Problemy Inżynierii Rolniczej nr 2/2009

Rudolf Michałek, Maciej Kuboń
Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

POZIOM INFRASTRUKTURY LOGISTYCZNEJ

A WYNIKI PRODUKCYJNE W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH

POLSKI POŁUDNIOWEJ

Streszczenie

Przedstawiono poziom infrastruktury logistycznej i wyniki pro-
dukcyjne w wybranych gospodarstwach Polski południowej.
Określono aktualną wartość infrastruktury logistycznej oraz
wielkość i strukturę produkcji. Zależność pomiędzy poziomem
infrastruktury a wynikami produkcyjnymi przedstawiono w po-
staci wskaźnika inwestycyjności i aktywności logistycznej.
Stwierdzono, że najwyższy wskaźnik inwestycyjności logistycz-
nej występował w gospodarstwach o produkcji mieszanej –
11,89 tys. zł·JZ

-1

, a wskaźnik aktywności logistycznej w gospo-

darstwach nastawionych na produkcję roślinną – 0,4 JZ·tys. zł

-1

.

Słowa kluczowe: infrastruktura logistyczna, produkcja, po-
ziom, wskaźnik

Wprowadzenie

Infrastruktura procesów logistycznych, umożliwiając realizację podstawo-
wych zadań logistyki, wywiera jednocześnie wielostronny wpływ na przebieg
tych procesów, zwłaszcza ich sprawność i niezawodność, a także wielkość
kosztów. Szczególnie ważny jest aspekt kosztów. Przy doborze środków
infrastruktury logistycznej należy uwzględniać zarówno nakłady kapitałowe
i ich efektywność, jak i koszty bieżącej eksploatacji wpływające na ogólny
wynik działalności przedsiębiorstwa [Nowicka-Skowron 1999; Skowronek,
Sariusz-Wolski 2008]. W procesach logistycznych zaangażowany jest
znaczny majątek trwały oraz zasoby osobowe. Wyższy poziom mechanizacji
i automatyzacji procesów transportowych, manipulacyjnych, czy też maga-
zynowych umożliwi wzrost wydajności pracy oraz redukcję zatrudnienia
w rolnictwie. Z tego też powodu wynika konieczność rozpatrywania infra-
struktury procesów logistycznych jako systemu techniczno-organizacyjnego,
którego podstawowym kryterium optymalizacyjnym powinna być minimaliza-
cja kosztów logistyki przy zapewnieniu sprawności i niezawodności proce-
sów logistycznych [Kapusta 2006]. Zagadnienie znaczenia infrastruktury dla
funkcjonowania i rozwoju podmiotów gospodarczych występuje w licznych

33

Rudolf Michałek, Maciej Kuboń

opracowaniach naukowych. Niestety żadne z nich nie objęło przedsiębiorstw
z branży rolniczej i w żadnym z nich nie podjęto próby wyrażenia liczbowo
wpływu infrastruktury logistycznej na wyniki produkcyjne gospodarstw rolni-
czych. Na ogół ograniczano się do stwierdzenia, że jest ono duże i że wyso-
ki stan infrastruktury ma wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Celem pracy było określenie, na przykładzie 30 losowo wybranych gospo-
darstw rolniczych z rejonu Polski południowej, aktualnego poziomu infra-
struktury logistycznej oraz wpływu jej na wyniki produkcyjne. Opierając się
na kryterium nadwyżki bezpośredniej, badane obiekty podzielono na trzy
główne typy gospodarstw, tj. nastawionych na produkcję roślinną (gr. A),
zwierzęcą (gr. B) i mieszaną (gr. C).

Zakres i metodyka pracy

Dla przyjętych typów gospodarstw określono:
- wielkość i strukturę produkcji towarowej (JZ·ha

-1

) i (zł·ha

-1

),

- wartość odtworzeniową infrastruktury logistycznej (tys. zł ·ha

-1

),

- wskaźnik aktywności logistycznej (JZ·tys. zł

-1

).

- wskaźnik inwestycyjności logistycznej (tys.zł·JZ

-1

).

Wyniki badań

Badaniami objęto gospodarstwa zróżnicowane pod względem obszarowym,
jak również produkcyjnym. Najwyższą średnią powierzchnią użytków rolnych
(UR) charakteryzowały się obiekty z grupy A – 29,6 ha. W grupie tej odno-
towano najniższą obsadę zwierząt (10 SD·100ha

-1

) oraz największą wartość

mocy zainstalowanej w technicznych środkach produkcji (16,1 kW·ha

-1

). Na-

tomiast najniższą średnią powierzchni UR charakteryzowały się obiekty
nastawione na produkcję zwierzęcą – 14,8 ha. Gospodarstwa te odznaczały
się najwyższą obsadą zwierząt - 14 SD·100ha

-1

i najniższym wskaźnikiem

mocy zainstalowanej - 6,9 kW·ha

-1

.

W tabeli 1 przedstawiono ogólną charakterystykę badanych obiektów.

Tabela 1. Charakterystyka badanych obiektów
Table 1. Characteristics of surveyed objects

Powierzchnia

Użytków

rolnych

Gruntów

ornych

Trwałe użytki

zielone

Obsada

zwierząt

Moc zain-

stalowana

Typ

gospodarstwa

ha SD·100ha

-1

kW·ha

-1

Grupa A

29,6

29,1

0,5

10

16,1

Grupa B

14,8

11,1

3,7

14

6,9

Grupa C

17,5

15,3

2,2

11

10,0

34

Poziom infrastruktury logistycznej...

W tabeli 2 oraz na rysunku 1 przedstawiono wielkość i strukturę produkcji
wyrażoną w umownych jednostkach zbożowych (JZ) w przeliczeniu na hek-
tar użytków rolnych oraz ujęciu wartościowym. Przeprowadzona analiza po-
zwala stwierdzić, że najwyższy poziom produkcji występował w gospodar-
stwach prowadzących produkcję zwierzęcą (79,5 JZ·ha

-1

) a najniższy pro-

dukcję roślinną (50,1 JZ·ha

-1

). Natomiast w ujęciu wartościowym najwyższą

produkcję odnotowano w obiektach z grupy A (6,9 tys. zł·ha

-1

), a najniższą

w grupie C (4,9 tys. zł·ha

-1

).

Tabela 2. Wielkość i struktura produkcji w badanych obiektach
Table 2. Value and structure of the production in surveyed objects

Produkcja

roślinna zwierzęca ogółem

Typ

gospodarstwa

JZ·ha

-1

tys.

zł·ha

-1

JZ·ha

-1

tys.

zł·ha

-1

JZ·ha

-1

tys.

zł·ha

-1

Grupa A

49,3

6,8

0,8 0,06 50,1 6,9

Grupa B

44,7

3,4

34,8 2,8 79,5 6,2

Grupa C

41,1

3,1

28,1 1,37 69,2 4,5

Wielkość produkcji roślinnej w badanych grupach gospodarstw była mało
zróżnicowana i kształtowała się na poziomie 41,1-49,3 JZ·ha

-1

. Duże zróżni-

cowanie występowało natomiast w produkcji zwierzęcej, gdzie w grupie A
osiągnięto produkcję na poziomie 0,8 JZ·ha

-1

, a grupie B na poziomie 34,8

JZ·ha

-1

. W strukturze produkcji we wszystkich badanych grupach przeważa

produkcja roślinna (rys. 1). Największy udział odnotowano w grupie A, a naj-
mniejszy w grupie B.

98,4

1,6

56,2

43,8

59,4

40,6

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Grupa A

Grupa B

Grupa C

Produkcja roślinna

Produkcja zwierzęca

Rys. 1. Struktura produkcji w badanych obiektów
Fig. 1. Production structure in surveyed objects

35

Rudolf Michałek, Maciej Kuboń

W każdym przedsiębiorstwie z branży przemysłowej czy też rolniczej, pro-
wadzącym działalność produkcyjną lub usługową, w celu realizacji podsta-
wowych procesów gospodarczych konieczne jest posiadanie odpowiedniej
infrastruktury, określanej ogólnie infrastrukturą logistyczną. W tabeli 3
przedstawiono wartość odtworzeniową infrastruktury logistycznej badanych
gospodarstw.

Tabela 3. Wartość odtworzeniowa infrastruktury logistycznej (tys. zł· ha

-1

)

Table 3. Reproduction value of logistic infrastructure (thousand PLN per ha)

Typ

gospodarstwa

Budynki

produkcyjne

i budowle

magazynowe

Środki

i urządzenia

transportowe

Środki

teleinfor-

macyjne

Opakowania Ogółem

Grupa A

7,5

9,4

0,11 0,05 17,1

Grupa B

13,6

14,5

0,16 0,06 28,3

Grupa C

14,9

18,3

0,15 0,05 33,4

Wartość odtworzeniowa odzwierciedla aktualną wartość rynkową poszcze-
gólnych elementów infrastruktury logistycznej. Najwyższą wartość odtwo-
rzeniową odnotowano w gospodarstwach prowadzących produkcję miesza-
ną - 33,4 tys. zł· ha

-1

,

a najniższą produkcję roślinną - 17,1 tys. zł· ha

-1

.

W obiektach nastawionych na produkcję zwierzęcą wartość odtworzeniowa
infrastruktury w porównaniu z grupą C była o 18% niższa.

W strukturze wartości odtworzeniowej we wszystkich badanych obiektach
decydujący udział miały środki i urządzenia transportowe (51,2-55,1%) oraz
budynki produkcyjne i budowle magazynowe (44-48%). Pozostałą cześć
stanowiły środki teleinformacyjne i opakowania (0,6-0,9%).

W celu ukazania wpływu – oddziaływania infrastruktury logistycznej na wyni-
ki produkcyjne posłużono się dwoma wskaźnikami [Kuboń 2008]: wskaźni-
kiem aktywności logistycznej, obrazującym stosunek wielkości produkcji to-
warowej do wartości odtworzeniowej oraz wskaźnikiem inwestycyjności logi-
stycznej, jako stosunek wartości odtworzeniowej infrastruktury logistycznej
do wielkości produkcji towarowej.

Na rysunkach 2 i 3 przedstawiono w postaci graficznej ww. wskaźniki dla
badanych grup gospodarstw. Najwyższy wskaźnik aktywności logistycznej
odnotowano w obiektach prowadzących produkcję roślinną – 0,4 JZ·tys. zł

-1

,

a najniższy w obiektach z produkcją mieszaną – 0,08 JZ·tys. zł

-1

. Odwrotna

sytuacja występuje w przypadku wskaźnika inwestycyjności logistycznej,
gdzie najwyższy wskaźnik odnotowano w grupie C - 11,89 tys.zł·JZ

-1

, a naj-

niższy w grupie A - 2,53 tys.zł·JZ

-1

. Przedstawiona wartość wskaźników oraz

duże zróżnicowanie pomiędzy grupami świadczy o bardzo dużym wpływie
infrastruktury logistycznej na osiągane wyniki produkcyjne.

36

Poziom infrastruktury logistycznej...

0,40

0,12

0,08

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,40

Grupa A

Grupa B

Grupa C

Rys. 2. Wskaźnik aktywności logistycznej (JZ·tys. zł

-1

)

Fig. 2. Logistic activity index (CU per 1 thousand PLN)

2,53

8,38

11,89

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

Grupa A

Grupa B

Grupa C

Rys. 3. Wskaźnik inwestycyjności logistycznej (tys.zł·JZ

-1

)

Fig. 3. Index of logistic investment (thousand PLN per CU)

Stwierdzenia i wnioski

1. Najwyższą wartość odtworzeniową infrastruktury logistycznej odnotowano

w gospodarstwach prowadzących produkcję mieszaną – 33,4 tys. zł·ha

-1

,

a najniższą w obiektach z produkcją roślinną – 17,1 tys. zł·ha

-1

.

2. Najwyższy wskaźnik aktywności logistycznej odnotowano w obiektach

z grupy A 0,4 JZ·tys. zł

-1

. Oznacza to, że 1 tys. zł zainwestowany w infra-

strukturę logistyczną pozwolił na wytworzenia 0,4 JZ produkcji towarowej.

3. Najwyższy wskaźnik inwestycyjności odnotowano w grupie C - 11,89,

a najniższy w grupie A - 2,53. Oznacza to, że w przypadku gospodarstw
z grupy A na wytworzenie 1 JZ produkcji towarowej należy zainwestować
w infrastrukturę logistyczną 2,53 tys. zł, a z grupy C 11,89 tys. zł.

37

Rudolf Michałek, Maciej Kuboń

38

Bibliografia

Kapusta F. 2006. Zarządzanie działaniami logistycznymi. Wyższa Szkoła
Zarządzania i Bankowości w Poznaniu

Kuboń M. 2008. Koszty infrastruktury logistycznej w przedsiębiorstwach rol-
niczych. Inżynieria Rolnicza, Nr 10(108), Kraków

Nowicka-Skowron M. 1999. Koszty logistyczne a zarządzanie przedsiębior-
stwem. Ekonomika i organizacja transportu, Nr 7

Skowronek Cz., Sariusz-Wolski Z. 2008. Logistyka w przedsiębiorstwie.
Wyd. IV. PWE, Warszawa