EKONOMIA MENEDŻERSKA

METODY HEURYSTYCZNE

2

METODY HEURYSTYCZNE – METODA DELFICKA

Jedną z najbardziej popularnych metod kolegialnego podejmowania
decyzji opartych na opinii ekspertów jest metoda delficka.

Po raz pierwszy metodę tę przedstawili i opisali N.Dalkey i
O.Helmer w 1963 r. W tym samym roku została zastosowana na
szerszą skalę przez T.J.Gordona i O.Helmera w ośrodku naukowo
badawczym RAND Corporation w Santa Monica (Kalifornia, Stany
Zjednoczone).

Metoda ta wywodzi się z burzy mózgów. Polega na opracowywaniu
szczegółowych ankiet skierowanych do specjalistów z różnych lub
jednakowych dziedzin wiedzy i na stopniowym uzgadnianiu opinii przez
informowanie ekspertów o wynikach ankiety.

Pytania zawarte w ankietach wymagają konkretnych odpowiedzi
liczbowych. Na podstawie statystycznej analizy uzyskanych odpowiedzi
uzyskuje się uogólnioną opinię ekspertów dotyczącą badanego zjawiska.

Eksperci pracują niezależnie od pozostałych, ich odpowiedzi są
anominowe. Brak bezpośredniej wymiany poglądów i zespołowego
podejmowania decyzji jest wadą, ale zarazem zaletą metody delfickiej.
Opracowanie wyników badania wymaga pracy dość licznego personelu.

3

PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI W METODZIE DELFICKIEJ

4

PRZYDATNOŚĆ METODY DELFICKIEJ

Praktyka pokazuje, że przydatność metody delfickiej zależy od :

1.istnienia odpowiedniego organu inicjującego badania z dobrze
przygotowanym aparatem metodologiczno-organizacyjnym,
2.jasności i jednoznaczności w sformułowaniu pytań w
kwestionariuszu, ograniczenia się do najbardziej istotnych pytań,
3.doboru kompetentnych specjalistów o dużym doświadczeniu i
bardzo dobrej znajomości zjawisk.

Przykładowe zastosowania:

1.wyznaczania dat wystąpienia interesującego nas
zjawiska,
2.określania punktów zwrotnych trendów zjawisk,
3.wyznaczania prawdopodobieństwa wystąpienia danego
zdarzenia,
4.oceny ważności i skutków wystąpienia zmian w zakresie
czynników determinujących analizowany proces.

5

ZALETY I WADY METODY DELFICKIEJ

6

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY

Tablica

eksperci/cechy

1

2

3

4

…

k

1

x

11

x

12

x

13

x

14

…

x

1k

2

x

21

x

22

x

23

x

24

…

x

2k

3

x

31

x

32

x

33

x

34

…

x

3k

4

x

41

x

42

x

43

x

44

…

x

4k

5

x

51

x

52

x

53

x

54

…

x

5k

6

x

61

x

62

x

63

x

64

…

x

6k

7

x

71

x

72

x

73

x

74

…

x

7k

8

x

81

x

82

x

83

x

84

…

x

8k

…

…

…

…

…

…

…

n

x

n1

x

n2

x

n3

x

n4

…

x

nk

7

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY

Przypadek 1

Tablica

n/k

war_1war_2war_3war_4war_5war_6

Ekspert

1

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

2

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

3

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

4

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

5

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

6

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

7

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

8

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

9

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

Ekspert

10

ocena

_1

ocena

_2

ocena

_3

ocena

_4

ocena

_5

ocena

_6

8

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY





k

k

n

S

W





3

2

12

Współczynnik konkordancji Kendalla i Smitha
–mierzy średni stopień zgodności odpowiedzi wszystkich
ankietowanych specjalistów (n- liczba ekspertów, k- liczba
wariantów odpowiedzi)

Czynnik (parametr) S

9

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY

 





















k

j

n

i

ij

x

x

S

1

2

1

Czynnik (parametr) S i średnią wyznacza się wg formuł:









n

i

k

j

ij

x

k

x

1

1

1

Współczynnik konkordancji przyjmuje wartości z przedziału od 0 do 1 -
wysoka wartość świadczy o zgodności opinii ekspertów

10

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY





1

12

2





k

nk

S



Istotność współczynnika konkordancji bada się testem chi-kwadrat:

Wartość krytyczną odczytujemy z tablic rozkładu 

2

dla założonego

poziomu istotności  oraz k-1 stopni swobody. Jeżeli wartość statystyki

przekroczy wartość krytyczną odczytaną z tablic rozkładu 



2

, to

zbieżność opinii ekspertów nie jest przypadkowa.

Za najbardziej prawdopodobny wariant przyjmuje się ten, dla którego
uzyskano najwyższą wartość rang od wszystkich ekspertów

11

PRZYPADEK DECYZYJNY NR 1

Zapytano grupę analityków o przewidywaną zmianę
głównego indeksu giełdowego w najbliższym tygodniu.

Eksperci mieli za zadanie uporządkować sześć różnych,
ustalonych z góry wariantów odpowiedzi w ten sposób, że
wariant

najbardziej

prawdopodobny

w

ich

ocenie

otrzymywał numer 1, mniej prawdopodobny numer 2 itd.,

by wariant najmniej prawdopodobny opatrzony został
numerem 6. Przyporządkowane ragi zgromadzono w tabeli.
Należy ustalić, czy eksperci są zgodni w swoich opiniach.
Przyjąć poziom istotności α=0,05.

n/k

spadek

poniżej 5%

spadek

od 1,1%

do 5,0%

spadek

od 0% do

1%

wzrost

od 0% do

1%

wzrost

od

1,1%

do

5,0%

wzrost

powyżej

5%

Ekspert 1

4

6

1

2

5

3

Ekspert 2

6

3

1

2

5

4

Ekspert 3

4

6

1

2

5

3

Ekspert 4

4

6

1

2

5

3

Ekspert 5

6

3

1

2

5

4

12

GROMADZENIE I ANALIZA INFORMACJI – WYBRANE TYPY

Tablica

Cecha/

Znaczeni

e

Znaczenie

Raze

m

Kryt_

1

Kryt_

2

Kryt_

3

Kryt_

4

Cech_1L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

R_ws

k

Cech_2L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

R_ws

k

Cech_3L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

R_ws

k

Cech_4L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

L_ws

k

R_ws

k

Tablica

Cecha/

Znaczeni

e

Znaczenie

Raze

m

1

2

…

k

1 n

11

n

12

…

n

1k

2 n

21

n

22

…

n

2k

… …

…

…

…

…

r n

r1

n

r2

…

n

rk





k

j

j

n

1

1





k

j

j

n

1

2





k

j

rj

n

1























k

j

rj

r

f

k

k

h

1

2

1

1

Współczynnik dyspersji

13

PRZYPADEK DECYZYJNY NR 2

Studenci zostali poproszeni o sformułowanie opinii
dotyczącej ważności różnych aspektów funkcjonowania

uczelni. Opinie dotyczące 4 z nich zestawiono w tabeli.
Należy ocenić, czy sposób postrzegania jest spójny i tym
samym ich opinie mogą stanowić podstawę do podjęcia
odpowiednich decyzji przez władze uczelni.

r/k

Znaczenie

Razem

bardzo

ważne

ważne niezbyt

ważne

nieistotn

e

Jakość nauczania

Warunki socjalne

Zajęcia dodatkowe

(np. koła naukowe)

Estetyka pomieszczeń