AKTY PRAWNE

Prawo energetyczne (wybór).

• Ustawa - Prawo energetyczne

• (Dz. U. nr 54 poz. 348)

• z dnia 10 kwietnia 1997 r.

Ustawa określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki
zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsię-
biorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki pali-
wami i energią.

Celem ustawy jest tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju kraju, zapewnie-
nia bezpieczeństwa energetycznego, oszczędnego i racjonalnego użytkowania paliw i
energii, rozwoju konkurencji, przeciwdziałania negatywnym skutkom naturalnych mo-
nopoli, uwzględniania wymogów ochrony środowiska, zobowiązań wynikających z
umów międzynarodowych oraz ochrony interesów odbiorców i minimalizacji kosztów.

Art.3 Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) energia-energię przetworzoną w dowolnej postaci,

2) ciepło - energię cieplną w wodzie gorącej, parze lub w innych nośnikach,
3) paliwa - paliwa stałe, ciekłe i gazowe będące nośnikami energii chemicznej,
4) przesyłanie - transport paliw lub energii za pomocą sieci,
5) dystrybucja - rozdział i dostarczanie do odbiorców paliw lub energii za pomocą sieci,
6) obrót - działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym pali

wami lub energią,

7) procesy energetyczne - techniczne procesy w zakresie wytwarzania, przetwarzania, prze

syłania, magazynowania, dystrybucji oraz użytkowania paliw lub energii,

8) zaopatrzenie w ciepło - procesy energetyczne związane z dostarczaniem ciepła do od

biorców,

9) urządzenia - urządzenia techniczne stosowane w procesach energetycznych,
10) instalacje - urządzenia z układami połączeń między nimi,
11) sieci - instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania i dystrybu

cji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstw energetycznych,

12) przedsiębiorstwo energetyczne - podmiot gospodarczy prowadzący działalność

gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania oraz
dystrybucji paliw lub energii lub obrotu nimi,

13) odbiorca - każdego, kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie

umowy z przedsiębiorstwem energetycznym,

14) gmina - gminy oraz związki i porozumienia komunalne w zakresie uregulowanym

ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz.
74, Nr 58, poz. 261, Nr 106, poz. 496 i Nr 132, poz. 622 oraz z 1997 r. Nr 9, pozę, 43),

15) regulacja - stosowanie określonych ustawą środków prawnych, włącznie z

koncesjonowaniem, służących do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego,
prawidłowej gospodarki paliwami i energią oraz ochrony interesów odbiorców,

16) bezpieczeństwo energetyczne - stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i

perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób
technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony
środowiska,

17)taryfa-zbiór cen i opłat oraz warunków ich stosowania
18) nielegalne pobieranie paliw lub energii - pobieranie paliw lub energii bez zawarcia

umowy z przedsiębiorstwem lub niezgodnie z umową,

19) ruch sieciowy - sterowanie pracą sieci,
20) niekonwencjonalne źródło energii - źródło, które nie wykorzystuje w procesie

przetwarzania spalania organicznych paliw kopalnych,

21) odnawialne źródło energii - źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania nie

zakumulowaną .energię słoneczną w rozmaitych postaciach, w szczególności energię
rzek, wiatru, biomasy, energię promieniowania słonecznego w bateriach słonecznych.

Dostarczanie paliw i energii

Dostarczanie paliw lub energii odbywa się na podstawie
umowy.
Umowa, o której mowa, powinna uwzględniać zasady
określone w ustawie i w koncesjach oraz zawierać co naj-
mniej postanowienia dotyczące ilości, jakości, niezawodno-
ści i ciągłości dostarczania i odbioru, ceny, sposobu rozli-
czeń, odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warun-
ków umowy, okresu jej obowiązywania i warunków roz-
wiązania.

Upoważnieni przedstawiciele przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się
przesyłaniem i dystrybucją paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła wy-
konują kontrole układów pomiarowych, dotrzymania zawartych umów i prawi-
dłowości rozliczeń.

Pracownikom przedsiębiorstw energetycznych po okazaniu legitymacji służbo-
wej i pisemnego upoważnienia wydanego przez przedsiębiorstwo przysługuje
prawo:

1)

wstępu na teren nieruchomości lub do pomieszczeń, gdzie przeprowadzana

jest kontrola,
2)

przeprowadzania w ramach kontroli niezbędnych przeglądów urządzeń

będących własnością przedsiębiorstwa energetycznego, a także prac związanych
z ich eksploatacją lub naprawą oraz dokonywania badań i pomiarów.

Minister Gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
przeprowadzania kontroli oraz wzory protokołu kontroli i upoważnień do kon-
troli.

Naczelnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach polityki
energetycznej jest Minister Gospodarki.

Organ do spraw regulacji gospodarki paliwami i energią

1.Zadania z zakresu spraw regulacji gospodarki paliwami i energią reali-

zuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zwany "Prezesem URE"

2 Prezes URE wykonuje zadania, o których mowa, przy pomocy Urzędu

Regulacji Energetyki, zwanego dalej "URE".

3. Do zakresu kompetencji i obowiązków Prezesa URE należy między

innymi:

udzielanie, odmowa udzielenia, zmiana i cofanie koncesji,
zatwierdzanie i kontrolowanie taryf paliw gazowych, energii elek-

trycznej i ciepła

uzgadnianie projektów planów zagospodarowania przestrzennego w
zakresie gospodarki energetycznej,

kontrolowanie parametrów jakościowych dostaw i obsługi odbior-
ców w zakresie obrotu paliwami gazowymi i energią elektryczną,

nakładanie kar pieniężnych na zasadach określonych w ustawie,

kontrola kwalifikacji osób, zajmujących się eksploatacją urządzeń
określonych w przepisach..

Osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji
określonych w przepisach, obowiązane są posiadać kwalifikacje
potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifika-
cyjne.

Zabrania się zatrudniania przy samodzielnej eksploatacji sieci
oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, osób bez
kwalifikacji.

Załącznik do rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo-
łecznej z dnia 28.04.2003r. (poz. 828 Dz.U.nr 89)

RODZAJ URZĄDZEŃ. INSTALACJI I SIECI ENERGETYCZNYCH

PRZY KTÓRYCH EKSPLOATACJI WYMAGANE JEST

POSIADANIE KWALIFIKACJI

Urządzenia są podzielone na
trzy grupy.

Grupa 1. Urządzenia, instalacje i sieci energetyczne wytwarzające,
przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną.

Grupa 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zuży-
wające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne:
1) kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe o mocy od
50kW wzwyż wraz z urządzeniami pomocniczymi
2) sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle
ciepła powyżej 50kW,
3) turbiny parowe i wodne o mocy od 50kW wzwyż wraz z urządzeniami
pomocniczymi
4) przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody powyżej 50 kW,
5) urządzenia wentylacji,. klimatyzacji i chłodnicze o mocy ponad 50 kW,
6) pompy. ssawy. wentylatory i dmuchawy o mocy powyżej 50 kW
7) sprężarki i instalacje sprężonego powietrza o mocy powyżej 20 kW,
8) urządzenia do składowania. magazynowania i rozładunku paliw o po-
jemności ponad 100Mg,
9) piece przemysłowe o mocy ponad 50 kW,
10) aparatura kontrolno-pomiarowa i urządzenia automatycznej regula-
cji do urządzeń i instalacji wymienionych w pkt 1-9.

Grupa 3. Urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające,
przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające
paliwa gazowe.

Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci,
w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji,
powinny wykazać się wiedzą z zakresu:

1. na stanowiskach eksploatacji:

a) zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urzą-
dzeń, instalacji i sieci,
b) zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i
sieci,
c) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i mon-
tażowych,
d) zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej
oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy,
e) instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia
bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środo-
wiska;

2. na stanowiskach dozoru:

a) przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci,
dostarczania paliw
i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i
sieci,
b) przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urzą-
dzeń, instalacji i sieci,
z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii,
c) przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowa-
dzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania
instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji
i sieci,
d) przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz
norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urzą-
dzenia, instalacje i sieci,
e) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochro-
ny przeciwpożarowej,
z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań
ochrony środowiska,
f) zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia
bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci,
g) zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci,
h) zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i
montażowych.

STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW MECHANIKÓW POLSKICH
OŚRODEK DOSKONALENIA KADR WE WROCŁAWIU
Ul. PIŁSUDSKIEGO 74, POK. 228, 50-020 WROCŁAW
Numer konta:
PKO BP S.A. III O/Centrum we Wrocławiu
82 1020 5242 0000 2702 0018 6825
Cena egzaminu: 93,60 za 1 wniosek

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI

z dnia 17 września 1999 r. (wybór)

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urzą-

dzeniach i instalacjach energetycznych.

Dziennik Ustaw Nr 80 - Poz. 912

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy
pracowników zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń i instalacji ener-
getycznych.

§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) urządzeniu energetycznym - należy przez to rozumieć urządzenia
techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesy-
cania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i energii,
2) instalacji energetycznej - należy przez to rozumieć urządzenia ener-
getyczne z układami połączeń między nimi,
3) sieci cieplnej - należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje służą-
ce do przesycania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi,
4) instalacji gazowej - należy przez to rozumieć urządzenia gazowe z
układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej się
na terenie i w obiekcie odbiorcy,
5) pomieszczeniu lub terenie ruchu energetycznego - należy przez to
rozumieć odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część
pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budyn-
kami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne dostępne tyl-
ko dla upoważnionych osób,

6) miejscu pracy - należy przez to rozumieć odpowiednio przygotowane
stanowisko pracy lub określoną strefę pracy w zakresie niezbędnym dla
bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach ener-
getycznych,
7) instrukcji eksploatacji - należy przez to rozumieć zatwierdzoną
przez pracodawcę instrukcję określającą procedury i zasady wykonywa-
nia czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji ener-
getycznych, opracowaną na podstawie odrębnych przepisów oraz doku-
mentacji producenta,
8) świadectwie kwalifikacyjnym - należy przez to rozumieć świadec-
two stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań
kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eks-
ploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolne-
pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji
energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odręb-
nych przepisach,
9) pracownikach uprawnionych - należy przez to rozumieć pracowni-
ków posiadających sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eks-
ploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwier-
dzone świadectwem kwalifikacyjnym,
10) pracownikach upoważnionych - należy przez to rozumieć pracow-
ników, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na pod-
stawie polecenia służbowego wykonują określone prace,
11) zespole pracowników - należy przez to rozumieć grupę pracowni-
ków, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę,

12) zespole pracowników kwalifikowanych - należy przez to rozumieć
grupę pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż
dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne,
13) urządzeniach i instalacjach energetycznych nieczynnych - należy
przez to rozumieć urządzenia i instalacje energetyczne, do których za
pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania
czynników stwarzających zagrożenie,
14) urządzeniu powszechnego użytku - należy przez to rozumieć urzą-
dzenie energetyczne przeznaczone dla indywidualnych potrzeb ludności
lub używane w gospodarstwach domowych,
15) poleceniodawcy - należy przez to rozumieć pracownika, upoważ-
nionego pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji
energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy, posiadają-
cego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
16) koordynującym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez
poleceniodawcę pracownika komórki organizacyjnej sprawującej dozór
nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których bę-
dzie wykonywana praca, posiadającego ważne świadectwo kwalifika-
cyjne na stanowisku dozoru,
17) dopuszczającym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez
poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifi-
kacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważnionego pisemnie przez
prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wy-
konywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pra-
cy,

18) nadzorującym - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez po-
leceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifika-
cyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonującego wyłącznie
czynności nadzoru,

19) kierującym zespołem pracowników - należy przez to rozumieć
wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne
świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierującego ze-
społem pracowników,

20) kierowniku robót - należy przez to rozumieć wyznaczonego przez
poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifi-
kacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym
obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół
pracowników.

§ 3. Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do
eksploatacji powinny posiadać wymagany odrębnymi przepisami certy-
fikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posia-
dać deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obo-
wiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi
przepisami.

§ 4. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do prac wykonywanych
przy:
1) urządzeniach i instalacjach energetycznych użytkowanych w za-
kładach produkcji, przesycania i rozprowadzania gazu - paliw ga-
zowych oraz prowadzeniu robót budowlano-montażowych sieci ga-
zowych,
2) urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu
bezpiecznym określonych w przepisach o ochronie przeciwporaże-
niowej oraz przy urządzeniach energetycznych powszechnego użyt-
ku.

§ 5. Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami
przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych
robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szcze-
gólności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe,
wodne i inne.

§ 6. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycz-
nymi oraz urządzenia i instalacje energetyczne powinny być oznakowa-
ne zgodnie z odrębnymi przepisami.

§ 7. 1. Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny być
dostępne tylko dla osób upoważnionych.
2. Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagrożenia dla zdro-
wia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nie-
upoważnionych.

§ 8. 1. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane
tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień
określonych w instrukcjach eksploatacji.
2. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń instalacji energetycz-
nych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm,
odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich
użytkownikiem.

§ 9. 1. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i
zabezpieczone w sposób określony w ogólnych przepisach bezpieczeń-
stwa i higieny pracy.
2. W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pra-
cowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem.

§ 10. 1. Urządzenia, instalacje energetyczne lub ich części, przy któ-
rych będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub mo-
dernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynni-
ków stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich
przypadkowym uruchomieniem oraz oznakowane.
2. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywa-
nia prac, o których mowa w ust. 1, lub w pobliżu miejsca instalowania
urządzeń i instalacji energetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowni-
ków, to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wy-
łączone z ruchu.
3. Wymagania, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą prac, dla których
zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu.

§ 11. Zabronione jest:
11 eksploatowanie urządzeń i instalacji energetycznych bez
przewidzianych dla tych urządzeń i instalacji środków
ochrony i zabezpieczeń,
2) dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń
przez osoby nieupoważnione.

§ 12. 1. Prace wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych, a w szcze-
gólności w kotłach, kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, stu-
dzienkach, rurociągach, walczakach, komorach paleniskowych, powinny
być wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi w ogólnych
przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeń i in-
stalacji energetycznych butle spawalnicze nie mogą się znajdować w
ich wnętrzach.

§ 13. 1. Prace w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach
sieci cieplnych nie powinny być wykonywane w temperaturze powy-
żej 40°C, z uwzględnieniem przepisu ust. 2.
2. Pracodawca, w przypadku usuwania awarii przy urządzeniach, o któ-
rych mowa w ust. 1, w temperaturze powyżej 40°C, jest obowiązany za-
pewnić pracownikom:
1) napoje chłodzące i środki obniżające temperaturę powietrza otaczają-
cego bezpośrednio pracownika,
2) środki ochrony indywidualnej,
3) przerwy w pracy i miejsce odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia,
ustalane indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy.

§ 14. 1. Prace w warunkach szczególnego za-
grożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, okre-
ślone w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i
higieny pracy jako prace szczególnie niebez-
pieczne, powinny być wykonywane co naj-
mniej przez dwie osoby.

§ 15. Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instala-
cjach energetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia
dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności
prace:

1) wewnątrz komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektro-

filtrów, walczaków kotła, zasobników, kanałów i lejów zsypowych
oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych,

2) wewnątrz zasobników węgla, pyłu węglowego, żużla i popiołu

oraz innych zbiorników i pomieszczeń, w których mogą znajdo-
wać się gazy lub ciecze trujące, żrące, duszące, palne lub wybu-
chowe,

3) w obiegach przygotowywania pyłu węglowego, wewnątrz młynów

węglowych, przy wentylatorach młynowych, cyklonach i separa-
torach,

4) wymagające odkrycia kadłubów turbin, wymontowania wirników

turbiny i generatora oraz naprawy i wyważania tych wirników,

5) w obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wej-

ścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak
również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomo-
stów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody,

6) konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach rozładowczych

paliw płynnych i gazowych, jak rurociągi spustowe i pompy
rozładowcze wraz z ich instalacjami,

7) w wykopach wykonywanych przy naprawach lub przeglądach

gazociągów lub innych urządzeń gazowniczych,

8) przy remontach lub wymianie pomp głębinowych, zaworów,

rurociągach i zbiornikach niebezpiecznych środków chemicz-
nych i ścieków poregeneracyjnych,

9) wymagające stosowania chemicznych środków służących do

czyszczenia kotłów, rurociągów, zbiorników ciśnieniowych, od-
wadniaczy, odolejaczy i zasobników ciśnieniowych,

10) wewnątrz zbiorników i pomieszczeń, w których znajduje się

lub może być doprowadzone sprężone powietrze, na rurocią-
gach sprężonego powietrza o nadciśnieniu roboczym równym
lub większym od 50 kPa, wymagających demontażu elementów
sprężarki,

11) na rurociągach wody, pary wodnej, sprężonego powietrza,

oleju, mazutu, instalacjach gaśniczych o nadciśnieniu roboczym
równym lub większym od 50 kPa, wymagających demontażu
armatury lub odcinka rurociągu albo naruszenia podpór i za-
wiesi rurociągów.

§ 16. 1. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w
miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich
w pełnej sprawności. Sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu
ochronnego ustala pracodawca.

2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okreso-
wym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w doku-
mentacji producenta.

3. Sprzęt ochronny, o którym mowa w ust. 1, powinien być oznakowany
w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej
próby okresowej oraz cechy przeznaczenia.

4. Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu, które nie są oznakowane.

5. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, sto-
sowanie, przechowywanie i ewidencję sprzętu ochronnego oraz
środków ochrony indywidualnej.

§ 17. 1. Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy
sprawdzać bezpośrednio przed jego użyciem.

2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły
ważność próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z
użycia.

3. Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi
pracy i sprzętu ochronnego.

§ 18. Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracowników, zgodnie z
odrębnymi przepisami, z:

1) ryzykiem zawodowym i zagrożeniami dla zdrowia i życia pracow-

ników, które występują na danym stanowisku pracy, oraz zasto-
sowanymi środkami likwidującymi lub ograniczającymi to ryzyko
i zagrożenia,

2) szczegółowymi instrukcjami z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

Rozdział 2

Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

§ 19. 1. Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia
przeładunkowe, a zwłaszcza: wywrotnice wagonowe, przenośniki ta-
śmowe, ładowarki, w czasie ruchu lub chwilowego postoju tych urzą-
dzeń.
2. Przepis ust. 1 nie stosuje się do stałych pomostów i innych wyznaczo-
nych przejść nad i pod urządzeniami przeładunkowymi.

§ 20. 1. Paliwa ciekłe i gazowe powinny być magazynowane tylko w
specjalnie do tego celu przystosowanych i oznakowanych pomieszcze-
niach lub zbiornikach.
2. Pomieszczenia dystrybucyjne i kontrolno-pomiarowe bez stałej obsłu-
gi oraz komory podziemnych sieci paliw ciekłych i gazowych powinny
być dostępne tylko dla osób upoważnionych.

§ 21. W pomieszczeniach magazynowych paliw ciekłych i gazowych
powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja i przepro-
wadzana okresowa kontrola koncentracji par i gazów, zgodnie z odręb-
nymi przepisami oraz w sposób określony w instrukcji eksploatacji.

§ 22. 1. Prace wewnątrz zasobników węgla, młynów, wentylatorów,
separatorów, cyklonów oraz innych urządzeń do nawęglania powin-
ny być wykonywane po:
1) opróżnieniu ich z paliwa,
2) oczyszczeniu z pyłu węglowego i przewietrzeniu,
3) wyłączeniu z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających i
odbierających paliwo,
4) trwałym odcięciu od współpracujących urządzeń, z których mogłyby
przedostać się spaliny, gorące powietrze lub para wodna.

2. Wykonywanie prac wewnątrz zasobników węgla podczas pracy kotła
jest dozwolone po całkowitym i pewnym odcięciu dopływu węgla i jego
odpływu oraz po zastosowaniu środków zabezpieczających, określonych
w instrukcjach eksploatacji tych urządzeń.

3. Prace wewnątrz zasobników węgla, na których zainstalowano izoto-
powe sygnalizatory poziomu paliwa, powinny być wykonywane po
uprzednim zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących
te prace.

§ 23. 1. W pomieszczeniach kotłowni powinna być zainstalowana sku-
tecznie działająca wentylacja nawiewno-wywiewna, zgodnie z wymaga-
niami określonymi w odrębnych przepisach.
2. Zabronione jest instalowanie urządzeń mechanicznej wentylacji
wywiewnej w kotłowniach o naturalnym ciągu spalin kotłowych.

§ 24. Przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub
przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić, czy stężenie par lub ga-
zów nie przekracza dopuszczalnych norm.

§ 25. 1. Urządzenia kruszące, młyny, przewody pyłowe i inne urządzenia
do nawęglania powinny być utrzymane w stanie technicznym nie powo-
dującym zapylenia pomieszczeń.
2. Urządzenia do mechanicznego transportu pyłu i zbiorniki pyłu powin-
ny być szczelne, posiadać wskaźnik do pomiaru temperatury i klapy
eksplozyjne.
3. Szczelność i sprawność działania urządzeń, o których mowa w ust. 1 i
2, powinna być sprawdzana okresowo, zgodnie z instrukcją eksploatacji.

§ 26. 1. Stanowiska robocze pracowników obsługi urządzeń do nawęgla-
nia powinny być wyposażone w sprawne urządzenia łączności i sygnali-
zacji w zakresie ustalonym w instrukcji eksploatacji.
2. Urządzenia do nawęglania powinny być wyposażone w wyłączniki
awaryjne.

§ 27. 1. Klapy eksplozyjne w obiegach pyłowych z pośrednim podawa-
niem pyłu powinny być tak rozmieszczone, aby wykluczyć możliwość
spowodowania wypadku.
2. Jeżeli w wyniku wybuchu w obiegu pyłowym nastąpiło otwarcie klap
eksplozyjnych, ponowne uruchomienie obiegu pyłowego młyna może
nastąpić po całkowitej likwidacji przyczyn i skutków tego wybuchu.
3. Gazy spalinowe lub powietrze nośne wydalane z obiegów pyłowych
młynów na zewnątrz powinny być oczyszczane z pyłów.
4. Z pomieszczeń, w których znajdują się przewody i inne elementy
obiegów pyłowych młynów, powinien być usuwany gromadzący się pył.

§ 28. 1. Prace wewnątrz kotłów, a w szczególności w komorach pale-
niskowych i ciągach konwekcyjnych, powinny być wykonywane po:
1) wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zasto-
sowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami
lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracow-
ników,
2) usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepie-
nia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów.

2. Włazy do walczaka kotła mogą być otwarte dopiero po sprawdze-
niu, że w walczaku nie ma wody lub pary pod ciśnieniem.

3. Wejście do walczaka kotła może nastąpić po jego odłączeniu tech-
nologicznym, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed
wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób okre-
ślony w instrukcji eksploatacji.

§ 29. Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch po-
ziomach równocześnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad
drugim bez wymaganego zabezpieczenia.

§ 30. 1. Pracownicy przed przystąpieniem do pracy przy usuwaniu żużla
i popiołu powinni być zabezpieczeni przed oparzeniem i szkodliwym
działaniem pyłów i gazów.
2. Żużel i popiół należy gasić w specjalnie do tego celu przeznaczonych
miejscach lub pomieszczeniach, przy użyciu urządzeń lub instalacji
określonych w instrukcji eksploatacji.

§ 31. Otwieranie włazów i innych otworów komory żużlowej lub leja
żużlowego jest dozwolone tylko przez obsługę kotła w czasie ustabi-
lizowanej pracy kotła i przy podwyższonym podciśnieniu w komorze
paleniskowej.

§ 32. 1. Zasady składowania żużla i popiołu oraz eksploatacji urządzeń
na składowiskach powinny być określone w sposób szczegółowy w in-
strukcjach eksploatacji.
2. Składowisko żużla i popiołu należy zabezpieczyć przed wtórnym py-
leniem do otoczenia oraz oznaczyć odpowiednimi tablicami ostrzegaw-
czymi.
3. Zabronione jest jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i
lejów zsypowych żużla i popiołu bez wymaganego zabezpieczenia.

§ 33. Urządzenia i instalacje pracujące z czynnikiem o temperaturze
wyższej niż 60°C powinny być wyposażone w izolację termiczną tak
zaprojektowaną i utrzymaną, aby temperatura zewnętrzna na jej
powierzchni w miejscach dostępnych nie przekraczała 60°C.
2. Włazy do komór podziemnych powinny być zakryte pokrywami. Po-
krywy włazowe do komór i kanałów po otwarciu powinny być wyposa-
żone w zabezpieczenie uniemożliwiające samoczynne lub przypadkowe
ich zamknięcie.

§ 34. Komory i kanały przechodnie podziemnych sieci cieplnych powin-
ny być wyposażone w niezbędną ilość włazów odpowiednio rozmiesz-
czonych i zaopatrzonych w sprawne pod względem technicznym drabiny
lub klamry.

§ 35. 1. Komory naziemne, węzły cieplne, przepompownie powinny
być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych.

§ 36. Wejścia do komór, kanałów i węzłów, o których mowa w § 34 i
35, nie powinny być zastawione przedmiotami utrudniającymi swo-
bodny dostęp do nich lub ograniczającymi swobodę ruchów w tych
miejscach.

§ 37. 1. Prace remontowe przy sieciach cieplnych powinny być poprze-
dzone:
1) zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci,
2) uzgodnieniami z właścicielem lub użytkownikiem znajdujących
się w pobliżu prowadzonych prac remontowych elementów uzbroje-
nia technicznego terenu - w przypadku sieci podziemnych.

2. Prace remontowe przy rurociągach i węzłach cieplnych należy wyko-
nywać po:
1) odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamknięcie armatury
odcinającej; gdy zachodzi potrzeba, zamknięcia należy dokonać z oby-
dwu stron oraz od strony odgałęzień,
2) założeniu odpowiedniej zaślepki lub wymontowaniu części rurociągu,
jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury od-
cinającej z powodu jej nieszczelności,
3) zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą
położenia,
4) wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych,
5) otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odpowie-
trzającej i rozruchowej.

§ 38. 1. Jeśli wykonywanie prac remontowych wymaga obecności pra-
cowników wewnątrz urządzeń i instalacji cieplnych, a w szczególności
wewnątrz rurociągów, zbiorników, wymienników, zasobników, koniecz-
ne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu lub urządzenia
zaślepkami dostosowanymi do ciśnienia roboczego występującego w
czasie pracy sieci lub urządzeń, lub odcięcie dopływu czynnika przez
dwa szczelne zawieradła z każdej strony, z której może zagrozić dopływ
tego czynnika.
2. Zabezpieczeniem, o którym mowa w ust. 1, może być również za-
mknięcie dwóch zawieradeł z możliwością rozprężenia czynnika pomię-
dzy nimi lub zdemontowanie części rurociągu.

§ 39. Wejście do komór i kanałów sieci cieplnych powinno być po-
przedzone kontrolą stężenia gazów i sprawdzeniem, czy wewnątrz
znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu.

§ 40. Podczas prac w komorach sieci cieplnych co najmniej jedna
osoby powinna być na zewnątrz komory dla zabezpieczenia osób
pracujących wewnątrz.

§ 41. 1. Zabrania się w urządzeniach i instalacjach cieplnych:
1) sprawdzania obecności gazów za pomocą otwartego ognia,
2) wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów po-

legających na spawaniu, rozkręcaniu połączeń kołnierzowych, wy-
mianie armatury, jeżeli znajdują się one pod ciśnieniem czynnika lub
napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyżej 50°C,

3) rozkręcania złączy na rurociągach znajdujących się pod ciśnieniem

czynnika,

4) odkopywania lub odkrywania preizolowanych rurociągów sieci ciepl-

nych będących w stanie naprężeń wewnętrznych na odcinkach dłuż-
szych niż dopuszczalne.

2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy dokręcenia kom-
pensatorów dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone
przez producenta urządzeń.

§ 42.1. Przed przystąpieniem do prac remontowych przy rurociągach i
armaturze urządzeń hydrotechnicznych należy zamknąć dopływ czynni-
ka, rozprężyć i odwodnić te rurociągi.

2. Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spira-
lach turbinowych z ciśnieniowym doprowadzeniem wody, wieżach wy-
równawczych i innych urządzeniach lub instalacjach hydrotechnicznych
jest dozwolone tylko po podwójnym odcięciu wody górnej za pomocą
zamknięcia ruchowo-awaryjnego i zamknięcia remontowego oraz po
specjalnym zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych za-
mknięć.

3. Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemożliwia zastosowanie
podwójnego odcięcia wody, dopuszcza się wykonywanie prac, o których
mowa w ust. 2, bez takiego odcięcia pod warunkiem zachowania spe-
cjalnych środków ostrożności określonych w instrukcjach eksploatacji
urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych.

§ 43. Prace w odwodnionych rurach ssących turbin wodnych, pompo-
turbinach i turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych
oraz komorach odwodnień powinny być wykonywane po odcięciu do-
pływu wody za pomocą zamknięć.

§ 44. Prace podwodne w siłowniach wodnych i budowlach hydrotech-
nicznych, jak również wewnątrz sztolni, rurociągów doprowadzających i
odprowadzających, powinny być wykonywane zgodnie z wymaganiami
określonymi w odrębnych przepisach oraz przy wyłączonych i zabezpie-
czonych przed załączeniem turbinach, hydrozespołach i pompach.

§ 45. 1. Prace przy urządzeniach, instalacjach i budowlach hydrotech-
nicznych z użyciem sprzętu pływającego powinny być wykonywane
przy wyłączonych i zabezpieczonych przed załączeniem turbinach, hy-
drozespołach i pompach.
2. Osoby zatrudnione na sprzęcie pływającym należy wyposażyć w spe-
cjalistyczny sprzęt ratunkowy chroniący przed utonięciem.

§ 46. 1. Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych,
zainstalowanych w pomieszczeniach i strefach obiektów, są obowiązani
do przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stoso-
wania zabezpieczeń przewidzianych dla danego rodzaju gazu oraz urzą-
dzeń i instalacji gazowych.
2. Sposób eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych, o których mowa
w ust. 1, określa instrukcja eksploatacji tych urządzeń i instalacji.
3. Urządzenia i instalacje gazowe powinny pod względem bezpieczeń-
stwa odpowiadać warunkom technicznym określonym w Polskich Nor-
mach oraz w odrębnych przepisach.

§ 47. 1. Podczas prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy
przestrzegać wymagań dotyczących ochrony przed pożarem i wybu-
chem.
2. W pomieszczeniach, w których znajdują się instalacje gazowe, powin-
na być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja wywiewno- na-
wiewna.
3. W pomieszczeniach zamkniętych, w których znajduje się instalacja
gazowa, należy kontrolować stężenie gazów, zgodnie z odrębnymi prze-
pisami.

§ 48. 1. Urządzenia do spalania paliw gazowych powinny zapewniać
samoczynne odcięcie gazu w przypadku zgaśnięcia płomienia i spadku
ciśnienia gazu.
2. Palnik gazowy powinien być wyposażony w urządzenie zabezpiecza-
jące przed cofnięciem się płomienia do instalacji lub oderwania się pło-
mienia.

§ 49. Przed każdym palnikiem w przewodzie gazowym powinno
znajdować się ręczne urządzenie odcinające dopływ gazu, obsługi-
wane ręcznie lub działające samoczynnie, z możliwością sterowania
ręcznego.

§ 50. Jeżeli paleniska gazowe sterowane są ręcznie, to urządzenia
zamykające dopływ gazu znajdujące się przed paleniskiem lub gru-
pą palników powinny być tak usytuowane, aby pracownicy obsługu-
jący mieli możliwość obserwacji płomienia zapalającego i płomienia
głównego podczas wykonywania tych czynności.

§ 51. Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna być stosowana
para wodna lub gazy obojętne, nie tworzące mieszanek wybuchowych.

§ 52. Pracodawca użytkujący paliwa gazowe jest obowiązany:

1) zatrudniać odpowiednio przeszkolony personel służby eksploatacyjnej
i remontowej,

2) posiadać niezbędny sprzęt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją je-
go używania,

3) posiadać aparaturę kontrolno-pomiarową oraz urządzenia do sygnali-
zacji i wykrywania gazu.

Rozdział 3

Organizacja pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

§ 64. 1. Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych
mogą być wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.
2. Polecenia, o których mowa w ust. 1, wydaje poleceniodawca.
3. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia
ludzkiego należy wykonywać na podstawie polecenia pisemnego,
przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i
życie ludzkie.
4. Pracownicy nie będący pracownikami zakładu prowadzącego eksplo-
atację danego urządzenia i instalacji powinni wykonywać prace wyłącz-
nie na podstawie polecenia pisemnego, z wyjątkiem prac, dla których
czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na pi-
śmie.
5. Bez poleceń, o których mowa w ust. 3, dozwolone jest wykonywa-
nie:

1) czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludz-
kiego,
2) zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem,
3) przez uprawnione i upoważnione osoby prac eksploata-
cyjnych określonych w instrukcjach.

§ 65. 1. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wyko-
nywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację
urządzeń i instalacji energetycznych.

2. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki określone w
ust. 1 spoczywają na wykonawcy rozruchu lub przyszłym użytkowniku,
jeżeli została zawarta między nimi umowa na piśmie.

3. Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy
nieczynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych obowiązki
określone w ust. 1 mogą być przekazane wykonawcy tych prac, o ile
obowiązki te określono w zawartej z nim umowie na piśmie.

§ 66. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji
energetycznych jest obowiązany prowadzić wykazy
poleceniodawców, określające zakres udzielonego im
upoważnienia.

§ 67.

Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności

określać:

1) zakres, rodzaj, miejsce i termin,

2) środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy,

3) liczbę pracowników skierowanych do pracy,

4) pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pra-
cy, pełniących funkcję:
a) koordynującego lub dopuszczającego, przez podanie stanowiska służ-
bowego lub imiennie,
b) kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowni-
ków - imiennie,

5) planowane przerwy w czasie pracy.

§ 72. 1. W przypadku gdy na jednym obiekcie energetycznym
wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowni-
ków, należy wyznaczyć kierownika robót, jeżeli poleceniodawca
uzna to za konieczne.
2. Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pra-
cy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania za-
grożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiek-
cie.

§ 73. 1. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione:
1) kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczają-
cemu,
2) na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym
miejscu pracy.

2. Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączno-
ści.

3. Dozwolone jest wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie
same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w in-
nych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w
jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same
we wszystkich miejscach.

4. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być
ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w pole-
ceniu. Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego
lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując
odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych po-
mieszczeniach powinni posiadać ważne świadectwo kwalifikacyjne.

§ 74. 1. Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony
przez poleceniodawcę.

2. W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmia-
ny uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany
liczby pracowników w składzie zespołu.

3. W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby
pracowników, o których mowa w ust. 2, powinny być odnotowane w
odpowiedniej rubryce.

§ 75. 1. Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane
przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przy-
padku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść.
Formę ewidencji poleceń ustala pracodawca.
2. Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać
przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy.

§ 76. Przygotowania miejsca pracy i dopuszczenia do pracy dokonuje
osoba pełniąca funkcję dopuszczającego. Przygotowanie miejsca pracy,
o którym mowa w § 69 ust. 2 pkt 1, polega na:
1) uzyskaniu zezwolenia na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy od
koordynującego, jeżeli został on wyznaczony,
2) uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbęd-
nych przełączeń oraz zezwolenia na dokonanie przełączeń i założenia
odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykona-
nia przez dopuszczającego,
3) wyłączeniu urządzeń z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i
uzgodnionym z koordynującym,
4) zablokowaniu napędów łączników, zaworów, zasuw w sposób unie-
możliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub
doprowadzenie czynnika,
5) sprawdzeniu, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zo-
stało usunięte zagrożenie-napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, gaz,
6) zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządze-
niach - zaślepki, uziemienia,
7) założeniu ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występują-
cych potrzeb,
8) oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w
tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych
urządzeń.

§ 77. Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miej-
sca pracy może brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek ze-
społu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem upraw-
nionym.

§ 78. 1. Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu
miejsca pracy oraz dopuszczeniu do pracy, polegającym na:
1) sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy przez dopuszczającego i
kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego,
2) wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy,
3) pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu
zagrożeń występujących w sąsiedztwie miejsca pracy,
4) udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje,
5) potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich ru-
brykach dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego lub w przypadku po-
lecenia ustnego - w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopusz-
czającego.
2. Po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego powinien być
przekazany kierownikowi robót lub kierującemu zespołem pracowni-
ków, lub nadzorującemu, a kopia polecenia powinna pozostać u dopusz-
czającego.

§ 79. Prace przy urządzeniach i instalacjach energetycznych mo-
gą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych
metod i technologii. Dopuszcza się wykonywanie prac przy za-
stosowaniu nowych metod i technologii, pod warunkiem wyko-
nywania tych prac w oparciu o opracowane specjalnie dla nich
instrukcje.

§ 80. 1. Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronio-
ne:
1) rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w polece-
niu,
2) dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury
odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie
ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz
zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewi-
dziane w poleceniu.

2. Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie
pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni
udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i
kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a
wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowni-
ków.

§ 81. W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kie-
rującego zespołem pracowników lub nadzorującego, dalsze wy-
konywanie pracy powinno być przerwane, zespół pracowników
wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio
zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

§ 82. 1. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej
wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pra-
cy. Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po prze-
rwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie
opuścił miejsca pracy lub miejsce pracy na czas opuszczenia go
przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostę-
pem osób postronnych.

2. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed
wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego
dopuszczenia, jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdze-
nia zabezpieczenia miejsca pracy.

3. Jeżeli podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 2, zostanie
stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest
niedozwolone.

4. O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowni-
ków lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić do-
puszczającego lub koordynującego oraz odnotować przerwę w
poleceniu pisemnym wykonania pracy.

§ 83. 1. O przerwie w pracy wymagającej ponownego dopusz-
czenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pra-
cowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić do-
puszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pra-
cy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczające-
mu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu.
2. Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest
likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników
obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracow-
ników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powia-
domić o tym dopuszczającego lub koordynującego.

§ 84. 1. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pra-
cowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w
nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy
w poprzednim miejscu.
2. Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona.

§ 85. 1. Zakończenie pracy na polecenie następuje, jeżeli cały
zakres prac przewidziany poleceniem został w pełni wykonany.
2. Po zakończeniu pracy:
1) kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obo-
wiązany:
a) zapewnić usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu,
b) wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy,
c) powiadomić dopuszczającego lub koordynującego o zakoń-
czeniu pracy,
2) dopuszczający do pracy jest obowiązany:
a) sprawdzić i potwierdzić zakończenie pracy,
b) zlikwidować miejsce pracy przez usunięcie technicznych
środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania,
c) przygotować urządzenia do ruchu i powiadomić o tym koor-
dynującego.
3. W czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą
brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem
pracowników i członkowie tego zespołu.

§ 86. 1. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia
lub instalacji energetycznej, przy których była wykonywana
praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o goto-
wości urządzenia do ruchu.
2. Jeśli praca była wykonywana przez kilka zespołów pra-
cowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji
energetycznej koordynujący może podjąć po otrzymaniu in-
formacji, o której mowa w ust. 1, od wszystkich dopuszczają-
cych.

USTAWA z dnia 21 grudnia 2000 r.

o dozorze technicznym.

(Dz. U. Nr 122, poz. 1321)

Art. 1. Ustawa określa zasady, zakres i formy wykonywania
dozoru technicznego oraz jednostki właściwe do jego
wykonywania.

Art. 2. 1. Dozorem technicznym są określone ustawą działania
zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania
urządzeń

technicznych.

2. Dozór techniczny jest wykonywany przez jednostki dozoru
technicznego.
3. Wykonywanie dozoru technicznego przez jednostki dozoru
technicznego nie zwalnia projektujących, wytwarzających,
eksploatujących, naprawiających i modernizujących urządzenia
techniczne od odpowiedzialności za jakość i stan tych urządzeń,
mające wpływ na ich bezpieczną pracę, zgodnie z przepisami o
dozorze technicznym i przepisami szczególnymi.

Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1) urządzeń technicznych, nad którymi są prowadzone prace
naukowo-badawcze,
2) górniczych szybowych urządzeń wyciągowych oraz urządzeń
technicznych

w

podziemnych

wyrobiskach

zakładów

górniczych.

Art. 4. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) urządzeniach technicznych - należy przez to rozumieć
urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek:
a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem

różnym od atmosferycznego,

b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy
przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu,
c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas
ich magazynowania lub transportu,
2) warunkach technicznych dozoru technicznego - należy
przez to rozumieć ustalone przez właściwych ministrów na
podstawie ustawy wymagania, jakim powinny odpowiadać
urządzenia techniczne,
3) jednostkach dozoru technicznego - należy przez to rozumieć
Urząd Dozoru Technicznego oraz specjalistyczne jednostki
dozoru technicznego,
4) specjalistycznych jednostkach dozoru technicznego -
należy przez to rozumieć Transportowy Dozór Techniczny i
Wojskowy Dozór Techniczny.

Art. 5. 1. Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia
techniczne w toku ich projektowania, wytwarzania, w tym
wytwarzania materiałów i elementów, naprawy i modernizacji,
obrotu oraz eksploatacji.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi rodzaje
urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu.

3. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, objąć
przepisami ustawy urządzenia mogące stwarzać inne niż
określone w art. 4 pkt 1 zagrożenia dla życia lub zdrowia
ludzkiego oraz mienia i środowiska.

Art. 6. Urządzenia techniczne powinny być projektowane,
wytwarzane, naprawiane, modernizowane oraz eksploatowane
zgodnie z ich przeznaczeniem, w sposób zapewniający
bezpieczeństwo ich eksploatacji - zgodnie z przepisami ustawy i
przepisami odrębnymi.

Art. 9. 1. Urządzenia techniczne oraz materiały i elementy
stosowane do ich wytwarzania, naprawy lub modernizacji mogą
być wytwarzane, naprawiane lub modernizowane przez
wytwarzającego, naprawiającego lub modernizującego, który
posiada uprawnienie, wydane w formie decyzji administracyjnej,
do ich wytwarzania, naprawiania lub modernizacji, zwane dalej
"uprawnieniem", wydane przez organ właściwej jednostki
dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią
inaczej.

Art. 12. Dozór techniczny nad urządzeniami
technicznymi, (....), jest wykonywany w formie:

1) dozoru technicznego pełnego,

2) dozoru technicznego ograniczonego,

3) dozoru technicznego uproszczonego.

Art. 14. 1. Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym,
z wyjątkiem urządzeń, o których mowa w art. 15 ust. 1, mogą
być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na
ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki
dozoru technicznego.
2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przed
wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, przeprowadza
badania i wykonuje czynności sprawdzające, o których mowa w
art. 13 ust. 1, oraz:
1) sprawdza

kompletność i prawidłowość przedłożonej

dokumentacji,

2) dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności

wykonania tego urządzenia z dokumentacją i warunkami
technicznymi dozoru technicznego, a także stanu urządzenia,
jego wyposażenia i oznakowań,

3) przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem

urządzenia oraz w warunkach pracy w zakresie ustalonym w
warunkach

technicznych

dozoru

technicznego

dla

poszczególnych rodzajów urządzeń,

4) przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji

projektowej urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych
przypadkach, na żądanie organu właściwej jednostki dozoru
technicznego.

3. W technicznie uzasadnionych przypadkach część badań
urządzenia technicznego, o których mowa w ust. 2 pkt 2-4, może
być przeprowadzona u wytwarzającego urządzenie. Wyniki tych
badań oraz stan techniczny urządzenia określa się w protokole
badania; wyniki te mogą być uwzględniane przy badaniu
urządzenia u eksploatującego, poprzedzającym wydanie decyzji
zezwalającej na eksploatację urządzenia.
4. Na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych
czynności, o których mowa w ust. 2, organ właściwej jednostki
dozoru technicznego wydaje decyzję zezwalającą na
eksploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru
technicznego, jaką będzie objęte to urządzenie.

Art. 15. 1. Decyzji zezwalającej, o której mowa w art. 14 ust. 4,
nie wydaje się, dla urządzeń objętych dozorem technicznym
uproszczonym lub oznaczonych przez wytwarzającego znakiem
dozoru technicznego.
2. Przez oznaczenie znakiem, o którym mowa w ust. 1,
wytwarzający stwierdza, że urządzenie techniczne zostało
wyprodukowane w sposób zgodny z warunkami określonymi w
art. 9 ust. 4.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze
rozporządzenia, wzór znaku dozoru technicznego.

Art. 17. 1. Dokonanie naprawy lub modernizacji urządzenia
technicznego, z wyjątkiem naprawy urządzeń, o których mowa
w art. 15 ust. 1, wymaga uprzedniego uzgodnienia z organem
właściwej jednostki dozoru technicznego.
2. Przepisy art. 14 stosuje się odpowiednio do urządzenia
technicznego po jego naprawie lub modernizacji.

Art.

18.

1.

W

przypadku

nieprzestrzegania

przez

eksploatującego przepisów o dozorze technicznym organ
właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o
wstrzymaniu eksploatacji urządzenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia
zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i
środowiska.
3. Jeżeli urządzenie dopuszczone do obrotu stwarza zagrożenie
dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, organ
właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o
wycofaniu tego urządzenia z obrotu i wstrzymaniu jego
wytwarzania.
4. Decyzję o wycofaniu urządzenia technicznego z obrotu z
przyczyn określonych w ust. 3 organ właściwej jednostki dozoru
technicznego podaje do publicznej wiadomości w formie
komunikatu w środkach masowego przekazu.
5. Ponowne dopuszczenie do eksploatacji i obrotu urządzeń, o
których mowa w ust. 1 i 3, następuje na zasadach określonych w
art. 14 i art. 16.

Art. 19. Eksploatujący urządzenie techniczne jest
obowiązany niezwłocznie zawiadomić organ właściwej
jednostki

dozoru

technicznego

o

każdym

niebezpiecznym

uszkodzeniu

urządzenia

lub

nieszczęśliwym

wypadku

związanym

z

jego

eksploatacją.

Art. 26. Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności
dozoru technicznego, jest obowiązany zapewnić warunki do
sprawnego ich wykonania oraz, na żądanie inspektora,
przedstawić dokumenty i udzielić informacji koniecznych do
prawidłowego wykonania tych czynności.

Art. 27. Inspektor nie podlega przeszukaniu przewidzianemu w
wewnętrznych regulaminach przedsiębiorcy, u którego
wykonuje czynności dozoru technicznego.

Art. 28. Inspektor jest uprawniony do:
1) wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji służbowej, o

których mowa w art. 24 ust. 1, bez potrzeby uzyskiwania
przepustki, do pomieszczeń i obiektów, w których znajdują
się urządzenia techniczne,

2) swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i

obiektach, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,

3) dostępu do urządzeń technicznych,
4) żądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji

i przedstawienia koniecznych dokumentów oraz wyników
badań,

5) przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i

pomiarów oraz innych czynności potrzebnych do ustalenia
stanu

urządzenia technicznego,

prawidłowości

jego

eksploatacji,

naprawy

lub

modernizacji,

a

także

prawidłowości wykonania określonych materiałów i
elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub
modernizacji urządzenia technicznego,

6) wydawania zaleceń technicznych.

Art. 29. Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują
w obecności przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez
przedsiębiorcę.

Art. 30. Inspektorzy są obowiązani do przestrzegania przepisów
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących u
przedsiębiorcy.

Art. 31. Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności
dozoru technicznego, w celu sprawnego ich przeprowadzenia
jest obowiązany zapewnić bezpieczne warunki pracy przez
umożliwienie inspektorowi bezpiecznego dostępu do badanego
urządzenia technicznego, w szczególności spowodowanie
wstrzymania, w bezpośrednim otoczeniu badanego urządzenia,
prac budowlanych, montażowych, remontowych i innych,
mogących zagrażać bezpieczeństwu inspektora.

Art. 32. Inspektor ma prawo odmówić wykonania czynności
dozoru technicznego w przypadku wystąpienia niewłaściwych
warunków do ich przeprowadzenia, a w szczególności:
1) niedostatecznego

stanu

przygotowania

urządzenia

technicznego do badania,

2) niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów

utrudniających widoczność,

3) przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy lub
dopuszczalnej granicy niskich i wysokich temperatur.

Art. 33. 1. Inspektor sporządza protokół wykonania czynności
dozoru technicznego.
2. Odbiór protokołu potwierdza podpisem przedsiębiorca lub
osoba przez niego upoważniona. Jeden egzemplarz protokołu
inspektor pozostawia u przedsiębiorcy.
3. Przedsiębiorca przechowuje zbiór protokołów dotyczących
danego urządzenia technicznego, zwany "księgą rewizyjną
urządzenia".

Rozdział 3

Jednostki dozoru technicznego

UDT

TDT

WDT

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW

z dnia 16 lipca 2002 r.

w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających

dozorowi technicznemu.

(Dz. U. Nr 120, poz. 1021)

§ 1. Dozorowi technicznemu podlegają następujące rodzaje
urządzeń technicznych:

1) urządzenia ciśnieniowe, w których znajdują się ciecze lub gazy pod
ciśnieniem różnym od atmosferycznego:

a) kotły parowe o pojemności większej niż 2 dm

3

, przeznaczone do

wytwarzania pary z cieczy z użyciem ciepła uzyskiwanego z paliwa w

wyniku reakcji egzotermicznej lub z energii elektrycznej,

b) szybkowary ciśnieniowe,

c) kotły cieczowe o pojemności większej niż 2 dm

3

, przeznaczone do

podgrzewania cieczy bez zmiany jej stanu skupienia z użyciem ciepła

uzyskiwanego z paliwa w wyniku reakcji egzotermicznej lub z energii
elektrycznej, z wyjątkiem kotłów cieczowych w instalacjach systemu

otwartego,

d) zbiorniki stałe, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest
większy niż 50 barów x dm

3

, a nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara,

przeznaczone do magazynowania cieczy lub gazów albo prowadzenia w
nich procesów technologicznych, z wyjątkiem grzejników i nagrzewnic
powietrza, zbiorników w instalacjach ziębniczych o iloczynie
nadciśnienia i pojemności nie większym niż 300 barów x dm

3

,

zbiorników w instalacjach chłodniczych z rur o średnicy nie większej niż
DN 25 z kolektorami i rozdzielaczami o pojemności każdego z nich nie
większej niż 100 dm

3

i przekroju nie większym niż 2 dm

2

oraz

zbiorników stanowiących obudowy urządzeń elektrycznych, przewodów
energetycznych i telekomunikacyjnych,

e) zbiorniki przenośne - zmieniające miejsce między napełnieniem a
opróżnieniem - o pojemności większej niż 0,35 dm

3

i nadciśnieniu

wyższym niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania lub
transportowania cieczy lub gazów, z wyjątkiem pojemników
aerozolowych jednorazowego użytku i pojemników przeznaczonych
do transportu i dystrybucji napojów gazowanych, dla których iloczyn
nadciśnienia i pojemności jest nie większy niż 500 barów x dm

3

, a

nadciśnienie jest nie wyższe niż 7 barów,

f) zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony, służące do zasilania
silników spalinowych w pojazdach,

g) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niezaliczonych
jako niebezpieczne, które są pod ciśnieniem napełniane, opróżniane
lub przewożone, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest
większy niż 50 barów x dm

3

, a nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara,

h) wytwornice acetylenu, stałe i przenośne, przeznaczone do
wytwarzania acetylenu w wyniku reakcji chemicznej między
węglikiem wapnia a wodą oraz zasobniki węglika wapnia, zbiorniki
acetylenu, przeznaczone do magazynowania, schładzania i osuszania, i
rurociągi technologiczne acetylenu wraz z osprzętem, przeznaczone
do transportu acetylenu w obrębie instalacji, niezależnie od średnicy

nominalnej DN,

i) rurociągi pary łączące kocioł z turbogeneratorem,

j) rurociągi przesyłowe i technologiczne, w części stanowiącej
urządzenia techniczne w rozumieniu przepisów o dozorze
technicznym, do materiałów niebezpiecznych o właściwościach
trujących, żrących i palnych pod nadciśnieniem wyższym niż 0,5 bara
i średnicy nominalnej większej niż DN 25, wyprodukowane lub
przebudowywane po dniu wejścia w życie rozporządzenia,

przeznaczone do:

-

gazów

sprężonych,

gazów

skroplonych,

gazów

rozpuszczonych pod nadciśnieniem, par oraz tych cieczy, dla
których nadciśnienie pary przy najwyższej dopuszczalnej
temperaturze jest wyższe niż 0,5 bara,

- cieczy, których nadciśnienie pary przy najwyższej
dopuszczalnej temperaturze jest niższe niż 0,5 bara i iloczyn
nadciśnienia dopuszczalnego cieczy i średnicy nominalnej
rurociągu DN jest większy niż 2.000 barów,

2) zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki o nadciśnieniu nie wyższym
niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania materiałów
niebezpiecznych o właściwościach trujących lub żrących oraz do
magazynowania materiałów ciekłych zapalnych, których prężność
pary w temperaturze 50°C nie jest większa niż 3 bary, a
temperatura zapłonu nie jest wyższa niż 61°C, z wyjątkiem
zbiorników w instalacjach zasilania silników spalinowych
pojazdów i zbiorników o pojemności nie większej niż 1.000 dm

3

,

3) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niebezpiecznych,
dopuszczone na podstawie przepisów odrębnych, z wyłączeniem zbiorników
ładunkowych, będących integralną częścią konstrukcji statku żeglugi
śródlądowej i objętych nadzorem technicznym instytucji klasyfikacyjnej,

4) duże pojemniki do przewozu luzem materiałów niebezpiecznych (DPPL)
określone w przepisach odrębnych,

5) urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych,

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI,

PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

z dnia 9 lipca 2003 r.

w sprawie warunków technicznych dozoru

technicznego w zakresie eksploatacji niektórych

urządzeń ciśnieniowych

(Dz. U. Nr 135, poz. 1269)

§ 1. Rozporządzenie określa warunki techniczne dozoru technicznego w
zakresie eksploatacji:

1) zbiorników stałych,

2) kotłów cieczowych,

3) kotłów parowych,

4) wytwornic acetylenu

- zwanych dalej "urządzeniami ciśnieniowymi".

§ 3. 1. Przed przystąpieniem do eksploatacji urządzenia ciśnieniowego eksploatujący pisemnie
zgłasza urządzenie do organu właściwej jednostki dozoru technicznego, w celu uzyskania decyzji
zezwalającej na jego eksploatację.

2. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, eksploatujący dołącza dwa egzemplarze dokumentacji
zawierającej w szczególności:

1) opis techniczny urządzenia ciśnieniowego;

2) dokumenty dostarczane przez wytwarzającego wraz z urządzeniem
ciśnieniowym, określone w przepisach dotyczących oznakowania CE albo w
specyfikacjach technicznych uzgodnionych z organem właściwej jednostki dozoru
technicznego, w zakresie istotnym dla oceny wyjściowego poziomu
bezpieczeństwa urządzenia i wykonania czynności, o których mowa w § 6;

3) rysunek urządzenia ciśnieniowego z podaniem nominalnej i minimalnej
grubości ścianek głównych elementów, w szczególności płaszcza i den, oraz
wykazem materiałów użytych do jego budowy;

4) o ile ma to zastosowanie:

a) schemat instalacji z zaznaczeniem lokalizacji urządzenia,
osprzętu zabezpieczającego, ciśnieniowego oraz źródeł
zasilania,

b) plan usytuowania urządzenia ciśnieniowego, z
uwzględnieniem rozmieszczenia sąsiednich urządzeń lub
budynków,

c) opis doboru osprzętu zabezpieczającego wraz z jego
dokumentacją, z uwzględnieniem źródeł zasilania;

5) instrukcję eksploatacji urządzenia ciśnieniowego, zwaną dalej "instrukcją
eksploatacji".

3. Przed uzyskaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia ciśnieniowego można
przeprowadzić rozruch w pełni wyposażonego urządzenia w celu sprawdzenia działania i
regulacji osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego.

§ 4. Opis techniczny, o którym mowa w § 3 ust. 2 pkt 1, powinien
zawierać co najmniej:

1) nazwę i adres eksploatującego;

2) dane techniczne, numer fabryczny, oznakowania i
lokalizację urządzenia ciśnieniowego;

3) określenie parametrów źródeł zasilania oraz, jeżeli ma to
zastosowanie, rodzaju paliwa i wydajności palników;

4) wykaz i sposób zabudowy osprzętu zabezpieczającego i
osprzętu ciśnieniowego;

5) informację o przeznaczeniu urządzenia ciśnieniowego
wraz z opisem jego pracy.

§ 5. 1. Instrukcja eksploatacji powinna zawierać co najmniej:

1) charakterystykę urządzenia ciśnieniowego;

2) opis czynności związanych z uruchomieniem, ruchem i
zatrzymaniem urządzenia ciśnieniowego, w tym z zatrzymaniem
awaryjnym tego urządzenia;

3) informacje o sposobie przygotowania urządzenia ciśnieniowego do
badań, w tym określenie miejsc i sposobu odcięcia od instalacji przed
wejściem do jego wnętrza, oraz wyszczególnienie sprzętu i środków
ochrony indywidualnej;

4) wymagania określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy, ochrony przeciwwybuchowej, przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska;

5) wymagania dotyczące konserwacji i kontroli stanu urządzenia oraz
jego osprzętu, w szczególności sposób i częstotliwość kontroli
osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego oraz zamknięć szybko
działających;

6) opis sposobu postępowania w przypadku wystąpienia uszkodzeń,
nieprawidłowości lub zakłóceń w pracy urządzenia ciśnieniowego;

7) opis sposobu i zakresu rejestracji parametrów eksploatacyjnych;

8) opis innych wymagań eksploatacyjnych określonych przez
eksploatującego urządzenie ciśnieniowe.

2. Instrukcję eksploatacji umieszcza się w pobliżu urządzenia ciśnieniowego, w
miejscu dostępnym dla obsługującego urządzenie.

3. W przypadku wprowadzenia zmian w wyposażeniu urządzenia ciśnieniowego
lub w instalacji, które mają wpływ na sposób eksploatacji urządzenia
ciśnieniowego, należy dokonać stosownych zmian w instrukcji eksploatacji.

4. W zależności od konstrukcji urządzenia ciśnieniowego i jego warunków
eksploatacji treść instrukcji eksploatacji może być ograniczona, za zgodą organu
właściwej jednostki dozoru technicznego, do niezbędnego minimum lub ujęta w
instrukcji eksploatacji agregatu, maszyny, zespołu urządzeń ciśnieniowych lub
instalacji technologicznej, w której jest zainstalowane urządzenie ciśnieniowe.

5. W przypadku wyposażenia urządzenia ciśnieniowego w osprzęt zabezpieczający
i ciśnieniowy, który powoduje wyłączenie urządzenia po wystąpieniu zakłóceń, bez
możliwości jego uszkodzenia, w instrukcji eksploatacji określa się warunki
użytkowania urządzenia ciśnieniowego bez stałej obecności osób je obsługujących
oraz czynności związane z jego obsługą, mające na celu przywrócenie normalnej
pracy urządzenia.

§ 6. Przed wydaniem decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia
ciśnieniowego, o której mowa w § 3 ust. 1, organ właściwej jednostki dozoru
technicznego wykonuje następujące czynności:

1) sprawdza kompletność i odpowiedniość dokumentacji, o której
mowa w § 3 ust. 2;

2) identyfikuje urządzenie, sprawdza jego stan i oznakowanie;

3) sprawdza zgodność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją;

4) przeprowadza badania odbiorcze.

§ 7. 1. Badania odbiorcze, o których mowa w § 6 pkt 4, przeprowadza się, jeżeli
bezpieczeństwo eksploatacji urządzenia ciśnieniowego zależy od warunków jego
zainstalowania, w szczególności gdy urządzenie jest:

1) montowane w miejscu jego eksploatacji;

2) wyposażone w osprzęt zabezpieczający lub osprzęt ciśnieniowy w
miejscu jego eksploatacji.

2. Badania odbiorcze obejmują:

1) sprawdzenie, czy urządzenie ciśnieniowe jest zainstalowane
zgodnie z dokumentacją wymienioną w § 3 ust. 2;

2) sprawdzenie działania osprzętu zabezpieczającego i ciśnieniowego,
a w razie potrzeby dokonanie jego regulacji;

3) dodatkowe badania odbiorcze, zgodnie z wymaganiami
szczegółowymi, odpowiednio do rodzaju urządzenia ciśnieniowego.

3. Badania odbiorcze u eksploatującego nie są wymagane, jeżeli na urządzeniu
ciśnieniowym umieszczono oznakowanie CE.

§ 8. 1. Eksploatację urządzeń ciśnieniowych prowadzi się zgodnie z ich
przeznaczeniem, zasadami określonymi w rozporządzeniu oraz instrukcją
eksploatacji, stosując odpowiednie środki bezpieczeństwa.

2. Urządzenia ciśnieniowe mogą być eksploatowane tylko wtedy, gdy ich stan
techniczny nie budzi zastrzeżeń, osprzęt zabezpieczający i osprzęt ciśnieniowy są
sprawne oraz nie zostały wyłączone z działania.

§ 9. 1. Otwarcie urządzenia ciśnieniowego może nastąpić dopiero po
zamknięciu dopływu płynów ze wszystkich źródeł zasilania i po
zrównaniu się ciśnienia wewnątrz urządzenia z ciśnieniem
atmosferycznym oraz schłodzeniu cieczy do temperatury niższej niż
temperatura wrzenia przy ciśnieniu atmosferycznym, przy czym
najwyższą temperaturę płynu, w której może nastąpić otwarcie
urządzenia, określa się w instrukcji eksploatacji.

2. Wejście do urządzeń ciśnieniowych, w których może nastąpić
przekroczenie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i
wysokich temperatur, jest dopuszczalne po dokonaniu neutralizacji,
przewietrzania i innych czynności gwarantujących bezpieczeństwo oraz
po wystawieniu pisemnej zgody przez eksploatującego.

§ 10. Zmiany nastaw osprzętu zabezpieczającego i jego połączeń z
urządzeniem ciśnieniowym lub atmosferą można dokonać po uprzednim
wyrażeniu zgody na ich zmianę przez organ właściwej jednostki dozoru
technicznego.

§ 11. Uszkodzone lub zużyte elementy zamknięć i połączeń rozłącznych,
takie jak: śruby, nakrętki, uszczelki, rygle, klamry oraz kabłąki,
zastępuje się odpowiednimi elementami, zgodnie z dokumentacją
techniczną.

§ 12. 1. Eksploatujący urządzenie ciśnieniowe może dokonać wymiany:

1) manometrów i termometrów;

2) armatury zaporowej;

3) przyrządów cieczowskazowych;

4) zaworów redukcyjnych;

5) zaworów bezpieczeństwa;

6) urządzeń zasilających.

2. Nowo zainstalowane elementy, o których mowa w ust. 1, powinny być
tego samego typu, o takich samych parametrach, charakterystyce i
nastawach jak elementy wymieniane.

3. Nowo instalowane zawory bezpieczeństwa powinny posiadać protokół
nastawy wystawiony przez organ właściwej jednostki dozoru
technicznego oraz przed zamontowaniem powinno być sprawdzone ich
funkcjonowanie.

4. Wymiana elementów, o których mowa w ust. 1, powinna być
nadzorowana przez osoby odpowiedzialne za nadzór eksploatacyjny
urządzenia ciśnieniowego i udokumentowana w księdze rewizyjnej
urządzenia.

§ 13. 1. Eksploatujący urządzenie ciśnieniowe, w celu zapewnienia
bezpiecznej jego eksploatacji, powinien zorganizować własne służby
eksploatacyjne lub powierzyć wykonywanie czynności eksploatacyjnych
odpowiednim osobom lub instytucjom oraz właściwie obsługiwać i
konserwować urządzenia ciśnieniowe.

2. Urządzenie ciśnieniowe mogą obsługiwać osoby, które:

1) posiadają wymagane kwalifikacje dla poszczególnych
stanowisk lub zawodów;

2) odbyły przeszkolenie w odpowiednim zakresie i wykazały
się znajomością instrukcji eksploatacji, praktycznymi
umiejętnościami obsługi urządzenia ciśnieniowego oraz
znajomością przepisów dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy.

§ 15. 1. W przypadku niebezpiecznego uszkodzenia urządzenia
ciśnieniowego, eksploatujący niezwłocznie je zabezpiecza, zgodnie z
instrukcją eksploatacji, oraz powiadamia organ właściwej jednostki
dozoru technicznego.

2. W przypadku uszkodzenia urządzenia ciśnieniowego, które może
spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i
środowiska, eksploatujący niezwłocznie podejmuje odpowiednie
działania mające na celu wyeliminowanie zagrożenia.

§ 16. 1. Eksploatujący, w terminach określonych w załączniku do rozporządzenia,
przygotowuje urządzenie ciśnieniowe do badań w zakresie niezbędnym do ich
przeprowadzenia, w sposób zapewniający bezpieczeństwo osób wykonujących
badania; eksploatujący zapewnia obsługę techniczną wykonywanych badań.

2. Podczas przygotowywania stanowiska pracy i urządzeń ciśnieniowych oraz ich
osprzętu do badań powinno się przestrzegać zasad dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz wymagań określonych w instrukcji eksploatacji.

Rozdział 2

Rodzaje, zakres i terminy badań technicznych

§ 17. 1. W toku eksploatacji urządzeń ciśnieniowych przeprowadzane są
badania techniczne:

1) okresowe - dla urządzeń ciśnieniowych objętych dozorem
pełnym, w terminach określonych dla danego rodzaju
urządzenia;

2) doraźne - eksploatacyjne, kontrolne, powypadkowe lub
poawaryjne - wykonywane w terminach wynikających z
bieżących potrzeb.

2. Badania okresowe i doraźne urządzenia ciśnieniowego są
wykonywane jako:

1) rewizje wewnętrzne;

2) próby ciśnieniowe;

3) rewizje zewnętrzne.

§ 23. 1. Badania doraźne eksploatacyjne są wykonywane na wniosek
eksploatującego urządzenie ciśnieniowe, w szczególności w przypadku:

1) zmiany eksploatującego lub miejsca zainstalowania urządzenia
ciśnieniowego;

2) konieczności naprawy elementów urządzenia;

3) wymiany elementów urządzenia, z wyłączeniem elementów
określonych w § 12;

4) zmiany nastaw osprzętu zabezpieczającego;

5) zmiany charakterystyki lub rodzaju urządzeń zasilających;

6) stwierdzenia nieszczelności lub uszkodzeń ścianek urządzenia
ciśnieniowego;

7) zmiany dokonywanej w instalacji współpracującej z urządzeniem
ciśnieniowym;

8) naprawy metodą chemicznego czyszczenia;

9) uzasadnionym stanem technicznym urządzenia ciśnieniowego.

2. Zakres badań doraźnych eksploatacyjnych i sposób przygotowania urządzenia
ciśnieniowego do tych badań ustala organ właściwej jednostki dozoru
technicznego, w zależności od okoliczności uzasadniających ich przeprowadzenie.

§ 24. Badania doraźne kontrolne przeprowadza organ właściwej jednostki dozoru
technicznego w ramach nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o dozorze
technicznym.

§ 25. Badania doraźne poawaryjne i powypadkowe przeprowadza i ustala ich
zakres organ właściwej jednostki dozoru technicznego po wystąpieniu
niebezpiecznego uszkodzenia urządzenia ciśnieniowego lub nieszczęśliwego
wypadku związanego z jego eksploatacją, w celu ustalenia przyczyn zdarzenia,
sformułowania wniosków dotyczących działań zapobiegawczych oraz ich
wdrożenia.

§ 26. 1. Formy dozoru technicznego i terminy badań technicznych urządzeń ciśnieniowych
określa załącznik do rozporządzenia; w załączniku tym określono dla urządzeń ciśnieniowych
objętych:

1) dozorem pełnym - maksymalne terminy badań okresowych;

2) dozorem ograniczonym - częstość badań doraźnych kontrolnych.

2. Częstość badań doraźnych kontrolnych określona w załączniku do rozporządzenia nie dotyczy
urządzeń ciśnieniowych, dla których określono formę dozoru ograniczonego i będących w
zakresie działania Wojskowego Dozoru Technicznego.

3. Dla urządzeń ciśnieniowych objętych dozorem uproszczonym w fazie ich eksploatacji nie
wykonuje się badań okresowych i doraźnych kontrolnych.

4. W przypadkach uzasadnionych stanem technicznym, mającym wpływ na bezpieczeństwo
urządzenia ciśnieniowego, terminy badań określone w załączniku do rozporządzenia mogą być
skrócone na podstawie decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego.

5. Dla urządzeń ciśnieniowych, nie wymienionych w załączniku do rozporządzenia, organ
właściwej jednostki dozoru technicznego na podstawie odpowiednich norm lub innych
specyfikacji technicznych, lub gdy takich specyfikacji nie ma, na podstawie znajomości stanu
techniki, ustala:

1) parametry dopuszczalne;

2) ciśnienie próbne;

3) terminy badań technicznych;

4) konieczność prowadzenia książki ruchu.

§ 27. 1. Terminy badań okresowych wyznacza się zgodnie z wymaganiami
określonymi w załączniku do rozporządzenia, przy czym termin pierwszego
badania okresowego ustala się odpowiednio od dnia wydania decyzji zezwalającej
na eksploatację. Dla rewizji wewnętrznej i próby ciśnieniowej terminy wyznacza
się, podając miesiąc i rok, natomiast dla rewizji zewnętrznej podając rok.

2. Za zgodą eksploatującego termin kolejnego badania okresowego może być
ustalony od dnia wykonania badania doraźnego eksploatacyjnego, jeżeli badanie
doraźne eksploatacyjne obejmowało pełny zakres odpowiedniego badania
okresowego.

3. Na uzasadniony wniosek eksploatującego rewizja wewnętrzna i próba
ciśnieniowa mogą być przeprowadzone wcześniej do sześciu miesięcy przed
wyznaczonym terminem, pod warunkiem że termin badania zostanie uzgodniony
przez eksploatującego z organem właściwej jednostki dozoru technicznego z
czternastodniowym wyprzedzeniem.

§ 28. 1. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek eksploatującego, organ
właściwej jednostki dozoru technicznego, po przeprowadzeniu z wynikiem
pozytywnym rewizji zewnętrznej w ramach badania doraźnego eksploatacyjnego,
może odroczyć termin wykonania okresowej rewizji wewnętrznej lub próby
ciśnieniowej do sześciu miesięcy, przy czym odroczenie terminu może nastąpić
najwyżej dwukrotnie, tak aby łączny czas odroczenia nie przekroczył dwunastu
miesięcy.

2. Dla zbiorników podziemnych organ właściwej jednostki dozoru technicznego, w
przypadku wyposażenia zbiorników w funkcjonującą elektrochemiczną ochronę
przed korozją, może przesunąć termin wykonania rewizji wewnętrznej albo
wyrazić zgodę na zastąpienie jej innymi badaniami, uwzględniając, że powinna ona
być wykonywana nie rzadziej niż co 10 lat.

FORMY DOZORU TECHNICZNEGO I TERMINY BADAŃ TECHNICZNYCH

Terminy badań

L
p.

Rodzaj urządzenia

Forma
dozoru

rewizja
zewnęt
rzna

rewizja
wewnętr
zna

próba
ciśnieni
owa

Ksią
żka
ruch
u

1 2

3

4

5

6

7

KOTŁY

Kotły parowe o PD > 0,5 bara, w których nośnikiem ciepła jest woda

1.

Kotły o wydajności ? 100 t/h
inne niż w lp. 2

pełny

1 rok

4 lata

8 lat

tak

2.

Kotły o wydajności ? 100 t/h
nowe lub zmodernizowane*)

pełny

1 rok

5 lat

10 lat

tak

3.

Kotły bezpaleniskowe
(odzysknicowe)

pełny

1 rok

4 lata

8 lat

4.

Kotły elektryczne o
pojemności V > 10 litrów

pełny

1 rok

4 lata

8 lat

5.

Kotły elektryczne o
pojemności V ? 10 litrów

uprosz
czony

-

-

-

6.

Kotły piekarskie

pełny

1 rok

-

-

7.

Ekspresy do kawy o
pojemności V > 10 litrów

pełny

2 lata

10 lat

-