1

Ł

ACINA śYWA

-

PODSTAWOWE ZWROTY

Napisy informacyjne

wejście

Introitus (us)

wejście

Exitus (us)

Dla palących

Fumatores

Dla niepalących

Non-fumatores

WC

Loca secreta

Dla pań

Dominae

Dla panów

Domini

wolne

liberum

zajęte

occupatum

W

YRAZY PYTAJNE

,

POTWIERDZENIA

,

ZAPRZECZENIA

kto

Quis

co

quid

jak

quomodo / quam (eg. magnus)

który (z kolei)

quotus/a

ile

quot

dokąd

quo

skąd

unde

którędy

qua (via)

jaki (w pytaniach o cechy)

qualis

jaki (=który)

qui, quae, quod

dlaczego

cur

kiedy

quando

ile razy

quotiens

który (z dwóch)

uter, utra, utrum

czy

-ne

czyż (oczekiwana odpowiedź negatywna)

num

czyż nie (oczekiwana odpowiedź pozytywna)

nonne

czy ... czy ... czy

utrum / –ne / --- ... an ... an

tak

ita / Recte tu quidem! / odp. całym zdaniem (kl.)

nie

non

2

Z

WROTY GRZECZNOŚCIOWE

Dzień dobry! Witaj!

Salve! / Ave! / Salvus/a sis! / (Bonum diem)

Dobry wieczór!

Bonum vesperum [precor / exopto]

Dobranoc!

Bonam noctem [precor / exopto]

Do widzenia!

[Bene / optime] vale

Przepraszam!

Ignosce [mihi]!

Ignoscas [mihi]!

Dziękuję!

Gratias!

Dziękuję bardzo!

[Multas / Plurimas] gratias!

Do zobaczenia!

Inter nos revideamus!

In posterum!

Do jutra!

In crastinum!

Jak się nazywasz?

Quis/quae vocaris?

Quod tibi noment est?

Nazywam się ...

Nom. vocor. / Est mihi nomen + gen.

Quo munere fungeris?

Jaki masz zawód? Czym się zajmujesz?

Jestem studentem/ką filologii klasycznej

Philologiae classicae (dat.) studeo.

uniwersytet

universitas studiorum

na uniwersytecie

in universitate studiorum

student/ka pierwszego roku

studiosus/a primi anni

Ile masz lat?

Quot annos natus/a es?

Mam 19 lat.

Sum undeviginti annos nata/us.

Gdzie mieszkasz?

Ubi habitas?

Mieszkam w Poznaniu/ w Grenoble / Bukareszcie Habito Posnaniae / Gratianopoli / Bucurestiis

adres pocztowy / elektroniczny

inscriptio cursualis / electronica

numer telefonu

numerus telephoni

Jak się masz?

Quomodo te habes?

<Mam się> Świetnie.

Optime me habeo / vivo.

<Mam się> Dobrze.

Bene me habeo / vivo.

<Mam się> Dość dobrze.

satis bene me habeo / vivo.

<Mam się> Niezbyt dobrze.

non ita bene me habeo / vivo.

<Mam się> Przeciętnie.

Mediocriter me habeo / vivo.

<Mam się> Źle.

Male me habeo / vivo.

<Mam się> Okropnie.

Pessime me habeo / vivo.

ś

egnaj [mój / moja ... ]!

[Bene / optime ] vale [mi / mea + voc] !

Vive ac vale! / Valeas!

3

N

ARODOWOŚCI

,

KRAJE

Polska – Polak (polski) – po polsku

Polonia – Polonus (Polonicus) – Polonice

Francja Francuz – po francusku

Francogallia – Francogallus – Francogallice

Wielka Brytania – Anglik (angielski) po
angielsku

Britannia – Anglus, i (Anglicus) - Anglice

Rzym – Rzymianin (Latyn) = rzymski, łaciński
– po łacinie

Roma – Romanus (Latinus) – Latine

Grecja – Grek (grecki) – po grecku

Graecia – Graecus – Graece

Hiszpania – Hiszpan (hiszpański) – po
hiszpańsku

Hispania – Hispanus (Hispanicus) - Hispanice

Włochy – Włoch – po włosku

Italia – Italus, i (Italicus) - Italice

Niemcy – Niemiec (ki) = po niemiecku

Germania – Theodiscus – Theodisce

J

ĘZYK

Potrafisz [mówić] po łacinie?

Nostine Latine? / Scis Latine?

Umiem [mówić] po łacinie, grecku, niemiecku,
angielsku...

Novi / scio Latine, Graece, Theodisce,
Anglice....

Skąd znasz łacinę?

Ubi Latine didicisti?

Rozumiesz po łacinie?

Intellegisne Latine?

łacina klasyczna

Latinitas classica (antiqua)

łacina średniowieczna

Latinitas media (mediaevalis)

łacina późna

Latinitas recentior

vulgaris / vernacularis

potoczny

Co znaczy po polsku ...?

Quid significat ... Polonice?

Co to znaczy?

Quid hoc significat?

Czy jakieś słówka są ci nieznane?

Suntne tibi vocabula ignota?

Kto potrafi to objaśnić?

Quis hoc explicare scit?

Kto potrafi to poprawić?

Quis hoc emendare scit?

Umiesz mówić po łacinie?

Scisne Latine loqui?

Mówię po ...

Loquor + adv.

znaczenie słowa

vis verbi

błąd (w tekście)

mendum, i (por. emendacja)

Jak się mówi po łacinie: ... ?

Quo modo Latine ... dicitur?

słowo (słówko)

vocabulum

słowo (także hasło słownikowe)

vox

słowo

verbum

Powtórz, proszę!

Repete, quaeso!

4

zdanie (zależne)

enuntiatum / sententia [secundaria / subordinata]

pojęcie

notio

wyrażenie

locutio

język ojczysty

sermo patrius

C

ZAS

dzień

dies, ei f

tydzień

septimana / hebdomas, adis f

1

poniedziałek

dies Lunae

2

wtorek

dies Matris

3

ś

roda

dies Mercurii

4

czwartek

dies Jovis

5

piątek

dies Veneris

6

sobota

dies Saturni / sabbatum

7

niedziela

dies Solis

ś

więto

dies festus

miesiąc

mensis, is m

11

styczeń

Ianuarius

12

luty

Februarius

13

marzec

Martius

14

kwiecień

Aprilis

15

maj

Maius

16

czerwiec

Iunius

17

lipiec

Iulius

18

sierpień

Augustus

19

wrzesień

September

20

październik

October

21

listopad

November

22

grudzień

December

rok

annus

stulecie

saeculum

wiek

aetas

Kiedy?

Quando?

dzisiaj

hodie

wczoraj

heri

jutro

cras

5

przedwczoraj

nudius tertius

pojutrze

perendie

godzina

hora

minuta

minuta

rano

mane (indecl.)

przed południem

ante meridiem

w południe

meridie

po południu

post meridiem

vesperi

wieczorem

media nocte

o północy

w tym tygodniu

hac septimana

w następnym tygodniu

proxima septimana

za trzy dni

post tres dies / post triduum

przed czterema dniami (=4 dni wcześniej)

quattuor dies ante

pierwszego stycznia 2008

die primo [mensis] Ianuarii anno bismillesimo
octavo

Jak długo?

Quam diu?

przez pięć godzin, dni, miesięcy, lat,

quinque horas, dies, menses, annos (acc.)

Która godzina?

Quota hora est?

o siódmej

hora septima (abl.)

pół do ósmej

hora septima et dimidia

kwadrans po siódmej

hora septima et quadrante

za kwadrans ósma

hora septima et dodrante

dziesięć po siódmej

hora septima minuta decima

D

ROGA

w lewo

sinistrorsum / laevorsum

w prawo

dextrorsum

prosto (do przodu)

in directum

w przeciwnym kierunku

in diversum

spowrotem

retro / retroversum / retrorsum

w górę

sursum

w dół

deorsum

Dokąd?

Quo?

Gdzie?

Ubi?

Jaka jest najkrótsza droga do...?

Quae via brevissima / optima ducit ad + acc.?

6

dosł. Jaka najkrótsza droga wiedzie do ...

kilometr

chilometrum, i n

Ile jest kilometrów do ... ?

Quot chilometra sunt (usque) ad + acc.?

Ile minut zajmie dojście / dojazd do ... ?

dosł. Ilu minut(owa) droga jest do...?

Quot minutarum iter est (usque) ad + acc.?

Czy ta ulica prowadzi do ... ?

Fertne / ducitne haec via ad + acc.?

Jak dojdę do ... ?

dosł. Jaką drogą dojdę do ...

Quo itinere perveniam ad + acc.?

Gdzie jest najbliższy ... ?

Ubi est proximus/a/um ... ?

Kiedy będzie następny ... ?

Quando erit ... proximus/a/um?

Ile minut trzeba iść do ... ?

dosł. dla idącego pieszo jak daleko jest
oddalony ... ?

Eunti pedibus quam longe distat + nom. ?

Musi pan/i jechać/iść prosto.

Tibi est vehendum/eundum in directum.

Musi pan/i skręcić w prawo / lewo.

Tibi est flectendum dextrorsum / sinsistrorsum –
laevorsum

K

OLORY

jasny

clarus

ciemny

obscurus

niebieski

caeruleus

brązowy

fuscus

biały

albus

szary

canus

ż

ółty

flavus

zielony

viridis

różowy

rosaceus

czerwony

ruber / rufus

czarny

niger

7

J

EDNOSTKI

kilometr (km)

chilometrum

metr (m)

metrum, i

decymetr (dm)

decimetrum, i

centymetr (cm)

centimetrum, i

milimetr (mm)

milimetrum

mikron (m)

micron (um), i

milimikron (mm)

milimicron (um), i

kilogram (kg)

chilogramma, atis

dekagram (dkg)

decagramma, atis

gram (g)

gramma, atis

decygram (dg)

decigramma, atis

centygram (cg)

centigramma, atis

miligram (mg)

miligramma, atis

mikrogram (mmg)

microgramma, atis

litr

litrum, i

decylitr (dl)

decilitrum, i

centylitr (cl)

centilitrum

mililitr (ml)

mililitrum

złoty

aureus,i

euro

euro, onis

dollar

dollarum,i

8