2 

 

 

I. POJĘCIE I FUNKCJE FINANSÓW

1. FINANSE
 „Ogół zjawisk i procesów związanych z tworzeniem (emisją) gromadzeniem (pozyskiwaniem)

i wydatkowaniem, inwestowaniem zasobów pieniężnych.”

1

 dziedzina nauki ekonomii zajmująca się analizą działalności finansowej podmiotów ekonomicznych i

skutków tej działalności. Skutki działań finansowych są zawsze:

- rozłożone w czasie,

- niepewne (ryzyko).

 ogół zjawisk pieniężnych związanych z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka

 Finanse zajmują się analizą zjawisk pieniężnych w gospodarce takich jak:

- produkcja,

- podział,

- konsumpcja,

- inwestycje

- oraz wymiana z zagranicą (import i eksport).

 Przedmiotem nauki finansów są przede wszystkim zjawiska związane z pieniądzem tj.:

- emisją pieniądza przez bank centralny

- kreacją pieniądza przez banki komercyjne i gromadzenie w nich oszczędności i rezerw oraz cyrkulacja

(obrót) miedzy podmiotami ekonomicznymi.

2

2. KLASYFIKACJA FINANSÓW
 
 Podział według kryterium podmiotowego:

 Według kryterium własności:

- Finanse publiczne,

- Finanse prywatne,

 Według kryterium zakresu:

- makrofinanse – finanse państwa;

- mikrofinanse) – finanse podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) oraz gospodarstw domowych

 Według funkcji ekonomicznych

3

:

- Finanse Państwa (rządowe i samorządowe),

- Finanse banków,

- Finanse przedsiębiorstw,

- Finanse towarzystw ubezpieczeniowych,

                                                            

1

D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, Wyd. PWN, Warszawa 2004, str. 20

2

Ibidem

3

D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 29 [za:] Z. Fedorowicz, Podstawy finansów, Wyd. Poltext,

Warszawa 2000

3 

 

- Finanse towarzystw inwestycyjnych,

- Finanse gospodarstw domowych.

 Według kryterium przedmiotowego

4

:

 Przychody i wydatki ekwiwalentne (rynkowe)

- Zależą przede wszystkim od mechanizmu rynkowego tzn. zgodnie z relacjami podaży i popytu.

 Przychody i wydatki pieniężne redystrybucyjne (transferowe): budżetowe i pozabudżetowe

5

- Nie podlegają regułom rynkowym, lecz podlegają regulacją ustawowym (wydatki);

- Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki

pieniężne od innego podmiotu.

Transfery o charakterze budżetowym:

Przychody – podatki, opłaty, kary (mandaty), składki na ubezpieczenie społeczne;

Wydatki – renty, emerytury, zasiłki, subwencje, dotacje

Transfery o charakterze pozabudżetowym:

Przychody: lokaty finansowe w formie depozytów bankowych, w funduszach powierniczych i funduszach

emerytalnych, pożyczki, darowizny , kredyty

Wydatki: zwrot (spłata) zaciągniętych kredytów i pożyczek

 Przychody i wydatki kredytowe - związane są z działalnością gospodarczą banków (operacje

pożyczkowe, kredytowe)

- Dla banku udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza on własnych zasobów

pieniężnych), natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego.

- Spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym (nie powiększa to zasobów banku)

Przychody: odsetki i prowizje od udzielonych kredytów, pożyczek

Wydatki: odsetki od przyjętych środków w depozyt (depozytów)

 Przychody i wydatki ubezpieczeniowe : społeczne i gospodarcze

- Ubezpieczenia społeczne - powszechne i obowiązkowe,

- Ubezpieczenia gospodarcze – dobrowolne, mają charakter ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych (np.

ubezpieczenie na życie)

                                                            

4

D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 34

5

Ibidem

ilość

cena

S

D

4 

 

3. RODZAJE DECYZJI FINANSOWYCH

 Operacyjne (konsumpcja, oszczędzanie),

 Inwestycyjne,

 Finansowe,

 Związane z zarządzaniem ryzykiem.

4. FUNKCJE FINANSÓW

6

 Alokacyjna- gromadzenie środków finansowych

 Redystrybucyjna – wydatkowanie i inwestowanie zgromadzonych środków finansowych

 Stabilizacyjna – związane jest z wykorzystywaniem przez Państwo zjawisk finansowych (gromadzenie

i wydatkowanie środków pieniężnych) do realizacji celów makroekonomicznych tj.: prowadzących do

uzyskania wzrostu gospodarczego, ograniczenia bezrobocia oraz inflacji, poprawa bilansu płatniczego

 Kredytowa – zasilanie przez instytucje finansowe (banki) podmiotów gospodarczych w pieniądz

bezgotówkowy, poprzez udzielanie kredytu

5. ZJAWISKA FINANSOWE I ICH RODZAJE

 Zjawisko finansowe – proces gromadzenia (akumulacji) i przepływu środków pieniężnych

w podmiocie ekonomicznym oraz pomiędzy podmiotami ekonomicznymi.

 Rodzaje zjawisk finansowych

7

:

 zjawiska statyczne, kiedy pieniądz występuje w bezruchu np. oszczędzanie, kumulowanie zysku przez

przedsiębiorstwa itp.,

 zjawiska dynamiczne, kiedy pieniądz występuje w ruchu i przepływa między podmiotami.

                                                            

6

D. Korenik, S. Korenik , Podstawy finansów, op. cit., str. 20 [za:] M. Wypych, Finanse i instrumenty finansowe, Wyd.

absolwent, Łódź 1999

7

P. Szczepankowski, Podstawy finansów, WSzZiM, Sochaczew 2008, str. 10

5 

 

6. OBIEG ŚRODKÓW FINANSOWYCH W GOSPODARCE