Kierowca ci
ą
gnika siodłowego
(833202)
Operatorzy i monterzy maszyn i urz
ą
dze
ń
2
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru
krajowych
standardów
kompetencji
zawodowych
wymaganych
przez
pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1
Krajowy standard kompetencji zawodowych
Kierowca ci
ą
gnika siodłowego (833202)
© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
Kopiowanie i rozpowszechnianie mo
ż
e by
ć
dokonane za podaniem
ź
ródła
ISBN 978-83-7951-000-9 (cało
ść
)
ISBN 978-83-7951-294-2 (294)
Nakład 1000 egz.
Publikacja bezpłatna
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99
e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Pa
ń
stwowego Instytutu Badawczego
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65
e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl
3
Spis tre
ś
ci
1. Dane identyfikacyjne zawodu .............................................................
4
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach ...
4
1.2. Notka metodologiczna i autorzy ................................................
4
2. Opis zawodu ..........................................................................................
6
2.1. Synteza zawodu .......................................................................
6
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst
ę
powania
zawodu ....................................................................................
6
2.3.
Ś
rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz
ę
dzia pracy,
zagro
ż
enia, organizacja pracy) ................................................
7
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwska-
zania do wykonywania zawodu ................................................
7
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb
ę
dne do podj
ę
cia pracy
w zawodzie ...............................................................................
8
2.6. Mo
ż
liwo
ś
ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji
kompetencji ...............................................................................
8
2.7. Zadania zawodowe ...................................................................
9
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych.............................................. 10
2.9. Relacje mi
ę
dzy kompetencjami zawodowymi a poziomem
kwalifikacji w ERK/PRK ............................................................. 10
3. Opis kompetencji zawodowych .......................................................... 11
3.1. Wykonywanie usług przewozowych Kz1 .................................. 11
3.2. Kierowanie ci
ą
gnikiem siodłowym Kz2 .................................... 12
3.3. Kompetencje społeczne KzS ................................................... 14
4. Profil kompetencji kluczowych ............................................................ 15
5. Słownik .................................................................................................. 16
4
1. Dane identyfikacyjne zawodu
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach
Według Klasyfikacji zawodów i specjalno
ś
ci na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010):
833202 Kierowca ci
ą
gnika siodłowego
Grupa wielka 8 – Operatorzy i monterzy maszyn i urz
ą
dze
ń
(w Mi
ę
dzynaro-
dowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 – poziom 3).
Grupa elementarna 8332 – Kierowcy samochodów ci
ęż
arowych (w Mi
ę
-
dzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie
8332 Heavy truck and lorry drivers).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalno
ś
ci (PKD 2007):
Sekcja H. Transport i gospodarka magazynowa. Dział 49. Transport l
ą
do-
wy oraz transport ruroci
ą
gowy, Grupa 49.4. Transport drogowy towarów
oraz działalno
ść
usługowa zwi
ą
zana z przeprowadzkami.
1.2. Notka metodologiczna i autorzy
Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy
ź
ródeł
(akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi
ę
dzynarodowe) oraz głównie wyników bada
ń
analitycznych na 18 stanowiskach pracy w 6 przedsi
ę
biorstwach (du
ż
e – 1,
ś
rednie
– 3, małe – 2, w tym 1 – produkcyjne, 4 – usługowe, 1 – produkcyjno-usługowe)
przeprowadzonych w marcu 2013 r.
Zespół Ekspercki:
•
Mariusz Szyma
ń
czak – Zespół Szkół Samochodowych w Radomiu,
•
Jerzy Gorgo
ń
– ITS A. Michalczewski w Radomiu,
•
Mariusz Rolnik – ZTE RADOM, Sp. z o.o. w Radomiu,
•
Janusz Figurski – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.
Ewaluatorzy:
•
Artur Pietraszek – MODO-TRANS w Mszczonowie,
•
Leszek Kucharski – „Vis a vis” w Radomiu.
Recenzenci:
•
Grzegorz Kaczor – Serwis IVECO we Wsoli,
•
Janusz Górny – Zespół Szkół Technicznych w Mikołowie.
5
Komisja Bran
ż
owa (zatwierdzaj
ą
ca):
•
Tadeusz Wilk (przewodnicz
ą
cy) – Zrzeszenie Mi
ę
dzynarodowych Przewo
ź
-
ników Drogowych w Polsce w Warszawie,
•
Mieczysław Marosz – Polska Izba Gospodarcza Transportu Samochodo-
wego i Spedycji w Warszawie,
•
Zenon Kopy
ś
ci
ń
ski – Niezale
ż
ny Zwi
ą
zek Zawodowy Kierowców w Prusz-
kowie.
Data zatwierdzenia:
•
11.10.2013 r.
6
2. Opis zawodu
2.1. Synteza zawodu
Kierowca ci
ą
gnika siodłowego prowadzi pojazdy samochodowe, z wyj
ą
t-
kiem autobusów, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczaj
ą
cej 3,5 tony,
przeznaczone do transportu drogowego, przewo
żą
c nimi ró
ż
nego rodzaju ła-
dunki w komunikacji krajowej i zagranicznej.
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary wyst
ę
powania zawodu
Podstawowym wymaganiem wykonywania zawodu kierowcy ci
ą
gnika sio-
dłowego jest posiadanie prawa jazdy kategorii C lub C+E, aktualnych bada
ń
lekarskich i psychologicznych o braku przeciwwskaza
ń
odpowiednio zdrowot-
nych i psychologicznych do kierowania pojazdami oraz uzyskanie kwalifikacji
wst
ę
pnej lub kwalifikacji wst
ę
pnej przy
ś
pieszonej i uko
ń
czenie szkolenia okre-
sowego. Głównym celem pracy kierowcy ci
ą
gnika siodłowego jest bezpieczny
transport przewo
ż
onych ładunków. Dlatego kierowca musi doskonale zna
ć
i stosowa
ć
przepisy prawa o ruchu drogowym, przepisy dotycz
ą
ce czasu pracy
i odpoczynku kierowców oraz zna
ć
budow
ę
i kontrolowa
ć
stan techniczny kie-
rowanego zestawu pojazdów. Kierowca powinien przed jazd
ą
wykona
ć
pod-
stawowe czynno
ś
ci obsługi pojazdu w celu zapewnienia bezpiecznej jazdy. Do
czynno
ś
ci tych nale
ż
y: przygotowanie miejsca pracy oraz sprawdzenie stanu
paliwa i płynów eksploatacyjnych, stanu technicznego ogumienia, stanu o
ś
wietle-
nia samochodu, sygnalizacji d
ź
wi
ę
kowej samochodu, skuteczno
ś
ci działania
hamulców i wyposa
ż
enia dodatkowego warunkuj
ą
cego bezpieczne wykonywanie
zada
ń
przewozowych oraz zabezpieczanie ładunku przed przemieszczaniem si
ę
.
Dba o bezpiecze
ń
stwo własne, przewo
ż
onych ładunków oraz innych u
ż
ytkowni-
ków drogi. Prowadzi dokumentacj
ę
jazdy w zakresie realizacji zada
ń
przewozo-
wych. Zabezpiecza samochód przed kradzie
żą
, uruchomieniem i u
ż
yciem przez
osoby niepowołane. Uczestnicz
ą
c w ruchu drogowym, kierowca ci
ą
gnika siodło-
wego jest zobowi
ą
zany do udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków dro-
gowych. Przewozi ładunki na wyznaczonych trasach w komunikacji krajowej
i mi
ę
dzynarodowej. Nadzoruje prawidłowo
ść
rozmieszczenia ładunku na ci
ą
gniku
siodłowym i naczepie, tak aby nie dochodziło do przeci
ąż
enia poszczególnych osi
pojazdu, dopilnowuje wła
ś
ciwego zabezpieczenia ładunku lub sam dokonuje
czynno
ś
ci załadunku i rozładunku oraz jego zabezpieczenia. W uzgodnieniu
z pracodawc
ą
i/lub nadawc
ą
dokonuje nadzoru nad załadunkiem i rozładun-
kiem towarów lub sam wykonuje te czynno
ś
ci. Zna zasady i warunki załadunku
oraz przewozu okre
ś
lonych rodzajów ładunków, np. ładunków niebezpiecz-
nych, płynów, gazów, artykułów spo
ż
ywczych itp. Załatwia czynno
ś
ci admini-
stracyjne, w szczególno
ś
ci zwi
ą
zane z załadunkiem i rozładunkiem towarów,
odprawami granicznymi, celnymi, sanitarnymi oraz wypełnia i przechowuje
dokumentacj
ę
zwi
ą
zan
ą
z przewo
ż
onym ładunkiem.
7
2.3.
Ś
rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz
ę
dzia
pracy, zagro
ż
enia, organizacja pracy)
Miejscem pracy kierowcy ci
ą
gnika siodłowego jest kabina ci
ą
gnika siodłowe-
go lub zespołu ci
ą
gnik/naczepa. Podczas wykonywania zada
ń
zawodowych
kierowca ci
ą
gnika siodłowego kontaktuje si
ę
z klientami. Kierowca ci
ą
gnika sio-
dłowego zobowi
ą
zany jest do dokumentowania swojego czasu pracy, co wymu-
sza na nim znajomo
ść
obsługi urz
ą
dze
ń
do tego celu przeznaczonych. Wykonu-
j
ą
c usługi przewozowe powinien umie
ć
odczytywa
ć
informacje zawarte na ma-
pach drogowych lub powinien obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia słu
żą
ce do nawigacji sa-
mochodowej. Kierowca ci
ą
gnika siodłowego w swojej pracy nara
ż
ony jest na
zanieczyszczenia spalinami, hałas i drgania, za
ś
wykonywanie jej głównie
w pozycji siedz
ą
cej mo
ż
e powodowa
ć
przewlekłe choroby narz
ą
du ruchu. Ko-
nieczno
ść
pracy w dzie
ń
i w nocy mo
ż
e doprowadzi
ć
do zaburze
ń
widzenia.
Pracuje w zmiennych warunkach pogodowych. Praca kierowcy ci
ą
gnika siodło-
wego mo
ż
e by
ć
nadzorowana, prowadzona w systemie zmianowym, wykonywa-
na indywidualnie lub w zespole kierowców. Prac
ę
mo
ż
e wykonywa
ć
na rzecz
pracodawcy b
ą
d
ź
prowadzi
ć
własn
ą
działalno
ść
gospodarcz
ą
, po uzyskaniu
odpowiednich uprawnie
ń
. Kierowca ci
ą
gnika siodłowego mo
ż
e by
ć
zatrudniony
na ró
ż
nych stanowiskach zwi
ą
zanych z usługami transportowymi, tj.: kierowca
samochodu osobowego, kierowca samochodu dostawczego czy kierowca pojaz-
du ci
ęż
arowego.
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu
Kierowca ci
ą
gnika siodłowego powinien posiada
ć
sprawno
ś
ci sensomoto-
ryczne obejmuj
ą
ce ostro
ść
wzroku, rozró
ż
nianie barw, widzenie stereoskopowe
umo
ż
liwiaj
ą
ce ocen
ę
odległo
ś
ci, dobre widzenie o zmierzchu, koordynacj
ę
wzrokowo-ruchow
ą
. Dodatkowo wymaga si
ę
szybkiego refleksu, spostrzegaw-
czo
ś
ci, koncentracji i podzielno
ś
ci uwagi, a tak
ż
e umiej
ę
tno
ś
ci pracy w warun-
kach monotonnych oraz wytrzymało
ś
ci na długotrwały wysiłek. Praca w tym
zawodzie wymaga odporno
ś
ci emocjonalnej, samokontroli oraz łatwo
ś
ci nawi
ą
-
zywania kontaktów, wytrwało
ś
ci i odpowiedzialno
ś
ci. Wskazane s
ą
równie
ż
zainteresowania techniczne oraz gotowo
ść
podporz
ą
dkowania si
ę
przepisom.
Główne schorzenia stanowi
ą
ce przeciwwskazania do wykonywania zawodu
kierowcy ci
ą
gnika siodłowego to: cukrzyca, padaczka, daltonizm, wady wzroku
niepoddaj
ą
ce si
ę
korekcie przy pomocy szkieł optycznych, wady słuchu, choro-
by układu kr
ąż
enia, choroby ograniczaj
ą
ce sprawno
ść
ruchow
ą
ko
ń
czyn, prze-
wlekłe choroby układu oddechowego, przewlekłe choroby skóry r
ą
k.
8
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb
ę
dne do podj
ę
cia
pracy w zawodzie
Przepisy nie okre
ś
laj
ą
minimalnego wykształcenia dla kierowcy ci
ą
gnika
siodłowego, jednak
ż
e preferowana jest zasadnicza szkoła zawodowa kształc
ą
-
ca w zawodach: 723103 Mechanik pojazdów samochodowych, 771203 Elek-
tromechanik pojazdów samochodowych lub uko
ń
czony kurs nauki jazdy na
prawo jazdy kategorii C+E. Musi posiada
ć
prawo jazdy kategorii C+E lub,
w przypadku kierowania zespołem pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczaj
ą
cej 12 t, prawo jazdy kategorii C1+E. Obowi
ą
zkowe jest uko
ń
-
czenie kursu kwalifikacji wst
ę
pnej, a w dalszej pracy wymagane s
ą
za
ś
wiadcze-
nia o udziale w szkoleniach okresowych, uko
ń
czonych kursach specjalistycznych
oraz kursach zwi
ą
zanych z przewozem ładunków specjalnych, na przykład: nie-
bezpiecznych – ADR, nienormatywnych, przewozu ładunków łatwo psuj
ą
cych si
ę
,
ż
ywych zwierz
ą
t itp. organizowanych przez stowarzyszenia i inne organizacje bran-
ż
owe lub wyspecjalizowane szkoły i o
ś
rodki szkoleniowe. Do pracy w transporcie
mi
ę
dzynarodowym niezb
ę
dna jest znajomo
ść
j
ę
zyka obcego w stopniu pod-
stawowym (komunikatywnym).
2.6. Mo
ż
liwo
ś
ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji
Kierowca ci
ą
gnika siodłowego mo
ż
e podejmowa
ć
prac
ę
w przedsi
ę
bior-
stwach transportu lokalnego, dalekobie
ż
nego krajowego i mi
ę
dzynarodowego.
Uczestnicz
ą
c w szkoleniach i kursach specjalistycznych z zakresu technik
prowadzenia pojazdów samochodowych, aktualizuje i rozszerza swoje umiej
ę
t-
no
ś
ci. Mo
ż
liwe jest podj
ę
cie pracy w tym zawodzie na własny rachunek (dzia-
łalno
ść
gospodarcza) po uzyskaniu odpowiednich dodatkowych uprawnie
ń
.
Osoby wykonuj
ą
ce ten zawód mog
ą
by
ć
zatrudnione na stanowiskach zwi
ą
za-
nych z transportem, takich jak: kierowca samochodu ci
ęż
arowego, kierowca
mechanik, szef kierowców, dyspozytor ruchu. Potwierdzeniem kwalifikacji kie-
rowcy ci
ą
gnika siodłowego jest posiadanie wa
ż
nego prawa jazdy odpowiedniej
kategorii z wpisem kodu „95”. Kierowca ci
ą
gnika siodłowego wykonuj
ą
cy trans-
port mi
ę
dzynarodowy powinien uczestniczy
ć
w kursach j
ę
zykowych, uzyskuj
ą
c
certyfikaty potwierdzaj
ą
ce poziom opanowania znajomo
ś
ci j
ę
zyka obcego.
9
2.7. Zadania zawodowe
Z1.
Organizowanie stanowiska pracy kierowcy ci
ą
gnika siodłowego
z uwzgl
ę
dnieniem przepisów prawa pracy, przepisów BHP, przepisów
ochrony ppo
ż
., ochrony
ś
rodowiska oraz innych dotycz
ą
cych transportu
drogowego (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z2.
Przygotowywanie ci
ą
gnika siodłowego bez naczepy i z naczep
ą
do
jazdy oraz kompletowanie dokumentów niezb
ę
dnych do wykonania
transportu (niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, KzS).
Z3.
Planowanie optymalnej trasy przejazdu ci
ą
gnika siodłowego (niezb
ę
dne
kompetencje: Kz1, KzS).
Z4.
Kierowanie ci
ą
gnikiem siodłowym (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z5.
Zabezpieczanie ci
ą
gnika siodłowego przed uruchomieniem i u
ż
yciem
przez osoby niepowołane oraz zabezpieczenie ci
ą
gnika siodłowego
i przewo
ż
onego ładunku przed kradzie
żą
(niezb
ę
dne kompetencje: Kz2,
KzS).
Z6.
Nadzorowanie załadunku i rozładunku w celu zapewnienia równomierne-
go rozmieszczenia ładunku (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z7.
Nadzorowanie załadunku okre
ś
lonej grupy lub rodzajów ładunku na
odpowiedni pojazd przystosowany do tego rodzaju ładunku (niezb
ę
dne
kompetencje: Kz2, KzS).
Z8.
Zabezpieczanie przewo
ż
onego na naczepie ładunku przed zniszcze-
niem oraz przemieszczaniem si
ę
w czasie jazdy (niezb
ę
dne kompeten-
cje: Kz2, KzS).
Z9.
Udzielanie pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych oraz zabez-
pieczenie miejsca zdarzenia (kolizji, wypadku) (niezb
ę
dne kompetencje:
Kz2, KzS).
Z10. Prowadzenie dokumentacji przewozu oraz dokumentacji ci
ą
gnika sio-
dłowego (niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, KzS).
Z11. Wykonywanie czynno
ś
ci obsługowych oraz usuwanie drobnych usterek
ci
ą
gnika siodłowego i naczepy (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
10
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych
Kz1 – Wykonywanie usług przewozowych (potrzebne do wykonywania zada
ń
: Z2,
Z3, Z10).
Kz2 – Kierowanie ci
ą
gnikiem siodłowym (potrzebne do wykonywania zada
ń
: Z1,
Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z11).
KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada
ń
: Z1÷11).
2.9. Relacje mi
ę
dzy kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK
Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada
ń
w zawodzie su-
geruje si
ę
wykorzysta
ć
do opisu kwalifikacji na poziomie 3 wła
ś
ciwym dla wy-
kształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifi-
kacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfika-
cji zawodów i specjalno
ś
ci (grupa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011).
Osoba wykonuj
ą
ca zawód kierowcy ci
ą
gnika siodłowego:
1) w zakresie wiedzy: zna podstawowe fakty, zasady, procesy i poj
ę
cia ogól-
ne, zna i rozumie podstawowe zale
ż
no
ś
ci w zawodzie kierowcy ci
ą
gnika
siodłowego oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowa-
dzonej działalno
ś
ci w bran
ż
y transportowej;
2) w zakresie umiej
ę
tno
ś
ci: ma umiej
ę
tno
ś
ci wymagane do realizacji niezbyt
prostych zada
ń
i rozwi
ą
zywania prostych, typowych problemów w zawodzie
poprzez dobieranie podstawowych metod kierowania i obsługi ci
ą
gnika sio-
dłowego, narz
ę
dzi i materiałów eksploatacyjnych, warunkuj
ą
cych prawidło-
w
ą
prac
ę
ci
ą
gnika siodłowego; potrafi wykonywa
ć
zadania według ogólnej
instrukcji, w cz
ęś
ciowo zmiennych warunkach; umie odbiera
ć
i formułowa
ć
niezbyt zło
ż
one wypowiedzi, tak
ż
e bardzo proste wypowiedzi w j
ę
zyku ob-
cym.
11
3. Opis kompetencji zawodowych
Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych
w badaniach na stanowiskach pracy.
Wykonanie zada
ń
zawodowych Z2, Z3, Z10 wymaga posiadania kompeten-
cji zawodowej Kz1.
3.1. Wykonywanie usług przewozowych Kz1
Wiedza – zna i rozumie podstawowe
fakty, zasady, procesy, poj
ę
cia ogólne
i zale
ż
no
ś
ci zwi
ą
zane z wykonywaniem
usług przewozowych oraz ze współ-
prac
ą
z klientami w tym obszarze pra-
cy, w szczególno
ś
ci zna:
−
zasady i przepisy BHP, przepisy
ochrony ppo
ż
., ochrony
ś
rodowi-
ska oraz ergonomii stanowiska
pracy podczas wykonywania usług
przewozowych;
−
dokumenty do wykonania trans-
portu (licencje, wymagane zezwo-
lenia na przejazd, uprawnienia kie-
rowcy do wykonania przewozu
okre
ś
lonego ładunku);
−
dokumenty dotycz
ą
ce przewo
ż
o-
nego ładunku (np. list przewozo-
wy, karnety TIR);
−
procedury wypełniania, obieg do-
kumentów celnych, przewozowych,
CMR;
−
zlecenia przewozowe;
−
dokumenty pojazdu i kierowcy,
zapisy z urz
ą
dze
ń
rejestruj
ą
cych,
w tym dane z tachografu;
−
zasady zabezpieczania dokumen-
tów i powierzonych
ś
rodków płat-
niczych;
−
wymagania dotycz
ą
ce transportu
danego ładunku;
−
oznaczenia na mapach i atlasach
samochodowych;
−
zasady rozliczania si
ę
kierowcy po
wykonaniu transportu;
−
urz
ą
dzenia do poboru opłat dro-
gowych;
Umiej
ę
tno
ś
ci – wykonuje proste
zadania zwi
ą
zane z wykonywaniem
usług przewozowych, według okre
ś
lo-
nej instrukcji, w cz
ęś
ciowo zmiennych
warunkach, w szczególno
ś
ci potrafi:
−
stosowa
ć
zasady i przepisy BHP,
przepisy ochrony ppo
ż
., ochrony
ś
rodowiska oraz ergonomii stano-
wiska pracy podczas wykonywania
usług przewozowych;
−
kompletowa
ć
i wypełnia
ć
doku-
menty przewozowe;
−
zabezpiecza
ć
dokumenty i powie-
rzone
ś
rodki płatnicze;
−
zabezpiecza
ć
i przechowywa
ć
do-
kumenty ci
ą
gnika siodłowego i na-
czepy oraz ładunku;
−
stosowa
ć
zasady transportu ła-
dunku w zale
ż
no
ś
ci od jego cech
materiałowych, fizycznych, che-
micznych i innych;
−
analizowa
ć
i dobiera
ć
tras
ę
po-
trzebn
ą
do wykonywania zada
ń
transportowych;
−
rozlicza
ć
usług
ę
po wykonaniu
transportu;
−
dobiera
ć
, obsługiwa
ć
i rozlicza
ć
urz
ą
dzenia stosowane do poboru
opłat drogowych;
−
sprawdza
ć
i uzupełnia
ć
wyposa-
ż
enie techniczne ci
ą
gnika siodło-
wego.
12
−
wyposa
ż
enie techniczne ci
ą
gnika
siodłowego i naczepy;
−
zasady udzielania pomocy przed-
medycznej ofiarom zdarze
ń
dro-
gowych;
−
zasady ewidencji i rozliczenia cza-
su pracy.
Wykonanie zada
ń
zawodowych Z1, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, Z11 wymaga po-
siadania kompetencji zawodowej Kz2.
3.2. Kierowanie ci
ą
gnikiem siodłowym Kz2
Wiedza – zna i rozumie podstawowe
fakty, zasady, procesy, poj
ę
cia ogólne
i zale
ż
no
ś
ci zwi
ą
zane z kierowaniem
ci
ą
gnikiem siodłowym, w szczególno-
ś
ci zna:
−
zasady i przepisy BHP, przepisy
ochrony ppo
ż
., ochrony
ś
rodowi-
ska oraz ergonomii stanowiska
pracy kierowcy ci
ą
gnika siodłowe-
go;
−
prawo o ruchu drogowym obowi
ą
-
zuj
ą
ce na terenie kraju oraz
w przewozach mi
ę
dzynarodowych;
−
dokumenty obowi
ą
zkowe podczas
kierowania ci
ą
gnikiem siodłowym;
−
dokumenty obowi
ą
zkowe podczas
przewozu okre
ś
lonych ładunków;
−
techniki jazdy ci
ą
gnikiem siodło-
wym w ró
ż
nych warunkach dro-
gowych;
−
zalecenia instrukcji obsługi ci
ą
gni-
ka siodłowego;
−
sposoby i metody zabezpieczania
ci
ą
gnika siodłowego oraz przewo-
ż
onego ładunku;
−
rodzaje i zasady dobierania par-
kingów oraz zasady bezpiecznego
postoju pojazdu;
−
sposoby
oznaczenia
ci
ą
gnika
siodłowego i naczepy;
−
sposoby zabezpieczenia ładunku;
−
warunki załadunku specjalnych
rodzajów ładunków;
Umiej
ę
tno
ś
ci – wykonuje proste za-
dania zwi
ą
zane z kierowaniem ci
ą
gni-
kiem siodłowym zgodnie z zasadami
oraz według okre
ś
lonej w przedsi
ę
-
biorstwie instrukcji, w szczególno
ś
ci
potrafi:
−
przestrzega
ć
zasad i przepisów
BHP, przepisów ochrony ppo
ż
.,
ochrony
ś
rodowiska oraz ergono-
mii podczas kierowania ci
ą
gnikiem
siodłowym;
−
udziela
ć
pomocy przedmedycznej
ofiarom wypadków drogowych;
−
dobiera
ć
, zabezpiecza
ć
i przeka-
zywa
ć
do kontroli odpowiednim
organom dokumenty obowi
ą
zkowe
wymagane podczas kierowania
ci
ą
gnikiem siodłowym;
−
kierowa
ć
ci
ą
gnikiem
siodłowym
zgodnie z przepisami ruchu drogo-
wego w kraju i za granic
ą
oraz nor-
mami socjalnymi dotycz
ą
cymi pro-
wadzenia pojazdu i odpoczynku kie-
rowców;
−
stosowa
ć
techniki kierowania ci
ą
-
gnikiem siodłowym odpowiednie do
panuj
ą
cych warunków drogowych
i rodzaju przewo
ż
onego ładunku;
−
przestrzega
ć
zalece
ń
instrukcji
obsługi ci
ą
gnika siodłowego;
−
stosowa
ć
dost
ę
pne sposoby i me-
tody zabezpieczania ci
ą
gnika sio-
dłowego;
13
−
podstawy budowy oraz zasady
eksploatacji samochodu;
−
zasady korzystania z dróg płat-
nych i bezpłatnych;
−
zasady bezpiecze
ń
stwa ADR (ma-
teriały niebezpieczne);
−
zasady udzielania pomocy przedle-
karskiej ofiarom zdarze
ń
drogo-
wych;
−
sposoby zabezpieczania miejsca
wypadku, kolizji, zdarzenia.
−
dobiera
ć
miejsce postoju zgodnie
z zasadami bezpiecze
ń
stwa oraz
instrukcjami przedsi
ę
biorstwa wy-
danymi w tym zakresie;
−
uruchamia
ć
odpowiednie procedu-
ry w przypadku stwierdzenia kra-
dzie
ż
y lub włamania do pojazdu
albo kradzie
ż
y ładunku;
−
oznacza
ć
ci
ą
gnik siodłowy i na-
czep
ę
zgodnie z przepisami;
−
zabezpiecza
ć
lub sprawdza
ć
za-
bezpieczenie ładunku przed prze-
mieszczeniem si
ę
w czasie jazdy;
−
sprawdza
ć
poprawno
ść
sprz
ę
-
gni
ę
cia i podł
ą
czenia instalacji
ci
ą
gnika siodłowego i naczepy;
−
stosowa
ć
zasady wła
ś
ciwej eks-
ploatacji ci
ą
gnika siodłowego;
−
sprawdzi
ć
i uzupełni
ć
płyny eks-
ploatacyjne w ci
ą
gniku siodłowym;
−
obsługiwa
ć
tachograf, przechowy-
wa
ć
dane i analizowa
ć
mo
ż
liwo
ś
ci
dalszej jazdy zgodnie z przepisami;
−
stosowa
ć
zasady korzystania z dróg
bezpłatnych i płatnych;
−
stosowa
ć
procedury post
ę
powania
w przypadku zaistnienia zdarzenia
drogowego;
−
okre
ś
la
ć
precyzyjnie
poło
ż
enie
miejsca wypadku oraz jego skutki;
−
zapewnia
ć
bezpiecze
ń
stwo sobie
oraz osobom poszkodowanym na
miejscu wypadku, kolizji, zdarzenia;
−
nadzorowa
ć
ilo
ść
oraz rodzaj zała-
dowywanych i rozładowywanych
towarów lub samodzielnie dokony-
wa
ć
czynno
ś
ci załadunku i rozła-
dunku u klientów;
−
nadzorowa
ć
prawidłowo
ść
roz-
mieszczenia ładunku na poje
ź
dzie,
tak aby nie dochodziło do przeci
ą
-
ż
enia poszczególnych osi pojazdu
lub samodzielnie wykona
ć
czynno-
ś
ci załadunku;
−
dba
ć
o bezpiecze
ń
stwo swoje i in-
nych u
ż
ytkowników drogi;
14
−
zabezpiecza
ć
i przechowywa
ć
do-
kumenty ci
ą
gnika siodłowego, na-
czepy oraz ładunku;
−
odczytywa
ć
wa
ż
no
ść
dowodów
rejestracyjnych, polis ubezpiecze-
niowych;
−
wypełnia
ć
kart
ę
drogow
ą
;
−
przestrzega
ć
norm socjalnych doty-
cz
ą
cych prowadzenia pojazdu i od-
poczynków kierowców oraz przepi-
sów dotycz
ą
cych czasu pracy kie-
rowcy;
−
posługiwa
ć
si
ę
listami przewozo-
wymi, CMR.
Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada
ń
zawodo-
wych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.
3.3. Kompetencje społeczne KzS:
−
ponosi odpowiedzialno
ść
za realizacj
ę
zada
ń
przewozowych,
−
dostosowuje zachowanie do okoliczno
ś
ci, prowadz
ą
c ci
ą
gnik siodłowy,
−
pracuje samodzielnie albo w zespole kierowców oraz podejmuje współprac
ę
w zorganizowanych warunkach,
−
potrafi ocenia
ć
swoje działania wykonywane w ramach współpracy zespo-
łowej oraz przyjmowa
ć
odpowiedzialno
ść
za ich skutki podczas wykonywa-
nia zada
ń
przewozowych.
15
4. Profil kompetencji kluczowych
Ocen
ę
wa
ż
no
ś
ci kompetencji kluczowych dla zawodu kierowcy ci
ą
gnika
siodłowego przedstawia rys. 1.
Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stoso-
wanego w Mi
ę
dzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt
PIAAC (OECD).
1
2
3
4
5
Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu
Umiejętności matematyczne
Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania
Sprawność motoryczna
Planowanie i organizowanie pracy
Wywieranie wpływu/przywództwo
Komunikacja ustna
Współpraca w zespole
Rozwiązywanie problemów
Serie1
Zbędne
Mało ważne
Ważne
Istotne
Bardzo ważne
Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 833202 Kierowca ci
ą
gnika siodłowego
16
5. Słownik
Zawód
−
zbiór zada
ń
(zespół czynno
ś
ci) wyodr
ę
bnionych w wyniku społecz-
nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj
ą
cych odpowiednich kwalifikacji
i kompetencji (wiedzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompetencji społecznych)
zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi
ź
ródło dochodów.
Specjalno
ść
−
jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz
ęść
czynno
ś
ci o podobnym charakterze (zwi
ą
zanych z wykonywan
ą
funkcj
ą
lub przedmiotem pracy) wymagaj
ą
cych pogł
ę
bionej lub do-
datkowej wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci zdobytych w wyniku dodatkowego
szkolenia lub praktyki.
Zadanie
zawodowe
−
logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra
ź
nie okre-
ś
lonym pocz
ą
tku i ko
ń
cu, wyodr
ę
bniony ze wzgl
ę
du na rodzaj lub
sposób wykonywania czynno
ś
ci zawodowych powi
ą
zanych jednym
celem, ko
ń
cz
ą
cy si
ę
produktem, usług
ą
lub decyzj
ą
.
Kompetencje
zawodowe
−
wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona
ć
, odpowied-
nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s
ą
trzema zbiorami: wie-
dzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompetencji społecznych.
Wiedza
−
zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie
uczenia si
ę
, odnosz
ą
cych si
ę
do dziedziny uczenia si
ę
lub działalno-
ś
ci zawodowej.
Umiej
ę
tno
ś
ci
−
zdolno
ść
wykonywania zada
ń
i rozwi
ą
zywania problemów wła
ś
ci-
wych dla dziedziny uczenia si
ę
lub działalno
ś
ci zawodowej.
Kompetencje
społeczne
−
zdolno
ść
autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w
ż
yciu
zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl
ę
dnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje
kluczowe
−
wiedza, umiej
ę
tno
ś
ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb
ę
dne
do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard
kompetencji
zawodowych
−
norma opisuj
ą
ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania
zada
ń
zawodowych wchodz
ą
cych w skład zawodu, akceptowana
przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran
ż
owych, praco-
dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja
−
zestaw efektów uczenia si
ę
(zasób wiedzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompe-
tencji społecznych), których osi
ą
gni
ę
cie zostało formalnie potwier-
dzone przez uprawnion
ą
instytucj
ę
.
Europejska
Rama
Kwalifikacji
−
przyj
ę
ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,
umo
ż
liwiaj
ą
cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró
ż
nych
krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró
ż
niono 8 poziomów
kwalifikacji opisywanych za pomoc
ą
efektów uczenia si
ę
; stanowi
ą
one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama
Kwalifikacji
−
opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-
go rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy
System
Kwalifikacji
−
ogół rozwi
ą
za
ń
słu
żą
cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji
(potwierdzaniu efektów uczenia si
ę
) oraz zapewnianiu ich jako
ś
ci.