Karabin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.

Karabin -

broń strzelecka

indywidualna, długa, z

gwintowaną

lufą

. Lufa karabinu posiada

dwie lub więcej bruzd tworzące gwint, którego celem jest nadanie ruchu obrotowego
wystrzeliwanemu

pociskowi

. Moment obrotowy

pocisku

stabilizuje go w locie i zmniejsza

wpływ oporów aerodynamicznych, które mogłyby spowodować zejście pocisku z toru lotu.
Konsekwencją stabilizacji ruchem obrotowym jest lepsza skuteczność, celność, zasięg
skuteczny pocisku, od uzyskiwanego przez broń z lufami pozbawionymi gwintu, takimi jak

muszkiety

czy

strzelby

.

Początkowo karabiny były bronią przeznaczoną dla strzelców wyborowych, ponieważ
piechota nastawiona była bardziej na wielką siłę ognia jaką zapewniały muszkiety
wystrzeliwujące okrągłe pociski o kalibrze do .60". Angielski matematyk

Benjamin Robins

doszedł do wniosku, że wydłużony pocisk o takiej samej masie i energii kinetycznej jak
kulisty pocisk muszkietowy będzie leciał stawiając mniejszy opór w powietrzu. Innowacyjne
prace Robinsa i innych badaczy zostały zaakceptowane w końcu osiemnastego stulecia.

W połowie XIX wieku, ponieważ technika była już wystarczająco rozwinięta,

Brown Bess

zastąpił dotychczasowe karabiny nowymi, zazwyczaj jednostrzałowymi, ładowanymi

odtylcowo

, przystosowanymi do strzelania z celowaniem (nie tak jak wcześniejsze strzelanie z

muszkietu) przez pojedynczego żołnierza. Na początku XX wieku karabiny były bardzo
długie - karabin

Martini-Henry

wz. 1890 z nałożonym

bagnetem

miał ponad 1,80 metra

długości - zapotrzebowanie na krótszą broń dla

kawalerzystów

doprowadziło do skrócenia

karabinów i powstania

karabinków

. Później również karabiny dla piechoty uległy skróceniu.

Tak jak obecnie, karabiny były wyposażone w pasy do noszenia po przerzuceniu przez ramię.

Większość karabinów jest bronią palną, ale w tym samym okresie zdarzały się także karabiny
na sprężone powietrze. Broń tego typu przetrwała do czasów obecnych jako popularna

wiatrówka

, używana raczej do strzelania sportowego niż jako broń bojowa.

Niektórzy producenci produkują także strzelby z gwintowaną lufą, lub gwintowane

czoki

(wymienne lufy) do nich, które są przystosowane do strzelania amunicją kulową ołowianą np.
typu

Brenneke

. Chociaż broń taka niewiele różni się od XVIII-wiecznej, jest klasyfikowana

jako strzelba, a nie karabin. Broń taka zresztą występuje raczej rzadko.

1

1 Historia

1.1 Historia powstania
1.2 Historia użycia

2 Dane techniczno – taktyczne karabinów powtarzalnych

3 Zobacz też:

Historia

Historia powstania

Muszkiety były gładkolufową bronią strzelającą

pociskami

ołowianymi w kształcie kuli

wystrzeliwanymi z relatywnie niską prędkością. Ze względu na wysokie koszty związane z
dokładnym wykonaniem takiej broni, amunicja miała nieco mniejszy

kaliber

niż średnica

wewnętrzna lufy. Geneza nadawania ruchu obrotowego pociskowi jest dość trudna do
określenia. Początki sięgają piętnastego wieku, kiedy to łucznicy zauważyli, że skręcenie
lotek strzały które wymuszało jej ruch obrotowy, zwiększa prawdopodobieństwo celnego
strzału. Na początku strzelanie z muszkietów powodowało powstawanie dużej ilości dymu i
sadzy osadzającej się wewnątrz lufy, która musiała być często czyszczona. Prawdopodobnie
ładowanie pocisku do lufy zanieczyszczonej sadzą powodowało powstawanie rowków w
warstwie sadzy, które pełniły rolę podobną do gwintu i powodowały zwiększenie precyzji
strzału. Jest to jednak tylko przypuszczenie. Prawdziwe gwintowanie lufy rozpoczęło się w
połowie XV wieku, jednak konieczna precyzja potrzebna do efektywnej produkcji seryjnej nie
pozwalała na wyposażenie piechoty w taką broń jeszcze przez kolejne 250 lat.

Niektóre późniejsze karabiny posiadały

lufy poligonalne

z gwintem w postaci skręconego

wielokąta

. Specjalne pociski do tych karabinów również miały taki kształt dopasowany do

lufy, dzięki czemu podczas strzału uzyskiwały stabilizujący moment obrotowy. Była to broń
raczej dużego kalibru, a amunicja wciąż nie była ściśle dopasowana do przewodu lufy.
Przeprowadzono wiele eksperymentów z lufami o różnych kształtach gwintu, jak i kąta obrotu
pocisku w lufie. Chociaż poligonalny zarys gwintu jest dość niezwykły, przetrwał jednak do
czasów dzisiejszych i jest stosowany także w obecnie produkowanym pistolecie

Glock

.

Rozwiązania te zostały jednak stopniowo zastąpione przez cylindryczne lufy z gwintem w
postaci wyciętych spiralnych rowków. Innowacja ta wyprzedziła nieznacznie wprowadzenie
do produkcji masowej broni ładowanej odtylcowo, ponieważ wpychanie ładunku wraz z
pociskiem od przodu gwintowanej lufy było niepraktyczne i uciążliwe. W niektórych
systemach próbowano rozwiązać ten problem przez wprowadzenie pocisków

podkalibrowych

,

2

których średnica zwiększała się podczas strzału. Jednym z najsłynniejszych tego typu
rozwiązań był system Minié, polegający na zastosowaniu stożkowego pocisku z wydrążeniem
wewnątrz, które powodowało rozszerzenie się pocisku i wpasowanie go w bruzdy gwintu lufy
podczas strzału. Najsławniejsze karabiny systemu Minié to U.S. Springfield i brytyjski
Enfield, które odegrały znaczącą rolę w amerykańskiej

wojnie secesyjnej

.

Pocisk wchodząc do lufy i pokonując opory związane z wcięciem się w gwint lufy oraz opory
tarcia, powoduje zużywanie się lufy oraz jej szybkie nagrzewanie się. Z tego powodu

karabiny

maszynowe

wyposażone są w wymienne lufy, które mogą być szybko zmienione w celu ich

ochłodzenia po wystrzeleniu kilkuset pocisków. Ponieważ utwardzone pociski
przeciwpancerne zużywają lufę jeszcze szybciej, pokrywa się je miększym metalem lub

teflonem

. Obecnie produkowane pociski są najczęściej pokrywane miedzią, co zapewnia ten

sam efekt.

Przez cały XIX wiek pocisk ewoluował stając się stopniowo coraz mniejszy i lżejszy. W

1910

standardowe pociski tępołukowe zostały zastąpione przez spiczaste (ostrołukowe) pociski,
charakteryzujące się zwiększonym zasięgiem i siłą przebicia. Budowa

naboju

również uległa

ewolucji od papierowej tuby zawierającej

proch czarny

i kulisty pocisk do łuski mosiężnej z

integralną spłonką i zaciśniętym w szyjce łuski pociskiem. Czarny proch również został
zastąpiony kordytem i innymi bezdymnymi mieszaninami

ładunków miotających

, które

umożliwiają uzyskanie większych prędkości pocisku niż z wykorzystaniem prochu czarnego.

Karabiny były początkowo bronią jednostrzałową,

odprzodową

. W XVIII wieku

skonstruowano

broń ładowaną odtylcowo

, która umożliwiała strzelcowi na przeładowanie jej

bez narażania się na ogień wroga, jednak niedokładne wykonanie, wady fabryczne i trudności
w produkcji szczelnej amunicji uniemożliwiły jej szerokie rozpowszechnienie. W XIX wieku

karabiny powtarzalne

z

zamkiem dźwigniowym

, typu

pump-action

lub

ślizgowo-obrotowym

stały się standardem, a ich szybkostrzelność stale wzrastała przy jednoczesnym zwiększeniu
niezawodności broni i zmniejszeniu ilości zacięć przy ładowaniu. Problem szczelności zamka
został rozwiązany przez zastosowanie mosiężnych łusek nabojów, które rozszerzając się
podczas strzału skutecznie uszczelniały komorę nabojową. Opracowany przez

Paula Mausera

w końcu XIX stulecia karabin z zamkiem iglicowym z pięcionabojowym magazynkiem, ze
względu na swą niezawodność stał się światowym standardem karabinu i pozostał nim przez
czas trwania obu wojen światowych i później. Karabin Mausera był zbliżony konstrukcyjnie
do brytyjskiego 10-strzałowego

Lee-Enfield

i amerykańskiego

karabinu Springfielda wz.

1903

.

Pojawienie się

karabinu maszynowego

, broni o bardzo dużej sile ognia, oraz

artylerii

z

gwintowanymi lufami spowodowało zmianę sposobu walki na pozycyjną polegającą na tym,
że żołnierze wyposażeni w karabiny i karabiny maszynowe bronili swoich pozycji w

okopach

.

Koszmar

Wielkiej Wojny

był najlepszym sprawdzianem i potwierdzeniem wartości karabinu

jako broni. Przed

drugą wojną światową

bronią konkurującą z karabinem stał się

pistolet

maszynowy

, strzelający

nabojem pistoletowym

. Jego zaletą było duże natężenie ognia, lecz

ograniczeniem był niewielki zasięg skuteczny, kilkakrotnie mniejszy od karabinu i słaba
celność. W celu zwiększenia zwartości i poręczności karabinów, w okresie międzywojenneym
niektóre armie wyposażyły piechotę w całości krótsze

karabinki

, a inne zmniejszyły długość

3

karabinów. Dla zwiększenia szybkostrzelności karabinu, wprowadzono w niektórych krajach
karabiny

samopowtarzalne

, lecz jedynie w USA stały się standardową bronią piechoty (

M1

Garand

). Przez połączenie najlepszych cech karabinu (doność i celność) oraz pistoletu

maszynowego (szybkostrzelność i większa poręczność), podczas II wojny światowej narodził
się

karabinek szturmowy

(karabinek automatyczny), strzelający

nabojem pośrednim

,

najbardziej znaczące osiągnięcie techniczne w dziedzinie broni w XX wieku. Pierwszym
karabinkiem automatycznym był niemiecki

MP43

(StG-44), następnie po wojnie pojawiły się

inne konstrukcje tego typu, najbardziej znana:

karabinek AK

Pomimo to, aż do początkowych lat XX wieku nie odnotowano znaczącego postępu w
konstrukcji karabinów na rynek cywilny. Nowoczesne karabiny myśliwskie posiadają łoża i
kolby wykonane z materiałów kompozytowych, oraz bardziej zaawansowane układy tłumienia
odrzutu, ale w zasadzie jest to taka sama broń jak ta z 1910 roku. Wiele nowoczesnych

karabinów wyborowych

sięga swoim rodowodem ponad sto lat wstecz, np. rosyjski pocisk

kalibru 7,62 mm, używany min. do

karabinu wyborowego Dragunowa (SWD)

wywodzi się z

roku

1891

.

Podczas

drugiej wojny światowej

po raz pierwszy użyto na tak dużą skalę karabinów

samopowtarzalnych i półautomatycznych. Wraz z opracowywaniem coraz lżejszych,
prostszych i bardziej niezawodnych mechanizmów karabinów maszynowych, karabiny
automatyczne i karabinki szturmowe stały się normą.

Historia użycia

Muszkiety były używane do szybkiego, niecelowanego strzelania salwami. Karabiny były
początkowo wykorzystywane tylko przez

strzelców wyborowych

. Na początku XX wieku

żołnierze byli ćwiczeni w precyzyjnym strzelaniu na długie dystanse przy użyciu amunicji o
dużej mocy. Karabiny

Lee-Enfielda

i kilka innych używanych podczas I wojny światowej były

wyposażone w specjalny celownik do "strzelania seriami" na odległość do jednej mili.
Trafienie do celu na taką odległość pojedynczym strzałem było mało prawdopodobne, ale
pluton żołnierzy strzelających raz za razem mógł wywołać efekt podobny do ostrzału
artyleryjskiego. Jednakże doświadczenia I wojny światowej pokazały, że ogień na duże
odległości najlepiej pozostawić artylerii i karabinom maszynowym.

W czasie drugiej wojny światowej postanowiono zastąpić karabiny/karabinki i pistolety
maszynowe bronią uniwersalną, która pełniłaby funkcję zarówno tego pierwszego, jak i
drugiego. Należało do tego celu opracować nowy rodzaj amunicji. Nabój musiał być na tyle
słaby, ażeby podczas walki na bliskim, czy średnim dystansie odrzut podczas strzelania
ogniem ciągłym, tudzież krótkimi seriami, nie uniemożliwiał prowadzenia celnego ognia do

4

przeciwnikia. Z drugiej jednak strony, nabój musiał być na tyle silny, żeby pocisk wystrzelony
z dalszej odległości doleciał do celu i skutecznie go raził. Tak powstał nowy rodzaj amunicji -
amunicja pośrednia, której moc była gdzieś pomiędzy mocą amunicji pistoletowej i
karabinowej, przy czym bliżej było jej do tej drugiej. Pierwsze karabinki szturmowe, bo tak
nazywa się broń automatyczną (podwójnego działania)strzelającą nabojem pośrednim,
powstały jeszcze przed drugą wojną światową. Broń tego typu była bardzo wygodna w użyciu.
Podczas starcia na niedużej odległości (do 100m) strzelec ustawiał za pomocą specjalnego
przełącznika rodzaj ognia na ciągły. Wtedy broń służyła mu jako pistolet maszynowy,
doskonale nadawała się do oczyszczania pomieszczeń i "omiatania" okolic celu. Kiedy
dochodziło do starcia na dalszych odległościach (do 500-600m), strzelec przełączał rodzaj
ognia na pojedynczy. Wtedy broń pełniła rolę karabinu samopowtarzalnego.

W połowie lat siedemdziesiątych zostały opublikowane badania statystyczne (na podstawie
analiz pozbieranych po obu wojnach światowych, wojnie koreańskiej, wietnamskiej oraz
innych) poświęcone rzeczywistym dystansom na jakie prowadzi się ogień z karabinów oraz
karabinów maszynowych. Okazało się, że 96% strzelań z broni indywidualnej (karabinu)
odbywała się na dystnasie do 400 metrów. Innymi słowy wykorzystanie silniej amunicji
karabinowej mijało się z celem. Zwłaszcza, że takie naboje były cięższe, broń nimi zasilana
miała większe wymiary oraz masę. Stało się to impulsem na Zachodzie do przejścia na
amunicję pośrednią. Pojawiły się wówczas tak znane konstrukcje, jak karabinek FA MAS czy
Steyr AUG.

Współczesna broń strzelecka piechoty jest przestrzelana na odległość do 300 metrów, a
żołnierze są ćwiczeni w celnym strzelaniu na taką właśnie odległość.

Precyzyjne, długodystansowe prowadzenie ognia stało się domeną strzelców wyborowych
nazywanych

snajperami

i entuzjastów strzelania do celu. Nowoczesny karabin snajperski jest

zdolny do precyzyjnego strzału z dokładnością większą niż jedna minuta kątowa. Bardzo
interesującym rozwiązaniem na polu karabinów wyborowych był wielkokalibrowy karabin
wyborowy strzelający amunicja kalibru 0.50 cala (12,7 mm), chociaż broń ta występuje także
w innych kalibrach.

Barrett M82A1

jest prawdopodobnie najpopularniejszym karabinem

wyborowym kalibru 0.50", chociaż jest używany głównie do niszczenia wyposażenia wroga
niż celów żywych. Dzieje się tak dlatego, ponieważ istnieje przekonanie, że pocisk kalibru
0.50" jest "zbyt prymitywny" do precyzyjnego strzelania. Wielu strzelców wyborowych wciąż
podtrzymuje zdanie, że

karabin powtarzalny

strzelający amunicją kalibru 7,62 mm jest

jedynym prawdziwym karabinem wyborowym, pomimo faktu, że w powszechnym użyciu
pozostają również konstrukcje samopowtarzalne, takie jak

SWD

,

PSG-1

, M21,

KAC SR25

etc.

Wywodzące się z międzywojennych eksperymentów z

karabinem p-panc.

, nowoczesne

karabiny dużego kalibru uzyskały akceptację po roku

1980

jako broń służąca do niszczenia

wyposażenia i siły żywej na odległość

mili

lub większej.

Dane techniczno – taktyczne

karabinów powtarzalnych

5

Wzór broni

(państwo)

Kaliber

(mm)

Długość

broni

(mm)

Długość

lufy (mm)

Masa

broni

(kg)

Prędkość

pocz. poc.

(m/s)

Pojemność

magazynka

Arisaka

wz. 05

(

Japonia

)

6,5

1270

789

4,3

730

5

Arisaka

wz.

99/1939 (

Japonia

)

7,7

1140

654

3,96

734

5

Berthier

wz. 07/15

– 16 (

Francja

)

8,0

1306

800

3,8

701

3 i 5

Enfield

wz. 14

(

Wielka Brytania

)

7,7

1180

640

4,2

725

5 i 10

Krag-Jorgensen

wz.

89 (

Dania

)

8,0

1330

836

4,25

620

5

Krag-Jorgensen

(

Dania

)

6,5

1260

763

4,0

730

5

Label

wz. 86/93

(

Francja

)

8,0

1300

800

4,2

710

8

Mannlicher

wz. 90

(

Austro-Węgry

)

8,0

1281

765

4,4

620

5

Mannlicher

wz. 93

(

Rumunia

)

6,5

1229

725

4,0

740

5

Mannlicher

wz. 95

(

Austro-Węgry

)

8,0

1227

765

3,65

620

5

Mannlicher

wz. 95

(

Holandia

)

6,5

1287

790

4,3

745

5

Mannlicher-

Carcano

wz. 91

(

Włochy

)

6,5

1280

780

3,9

700

6

Mannlicher-Mauser

wz. 88 (

Niemcy

)

7,92

1245

740

3,8

645

5

Mannlicher-

Schonauer

wz. 03

(

Grecja

)

6,5

1225

725

3,8

678

5

Mauser

wz. 89

(

Belgia

)

7,65

1277

779

3,9

600

5

Mauser

wz. 90

(

Turcja

)

7,65

1235

740

3,9

652

5

Mauser

wz. 93

(

Hiszpania

)

7,0

1235

736

4,0

710

5

Mauser

wz. 94

(

Szwecja

)

6,5

1260

687

3,9

730

5

Mauser

wz. 98

(

Niemcy

)

7,92

1250

740

4,1

895

5

Mauser

wz. 98A

(

Polska

)

7,92

1250

740

4,4

845

5

Mauser

wz. 04

(

Portugalia

)

6,5

1220

740

4,0

710

5

Mauser

wz. 05

(

Turcja

)

7,65

1235

740

3,9

850

5

Mosin

wz. 91

(

Rosja

)

7,62

1288

800

4,3

685

4 + 1

6

Mosin

wz. 91/30

(

ZSRR

)

7,62

1227

730

4,1

865

5

Schmidt-Rubin

wz.

89/96 (

Szwajcaria

)

7,5

1302

780

4,2

620

12

Springfield

wz.

03/17 (

USA

)

7,62

1100

610

3,9

855

5

Ross

wz. 14

(

Kanada

)

7,0

1320

711

3,6

628

5

Zobacz też:

bagnet

,

bullpup

,

Colt

,

karabin Bakera

,

karabin Brunswick

,

karabin Lee-Enfielda

,

karabin M1

,

karabin Marlina

,

karabin Martini-Henry

,

karabin powtarzalny

,

karabin Sharpsa

,

karabin

Springfielda

,

karabinek szturmowy

,

karabin Winchestera

,

karabin wyborowy

,

M1 Garand

,

Mauser

,

muszkiet

,

pistolet

,

strzelec wyborowy

.

7