Dr n. med. Małgorzata Karolczak-Kulesza

Jaskra (glaucoma)

Definicja

• Zespół chorób charakteryzujący się uszkodzeniem siatkówkowych włókien nerwowych

także w obrębie tarczy nerwu wzrokowego powodujący odpowiednie ubytki w polu
widzenia.

Czynniki mające wpływ na postęp jaskry

• ciśnienie śródgałkowe (norma 10 - 22 mm Hg)
• naczyniowe - zaburzenia perfuzji w tylnym odc. oka
• wiek
• rasa czarna
• rodzinne obciążenie
• krótkowzroczność
• ? ciśnienie tętnicze, akcja serca, poziom lipidów we krwi

Klasyfikacja i terminologia jaskry (wg European Glaucoma Society)

Pierwotna

• wrodzona
• dziecięca
• młodzieńcza
• otwartego kąta:

− z wysokim ciśnieniem
− z niskim ciśnieniem

• towarzysząca wrodzonym anomaliom

Jaskra wrodzona

• patologia kąta
• buphthalmus
• łzawienie, światłowstręt,
• obrzęk nabłonka, linie Haaba,
• zwiększenie średnicy rogówki, postępująca myopia
• leczenie: operacyjne! (goniotomia, trabekulotomia)

Jaskra otwartego kąta (POAG)

• najczęstsza forma jaskry po 40 r.ż, genetycznie uwarunkowana
• kąt przesączania prawidłowy
• przebieg podstępny, długo bezobjawowy
• z niskim ciśnieniem śródgałkowym NTG (migrena, zimne ręce i stopy, niskie ciśnienie

tętnicze)

Jaskra towarzysząca wrodzonym anomaliom

• anirydia

– częściowa
– całkowita

• zespół Petersa
• zespół Riegera

Wtórna w schorzeniach oka

• w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania (PEX)
• barwnikowa
• związana z patologią soczewki
• związana z krwotokiem wewnątrzgałk.
• w zapaleniu błony naczyniowej
• towarzysząca guzom wewnątrzgałk.

1



/ 4



• związana z odwarstwieniem siatkówki
• pourazowa

Jaskra w zespole pseudoexfoliacji

• Występowanie: po 50 r.ż, często w Polsce i krajach skandynawskich, materiał

pseudoexfoliacyjny w kącie przesączania utrudnia odpływ

Jaskra barwnikowa

• występowanie: m:k = 5:1; 30 - 50 r.ż., myopia
• wrzeciona Kruckenberga, transiluminacja tęczówki
• wklęsła konfiguracja kąta
• leczenie: krople, ALT, YAG-irydotomia, operacyjne

Jaskra związana z patologią soczewki

• fakolityczna: proteiny przejrzałej zaćmy makrofagi blokujące beleczkowanie
• fakomorficzna: pęczniejąca zaćma blok źreniczny i zamknięcie kąta
• dyslokacja soczewki : pourazowa, zesp. Marfana

Wtórna jatrogenna

• spowodowana kortykosterydami
• spowodowana zabiegiem chirurgicznym lub laserowym

Wtórna spowodowana chorobami pozagałkowymi

• wytrzeszcz endokrynny
• guz w oczodole
• zapalenie żył oczodołu
• przetoka opony twardej
• przetoka tętniczo-żylna w obrębie oczodołu lub czaszki
• zespół Sturge-Webera
• znamię Ota
• zakrzep zatoki jamistej
• zablokowanie żył szyjnych (np. po radykalnych zabiegach chirurgicznych na szyi)
• zablokowanie żyły czczej górnej
• zablokowanie żył płucnych
• formy idiopatyczne
• pierwotna zamkniętego kąta:

– ostra
– podostra
– przewlekła

• stan po ostrym ataku jaskry zamkniętego kąta
• wtórna zamkniętego kąta

– pęczniejąca soczewka,
– zespół Marfana,
– neowaskularna w przebiegu retinopatii cukrzycowej lub po zakrzepie żyły centralnej

siatkówki

Monitorowanie jaskry

• ostrość wzroku do dali
• pole widzenia
• ciśnienie wewnątrzgałkowe (metodą aplanacyjną)
• odcinek przedni
• gonioskopia
• odcinek tylny

2



/ 4



Badania wysoko specjalistyczne

• Zdjęcie dna w świetle bezczerwiennym
• HRT, OCT
• badania elektrofizjologiczne (PERG)
• laserowa scanningowa tomografia, polarymetria
• RVA (retinal vessel analyzer)
• genetyczne

Leczenie indywidualne

• Obniżenie ciśnienia do poziomu ciśnienia docelowego
• wyeliminowanie czynników ryzyka
• poprawa perfuzji
• ? terapia genowa

Leczenie farmakologiczne

• Miejscowe: β-blokery: leki 1-szego wyboru inhibitory anhydrazywęglanowej

prostaglandyny L-adrenergiczni antagoniści miotyki

• Ogólne: hyperosmotyki
• Neuroprotekcyjne: blokery kanału wapniowego, magnez, blokery kwasu

glutaminowego?

Leczenie laserem

• YAG irydotomia: jaskra zamykającego się kąta, jaskra barwnikowa,
• Trabekuloplastyka (ALT, SLT), irydoplastyka

Leczenie operacyjne

• trabekulektomia
• implanty: Schocketa i Molteno
• cyklokryoterapia / cyklofotokoagulacja

3



/ 4



Dr n. med. Małgorzata Karolczak-Kulesza

Patologia nerwu wzrokowego

Ocena tarczy n.II

• wielkość (nadwzroczność, krótkowzroczność)
• kształt tarczy i pierścienia nerwowo-siatkówkowego
• położenie przestrzenne w stosunku do otaczającej siatkówki
• zagłębienie (ratio cup/disc)
• pęczek naczyniowy

Zaburzenia rozwojowe

• szczelina tarczy
• druzy tarczy
• włókna rdzenne

Uszkodzenia nabyte – neuropatie obraz tarczy

• neuritis anterior
• stasis papillae n. optici
• neuritis retrobulbaris

Neuropatia zapalna pozagałkowa

• objawy: jak w papillitis, dodatkowo bóle pozagałkowe przy poruszaniu gałką
• tarcza n.II prawidłowa
• VEP - obniżenie amplitudy i przedłużenie czasu latencji P100
• etiologia: ?, demielinizacja włókien, SM
• charakter nawracający, skroniowe zblednięcie tarczy n.II

Tarcza zastoinowa

• wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego
• stadia:

− początkowa (różnicowanie z nadwzrocznością, druzami tarczy)

− rozwinięta (nieznaczne obniżenie ostrości wzroku)

− pozastoinowy zanik n.II

Neuropatia niedokrwienna przednia (AION) ostra

• przyczyny: arterioskleroza, olbrzymiokomórkowe zapalenie t. skroniowej
• objawy: gwałtowne zaniewidzenie, (ch. Hortona: ból w skroni, OB trzy- cyfrowe, pod

wpływem sterydów poprawa)

Neuropatia toksyczna

• polekowa: leki przeciwprątkowe, przeciwpasożytnicze, antykoncepcyjne, antybiotyki
• alkoholowa, nikotynowa
• metale ciężkie (ołów, arsen, tal)

Zanik nerwu wzrokowego

• niedokrwienny (arterioskleroza, jaskra, niewydolność tt.szyjnej wewnętrznej, anemia)
• poobrzękowy (tarcza zastoinowa, nadciśnienie tętnicze IV st., choroba Hortona, choroba

Lebera)

• pourazowy
• następczy w stosunku do innych chorób oka zator tt. centralnej siatkówki, zwyrodnienie

barwnikowe siatkówki)

• guz nerwu wzrokowego (glejak, oponiak i inne)
• genetycznie uwarunkowany

4



/ 4