Ekonomia menedżerska - zaliczenie
Finanse i Rachunkowość, I rok, II stopnia, stacjonarne

1. Zadanie do wykonania:
Określenie różnic w szacowaniu subiektywnych prawdopodobieństw dotyczących decyzji ekonomicznych

w zależności od zastosowanej metody szacowania (metoda intuicyjna vs metoda urnowa).
Porównanie oszacowanych subiektywnych prawdopodobieństw z obiektywnymi miarami wartości bazowej.

2. Cel zadania:
Praktyczne zapoznanie się z behawioralnymi metodami szacowania subiektywnych prawdopodobieństw

odnoszących się do decyzji ekonomicznych oraz porównanie efektywności metody behawioralnej i metody

intuicyjnej w kontekście danych obiektywnych.

3. Sposób wykonania zadania:
Praca w grupach 6 osobowych.
Projekt polega na przebadaniu 60 osób, które będą podzielone na dwie grupy (po 30 osób każda). W celu

przebadania osób konieczne będzie stworzenie opisu wydarzenia dotyczącego oszacowania

prawdopodobieństwa wystąpienia wybranego zjawiska ekonomicznego (w szeroko pojętym rozumieniu, np.

mogą to być decyzje menedżerskie, decyzje zakupowe, decyzje inwestycyjne, decyzje dotyczące emerytury,

przedsiębiorstwa, pracy itp.)

Przykładowy opis wydarzenia (za: Tyszka, Zaleśkiewicz, „Racjonalność decyzji”, 2001):
W przedsiębiorstwie SKÓRBUT, wytwarzającym obuwie damskie, przeprowadza się procedurę

restrukturyzacji. Po dokonaniu analizy finansowej okazało się, że niezbędne jest zwolnienie 300 pracowników

(20% załogi), gdyż stanowiska, które zajmują, są sztucznie stworzone i powodują zbędne koszty. Związki

zawodowe sprzeciwiają się redukcji zatrudnienia i grożą wywołaniem strajku. Ponieważ dyrektorowi udało się

właśnie wynegocjować korzystny kontrakt, każdy dzień przestoju będzie przynosił straty finansowe i zarazem

powodował utratę wiarygodności wobec kontrahenta. Dyrektor SKÓRBUT-u, po przeprowadzeniu wielu

rozmów z pracownikami, wie jednak, że pewna część załogi nie popiera strajku i do niego nie przystąpi, gdyż

zależy jej na uratowaniu zakładu. Menedżer zastanawia się więc, czy podjąć decyzję o zwolnieniu 300

pracowników, czy nie. Zwolnienie oznacza albo możliwy strajk i straty finansowe w wysokości 200 000 zł a

zarazem utratę wiarygodności wobec kontrahenta albo brak strajku i w konsekwencji zyski na poziomie

1 500 000 zł oraz przyszły rozwój firmy. Natomiast powstrzymanie się od zwolnień pracowników to mnożenie

kosztów przedsiębiorstwa i zmniejszone zyski w wysokości 150 000 zł miesięcznie.
Pytaniem odnoszącym się do tego opisu wydarzenia będzie:
Na ile szacujesz prawdopodobieństwo wystąpienia strajku.

Więcej przykładów opisów wydarzeń można znaleźć w książkach: Tadeusz Tyszka, Tomasz Zaleśkiewicz,

„Racjonalność decyzji”; Tadeusz Tyszka, „Psychologia ekonomiczna”; Tomasz Zaleśkiewicz, „Psychologia

ekonomiczna”

1

Wspomniane wcześniej metody szacowania prawdopodobieństw polegają na:
Metoda intuicyjna – szacowanie na zasadzie „wydaje mi się” itp., bez wykorzystanie jakichkolwiek

dodatkowych informacji ani narzędzi. Prosta odpowiedź na pytanie: na ile szacujesz prawdopodobieństwo

danego wydarzenia.
Metoda urnowa – technika polegająca na wykorzystaniu urny (może być wyimaginowana) z kulami w dwóch

kolorach w środku (np. biały i czarny), których proporcje możemy ustalać dowolnie (np. 70 kul białych i 30 kul

czarnych) W celu oszacowania prawdopodobieństwa tą metodą odniesiemy się do przykładu powyżej. Dla

menedżera, który zastanawia się, czy zwolnić pracowników, czy też nie, kluczowym czynnikiem będzie

prawdopodobieństwo wystąpienia strajku. Obecna sytuacja menedżera odnosi się do sytuacji niepewności,

czyli braku jakichkolwiek danych o prawdopodobieństwie wydarzenia. Dzięki metodzie urnowej w łatwy sposób

możliwa jest zmiana tych warunków na warunki ryzyka (czyli sytuacji z określonym prawdopodobieństwem

wydarzenia). W tym celu osobie oceniającej przedstawiamy urnę i informujemy ją o proporcji kul w środku.

Przyjmijmy, że w tym przypadku będzie to 70 kul białych i 30 kul czarnych. Następnie osobie oceniającej

stawiamy proste pytanie.
Którą opcję preferujesz:
Opcja A – Jeżeli załoga rozpocznie w najbliższych dniach strajk, wygrywasz 10 000 zł. Jeśli nie przystąpi do

strajku, nic nie otrzymujesz.
Opcja B – Losowanie kuli z urny. Jeżeli wylosujesz kulę koloru białego, to otrzymujesz 10 000 zł. Jeśli

wylosowana kula będzie miała kolor czarny, nic nie otrzymujesz.

Jak można zauważyć, jeżeli osoba decydująca wybierze Opcję A, oznacza to, że szacuje prawdopodobieństwo

strajku powyżej 70%. W urnie znajdowało się 70 białych kul ze 100 wszystkich, zaś wygrana w przypadku

wylosowania kuli białej i rozpoczęcia strajku jest identyczna (10 000 zł). Widzimy więc, że wybór Opcji A

oznaczać musi, że osoba decydująca szacuje prawdopodobieństwo rozpoczęcia strajku jako wyższe niż

wylosowanie białej kuli. Stąd też subiektywnie jest ono wyższe niż 70%. W tym przypadku w celu określenia

dokładnego poziomu prawdopodobieństwa procedurę powtarzamy zwiększając liczbę kul białych, aż do

momentu, kiedy preferencje pomiędzy obydwoma opcjami będą równoważne.

Przykładowa instrukcja przeprowadzenia badania metodą urnową:
1. Przedstawiamy osobie badanej opis wydarzenia.
2. Przedstawiamy pytanie odnoszące się do szacowania prawdopodobieństwa wraz z zapoznaniem osoby

badanej z proporcją kul białych i czarnych.
W urnie znajduje się 70 kul białych i 30 kul czarnych. Mając to na uwadze, którą opcję byś wybrał/a?

Opcja A – Jeżeli zaistnieje wydarzenie x (wydarzenie w odniesieniu do którego szacujemy

prawdopodobieństwo), wygrywasz 10 000 zł. Jeśli nie zaistnieje wydarzenie x, nic nie otrzymujesz.
Opcja B – Losowanie kuli z urny. Jeżeli wylosujesz kulę koloru białego, to otrzymujesz 10 000 zł. Jeśli

wylosowana kula będzie miała kolor czarny, nic nie otrzymujesz.

3. W przypadku, gdy osoba badana zdecyduje się na opcję A, to znaczy, że szacuje prawdopodobieństwo

wydarzenia x powyżej 70%. Aby oszacować dokładny poziom prawdopodobieństwa, przedstawiamy

2

osobie badanej pytanie ponownie, ze zwiększoną ilością kul białych. Przykładowo może to być 80 kul

białych i 20 kul czarnych. Następnie ponawiamy pytanie o preferowaną opcję.
W przypadku gdy osoba badana wybierze opcję B, postępujemy w sposób odwrotny, czyli zmniejszamy

liczbę kul białych. Może to być 60 białych i 40 czarnych.

4. Procedurę powtarzamy do momentu, w którym osoba badana będzie preferowała obie opcje w równym

stopniu. Innymi słowy, jeżeli osobie badanej będzie wszystko jedno, która opcję wybierze, to oznacza, że

na takim poziomie prawdopodobieństwa określa możliwość wystąpienia wydarzenie x. Jeżeli osoba

badana uzna, że nie ma dla niej różnicy, którą opcję wybierze, gdy liczba kul białych wynosi 55, oznacza

to, że szacuje prawdopodobieństwo wystąpienia wydarzenia x na 55%.

Przebadanie 30 osób metodą intuicyjną i 30 osób metodą urnową (mają to być różne osoby) spełni wymóg

wykonania zadania pierwszego. W celu wykonania zadania drugiego konieczne będzie odnalezienie danych

statystycznych o prawdopodobieństwie wystąpienia danego wydarzenia. Proponuję, aby wykonywanie

zadania rozpocząć od tego elementu, aby nie okazało się później, że po przeprowadzeniu badania, nie mają

Państwo możliwości porównania wyników do danych obiektywnych.
Wyniki przeprowadzonego badania proszę przesłać w formie uzupełnionego formularza Excel wraz z krótkim

opisem wyników w Wordzie. Szablon do uzupełniania wyników znajdą Państwo w drugim załączniku. Oprócz

pytania osób badanych o szacowanie prawdopodobieństw proszę, aby zapytali Państwo o podstawowe dane

demograficzne, jak płeć, wiek itp. (wszystkie kategorie znajdą Państwo w szablonie Excel).

4. Czas wykonania zadania:
Zadanie proszę przesłać w nieprzekraczalnym terminie do dnia 24 stycznia do godziny 23:59. Każde

opóźnienie będzie skutkować obniżeniem oceny. Im dłuższe, tym większe.
Pliki w wykonanym zadaniem proszę tytułować: ImięNazwisko1_ImięNazwisko2_...
W razie jakichkolwiek pytań, mogą Państwo śmiało pisać na mój adres:

[e-mail]

lub

[e-mail]

5. Przykładowe opisy wydarzeń (dodatkowe)
(za: Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T., 2001, „Racjonalność decyzji”, PWE, Warszawa):
1. Spółka akcyjna POLBUD S.A. przez ostatnie kilka lat działalności regularnie wypłacała swoim

udziałowcom dywidendy. Był to najsilniejszy atut, który zachęcał inwestorów do kupienia akcji
tej spółki. W ubiegłym roku wypłacona dywidenda była już znacznie mniejsza, ponieważ firma
osiągnęła tylko niewielki zysk. Część inwestorów zapowiedziała, że w razie powtórzenia się tej
sytuacji pozbędzie się akcji POLBUD-u. W obecnym roku firma ponownie wypracowała większy
zysk, ale zdaniem ekspertów finansowych musi on być zainwestowany w rozwój działalności,
gdyż w przeciwnym razie kłopoty finansowe mogą się powtórzyć w następnym okresie ze
znacznie większą siłą. Wypływa stąd wniosek, że reinwestycja zysku oznacza niewypłacenie
dywidendy i możliwość „odpływu” atrakcyjnych inwestorów; natomiast wypłata dywidendy
może prowadzić do pojawienia się kłopotów w przyszłości. Menedżerowie zastanawiają się,
czy zaproponować walnemu zgromadzeniu wypłatę dywidendy, czy reinwestowanie zysku.

3

2. Przedsiębiorstwo VELVET, produkujące napoje chłodzące korzysta z usług dużej i znanej na

rynku agencji reklamowej – SUPERMEDIA. Dotychczasowe kampanie owej agencji były
perfekcyjnie przygotowane i bardzo dużo kosztowały, ale z biegiem czasu stały się nieco
statyczne i mało agresywne. Obecnie przedsiębiorstwo otrzymało propozycję zawarcia umowy
od innej agencji reklamowej – NOVA, której oferta wydaje się być bardzo przebojowa i miałaby
szansę podbić rynek. Największe wątpliwości budzi jednak to, że nowa agencja ma bardzo małe
doświadczenie, a kontrakt z przedsiębiorstwem byłby jedną z jej pierwszych umów.
Kierownictwo przedsiębiorstwa zastanawia się, czy zerwać dotychczasową umowę i podjąć
współpracę z nową agencją reklamową.

3. Zarząd SUPER-SELLING sp. z o.o., prowadzącej działalność handlową, rozważa możliwość

rozbudowania firmy I uruchomienia nowego oddziału. Jednak do tej pory nie dysponował on
wystarczająca dużymi środkami na podjęcie takiej inwestycji. W ostatnim czasie zapoznano się
z ofertą firmy budowlanej, która może wykonać prace za wyjątkowo korzystną cenę. Wymaga
to natychmiastowego wpłacenia dość znacznej zaliczki. Rozpoczęcie prac jest jednak
uzależnione od tego, czy zarząd uzyska zgodę zarządu miejskiego, który może, na przykład,
ogłosić przetarg. Zarząd spółki otrzyma odpowiedź jednak dopiero za miesiąc, a zaliczkę należy
wpłacić natychmiast. Jeżeli władze miasta negatywnie zaopiniują projekt, to pieniądze
wpłacone na zaliczkę zostaną stracone.

4