KOD ZDAJ¥CEGO

MPO-P1A1P-021

EGZAMIN MATURALNY

Z JÊZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTAWOWY

Arkusz I

Czas pracy 110 minut

Instrukcja dla zdaj¹cego

1.

Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera

3 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania.

Ewentualny brak nale¿y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u

nadzoruj¹cego egzamin.

2.

Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybraæ

jeden z nich i podkreœliæ.

3.

Pracê proszê napisaæ czytelnie.

4.

Proszê pisaæ tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;

nie pisaæ o³ówkiem.

5.

Nie wolno u¿ywaæ korektora.

6.

B³êdne zapisy trzeba wyraŸnie przekreœliæ.

7.

Wszelkie notatki nale¿y sporz¹dzaæ tylko w brudnopisie,

który nie bêdzie oceniany.

8.

Podczas egzaminu mo¿na korzystaæ ze s³ownika poprawnej

polszczyzny i s³ownika ortograficznego.

9.

Do ostatniej kartki arkusza do³¹czona jest karta odpowiedzi,

któr¹ wype³nia egzaminator.

¯yczymy powodzenia!

ARKUSZ I

MAJ

ROK 2002

Za opracowanie tematu

mo¿na otrzymaæ

70 punktów

(

Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy)

PESEL ZDAJ¥CEGO

Miejsce

na naklejkê

z kodem

(Wpisuje zdaj¹cy przed

rozpoczêciem pracy)

Temat 1.

Jak¹ funkcjê pe³ni Mazurek D¹browskiego w Panu Tadeuszu Adama

Mickiewicza?

W pracy wykorzystaj znajomoœæ utworu Józefa Wybickiego

i podanych fragmentów Pana Tadeusza.

Z ksiêgi I Gospodarstwo

W³aœnie dwukonn¹ bryk¹ wjecha³ m³ody panek

I obieg³szy dziedziniec zawróci³ przed ganek,

Wysiad³ z powozu; konie porzucone same

Szczypi¹c trawê ci¹gnê³y powoli pod bramê.
We dworze pusto [...]

Wbiega i okiem chciwie œciany starodawne

Ogl¹da czule, jako swe znajome dawne.

Te¿ same widzi sprzêty, te¿ same obicia,

Z którymi siê zabawiaæ lubi³ od powicia;

Lecz mniej wielkie, mniej piêkne, ni¿ siê dawniej zda³y.

I te¿ same portrety na œcianach wisia³y. [...]

Nawet stary stoj¹cy zegar kurantowy

W drewnianej szafie pozna³ u wniœcia alkowy;

I z dziecinn¹ radoœci¹ poci¹gn¹³ za sznurek,

By stary D¹browskiego pos³yszeæ mazurek.[...]

Z ksiêgi IV Dyplomatyka i ³owy

Mowa Ksiêdza wzbudzi³a takie zadziwienie,

Tak¹ radoœæ, ¿e ca³e huczne zgromadzenie

Milcza³o chwilê; potem na pó³ ciche s³owa

Powtarzano: „Tabaka z Polski? Czêstochowa?

D¹browski? z ziemi w³oskiej? a¿ na koniec razem,

Jakby myœl z myœl¹, wyraz sam zbieg³ siê z wyrazem,

Wszyscy jedynog³oœnie, jak na dane has³o,

Krzyknêli: „D¹browskiego!” Wszystko razem wrzas³o,

Wszystko siê uœcisnê³o: ch³op z tatarskim hrabi¹,

Mitra z Krzy¿em, Poraje z Gryfem i z Korabi¹;
Zapomnieli wszystkiego, nawet Bernardyna.

Tylko œpiewali krzycz¹c: „Wódki, miodu, wina!” [...]

Przemyœlny Robak widz¹c, ¿e siê tak rozpryska

Rozmowa, j¹³ j¹ znowu zbieraæ do ogniska,

Do swojej tabakiery; czêstowa³, [...]

„Ach! Zawo³a³ Sko³uba, mój Ksiê¿e Kwestarzu!

Kiedy¿ to bêdzie! wszak to ile w kalendarzu

Jest œwi¹t, na ka¿de œwiêto Francuzów nam wró¿¹;

Wygl¹da cz³ek, wygl¹da, a¿ siê oczy mru¿¹,

A Moskal jak nas trzyma³, tak trzyma za szyjê,

Pono nim s³oñce wnidzie, rosa oczy wyje”. [...]

Z ksiêgi XII Kochajmy siê

Ledwie s³uchacze mieli czas wyjœæ z zadziwienia,

Znowu muzyka inna –

znów zrazu brzêczenia

Lekkie i ciche,

kilka cienkich strunek jêczy,

Jak kilka much, gdy z siatki wyrw¹ siê pajêczej.

2

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego

Arkusz I

Lecz strun coraz przybywa, ju¿ rozpierzch³e tony

£¹cz¹ siê i akordów wi¹¿¹ legijony, [...]

Przywodz¹ na myœl d³ugie swej wêdrówki lata

Po l¹dach, morzach, piaskach gor¹cych i mrozie,

Poœrodku obcych ludów, gdzie czêsto w obozie

Cieszy³ ich i rozrzewnia³ ten œpiew narodowy.

Tak rozmyœlaj¹c smutnie pochylili g³owy!

Ale je wnet podnieœli, bo mistrz tony wznosi,

Natê¿a, takty zmienia, coœ innego g³osi

I znowu spojrza

³ z góry, okiem struny zmierzy³,

Z³¹czy³ rêce, obur¹cz w dwa dr¹¿ki uderzy³:

Uderzenie tak sztuczne, tak by³o potê¿ne,

¯e struny zadzwoni³y jak tr¹by mosiê¿ne,

I z tr¹b znana piosenka ku niebu wionê³a,

Marsz tryumfalny:

Jeszcze Polska nie zginê³a!...

Marsz D¹browski do Polski! – i wszyscy klasnêli,

I wszyscy: „Marsz D¹browski!” chórem okrzyknêli!

Muzyk, jakby sam swojej dziwi³ siê piosence,

Upuœci³ dr¹¿ki z palców, podniós³ w górê rêce, [...]

A¿ gdy na D¹browskiego starzec oczy zwróci³,

Zakry³ rêkami, spod r¹k ³ez potok siê rzuci³,

„Jenerale, rzek³, Ciebie d³ugo Litwa nasza

Czeka³a – d³ugo, jak my ¯ydzi Mesyjasza,

Ciebie prorokowali dawno miêdzy ludem

Œpiewaki, Ciebie niebo obwieœci³o cudem,

`

¯yj i wojuj, o Ty nasz!... [...]

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz

, Wroc³aw 1989

Temat 2

.

Zanalizuj przedstawion¹ poni¿ej scenê i objaœnij, na czym polega jej

dramatyzm oraz kluczowy charakter w powieœci Granica Zofii Na³kowskiej.

Kiedy wróci³ do domu, by³ ju¿ zmierzch. Tego dnia El¿bieta znowu znalaz³a w swej poczcie

kopertê adresowan¹ pismem maszynowym, a w niej cieniutkie, przeŸroczyste p³atki bibu³y, sczepione

drucian¹ sprz¹czk¹. Linotypowa odbitka by³a zamazana i w wielu miejscach nieczytelna.

By³a sama w domu. Zatrzyma³a siê w miejscu, gdzie rozdar³a kopertê, w jadalni pod oknem,

i

czyta³a stoj¹c. To, co czyta³a, wydawa³o jej siê jakby wymyœlone, zbyt dziwne. […] Gdy jeszcze

sta³a na tym miejscu, przyszed³ Zenon. By³ blady, przez ostatnie dni zaostrzy³ mu siê nos i ko³o ust

zrobi³y dwie fa³dy.

– Co robisz? –

spyta³.

–

Znów s¹ te kartki – powiedzia³a nie pokazuj¹c mu ich zreszt¹. Ale wzi¹³ je ze sto³u sam.

Przegl¹daj¹c niewyraŸny druk, krzywi³ siê, wzrusza³ ramionami, wreszcie cienkie papierki odrzuci³
na

bok. Gniewa³o go, ¿e ona bierze to na serio.

–

Ty siê tym przejmujesz, naturalnie…

Chodzi³ po pokoju i mówi³ rzeczy odpowiadaj¹ce tej sytuacji. Jego œwiadomoœæ organizowa³a

siê b³yskawicznie do obrony. Rzecz by³a w tym, ¿e to nie mog³o byæ prawd¹. Rzecz by³a w tym, ¿eby

w to nie wierzyæ, ¿eby na to nie przystaæ. Byle jakie s³owa wystarczy³y. Nie przerywa³a, pozwoli³a mu

mówiæ, do koñca to ze sob¹ za³atwiæ. Widzia³a, jak przekonywa³ sam siebie, widzia³a, ¿e sz³o mu to

jak z p³atka. Nie czyta³ zreszt¹ tego, z góry wiedzia³, co tam mo¿e byæ. Niechêtnie patrzy³, jak pomiête

kartki wyg³adzi³a i u³o¿y³a znów na stole. Twarz mia³a powa¿n¹ i upart¹. Myœla³a zapewne, ¿e ktoœ to

pisa³ w ukryciu, odbija³ w poœpiechu, ¿e siê ktoœ, robi¹c to, nara¿a³.
–

Jesteœ jeszcze wci¹¿ t¹ sam¹ sentymentaln¹ panienk¹ z ulicy Staszica – mówi³. – Có¿ ty sobie

wyobra¿asz, w czym ty ¿yjesz? Pos³uchaj, co ci powiem. W³aœnie teraz wysz³o na jaw. Wiesz, co siê

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego 3

Arkusz I

sta³o z tym Go³¹bskim, który w swoim czasie doœæ tajemniczo znikn¹³ z waszej sutereny?

Przypominasz sobie mo¿e, by³o takie zabójstwo na Ch¹zebiañskim Przedmieœciu, na tym pustym

placu za hut¹, jeszcze przed moim przyjazdem. Trupa nie rozpoznali wtedy, by³ zupe³nie

zmasakrowany. Dopiero ostatnio wynik³o z zeznañ, ¿e to oni tam siê z nim za³atwili po cichu. To by³

jakiœ ³ajdaczyna zreszt¹. Ale mo¿e i on te¿ mia³ idee, zw³aszcza z pocz¹tku…

–

To ju¿ ostatni – powiedzia³a.

– Jaki ostatni? –

spyta³.

–

Ostatni z tych ludzi spod pod³ogi. Bo pewno wiesz, ¿e ten nieprzytomny, co wczoraj umar³

w szpitalu, to Borbocki.

Uniós³ siê, mówi³ gwa³townie, zmienionym g³osem:
–

Czytam, naturalnie, ¿e czytam wszystko! Inni te¿ czytaj¹. A teraz ka¿dy zrzuca z siebie

odpowiedzialnoœæ. Albo ja wiem, kto pierwszy strzela³? Tego siê nigdy nie wie. Rzecz zawsze tak

samo wygl¹da: t³um jest niewinny, bo chce pracy, my jesteœmy niewinni, bo nie mamy dla nich tej

pracy. A kto jest winny, nie wiem i nie czujê siê w tej chwili doœæ dobrze usposobiony, by to z tob¹

rozwa¿aæ.
– Zenonie –

powiedzia³a – ja wiem, ¿e siê mêczysz. Ale tak nie powinieneœ mówiæ…

–

Wiêc co? – przerwa³. – Wiêc mia³em siê tu daæ zat³uc, dlatego ¿e oni maj¹ idee? Pañstwo jest tak¿e

ide¹. Jest to ostatecznie sposób, w jaki chc¹ byæ ze sob¹ ludzie. To jest zrobione przez ludzi

dla ludzi. Krzycz¹ tu o przemocy, o dyktaturze i wiêzieniach. Czy nie jest œmieszne, ¿e mówi¹ to

w³aœnie oni? A co czyni¹ sami z chwil¹, gdy dorw¹ siê do w³adzy? Robi¹ sobie i wojsko, i policjê,
i

wiêzienie, robi¹ te same rzeczy z innymi nazwami. I przede wszystkim robi¹ pañstwo.

– Zenonie, Zenonie –

przerwa³a z lêkiem – ty nie widzisz tego, ty zapomnia³eœ. Ale wszystko, czego

nie chcia³eœ, jest teraz po tej samej stronie co ty.

Zupe³nie ju¿ spokojnie wyjaœni³: – Je¿eli chcesz, œwiat jest rzecz¹ okropn¹. Dobrze. Œwiat jest

miejscem zbrodni. Tak. To masz wszêdzie, i tu, i tam, wszêdzie na ziemi. Có¿ z tego? Po obu

stronach, po tej i po tamtej, s¹ znowu ludzie, zwyczajni ludzie, chc¹cy tego samego, w³adzy i krwi.
– Ach, nie o to chodzi.
–

Mo¿e mi chcesz znowu coœ powiedzieæ o mi³oœci, któr¹ nale¿y siê rz¹dziæ, o „drugim cz³owieku” –

tak?

By³ teraz znudzony i wynios³y, by³ sztuczny. Stoj¹c przerzuca³ numery gazet, zagl¹da³

tu i ówdzie z ironicznym skrzywieniem.

–

Nie, chodzi o to, ¿e musi coœ przecie¿ istnieæ. Jakaœ granica, za któr¹ nie wolno przejœæ,

za któr¹ przestaje siê byæ sob¹.

– Granica –

mrukn¹³ i wzruszy³ ramionami. – Granica. – Rozeœmia³ siê. – Tobie te¿ nieœwietnie

siê uda³o, gdy raz próbowa³aœ kierowaæ siê wzglêdami na dobro „drugiego cz³owieka”.
–

O czym chcesz mi powiedzieæ? – spyta³a.

Popatrzy³ na zegarek, spieszy³ siê. – Mo¿na byæ tylko tym, czym siê jest, moja droga – nic wiêcej nie

mo¿na.

Przed odejœciem powiedzia³: – Spal to przecie¿, niech siê to nie pl¹cze po mieszkaniu. I ruchem

palców popchn¹³ po stole pomiête kartki maszynopisu.

Zofia Na³kowska, Granica, Warszawa 1982

4

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego

Arkusz I

WYPRACOWANIE

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego 5

Arkusz I

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

6

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego

Arkusz I

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

_______________________________________________

ci¹g dalszy na ostatniej stronie

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

7

Arkusz I

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

BRUDNOPIS

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

8

Egzamin matural

ny z jêzyka polskiego

Arkusz I