Rodzina Chlamydiaceae obejmuje dwa rodzajów drobnoustrojów
– Chlamydia i Chlamydophil

Najważniejszymi gatunkami są

:

Chlamydia trachomatis
Chlamydia suis
Chlamydophila psittaci
Chlamydophila abortus
Chlamydophila pneumoniae
Chlamydophila caviae
 Chlamydophila felis.

Gatunek

Występowanie i

chorobotwórczość

Dawna

taksonomia

Chlamydia

trachom
atis

Choroba weneryczna

C.

muridar
um

Zapalenie dróg oddech. myszy i

chomików

C. trachomatis

of mice

C. suis

Conjunctivitis, enteritis,

pneumonia u świń

C. trachomatis

of swine

Chlamydo

phila
abortus

Ronienia u przeżuwaczy

C. psittaci

abortion
group

Cph.

caviae

Conjunctivitis u świenek

morskich

C. psittaci

inclusion
conjunctivitis
agent

Cph. felis

Conjunctivitis i zapelenia

górnych dróg oddechowych u
kotów

C. psittaci feline

pneumonitis
agent

Cph.

pecoru
m

Ronienia, conjunctivitis,

enteritis, pneumonia,
arthritis u przeżuwaczy

C. pecorum

Cph.

pneumoni

ae

Zapalenia układu oddechowego

u ludzi, koala, niedźwiedzi i
koni

C. pneumoniae

Cph.

psittaci

Ornithosis/psittacosis ptaki i

ludzie

C. psittaci avian

group



Pasożyty bezwzględnie wewnątrzkomórkowe



Rozmnażają się w cytoplazmie komórek, produkują toksyny i uszkadzają

komórki gospodarza



Wielkość 0,25 – 1,5 µm



G-, owalny kształt



Drobnoustroje z rodziny Chlamydiaceae są organizmami wykazującymi cechy

pośrednie między bakteriami i wirusami

Do wirusów: małe rozmiary, namnażanie się wyłącznie wewnątrz żywych

komórek z równoczesnym tworzeniem wtrętów komórkowych będącym

miejscem ich namnażania

Do bakterii: obecność ściany komórkowej, RNA, DNA i organelli komórkowych,

oraz wrażliwość na niektóre chemioterapeutyki



Posiadają także nietypowy cykl życiowy. Występują w dwóch postaciach

morfologicznych:

Jako ciałko elementarne (EB) - postać inwazyjna
Jako ciałko siateczkowate (RB) – dzielą się intensywnie



Są wrażliwe na działanie czynników fizycznych i chemicznych, giną po 10 min

ogrzewania w temperaturze 60 C, przeżywają w wodzie do 20 dni, w kale do 30

dni, w 36-37°C tracą zakaźność po kilku godzinach

Występowania:



Występuje u wielu gatunków zwierząt tj. bydło , owce, kozy, świnie, psy,
króliki, papugi, kaczki, gęsi oraz u człowieka jako drobnoustroje warunkowo
chorobotwórcze

Źródła zakażenia i patogeneza



Występuje powszechnie u zwierząt nie powodując objawów
chorobotwórczych



Do wybuchu choroby dochodzi wskutek obniżenia odporności organizmu



Zwierzęta , które przechorowały nie nabierają długotrwałej odporności i
mogą zachorować ponownie

Drogi zakażenia:



Droga alimentarna i aerogenna



Kontakt z wydzieliną z worka spojówkowego



Drogi rodne, kał

w/w drogi zakażenia

namnażanie w migdałkach lub bł. śluz.

żoł i jelit

nn. chłonne i krew (chlamydiemia)

narządy płciowe i łożysko

stan zapalny ronienie

przedwczesne

porody

słabe cielęta



Etiologia:

- dorosłe:

Chlamydophila abortus

- cielęta: Chlamydophila pecorum, rzadziej C.

psittaci

•

Źródło i drogi zakażenia:

- głównie chore zwierzęta i bezobjawowi nosiciele
- w wydzielinach i wydalinach chorych i siewców
- zakażenie aerogenne (kropelkowe i pyły) oraz

przez przewód pokarmowy

Zarazek po przedostaniu się na błony śluzowe

wnika do krwi i za jej pośrednictwem jest

roznoszony do narządów rozrodczych, gdzie

wywołuje ich zapalenie

U ciężarnych krów zarazek intensywnie

rozmnaża się w łożysku i zaraża płód

U buhajów atakuje jądra, najądrza, pęcherzyki

nasienne

U cieląt atakuje różne narządy (płuca, stawy,

ukł. nerwowy)

Następstwem chorobotwórczego działania jest

obumarcie zarodka, poronienia, przedwczesne

porody i rodzenie słabego potomstwa

Początkowo rozwija się zakażenie, któremu

nie towarzyszą objawy kliniczne. Dopiero w
miarę osłabienia aktywności układu
immunologicznego pojawiają się objawy
kliniczne, których nasilenie zależy od
osłabienia odporności

Chlamydophila abortus:

-

zapalenie dróg rodnych

-

ronienia w 3cim trymestrze ciąży, głównie w

pierwszej ciąży

-

przedwczesne porody

-

rodzenie słabego potomstwa

Chlamydophila pecorum:

-

zapalenie spojówek

-

zapalenie stawów

-

zapalenie jelit

-

zapalenie gruczołu mlekowego



Najczęściej przebieg bezobjawowy



W postaci jawnej choroby występuje
zapalenie jąder, najądrzy i pęcherzyków
nasiennych



Pogorszenie jakości nasienia (morfologia i
ruchliwość) oraz zdolności do zapłodniania



obecność w nim Chlamydophila



Obraz różnorodny



Obserwuje się:

- zapalenie płuc
- zapalenie stawów
- zapalenie spojówek i rogówki
- zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego

rzadko

•

Przypadki chlamydofilozy przewodu pok. u

5cio dniowych cieląt – wodnista biegunka z

domieszką krwi



Dotyczą głównie ukł. rozrodczego:

- u krów: obrzęk kosmówki, ropne i martwicowe

zmiany w liścieniach

- u poronionych płodów: charakterystyczne są

wybroczyny w tk. podskórnej, w jamie gębowej,

oczach, grasicy, węzłach chłonnych, mięśniach;

sznur pępowinowy krwisto nacieczony z ogniskami

martwicy; guzowate powiększenie wątroby

- u buhajów: galaretowate nacieczenia w worku

mosznowym – w jądrach serowate ogniska

martwicze; gruczoły pęcherzykowe powiększone;

torbiele wypełnione ropną wydzieliną w tkance

gruczołowej

•

Materiał biologiczny:

- wypływ z pochwy, surowica krwi, kał, nasienie zw. chorych lub

podejrzanych

- fragmenty bł. śluzowej pochwy i macicy, ukł. rozrodczego męskiego od zw.

padłych

- błony płodowe i narządy miąższowe poronionych płodów

•

Metody diagnostyczne:

- Izolacja zarazka na liniach komórkowych
- Test PCR
- Badania serologiczne: OWD, lub ELISA
- Próba biologiczna na zarodkach kurzych, myszy, świnek morskich, królików



Leczenie: antybiotyki (tetracykliny,
tyrozyna, chloramfenikol)



Wskazany jest monitoring stad w kierunku
zakażenia drobnoustrojami z rodzaju
Chlamydophila i tworzenie stad wolnych



Brak szczepionek dla bydła



Podlega obowiązkowemu zgłaszaniu

Najczęściej występuje :



Chlamydia suis



Chlamydophila psittaci



Chlamydophila abortus



 Chlamydophila pecorum

Chlamydophila psittaci, której głównym gospodarzem są ptaki,

gospodarzami drugorzędnymi

mogą być: pies, koń i świnia. Powoduje:



podwyższenie temperatury,



anoreksję



biegunkę



zapalenie płuc , oskrzeli, worka osierdziowego



w ciężkich przypadkach śmierć

Chlamydophila abortus,w zasadzie czynnik etiologiczny chlamydiozy owiec,

okazjonalnie wywołuje zakażenie u świń, koni i zwierzyny płowej.

Powoduje:



ronienia



śmierć zarodków i płodów



 u knurów zapalenie najądrza (epididymitis)



przy cięższym przebiegu u pierwiastek i loch rozwija się zapalenie macicy

Źródłem zakażeń od świń są:



kał



mocz



wydzielina z dróg oddechowych



łożysko



wody płodowe

Rezerwuar zarazka stanowią też nosiciele bezobjawowi i siewcy tych

drobnoustrojów

Zakażenie najczęściej następuje drogą oddechową za pośrednictwem aerozoli

lub pyłu, może też

mieć miejsce per os lub poprzez spojówki

Chlamydia suis drobnoustrój ten izoluje się z przewodu pokarmowego lub kału

większości świń. Powoduje:



zapalenie płuc



ronienia



choróby układu rozrodczego u knurów

Diagnostyka laboratoryjna

Zarówno objawy kliniczne, jak też zmiany anatomopatologiczne nie są

charakterystyczne dla udziału chlamydii. Z tego względu dla określenia ich
obecności konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych. Materiałem są
chorobowo zmienione tkanki płuc, przewodu pokarmowego, układu
rozrodczego oraz poronione lub martwo urodzone prosięta.

Do wykrywania zarazka wstępnie znajduje zastosowanie badanie

mikroskopowe wymazów z materiału chorobowego. Identyfikację antygenów
chlamydii, namnożonych w hodowli komórkowej lub w zarodkach kurzych,
wykonuje się przy użyciu immunofluorescencji lub ELISA, testów
zawierających swoiste dla nich przeciwciała. Określenie gatunkówchlamydii,
a w ich ramach występujących genotypów, przy zastosowaniu PCR. Metodą
przydatną do wykazywania obecności i poziomu swoistych dla chlamydii
przeciwciał jest odczyn wiązania dopełniacza (OWD).

W leczeniu chlamydiozy najbardziej skuteczne są tetracykliny podawane

w wodzie lub w postaci pasz leczniczych. Chlamydie są również wrażliwe
na chinolony i makrolidy. Lekiem z wyboru w leczeniu zakażeń wywołanych
przezchlamydie jest też tylozyna. Antybiotyki, w celu maksymalnej
(rzadko całkowitej)eliminacji bakterii z organizmu, podawać należy co
najmniej przez 14–21 dni, ponieważ wewnątrzkomórkowe bytowanie
chlamydii ogranicza skuteczność działa antybiotyków.

Jak dotychczas, szczepionki nie znalazły zastosowania

w immunoprofilaktyce chorób świń z udziałem tych drobnoustrojów.

Powodowana przez Chlamydophila abotus powoduje enzootyczne ronienie u

owiec i kóz



Choroba pojawia się w stadzie w wyniku wprowadzenia zakażonych owiec –
źródłem zarazka są zwierzęta chore i bezobjawowi nosiciele



siewstwo ma miejsce na tydzień przed i dwa tygodnie po ronieniu (w tym
okresie zarazek wydalany jest w ilości umożliwiającej zakażenie innych
zwierząt)



Zarazek wydalany jest do środowiska wraz z wydzieliną z pochwy, wodami
płodowymi, poronionym płodem



Zarażenie drogą alimentarną, inhalacyjną, przez krycie, też podczas
inseminacji zakażonym nasieniem, śródmacicznie



Wrażliwe są zwierzęta w każdym wieku, obu płci, od owiec mogą zarazić
się kozy a także bydło

Patogeneza



Po wniknięciu do organizmu zarazek mnoży się w migdałkach lub błonie
śluzowej żołądka i jelit



Następnie przechodzi do krwi, rozprzestrzenia się po całym organizmie i
przechodzi do narządów predysponowanych



U samic ciężarnych bakterie wnikają do płodów i łożyska



Ronienie jest wynikiem zmian nekrotycznych i złuszczania się nabłonka
endometrium

Objawy:



ronienie,



rodzenie słabych jagniąt



przed wczesne porody w ostatnim miesiącu ciąży.



Zatrzymanie łożyska

Owce zakażone na początku ciąży ronią na

2-3

tygodnie przed planowanym

terminem. Płody mogą być żywe, ale przy tym tak słabe, że giną

Owce zakażone na 5-6 tygodni przed terminem porodu nie ronią w tej lecz w

kolejnej ciąży

AP:



zapalenie łożyska



ognisk martwicowe w liścieniach



poronione płody są prawidłowej wielkości i mogą być pokryte kłaczkowatym
nalotem o kolorze gliny



Profilaktycznie stosuje się szczepionki inaktywowane, przygotowane na
zarodkach kurzych lub hodowlach komórkowych. Szczepionkę podaje się w
ilości 1 ml przed kryciem lub na początku ciąży. W zależności od istniejącej
sytuacji epizootycznej kolejne szczepienia powtarza się w ciagu 1-3 lat.
Pomimo szczepień, w zakażonym stadzie obserwuje się siewstwo zarazków.

Diagnostyka:



badanie mikrobiologiczne



test ELISA



OWD

Leczenie:



makrolidy,



tetracykliny



chinolony

Chlamydophila pecorum u jagniąt jest bardzo częstą przyczyną zapalenia

stawow, przy czym łatwo się leczy, a śmiertelność nie przekracza 1%, przy
zakaźności sięgającej 80%.

Objawy:



obrzęk dużych stawow kończyn



kulawizna



sztywny chod



niechęć do poruszania się



zapalenie spojowek i rogowek



podniesioną wewnętrzną ciepłotęciała do 39-42°C.



Groźna zoonoza, zarażenie głownie od ptaków dzikich i drobiu



Po okresie wylęgania wynoszącym 1-2 tyg. występuje zapalenie płuc,

któremu towarzyszy wysoka gorączka.



Mogą też wystąpić zaburzenia psychiczne



U ciężarnych kobiet jest przyczyną spontanicznych poronień



Stosowanie odpowiedniej terapii antybiotykowej zmniejszyło radykalnie

śmiertelność



Jednostki chorobowe:

- ziarnica weneryczna pachwin (lymphogranulomainquinale venerum)
- jaglica (trachoma)
- wtrętowe zapalenie spojówek (conjunctivitis)
- choroba kociego pazura (lymphoreticulosis benigna)