1. Optymalne miejsce implantacji; pierwotne narządy osiowe i różnicowanie mezodermy.
Górna, tylna ściana trzonu macicy jest prawidłowym miejscem implantacji.
Pierwotne narządy osiowe (biegnące wzdłuż zarodka) powstają w neurulacji. U strunowców są to:
cewa nerwowa, struna grzbietowa i jelito pierwotne.

2. Zawiązki gonady pierwotnej, przewodu Mullera i Wolffa.
Początkowo zawiązek gonady znajduje się między fałdem śródnercza, a pierwotną krezką
grzbietową cewy pokarmowej. Powstaje on w wyniku rozmnażania się niezróżnicowanych
komórek mezenchymalnych na przyśrodkowo brzusznej powierzchni śródnercza. W ten sposób
powstaje zgrubienie, zwane listwą płciową, pokryte nabłonkiem płciowym, tzw. mezotelium.
Wkrótce nabłonek pokrywający listwy płciowe zacznie wykazywać cechy, które wyróżniają go od
innych odcinków mezotelium. Komórki jego powiększają się, zaokrąglają, nabłonek staje się
wyższy. Został on nazwany nabłonkiem płciowym. Odnośnie do ich pochodzenia istnieje pewna
rozbieżność poglądów. Jedni sądzą, że powstają one w wyniku różnicowania się komórek
mezotelium, pokrywającego listwy płciowe, zdaniem innych pochodzą one z entodermy pęcherzyka
żółtkowego i stamtąd przywędrowują do nabłonka płciowego. Około 6 tygodnia życia płodowego
wykształca się wspólna dla obu płci gonada pierwotna, złożona ze strefy korowej i rdzennej.
Między układem nerkowym a gruczołami płciowymi istnieje ścisłe powiązanie. Część korowa
pierwotnej gonady powstaje z elementów nabłonka płciowego, wywodzącego się od nabłonka jamy
ciała, natomiast część rdzenna z mezenchymy i elementów srodnercza. W tym czasie (6 tydzień)
zarodek zawiera dwie pary przewodów płciowych – przewody śródnercza (Wolffa), przebiegające
od śródnercza do steku oraz nowo utworzone przewody leżące równolegle względem pierwszych –
przewody przyśródnerczowe (Mullera), także wnikające do steku. Przewód Mullera powstaje jako
podłużne wpuklenie mezodermalnego nabłonka jamy ciała w boczną ścianę śródnercza. Po
zamknięciu się brzegów wpuklającego się nabłonka tworzy się przewód. Przewody Wolffa powstają
z górnych odcinków przewodów śródnercza. U zarodków męskich przewody śródnercza podlegają
dalszemu różnicowaniu, a przewody przyśródnerczowe zanikają. U zarodków żeńskich jest
odwrotnie.

3. Łożysko - pochodzenie, budowa, funkcja.
Około 7dnia trofoblast wnika w błonę śluzową macicy i różnicuje się na dwie warstwy, wewnętrzną
– cytotrofoblast i zewnętrzną – syncytiotrofoblast. Zapoczątkowuje to powstawanie łożyska.
Łożysko rozwija się i składa z dwóch, zespalających się w całość, części: części matczynej,
pochodzącej z doczesnej podstawnej oraz części płodowej, tworzącej się z kosmówki kosmatej.
Łożysko wytwarza się już ok. czwartego tygodnia po zagieżdżeniu się zarodka. Wtedy to serce
płodu zaczyna bić i w tym czasie sieć naczyń płodowych w kosmkach jest już rozwinięta,
umożliwiając przepływ krwi płodowej przez łożysko. W dalszym rozwoju kosmówka ulega silnemu
rozrostowi i od. 12-16 tygodnia przekształca się już do końca w łożysko (placenta). Jego
umiejscowienie w macicy uzależnione jest od pierwotnej implantacji jaja płodowego w jamie
macicy.
Od płyty kosmkowej odchodzą zasadnicze pnie kosmkowe, z licznymi, różnej długości kosmkami,
zaopatrzonymi w siatkę naczyń włosowatych, będących końcówkami naczyń krwionośnych płyty
kosmkowej. Przestrzeń między poszczególnymi pniami kosmkowymi zwana jest przestrzenią
międzykosmkową i wypełniona jest krwią matki, w której zanurzone są kosmki.
Powierzchnię maciczną łożyska stanowi tzw. płyta podstawna, ściśle zespolona ze ścianą macicy.
Na tej powierzchni widoczne są przegrody, dzielące łożysko na tzw. zrazy. Płytę podstawną
przebijająliczne naczynia maciczno-łożyskowe, doprowadzające krew matczyną przez tą płytę do
przestrzeni międzykosmkowej.
W łożysku następuje wymiana gazowa, usuwanie mocznika z płodu, dostarczanie substancji
energetycznych oraz budulcowych dla płodu. Reakcje te zachodzą na drodze osmozy. Łożysko jest
nie tylko osłoną mechaniczną płodu (zarodka), lecz także biologiczną. Jest wydalane w trzecim
okresie porodu.

Łożysko jest również gruczołem wewnętrznego wydzielania. Wytwarza gonadotropinę
kosmówkową, laktogen łożyskowy, relaksynę, testosteron, progesteron i estrogeny: estron (E1),
estradiol (E2), estriol (E3) – wytwarzane w łożysku w syncytiotrofoblaście i estetrol (E4) –
wytwarzany w wątrobie płodu. Dzięki obecności enzymów zachodzi w łożysku przemiana
hormonów steroidowych. Łożysko stanowi naturalną barierę immunologiczną, dzięki której
organizm matki wykazuje wybiórczą tolerancję na antygenowo często obcy organizm płodu.

4. Opisać proces różnicowania się ektodermy.

5. Wymienić etapy rozwojowe rozwoju embriologicznego płuc.
a) Stadium rzekomogruczołowe,
b) stadium kanalikowe,
c) stadium woreczków końcowych,
d) pęcherzykowe.

6. Jaki warunek musi spełniać blastocysta, aby się zaimplantować?
Blastocysta musi być pozbawiona osłonki przejrzystej, wtedy gdy jest zbliżona do endometrium, i
komórki trofoblastyczne swoimi mikrokosmkami połączą się z mikrokosmkami komórek nabłonka
endometrium. Blastocysta ma wtedy pięć i pół do sześciu dni.

7. Z czego powstają embriologicznie przytarczyce?
Przytarczyce powstają z endodermy kieszonek skrzelowych. Przytarczyce dolne – 5 tydzień, z
grzbietowej części III kieszonki skrzelowej; przytarczyce górne – 6 tydzień, z grzbietowej części IV
kieszonki skrzelowej.

8. Prawa bruzdkowania wg Hartwiga-Godlewskiego
a) płaszczyzna podziału (lub bruzda podziałowa) przechodzi prostopadle do wrzeciona
kariokinetycznego
b) jądro komórki jajowej układa się w największym skupieniu owoplazmy
c) szybkość podziału jest wprost proporcjonalna do ilości owoplazmy nagromadzonej w danym
odcinku jaja, a odwrotnie proprocjonalna do ilości deutoplazmy w tym samym odcinku (im więcej
owoplazmy tym szybciej się dzieli)
d) wielkość blastomerów jest odwrotnie proporcjonalna do ilości nagromadzonej owoplazmy a
wprost proporcjonalna do ilości deutoplazmy zawartej w danym odcinku jaja (im więcej
owoplazmy tym wolniej)
Jaja ludzkie są oligo i prawie izolecytalne: ponieważ są oligolecytalne (ubogozółtkowe) zachodzi
bruzdkowanie całkowite, a są także prawie izolecytalne (rozmieszczenie deutoplazmy prawie
równomierne) więc bruzdkowanie będzie asynchroniczne (podpunkt c) i prawie równomierne
(podpunkt d).

9. Neurulacja i gastrulacja - opisać czym są i na czym polegają
Neurulacja - proces mający miejsce podczas rozwoju embrionalnego (zarodkowego), w czasie to
którego rynienka nerwowa ulega zamknięciu tworząc cewę nerwową (zawiązek ośrodkowego
układu nerwowego). Zachodzi w drugim i trzecim tygodniu ciąży.

10. Co to jest łuk skrzelowy?
Są to mezenchymalne uwypuklenia na bocznej, zewnętrzenej powierzchni zarodka, w okolicy szyji.
W 4 tyg rozwoju występują w liczbie 4rech, piąty i szósty łuk skrzelowy są bardzo małe i słabo
widoczne.

11. Wymienić czynniki teratogenne typu hormonalnego oraz opisać, na co wpływają u płodu

Hormony o działaniu progesteronu – mogą wywołać efekt maskulinizujący u płodu żeńskiego
(powiększenie łechtaczki, zrośnięcie się warg sromowych mniejszych oraz niedorozwój pochwy i
macicy), podobne działanie wykazują androgeny. Doustne leki antykoncepcyjne, zawierające
progesteron i estrogeny stosowane we wczesnych okresach ciąży również mogą być teratogenne.
Dietylostilbestrol – znaczny czynnik teratogenny, powoduje u dziewcząt zmiany gruczołowe
pochwy, nadżerki szyjki macicy oraz rzadziej zmiany nowotworowe, a u chłopców wady jąder.
Kortyzon – u myszy wywołuje rozszczep podniebienia. U ludzi szansa na działanie teratogenne jest
niewielka.

12. Hemopoeza w życiu zarodkowo-płodowym

13. Opisać kostnienie na podłożu błoniastym
KOSTNIENIE: embriologia
pierwszym jego zwiastunem jest pojawienie się fosfatazy zasadowej związanej z tworzeniem
substancji międzykomórkowej.
BEZPOŚREDNIE
na podłożu łącznotkankowym, błoniastym. Daje początek kościom pokrywowym czaszki. W
pewnym miejscu mezenchymatycznej błony zwiększa się ilość naczyń krwionośnych, przez co
komórki mnożą się i przekształcają w osteoblasty, wytwarzające istotę podstawową, w której
pojawiają się włókna kolagenowe układające się w grube pęczki o różnym przebiegu rozsuwające
osteoblasty. Komórki łączą się wypustkami. Istota zagęszcza się i gromadzi się w niej osseomukoid
spajający włókna w beleczki kostne zamurowujące komórki kostne zwane już osteocytami.
Substancja międzykomórkowa ulega mineralizacji. Na beleczkach układa się pojedyncza warstwa
osteoblastów, która wytwarza nową warstwę substancji kostnej, co pogrubia beleczki. Wytwarzają
one płytkę kostną o budowie gąbczastej, a przestrzenie między nimi wypełnia mezenchyma z
czasem przechodząca w szpik czerwony. Tkanka mezenchymalna otaczająca zawiązek kości
przekształca się w okostną. Powstała kość zbudowana jest z tkanki grubowłóknistej, która z pomocą
osteoklastów zamienia się w blaszkowatą.
POŚREDNIE – na podłożu chrzęstnym. Tkanka chrzęstna jest niszczona i zastępowana przez kość.
Rozróżnia się tu 3 procesy: 1-wytworzenie modelu chrzęstnego; 2-kostnienie śródchrzęstnowe; 3-
kostnienie odochrzęstnowe. Początkowo wytwarza się model chrzęstny z tkanki szklistej z trzonem
i nasadami. Otoczony ochrzęstną. W ochrzęstnej części środkowej modelu pojawiają się naczynia
krwionośne i powstają osteoblasty tworzące substancję kostną. W ten sposób powstaje wokół trzonu
mankiet kostny okołochrzęstnowy z tkanki kostnej grubowłóknistej, rosnący na grubość i w
kierunku nasad (k. odochrzęstnowe). Tkanka mezenchymalna otaczająca go tworzy okostną. W
komórkach chrzestnych pojawiają się wodniczki co zwiększa ich objętość i zwiększa ilość
substancji międzykomórkowej. Degenerujące komórki wytwarzają fosfatazę tworzącą w trzonie
punkt kostnienia powodujący obumieranie komórek kostnych przez odcięcie im dostępu do źródła
substancji odżywczych. Z okostnej wyróżnicowuje się zespół komórek tworzących pączek
okostnowy, wnikający do modelu chrzęstnego i do punktu kostnienia. Zawiera on naczynia
krwionośne, komórki niezróżnicowane, osteoklasty i chondroklasty. Chondroblasty powodują
chondrolizę przez co tworzy się pierwotna jama szpikowa. Jama ta ulega powiększeniu zachowując
część uwapnionych przegród międzykomórkowych, na których osiadają osteoblasty wytwarzające
substancję kostną, tworząc przez to beleczki kostne (kostnienie śródchrzęstnowe). Model chrzęstny
wzrasta na długoś, przy czym komórki od strony jamy szpikowej ulęgają degeneracji i tworzą się tu
beleczki kostne o układzie gąbczastym. Równocześnie osteoklasty powiększają jamę szpikową. W
nasadach także występują punkty kostnienia do których wnika pączek okostnowy i tworzą się
beleczki kostne. Pomiędzy trzonem a nasadami przez długi czas występują chrząstki nasadowe
kostniejące wraz z osiągnięciem dojrzałości. Tkanka grubowłóknista zostaje z czasem zastąpiona
blaszkowatą. Wytworzenie właściwej kości z osteonów odbywa się na powierzchni od okostnej
tworzącej osteoblasty, które tworzą blaszko kostne zamykające w tunelach naczynia krwionośne.

14. Kiedy i co powstaje z 4 łuku skrzelowego?
Łuk IV jest słabo rozwinięty. Chrząstka tego łuku tworzy elementy chrzęstne krtani, a z zawiązków
mięśniowych powstają: mięsień pierścieniowo-tarczowy i mięsień zwieracz gardła. W 6tyg,
grzbietowe części IV kieszonki rozwijają się w przytarczyce górne.

15. Opisać nukleosom, nukleofilament, chromatynę płciową.
-oligolecytalne
-asynchroniczne
-prawie równomierne

16. Różnice pomiędzy spermatogoniami Ap, Ad i B
Spermatogonie Ad stanowią rezerwę dla rozplemu następnych pokoleń komórek, a spermatogonie
Ap, dzieląc się kilkakrotnie, mitotycznie, tworzą spermatogonie B, które to przesuwają się ku
światłu kanalika, wzrastają i przekształcają się w ten sposób w spermatocyt I rzędu.

17. Wymienić fazy rozwoju zęba
Stadium listewki zębowej, stadium pączka, stadium czapeczki, stadium dzwonu.

18. Czym jest dystoza żuchwowo-szczękowa?
Jest wywołana przez dominujący gen autosomalny. Zaburzenia: nieprawidłowe ucho wewnętrzne,
anomalie ucha środkowego i wewnętrznego, niedorozwój okolicy zębów trzonowych żuchwy oraz
nieprawidłowości budowy dolnej powieki.

19. Wymień elementy powstające z neuroektodermy
Neuroektoderma powstaje w rozwoju zarodkowym z ektodermy. Następnie różnicuje się na
grzebień nerwowy oraz cewę nerwową. W dalszym rozwoju powstają:
* z grzebienia nerwowego:
o melanocyty
o zwoje autonomicznego układu nerwowego
o zwoje grzbietowe
o komórki Schwanna
o przegroda aortalno–płucna (w rozwoju serca)
o ciało rzęskowe w oku
o rdzeń nadnerczy
* z cewy nerwowej:
o mózgowie i rdzeń kręgowy
o neurony ruchowe
o siatkówka
o tylna część przysadki

20. Wymienić 4 etapy procesu zagnieżdżenia

•

faza przylegania

•

faza przeniknięcia

•

faza rozprzestrzenienia

•

faza zatrzymania

21. Czym jest autoradiografia?
Autoradiografia jest metodą badawczą umożliwiająca lokalizację izotopów promieniotwórczych lub
znakowanych nimi substancji w komórkach lub tkankach. Podane in vivo substancję
promieniotwórcze zostają włączone w normalny ciąg procesów metabolicznych. Po przygotowaniu
preparatu mikroskopowego w sposób typowy pokrywa się je żelem zawierającym AgBr.

Promieniowanie powoduje rozpad tej soli i pojawienie się metalicznego srebra, które po wywołaniu
i utrwaleniu można obserwować w mikroskopie. Metoda ta pozwala na śledzenie dynamiki
procesów metabolicznych w komórkach i tkankach.

22. Na czym polega oraz jakie są zalety i wady mrożeniowej techniki badawczej?
Polega na zamrażaniu skrawków w ciekłych gazach o wysoce ujemnej temperaturze, np ciekłym
azocie (-196*C) czy za pomocą zestalonego CO2 (-78.5*C).
Zalety: krótkotrwała, zachowuje wszystkie składniki chemiczne również lipidy, zapobiega
denaturacji białek, zachowuje aktywność enzymów, blokuje autolizę komórek.
Wady: wysokie koszty, kryształki lodu uszkadzają strukturę komórki (krioprotektory niwelują to
zjawisko).

23. Co to jest węzeł Hansena?
Jest to skupienie komórek mezodermalnych tworzące się od smugi pierwotnej w kierunku
dogłowowowym w 3 tygodniu rozwoju. W węźle powstaje dołek pierwotny, jest to sygnałem do
rozpoczęcia procesów neurogennych.

24. Wymienić fazy mitozy i mejozy
Mitoza: profaza, prometafaza, metafaza, anafaza, telofaza.
Mejoza: profaza I (leptoten, zygoten, pachyten, diploten, diakineza), metafaza I, anafaza I, telofaza
I, profaza II, metafaza II, anafaza II, telofaza II.

25. Opisać embriogenezę nadnerczy
Nadnercze rozwija się z części mezodermalnej tworzącej kore i ektodermalnej tworzącej rdzeń.
Kora: w 5tym tygodniu rozwoju, komórki mezotelium położone między korzeniem krezki a
rozwijającą się gonadą, zaczynają proliferować i wnikać do mezenchymy. Powstaje pierwotna kora
nadnerczy, wkrótce potem zostaje ona otoczona przez kolejną warstwę komórek mezotelialnych,
które utworzą korę ostateczną. Po urodzeniu kora płodowa zanika, z wyjatkiem warstwy
powierzchownej, która przekształca się w warstwę siatkowatą.
Rdzeń: w tym samym czasie, do kory wnikają komórki grzebienia nerwowego i układają się w
sznury i skupienia.

26. Wymienić i opisać wady wrodzone nerek
Brak zawiązków nerki, agnezja nerki – do braku zawiązków nerki dochodzi z powodu
niewykształcenia się pączka moczowodowego lub gdy ulega on zanikowi, natomiast agnezja nerki
występująca u płci żeńskiej wiąże się z nieprawidłowym rozwojem przewodów Mullera i w wyniku
tego brakiem macicy i części pochwy.
Przemieszczenie nerki – nerki mogą znajdować się w nieprawidłowym miejscu.
Nerka podkowiasta – proces wędrówki nerek w okolicę lędźwiową może być utrudniony przez
tętnicę krezkową dolną i wówczas następuje zrośnięcie się biegunów nerki.
Wady naczyń krwionośnych nerki – podwojenie lub zwielokrotnienie naczyń tętniczych, rzadziej
żylnych.
Zdwojenie górnego odcinka dróg moczowych – zdwojenie moczowodu i miedniczki nerkowej
występuje wtedy, kiedy podzieli się pęczek moczowodowy.
Wielotorbielowatość nerek – dwie postacie dziecięca lub dorosłych, dziecięca najczęściej letalna, w
nerkach pojawiają się liczne różnej wielkości torbiele.

27. Co to jest i czego dotyczy anophthalmia?
Anoftalmia (bezocze, łac. anophthalmia, gr. ανόφθαλμος = bez oka) – wada wrodzona o charakterze
malformacji polegająca na jednostronnym lub obustronnym niewykształceniu oczu. Przyczyną
anoftalmii jest niewytworzenie pęcherzyków ocznych; ponieważ pęcherzyk i kielich oczny indukują
prawidłowe wytworzenie struktur kostnych oczodołu, anoftalmii towarzyszy z reguły brak

oczodołu. Jest to rzadka wada wrodzona, częściej spotykane jest małoocze (mikroftalmia).

28. Opisać embriogenezę wysp trzustkowych
Wyspy Langerhansa powstają w 3 miesiącu z nabłonka małych przewodów trzustkowych.
Oddzielające się stąd komórki tworzą lite, ograniczone pasma komórkowe, leżące między
pęcherzykami zewnątrzwydzielniczymi. Wydzielanie insuliny i glukagonu zaczyna się w około 20
tygodniu.

29. Wymienić elementy powstające z mezodermy bocznej
Tkanka łączna i tkanka mięśniowa gładka narządów trzewnych; tkanka mięśniowa serca; błony
surowicze – opłucnowa, osierdziowa, otrzewnowa; układ sercowo-naczyniowy i limfatyczny; szpik
kostny; krwinki; śledziona; kora nadnerczy.

30. Opisać strukturę telomeru
Telomer to element strukturalny chromosomu zapewniający mu stabilność. Każdy chromosom ma
dwa telomery umiejscowione na jego końcach. W każdej komórce człowieka występują w sumie 92
telomery. Telomer zbudowany jest z kilku tysięcy zasad nukleinowych i związanych z nimi białek.
Sekwencja składająca się na telomer człowieka zbudowana jest z nukleotydów: TTAGGG (gdzie
T=tymina, A=adenina, G=guanina). Telomer nie zawiera żadnych genów i nie koduje żadnych
białek.

31. Wymień struktury pochodzące z I kieszonki skrzelowej
Jama bębenkowa, jama sutkowa, błona bębenkowa, trąbka słuchowa.

32. Jaką płeć chromosomową i chromatynową będzie miał człowiek o genotypie 47 XXY
Płeć chromatynowa związana z występowaniem w komórkach chromatyny płciowej (ciałko barra),
a więc chromatynowa będzie żeńska, płeć chromosomowa determinowana obecnością
chromosomów płciowych, obecność chromosomu Y i obecnych na nim genów powoduję iż płeć
chromosomowa będzie męska.

33. Do jakich typów należy łożysko ludzkie?
Jest łożyskiem typu krwiokosmówkowego (krew matki jest oddzielona w przestrzeniach
międzykosmkowych od krwi płodu przez tkanki kosmówki) prawdziwego (łożysko jest wytworem
-zespoleniem- endometrium i tkanek płodu).

34. Blaszka jądrowa
blaszkę jądrową (lamina) - ma grubość 10-100 nm, przylega do wewnętrznej błony jądrowej i
składa się z sieci delikatnych włókienek białkowych, utworzonych przez białka klasy lamin.

35. Pojęcia: chromosomy homologiczne, telomer, kinetochor
Chromosomy homologiczne - chromosomy o tym samym kształcie i wielkości zawierają podobną
informację genetyczną. Geny te jednak mogą występować w innych allelach. Jeden chromosom w
parze pochodzi od ojca, a drugi od matki.
Telomer – element strukturalny na końcach chromosomów zapewniający im stabilność, każdy
chromosom ma dwa telomery umiejscowione na końcach. Telomery nie zawierają żadnych genów.
Kinetochor - białkowa struktura na centromerze chromosomu, do której przyczepiają się włókna
wrzeciona kariokinetycznego w trakcie podziału komórki.

36. Opisz zwięźle rozwój trofoblastu :]
Blastocysta składa się z embrioblastu, z którego powstaje zarodek i trofoblastu, z którego powstaje
kosmówka, a później łożysko. Trofoblast tworzy początkowo litą warstwę, a następnie różnicuje się
na wewnętrzny cytotrofoblast (widoczne granice komórek) i zewnętrzny syncytiotrofoblast (nie ma

widocznych granic między komórkami).

37. Budowa pęcherzyka żółtkowego pierwotnego i wtórnego
Pęcherzyk pierwotny – powstaje około 7-8 dnia, wysłany jest błoną Heusera, która wg niektórych
autorów składa się z hipoblastu a nie cytotrofoblastu. W takim przypadku pęcherzyk żółtkowy
pierwotny składa się z mezenchymy, do której na zewnątrz przylegają komórki cytotrofoblastu.
Pęcherzyk wtórny – powstaje 9tego dnia, z chwilą kiedy komórki endodermy wyścielają
wewnętrzną powierzchnię mezenchymalnej błony Heusera.

38. Co to sa nukleoporyny
nukleoporyny - oktamer białek w kariolemmmie przepuszcza substancje do chyba 25kD

39. Ultrastruktura i funkcja jąderka
Jąderko – ultraelement jądra komórkowego odpowiedzialny za syntezę RNA, głównie rRNA.
Jakościowo stanowi zagęszczenie chromatyny. W trakcie podziału komórkowego jąderko zanika.
Aktywne transkrypcyjnie jąderko składa się z:
* ośrodków włóknistych (FC, z ang. fibrillar centers) – zlokalizowane są w nich geny kodujące
rRNA
* gęstego składnika włóknistego (DFC, z ang. dense fibrillar component) – utworzony jest z
włókien o średnicy 4–5 nm i długości do 50 nm, gęsto upakowanych w pasma i często otaczająych
ośrodki włókniste
* składnika ziarnistego (GC, z ang. granular component) – tworzą go ziarna o średnicy 15–20 nm w
postaci pól wymieszanych z gęstym składnikiem włóknistym
* chromatyny związanej z jąderkiem (NAC, z ang. nucleolar associated chromatine)
* wakuol jąderkowych (NV, z ang. nucleolar vacuoles)

40. Powstawanie trzylistkowej tarczki

41. Opisac tworzenie preparatu mikr. do momentu uzyskania skrawkow parafinowych
a) Pobieranie materiału (ok 1 cm dla mikroskopu świetlnego, ok 1mm dla elektronowego)
b) Utrwalanie- szybkie uśmiercanie komórki bez zmiany struktury (dobry utrwalacz szybko
przenika w głąb tkanki, powoduję szybko koagulację ciał białkowych, jednak niezbyt gwałtownie,
jest izotoniczny w stosunku do płynów tkankowych, wyróżniamy utrwalacze proste i złożone)
c) odwodnienie utrwalonych tkanek w rosnącym szeregu alkoholi (od50% do 2xpo 100%)
d) zatapianie w parafinie
e) krojenie na skrawki na mikrotomie (saneczkowe, korbowe mikrotomy).

42. Rodzaje utwalaczy zlozonych
a) Utrwalacz Carnota (alkohol etlowy, chloroform, kwas octowy lodowaty)
b) Utrwalacz Bakera (formalina, chlorek wapnia, woda destylowana)
c) Utrwalacz Susa (sublimat, chlorek sodu, woda destylowana)
d) Utrwalacz Cenkera-Hellyego (dwuchromian potasu, sublimat, kwas octowy lodowaty)
e) Utrwalacz Buina (kwas pikrynowy, formalina, kwas octowy lodowaty, kwas trichlorooctowy).

43. Fazy cyklu komórkowego
a) Faza M, faza podziału komórki, obejmuję kariokinezę (podział jądra) i cytokinezę (podział
cytoplazmy) (Mejoza lub mitoza).
b) Interfaza, składa się z kilku faz, przygotowujących komórkę do kolejnego podziału.
Faza G1, pierwsza faza interfazy, która zaczyna się od końca fazy M poprzedniego cyklu i trwa do
początku syntezy DNA, nazywa się fazą G1 (G - z ang. gap - przerwa (między fazą M i S).Podczas
tej fazy procesy biosyntezy w komórce, które uległy znacznemu zwolnieniu w fazie M, zostają

podjęte na nowo i w większym stopniu. W fazie tej dochodzi do syntezy różnych enzymów
potrzebnych głównie do replikacji DNA w fazie S.
Kolejna faza S (z ang. synthesis - synteza) rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem syntezy DNA,
natomiast kiedy kończy się, wszystkie chromosomy są zreplikowane, tzn. każdy chromosom ma 2
siostrzane chromatydy. Dlatego też podczas tej fazy ilość DNA w komórce zostaje podwojona,
mimo że ploidalność komórki pozostaje ta sama. Tempo syntezy RNA i białek w tej fazie jest
niskie. Wyjątek stanowi produkcja histonów, która w większości odbywa się w fazie S.
Komórka wchodzi następnie w fazę G2, która trwa, dopóki komórka nie rozpocznie mitozy.
Ponownie w tej fazie znacząco zwiększa się synteza białek, głównie tubuliny, celem wytworzenia
mikrotubul - składnika wrzeciona podziałowego niezbędnego w procesie mitozy. Zahamowanie
syntezy białka w fazie G2 uniemożliwia komórce odbycie mitozy.
Niedzielące się komórki u wielokomórkowych organizmów eukariotycznych generalnie wchodzą w
fazę G0 z fazy G1 i mogą pozostawać w tej fazie spoczynkowej przez długi okres, możliwe że i na
zawsze, jak to często bywa w przypadku neuronów. Jest to bardzo powszechne wśród komórek,
które są w pełni zróżnicowane. Starzenie się komórki jest stanem, który występuje w odpowiedzi na
uszkodzenie lub zniszczenie DNA, które mogłoby uczynić potomstwo komórki niezdolnym do
życia. Jest to często biochemiczna alternatywa dla samozniszczenia tak uszkodzonej komórki przez
apoptozę. Niektóre typy komórek w dojrzałym organizmie, np. komórki parenchymalne
(miąższowe) wątroby i nerek, wchodzą w fazę G0 w sposób na wpół trwały i mogą zostać
pobudzone do ponownych podziałów tylko w bardzo szczególnych okolicznościach. Inne komórki,
np. komórki nabłonkowe, kontynuują dzielenie się przez okres całego życia organizmu.

Lub krócej
Faza G1 - trwa od kilku do kilkunastu godzin, pomiędzy końcem cytokinezy a rozpoczęciem
syntezy DNA
Faza S (synthesis) - u ssaków trwa 7 godzin. W ciągu tej fazy odbywa się replikacja DNA oraz
synteza histonów.
Faza G2 - trwa od końca syntezy białek aż do początku mitozy. W tej fazie następuje synteza
tubuliny - składnika wrzeciona podziałowego.
Następnie rozpoczyna się mitoza która trwa ok 1 godziny. Cykl komórkowy może być zakończony
podziałem redukcyjnym - mejozą.

44. Barwienie polichromatyczne, w jakim celu tak barwimy i co się tak wybarwia?
Jest to barwienie mieszaniną barwników kwaśnych i zasadowych, najczęściej stosowane w
daignostyce hematologicznej, dokonuje się go też w diagnostyce wymazów komórkowych z
różnych błon śluzowych. Przykładem takiego barwienia jest barwienie Hematoksyliną i eozyną.
Barwienie takie daję jest barwieniem przeglądowym, pozwala nam na oglądanie struktur
barwiących się zarówno kwaso i zasadochłonnie na jednym preparacie.
Hematoksylina jest barwnikiem zasadowym, barwi substancję zasadochłonne (np. RNA) na
fioletowo, Eozyna jest barwnikiem kwaśnym, barwi substancję kwasochłonne, na różowo.

45. Barwienie metachromatyczne - w jakim celu tak barwimy i co się tak wybarwia?
Barwienie polegające na tym, że barwione struktury zostają zabarwione innym kolorem niż kolor
barwienia użytego do barwienia.
Przykładem takiego barwnika jest błękit toluidyny, który daję różowo fioletowe zabarwienie
struktur metachromatycznych. Jest to spowodowane uporządkowanym układaniem się cząsteczek
barwnika na barwionych strukturach, dlatego też powstające dimery inaczej absorbują idmo światła
białego niż monomer.
Przykłady barwienia: barwienie mukopolisacharydów w chrząstce (siarczan chondroityny),
barwienie ziarnistości komórech tucznych (barwią się metachromatycznie ze względu na obecność
w nich heparyny).

Takie barwienie pozwala nam na dokładniejsze różnicowanie struktur, zawierających dany typ
związków, barwiących się metachromatycznie, np.jest stosowane w histochemii do wykrywania
polianionów,

46. Opisać inter- i perychromatynę
Interchromatyna – występuje w postaci wysepek w różnych częściach jądra. Zbudowana z
włókienek i ziaren z rybonukleoprotein. Jest zgrupowaniem podjednostek rybosomów, które w
postaci interchromatyny są przechowywane przed transportem do cytoplazmy.
Perychromatyna – pozachromatynowy składnik jądra składa się z włókien (hnRNA) i ziaren
ryboprotein (mRNA) i białka. Jest zatem miejscem przejściowego przechowywania mRNA i
hnRNA oraz jednym z miejsc obróbki hnRNA.

47. Opisać profazę I mejozy
Wykształcenie się włókienka podziałowego (kariokinetycznego); kondensacja chromatyny do
chromosomów jest długa i składa się z 5 stadiów:
　　

* leptoten – chromosomy wyodrębniają się jako pojedyncze cienkie nici

　　

* zygoten – zachodzi synteza zygDNA, a chromosomy homologiczne układają się w pary

(koniugują ze sobą), tworząc biwalenty, nazywane inaczej tetradami - cztery chromatydy
chromosomów homologicznych (tetra - cztery); liczba biwalentów stanowi połowę liczby
chromosomów z leptotenu
　　

* pachyten – na przebiegu systematycznie tworzącego się kompleksu synaptonemalnego

powstają węzły rekombinacyjne, zadaniem których jest ułatwienie procesu wymiany między
chromosomami; zachodzi proces Crossing-over w miejscach zwanych chiazmami.
　　

* diploten – pary chromatyd chromosomów siostrzanych rozchodzą się, ale pozostają złączone

w punktach zwanych chiazmami. Każdy biwalent jest połączony przez jedną lub więcej chiazm.
　　

* diakineza – zanika otoczka jądrowa i jąderka, zachodzi maksymalna spiralizacja

chromosomów w biwalentach, tworzą się włókna wrzeciona kariokinetycznego, chromosomy
homologiczne połączone są chiazmami

48. Mikroskop konfokalny, interferencyjno-polaryzacyjny - opisać, do czego służą?
Mikroskop konfokalny - odmiana mikroskopu świetlnego (źródłem światła jest laser lub kilka
laserów) charakteryzująca się powiększonym kontrastem i rozdzielczością. Używany do uzyskania
wysokiej jakości obrazów oraz rekonstrukcji obrazów w trzech wymiarach. Typy: skanujący
laserowy mikroskop konfokalny; mikroskop konfokalny z wirującym dyskiem.
Mikroskop interferencyjno-polaryzacyjny - jest to optycznie zmodyfikowany mikroskop świetlny,
w którym do wytworzenia obrazu kontrastowego wykorzystuje się nakładanie się na siebie
(interferencja) dwu lub kilku spolaryzowanych wiązek świetlnych, różniących się od siebie
opóźnieniem w fazie. Ilościowe określenie stopnia opóźnienia w fazie wiązek świetlnych wzglądem
siebie pozwala na zmierzenie suchej masy przedmiotu oglądanego - komórki albo, innymi słowy
,,zważenie” komórki. Opóźnienie w fazie wiązek świetlnych przechodzących przez przedmiot -
komórkę jest wprost proporcjonalne do jej suchej masy.

49. Opisać kolejne etapy przygotowania preparatu stałego, barwionego od momentu
uzyskania parafinowych skrawków
W 2gim tygodniu rozwoju ze skupienia jednorodnych komórek węzła zarodkowego wyodrębniają
się dwa pierwsze listki zarodkowe. W 8mym dniu rozwoju embrioblast dzieli się na zewnętrzną
warstwę tarczki zarodkowej – epiblast (ektoderma) i wewnętrzną – hipoblast (endoderma).
Komórki ektodermalne są większe od endodermalnych, mają jasną cytoplazmę i cylindryczny
kształt.

50. Kiedy i w jaki sposób powstaje 2listkowa tarcza zarodkowa?
W 2gim tygodniu rozwoju ze skupienia jednorodnych komórek węzła zarodkowego wyodrębniają

się dwa pierwsze listki zarodkowe. W 8mym dniu rozwoju embrioblast dzieli się na zewnętrzną
warstwę tarczki zarodkowej – epiblast (ektoderma) i wewnętrzną – hipoblast (endoderma).
Komórki ektodermalne są większe od endodermalnych, mają jasną cytoplazmę i cylindryczny
kształt.

51. Indukcja embriologiczna - opisać czym jest?
Indukcja embriologiczna – wpływ komórki, tkanki, grupy komórek na kierunek rozwoju czy istoty
różnicowania się innych komórek, grup komórek, tkanek. Ewokatory – sztuczne czynniki
indukcyjne.

52. Co to jest 2blaszkowa tarcza zarodkowa?

52. Budowa i powstawanie sznura pępowinowego
Szypuła łącząca lub szypuła ciała składa się z mezodermy pozazarodkowej, w której wyróżnić
można brzusznie położoną szypułę pęcherzyka żółtkowego, zawierającą endodermalny przewód
żółtkowy i naczynia żółtkowe, oraz sąsiadującą od strony ogonowej szypułę łączącą, która zawiera
omocznię i naczynia omoczniowo-pępowinowe. Wyżej wymienione części składowe szypuły, w
wyniku zgięcia głowowo-ogonowego zarodka, przesuwają się w kierunku brzusznym, łączą w
całość i powstaje sznur pępowinowy. Pępowina pokryta jest jednowarstwowym nabłonkiem
owodniowym, po porodzie ma długość 35-60cm, średnicę 2cm, zawiera tkankę łączną w której
zatopione są 2 tętnice i 1 żyła.

53. Wymienić struktury pochodzące z mezodermy bocznej
Ściana przewodu pokarmowego (wraz z endodermą), ściany serca, ściany naczyń
krwionośnych,błony surowicze.

54. Wymienić struktury pochodzące z neuroektodermy
z grzebienia nerwowego: melanocyty zwoje autonomicznego układu nerwowego zwoje grzbietowe
komórki Schwanna przegroda aortalno–płucna (w rozwoju serca) ciało rzęskowe w oku rdzeń
nadnerczy
z cewy nerwowej: mózgowie i rdzeń kręgowy neurony ruchowe siatkówka tylna część przysadki

55. Wymienić struktury endodermalne
Nabłonek: płuc, oskrzeli, tchawicy, gardła, krtani, tarczycy, jamy bębenkowej, trąbki słuchowej,
migdałków; grasica; tarczyca; przytarczyce;
nabłonek i gruczoły przewodu pokarmowego; wątroba, pęcherzyk żółciowy; trzustka; pęcherz
moczowy; prostata; cewka moczowa; gruczoły opuszkowo-cewkowe.

56. Zasada działania mikroskopu elektronowego
Mikroskop elektronowy — mikroskop wykorzystujący do obrazowania wiązkę elektronów.
Mikroskop elektronowy pozwala badać strukturę materii na poziomie atomowym. Im większa
energia elektronów tym krótsza ich fala i większa rozdzielczość mikroskopu. Próbka znajduje się w
próżni i najczęściej jest pokrywana warstewką metalu. Wiązka elektronów przemiata badany obiekt
i trafia do detektorów. Urządzenia elektroniczne odtwarzają na podstawie zmierzonych sygnałów
obraz badanej próbki.

57. Czynniki decydujące o powstaniu wady wrodzonej
Czynnik teratogenny – czynnik pochodzący ze środowiska zewnętrznego, działający na organizm
kobiety i płodu, wywołujący wady wrodzone u płodu.

Wyróżnia się wśród nich czynniki:

　　

* biologiczne:

　　　　　

o infekcje wirusowe i bakteryjne

　　　　　

o zaburzenia metaboliczne

　　

* fizyczne

　　　　　

o promieniowanie jonizujące

　　

* chemiczne:

　　　　　

o niektóre leki,

　　　　　

o niektóre witaminy w dużych dawkach, np. witamina A

　　　　　

o związki chemiczne występujące w środowisku

58. Jakie wirusy działają teratogennie, opisać poszczególne działanie
Różyczka – triada wad: zaćma wrodzona, głuchota oraz wady serca, ponadto mogą wystąpić:
jaskra, małoocze, małomózgowie, upośledzenie umysłowe, wady szkliwa i uzębienia,
małopłytkowość. Niektóre wady rozwijają się dopiero w niemowlęctwie lub wczesnym
dzieciństwie.
Opryszczka – groźna dla zarodka jest postać genitalna, która może być przyczyną takich wad, jak:
mikrocephalia, mikroophtalmia, niedorozwój siatkówki, hepatosplenomegalia, upośledzenie
umysłowe.
Ospa wietrzna – bliznowacenie skóry, zanik mięśni, upośledzenie umysłowe.
Cytomegalia – zakażenie w 1szym miesiącu ciąży kończy się śmiercią zarodka i samoistnym
poronieniem.　Zakażenie w okresie płodowym może spowodować: mikrocefalię, mikrooftalmię,
zapalenie błony naczyniowej i siatkówki.
Grypa – do 12tyg ciąży powoduje śmierć zarodka i samoistne poronienie.
AIDS – w 30% przypadków HIV przenika przez barierę łożyskową. Może powodować poronienie
lub embriopatię HIV: niska masa ciała, zaburzenia rozwoju układu nerwowego, wady
twarzoczaszki (mikrocefalia, wypukłe czoło, szeroki rozstaw oczu, skośne oczy, błękitne
twardówki, długie rzęsy, krótki i spłaszczony nos, uwypuklenie rynienki podnosowej, zgrubienie
warg, nisko osadzone małżowiny uszne).

59. Z jakich częsci powstają: siatkówka, gruczoł mlekowy, pęcherz moczowy?
Siatkówka- neuroektoderma
Gruczoł mlekowy-ektoderma okrywająca, poza tkanką łączną i tłuszczowa ktora jest z
mezenchymy.
Pęcherz moczowy- endoderma, poza nabłonkiem w trójkącie pęcherzowym (mezoderma).

60. Progresywna i regresywna metoda barwienia - różnice, wady i zalety.
Progresywna metoda - rozcieńczone barwniki, dlugi czas barwienia 12 - 24h, barwienie czyste i
selektywne bez artefaktów, ale długo trzeba czekać
Regresywna - stężone barwniki, krotki czas barwienia, nierównomierne barwienie i dużo
artefaktów.

61. Reakcja Gomoriego - opisać, na czym polega?
Służy do wykrywania hydrolaz. Polega na precypitacji z kationami metali. Pod wpływem enzymu
obecnego w tkance dochodzi do rozczepienia substratu, a następnie wytrącenia rozczepionego
stubstratu (jonami Cu2+, Pb2+). Tworzy się nierozpuszczalna sól widoczna w mikroskopie
elektronowym,do celów mikroskopii świetlnej trzeba przeprowadzić reakcję barwną.

62. Ultrastruktura pora otoczki jądrowej
Por (o kształcie ośmiokąta) na wierzchołkach obdarzony jest białkami – nukleoporynami,
tworzącymi kompleks pora. Otwór pora zamknięty jest przeponą nukleoporynową, przepuszczającą
swobodnie cząsteczki o średnicy do 9 nm i masie cząsteczkowej do 40000. Większe przenikają

przez pory po zmianie układu nukleoporyn. Cząsteczki o masie ponad 60000 przenikają
odkształcając się – tak są transportowane między innymi histony,kompleksy enzymatyczne czy
podjednostki rybosomów Liczba porow zależna jest od intensywności transportu cytoplazma-
karioplazma i odwrotnie (np. dla przysadki: 800, dla neurocytu: 10000).

63. Substancje uwalniane podczas reakcji akrosomowej
hialuronidaza - rozpierdala wieniec promienisty
trypsynopodobne enzymy potrzene do stawienia przejścia w osłonce przejrzystej
akrozyna (proteaza serynowa) związana z wew pow błony akrosomowej i tez rozwala ZP
+ w bartlu, beta galaktozylotransferaza

64. Cytofotometria przepływowa - w jakim celu, na czym polega?
Jest to technika pomiarów właściwości fizycznych i chemicznych komórek z zastosowaniem
przyrządu, który w krótkim czasie (paru minut) może przebadać komórki liczone w milionach.
Badane komórki muszą być zawieszone w płynnym środowisku jako zawiesina oddzielnych
komórek. Komórki używane do tych badań są uprzednio zabarwione barwnikami
fluorescencyjnymi (mogą się wiązać swoiście z danymi składnikami komórki).
W chwili przepływu przez rejon pomiaru komórka przechodzi przez wąski promień światła który:
ulega rozproszeniu zależnie od wielkości, kształtu i właściwości optycznych komórki, wzbudza
fluorescencje substancji które były wcześniej barwione danymi barwnikami.
Komputer dokonuję odczytu. Metoda ta pozwala na przebadanie w krótkim czasie wielu
parametrów, bada dużą ilość komórek.

65. Apertura numeryczna i zdolność rozdzielcza mikroskopu
apertura numeryczna A = n * sin alfa
zdolnosc rozdielcza d=lambda /2A
alfa -połowa maksymalnego kąta pod którym światło może padać z punktu na przyrząd
n - wspolczynnik załamania
dla mikroskopow swietlnych d=0,3 um
dla olejkowo immersyjnych d= 0,19 um

66. Cechy kliniczne płodowego zespołu alkoholowego:
a) anomalie mózgoczaszki (niedorozwój szczęki, zwężenie szpary powiekowej)
b) deformacje kończyn ( zmiany ruchomości stawów)
c) deformacje w układzie naczyniowo-sercowym (zaburzenia w budowie przegrody
międzykomorowej)
d) opóźnienie w rozwoju psychicznym i fizycznym

67. Reakcja akrosomalna opisać
Zachodzi w bezpośrednim kontakcie główki plemnika (akrosomu) z powierzchnia ZP. Powoduje to
uwolnienie enzymów z akrosomu i wieńca promienistego (hialuronidaza, trypsynopodobne enzymy,
akrozyna, b-galaktozylotransferaza) umożliwiające przejście plemnika przez wieniec i ZP.
Towarzyszy temu także zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężenia Ca++ poprzez uruchomienie
kaskady inozytoli, ten mechanizm także zapoczątkowuje reakcje korową i osłony

68. Reakcja korowa i osłony – opisać
W wyniku ziaren korowych owocytu, zawierających enzymy lizosomalne błona owocytu staję się
nieprzepuszczalna dla innych plemników, osłonka przejrzysta zmienia swoją budowę i skład, być
może na skutek usunięcia swoistych receptorów dla plemników. W ten sposób nie dochodzi do
polispermii.

69. Wymienić struktury zwiększającego się upakowania chromatyny

Helisa, nukleosom , nukleofilament, solenoid, włókienko wyższego rzędu, chromatyda,
chromosom

70. Wymienić białka jąderka
nukleolina, B23, fibrylaryna, deaminaza adeniny, telomeraza, nukleosteminaza

71. Opisać powstawanie kosmówki
Po wniknięciu zarodka do macicy, syncytiotrofoblast się rozrasta i tworzy lacuny które później będą
tworzyły przestrzeń wokół kosmków, wraz z wzrostem syncytiotrofoblastu kształtuje sie on w
kosmek którego rdzeń tworzy cytotrofoblast- to jest kosmek pierwotny seu pienny seu 1 rzędowy. a
później jeszcze mezenchymy pozazarodkowa - 2 rzędowy, kosmki 3 rzędowe zawierają liczne
drobne naczynia krwionośne. Wraz z 4 tygodniem cala powierzchnia kosmówki jest pokryta
kosmkami 3 rzędowymi a płód przechodzi na odżywianie na drodze krwionośnej a nie na drodze
dyfuzji. Do 3 miesiąca biegun wegetatywny jest bez kosmków i tam jest kosmówka gładka, a ana
biegunie zarodkowym jest dużo kosmków i to jest kosmówka kosmata i tam powstanie łożysko.

72. Okres zarodkowy - opisać czas trwania i pierwotne narządy osiowe.
Okres zarodkowy od 4 tygodnia do 8 tygodnia od zapłodnienia. Pierwotne narządy osiowe
(biegnące wzdłuż zarodka) powstają w neurulacji. U strunowców są to: cewa nerwowa, struna
grzbietowa i jelito pierwotne.

73. Co powstaje z mezodermy leżącej przed płytką przedstrunową?
Pole (płytka) sercotwórcza.

74. Kiedy i jak powstaje owodnia?
Powstaje około 7 dnia. powstaje z małych jamek epiblastu. Później dno stanowią komorki epiblastu
a drugi biegun amnioblasty pochodzenia cytotrofoblastycznego. wkrótce miedzy amnioblasty a
trofoblast wnika mezoderma pozazarodkowa która tworzy warstwę zewnętrzna owodni ( a wew
amnioblasty), owodnia z czasem wypełnia się płynem i silnie rozrasta tak ze w 4 miesiącu płód jest
otoczony przez owodnie, jak i pępowina a błona owodni sąsiaduje bezpośrednio z kosmówką

75. Z jakiego listka zarodkowego powstają amnioblasty?
Są to komórki epiblastu przylegające do cytotrofoblastu- ektoderma.

76. Piknoza, karioliza, karioreksis - co to jest, czego dotyczy?
Są to kształty jąder degenerujących komórek:
piknoza- małe, zbite, silnie wybarwione jądra
karioliza- jądra uległo trawieniu i przybiera postać cienia jądra
karioreksis – pofragmentowanie jądra.

77. W którym okresie czynniki teratogenne są najbardziej szkodliwe i dlaczego?
W okresie zarodkowym, intensywnego różnicowania się komórek,ponieważ powodują powstawanie
wad wrodzonych. Wtedy zachodzi organogeneza i kształtujące się narządy są wrażliwe na
powstawanie uszkodzeń, każdy narząd ma ściśle określony przedział wrażliwości, w którym jest
najbardziej wrażliwy na teratogen.

78. Co to jest pączek moczowodowy, z czego się tworzy, jakie struktury układu moczowego z
niego powstają?
Jest to mezodermalne uwypuklenie grzbietowe odchodzące od przewodu śródnercza w pobliżu jego
ujścia do steku, wrasta w nerkę ostateczna tworząc pierwotną miedniczkę nerkową.
Powstają: moczowód, miedniczka nerkowa, kielichy nerkowe większe i mniejsze, brodawki
nerkowe, kanaliki zbiorcze

79. Jakie jest pochodzenie gruczołu krokowego?
Prostata- obwodowa część powstaje z pączków endodermalnych które wywędrowują z nabłonka
części sterczowej przyszłej cewki moczowej. Część pośrednia rozwija się nieco później z nabłonka
pokrywającego wzgórek nasienny i są pochodzenia śródnerczowego czyli mezoderma pośrednia.
(niektórzy autorzy sądzą iż z przewodu przyśródnerczowego powstaje łagiewka sterczowa).

80. Jakie narządy zarodkowo-płodowe biorą udział w powstawaniu jajowodów i macicy?
Przewody przyśródnerczowe (oba): 2/3 dogłowowe przekształcają się w jajowody,a pozostałe
doogonowe części łączą się i przekształcają w macicę.

81. Opisz krótko zjawisko tzw. atrezji pęcherzyków jajnikowych.
Zjawisku artrezji podlegają pęcherzyki pierwotne i wzrstające. Z 400tys pęcherzyków pierwotnych
kobiety (obu jajników) tylko 400 przekształca się w pęcherzyki dojrzałe i wydala owocyty II rzędu
w czasie jej życia reprodukcyjnego. (1%)
W każdym cyklu jajnikowym wzrasta kilkanaście pęcherzyków, z których najczęściej jeden
dojrzewa i wydala oocyt II rzędu. Reszta ulega atrezji.
Atrezja pęcherzyków pierwotnych i małych pęcherzyków wzrastających polega na zmniejszeniu się
oocytu i komórek otaczających i ich zaniku przez resorpcje. Na miejsce pęcherzyka wzrasta tkanka
łączna zrębu.
Większe pęcherzyki wzrastające ulegają atrezji przez wrastanie do ich warstwy ziarnistej odnóg
tkanki łącznej wraz z naczyniami krwionośnymi oraz przez wrastanie komórek ziarnistych do jamy
pęcherzyka. Towarzyszy temu przerost komórek wewnętrznej warstwy pęcherzyka. Prowadzi to do
zapadnięcia się pęcherzyka, degeneracji komórek ziarnistych i przerośnięcia tkanką łączną.

82. Jakie hormony, i przez jakie komórki, wydzielane są przez ciałko żółtawe miesiączkowe?
Komórki luteinowe (z komórek ziarnistych) wydzielają progesteron.
Komórki paraluteinowe (z komórek warstwy wewnętrznej osłonki) wydzielają estrogeny..

83. Jakie jest pochodzenie światłoczułej części siatkówki oka?
Wybrzuszenia przodomózgowia, pęcherzyki oczne, wpuklają się i tworzą dwublaszkowy kubek
oczny. Między zewnętrzną a zewnętrzną warstwą jest szpara śródsiatkówkowa, a położone komórki
blisko tej szpary w blaszce wewnętrznej przekształcają się w fotoreceptory. Czyli w skrócie
ektoderma (lub neuroektoderma).

84. Rozwój układu oddechowego
Około 3 tygodnia zawiązek układu oddechowego, endodermalny uchyłek ściany brzusznej jelita
przedniego, rosnąc w kierunku doogonowym, wytwarza cewę endodermalną, z jej górnego odcinka
powstanie krtań, ze środkowego tchawica, a z rozgałęzionego odcinka dolnego pączki płucne
(oskrzela i oskrzeliki, pęcherzyki płucne).

85. czego powstają kanaliki nasienne
Pod wpływem genów na chromosomie Y, komórki pierwotnych sznurów płciowych dalej
proliferują, wnikają głęboko do rdzenia przyszłego jądra i wytwarzają sznury płciowe jądrowe,
(rdzenne), w tej postaci trwają do okresu pokwitania kiedy pod wpływem androgenów powstaje ich
światło i przekształcają się w kanaliki nasienne kręte.

86. opisać nerkę ostateczną
Nerka ostateczna powstaję z mezodermy nerki ostatecznej (jednostki wydalnicze)i pączka
moczowodowego (przewody nerki). Pączek moczowodowy wrasta do nerki ostatecznej dzieląc się i
wytwarzając miedniczkę nerkową, kielichy nerkowe, kanaliki zbiorcze. Na zakończeniach
kanalików zbiorczych nakładają się czapeczki tkanki nerkotwórczej, która swym indukcyjnym

wpływem powoduję powstawanie nefronów. (Nerka ostateczna ma budowę płacikową, potem po
okresie porodowym to zanika wskutek rozrostu nefronów).

87. Z czego powstają komórki w kanalikach krętych najądrza
Z przewodu śródnerczowego, jak całe najądrze. (czyli z mezodermy pośredniej).

88. Tchawica – pochodzenie
Tchawica powstaje ze środkowej części uwypuklenia jelita przedniego, dlatego jej nabłonek jest
pochodzenia endodermalnego, natomiast mięśnie i chrząstki pochodzą z mezodermy otaczającej
jelito przednie.

89. Rozwój i pochodzenie śródnercza
Śródnerczę powstaję z mezodermy pośredniej, z nefrotomów położonych doogonowo w stosunku
do pranercza.
W czasie zanikania pranercza pojawiają się już pierwsze kanaliki, które szybko się wydłużają i
przybierają postać pętli, a ich przyśrodkowe zakończenia wchodzą w kontakt z kłębuszkami. Tutaj
kanaliki wytwarzają torebkę ciałka nerkowego (Bowmana). Torebka i kłębuszek tworzą ciało
nerkowe. Na przeciwległym końcu kanalik uchodzi do przewodu śródnerczowego (dawniej Wolfa).
W połowie 2 miesiąca rozwoju śródnercza wytwarzają duże owoidalne narządy (fałdy moczowo-
płciowe) leżące po obu stronach linii pośrodkowej, w skład których wchodzą rozwijające się
gonady. Następnie śródnercze ulega degeneracji, jednak u zarodków płci męskiej przewód
śródnerczowy (z którego powstaną przewody płciowe) i część kanalików (przewody
odprowadzające sieci jądra) pozostają.

90. Rozwój gonady żeńskiej
Stadium niezróżnicowania: pierwotne sznury płciowe łączące się z nabłonkiem powierzchniowym.
Pierwotne sznury płciowe rozpadają się na nieregularne gronka komórek. Gronka zawierające
pierwotne komórki płciowe znajduję się w centrum, zanikają i są zastępowane unaczynionym
zrębem, który przekształca się w rdzeń jajnika. Komórki nabłonka powierzchniowego gonady
proliferują i wytwarzają sznury korowe, które wnikają do mezenchymy podścieliska. Następnie
rozpadają się na oddzielne grupy komórek, otaczające jedną lub kilka pierwotnych komórek
płciowych. Z komórek płciowych pierwotnych powstają owogonię,a komórki nabłonka
powierzchniowego przekształcą się w komórki ziarniste.

91. Pochodzenie najądrza,
U płci męskiej przewód środnerczowy nie ulega uwstecznieniu (z wyjątkiem jego najbardziej
doogłowowej części- przyczepku najądrza), i z niego rozwijają się główny przewód płciowy
(powstają z niego: pęcherzyki nasienne, nasieniowód, przewód wytryskowy). Przewód poniżej
ujścia przewodzików odprowadzających (pochodzącym ze środkowej części śródnercza połączonej
ze sznurami jądrowymi) znacznie się wydłuża, jego przebieg staję się kręty, a następnie
przekształca się w przewód najądrza.
(Mezoderma pośrednia okolicy szyjnej->nefrotomy->śródnercze->przewód śródnercza->najądrze).

91. Spermiogeneza
Proces w wyniku którego następuje przekształcenie spermatydy w plemnik.

92. Pęcherzyk Graffa
Pęcherzyk otaczający komórkę jajnikową w jajniku (pęcherzyk gotowy do owulacji patrz dalej
ultrastruktura).

93. Co to jest owulat
Oocyt II rzędu otoczony osłonką przejrzystą i komórkami ziarnistymi wieńca promienistego (to co

oowulowało).

94. Pochodzenie jajowodu
Dogłowowe 2/3 przewodu przyśródnerczowego.

95. Co wydziela gruczoł śródmiąższowy jajnika?
Grupa komórek endokrynowych rozrzuconych w zrębie jajnika, wytwarzają estrogeny. (Także
komórki wnękowe się znajdują, które syntezują androgeny -z Sawickiego).

96. Podaj nazwę pierwotnego zawiązka, z którego różnicuje się układ oddechowy
Uchyłek oddechowy, uwypuklenie brzusznej ściany jelita przedniego.

97. Opisz embriologiczne powstawanie macicy
Doogonowe 1/3 przewodów przyśródnerczowych (powstałych z nabłonka jamy ciała na przednio-
bocznej powierzchni fałdu moczowo-płciowego, generalnie mezoderma) łączą się ze sobą, powstaję
trzon i szyjka macicy, otoczone warstwą mezenchymy, z której powstanie błona mięśniowa i
otrzewna ją okrywająca.

98. Opisz ultrastrukturę i proces powstawania ciałka żółtego
Ciałko żółte powstaję w miejsce pękniętego pęcherzyka. W jamie pęcherzyka pojawia się skrzep
krwi, który przerasta tkanką łączną, komórki ziarniste zmieniają się w komórki luteinowe, a
komórki warstwy wewnętrznej osłonki w komórki paraluteinowe.
W środku znajduję się wyspa tkanki łącznej luźnej otoczona grubą warstwa komórek luteinowych,
pomiędzy którymi znajdują się komórki paraluteinowe. Od zewnątrz pokryte jest cialko torebką
łącznotkankową zawierającą liczne naczynia krwionośne. Komórki paraluteinowe i luteinowe są to
typowe komórki syntezujące steroidy: są wieloboczne i mają okrągłejądra, rozbudowaną gładką
siateczkę śródplazmatyczną, aparat golgiego, liczne mitochondria o kanlikowatych grzebieniach,
system rozbudowanych wypustek cytoplazmatycznych, liczne kropelki tłuszczu i ziarna
lipochromu.

99. Wymień komórki produkujące hormony w jajniku oraz podaj nazwy tych hormonów.
Komórki śródmiąższowe – estrogeny.
Komórki wnękowe – androgeny.
Komórki ciałka żółtego (ciążowego i menstruacyjnego) luteinowe -progesteron,oksytocyna,
paraluteinowe estrogeny,relaksyna.

100. Opisz zawiązki nerki ostatecznej
Jest to mezoderma nerki ostatecznej, powstały z mezodermy pośredniej nerkotwórczej, i pączek
moczowodowy powstający z uwypuklenia przewodu śródnerczowego znajdującego się przy ujściu
do steku.

101. Wymień i opisz zaburzenia w rozwoju układu oddechowego
Brak płuc.
Ślepo kończąca się tchawica.
Przetoka tchawiczo-przełykowa.
Zaburzenia podziału drzewa oskrzelowego.
Dodatkowe płaty utkania płucnego.
Wrodzone cysty płucne.

102. Opisz proces spermatogenezy

103. Wymień narządy szczątkowe powstające z przewodu śródnercza u płci żeńskiej i męskiej
U płci męskiej przyczepek najądrza.
U płci żeńskiej niewielką dogłowową część można znaleźć w nadjajniku, i niewielka doogonową
część można znaleźć w ścianie macicy i pochwy, która z czasem może utworzyć torbiel Gartnera.
(Sadler).

104. Wymień kolejne etapy rozwoju płuc z uwzględnieniem tygodni życia płodowego i
przeżywalności urodzonego w tych etapach dziecka
a) Stadium rzekomogruczołowe, 5-17tydzień niemożliwe przeżycie brak bariery powietrze-krew
b) stadium kanalikowe, 16-15tydzień niemożliwe przeżycie brak bariery powietrze-krew
c) stadium woreczków końcowych, 24-poród -możliwe przeżycie, obecna bariera krew-powietrze
d) pęcherzykowe.do8roku życia. możliwe przeżycie, obecna bariera krew-powietrze

105. Opisz strukturę i pochodzenie embriologiczne opłucnej
Opłucna pochodzi z mezodermy bocznej, ściennej i trzewnej. Jest pokryta nabłonkiem surowiczym.

106. Ultrastruktura pęcherzyka Graffa
Środkową część zajmuję jama, wypełniona płynem pęcherzykowym. Jamę otacza ściana,
zbudowana z 3 warstw: warstwy ziarnistej leżącej na błonie podstawnej, warstwy zewnętrznej
osłonki pęcherzyka, warstwy zewnętrznej osłonki pęcherzyka.
Oocyt II rzędu leży w warstwie komórek ziarnistych,które tworzą wieniec promienisty (wokół
niego). Tam warstwa ziarnista jest gruba i wystaje do światła jamy jako wzgórek jajonośny.

107. Opisz embriologiczne pochodzenie kolejnych części oskrzeli głównych
Nabłonek oskrzeli jest pochodzenia endodermalnego (układ oddechowy powstaje z uchyłka jelita
przedniego), natomiast mięśniówka gładka i chrząstki są pochodzenia mezodermalnego (z
mezodermy otaczającej jelito przednie).

108. Opisz embriologiczne powstawanie gonady męskiej
Stadium niezróżnicowania: pierwotne sznury płciowe łączące się z nabłonkiem powierzchniowym.
Pod wpływem genów leżących na chromosomie Y komórki pierwotnych sznurów płciowych dalej
proliferują i wnikają głeboko do rdzenia przyszłego jądra, wytwarzając sznury jądrowe. W okolicy
wnęki gruczołu przechodzą w siec delikatnych pasm, z tego powstaną przewodziki sieci jądra.
Sznury jądrowe tracą kontakt z nabłonkiem, powstaje błona biaława. Potem sznury jądrowe
przybierają kształt podkowiasty, nie tracąc połączenia z przewodzikami rete testis, składają się z
komórek podporowych i komórek płciowych pierwotnych. Komórki śródmiąższowe pochodzą z
mezenchymy, leżą między sznurami jądrowymi, i zaczynają się różnicować wkrótce po rozpoczęciu
różnicowania się sznurów jądrowych. Około 8miesiąca ciąży zaczynają produkować testosteron.
Podczas pokwitania komórki podporowe wykształcają krew-jądro, a sznury jądrowe przekształcają
się w kanaliki nasienne kręte z nabłonkiem plemnikotwórczym.

109. Wymień kolejne stadia rozwoju nerki
Przednerczę->śródnerczę->nerka ostateczna (z mezodermy nerki ostatecznej i pączka
moczowodowego).

110. Opisz ultrastrukturalnie budowę plemnika

111. Opisz proces spermiogenezy
w tym procesie spermatyda przekształca się w plemnik; można go podzielić na 4 etapy: stadium
Golgiego, czapeczki, akrosomalne i dojrzewania; jądro przesuwa się do bieguna komórki, spłaszcza
i wydłuża, zmniejsza swoja objętość, chromosomy ulegają kondensacji, zanikają pory jądrowe,

nadmiar otoczki zwija się w fałd, AG przesuwa się na zewnątrz bieguna jądra, pojawiają się
pojedyncze ziarenka, które stopniowo zlewają się w ziarno akrosomalne, ziarno przekształca się w
pęcherzyk akrosomalny, który w formie czapeczki nasadzony na jądro, centriala podlega
podziałowi, bliższa pozostaje przy jądrze, dalsza przekształca się we włókno osiowe witki i na
końcu wstawki tworzy pierścien dalszy, mitochondria wydłużają się i w obrębie wstawki
wytwarzają osłonkę mitochondrialną

112. Wymień hormony mające wpływ na działanie gonady męskiej i żeńskiej
gonada męska - GnRH, FSH, LH, testosteron
gonada żeńska-GnRH, FSH, LH

113. Opisz działanie testosteronu i hormonu antymullerowskiego na rozwój narządów
płciowych wewnętrznych
Hormon antymullerowski powoduję uwstecznienie przewodów przyśródnerczowych.
Testosteron wnika do tkanek docelowych, gdzie może być przekształcony w dihydrotestosteron. Te
hormony łączą się ze swoistymi receptorami,a następnie kompleksy receptor-hormon wiążą się z
określonymi sekwencjami DNA. Kompleksy testosteronu z receptorem pośredniczą w wirylizacji
(maskulinizacji) przewodów śródnerczowych, (a kompleksy dihydrosteron-receptor uczestniczą w
różnicowaniu męskich narządów płciowych zewnętrznych).

114. Opisz ultrastrukturalnie budowę pęcherzyka jajnikowego bezjamistego
Pęcherzyk jajnikowy bezjamisty jest oocytem I rzędu, otoczonym osłonką przejrzystą i komórkami
ziarnistymi. Komórki ziarniste wytwarzają wiele wypustek,wnikających do osłonki przejrzystej,
łączących się z wypustkami oocytu.
Objętość oocytu pęcherzyka wzrastającego jest większa niż oocytu pęcherzyka pierwotnego. W
cytoplazmie jest zwiększona liczba rybosomów i diktiosomów aparatu Golgiego, oraz pojawiają się
kropelki tłuszczu i ziarna lipochromowe. W zewnętrznej części cytoplazmy znajdują się pęcherzyki
wydzielnicze, nazywane także ziarnami korowymi.

115. Wymień struktury embriologiczne, z których powstaje moczowód i pęcherz moczowy
Pęcherz moczowy Powstaje z głowowej części zatoki moczowo-płciowej
Moczowód- pęczki moczowodowe.