcz

ę

dno

ś

ci"

1. "Wybór lokaty oszcz

ę

dno

ś

ci"

2. "Wyj

ś

cie"

case 1:

8

solutionWin ( no);

Odp := 1;

while( Odp == 1 )

begin

setSysText( problem, "Ocena stanu maj

ą

tkowego" );

solve( stan_maj

ą

tkowy_?, "stan_maj

ą

tkowy = OCENA_STANU_MAJ

Ą

TKOWEGO" );

setSysText( problem, "Ocena typu klienta" );

solve( typ_klienta_?, "typ_klienta = WYBÓR_TYPU_KLIENTA" );

solutionWin( yes );

setSysText( problem, "Wybór lokaty oszcz

ę

dno

ś

ci" );

solve(inwestycje_?, "inwestycje = DECYZJA_LOKATY_OSZCZ

Ę

DNOSCI" );

confirmBox( 0, 0, "Kontynuowa

ć

konsultacje?", "Naci

ś

nij 'OK' je

ś

li tak, 'ANULUJ' je

ś

li

nie", Odp );

delNewFacts;

solutionWin( no );

end;

solutionWin( yes );

case 2:

exit;

end;

end

13. Zamkn

ąć

okno edycji bloku sterowania

14. W oknie wła

ś

ciwo

ś

ci aplikacji przej

ść

do zakładki Opis i wybra

ć

Podgl

ą

d tekstu

ź

ródłowego

-

opcja Zapisz ze

ź

ródłami wiedzy odznaczona!

-

wybra

ć

przycisk z dyskietk

ą

i poda

ć

now

ą

nazw

ę

pliku (np.

imi

ę

_nazwisko_

ć

w2_wersja2) i zapisa

ć

15. Edytowa

ć

po kolei ka

ż

de

ź

ródło (przycisk Zmie

ń

) i wybra

ć

Podgl

ą

d tekstu

ź

ródłowego

-

wybra

ć

przycisk z dyskietk

ą

i poda

ć

now

ą

nazw

ę

ź

ródła (np.

imi

ę

_nazwisko_nazwa_

ż

ródła_wersja2) i zapisa

ć

16. Sprawdzi

ć

działanie aplikacji w PC-Shell