2002 MAJ OKE PP IIid 21662

background image



KOD ZDAJ¥CEGO



MPO-P2A1P-021

EGZAMIN MATURALNY

Z JÊZYKA POLSKIEGO

POZIOM PODSTAWOWY

Arkusz II

Czas pracy 80 minut



Instrukcja dla zdaj¹cego

1.

Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 7 stron.

Ewentualny brak nale¿y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u

nadzoruj¹cego egzamin.

2.

Proszê uwa¿nie czytaæ wszystkie polecenia.

3.

Odpowiedzi trzeba zapisaæ czytelnie w miejscu na to

przeznaczonym przy ka¿dym zadaniu.

4.

Proszê pisaæ tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;

nie pisaæ o³ówkiem.

5. Nie wolno

u¿ywaæ korektora.

6.

B³êdne zapisy trzeba wyraŸnie przekreœliæ.

7.

Obok ka¿dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów,

któr¹ mo¿na uzyskaæ za jego poprawne rozwi¹zanie.

8.

Do ostatniej kartki arkusza do³¹czona jest karta odpowiedzi,

któr¹ wype³nia egzaminator.


¯yczymy powodzenia!








ARKUSZ II


MAJ

ROK 2002

















Za rozwi¹zanie

wszystkich zadañ

mo¿na otrzymaæ

³¹cznie 30 punktów

(Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy)

PESEL ZDAJ¥CEGO

Miejsce

na naklejkê

z kodem

(Wpisuje zdaj¹cy przed

rozpoczêciem pracy)

background image

Rozumienie czytanego tekstu


Przeczytaj uwa¿nie tekst, a nastêpnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj w³asnymi s³owami.

Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteœ proszony.

CZ£OWIEK I JEGO RZECZYWISTOŒÆ

1.

By³em niegdyœ na odczycie pewnego wybitnego biologa o stanowisku cz³owieka na ziemi.

Jedn¹ z g³ównych tez odczytu stanowi³o twierdzenie, ¿e cz³owiek zdo³a³ opanowaæ przyrodê
w wy¿szej mierze ni¿ jakikolwiek gatunek zwierz¹t i ¿e na tym w³aœnie polega jego wyj¹tkowe
stanowisko wœród istot ¿ywych na ziemi. Nasunê³o mi siê wówczas pytanie, czy naprawdê ów wy¿szy
stopieñ opanowania przyrody przez cz³owieka, a tym samym jego stosunkowo wiêksza niezale¿noœæ
od tego, co siê dzieje, odró¿nia go w sposób istotny od zwierz¹t. Prawd¹ by³oby to mo¿e tylko wtedy,
gdyby

za podstawê tego przeciwstawienia nale¿a³o wzi¹æ pojêcie cz³owieka okreœlonego jako homo

faber

1

.

2.

Cz³owiek tym siê m.in. odró¿nia od zwierz¹t, ¿e nie tylko opanowuje przyrodê w granicach

bez porównania szerszych, ni¿ to jest dostêpne dla zwierz¹t, a nawet j¹ przekszta³ca i przystosowuje
do swych potrzeb i wymogów, ale nadto –

i w tym le¿y jego rys istotny – ¿e wytwarza now¹

rzeczywistoϾ, quasi-rzeczywistoϾ

2

.

3.

Cz³owiek uprawia ziemiê i hoduje roœliny, stawia domy, buduje drogi lub koleje, reguluje

rzeki itd. Robi¹ to jednak na swój sposób niektóre zwierzêta – bobry, mrówki, termity. Ale cz³owiek
stwarza nadto tego rodzaju przedmioty, jak dzie³a sztuki, teorie naukowe, systemy metafizyczne
lub teologiczne, jêzyki [pisane], jako ró¿ne sposoby utrwalania i przekazywania innym tego, co raz
zosta³o pomyœlane. Hoduj¹c wiêc i przekazuj¹c wiedzê o swej przesz³oœci i o przesz³oœci dzie³
wytworzonych przez przodków, wytwarza rzeczywistoœæ historyczn¹, dziêki której ¿ycie [danego]
pokolenia staje siê dalszym ci¹giem procesów i wypadków historycznych ju¿ dokonanych.
4.

Zapewne, ale wszystko to jest mo¿liwe dopiero dziêki temu, ¿e cz³owiek zdo³a³ opanowaæ

przyrodê i zwyciê¿yæ zwierzêta, które mu zagra¿a³y. Fakt ten co najmniej u³atwi³ cz³owiekowi jego
wytwórczoœæ w zaznaczonym kierunku. Czy mu j¹ w ogóle dopiero umo¿liwi³, to ju¿ nie wydaje siê
takie pewne. Mo¿na bowiem zapytaæ, czy odwrotnie – opanowania przyrody i walki ze zwierzêtami
nie umo¿liwi³ lub przynajmniej nie u³atwi³ fakt, ¿e cz³owiek wytwarza³ pewne przedmioty
nie istniej¹ce przedtem na œwiecie. Wytworzenie narzêdzi sta³o siê w ka¿dym razie momentem
rozstrzygaj¹cym. Narzêdzia te pierwotnie by³y wprawdzie tylko pewnymi przez cz³owieka zastanymi
rzeczami. U¿yte jednak do spe³nienia pewnych czynnoœci, sta³y siê w³aœnie w tej funkcji czymœ
ca³kiem nowym, czego nie by³o przed cz³owiekiem w przyrodzie. Ale istotne jest to, ¿e cz³owiek
nie zadowoli³ siê wytwarzaniem narzêdzi po¿ytecznych, lecz ¿e ju¿ na poziomie okresów
„przedhistorycznych” zacz¹³ wytwarzaæ ró¿ne przedmioty z czysto fizyczno-biologicznego punktu
widzenia zgo³a niepo¿yteczne, a jednak potrzebne dla jego ¿ycia psychicznego, stanowi¹ce nie tylko
objaw wy³adowania siê pewnych jego si³ duchowych, ale zarazem bogac¹ce niezmiernie œwiat.
Ju¿ na ska³ach jaskiñ znajdujemy pierwsze twory malarstwa, i to twory mówi¹ce o ¿ywych potrzebach
artystycznych ich twórców.

5.

WyobraŸmy sobie, ¿e ze œwiata nagle znik³y dzie³a sztuki, teorie naukowe i filozoficzne,

pañstwa, instytucje publiczne i prywatne itd. i ¿e nie moglibyœmy siê w ¿aden sposób dowiedzieæ

1

homo faber

(³ac.) – dos³. cz³owiek zrêczny, rzemieœlnik, majster.

2

quasi-

rzeczywistoœæ (od ³ac. quasi – jakby, na kszta³t) – niby rzeczywistoœæ, jak gdyby rzeczywistoœæ.

2

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

Arkusz II

background image

o tym, co by³o niegdyœ. Czy to, co by pozosta³o, nie by³oby czymœ ubo¿szym i innym? I czy my sami
nie musielibyœmy siê zmieniæ, ¿eby w tym zubo¿onym œwiecie móc ¿yæ? Od dziœ nie czytywalibyœmy
wierszy, nie chadzalibyœmy do teatru, nie s³uchalibyœmy symfonii. Od dziœ nie prowadzilibyœmy
sporów o kierunki i wartoœci literackie, nie spêdzalibyœmy dziesi¹tków nieraz lat ¿ycia
na dokonywaniu ¿mudnych i subtelnych eksperymentów fizykalnych lub innych, nie walczylibyœmy
o tzw. idee, nie czulibyœmy siê w ogóle niczyimi potomkami ani spadkobiercami dóbr i idea³ów
minionych pokoleñ. Znik³yby one wszystkie z naszego widnokrêgu, a wraz z nimi znik³oby to
wszystko, co dobre, piêkne, wznios³e i prawdziwe.
6.

I jakie¿ inne – czy w ogóle ludzkie? – by³oby wówczas nasze ¿ycie. Mo¿e by nawet nam siê

dobrze powodzi³o, mo¿e mielibyœmy wygodniejsze koleje i szybsze samoloty (choæ to jest bardzo
w¹tpliwe, bo czy umielibyœmy i czy moglibyœmy jeszcze zrobiæ to wszystko, nie maj¹c nauki i sztuki
i tych wszystkich „rzeczy”, które

rzekomo maj¹ wychodziæ poza obrêb œwiata realnego?), ale czy

moglibyœmy wówczas ¿yæ jak ludzie? Czy sama obfitoœæ jad³a, zmys³owej rozkoszy i wygody
zdo³a³aby nas na tyle przywi¹zaæ do ¿ycia, i¿by siê op³aci³o nam znosiæ jego trudy, niebezpieczeñstwa
i cierpienia?

7.

Wytworzone przez nas, ludzi, dziedziny sztuki, nauki, prawa, techniki, stworzona przez nas

rzeczywistoœæ dziejowa tak¹ wagê w ¿yciu naszym posiada i tak na jego przebieg wp³ywa, ¿e obcuj¹c
z t¹ quasi-rzeczywistoœci¹, sami pod jej wp³ywem zmieniamy siê, nabieramy nowych cech charakteru,
upodobañ lub wstrêtów, namiêtnoœci i ukochañ. Od dzieciñstwa wrastamy w pewien zastany przez nas
œwiat wytworów ducha ludzkiego. Nim ten œwiat zaczniemy przetwarzaæ i dorzucaæ do niego nowe
dzie³a, on nas otacza i wp³ywa na nas, modeluj¹c nasze cia³o, nasze myœli, uczucia i pragnienia.
On sprawia, ¿e jesteœmy dziedzicami minionych pokoleñ, ¿e nie jesteœmy samotni na œwiecie,
¿e mamy wspólny œwiat wytworów ducha, a przez to i my sami – ludzie z ludŸmi – w mniejszym
lub wiêkszym stopniu zrastamy siê w jeden jakby organizm ludzkoœci. A gdy z kolei sami stajemy siê
twórcami lub wspó³twórcami nowych dzie³ sztuki, praw, idea³ów spo³ecznych czy moralnych,
dziejów, maszyn i przyrz¹dów, wszystko to – jakby we fali wstecznej – na nas samych oddzia³ywa.
¯yjemy przez to w innym œwiecie i my sami inni jesteœmy. Nie tylko dzie³a nasze s¹ naszymi
potomkami, ale w pewnej mierze i my stajemy siê jakby potomkami naszych dzie³ i – raz je
stworzywszy i obcuj¹c z nimi – ju¿ nie umiemy tak ¿yæ i byæ takimi, jakimi byliœmy, gdy ich jeszcze
nie by³o. Bo zmieniamy siê cieleœnie i duchowo pod wp³ywem wytworzonego przez nas œwiata
naszych dzie³. LudŸmi jesteœmy przez to, ¿e ¿yjemy w pewnym sensie ponad stan. Jesteœmy ludŸmi
przez to, ¿e przerastamy warunki biologiczne, w jakich znaleŸliœmy siê, i ¿e na ich pod³o¿u budujemy
nowy, odmienny œwiat.
8.

Lecz zróbmy jeszcze krok jeden, rozstrzygaj¹cy: To, co wartoœci¹ nazywamy: dobro, piêkno,

prawdziwoœæ, sprawiedliwoœæ itd., to nie znajduje siê w owej fizyko-biologicznej podbudowie naszego
ludzkiego œwiata, lecz wystêpuje dopiero w owej przez nas wytworzonej i dla cz³owieka w³aœciwej,
nadbudowanej rzeczywistoœci. Cz³owiek tê rzeczywistoœæ wytwarza najwy¿szym swym wysi³kiem,
nieraz trudem i ofiar¹ ca³ego swego ¿ycia, najwiêkszym wykwitem swej genialnoœci. Dopiero przez to
osi¹ga swe w³aœciwe cz³owieczeñstwo, swe o cz³owieczeñstwie jego stanowi¹ce pos³annictwo: staje
siê cz³owiekiem poœrednicz¹cym pomiêdzy tym, co jest tylko „przyrod¹”, a tym, co on tylko
w przybli¿eniu, jakby w odblasku mo¿e przeczuwaæ w ujawnionych i ucieleœnionych przez siebie
wartoœciach.
9.

Na skraju dwu œwiatów: jednego, z którego wyrasta i który przerasta najwiêkszym wysi³kiem

swego ducha, i drugiego, do którego siê zbli¿a w najcenniejszych swych wytworach, stoi cz³owiek,
w ¿adnym z nich naprawdê nie bêd¹c „w domu”. Chc¹c siê na skraju tym utrzymaæ, pêtany wci¹¿
od nowa przez bezw³ad œwiata fizyko-biologicznego i ograniczany jego natur¹ w swych

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

3

Arkusz II

background image

mo¿liwoœciach, a zarazem czuj¹c jego niedostatek i jego nieodpowiednioœæ do ludzkiej swej istoty,
wydobywa cz³owiek z siebie moc twórczego ¿ycia i otacza siê now¹ rzeczywistoœci¹.
Ta rzeczywistoœæ dopiero ods³ania mu perspektywy na zupe³nie nowe wymiary bytu, ale w tym
nowym, przeczuwanym œwiecie znajduje moce równie mu obce jak œwiat, z którego pochodzi,
i znacznie bardziej go przerastaj¹ce ni¿ to wszystko, do czego on dorosn¹æ potrafi. W tym jego
szczególna rola

na œwiecie, a zarazem ostateczne Ÿród³o jego tragicznej, samotnej walki, jego wielu

przegranych i jego nielicznych, a prawie nigdy nie rozstrzygaj¹cych zwyciêstw.

(

Tekst opracowany na podstawie: Roman Ingarden,

Ksi¹¿eczka o cz³owieku, Kraków 1972

)

Zadanie 1. (1 pkt)

Sformu³uj inaczej pytanie, które nasunê³o siê Ingardenowi w zwi¹zku z odczytem. (akapit 1.)

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 2. (3 pkt)

Jakie 3 zdoby

cze (fakty) wyodrêbniaj¹ cz³owieka ze œwiata przyrody? (akapit 4.)

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 3. (2 pkt)

Co sta³oby siê ze œwiatem i z cz³owiekiem, gdyby znik³y „wytwory ludzkiej dzia³alnoœci”?
Podaj 2 przypuszczenia. (akapity 5., 6.)

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 4. (3 pkt)

Jakie z

naczenia (3) ma dla nas wytworzona przez cz³owieka quasi -rzeczywistoœæ? (akapit 7.)

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

4

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

Arkusz II

background image

Zadanie 5. (2 pkt)

Wyjaœnij twierdzenia: „dzie³a s¹ naszymi potomkami” i my jesteœmy „potomkami naszych

dzie³”. (akapit 7.)
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 6. (1 pkt)

Wyjaœnij zdanie: „LudŸmi jesteœmy przez to, ¿e ¿yjemy w pewnym sensie ponad stan”.
(akapit 7.)
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 7. (1 pkt)

Czêœci¹ której z wyró¿nionych dwóch rzeczywistoœci jest etyka? (akapit 8.)
___________________________________________________________________________

Zadanie 8. (2 pkt)

Jak¹ inn¹ wartoœæ dorzuca autor do klasycznych trzech najwy¿szych wartoœci w akapicie 5.,

a jak¹ w akapicie 8.?
___________________________________________________________________________

Zadanie 9. (1 pkt)

Co jest pos³annictwem cz³owieka? (akapit 8.)
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 10. (3 pkt)

Ludzka egzystencja jest z co najmniej trzech powodów tragiczna. Jakich? (akapit 9.)
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

5

Arkusz II

background image

Zadanie 11. (2 pkt)

Koñcz¹ca tekst refleksja jest optymistyczna czy pesymistyczna? Uzasadnij odpowiedŸ
(odpowiedzi).
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 12. (4 pkt)

Sformu³uj g³ówn¹ tezê ca³ego tekstu, wypisz trzy uzasadniaj¹ce j¹ argumenty oraz zredaguj
wniosek.
teza:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

argumenty:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

wniosek:

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 13. (1 pkt)

Jakie dwa znaczenia ma hodowanie w akapicie 3.?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

6

Egzamin maturalny z

jêzyka polskiego

Arkusz egzaminacyjny II

background image

Zadanie 14. (2 pkt)

W akapicie 5. znajdŸ i nazwij trzy ró¿ne œrodki jêzykowe, s³u¿¹ce wzmocnieniu perswazji
(przekonywaniu).

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Zadanie 15. (2 pkt)

Kto z kim (czyli reprezentanci jakich kierunków naukowych) spiera siê w tym tekœcie?

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

Egzamin maturalny z jêzyka polskiego

7

Arkusz II


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2002 MAJ OKE PP I ODP(1)
2002 MAJ OKE PP III KRYTERIA OCENIANIA
2002 MAJ OKE PP II
2002 MAJ OKE PP Iid 21660
2002 MAJ OKE PP I
2002 MAJ OKE PP III ODP
2002 MAJ OKE PP TRS
2002 MAJ OKE PP TRS
2002 MAJ OKE PP TRS
2011 MAJ OKE PP IIid 27466
2002 MAJ OKE PP TRS
2002 MAJ OKE PP I ODP(1)
2002 MAJ OKE PP III KRYTERIA OCENIANIA

więcej podobnych podstron