WARSZAWA

2016

Kompetentny menedżer. Kompetencje menedżerskie w
gospodarce opartej na informacji

Wykład

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

Gry i decyzje ekonomiczne

Gry i decyzje ekonomiczne

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

Zagadnienia tematu:

Zagadnienia tematu:

Determinanty zmian w modelach zarz

Determinanty zmian w modelach zarz

ą

ą

dzania

dzania

Rola mened

Rola mened

ż

ż

era we wsp

era we wsp

ó

ó

ł

ł

czesnych organizacjach

czesnych organizacjach

Kompetencje a umiej

Kompetencje a umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci mened

ci mened

ż

ż

era

era

Kompetentny mened

Kompetentny mened

ż

ż

er a motywacja

er a motywacja

Istota kompetencji mened

Istota kompetencji mened

ż

ż

era

era

Definicje kompetencji mened

Definicje kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

er

er

ó

ó

w w przedsi

w w przedsi

ę

ę

biorstwach

biorstwach

dzia

dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

cych w Polsce

cych w Polsce

Wiedza i umiej

Wiedza i umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci kierownicze mened

ci kierownicze mened

ż

ż

era

era

Umiej

Umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci kierownicze mened

ci kierownicze mened

ż

ż

era

era

Determinanty kompetencji mened

Determinanty kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie

erskie

w gospodarce opartej na informacji

w gospodarce opartej na informacji

Modele kompetencji mened

Modele kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie w Polsce

erskie w Polsce

Model mened

Model mened

ż

ż

era globalnego

era globalnego

Determinanty zmian w modelach zarz

Determinanty zmian w modelach zarz

ą

ą

dzania

dzania

Początek XXI wieku to czas dużych zmian
zachodzących na świecie:

globalizacja,

przekształcające się społeczeństwo produkcyjne w
społeczeństwo informacyjne,

niepewne otoczenie gospodarcze,

zmiany społeczno-ekonomiczne.

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie

erskie

w kontek

w kontek

ś

ś

cie roli mened

cie roli mened

ż

ż

era we wsp

era we wsp

ó

ó

ł

ł

czesnych organizacjach

czesnych organizacjach

Rola menedżera we współczesnych organizacjach:

Jedną z cech charakterystycznych dla dzisiejszego biznesu
jest zauważalna zgodność poglądów na temat wzrastających
wymagań, które stoją przed menedżerami.

Ogólnie uznaje się znaczenie stałego podnoszenia
umiejętności w grupie ludzi tworzących rdzeń firmy, od
których zależą jej losy.

Wysoki poziom organizacji jest przede wszystkim wynikiem
doskonałego zarządzania, które realizują kompetentni
menedżerowie.

Kompetencje a umiej

Kompetencje a umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci mened

ci mened

ż

ż

era

era

Według C. J. Constable (1988), że „

kompetencje są

zdolnościami do wykorzystywania wiedzy i
umiejętności służących efektywnemu pełnieniu roli
menedżera. Stąd wszystkie umiejętności menedżerskie
mogą być kompetencjami, gdy są efektywnie
wykorzystywane

”.

kompetencje są pojęciem szerszym niż umiejętności,

nabycie umiejętności, nie jest warunkiem
wystarczającym do tego aby, menedżer był
kompetentny.

Kompetentny mened

Kompetentny mened

ż

ż

er

er

a motywacja

Kompetentny menedżer to pracownik, który dzięki
odpowiedniej postawie i cechom osobistym będzie
chciał i potrafił pozytywnie wykorzystać umiejętności.

Istotną rolę odgrywają tu postawy i

motywacja

np. jednostka

posiada pożądane umiejętności, jednak nie widzi motywacji
aby się nimi wykazać.

Kompetentny menedżer to osoba, która bardzo dobrze
wykonuje swoją pracę, posiada stosowną wiedzę i
umiejętności i potrafi je

właściwie wykorzystać.

Poziom kompetencji

jest zależny od posiadanej wiedzy, na

którą składają się zdolności osobiste, kwalifikacje i
doświadczenie, umiejętność ich wykorzystania i wreszcie
postawa i motywacja.

Istota kompetencji mened

Istota kompetencji mened

ż

ż

era

era

Wiele definicji kompetencji podkreśla ich aspekt
sprawnościowy:

Według A. Gick i M. Tarczyńskiej (1999): kompetencje są
definiowane jako wiedza, umiejętności, zachowania,
przymioty i postawy wyróżniające tych, którzy osiągają
najwyższą efektywność.

Kompetentny menedżer więc jest menedżerem, który
bardzo dobrze wykonuje swoją pracę, a posiadane przez
niego umiejętności i postawy wpływają na osiągane przez
niego rezultaty.

Definicje kompetencji mened

Definicje kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Kompetencje pracowników

posiadanie wiedzy i

doświadczenia, które umożliwiają prawidłowe
wypełnianie obowiązków i podejmowanie właściwych
decyzji [Michalski 2011].

Kompetencje menedżerskie

:

to zakres pełnomocnictw i praw do działania, przysługujących
tym, którzy posiadają wymagane kwalifikacje i zdolności do
ponoszenia odpowiedzialności.

Z kompetencjami kadry kierowniczej są ściśle związane określone
umiejętności: koncepcyjne, organizacyjne, techniczne,
administracyjnej interpersonalne [Nogalski, Śniadecki 1998].

Kompetencje menedżerskie są również związane ze zdolnością
do efektywnego i skutecznego zarządzania i stanowią potencjał
do osiągania określonych wyników [Oleksyn 2006].

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Złożoność:

Strukturę kompetencji menedżerskich stanowią
komponenty: osobowość, wiedza, umiejętności,
doświadczenie, postawy, zachowania i
odpowiedzialność.

Tylko jednoczesne występowanie powyższych
elementów prowadzi do zaistnienia określonego,
pożądanego zachowania, które, przyczynia się do
osiągnięcia sukcesu w pracy menedżera.

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

Operacyjność i celowość:

Kompetencje przejawiają się w konkretnym
zachowaniu i działaniu prowadzącym do osiągnięcia
wyznaczonego celu.

Stopień opanowania danej kompetencji można
ocenić na podstawie zaobserwowanych rezultatów
podjętych przez menedżera działań.

Sytuacyjność:

kompetencje są zależne od kontekstu, czyli konkretnych
warunków, w których jest realizowane dane zadanie,

w pełni ukształtowana kompetencja oznacza zdolność
menedżera do adaptacji i do efektywnego działania w
zmieniającym się otoczeniu.

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

Zmienność:

kompetencje podlegają procesowi uczenia się,

są dynamiczne,

rozwijają się w ramach nabywanego przez menedżera
doświadczenia zawodowego.

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

Mierzalność:

W ujęciu behawioralnym kompetencje stanowią kategorię
stopniowalną i można im przypisać równe poziomy
spełnienia, posiadania.

Dzięki tej właściwości kompetencje można precyzyjnie
zdefiniować, określić wskaźniki do ich obserwacji,
pomiaru, oceny.

Cechy kompetencji mened

Cechy kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

er

er

ó

ó

w

w

w przedsi

ę

biorstwach działaj

ą

cych w Polsce

Już w latach 90. w publikacjach opisujących tę
problematykę wskazywano na następujące kwestie:

Kompetencje menedżerskie można diagnozować.

Kompetencje wiążą się ze sprawnością działania menedżera.

Na kompetencje składają się różne umiejętności.

Na kompetencje menedżerskie wpływa wiele zmiennych
przede wszystkim: cechy osobowościowe i indywidualne
predyspozycje, postawy, edukacja formalna, doświadczenia
zawodowe, czynniki kulturowe.

W praktyce polskich przedsiębiorstw zbyt mało uwagi
poświęca się zagadnieniom doskonalenia menedżerów i
potencjału społecznego.

Strategia przekształcania przedsiębiorstw powinna opierać
się na doskonaleniu kompetencji menedżerskich.

Są firmy, w których na stanowiskach kierowniczych
menedżerowie nie posiadają wystarczających kompetencji
do ich pełnienia.

Różnica pomiędzy pożądanymi a rzeczywistymi
kompetencjami określana jest jako luka kompetencyjna i
należy ją niwelować.

Działania w zakresie redukowania luki kompetencyjnej
polegają przede wszystkim na doskonaleniu kadry
kierowniczej.

Kompetencje menad

Kompetencje menad

ż

ż

er

er

ó

ó

w

w

w przedsi

ę

biorstwach działaj

ą

cych w Polsce cd.

Wiedza i

Wiedza i

umiej

umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci kierownicze

ci kierownicze

mened

mened

ż

ż

era

era

Wobec powyższego na kompetencje menedżera
składają się wiedza i umiejętności niezbędne w
wykonywanej pracy. Wyróżniono sześć kluczowych
obszarów wiedzy:

wiedzę techniczną związaną z pracą,

marketing,

finanse,

prawo,

kadry,

zarządzanie

oraz

9 umiejętności kierowniczych

.

Umiej

Umiej

ę

ę

tno

tno

ś

ś

ci kierownicze

ci kierownicze

mened

mened

ż

ż

era

era

Łącznie można mówić o grupie 10-ciu kompetencji menedżerskich,
na które składa się dziewięć kluczowych umiejętności oraz grupa
kompetencji związana z wiedzą.

samoświadomość,

kierowanie stresem,

umiejętności koncepcyjne,

komunikowania się,

motywowania,

wykorzystania władzy,

rozwiązywania konfliktów,

pracy z zespołem,

wprowadzania zmian.

Determinanty kompetencji mened

Determinanty kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

W zakresie zmiennych wpływających na kompetencje
menedżerskie zalicza się cechy osobowościowe i
indywidualne predyspozycje, postawę, edukację
formalną, doświadczenia zawodowe, czynniki
kulturowe. Determinanty te grupowane są następująco:

czynniki społeczno – demograficzne

,

postawy

(nastawienie optymistyczne lub pesymistyczne,

umiejscowienie kontroli, postrzeganie przyszłości, stosunek
do otoczenia, podstawy sukcesu);

kulturowe uwarunkowania organizacyjne

(wartości

dominujące, wzory zachowań, podstawa autorytetu,
motywatory, wizja, bariery w codziennej pracy).

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie

erskie

w gospodarce opartej na informacji

w gospodarce opartej na informacji

Najważniejszym czynnikiem produkcji staje się
informacja, najważniejszym zasobem
– kapitał ludzki, który zajmuje miejsce siły roboczej.

Zachodzące zmiany powodują, że współczesnym
menedżerom trudno sprostać wszystkim stawianym
przed nimi wymaganiom, gdyż zakres funkcji, jakie
pełnią, oraz umiejętności, jakie powinni posiadać,
stale się modyfikują i zwiększają.

Współczesne organizacje są w ciągłej zmianie, zmienia
się gospodarka i zmieniają się wyzwania stawiane
przed organizacjami, a więc przed menedżerami
zarządzającymi nimi.

W gospodarce coraz większą rolę odgrywają wiedza i
informacja, w związku z tym warto rozważyć, które
kompetencje menedżerskie są istotne dla organizacji
dostrzegających wartość i przewagę wynikającą z
zarządzania wiedzą i informacją.

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie

erskie

w gospodarce opartej na informacji

w gospodarce opartej na informacji

Modele kompetencji mened

Modele kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

Współczesne organizacje wykorzystują podejście do
kompetencji polegające na tworzeniu ich modeli na
podstawie analiz efektywnych i skutecznych
menedżerów. Modele te traktowane są jako połączenie:

umiejętności,

postaw,

motywacji pracownika

[Pietruszka-Ortyl 2003].

Modele kompetencji mened

Modele kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

W firmie

Cadbury-Schweepes

(brytyjska firma produkująca

słodycze)

za najważniejsze dla kadry kierowniczej

kompetencje uznaje się:

strategię (wizja, myślenie krytyczne, innowacje, świadomość

otoczenia, wyczucie biznesu),

popędy,

motywację,

wytrwałość,

energię,

niezależność,

podejmowanie ryzyka,

stawianie oporu,

relacje (uspołecznienie, wywieranie wpływu),

przekonywanie,

przywództwo (delegowanie, rozwój podwładnych), zdobywanie

stronników,

pracę w zespole

[Rakowska, Sitko-Lutek 2000].

Modele kompetencji mened

Modele kompetencji mened

ż

ż

erskich

erskich

cd

cd

.

.

Natomiast w firmie

National Westminster

(szkocki bank)

wśród ogólnych kompetencji menedżerskich wyróżnia się:

poszukiwanie informacji do podejmowania decyzji,

formułowanie koncepcji na bazie informacji,

elastyczność koncepcji,

rozważanie alternatyw,

rozumienie odczuć i idei innych,

kierowanie relacjami,

orientację rozwojową i tworzenie klimatu rozwoju,

wywieranie wpływu i otrzymywanie wsparcia dla własnych idei,

pewność przy wdrażaniu własnych pomysłów i idei,

orientację na osiągnięcia

[Pietruszka-Ortyl 2003].

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie w Polsce

erskie w Polsce

W latach 2003, 2004 i 2006 przeprowadzono w

Polsce badania na próbie ponad dwóch tysięcy

firm z regionu śląskiego, które miały na celu

identyfikację

kluczowych kompetencji

we

współczesnych warunkach gospodarowania.

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie w Polsce

erskie w Polsce

cd

cd

.

.

Wyniki tych badań wskazują, iż przedsiębiorcy za
najbardziej istotne kompetencje menedżerskie uznają:

efektywne komunikowanie się,

umiejętność współpracy,

przedsiębiorczość,

elastyczność,

orientację na klienta,

efektywność,

niezależność,

umiejętność podejmowania
decyzji,

rozwiązywanie problemów,

organizację i planowanie,

uczenie się przez całe życie,

postawę proaktywną,

odporność na stres,

wyszukiwanie informacji i
zarządzanie nimi,

komunikowanie się w
językach obcych

[Wójcik 2009].

Na podstawie badań sondażowych, wykonanych przez

Andersen Consulting

wśród menedżerów z różnych

krajów, za kluczowe uznaje następujące kompetencje:

myślenie globalne,

docenianie różnorodności kulturowej,

dbałość o satysfakcję klientów,

umiejętność pracy zespołowej,

nastawienie na partnerskie stosunki,

kreatywność,

innowacyjność,

samodzielność

[Kupczyk 2009, s. 135].

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie w Polsce

erskie w Polsce

cd

cd

.

.

Przewiduje się, że

w okresie najbliższych lat

kompetencje, które

dziś są mile widziane, w przyszłości będą należały do
standardowego wachlarza wymagań stawianych wszystkim
pracownikom, w tym na stanowiskach kierowniczych.

Za najbardziej kluczowe z kompetencji uważa się:

zdolność do przekwalifikowania się,

mobilność przestrzenną,

umiejętność zarządzania wiedzą,

znajomość technologii informatycznych,

kreatywność i przedsiębiorczość,

umiejętność pracy w zespole,

znajomość języków obcych,

umiejętność funkcjonowania w otoczeniu
międzynarodowym.

Kompetencje mened

Kompetencje mened

ż

ż

erskie w Polsce

erskie w Polsce

cd

cd

.

.

Model mened

Model mened

ż

ż

era globalnego

era globalnego

wiedza i rozumienie oparte na myśleniu, kojarzeniu faktów,
stosowaniu własnego stylu porządkowania oraz
odwoływania się do intuicji; czynniki te stają się podstawą
podejmowanych przez menedżerów decyzji,

posiadanie świadomości różnic kulturowych (kultura
organizacyjna, narodowa, mentalnościowa), wrażliwość na
nie i umiejętność dostosowania się do nich, kulturowa
inteligencja, kulturowa płynność i otwartość,

dostosowywanie się do zmian i często zmieniających się
warunków; menedżer powinien stać się liderem zmian w
kulturze pracy.

umiejętność myślenia w skali międzynarodowej i
zarządzania zespołami międzynarodowymi,

umiejętność zarządzania różnorodnością,

umiejętność współpracy, budowania sieci powiązań oraz
zdolność maksymalizowania liczby relacji z innymi
uczestnikami sieci,

zdolność podejmowania decyzji w warunkach
intensywnego działania wielu skomplikowanych i
różnorodnych czynników,

umiejętność dzielenia się władzą i uprawnieniami oraz
wiedzą.

Model mened

Model mened

ż

ż

era globalnego

era globalnego

cd

cd

.

.

Prezentowane powyżej modele nie są w pełni kompletne i
nie oddają pełnego wizerunku menedżera, który sprawdzi
się w nowej gospodarce.

Zasadnicze znaczenie dla pełnienia funkcji menedżerskiej we
współczesnej organizacji ma

stosunek do wiedzy

i jej

wykorzystania w procesach decyzyjnych, optymalizacyjnych,
rozwojowych i twórczych.

Wiedza powinna być tworzona, zdobywana, transmitowana i
efektywnie wykorzystana w działaniach na rzecz realizacji celów
organizacji.

Wiedza powinna być traktowana jako źródło bogactwa firmy,
główny czynnik produktywności, przewagi konkurencyjnej i
wzrostu gospodarczego.

Model mened

Model mened

ż

ż

era globalnego

era globalnego

a nowa ekonomia

a nowa ekonomia