Bezpieczeństwo techniczne

wprowadzenie

Włodzimierz URBANIAK
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Bydgoszcz
Wydział Chemii UAM, Poznań

2

Treści i efekty kształcenia

Analiza statystyczna przyczyn wypadków lub awarii i ich
skutków.

Elementy analizy ilościowej ryzyka.

Jakościowa i ilościowa analiza bezpieczeństwa procesowego.

Zapobieganie awariom w przemyśle chemicznym.

Zarządzanie bezpieczeństwem.

Konwencje międzynarodowe i Dyrektywy UE w zakresie
bezpieczeństwa technicznego.

3

Treści i efekty kształcenia

Umiejętność:

oceny zagrożeń i ryzyka w przemyśle chemicznym;

bezpiecznego postępowania oraz zapobiegania wypadkom i
awariom;

postępowania w przypadku zaistnienia wypadków lub awarii;

stosowania międzynarodowych przepisów w zakresie
bezpieczeństwa technicznego.

4

Bezpieczeństwo techniczne – podstawowe zagadnienia

Podział i kategorie zagrożeń

Katastrofy techniczne - chronologia największych katastrof i ich
konsekwencje (Seveso, Bhopal)

System przeciwdziałania zagrożeniom poważnymi awariami

przemysłowymi – podstawowe regulacje prawne

Awarie chemiczne

Klasyfikacja zakładów pod względem stwarzanych zagrożeń

Klasyfikacja substancji niebezpiecznych

Znaki i symbole ostrzegawcze, zwroty R i S

Elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom

Systemy zarządzani bezpieczeństwem i jego elementy

Programy zapobiegania awariom

Raporty o bezpieczeństwie

Ocena ryzyka poważnych awarii

Zarządzanie ryzykiem, ilościowe oceny ryzyka, scenariusze zdarzeń
awaryjnych

Zarządzanie kryzysowe

5

Zagrożenia techniczne

6

Podział zagrożeń

Zagrożenie – zdarzenia, wywołane losowo lub celowo, które

wywierają negatywny wpływ:

na funkcjonowanie struktur państwa,

warunki bytowania ludności,

stan środowiska naturalnego.

Podział ze względu na źródło zagrożeń

katastrofy naturalne,

katastrofy techniczne,

akty terrorystyczne,

inne.

7

Kategorie zagrożeń

Do zagrożeń naturalnych należą:

Powodzie,

Silne wiatry,

Susza,

Ruchy tektoniczne,

Anomalie pogodowe,

Epidemie,

Plagi zwierzęce.

8

Kategorie zagrożeń

Do zagrożeń technicznych należą:

Pożary

Awarie techniczne w zakładach produkcyjnych

Awarie i wypadki radiacyjne

Katastrofy komunikacyjne

Katastrofy budowlane

Awarie urządzeń infrastruktury technicznej

Katastrofy górnicze

9

Kategorie zagrożeń

Do aktów terroru zaliczane jest:

Podłożenie ładunków wybuchowych

Umyślne spowodowanie katastrofy technicznej

Umyślne skażenia i zakażenia

Inne

Zasoby broni chemicznej i biologicznej,

Konflikty lokalne

Sfrustrowanie armii

10

Awarie chemiczne

Awarie chemiczne

Awarie w zakładach produkcyjnych

Katastrofy w transporcie substancji toksycznych

11

Katastrofy technologiczne

Największe katastrofy XX wieku:

1921- Wybuch w niemieckiej fabryce barwników

21 września w Oppau nastąpiła eksplozja instalacji do produkcji

azotanów. Powstała dziura o średnicy 120 m. Zginęło 565
osób, 2000 zostało rannych.

1948 - 28 lipca część zakładów I.G.Farben została
zniszczona w wyniku wybuchu w dziale lakierów. Zginęło 184
robotników a 6600 zostało rannych.

1967 – 18 marca w kanale La Manche nastąpił wyciek ok. 30
tys. ton ropy z uszkodzonego tankowca „Torrey Canyon”.

Pierwsza wielka klęska ekologiczna. Stosowanie detergentów
oraz bombardowanie wraku spowodowały jeszcze większe
szkody.

12

Katastrofy ekologiczne

1976 – wybuch (10 lipca) w zakładach chemicznych ICMSA w
pobliżu Mediolanu, produkującej herbicydy. Wybuch wysadził
zawory bezpieczeństwa, powodując wytworzenie ogromnej
chmury zawierającej dioksyny. Obłok przesunął się nad
miasto Saveso. Skażonych zostało 6 000 osób. Dopiero po
dwóch tygodniach wezwano do ewakuacji skażonego
obszaru.

1977-1980 Love Canal - wyciek toksycznych substancji na
terenie szkoły zbudowanej w miejscu „zrekultywowanego”
składowiska gromadzonych przez 25 lat odpadów
chemicznych.

1984 wyciek ze zbiorników zasobowych izocyjanku metylu w
fabryce środków owadobójczych należącej do Union Carbide.
Lotna substancja wyciekała 40 min, a dopiero po dwóch
godzinach ogłoszono alarm. Toksyczny gaz znajdował się
nad 65 km kwadratowymi Bhopalu. Zginęło ok. 2 000 osób.

13

Katastrofy ekologiczne

1986 Katastrofa jądrowa w Czernobylu. Nieudany
eksperyment.

1991 Zniszczenie szybów naftowych w Kuwejcie.

2010 wyciek ropy w Zatoce Meksykańskiej

Bhopal, Saveso – zainicjowały stworzenie specjalnych
dyrektyw UE oraz powstanie specjalnych przepisów np.
dotyczących awaryjnego odcinania instalacji w procesach
przemysłowych, Programów Zapobiegania Poważnym
Awariom, itp.