04 Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

i NAUKI

Marianna Biernacik-Bartkiewicz
Teresa Stolarek

Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych
412[01].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Anna Kuczyńska - Cesarz
mgr Monika Szczerbak

Konsultacja:
mgr inż. Maria Majewska

Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska

Korekta:
Joanna Iwanowska
Edyta Kozieł

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 412[01].Z1.04.
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik rachunkowości.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie........................................................................................................................ 3
2. Wymagania wstępne .............................................................................................................. 5
3. Cele kształcenia...................................................................................................................... 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć .............................................................................................. 7
5. ĆWICZENIA ....................................................................................................................... 12

5.1. Rachunek

kosztów.................................................................................................... 12

5.1.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 12
5.1.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 14

5.2.

Ewidencja operacji wynikowych ............................................................................. 15

5.2.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 15
5.2.1. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 21

5.3.

Koszty rozliczane w czasie ...................................................................................... 22

5.3.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 22
5.3.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 26

5.4.

Kalkulacja kosztów produktów i usług .................................................................... 27

5.4.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 27
5.4.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 31

5.5.

Kalkulacja cen sprzedaży......................................................................................... 32

5.5.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 32
5.5.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 36

5.6.

Przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania....................................................... 37

5.6.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 37
5.6.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 41

5.7.

Koszty i przychody z pozostałej działalności .......................................................... 42

5.7. 1. Ćwiczenia ............................................................................................................... 42
5.7.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 45

5.8. Ewidencja procesów gospodarczych z wykorzystaniem programów komputerowych. 46

5.8.1. Ćwiczenia ................................................................................................................ 46
5.8.2. Sprawdzian postępów .............................................................................................. 59

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia.................................................................................................. 60
7. Literatura ............................................................................................................................. 74
Załączniki ................................................................................................................................. 75

1. Plan kont ........................................................................................................................ 75
2. Spis dokumentów .......................................................................................................... 77

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik
rachunkowości.

W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, w których wskazano umiejętności jakie powinien posiadać uczeń

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem,

- szczegółowe cele kształcenia, które z kolei wskazują jakie umiejętności uczeń

powinien opanować w procesie kształcenia w danej jednostce modułowej,

- przykładowe scenariusze zajęć proponujące aktywizujące metody nauczania,
- ćwiczenia - podzielono na 8 tematów, ściśle z sobą powiązanych i realizowanych

w logicznej kolejności. Ćwiczenia zawierają polecenie, sposób wykonania, zalecane metody
nauczania – uczenia się i środki dydaktyczne. Poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń, ocenia
sprawdzian postępów. Pozytywny wynik uzyskany przez ucznia warunkuje realizację
następnego tematu. W przypadku trudności należy powtórzyć ćwiczenia, wprowadzić
dodatkowe, wyjaśnić wątpliwości.

- ewaluacja osiągnięć ucznia, która znajduje się po zrealizowaniu wszystkich tematów

jednostki modułowej pozwoli ocenić poziom ukształtowanych umiejętności w całej jednostce
modułowej,

- literatura umożliwi uczniowi pogłębienie wiedzy z zakresu jednostki modułowej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SCHEMAT UKŁADU JEDNOSTEK MODUŁOWYCH

412[01].Z1.01

Organizowanie
rachunkowości

w przedsiębiorstwie

412[01].Z1

Ewidencja księgowa działalności

przedsiębiorstwa

412[01].Z1.02

Ewidencjonowanie

rozrachunków i obsługa

płatności

412[01].Z1.04

Prowadzenie ewidencji

procesów gospodarczych

412[01].Z1.03

Ewidencjonowanie zmian

w zasobach rzeczowych

przedsiębiorstwa

412[Z1].O1.05

Sporządzanie sprawozdań

rocznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,

−

korzystać z przepisów ustawy o rachunkowości,

−

modyfikować konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych,

−

poprawiać błędy w zapisach księgowych,

−

ewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące krótkoterminowych
i długoterminowych aktywów finansowych,

−

rejestrować faktury VAT zakupu i sprzedaży,

−

rozróżniać rodzaje podatków,

−

stosować przepisy ustawy Ordynacja podatkowa,

−

wypełniać deklaracje podatkowe,

−

ewidencjonować rozrachunki z urzędem skarbowym,

−

ewidencjonować dokumenty rozliczeniowe z ZUS,

−

ewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące zmian w stanie rzeczowych aktywów
trwałych,

−

stosować w wycenie stałe ceny ewidencyjne oraz rozliczać odchylenia od tych cen,

−

ewidencjonować i rozliczać koszty zakupu,

−

poruszać się w oknach systemu Windows,

−

wykonywać podstawowe operacje na plikach i folderach,

−

sterować miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach,

−

stosować podstawowe dane dotyczące arkuszy kalkulacyjnych,

−

formatować i redagować komórki arkusza,

−

stosować zasady adresowania względnego i bezwzględnego komórek,

−

efektywnie wykorzystywać podstawowe działania na komórkach,

−

sporządzać tabele i wykresy z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego,

−

stosować zasady tworzenia wydruków w arkuszu.

−

stosować programy komputerowe przy wprowadzaniu, modyfikacji i przeglądaniu
danych oraz przy konstruowaniu zestawień i raportów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować koszty,

−

zidentyfikować warianty prowadzonego rachunku kosztów,

−

zadekretować dowody księgowe związane z operacjami kosztowymi,

−

zaewidencjonować koszty,

−

rozliczyć koszty w czasie,

−

sporządzić rozdzielnik kosztów,

−

przeprowadzić kalkulację określoną metodą,

−

obliczyć koszt wytworzenia usług,

−

obliczyć koszt wytworzenia produktu,

−

skalkulować koszty handlowe,

−

zaewidencjonować przychody ze sprzedaży,

−

zaewidencjonować koszty sprzedaży,

−

zaprowadzić i zanalizować rejestr sprzedaży VAT,

−

ustalić zobowiązanie wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT,

−

ustalić koszt własny sprzedaży,

−

zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące reklamacji przy sprzedaży,

−

zastosować technikę komputerową do ewidencji kosztów i prowadzenia kalkulacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć – nr 1

Temat: Kalkulowanie cen sprzedaży w jednostkach o różnych rodzajach
działalności

(Zajęcia ćwiczeniowe lub powtórzeniowe)

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń będzie wiedział czy potrafi (nauczyciel będzie
wiedział, czy uczeń potrafi):
- skalkulować cenę zbytu wyrobu w przedsiębiorstwie produkcyjnym,
- skalkulować cenę usługi,
- obliczyć marże,
- rozliczyć koszty zarządu,
- rozliczyć koszty sprzedaży,
- skalkulować cenę sprzedaży towarów.

Metody nauczania - uczenia się:
- metoda plakatowa,
- dyskusja,
- ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w zespołach - jednolita i zróżnicowana

Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- ćwiczenia - zadania,
- arkusze papieru,
- mazaki.

Czas trwania: 90 minut

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie

Nauczyciel rozdziela uczniów na 3 zespoły – dobór losowy lub celowy, a uczniowie

dokonują wyboru lidera. W przypadku doboru celowego należy tak skompletować grupę, by
w każdej znaleźli się uczniowie o zróżnicowanym poziomie umiejętności w przedmiotowym
zakresie. Ocenę pracy zespołu należy dokonywać na każdym etapie pracy, na plakatach.
Oceny winny być wystawiane przez liderów dwóch pozostałych grup i nauczyciela, według
skali punktowej 2 – 5 razy ilość członków zespołu ocenianego. Po zakończeniu wszystkich
ćwiczeń, łączną ilość uzyskanych punktów należy podzielić przez 12 (3 oceniających razy
ilość etapów pracy). Podziału punktów między członków zespołu dokonuje lider. Mogą one
stanowić ocenę szkolną.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wskazanie celów zajęć

3. Plan zajęć:

A. Elementy składowe ceny sprzedaży w przedsiębiorstwie produkcyjnym, handlowym,

usługowym:
- uczniowie losują rodzaj działalności przedsiębiorstwa, dla którego będą wykonywać

ćwiczenia,

- każda z grup ustala elementy ceny w wylosowanym rodzaju przedsiębiorstwa

i prezentuje kolejno na plakatach,

- nauczyciel i uczniowie pozostałych grup zgłaszają wątpliwości, zadają pytania,

dokonują oceny,

- nauczyciel i liderzy grup wypisują przyznane oceny punktowe na plakatach.

B. Dane liczbowe i założenia niezbędne do obliczenia ceny w danym przedsiębiorstwie:

- uczniowie ustalają w grupach a następnie prezentują na plakatach dowolnie przez

siebie wyznaczone, ale logicznie powiązane założenia, które będą podstawą
obliczenia ceny,

- liderzy pozostałych grup i nauczyciel postępują analogicznie jak w Punkcie A –

zwracając szczególną uwagę na kompletność przedstawionych danych i logiczny
związek między nimi.

C. Kalkulacja właściwa:

- uczniowie wykorzystując przygotowane w punkcie B założenia przeprowadzają

kalkulację i prezentują na plakatach ,

- ocena pracy - jak w punkcie B.

D. Czynniki wpływające na wysokość ceny w określonym przedsiębiorstwie:

- uczniowie w drodze dyskusji w grupach wyodrębniają czynniki, które mają wpływ

na wielkość ceny, ustalając ich kolejność według stopnia ważności,

- uczniowie z grup pozostałych zgłaszają swoje uwagi, propozycje. Za zgłoszenie

uwag, grupa lub uczeń może otrzymać dodatkowe punkty.

4. Podsumowanie zajęć:

a) ocena pracy

- przedstawiciele grup sumują punkty uzyskane przez zespół i dzielą przez 12,
- liderzy dokonują podziału punktów między członków zespołu uzasadniając decyzję,
- nauczyciel może przyznać dodatkowe punkty i podwyższyć ocenę liderowi,

b) analiza umiejętności z powtarzanego zakresu

- nauczyciel rozdaje karteczki z wypisanymi umiejętnościami, które uczniowie

powinni już posiadać (sprawdzian postępów),

- uczniowie dokonują samooceny,
- nauczyciel sprawdza, również ocenia,

c) wskazówki do dalszej pracy

- uczniowie wskazują zagadnienia, które sprawiały im trudności lub budziły

wątpliwości,

- nauczyciel wyjaśnia, proponuje kolejne ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć – nr 2

Temat: Symulacja obsługi klienta w zakładzie produkcyjnym, hurtowni
i sklepie

Czas trwania: 90 min.

Cel ogólny: Utrwalenie i uporządkowanie umiejętności wykorzystania komputera do
sporządzania dokumentów zakupu i sprzedaży.

Szczegółowe cele kształcenia:
Uczeń potrafi:
-

sporządzić podstawowe dokumenty dotyczące obrotu towarowego: fakturę VAT
sprzedaży, fakturę VAT zakupu, przyjęcie zewnętrzne PZ, wydanie zewnętrzne WZ,

kalkulować cenę zakupu i sprzedaży,

stosować ceny zbytu netto, ceny zbytu brutto, marże hurtowe, ceny hurtowe netto, ceny
hurtowe brutto, marże detaliczne i ceny detaliczne,

prowadzić rejestry zakupu i rejestry sprzedaży,

drukować dokumenty w oryginale i ich kopie,

archiwizować dane w programie.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
-

umiejętności organizowania i planowania pracy własnej ucznia i zespołu,

umiejętności pracy w zespole,

umiejętności samooceny własnych osiągnięć i oceny pracy zespołu.

Metody nauczania:
Metoda gry symulacyjnej – symulacja obsługi klienta w zakładzie produkcyjnym, hurtowni
i sklepie; uczniowie pracują w zespołach 3 osobowych.

Środki dydaktyczne:
-

regulamin gry: ramy czasowe, przebieg i zasady punktowania (przygotowuje nauczyciel),

zestawy zadań opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniów,

10 stanowisk komputerowych z zainstalowanym programem magazynowo –
sprzedażowym (do dyspozycji każdego zespołu powinny być dwa sąsiadujące stanowiska
komputerowe),

drukarka sieciowa,

nagrywarka płyt CD-RW i CD-R, płyty CD-RW i CD-R lub dyskietki.

Przykładowe zadanie do wykonania przez zespół uczniów

Symulacja pracy w zakładzie produkcyjnym – uprawniony do wystawiania i odbierania
dokumentów członek zespołu nr 1 (podać imię i nazwisko)
1. Wystaw fakturę VAT dokumentującą sprzedaż 100 kg cukru w cenie netto 1,00 zł,

podatek VAT – 22% z Cukrowni „CUKIER-LUX” w Łęczycy, ul. Piękna 6, NIP 156-
123-34-54 dla Hurtowni Artykułów Spożywczych Łódź, ul. Brukowa 1, NIP 756-234-10-
12, zapłata gotówką w dniu zakupu.

2. Wystaw dokument WZ dokumentujący wydanie towaru z magazynu – ceną ewidencyjną

jest cena sprzedaży netto.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Symulacja pracy w hurtowni - uprawniony do wystawiania i odbierania dokumentów członek
zespołu nr 2 (podać imię i nazwisko).
1. Sporządź fakturę VAT dokumentującą zakup towarów z punktu 1.
2. Wystaw dokument PZ dokumentujący przyjęcie towaru do magazynu – ceną ewidencyjną

jest cena hurtowa, stosując marżę hurtową 10% (ceny zakupu netto).

3. Wystaw fakturę VAT płatną przelewem (termin 21 dni, bank PKO SA o/Łódź, nr konta

61 1240 0000 1210 1234 5678 7890, dokumentującą sprzedaż 100 kg cukru dla sklepu
spożywczego PRZEMEX – właściciel członek zespołu nr 3 (podać imię i nazwisko),
Zgierz, ul. Długa 25, NIP 732-789-25-90.

4. Sporządź zestawienie rejestrów zakupu i sprzedaży dla przeprowadzonych operacji.

Symulacja pracy w sklepie - uprawniony do wystawiania i odbierania dokumentów członek
zespołu nr 3 (podać imię i nazwisko).
1. Sporządź fakturę VAT dokumentującą zakup towarów z punktu 5.
2. Wystaw paragon, dokumentujący sprzedaż 100 kg cukru dla klienta, stosując marżę

detaliczną wynoszącą 10% ceny zakupu netto.

Czas na wykonanie zadania – 10 min (przykładowe firmy powinny być zarejestrowane
w programie komputerowym).

Przebieg zajęć:

Faza wstępna: czynności organizacyjno – porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie
uczniów z regulaminem gry, podział uczniów na zespoły (w tym wybór zespołu
koordynującego przebieg gry – grupa „sędziów”, która będzie oceniać prawidłowość
wykonanych przez zespoły zadań, zapisywać wyniki, sterować kolejnością wydruków,
odmierzać czas na wykonanie zadania itp.).

Faza właściwa: praca metodą gry symulacyjnej – etapy 1-5.

Etap 1. Losowanie zadania do wykonania z puli zadań przygotowanych przez nauczyciela
(wszystkie zespoły wykonują to samo zadanie).

Etap 2. Rozwiązywanie wylosowanych zadań – uczniowie pracuję w zespołach przez czas
określony w treści zadania.

Etap 3. Sprawdzanie poprawności wykonanych zadań (po upływie czasu przeznaczonego na
wykonanie zadania) przez zespół „sędziów” (nauczyciel interweniuje tylko w sytuacjach
niejasnych dla „sędziów”). Członkowie zespołu, wykonującego zadanie, kontrolują
prawidłowość przyznawanych im punktów i w razie pomyłki dokonują korekty

z uzasadnieniem. „Sędziowie” zapisują wyniki po każdej turze wykonywanych zadań na
tablicy.
Przykładowe elementy zadania podlegające weryfikacji i ocenie:
-

prawidłowość wystawionych dokumentów ze względów formalnych (ocena na podstawie
wydruków),

właściwa ilość towarów, stawka VAT, cena i marża użyta w dokumencie,

podział dokumentów na oryginał i kopię (każdy członek zespołu przedstawia „sędziom”
zgromadzone przez siebie dokumenty),

poprawność kwot występujących w rejestrach.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Etap 4. Rozdanie nagród – zgodnie z regulaminem gry (np. przyznanie ocen za określoną
liczbę zdobytych punktów bądź przyznanie „plusów” za aktywność).

Etap 5. Podsumowanie wyników gry przez nauczyciela – zwrócenie uwagi na trudności
podczas wykonywanych zadań, prawidłowość przebiegu gry. Nauczyciel ocenia pracę
zespołu „sędziów” w zależności od trafności ocenianych przez nich zadań.

Faza kończąca: zadanie pracy domowej.
Praca domowa: Przygotuj odpowiedź na pytania (wprowadzenie do kolejnego modułu):
1. Co powinien zawierać arkusz spisu z natury, protokół poinwentaryzacyjny?
2. Na czym polega klasyfikowanie różnic poinwentaryzacyjnych?

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach – na
podstawie punktów zdobytych przez zespoły oraz ich wypowiedzi na temat rozwiązywanych
zdań.

Uzupełniające źródła informacji dla ucznia – pomoc w programie magazynowo –
sprzedażowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rachunek kosztów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj koszty według rodzajów.

W przedsiębiorstwie produkcyjnym zajmującym się szyciem kompletów pościelowych
wystąpiły poniższe koszty:
1. zużycie tkaniny,
2. zużycie guzików,
3. zużycie nici,
4. zużycie maszyn szwalniczych,
5. energia elektryczna zużyta do oświetlenia wydziałów produkcyjnych,
6. energia elektryczna zużyta do oświetlenia budynków administracji,
7. paliwo zużyte do samochodu służbowego dyrektora,
8. opłaty za szkolenie pracowników zatrudnionych przy szyciu,
9. wynagrodzenie szwaczy,
10. wynagrodzenie kierowników szwalni,
11. wynagrodzenie administracji,
12. reklama produktów w lokalnej prasie,
13. czynsz za wynajem biura zarządu,
14. opłaty telekomunikacyjne,
15. transport zakupionej tkaniny,
16. koszty podróży służbowej zaopatrzeniowca,
17. znaczki, ołówki, długopisy, papier zużyty w administracji,
18. naprawa drukarki,
19. zużycie wody w wydziale produkcyjnym,
20. wywóz odpadów.

Tabela 5.1 – 1. Koszty według rodzajów

Lp. Koszty

według rodzajów - w zespole „4”

Numer kosztu

1. Amortyzacja

2. zużycie materiałów 1,
3. zużycie energii

4. usługi obce

5. podatki i opłaty
6. Wynagrodzenia

7. ubezpieczenia społeczne
8. pozostałe koszty

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność zakwalifikowania i wyjaśnić ewentualne wątpliwości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu koszty,
2) przeanalizować rodzaje kosztów wymienione w tabeli,
3) zaklasyfikować koszt do właściwego rodzaju,
4) wpisać w tabeli , w kolumnie „ numer kosztu” odpowiednie pozycje kosztów - według

wzoru z poz. 1.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Rozwiązanie

Lp. Koszty

według rodzajów - w zespole

„4”

Numer kosztu

1. amortyzacja

2. zużycie materiałów

1, 2, 3

3. zużycie energii

5, 6, 7, 9

4. usługi obce

12, 13, 14, 15, 17, 18, 20

5. podatki i opłaty
6. wynagrodzenia

9, 10, 11

7. ubezpieczenia

społeczne

8. pozostałe koszty

8, 16

Ćwiczenie 2
Sklasyfikuj koszty według typów działalności.

W przedsiębiorstwie produkcyjnym zajmującym się szyciem kompletów pościelowych
wystąpiły koszty wymienione w Ćwiczeniu 1

Tabela 5.1 – 2. Koszty według typów działalności

Lp. Koszty

według typów działalności - w zespole

„5”

Numer kosztu

1. koszty działalności podstawowej

2. koszty zarządu
3. koszty sprzedaży
4. koszty zakupu

5. koszty wydziałowe

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność zakwalifikowania i wyjaśnić ewentualne wątpliwości.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu koszty,
2) przeanalizować koszty wymienione w tabeli,
3) zaklasyfikować koszt do właściwego typu działalności,
4) wpisać w tabeli , w kolumnie „ numer kosztu” odpowiednie pozycje kosztów - według

wzoru z poz. 1.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Rozwiązanie

Lp. Koszty

według typów działalności -

w zespole „5”

Numer kosztu

1. Koszty

działalności podstawowej

1, 2, 3, 9

2. koszty

zarządu

6, 7, 8, 11, 13, 14, 17, 18, 20

3. koszty

sprzedaży 12

4. koszty zakupu

15, 16

5. koszty

wydziałowe

4, 5, 10, 19

5.1.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) zdefiniować pojęcia:

koszt,
koszt prosty,
koszt złożony,
koszt stały,
koszt zmienny,
koszt bezpośredni,
koszt pośredni,

2) sklasyfikować koszty,

3) zidentyfikować warianty ewidencji i rozliczania kosztów,

4) zakwalifikować koszt do właściwego rodzaju,

5) zakwalifikować koszty według typów działalności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Ewidencja operacji wynikowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zadekretuj w tabeli wymienione operacje, zaistniałe w przedsiębiorstwie usługowym,

które stosuje I wariant ewidencji kosztów - tylko w układzie rodzajowym.

Tabela 5.2 – 1. Dekretacja

Lp. Treść operacji

1. FVAT - Otrzymano fakturę za naprawę

maszyny – wartość netto.

2. RK - Zapłacono z kasy za wywóz

śmieci.

3. RK - Wypłacono z kasy zaliczkę

pracownikowi do rozliczenia.

4. PK - Pracownik rozlicza się z zaliczki

przedstawiając koszty podróży
służbowej.

5. FVAT - Otrzymano fakturę za reklamę

w prasie – wartość netto.

6. LP - Lista płac pracowników.

7. RK - Wypłata płac z kasy.

8. PK - Naliczenie składek ubezpieczeń

społecznych pracowników, płaconych
przez pracodawcę.

9. WB - Przelew naliczonych składek do

ZUS.

10. LP - Potrącenie pracownikom w liście

płac podatku od płac.

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Po jego wykonaniu należy
sprawdzić poprawność dekretacji.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować wymienione w ćwiczeniu operacje,
2) zadekretować operacje w zamieszczonej tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Rozwiązanie - Dekretacja

operacji

DT CT

1. 402

200

2. 402

100

3. 234

100

4. 409

234

5. 402

200

6. 404

231

7. 231

100

8. 405

221

9. 221

131

10. 231

220

Ćwiczenie 2

Sformułuj treść operacji gospodarczych, zaksięgowanych w przedsiębiorstwie

produkcyjnym, które ewidencjonuje koszty tylko w zespole ‘5” - według miejsc powstawania,
w sposób podany w tabeli

Tabela 5.2 – 2. Dekretacja

Lp. Dt

Treść operacji

1. Koszty

zarządu Materiały

2. Koszty

działalności
Podstawowej

Materiały

3. Koszty

zarządu Rachunek

bankowy

4. Koszty

zarządu Rozrachunki

z dostawcami

5. Koszty zakupu

Rozrachunki
z dostawcami

6. Koszty

sprzedaży

Rozrachunki
z dostawcami

7. Koszty

działalności
pomocniczej

Materiały

8. Koszty

zarządu Zobowiązania wobec

pracowników

9. Koszty

zarządu Należności od

pracowników

10. Koszty

działalności
pomocniczej

Zobowiązania wobec
pracowników

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy wyjaśnić, że taką
samą dekretację mogą mieć różne operacje.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować dekretację zamieszczoną w ćwiczeniu,
2) sformułować treść przykładowych operacji, które mogą być zadekretowane w sposób

podany w zamieszczonej tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Ćwiczenie 3
Zadekretuj i zaksięguj koszty według typów działalności.

W przedsiębiorstwie przemysłowym będącym podatnikiem podatku VAT, salda początkowe
wybranych kont wynoszą:

Materiały - 30 000,00
Kasa - 12 125,00
Rachunek bieżący - 80 000,00
W ciągu okresy wystąpiły poniższe operacje gospodarcze:
1. Wz – wydano z magazynu materiały:
a)

do produkcji podstawowej - 10 000,00

do wydziałów produkcyjnych - 7 000,00

do zarządu - 3 000,00

2. FVAT z Zakładu Energetycznego za zużytą energię:
a)

wartość netto - 1 500,00

VAT 22%

3. RK/KW – zakupiono materiały do produkcji podstawowej - 12 000,00.
4. LP – lista płac pracowników zatrudnionych w:
a)

produkcji podstawowej - 8 000,00

wydziałach produkcyjnych - 2 000,00

zarządzie - 6 000,00

5. FVAT – otrzymano fakturę za naprawę:
a)

netto – 2 440,00

VAT 22%

w tym:

a) urządzeń produkcji podstawowej - 1 100,00
b) urządzeń wydziałów produkcyjnych - 900,00
c) urządzeń biurowych - 440,00

6. WB – zapłacono przelewem koszty prania odzieży roboczej - 125,00
7. FVAT – otrzymano fakturę za wywóz śmieci

a) netto - 230,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

b) VAT – 22%

8. RK/KW – zapłacono gotówką z kasy opłaty pocztowe - 150,00
9. WB – odbiorca wpłacił należność na rachunek bankowy - 10 000,00

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania. Po zakończeniu należy
sprawdzić zgodność obrotów, w przypadku niezgodności zwrócić uwagę na konieczność
wyszukania błędu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować treść operacji zamieszczonych w ćwiczeniu,
2) przygotować tabelę do dekretacji wiedząc, ze przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty

w wariancie II - w zespole „5” - według typów działalności,

3) zadekretować operacje w przygotowanej tabeli,
4) otworzyć konta teowe podanymi w uproszczonym bilansie stanami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje,
6) podliczyć obroty na kontach.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Rozwiązanie - Dekretacja

operacji

DT CT

1. 401

501,520,550

310
490

2. 401,225

550

200
490

3. 310

100

4. 404

501,520,550

231
490

5. 402,225

501,520,550

200
490

6. 402

550

131
490

7. 402,225

550

200
490

8. 402,225

550

100
490

9. 131

200

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4
Zadekretuj i zaksięguj koszty w zespole 4 i 5.

W Przedsiębiorstwie Przemysłowym „X”, będącym podatnikiem podatku VAT, bilans
uproszczony na dzień 01.01.200_ r. przedstawiał się następująco:

Tabela 5.2 – 3. Bilans uproszczony

Lp. Aktywa

Kwota

Lp.

Pasywa

Kwota

1. Środki trwałe

50 000,00

1. Fundusz założycielski 60

000,00

2. Materiały

20 000,00

2. Fundusz przedsiębiorstwa 40

000,00

3. Produkty w toku

10 000,00

3. Zysk

10 000,00

4. Wyroby gotowe

35 000,00

4. Kredyty bankowe

30 000,00

5. Należności od

odbiorców

30 000,00

5. Zobowiązania wobec

dostawców

20 000,00

6. Kasa

5 000,00

6. Zobowiązania wobec budżetu 10

000,00

7. Rachunek bieżący 50

000,00

Zobowiązania wobec
pracowników 30

000,00

8. Razem

200

000,00

8. Razem

200

000,00

Źródło: opracowanie własne

Tabela 5.2 – 4. Operacje gospodarcze w Przedsiębiorstwie X

Lp. Data

Dokument

Treść operacji

Kwota

1. 03.01.0_ RK

1/0_

Podjęto gotówkę z banku do kasy.

15 000,00

2. 05.01.0_ Pw

1/0_

Przyjęto z produkcji wyroby gotowe.

10 000,00

3. 08.01.0_ Rw 1/0_

Wydano materiały do zużycia w produkcji.

10 000,00

4. 10.01.0_ PK

2/0_

Miesięczny koszt zużycia maszyn
produkcyjnych. 10

000,00

5. 15.01.0_ Fa VAT 3/0_ Faktura za transport zakupionych

materiałów. 1

000,00

6. 18.01.0_ WB 2/0_

Bank pobrał prowizję za prowadzenie
rachunku. 50.00

7. 18.01.0_ WB

2/0_

Spłacono zobowiązanie wobec budżetu ze
środków pieniężnych na rachunku
bieżącym.

5 000,00

8. 31.01.0_ PK 3/0_

Lista płac pracowników:
a) zatrudnionych w produkcji,
b) zatrudnionych w administracji.

20 000,00
10 000,00

9. 31.01.0_ F VAT 7/0_

Faktura za energię:
netto
VAT 22%
zużytą w:
a) wydziałach produkcyjnych,
b) administracji.

1 500,00

1 000,00

500,00

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować treść operacji zamieszczonych w ćwiczeniu,
2) przygotować tabelę do dekretacji wiedząc, ze przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty

w wariancie III - w zespole „4” - według rodzajów i bieżąco rozlicza na koszty w zespole
„5”,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Rozwiązanie- Dekretacja

operacji

DT CT

1. 100

130

2. 601

501

3. 401

501

310
490

4. 400

520

071
490

5. 402

522

200
490

6. 402

550

131
490

7. 220

131

8. 404

501,520

231
490

9. 401,225

520,550

200
490

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.1. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) zadekretować operacje gospodarcze na kontach kosztów:

w zespole „4”,
w zespole „5”,

2) nazwać konta w zespole „5” - w zależności od rodzaju

działalności,

3) sformułować treść operacji na podstawie dekretacji,

4) zaewidencjonować koszty.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Koszty rozliczane w czasie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące rozliczeń międzyokresowych
kosztów.

Tabela 5.3 – 1. Operacje gospodarcze w Przedsiębiorstwie Z – w I kwartale

Lp. Treść operacji gospodarczych

Kwota

1. FVAT za prenumeratę czasopism, za bieżący rok

a) wartość netto
b) VAT 7%

120,00

2. FVAT za czynsz dzierżawny magazynu wyrobów, za I kwartał

a) wartość netto
b) VAT 22%

300,00

3. PK - planowany koszt zużycia energii za styczeń, dotyczący:

a) wydziałów produkcyjnych,
b) budynków administracyjnych

1000,00

500,00

4. PK - koszty rozliczane w czasie przypadające na styczeń, z tytułu:

a) prenumeraty,
b) czynszu

5. PK - planowany koszt zużycia energii za luty, dotyczący:

a) wydziałów produkcyjnych,
b) budynków administracyjnych

1200,00

300,00

6. PK - koszty rozliczane w czasie przypadające na luty, z tytułu:

a) prenumeraty,
b) czynszu

7. FVAT za remont maszyny w wydziale produkcyjnym - koszt

remontu będzie rozliczany od lutego do grudnia
a) wartość netto,
b) VAT 22%

22 000,00

8. FVAT za energię - otrzymana w marcu

a) wartość netto
b) VAT 22%
w tym koszty energii dotyczące:
a) wydziałów produkcyjnych,
b) budynków administracyjnych

5 000,00

3 500,00
1 500,00

9. PK - Koszty rozliczane w czasie przypadające na marzec, dotyczące:

a) prenumeraty,
b) czynszu,
c) energii,
d) remontu

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania. Po zakończeniu należy
sprawdzić zgodność obrotów, a w przypadku niezgodności zwrócić uwagę na konieczność

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyszukania błędu. Bardzo istotna jest również poprawność interpretacji sald na koncie
Rozliczenia międzyokresowe kosztów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące sumy,
2) zadekretować podane operacje,
3) zaksięgować operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych do konta

„Rozliczenia międzyokresowe kosztów”,

4) podliczyć obroty na koncie Rozliczeń międzyokresowych i kontach ksiąg pomocniczych,
5) uzgodnić zapisy na kontach ksiąg pomocniczych z zapisami na koncie księgi głównej,
6) obliczyć salda końcowe na koncie Rozliczenia międzyokresowe kosztów i dokonać ich

interpretacji.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.

Rozwiązanie- Dekretacja

operacji

DT CT

1. 402,225

550

200
490

2. 402,225

640

200
490

3. 520,550

640

4. 550

640

5. 520,550

640

6. 550

640

7. 402,225

640

200
490

8. 401,225

640

200
490

9. 550,520

640

Ćwiczenie 2
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące kosztów.

W przedsiębiorstwie przemysłowym „Z” ewidencję materiałów prowadzi się w stałej cenie
ewidencyjnej, która dla materiału A wynosi 20,00 zł. Salda początkowe wybranych kont
wynoszą:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały 45

000,00

Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”(Dt)

900,00

Rozliczenie międzyokresowe kosztów (Dt)

180,00

W miesiącu styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

1. Rw – wydanie materiałów do zużycia w produkcji - 400szt.

...............

2. PK – rozliczenie zużytych materiałów w działalności produkcyjnej

...............

3. FVAT za zakupione materiały:
a/ wartość netto -300 szt. x 23,00 zł. ..............
b/ VAT 22%

.............

4. Pz – przyjęcie zakupionych materiałów:
a/ cena ewidencyjna -300 szt.

..............

5. PK – wyksięgowanie odchyleń dotyczących zakupionych materiałów

..............

6. FVAT za transport zakupionych materiałów

- wartość neto
- VAT 22%

360,00
...........

7. PK – rozliczenie kosztów transportu w koszty zakupu

............

8. PK – przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie

.............

9. Rw – wydanie materiałów do zużycia w produkcji 210 szt.

.............

10. PK – rozliczenie zużytych materiałów w koszty działalności

produkcyjnej

.............

11. PK – rozliczenie i przeksięgowanie odchyleń dotyczących zużytych

materiałów

..............

12. PK – rozliczenie i przeksięgowanie kosztów zakupu dotyczących

zużytych materiałów

.............

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
poprawność wyliczonych sum, dekretacji, wyjaśnić i wtedy przystąpić do księgowania.
Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawność wyliczenia wartości zapasów materiałów
w magazynie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie z Jednostki modułowej Z1.03. Ewidencjonowanie zmian w zasobach

rzeczowych przedsiębiorstwa, sposób rozliczania odchyleń i kosztów zakupu
przypadających na zużyte materiały,

2) obliczyć brakujące sumy,
3) zadekretować podane operacje,
4) otworzyć konta podanymi saldami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje gospodarcze,
6) podać wartość zapasu materiałów w magazynie w cenie:
7) ewidencyjnej,
8) zakupu,
9) nabycia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3
Sporządź, zadekretuj i zaksięguj rozdzielnik zużycia materiałów.

W przedsiębiorstwie X salda początkowe wybranych kont wynosiły;
Materiały - 60 000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów- Ct - 3 000,00
Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu - 2 400,00

Tabela 5.3 – 2. Rozdzielnik zużycia materiałów

Lp. Pozycja

kosztów

Ogółem Koszty

działalności
podstawowej

Koszty
wydziałowe

Koszty
zarządu

1. Materiały według cen

ewidencyjnych 20

000,00

10 000,00

5 000,00

2. Odchylenia od cen

ewidencyjnych

3. Koszty

zakupu

4. Razem

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące sumy w rozdzielniku,
2) podsumować rozdzielnik,
3) zadekretować rozdzielnik,
4) otworzyć konta podanymi saldami początkowymi,
5) zaksięgować zadekretowane operacje,
6) obliczyć wartość zapasu materiałów po cenach:

• ewidencyjnych,
• zakupu,
• nabycia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie - Dekretacja rozdzielnika

DT CT

Konto Kwota Konto

Kwota

401 33

250,00

310
341

35 000,00

- 1 750,00

501
520
550

19 800,00

9 900,00
4 950,00

490
640

33 250,00

1 400,00

5.3.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia:

koszt rozliczany w czasie,
rozliczenia międzyokresowe czynne,
rozliczenia międzyokresowe bierne,

2) sporządzić rozdzielnik kosztów,

3) obliczyć koszty rozliczane w czasie przypadające na dany miesiąc,

4) zaksięgować operacje dotyczące kosztów,

5) zinterpretować zapisy na kontach kosztów rozliczanych w czasie,

6) zinterpretować salda kont kosztów rozliczanych w czasie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Kalkulacja kosztów produktów i usług

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij zdania:
Materiały bezpośrednie obejmują tę część zużytych materiałów, którą można na podstawie
dokumentów ………………………………………………. .
Aby obliczyć uzasadnioną część kosztów stałych wydziałowych należy uwzględnić stopień
………………………………………………………………………..
Uwzględniając czas sporządzania kalkulacji wyróżnia się kalkulację …………………..
i …………………………, natomiast uwzględniając sposób jej przeprowadzania wyróżnić
można kalkulację ……………………………, ………………………….. i ……………..
Rzeczywisty koszt wytworzenia produktu to suma kosztów ……………… i ……………
Kalkulację podziałową ze współczynnikami stosuje się w jednostkach produkujących
podobne wyroby z …………………………………………w takim samym lub podobnym
…………….
W kalkulacji doliczeniowej kluczami podziałowymi mogą być między innymi: ……………
……………………, ……………………, …………………….,…………… lub ……………

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne.

Środki dydaktyczne:

- literatura z rozdziału 7 poradnika.

Ćwiczenie 2
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie układzie pozycji kalkulacyjnych.

W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 180 sztuk wyrobów gotowych,
produkcja w toku stanowi 40 sztuk wykonanych w 50%, w odniesieniu do kosztów płac
bezpośrednich i kosztów wydziałowych. Materiały bezpośrednie, zużywa się w całości
w momencie rozpoczęcia produkcji. Koszty ujęte zostały w tabeli poniżej.

Tabela 5.4 – 1. Tabela kalkulacyjna

Koszt jednostkowy

Lp. Pozycje

kalkulacyjne

kosztów

Kwota

kosztów

Ilość

jednostek

umownych

wyrobu

gotowego

produktu

w toku

1. Materiały bezpośrednie 3

300,00

220

2. Płace bezpośrednie 4

000,00

200

3. Razem

koszty

bezpośrednie

4. Koszty

wydziałowe

(uzasadnione) 2

000,00

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy zwrócić szczególną
uwagę na zróżnicowany sposób wyliczenia ilości jednostek kalkulacyjnych w poszczególnych
pozycjach, co wynika z procesu technologicznego. Materiały najczęściej zużywane są w
100% z momentem rozpoczęcia produkcji.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wpisać do tabeli brakujące treści,
2) obliczyć brakujące sumy,
3) wpisać do tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne
Jednostkowe – rzeczywiste koszty wytworzenia:
− wyrobu gotowego – 45,00
− produktu w toku – 30,00

Ćwiczenie 3
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie całkowite stosując kalkulację podziałową ze
współczynnikami.

W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- wyrób A - 180 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 50%,
- wyrób B – 90 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 25%,
- współczynniki: A- 3; B – 2;
- koszty ponoszone są sukcesywnie i wynoszą – 1 600,00

Tabela 5.4 – 2. Tabela kalkulacyjna

Ilość Koszt

jednostki

rzeczywistej

Koszt

całkowity

Wyrób

zak. w

toku

razem

Współczy

nnik

Produkcja

umowna

Koszt

jednostki
umownej

zak. w

toku

zak. w

toku

Razem

x x

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Dla ułatwienia wykonania ćwiczenia zaproponowano wykonanie w zamieszczonej tabeli.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne
Jednostkowe – rzeczywiste koszty wytworzenia:

− wyrobów gotowych – A - 6,00; B – 4,00

− produktów w toku –A – 3,00; B – 1,00

Ćwiczenie 4
Oblicz koszty jednostkowe przedsiębiorstwie całkowite stosując kalkulację doliczeniową.
W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- Wyrób A - 180 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 50%,
- Wyrób B – 90 sztuk i 40 sztuk wykonanych w 25%,
- wszystkie koszty ponoszone są sukcesywnie,
- koszty wydziałowe rozliczane są na poszczególne wyroby w stosunku do płac

bezpośrednich.

Tabela 5.4 – 3. Tabela kalkulacyjna

Koszty

Lp.

Pozycje kalkulacyjne kosztów

Razem

Wyroby A

Wyroby B

1. Materiały bezpośrednie 600,00

100,00

2. Płace bezpośrednie 400,00

200,00

3. Razem koszty bezpośrednie
4. Koszty

wydziałowe

(uzasadnione)

300,00

5. Rzeczywisty koszt

wytworzenia

6. Jednostkowy koszt wytworzenia

wyrobu gotowego

7. Jednostkowy koszt produktu

w toku

8. Całkowity koszt produkcji

zakończonej

9. Całkowity koszt produkcji

w toku

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Dla ułatwienia wykonania ćwiczenia zaproponowano wykonanie w zamieszczonej tabeli.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne

− koszty wydziałowe – stanowią 50% płac; na wyrób A – 200,00; na wyrób B – 100,00
Jednostkowe – rzeczywiste koszty wytworzenia:

− wyrobów gotowych – A - 6,00; B – 4,00

− produktów w toku –A – 3,00; B – 1,00

Ćwiczenie 5
Przeprowadź kalkulację i zaksięguj jej wyniki.

W przedsiębiorstwie X produkuje się dwa rodzaje wyrobów: A i B, z tych samych

surowców, według tej samej technologii, różniące się wagą. Wyrób A waży 2 kg, wyrób B
waży 3 kg. W ciągu okresu wyprodukowano 500 sztuk wyrobu A i 190 sztuk wyrobu B.
Produkcja w toku wynosi 20 sztuk wyrobów B, wykonanych w 50% w odniesieniu do plac
bezpośrednich i kosztów wydziałowych. Materiały zużywają się w całości w momencie
rozpoczęcia produkcji.

Przedsiębiorstwo ewidencjonuje wyroby po cenach ewidencyjnych, którymi jest planowany

koszt wytworzenia. Ceny te wynoszą:
- wyrób A - 8,00
- wyrób B - 10,00
Poniesione koszty według pozycji kalkulacyjnych wynosiły:
- materiały bezpośrednie – 3 260,00
- płace bezpośrednie – 1 600,00
- koszty wydziałowe – 800,00

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. W pierwszym etapie należy
sprawdzić poprawność doboru metody kalkulacji i wyliczonych sum. Operacje należy
zaksięgować po sprawdzeniu poprawności ich sformułowania.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dobrać właściwą metodę kalkulacji,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) narysować tabelę kalkulacyjną z uwzględnieniem pozycji kalkulacyjnych,
3) przeprowadzić kalkulację,
4) wpisać do tabeli,
5) otworzyć konta kosztów podanymi obrotami,
6) sformułować treść operacji dotyczących ewidencji przyjęcia wyrobów po cenach

ewidencyjnych i ewidencji wyników kalkulacji,

7) zaksięgować operacje gospodarcze na kontach teowych.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne
Rzeczywiste – całkowite koszty wytworzenia wyrobów gotowych:

− materiały bezpośrednie – A – 2 000,00,00; B – 1 140,00

− płace bezpośrednie – A – 1 000,00; B – 570,00

− koszty wydziałowe – A – 500,00; B – 285,00

− razem – A – 3 000,00; B – 1 995,00
Rzeczywiste – całkowite koszty wytworzenia produktu w toku - B:

− materiały bezpośrednie – 120,00

− płace bezpośrednie – 30,00

− koszty wydziałowe – 15,00

− razem – 165,00

5.4.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak Nie

1) zdefiniować pojęcia:

kalkulacja,
przedmiot kalkulacji,
metoda kalkulacji,
jednostka kalkulacyjna,
klucz podziałowy,

2) dobrać właściwą metodę kalkulacji do jej przedmiotu,

3) skalkulować koszty jednostkowe i całkowite z zastosowaniem

kalkulacji:
podziałowej prostej,
podziałowej ze współczynnikami,
podziałowej procesowej,
doliczeniowej,

4) sformułować treść operacji dotyczących ewidencji wyników kalkulacji,

5) zaksięgować wyniki kalkulacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Kalkulacja cen sprzedaży

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Oblicz cenę zbytu brutto.

W przedsiębiorstwie X jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobu A = 5,00, koszty
zarządu przypadające na sztukę = 2,00; koszty sprzedaży przypadające na sztukę = 1,00;
zysk = 20% kosztu własnego; VAT = 22%.

Tabela 5.5 – 1. Tabela kalkulacyjna

Lp.

Wyszczególnienie

Kwota na sztukę

1. Rzeczywisty koszt wytworzenia
2. Koszty

zarządu

3. Całkowity koszt wytworzenia (1+2)
4. Koszty

sprzedaży

5. Koszt

własny sprzedaży (3+4)

6. Zysk (5 x 20%)
7. Cena zbytu netto (5+6)
8. VAT (7 x 22%)
9. Cena zbytu brutto (7+8)

Źródło: opracowanie własne

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

- literatura z rozdziału 7 poradnika,
- kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne
Cena zbytu brutto – 11,71

Ćwiczenie 2
Skalkuluj cenę sprzedaży brutto.

W przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
- wyrób A - 180 sztuk
- wyrób B – 90 sztuk
- rzeczywisty koszt produkcji zakończonej wynosi: A = 1 080,00; B= 360,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- koszty zarządu rozliczane są proporcjonalnie do rzeczywistego kosztu wytworzenia –

720,00

- koszty sprzedaży rozliczane są proporcjonalnie do całkowitego kosztu wytworzenia –

540,00

- zysk – 25 % ceny zbytu netto, VAT – 22%.

Tabela 5.5 – 2. Tabela kalkulacyjna

Kwota całkowita Kwota

jednostkę

Lp. Wyszczególnienie

A B A

1. Rzeczywisty koszt wytworzenia

2. Koszty

zarządu

3. Całkowity koszt wytworzenia

4. Koszty

sprzedaży

5. Koszt

własny sprzedaży

6. Zysk

7. Cena zbytu netto

8. VAT

9. Cena zbytu brutto

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Należy sprawdzić
wyliczenie jednostkowego rzeczywistego kosztu wytworzenia – zwracając uwagę na
wyliczenie jednostek kalkulacyjnych. Pamiętać należy, że zysk jest liczony rachunkiem w stu
(od ceny zbytu).

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące w tabeli sumy,
2) wpisać do tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kwota na jednostkę:
− rzeczywisty koszt wytworzenia – A- 6,00; B – 4,00
− koszty zarządu – A – 3,00; B – 2,00
− koszty sprzedaży – A – 2,25; B – 1,50
− zysk – A – 3,75; B – 2,50
− cena zbytu brutto – A – 18,30; B – 12,20

Ćwiczenie 3

Oblicz cenę sprzedaży towaru A w hurtowni, jeżeli cena zbytu netto u producenta wynosi

5,00, marża hurtowa 20 % ceny zakupu netto, VAT 22%.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wypisać w kolumnie poszczególne elementy ceny hurtowej, rozpoczynając od ceny

zakupu,

2) obliczyć marżę hurtową,
3) obliczyć kwotę VAT,
4) odpowiednio zsumować.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne
− marża hurtowa – 1,00
− cena hurtowa netto – 6,00
− cena hurtowa brutto – 7,32

Ćwiczenie 4
Oblicz jednostkowe koszty wytworzenia i skalkuluj cenę sprzedaży w sklepie fabrycznym.

W przedsiębiorstwie X produkuje się dwa rodzaje wyrobów: A i B, z tych samych surowców,
według tej samej technologii, różniące się wagą.

Wyrób A waży 3 kg, wyrób B waży 4 kg.
W ciągu okresu wyprodukowano 190 sztuk wyrobu A i 200 sztuk wyrobu B.
Produkcja w toku wynosi 20 sztuk wyrobów A, wykonanych w 50% w odniesieniu do

kosztów płac bezpośrednich i kosztów wydziałowych.

Materiały zużywają się w całości w momencie rozpoczęcia produkcji.
Produkty sprzedaje się w sklepie fabrycznym.
- Poniesione koszty wynosiły:

• materiały bezpośrednie – 5 720,00
• płace bezpośrednie – 4 200,00
• koszty wydziałowe – 2 800,00
• koszty zarządu rozliczane proporcjonalnie do rzeczywistego kosztu wytworzenia

i wynoszą - 6 165,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• koszty sprzedaży rozliczane proporcjonalnie do kosztu całkowitego - 9 247,50

- zysk stanowi 20% kosztu własnego,
- VAT – 22%,
- marża handlowa – 20% ceny zbytu netto.

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Może być również
wykorzystane jako sprawdzian osiągnięć. Poprawność wykonania należy sprawdzać
w poszczególnych etapach ćwiczenia – dobór metody kalkulacji, obliczenie rzeczywistego
kosztu wytworzenia, właściwe wypisanie poszczególnych elementów ceny sprzedaży,
rozliczenie kosztów zarządu i sprzedaży, obliczenie marży i VAT. W przypadku
wykorzystania ćwiczenia jako sprawdzianu postępów – należy oddzielnie punktować każdy z
elementów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dobrać właściwą metodę kalkulacji,
2) narysować tabelę kalkulacyjną z uwzględnieniem pozycji kalkulacyjnych,
3) przeprowadzić kalkulację obliczając jednostkowy rzeczywisty koszt wytworzenia,
4) wpisać do tabeli,
5) wypisać w kolumnie poszczególne elementy ceny sprzedaży, rozpoczynając od

rzeczywistego kosztu wytworzenia,

6) rozliczyć koszty zarządu,
7) rozliczyć koszty sprzedaży,
8) obliczyć kwotę zysku,
9) obliczyć marżę handlową,
10) obliczyć kwotę VAT,
11) wpisać kwoty do właściwych pozycji,
12) odpowiednio zsumować.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej lub zróżnicowanej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie – Sumy kontrolne

Kwota całkowita

Kwota na jednostkę

L.p. Wyszczególnienie

A B

Rzeczywisty koszt wytworzenia

5 130,00

7 200,00

27,00

36,00

2. Koszty

zarządu

2 565,00

3 600,00

13,50

18,00

3. Całkowity koszt wytworzenia

7 695,00

10 800,00

40,50

54,00

4. Koszty

sprzedaży

3 847,50

5 400,00

20,25

27,00

5. Koszt

własny sprzedaży

11 542,50

16 200,00

60,75

81,00

Zysk

2 308,50

3 240,00

12,15

16,20

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Cena zbytu netto

72,90

97,20

8. Marża handlowa

14,58

19,44

9. Cena

sprzedaży netto

87,48

116,64

10. VAT

19,25 25,66

11. Cena

sprzedaży brutto

106,73

142,30

5.5.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia:

cena zbytu netto,
cena zbytu brutto,
cena hurtowa,
cena detaliczna,
marża handlowa,
marża detaliczna,
marża hurtowa,

2) skalkulować cenę zbytu produktu,

3) obliczyć marżę handlową, hurtową, detaliczną,

4) rozliczyć koszty zarządu,

5) rozliczyć koszty sprzedaży,

6) skalkulować cenę sprzedaży towaru.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Przychody ze sprzedaży i koszty ich uzyskania

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Zastosuj właściwe ceny, rozlicz odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów i zaksięguj
operacje.

Salda początkowe wybranych kont w firmie X będącej podatnikiem podatku VAT wynoszą:
- Wyroby gotowe (2000 sztuk po cenie ewidencyjnej 20,00)

- Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów – Dt - 2 000,00
- jednostkowa cena sprzedaży netto - 30,00
- VAT 22%
Operacje gospodarcze:
1. WZ – wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy A – 400 sztuk

.....................

2. FVAT – za sprzedane wyroby dla odbiorcy A – 400 sztuk

.....................

3. WZ – wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy B – 600 sztuk

.....................

4. WB – wpływ należności

odbiorcy

.....................

5. FVAT – za sprzedane wyroby dla odbiorcy B – 600 sztuk

.....................

6. PK – przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane wyroby .....................
7. WB – wpływ należności od odbiorcy B

.....................

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Oceniać należy również
poprawność zastosowania odpowiedniej wyceny poszczególnych operacji – zastosowanie
ceny ewidencyjnej lub sprzedaży oraz wyliczenie kwoty odchyleń.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji 1 - 5,
2) otworzyć konta i wpisać podane salda początkowe,
3) zaksięgować operacje 1 - 5,
4) obliczyć kwotę odchyleń z operacji 6,
5) zaksięgować operacje 6 i 7.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozwiązanie - Dekretacja

DT CT

operacji

Konto Suma Konto

Suma

711 8

000,00

601 8

000,00

2. 200

640,00

701
225

12 000,00

2 640,00

711 12

000,00

601 12

000,00

131 14

640,00

200 14

640,00

5. 200

21960,00

701
225

18 000,00

3 960,00

711 1

000,00

620 1

000,00

131 21

960,00

200 21

960,00

Ćwiczenie 2
Zadekretuj operacje gospodarcze.

Salda początkowe wybranych kont w przedsiębiorstwie Z, będącym podatnikiem podatku
VAT wynoszą:
Materiały

- 10 000,00

Rachunek bieżący - 60 000,00
Kasa

- 14 000,00

Operacje gospodarcze:
1. RW – wydanie materiałów do pakowania sprzedanych wyrobów - 600,00
2. FVAT – obca za transport sprzedanych wyrobów
a) wartość

netto

600,00

b) VAT

22%

.....................

3. PK – polisa od firmy ubezpieczeniowej za ubezpieczenie sprzedanych wyrobów - 2
400,00
4. FVAT – od redakcji gazety za reklamę sprzedanych wyrobów
a) wartość

netto

000,00

b) VAT

22%

.....................

5. PK – naliczenie podatku akcyzowego

- 4 000,00

6. WB – spłata zobowiązań wobec dostawców ( z operacji 2)

.....................

7. WB – spłata zobowiązań z tytułu podatku akcyzowego

.....................

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji,
2) narysować tabelę do dekretacji,
3) zadekretować operacje w tabeli.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozwiązanie - Dekretacja

operacji

DT CT

1. 402,225

527

310
490

2. 402,225

527

200
490

3. 402

527

200
490

4. 402,225

527

200
490

5. 403

527

220
490

6. 200

131

7. 220

131

Ćwiczenie 3
Oblicz brakujące kwoty i zaksięguj operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych.

Salda początkowe wybranych kont w przedsiębiorstwie A, będącym podatnikiem podatku
VAT - wynoszą:
− Rachunek bieżący

- 20 000,00

− Wyroby gotowe (400 sztuk po 200,00)

- 80 000,00

− Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów – Dt - 2 000,00
− jednostkowa cena sprzedaży netto

- 300,00

− VAT – 22%

W bieżącym miesiącu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. WZ – wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy ALFA - 30 sztuk .....................
2. FVAT – za sprzedane wyroby dla odbiorcy ALFA – 30 sztuk

.....................

3. WZ – wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy BETA – 80 sztuk .....................
4. FVAT – za sprzedane wyroby dla odbiorcy BETA – 80 sztuk .....................
5. WB – wpływ należności od odbiorcy ALFA .....................
6. FVAT (korygująca) - dotyczy reklamacji złożonej przez odbiorcę BETA ze względu na

złą jakość – 20 sztuk .....................

7. PW – przyjęcie zwróconych wyrobów do magazynu – 20 sztuk .....................
8. WB – wpływ należności od odbiorcy BETA (cała należność po korekcie) .............
9. WZ – wydanie sprzedanych wyrobów odbiorcy GAMMA – 60 sztuk ....................
10. FVAT – za sprzedane wyroby dla odbiorcy GAMMA – 60 sztuk po 320,00 ………
11. FVAT (korygująca) – reklamacja przez dostawcę GAMMA, z powodu złej jednostkowej

ceny sprzedaży .....................

12. PK – przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane wyroby ………….
13. WB – wpływ należności od odbiorcy GAMMA .....................
14. FVAT – obca, za reklamę sprzedanych wyrobów -
− netto - 2 000,00
− VAT 22%
15. PK – polisa od firmy za ubezpieczenie wyrobów sprzedanych - 4 000,00
16. PK - przeksięgowanie kosztów sprzedaży ………….

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie może być wykonywane indywidualnie lub w grupach. Może być również
wykorzystane jako sprawdzian osiągnięć. Poprawność wykonania należy sprawdzać
w poszczególnych etapach ćwiczenia – obliczenie brakujących kwot, odchyleń
przypadających na sprzedane produkty. Należy zwrócić uwagę na konieczność uzgadniania
kont ksiąg pomocniczych z kontami księgi głównej.
Wynik na sprzedaży należy obliczyć statystycznie – jako różnicę na koncie Sprzedaż
wyrobów i Koszt własny sprzedaży. W przypadku wykorzystania ćwiczenia jako sprawdzianu
postępów – należy oddzielnie punktować każdy z elementów.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) obliczyć brakujące kwoty operacji,
2) otworzyć konta i wpisać podane salda początkowe,
3) zaksięgować kolejno operacje na kontach księgi głównej i ksiąg pomocniczych do konta

„Należności od odbiorców”,

4) podliczyć obroty na kontach ksiąg pomocniczych i uzgodnić z kontem księgi głównej,
5) podliczyć obroty na koncie „Sprzedaż wyrobów” i „Koszt własny sprzedaży”,
6) obliczyć wynik na sprzedaży.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia indywidualne,

−

ćwiczenia w grupach o jednorodnej pracy,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie - Dekretacja

DT CT

operacji

Konto Suma Konto

Suma

711 6

000,00

601 6

000,00

2. 200

980,00

701
225

9 000,00
1 985,00

711 16

000,00

601 16

000,00

4. 200

280,00

701
225

24 000,00

5 280,00

131 10

980,00

200 10

980,00

200

- 7 320,00

701
225

- 6 000,00

-1 320,00

601 4

000,00

711 4

000,00

131 25

280,00

200 25

280,00

711 12

000,00

601 12

000,00

10. 200

424,00

701
225

19 200,00

4 224,00

11.

200

- 1 464,00

701

- 1 200,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

225 -

264,00

12.

711 750,00

620 750,00

13.

131

21 960,00

200

21 960,00

14. 402,527

225

2 000,00

440,00

490
200

2 000,00
2 440,00

15.

402,527 4

000,00

200,490 4

000,00

16.

741 6

000,00

527 6

000,00

5.6.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia:

przychód ze sprzedaży,
koszty sprzedaży,
moment sprzedaży,

2) zaewidencjonować przychody ze sprzedaży,

3) zaewidencjonować koszty sprzedaży,

4) zaewidencjonować reklamacje przy sprzedaży,

5) obliczyć odchylenia od cen ewidencyjnych sprzedanych wyrobów,

6) ustalić koszt własny sprzedaży,

7) obliczyć wynik na sprzedaży.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Koszty i przychody z pozostałej działalności

5.7. 1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Uzupełnij zdania.

Środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży środka trwałego będą elementem .......................,

natomiast rozchód sprzedanego środka trwałego w wartości netto będzie ................................

Odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bieżącym stanowią ................................

……………., a odsetki zapłacone od kredytów bankowych stanowią ....................................

Przekazaną darowiznę środka trwałego zaksięguje się Dt ............................................

Ct ..................................

Pobrane przez bank odsetki od kredytów bankowych należy zaksięgować Dt.......................,

Ct ............. ............................, natomiast odsetki od zgromadzonych na rachunku bieżącym
środkach pieniężnych Dt.................................., Ct ............................... .

Naliczone przez Urząd Skarbowy odsetki za zwłokę w zapłacie podatku księguje się

Dt ......................................., Ct ............................................................

Naliczenie dostawcy kary za nieterminową dostawę księguje się Dt ................................., Ct

................................................

Przekazaną darowiznę programu komputerowego należy zaksięgować Dt ............................

Ct ..........................................

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Ćwiczenie 2
Zadekretuj w tabeli wymienione operacje w przedsiębiorstwie będącym podatnikiem podatku
VAT.

Tabela 5.7 – 1. Dekretacja

Lp. Treść operacji

1. PK - Naliczono odbiorcy karę

umowną.

2. PK- PKP obciąża nas karą za

przestoje wagonów.

3. PK - Niedobór materiałów

spowodowany zdarzeniem losowym.

4. WB -Wpływ na rachunek bieżący

odszkodowania z tytułu zdarzenia
losowego.

5. PT - Przekazano jako darowiznę

komputer.

6. RK - Sprzedano za gotówkę akcje

przeznaczone do obrotu.

7. PK - Rozchód sprzedanych akcji po

cenie nabycia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. FVAT - wysłana do odbiorcy za

sprzedany środek trwały (wartość
netto).

9. PT - Rozchód sprzedanego środka

trwałego w wartości netto.

10. WB - Otrzymano na rachunek

bieżący dywidendę od posiadanych
akcji.

Źródło: opracowanie własne

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika.

Ćwiczenie 3
Zadekretuj i zaksięguj operacje gospodarcze.

Tabela 5.7. – 2. Salda początkowe

Nazwa

konta

Suma

1. Środki trwałe 50

000,00

2. Materiały 20

000,00

3. Wyroby gotowe

30 000,00

4. Należności od odbiorców

20 000,00

5. Należności od pracowników

2 000,00

6. Rachunek

bieżący 30

000,00

7. Kasa

000,00

8. Fundusz udziałowy 50

000,00

9. Fundusz zasobowy

30 000,00

10. Kredyty bankowe

40 000,00

11. Zobowiązania wobec dostawców

30 000,00

12. Zobowiązania wobec pracowników

10 000,00

Źródło: opracowanie własne

Tabela 5.7– 3. Operacje gospodarcze w styczniu

Treść operacji

Suma

1. OT – otrzymano darowiznę maszyny produkcyjnej.

10 000,00

2. RK – zapłacono z kasy:

a) abonament RTV,
b) odsetki karne za zwłokę w zapłacie.

15,00

2,00

3. RK, PK – sprzedano za gotówkę papiery wartościowe:

a) wartość w cenie sprzedaży,
b) wartość w cenie zakupu.

10 000,00

9 000,00

4. FVAT, PT - za sprzedaną zbędną maszynę produkcyjną:

a) wartość w cenie sprzedaży netto,
b) VAT 22 %,
c) wartość początkowa maszyny,

5 000,00

8 000,00

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

d) umorzenie. 4

000,00

5. WB – potwierdzający:

a) zapłatę dostawcy naliczonych wcześniej odsetek za zwłokę

w zapłacie,

b) pobranie przez bank prowizji za prowadzenie rachunku,
c) pobranie przez bank odsetek od kredytu,
d) doliczenie przez bank odsetek od zgromadzonych środków,
e) otrzymanie odsetek od udzielonych innym jednostkom pożyczek

długoterminowych,

f) wpływ odsetek od zakupionych obligacji.

100,00

20,00

500,00
100,00

1 000,00

200,00

Źródło: opracowanie własne

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) zadekretować podane operacje,
2) zaksięgować operacje na kontach i podliczyć obroty.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia indywidualne,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z rozdziału 7 poradnika,

−

kalkulator.

Rozwiązanie - Dekretacja

Nr operacji

1. 010

760

2. a) 402,550

b) 751

100,490
100

3. a) 100

b) 751

750
140

a, b) 200
c, d) 761,071

760,225
010

5. a) 131

b) 402,550
c) 751
d) 131
e) 131
f) 131

131
131,490
131
750
750
750

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia:

pozostały koszt i przychód operacyjny,
koszt i przychód finansowy,
strata nadzwyczajna, zysk nadzwyczajny,

2) zidentyfikować i sklasyfikować przychody i koszty

z pozostałej działalności,

3) zaewidencjonować pozostałe przychody i koszty operacyjne,

4) zaewidencjonować przychody i koszty finansowe,

5) zaewidencjonować straty i zyski nadzwyczajne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Ewidencja procesów gospodarczych z wykorzystaniem

programów komputerowych

5.8.1. Ćwiczenia

Wskazówki do wykonywania oraz oceny ćwiczeń
Treści kształcenia zawarte w tej jednostce szkoleniowej mają ukształtować u ucznia
niezbędne umiejętności praktyczne rejestrowania dokumentacji związanej ze sprzedażą oraz
należnościami kontrahentów.
W trakcie wykonywania ćwiczeń w programie handlowym należy zwrócić uwagę uczniów
na:

kod towaru i kontrahenta – jego znaczenie przy wyszukiwaniu danych,

wprowadzanie do dokumentów danych osoby upoważnionej do odebrania faktury,

możliwość logowania się w programie jako nowy użytkownik (szczegółowe informacje

na ten temat zostały zawarte w module 412[01].Z1.01 w jednostce szkoleniowej 4.9.

kalkulację ceny sprzedaży w zależności od ceny zakupu,

relację między datą sprzedaży a datą wystawienia dokumentu,

możliwości korekty nie tylko ilości sprzedanych towarów, ale również j.m., ceny i stawki

VAT,

sposób rozliczania faktury korygującej (zapisy w kolorze czerwonym w przypadku

zobowiązania firmy wobec kontrahenta).

Poprawność wykonania ćwiczeń przez uczniów najłatwiej skontrolować na za pomocą
wydruku dokumentu bądź zestawienia należności czy sprzedaży za okres.

Ćwiczenie 1
1. Wykonaj w skoroszycie <Kalkulacja kosztów> programu Excel kalkulację kosztów na

podstawie tabeli 5.8.1.1.

Tabela 5.8.1.1. Tabela kalkulacyjna kosztów do ćwiczenia 1.

Źródło: opracowanie własne

2. Uzupełnij brakujące treści w tabeli.
3. Wprowadź do tabeli formuły obliczające koszt jednostkowy produktu lub usługi, wiedząc

że w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 1000 sztuk jednorodnych
produktów.

4. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla

komórek zawierających kwoty.

5. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

6. Zmień nazwę fiszki arkusza na <ćw_1>.
7. Przygotuj arkusz do wydruku.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Zapisz.
9. Wydrukuj arkusz.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł:
-

w komórce C4 – wartość „razem koszty bezpośrednie” wylicza formuła =SUMA(C2:C3),

w komórce C6 - techniczny koszt wytworzenia wylicza formuła =SUMA(C3:C4,)

w komórce D6 - jednostkowy techniczny koszt wylicza formuła = C6/1000,

2) wydrukować arkusz.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel,

drukarka.

Ćwiczenie 2

1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_2> w skoroszycie <Kalkulacja kosztów> tabelę

kalkulacyjną kosztów dla przedsiębiorstwa X na podstawie tabeli 5.8.1.2.

Tabela 5.8.1.2. Tabela kalkulacyjna kosztów do ćwiczenia 2.

Źródło: opracowanie własne

2. Uzupełnij brakujące treści w tabeli.
3. Wylicz brakujące kwoty stosując odpowiednie formuły.
4. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla

komórek zawierających kwoty.

5. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

6. Zmień nazwę fiszki arkusza na <ćw_2>.
7. Przygotuj arkusz do wydruku.
8. Zapisz.
9. Wydrukuj arkusz.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dane do ćwiczenia:
w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu 260 sztuk wyrobów gotowych,
produkcja w toku stanowi 80 sztuk wykonanych w 50%, w odniesieniu do kosztów przerobu.
Materiały bezpośrednie zużywa się w całości w momencie rozpoczęcia produkcji. Koszty
ujęte zostały w tabeli 5.8.1.2.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) postępować analogicznie jak w ćwiczeniu 1. wykonując polecenia od 1. do 9.,
2) zastosować dla komórek zawierających „ilość jednostek umownych” format liczbowy –

bez miejsc dziesiętnych,

3) wydrukować arkusz.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel,

drukarka.

Ćwiczenie 3
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_3> w skoroszycie <Kalkulacja kosztów> kalkulację

podziałową kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.3.

Tabela 5.8.1.3. Tabela kalkulacyjna do ćwiczenia 3.

Źródło: opracowanie własne

2. Wprowadź do tabeli formuły obliczające poszczególne pozycje (stosuj, jeśli to konieczne,

adresowanie bezwzględne).

3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych tylko dla komórek zawierających

kwoty.

4. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

5. Zaproponuj wykorzystanie przygotowanego arkusza do innych danych.
Dane do ćwiczenia:
-

Liczba: wyrób A – 300 sztuk, wyrób B – 400 sztuk,

współczynniki: A – 2, B – 3,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

koszty łączne – 7 200,00.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł:
-

w komórce D2 wstawić formułę =B2*C2,

w komórce D4 wstawić formułę =Suma(D2:D3),

w komórce E2 wstawić formułę =G5/D4,

w komórce F2 wstawić formułę = E2/C2,

w komórce G2 wstawić formułę =F2*B2,

skopiować do pozostałych komórek odpowiednie formuły,

wykorzystać przygotowany arkusz do innych danych.

2) wydrukować arkusz.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 4
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_4> w skoroszycie <Kalkulacja kosztów> kalkulację

kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.4.

Tabela 5.8.1.4. Kalkulacja kosztów do ćwiczenia 4.

Źródło: opracowanie własne

2. Wprowadź do tabeli formuły obliczające.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych tylko dla komórek zawierających

kwoty.

4. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz.
7. Wydrukuj arkusz.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dane do ćwiczenia:
w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
-

wyrób A – 260 sztuk i 80 sztuk wykonanych w 50%,

wyrób B – 70 sztuk i 120 sztuk wykonanych w 25%,

współczynniki: A – 3; B – 2,

koszty ponoszone są sukcesywnie i wynoszą – 2 200,00.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń w arkuszu za pomocą formuł – dla wyrobu A:
-

pozycję „razem ilość wyrobów A” wylicza formuła = B3+C3*50%,

ilość jednostek umownych dla wyrobu A wylicza formuła =D3*E3,

ilość jednostek umownych razem wylicza formuła =SUMA(F3+F4),

koszt jednostkowy dla wyrobu A wylicza formuła =K6/F5,

koszt jednostki rzeczywistej dla wyrobu gotowego A wylicza formuła =E3*G3,

koszt jednostki rzeczywistej dla wyrobu A w toku wylicza formuła = H3* 50% - gdzie
50% - procent wykonania wyrobu,

koszt całkowity dla wyrobu gotowego A wylicza formuła= B3*H3,

koszt całkowity dla wyrobu A w toku wylicza formuła= I3*C3.

2) postępować dla wyrobu B analogicznie,
3) wydrukować gotowy arkusz.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel,

drukarka.

Ćwiczenie 5
1. Wykonaj w nowym arkuszu <ćw_5> w skoroszycie <Kalkulacja kosztów> kalkulację

kosztów na podstawie tabeli 5.8.1.5.

2. Wprowadź do tabeli formuły obliczające poszczególne pozycje.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych z separatorem dziesiętnym dla

komórek zawierających kwoty.

4. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (wprowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz.
7. Wydrukuj arkusz.
Dane do ćwiczenia: w przedsiębiorstwie X wyprodukowano w ciągu okresu:
-

zlecenie I – Wyrób A – 260 sztuk i 80 sztuk wykonanych w 50%,

zlecenie II – Wyrób B – 70 sztuk i 120 sztuk wykonanych w 25%,

wszystkie koszty ponoszone są sukcesywnie,

koszty wydziałowe rozliczane są na poszczególne zlecenia w stosunku do płac
bezpośrednich.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 5.8.1.5. Kalkulacja kosztów do ćwiczenia 5.

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) w komórce C3 wstawić formułę =SUMA(D3:E3),
2) skopiować formułę z komórki C3 do komórki C4,
3) w komórce C5 wstawić formułę = SUMA(C3:C4),
4) skopiować formułę z komórki C5 do komórek D5 i E5,
5) w komórce D6 wstawić formułę =C6/(E4/D4+1),
6) w komórce E6 wstawić formułę = C6-D6,
7) w komórce D7 wstawić formułę =SUMA(D5:D6) i skopiować do komórki E7,
8) w komórce C7 wstawić formułę =SUMA(D7:E7),
9) w komórce E8 wstawić formułę = =E7/(C14+C16*C18),
10) w komórce D8 wstawić formułę = =D7/(C13+C15*C17),
11) w komórce E8 wstawić formułę ==E7/(C14+C16*C18),
12) w komórce D9 wstawić formułę =D8*C17,
13) w komórce E9 wstawić formułę =E8*C18,
14) w komórce D10 wstawić formułę =D8*C13,
15) w komórce E10 wstawić formułę =E8*C14,
16) w komórce D11 wstawić formułę =D9*C15,
17) w komórce E11 wstawić formułę =E9*C16.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel,

drukarka.

Ćwiczenie 6
1. Wykonaj w skoroszycie <Kalkulacja cen> w programie Excel kalkulację cen zbytu na

podstawie tabeli 5.8.1.6.

Tabela 5.8.1.6. Tabela kalkulacji ceny zbytu do ćwiczenia 6.

Źródło: opracowanie własne

2. Wprowadź do tabeli formuły obliczające kwoty na sztukę.
3. Zastosuj format liczbowy do dwóch miejsc dziesiętnych dla komórek zawierających

kwoty.

4. Wprowadź nagłówek (nadaj tabeli tytuł) i stopkę (prowadź bieżącą datę i dane osoby

wykonującej zestawienie).

5. Przygotuj arkusz do wydruku.
6. Zapisz arkusz pod nazwą <Cena zbytu>.
7. Wydrukuj arkusz.
8. Zaproponuj nowe dane do obliczeń w arkuszu.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wykonania w programie, najlepiej na gotowym już arkuszu.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) dokonać obliczeń wg zamieszczonych przepisów:
-

w komórce B9 wstawić formułę =SUMA(B4;B5),

w komórce B10 wstawić formułę =SUMA(B9;B6),

w komórce B11 wstawić formułę =B10*B3,

w komórce B12 wstawić formułę =SUMA(B10:B11),

w komórce B13 wstawić formułę =B12*B2,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w komórce B 14 wstawić formułę =SUMA(B12:B13),

2) wydrukować gotowy arkusz,
3) zaproponować nowe dane do obliczeń; weryfikować wyniki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenia 7

Utwórz nową firmę o następujących danych: HURTOWNIA ODZIEŻY SPORT; NIP –

125-321-12-48; adres – ul. Cezaka 25, 95-100 Zgierz; bank – 61 1020 4400 43214 5678 9999
2222;

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób rejestrowania nowej firmy w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) uruchomić program handlowy,
2) wybrać opcję <Nowa>,
3) w oknie zakładania nowej firmy określić położenie folderu z danymi firmy oraz

wprowadzić wymagane dane,

4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 8
Ustaw następujące parametry pracy w programie:

Tabela 5.8.1.7. Parametry firmy

PARAMETR USTAWIENIE

ZASADY OBLICZEŃ

Data wejścia do rejestru dla dokumentów

Zgodnie z ustawą VAT – na zasadach
ogólnych

Sposób naliczenia podatku VAT

Iloczyn stawki VAT oraz całkowitej
wartości sprzedaży w danej stawce

Sposób naliczania podatku VAT przy
korektach

Korekta liczona jako różnica między
dokumentem poprawnym, a oryginalnym

PARAMETRY DOKUMENTÓW I ZASADY ICH NUMERACJI

Zarządzanie numeracją wystawianych
dokumentów

Półautomat

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Miejsce wystawienia dokumentów

np. Zgierz

INNE

Początek roku obrachunkowego

np. 2004

Źródło: opracowanie własne

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) w oknie głównym programu wybrać <Ustawienia> <Dane firmy> <Parametry>,
2) odszukać kolejno parametry do modyfikacji i dokonuj ich ustawień.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 9
Wprowadź do kartoteki <Towary> następujące towary (brakujące parametry towarów
występujących w tabeli zaproponuj sam):

Tabela 5.8.1.8. Dane towarów

ODZIEŻ SPORTOWA DAMSKA

Nazwa PKWiU

J.m.

Cena jednostkowa

bez podatku

Stawka

VAT

Bluza damska biała

szt.

120,00

22%

Bluza damska czarna

szt.

100,00

22%

Komplet sportowy damski

szt.

200,00

22%

ODZIEŻ SPORTOWA CHŁOPIĘCA – SPODNIE CHŁOPIĘCE

Spodnie sportowe do 128 cm 18.21.12-410

szt.

25,00

Spodnie sportowe do 120 cm 18.22.11-101

szt.

22,50,00

ODZIEŻ SPORTOWA MĘSKA

Kurtka męska czarna

szt.

130,00

22%

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wprowadzania danych towarów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) w oknie głównym programu wybrać <Towary> <Nowy>,
2) wprowadzać kolejno dane towarów,
3) zapisać.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 10
Wprowadź do kartoteki <Kontrahenci> dane kontrahentów:
1. MAT-SPORT; ul. Złota 3, 95-100 Zgierz; NIP 732-569-45-52; bank – 61 1020 4400 9876

5432 1111 1111,

2. MODEST; Zakątna.2, 95-100 Zgierz; NIP 732-365-25-45; bank 61 1020 4400 9876 5432

1212 3456.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wprowadzania danych kontrahentów w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wybrać opcję <Kontrahenci> z menu głównego programu,
2) wybrać opcję <Nowy> (Dodaj),
3) w oknie <Nowy kontrahent> wypełnić kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku,
4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować identycznie dla każdego nowego kontrahenta.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 11
Zmień w odpowiednich kartotekach:
1. cenę jednostkową bez podatku sukni damskiej białej z 120,00 zł na 125,00 zł,
2. NIP kontrahenta MAT-SPORT z 732-569-45-52 na 732-569-45-55.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien
1) wybrać kartotekę <Towary>,
2) wybrać towar,
3) edytować dane towaru w celu ich modyfikacji,
4) wybrać <Ustawienia> <Dane firmy> <Edytuj>,
5) dokonać modyfikacji danych,
6) zapisać wprowadzone zmiany.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 12
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie danych:

Tabela 5.8.1.9. Dane do faktury do ćwiczenia 12.

Towary

Bluza damska biała – 100 szt.
Spodnie sportowe do 120 cm – 50 szt.

Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności

Gotówka – termin 7 dni

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wystawiania faktur w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wybrać kartotekę <Dokumenty> <Nowy>,
2) postępować zgodnie z objaśnieniami w części „Materiał nauczania” – wystawianie

dokumentu,

3) wydrukować dokument.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel.

Ćwiczenie 13
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT korygującą do faktury VAT z ćwiczenia 12. na podstawie
danych:

Tabela 5.8.1.10. Dane do faktury korygującej do ćwiczenia 13

Korekta ilości towaru

Bluza damska biała – 120 szt.

Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności

Przelew – 7 dni

Źródło: opracowanie własne

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób wystawiania faktur korygujących w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) postępować zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w części „Materiał nauczania”,
2) wydrukować dokument.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel,

drukarka.

Ćwiczenie 14
1. Sporządź dwa dokumenty WZ kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie danych:

Tabela 5.8.1.11. Dane do dokumentów WZ do ćwiczenia 14.

Dokument WZ

Towary

Spodnie sportowe do 128cm – 150 szt.
Spodnie sportowe do 120 cm – 200 szt.

Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności

Gotówka – zapłacono

Dokument WZ

Towary

Spodnie sportowe do 120 cm – 100 szt.
Bluza damska czarna –

50 szt.

Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności

Gotówka – zapłacono

Źródło: opracowanie własne

2. Sporządź i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MAT-SPORT na podstawie

dokumentów WZ.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób sporządzania dokumentów WZ w programie.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) wybrać kartotekę <Dokumenty> <Nowy>,
2) wybrać typ dokumentu <Wydanie na zewnątrz>,
3) postępować dalej identycznie jak dla dokumentu faktury VAT i wydrukować dokument.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem Excel, drukarka.

Ćwiczenie 15
Wystaw i wydrukuj fakturę VAT kontrahentowi MODEST na podstawie danych:

Tabela 5.8.1.12. Dane do faktury do ćwiczenia 15.

Towary

Komplet sportowy damski – 100 szt.
Bluza damska czarna – 50 szt.
Kurtka męska –

150 szt.

Data wystawienia i sprzedaży bieżąca
Forma płatności

Przelew – 14 dni

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) postępować zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w części „Materiał nauczania”,
2) wydrukować dokument.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem handlowym,

drukarka.

Ćwiczenie 16
1. Przejrzyj i wydrukuj zestawienia dotyczące należności kontrahentów w wybranym okresie

sprzedaży w firmie SPORT.

2. Przejrzyj i wydrukuj zestawienia dotyczące sprzedaży za dany okres w firmie SPORT.
3. Wykonaj raport kasowy za okres (od pierwszej do ostatniej operacji w firmie SPORT).
4. Sporządź zestawienie rejestru sprzedaży VAT oraz zestawienie rejestrów magazynowych

dla dokumentów wewnętrznych i zewnętrznych.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i zaprezentować sposób zestawień w programie..

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) w oknie <Kontrahenci> wybrać opcję <Zestawienia> <Należności/Sprzedaż>,
2) określić parametry zestawienia np. za jaki okres, wg jakiego terminu płatności czy daty

wystawienia,

3) wydrukować zestawienie,
4) w oknie <Kartoteka pieniędzy> wybrać opcję <Zestawienie> <Raport kasowy za

okres...>,

5) podać daty od ___ - do ___,
6) potwierdzić wykonanie operacji i wydrukować raport,
7) w oknie <Kartoteka dokumentów sprzedaży> wybrać <Zestawienia> <Zestawienia dla

dokumentów sprzedaży>,

8) określić parametry zestawienia i wydrukować.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

komputer z zainstalowanym programem handlowym,

drukarka.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

sporządzić tabelę dla kalkulacji podziałowej
w programie Excel,

obliczyć kwoty kosztów i koszty jednostkowe dla
kalkulacji podziałowej w programie Excel,

sporządzić tabelę kalkulacji cen sprzedaży w programie
Excel,

4) obliczyć ceny sprzedaży w programie Excel,

5) utworzyć nową firmę w programie handlowym,

ustawić parametry dotyczące zasad obliczeń,
dokumentów i zasad ich numeracji w programie,

7) skontrolować typ rejestru sprzedaży w programie,

wprowadzić dane do kartotek: towarów i kontrahentów
w programie,

sporządzić i wystawić dokument faktury sprzedaży
VAT w programie

10)

sporządzić i wystawić dokument faktury korygującej
sprzedaży w programie,

11) sterować rozliczaniem dokumentów w programie,

12) sporządzić zestawienie dla rejestrów sprzedaży

13)

sporządzić zestawienie należności kontrahentów
w programie,

14) wydrukować wystawiony dokument w programie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Test nr 1 - Koszty, przychody, kalkulacja

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania - 1, 3, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 16, 17, 18 – są z poziomu podstawowego,
- zadania – 2, 4, 8, 9, 10, 14, 15, 19, 20 – są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

• dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
• dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
• dobry – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 6 zadań

z poziomu ponadpodstawowego,

• bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego i 7 zadań

z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:
1b, 2b, 3b, 4a, 5a, 6c, 7d, 8b, 9d, 10a, 11d, 12c, 13d, 14a, 15a, 16a, 17c, 18c,
19a, 20d.
Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria
celu

Poziom
wymagań

Poprawna
odpowiedź

1. Zidentyfikować pojecie kosztu

Zinterpretować zmiany, jakie powodują operacje
gospodarcze

3. Zinterpretować treść operacji gospodarczych

B P b

4. Obliczyć wynik na sprzedaży

C PP a

5. Sklasyfikować konta wynikowe

B P a

Wskazać zasadę księgowania na kontach
wynikowych

B P c

7. Zinterpretować zapisy na kontach wynikowych

B P d

8. Zidentyfikować pozostałe koszty operacyjne

B PP b

Zinterpretować zmiany spowodowane
dyskontem weksli

10. Zaksięgować operacje wynikowe

C PP a

11. Zidentyfikować wynik ze sprzedaży

B P d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Zidentyfikować elementy technicznego kosztu
wytworzenia

13. Rozróżnić rodzaje kalkulacji

A P d

14. Dobrać właściwą metodę kalkulacji

C PP a

15.

Zastosować właściwy klucz podziałowy w
kalkulacji doliczeniowej

16. Zidentyfikować elementy ceny zbytu

B P a

17. Zidentyfikować marże

B P c

18. Zidentyfikować marże

B P c

19.

Zinterpretować operacje gospodarcze dotyczące
rozliczeń międzyokresowych

20.

Obliczyć odchylenia przypadające na zużyte
materiały

D PP d

Przebieg testowania – test nr 1

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3. Zapewnij samodzielność przy rozwiązywaniu testu.
4. Zbierz karty odpowiedzi i sprawdź rozwiązanie testu.
5. Przeprowadź analizę wyników.
6. Wyjaśnij najczęstsze błędy, powtórz zagadnienia sprawiające trudności.

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Pytania oznaczone literą P – należą do poziomu podstawowego,

a literą PP – do poziomu ponadpodstawowego. Do każdego pytania dołączone są
4 możliwości odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub brak

odpowiedzi 0 punktów.

6. Jeśli pytanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po zakończeniu

odpowiedzi na pozostałe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi wstawiając X w odpowiedniej

rubryce. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj
poprawnego oznaczenia.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
9. Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
10. Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

POWODZENIA!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw zadań testowych

1. Wybierz z podanych definicji tę, która definiuje koszt:

a) kosztem jest wyrażony wartościowo rozchód środków pieniężnych na wyznaczony

przez jednostkę cel,

b) kosztem jest wyrażone wartościowo celowe zużycie środków pracy, przedmiotów pracy

i wynagrodzenie za pracę poniesione w określonej jednostce czasu,

c) kosztem jest rozchód środków pieniężnych poniesiony w określonej jednostce czasu,
d) kosztem jest wyrażony wartościowo rozchód środków pracy i przedmiotów pracy

w określonej jednostce czasu.

2. Wskaż jakie zmiany może spowodować równocześnie operacja wynikowa:

a) maleje składnik aktywów i maleje składnik kosztów i strat,
b) maleje składnik aktywów a rośnie składnik kosztów i strat,
c) maleje składnik pasywów i maleje składnik przychodów,
d) rośnie składnik aktywów i rośnie składnik kosztów i strat.

3. Wybierz, która z poniższych operacji spowodowała zwiększenie należności od

odbiorców i zwiększenie przychodów ze sprzedaży:

a) spłata należności przez odbiorcę za sprzedane mu wcześniej towary,
b) faktura wysłana do odbiorcy za sprzedane towary,
c) faktura otrzymana od dostawcy za zakupione towary,
d) zwrot sprzedanych towarów, od odbiorcy.

4. Wskaż sytuację, w której wystąpi zysk ze sprzedaży wyrobów:

a) koszt własny sprzedanych wyrobów jest niższy od przychodu uzyskanego za
sprzedane wyroby,
b) przychód uzyskany za sprzedane wyroby jest niższy od kosztu własnego sprzedanych
wyrobów,
c) koszt własny sprzedanych wyrobów jest wyższy od przychodu ze sprzedaży wyrobów,
d) koszt własny sprzedanych wyrobów jest nie niższy niż przychód ze sprzedaży.

5. Konta wynikowe dzielą się na:

a) kosztów i przychodów,
b) wpływów i rozchodów,
c) syntetyczne i analityczne,
d) zysków i strat.

6. Wskaż prawidłową odpowiedź dotyczącą zasady księgowania na kontach wynikowych:

a) zwiększenie kosztów po stronie debetowej a zmniejszenie przychodów po stronie
kredytowej,
b) zmniejszenie kosztów po stronie debetowej a zwiększenie przychodów po stronie
kredytowej,
c) zmniejszenie kosztów po stronie kredytowej a zmniejszenie przychodów po stronie
debetowej,
d) zwiększenie przychodów po stronie debetowej a zmniejszenie kosztów po stronie
kredytowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Wybierz z podanych odpowiedzi potwierdzającą ewidencję rozchodu sprzedanych

wyrobów według cen ewidencyjnych:

a) Dt - Należności od odbiorców, Ct - Wyroby gotowe,
b) Dt - Wyroby gotowe, Ct - Sprzedaż wyrobów,
c) Dt - Sprzedaż wyrobów, Ct - Wyroby gotowe,
d) Dt - Koszt własny sprzedaży wyrobów, Ct - Wyroby gotowe.

8. Podaj, który z wymienionych kosztów stanowi pozostały koszt operacyjny:

a) odsetki od otrzymanych pożyczek,
b) zapłacone kary,
c) odsetki od udzielonych pożyczek,
d) otrzymane kary.

9. Podaj czym jest dyskonto otrzymane przy nabyciu weksli:

a) kosztem finansowym,
b) pozostałym przychodem operacyjny,
c) zyskiem nadzwyczajnym,
d) przychodem finansowym.

10. Wskaż prawidłowe księgowanie przekazanej darowizny środków trwałych:

a) Wn - Pozostałe koszty operacyjne, Ma - Środki trwałe,
b) Wn - Koszty finansowe, Ma - Środki trwałe,
c) Wn - Środki trwałe, Ma - Przychody finansowe,
d) Wn - Środki trwałe, Ma - Pozostałe przychody operacyjne.

11. Wskaż prawidłowe dokończenie rozpoczętego zdania. Wynik ze sprzedaży jest to różnica

miedzy:
a) przychodem ze sprzedaży a pozostałymi kosztami operacyjnymi,
b) pozostałymi przychodami operacyjnymi a pozostałymi kosztami operacyjnymi,
c) przychodem ze sprzedaży a kosztami finansowymi,
d) kosztem własnym sprzedaży a przychodem ze sprzedaży.

12. P. Na rzeczywisty koszt wytworzenia składają się:

a) materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie, koszty zarządu,
b) materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie, koszty sprzedaży,
c) materiały bezpośrednie, place bezpośrednie, koszty wydziałowe,
d) materiały bezpośrednie, koszty wydziałowe, koszty zarządu.

13. W zależności od czasu i celu sporządzania rozróżnia się kalkulację:

a) podziałową i procesową,
b) podziałową prostą i doliczeniową,
c) podziałową prostą i ze współczynnikami,
d) wstępną i wynikową.
e)

14. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami może być stosowana:

a) przy produkcji wyrobów z tych samych surowców, w podobnym procesie

technologicznym, przy użyciu podobnych maszyn,

b) przy produkcji wyrobów z tych samych materiałów, przy zastosowaniu różnych

procesów technologicznych,

c) przy masowej produkcji jednorodnego produktu,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

d) przy produkcji jednostkowej.

15. Przeprowadzając kalkulację doliczeniową, koszty wydziałowe można rozliczać

wykorzystując jako klucz podziałowy:

a) materiały bezpośrednie,
b) rzeczywisty koszt wytworzenia,
c) całkowity koszt wytworzenia,
d) cenę zbytu.

16. Cena zbytu stanowi sumę:

a) kosztów własnych i zysku,
b) całkowitego kosztu wytworzenia i zysku,
c) rzeczywistego kosztu wytworzenia i kosztów zarządu,
d) rzeczywistego kosztu wytworzenia i kosztów sprzedaży.

17. Marża hurtowa jest różnicą między:

a) ceną detaliczną a ceną hurtową,
b) ceną detaliczną a ceną zbytu,
c) ceną hurtową a ceną zbytu,
d) marżą detaliczną a kosztami handlowymi.

18. Cena detaliczna jest sumą:

a) ceny zbytu i marży hurtowej,
b) ceny zbytu i marży detalicznej,
c) ceny zbytu i marży handlowej,
d) marży hurtowej i marży detalicznej.

19. Opłacony z góry za cały kwartał czynsz będzie:

a) rozliczeniem międzyokresowym czynnym,
b) przychodem,
c) przychodem przyszłych okresów
d) rozliczeniem międzyokresowym biernym.
e)

20. Jeżeli saldo początkowe Materiałów wynosiło 10 000,00 a DT – Odchylenia od cen

ewidencyjnych materiałów 500,00 i wydano do zużycia materiałów według cen
ewidencyjnych za 2 000,00, to wartość zużytych materiałów w cenie zakupu będzie
wynosić:
a) 2 000,00,
b) 2 500,00,
c) 1 900,00,
d) 2 100,00.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych
Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

10.

a b c d

11. a b c d

12. a b c d

13. a b c d

14. a b c d

15. a b c d

16. a b c d

17. a b c d

18. a b c d

19. a b c d

20. a b c d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test nr 2 - z umiejętności kalkulowania kosztów produktów
i usług z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Excel

Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 15, 18, 19, 20 – są z poziomu podstawowego,
- zadania - 8, 12, 14, 16, 17 – są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 - 2 punkty

Etap

Za każdą pełną prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 2 punkt, za częściową 1 punkt. Za
złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

ocena normy

wymagań

ocena dopuszczająca

co najmniej 20 pkt. za zadania z poziomu podstawowego

ocena dostateczna

co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego

ocena dobra

co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co
najmniej 5 pkt. za zadania z poziomu ponad podstawowego

ocena bardzo dobra

co najmniej 24 pkt. za zadania z poziomu podstawowego i co
najmniej 8 pkt. za zadania z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi:

Rozwiązanie testu przedstawia tabela 6.1. i tabela 6.2.

Tabela 6.1. Arkusz z rozwiązaniem testu - część I

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 6.2. Arkusz z rozwiązaniem testu - część II

Źródło: opracowanie własne

Plan testu

Numer

zadania
w teście

Cel operacyjny

mierzone osiągnięcia ucznia

Uczeń potrafi:

Punkty

zadanie

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

obliczyć ilość jednostek umownych
wyrobu

0-2 c P

obliczyć koszt jednostkowy wyrobu dla
materiałów bezpośrednich

0-2 c P

obliczyć koszt jednostkowy wyrobu dla
płac pośrednich

0-2 c P

4. obliczyć koszty bezpośrednie dla wyrobu

0-2

obliczyć koszt jednostkowy kosztów
bezpośrednich dla wyrobu

0-2 c P

obliczyć techniczny koszt wytworzenia
dla wyrobu

0-2 c P

obliczyć koszt jednostkowy technicznego
kosztu wytworzenia dla wyrobu

0-2 c P

8. obliczyć koszty zarządu dla wyrobów

0-2

c/d

obliczyć koszt jednostkowy kosztów
zarządu dla wyrobu

0-2 c P

10.

obliczyć całkowity koszt wytworzenia dla
wyrobu

0-2 c P

11.

obliczyć koszt jednostkowy całkowitego
kosztu wytworzenia dla wyrobu

0-2 c P

12. obliczyć koszty sprzedaży dla wyrobów

0-2

c/d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13.

oblicz jednostkowy koszt sprzedaży dla
wyrobu

0-2 c P

14.

obliczyć koszt własny sprzedaży dla
wyrobu

0-2 c/d PP

15.

obliczyć koszt jednostkowy kosztu
własnego sprzedaży dla wyrobu

0-2 c P

16.

obliczyć kwotę zysku na jednostkę dla
wyrobu

0-2 c/d PP

17.

obliczyć kwotę całkowitą zysku dla
wyrobu

0-2 c/d PP

18. obliczyć cenę zbytu netto dla wyrobu

0-2

19. obliczyć kwotę VAT dla wyrobu

0-2

20. obliczyć cenę zbytu brutto dla wyrobu

0-2

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania – test nr 2

Instrukcja dla nauczyciela

Czas trwania testu 90 min.
Celem niniejszego testu jest:
1. Określenie poziomu umiejętności uczniów z zakresu wykorzystania arkusza

kalkulacyjnego do kalkulowania kosztów produktów i usług.

2. Przeprowadzenie analizy jakościowej przeprowadzonego pomiaru.
3. Ustalenie listy zagadnień sprawiających uczniom najwięcej trudności.
4. Wprowadzenie zmian w organizacji procesu kształcenia (oczywiście, jeżeli okaże się to

potrzebne).

Czynności organizacyjne testu prowadzone przez nauczyciela:
1. przygotowanie odpowiedniej liczby stanowisk komputerowych z zainstalowanym

programem Excel.

2. przygotowanie odpowiedniej liczby zestawów testowych i instrukcji dla ucznia.
3. zapewnienie samodzielności przy rozwiązywaniu zadań.
4. sprawdzenie zadań na stanowisku ucznia i dokonanie ich oceny.
Zwracam uwagę państwa na:
-

rozwiązanie zadania będzie uznawane za prawidłowe, jeśli uczeń zastosuje poprawnie
formułę wyliczającą pozycję w komórce oraz określi poprawnie format komórki (dwie
pozycje dziesiętne z separatorem dziesiętnym dla komórek zawierających kwoty).
Otrzyma wówczas 2 pkt. Jeśli nie zastosuje formuły wyliczającej, a dokona wyliczeń
ręcznie i wprowadzi właściwą liczbę do arkusza, otrzyma 1 pkt. Za odpowiedź błędną lub
jej brak nie otrzymuje punktów,

pracę uczeń kończy zapisem skoroszytu w miejscu na dysku wskazanym przez
nauczyciela.

przyznanie uczniowi identyfikatora, który będzie stosował w nazwie skoroszytu.

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− zestaw zadań testowych w arkuszu kalkulacyjnym,
− stanowisko komputerowe z zainstalowanym programem Excel.

Instrukcja dla ucznia

Czas trwania testu 90 minut

Otrzymałeś test składający się z 20 zadań w postaci arkusza kalkulacyjnego. Będziesz
wprowadzał formuły do komórek oznaczonych kolorem żółtym.

Jesteś w stanie rozwiązać wszystkie zadania!

Rozwiązanie zadania będzie uznawane za prawidłowe, jeśli zastosujesz poprawnie formułę
wyliczającą pozycję w komórce oraz określisz poprawnie format komórki. Otrzymasz
wówczas 2 pkt. Jeśli nie zastosujesz formuły wyliczającej, a dokonasz wyliczeń ręcznie i
wprowadzisz właściwą liczbę do arkusza, otrzymasz 1 pkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak
nie otrzymasz punktów.
Realizuj dokładnie polecenia w zadaniach. Pracę kończysz zapisem skoroszytu w miejscu na
dysku wskazanym przez nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pamiętaj o:
1. wprowadzeniu Twojego identyfikatora w nazwie skoroszytu,
2. możliwości kopiowania formuł,
3. ustawieniu formatu komórek (dwie pozycje dziesiętne z separatorem dziesiętnym dla

komórek zawierających kwoty).

Pracuj spokojnie!
Jeśli czas Ci pozwoli, przed oddaniem swojej pracy, sprawdź poprawność wykonanych
zadań.

Życzę powodzenia!!!

Zestaw zadań testowych

Test z umiejętności kalkulowania kosztów produktów i usług z wykorzystaniem arkusza

kalkulacyjnego Excel

Arkusz kalkulacyjny przedstawia tabela 6.3. i 6.4.

Tabela 6.3. Arkusz testowy część I.

Źródło: opracowanie własne

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 6.4. Arkusz testowy część II.

Źródło: opracowanie własne

Zadanie 1
Oblicz ilość jednostek umownych wyrobu A i wyrobu B.

Zadanie 2
Oblicz koszt jednostkowy wyrobów A i B dla materiałów bezpośrednich.

Zadanie 3
Oblicz koszt jednostkowy wyrobów A i B dla płac pośrednich.

Zadanie 4
Oblicz koszty bezpośrednie dla wyrobu A i B.

Zadanie 5
Oblicz koszt jednostkowy kosztów bezpośrednich dla wyrobu A i B.

Zadanie 6
Oblicz techniczny koszt wytworzenia dla wyrobu A i B.

Zadanie 7
Oblicz koszt jednostkowy technicznego kosztu wytworzenia dla wyrobu A i B.

Zadanie 8
Oblicz koszty zarządu dla wyrobu A i B.

Zadanie 9
Oblicz koszt jednostkowy kosztów zarządu dla wyrobu A i B.

Zadanie 10

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oblicz całkowity koszt wytworzenia dla wyrobu A i B.
Zadanie 11
Oblicz koszt jednostkowy całkowitego kosztu wytworzenia dla wyrobu A i B.

Zadanie 12

Oblicz koszty sprzedaży dla wyrobu A i B.

Zadanie 13
Oblicz jednostkowy koszt sprzedaży dla wyrobu A i B.

Zadanie 14
Oblicz koszt własny sprzedaży dla wyrobu A i B (oblicz najpierw, jakim procentem ceny
zbytu jest koszt własny sprzedaży).

Zadanie 15
Oblicz koszt jednostkowy kosztu własnego sprzedaży dla wyrobu A i B.

Zadanie 16
Oblicz kwotę zysku na jednostkę dla wyrobu A i B.

Zadanie 17
Oblicz kwotę całkowitą zysku dla wyrobu A i B.

Zadanie 18
Oblicz cenę zbytu netto dla wyrobu A i B.

Zadanie 19
Oblicz kwotę VAT dla wyrobu A i B.

Zadanie 20
Oblicz cenę zbytu brutto dla wyrobu A i B.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Gierusz B.; Podręcznik samodzielnej nauki księgowania; ODDK; Gdańsk 2004
2. Frymark I.; Rachunkowość handlowa; WSiP; Warszawa 2002
3. Kuczyńska – Cesarz A.; Rachunkowość cz.I; DIFIN; Warszawa 2005
4. Kuczyńska – Cesarz A; Rachunkowość cz.II; DIFIN; Warszawa 2005
5. Kuczyńska – Cesarz A; Rachunkowość - Zbiór zadań z rozwiązaniami; DIFIN;

Warszawa 2005

6. Kuczyńska – Cesarz A; Rachunkowość przedsiębiorstw; Przewodnik dla nauczyciela;

WSiP; Warszawa 2001

7. Maciejewska J.; Rachunkowość finansowa; WSiP; Warszawa 2002
8. Matuszeszewicz J., Matuszewicz P.; Rachunkowość od podstaw; Finanse - Serwis,

Warszawa 2001

9. Szwajor J.; Vademecum księgowego; Hermes; Kielce 2001

10. Świderka G.; Rachunkowość zarządcza; Poltext; Warszawa 1997
11. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994r - tekst ujednolicony w Dz. U. nr 76, poz.

794 z 2002 r. z późniejszymi zmianami

12. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. nr

106, poz. 482 z 1993 r. z późniejszymi zmianami

13. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz. U. nr 54, poz. 535

z 2004 r. z późniejszymi zmianami

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załączniki

1. Plan kont

Zespół 0

Aktywa trwałe
010 Środki trwałe
020 Wartości niematerialne i prawne
030 Inwestycje długoterminowe
071 Umorzenie środków trwałych
073 Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
080 Środki trwałe w budowie
090 Odpisy aktualizujące wartości długoterminowych aktywów finansowych
Konta pozabilansowe
091 Środki trwałe w likwidacji
092 Środki trwałe dzierżawione
093 Grunty użytkowane wieczyście
094 Środki trwałe oddane w leasing

Zespół 1

Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz krótkoterminowe aktywa
finansowe
100 Kasa
131 Rachunek bieżący
132 Inne rachunki bankowe
133 Rachunki środków funduszy specjalnych
135 Inne aktywa pieniężne
138 Kredyty bankowe
139 Przeterminowane kredyty bankowe
140 Krótkoterminowe aktywa finansowe

Zespół 2

Rozrachunki i roszczenia
200 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
205 Zobowiązania wekslowe
220 Rozrachunki z budżetami
221 Rozrachunki z ZUS
223 Pozostałe rozrachunki publicznoprawne
225 Rozrachunki z tytułu podatku VAT
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234 Pozostałe rozrachunki z pracownikami
240 Pozostałe rozrachunki
241 Rozliczenie niedoborów i szkód
242 Rozliczenie nadwyżek
243 Należności dochodzone na drodze sądowej
280 Rozliczenie różnic kursowych
290 Odpisy aktualizujące rozrachunki

Zespół 3

Materiały i towary
300 Rozliczenie zakupu
310 Materiały
330 Towary
341 Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
342 Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów

Zespół 4

Koszty według rodzaju i ich rozliczenie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

400 Amortyzacja
401 Zużycie materiałów i energii
402 Usługi obce
403 Podatki i opłaty
404 Wynagrodzenia
405 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
409 Pozostałe koszty rodzajowe
490 Rozliczenie kosztów

Zespół 5

Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
501 Koszty działalności podstawowej
503 Koszty handlowe
520 Koszty wydziałowe
522 Koszty zakupu
527 Koszty sprzedaży
530 Kosz ty działalności pomocniczej
550 Koszty zarządu
580 Rozliczenie kosztów działalności

Zespół 6

Produkty
601 Wyroby gotowe
608 Półfabrykaty
620 Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych
640 Rozliczenia międzyokresowe kosztów
650 Pozostałe rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7

Przychody i koszty ich uzyskania
701 Przychody ze sprzedaży wyrobów
702 Przychody ze sprzedaży usług
711 Koszt własny sprzedaży wyrobów
712 Koszt własny sprzedaży usług
730 Przychody ze sprzedaży towarów
731 Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu
740 Przychody ze sprzedaży materiałów
741 Wartość sprzedanych materiałów w cenie zakupu
750 Przychody finansowe
751 Koszty finansowe
760 Pozostałe przychody operacyjne
761 Pozostałe koszty operacyjne
770 Zyski nadzwyczajne
771 Straty nadzwyczajne

Zespół 8

Kapitały i fundusze
801 Fundusz założycielski
802 Kapitał zakładowy
803 Fundusz udziałowy
804 Kapitał właścicieli
805 Fundusz przedsiębiorstwa
806 Fundusz zasobowy
807 Kapitał zapasowy
808 Kapitał rezerwowy
809 Kapitał z aktualizacji wyceny
820 Rozliczenie wyniku finansowego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

830 Rezerwy
840 Rozliczenia miedzyokresowe przychodów
850 Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
860 Wynik finansowy
870 Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia z wyniku
finansowego

2. Spis dokumentów

Lp. Symbol

dokumentu

Nazwa dokumentu

1. KP

Kasa przyjmie

2. KW

Kasa wypłaci

3. RK

Raport kasowy

4. WB

Wyciąg bankowy

5. Pz

Przyjęcie materiałów

6. Rw

Pobranie materiałów

7. Zw

Zwrot materiałów

8. Mm

Przesuniecie materiałów

9. Pw

Przyjęcie wyrobów

10. OT

Przyjęcie środka trwałego

11. LT

Likwidacja środka trwałego

12. PT

Przekazanie środka trwałego

13. MT

Zmiana miejsca użytkowania środka trwałego

14. LP

Lista płac

15. PK

Polecenie księgowania

16. FVAT

Faktura VAT

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prowadzenie ewidencji procesów gospodarczych
04 Ewidencja procesów gospodarczych, leśnictwo, SILP, rejestrator
Prowadzenie pełnej ewidencji zdarzeń gospodarczych w przedsiębiorstwie
Prowadzenie pełnej ewidencji zdarzeń gospodarczych w przedsiębiorstwie
Ewidencja gruntów i budynków źródłem informacji w procesach gospodarowania nieruchomościami
12 Prowadzenie pełnej ewidencji zdarzeń gospodarczych
Prowadzenie pełnej ewidencji zdarzeń gospodarczych w przedsiębiorstwie
2 2 indentyfikacja wplywu logistyki na procesy gospodarczeid 20042 ppt
2 Ewidencja operacji gospodarczych
21 Prowadzenie ewidencji grunto Nieznany (2)
księgowe urządzeni ewidencji operacji gospodarczych 2
Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych
Stacjonarne II rok I st. B Zarzadzanie i ewidencja operacji gospodarczych 00-00.00.2012

więcej podobnych podstron