Slajd 1
Mareriały wybuchowe
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 2
Wybuch - w mowie potocznej - gwałtowne wydzielenie w jednym
miejscu dużych ilości energii. Wybuchowi towarzyszy zwykle nagły
wzrost temperatury i wzrost ciśnienia. Wybuch powoduje powstanie
fali uderzeniowej. W zależności od prędkości rozchodzenia się tej
fali oraz mechanizmu wybuchu rozróżnia się deflagrację (zwaną
inaczej wybuchem właściwym), eksplozję i detonację .
Większość materiałów wybuchowych działa na skutek
gwałtownej, egzotermicznej reakcji chemicznej. Wzrost ciśnienia w
otoczeniu wybuchu może wynikać z czterech przyczyn:
¾
powstaniu dużych ilości gazowych produktów reakcji chemicznej,
która spowodowała wybuch
¾
powstaniu dużych ilości gazów w reakcjach wtórnych
¾
rozprężeniu się gazów, które wcześniej występowały w strefie
wybuchu pod wpływem gwałtownego wzrostu temperatury
Wybuch
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 3
Systematyka wybuchów:
Deflagracja
(inaczej wybuch właściwy) - ma miejsce gdy szybkość
rozchodzenia się fali uderzeniowej nie przekracza
400 m/s
.
Eksplozja
- ma miejsce gdy szybkość rozchodzenia się fali
uderzeniowej przekroczyła
400 m/s
ale nie była to najwyższa
możliwa wartość dla danego materiału wybuchowego.
Detonacja
- ma miejsce, gdy szybkość rozchodzenia się fali
uderzeniowej przekroczyła
400 m/s
i jednocześnie osiągnęła
maksymalną możliwą wartość dla danego materiału wybuchowego.
W przypadku, gdy nie ma możliwości sprawdzenia, czy wybuch
nastąpił z maksymalną możliwą prędkością używa się raczej
określenia "eksplozja" niż "detonacja".
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 4
Krótka historia
Początki stosowania „ognia” w efektach specjalnych, należy datować od
673 roku, kiedy ropa naftowa pochodząca z naturalnych źródeł została
użyta przez Greków jako wczesna forma napalmu. Mistrz budowlany
Kallinikos z Heliopolis
, z pochodzenia Syryjczyk, pozwolił Grekom
wyprzedzić pod względem uzbrojenia Arabów. Zaopatrzył żeglowne galery
w kotły z wyrzutnią, z której wydobywała się paląca mieszanina. Opisy
historyczne podają, iż mieszanina ta płonęła w zetknięciu z wodą.
Urządzenie to stało się sławne i przeszło do historii pod nazwą
„ogni
greckich”.
W VII wieku chińscy alchemicy, w celu uzyskania eliksiru życia, stworzyli
miksturę zawierającą
oleje, miód, wosk, i co ważne siarkę i saletrę
potasową.
Najprawdopodobniej, w wyniku silnego podgrzania, podczas
odparowywania tej mieszaniny miodu, siarki i saletry, nastąpił wybuch. W
ten oto przypadkowy sposób odkryto odpowiednie proporcje składu
prochu.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________
Slajd 5
Chińczycy, jako odkrywcy, pierwsi stosowali mieszaniny podobne do
prochu jako paliwo we wczesnych formach rakiet. Te prymitywne rakiety
służyły zarówno do prezentowania efektów pirotechnicznych, jak również
do rażenia przeciwników granatami, a nawet toksycznymi dymami. Na
przykład przepis
Wu Ching Tsung Yao
pochodzący z około
1044
roku
zawiera opis mieszaniny zawierającej siarkę, saletrę potasową, sole
arsenu, sole ołowiu, oleje i woski. Mieszaninę tę stosowano jako
mieszaninę zapalającą, wystrzeliwaną z katapulty.
Tego typu mieszaniny znalazły również zastosowanie w pierwszych
fajerwerkach - „krakersach ogniowych”
. Jedna ze składowych mieszanin
stosowanych w tych urządzeniach odpowiadała dokładnie współczesnemu
prochowi strzelniczemu i zawierała saletrę, siarkę i wierzbowy węgiel
drzewny.
„Krakers ognia”
był zbudowany z luźno napełnionych fajerwerkiem
pergaminowych rur, związanych ciasno w jedną wiązkę. Oba końce rury
były szczelnie zamknięte. Dodatkowo w jednym końcu tkwił lont lub
zapałka umożliwiająca zainicjowanie ładunku. Wszystkie używane
mieszaniny i ich skład zostały opisane w chińskich dokumentach
pochodzących z XI wieku.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 6
Roger Bacon
urodził się około roku 1214 w Ilchesterze. Był franciszkaninem.
Interesował
się
matematyką, mechaniką, optyką, astronomią, chemią,
językoznawstwem, etyką, fizyką oraz medycyną. Za zasługi otrzymał tytuł „Doktora
Mirabilis”. Oczyścił azotan potasu (przez ponowną krystalizację z wody) i jako
pierwszy eksperymentował z różnymi proporcjami składników wyjściowych,
uzyskując doskonałe rezultaty. Kościół nie akceptował prowadzonych badań przez
Bacona jako osoby duchownej. Doprowadziło to w konsekwencji do uwięzienia
Bacona i zakazu propagowania jego nauk. Bacon ujawnił skład prochu strzelniczego
w traktacie „De secretis operibus artis et naturae et de nullitate magiae” (O
cudownej potędze nauk wyzwolonych i przyrodniczych) w formie anagramu, który
po odszyfrowaniu brzmi: „Weź siedem części saletry, pięć części młodej leszczyny i
pięć siarki”.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 7
W eksperymentach z fajerwerkami średniowieczni chemicy odkryli, że
zapalona, luźna masa prochu generuje błysk, natomiast w celu uzyskania
huku i błysku należy masę prochu zamknąć w ograniczonej przestrzeni. I
nawet przy niezrównoważonym składzie (6:5:5), jaki opracował R. Bacon,
proch zdolny był do wybuchu. Skład prochu ewoluował w zależności od
potrzeb. Z chwilą pojawienia się pistoletu powstał proch o zwiększonej ilości
azotanu.
W jednej z arabskich prac, pochodzącej z
1350
roku, proch jest opisany
jako paliwo do prymitywnej, ale już istniejącej rakiety. Armaty używane w
Europie do obrony zamków były wynalezione krótko po tym jak poznano
właściwości prochu. W 1338 roku użyto je, po raz pierwszy, do obrony
portów Harfleur i L`Heure przeciw Edwardowi III
. Z około
1340
roku
pochodzą pierwsze wzmianki użycia pistoletów w statucie.
Obecność broni palnej na terytorium Polski odnotował już
Statut Wiślicki
,
wydany przez
Kazimierza Wielkiego w 1347
roku. Pierwsza pewna
informacja o użyciu artylerii ogniowej w działaniach oblężniczych na
ziemiach polskich pochodzi natomiast dopiero z 1383 roku, kiedy to -
podczas oblężenia zamku w Pyzdrach, wojska Wincentego z Kępy oraz
Bartosza z Odolanowa - użyły strzelającej kamiennymi kulami "puszki z
brązu".
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 8
Przełomem w zastosowaniu prochu był pomysł
Kaspera Winda
polegający
na użyciu prochu do prac górniczych, zrealizowany w roku
1627
. Prace w
kopalni stały się o wiele bardziej wydajne i wbrew oczekiwaniom,
bezpieczniejsze.
Istotny jest fakt, że od
1605
roku, po nieudanej próbie wysadzenia rządu
brytyjskiego przez
grupę fanatycznych katolików z Mr. Guy Fawkes
na
czele, produkcja prochu do celów przemysłowych i do pokazów
pirotechnicznych była ściśle ewidencjonowana i wymagała koncesji.
Kompozycja zwykłego prochu czarnego:
65-75 cg/g KNO3;
15-20 cg/g C;
10-15 cg/g S,
jest bliska stechiometrycznej (84 : 8 : 8), której odpowiada reakcja:
10KNO3 + 8C + 3S → 2K2CO3 + 3K2SO4 + 6CO2 + 5N2
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 9
Przykłady zastosowania prochu czarnego.
50
0
50
Biały dym
0
15
85
Proch gaśniczy
10
10
80
Proch lontowy
20
18
62
Opóźniacze
10
28
62
Paliwo rakietowe
14
18
68
Proch wybuchowy
0
30
70
Podsypka prochowa
10
15
75
Ładunki miotające lub kruszące
Siarka
Węgiel drzewny
KNO
3
Skład
Zastosowanie
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 10
Ascanio Sobrero (1812-1888)
odkrywca nitrogliceryny w 1847 roku.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 11
Alfred Nobel (1833-1896)
Przełomowym pomysłem było opracowanie technologii nasączania nitrogliceryną
krzemionki, w wyniku czego powstała pasta, którą można było formować w pręty o
średnicy pasującej do dziur wiertniczych. W
1867
roku opatentował tę technologię i
zarejestrował znak towarowy "dynamit". Żeby detonacja lasek dynamitu stała się
możliwa, wynalazł także detonator i zapalnik. Te wynalazki ujrzały światło dzienne w
tym samym czasie, kiedy diamentowa głowica wiertnicza i wiertło pneumatyczne
weszły do powszechnego użycia. Wspólnie te wynalazki drastycznie zredukowały
koszty wysadzania skał, wiercenia tuneli, budowy kanałów i wielu innych form pracy
konstruktorskiej.
Po powrocie do Szwecji w 1863 roku Alfred Nobel skupił
się na udoskonalaniu nitrogliceryny jako materiału
wybuchowego. Seria eksplozji, w tym zwłaszcza jedna, w
1864 roku, w której zginął brat Alfreda, Emil oraz kilka
innych osób, przekonały władze, że produkcja
nitrogliceryny jest nadmiernie niebezpieczna. Zabroniono
eksperymentów z tym materiałem wybuchowym w obrębie
Sztokholmu, więc Alfred Nobel musiał przenieść swoje
doświadczenia na barkę zakotwiczoną na jeziorze
Malaren. Alfred Nobel nie zniechęcił się i w
1864
roku był
w stanie rozpocząć masową produkcję nitrogliceryny.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 12
Amatol – kruszący materiał wybuchowy w postaci mieszaniny trotylu i saletry
amonowej w proporcjach wagowych od 40/60 do 80/20. Otrzymuje się je
poprzez stopienie trotylu ze sproszkowaną saletrą w temperaturze ok. 200 °C.
Są dość bezpieczne w produkcji i użytkowaniu. Jako materiały oparte na
azotanie amonu, zaliczane są do grupy amonitów.
¾
tańszy zamiennik czystego trotylu, do napełniania granatów, pocisków
artyleryjskich i bomb lotniczych
¾
w górnictwie podziemnym. Większość parametrów wybuchu amatoli jest
gorsza od trotylu, jedynie łatwość detonacji oraz objętość gazów są większe
AMATOL
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 13
C4
Składa się z właściwego materiału wybuchowego, spoiwa, masy plastycznej i (w
ostatnich czasach) substancji znakujących. Materiałem wybuchowym w C4 jest
RDX (heksahydro-1,3,5-trinitro-1,3,5-triazyna), który stanowi około 90% masy C4.
Spoiwem jest poliizobutylen (ok. 5,5% masy), a plastyfikatorem jest sebacynian
di(2-etyloheksylu) (ok. 2%). W USA substancją znakującą jest DMDNB (2,3-
dimetylo-2,3-dinitrobutan). Czasem, jako spoiwo stosowany jest adypinian dioktylu
(DOA). Dodaje się również niewielkie ilości (1,6%) benzyny.
Heksogen -
cyklotrimetylenotrinitro-
amina (CH2NNO2)3, T4, RDX - Royal
Demolition eXplosive, cyklonit, Hx,
1,3,5-trinitro-1,3,5-triazacykloheksan
Poliizobutylen
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 14
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 15
Heksogen (cyklotrimetylenotrinitroamina (CH2NNO2)3, T4, RDX - Royal
Demolition eXplosive, cyklonit, Hx, 1,3,5-trinitro-1,3,5-triazacykloheksan,
C3H6N6O6), organiczny
związek chemiczny, jedna z nitroamin
heterocyklicznych, stosowana jako materiał wybuchowy.
Heksogen
Właściwości: biały, drobnokrystaliczny proszek, temperatura topnienia 203,5-
205°C, prędkość detonacji 8380 m/s przy gęstości 1,70 g/cm3, prędkość
detonacji 8740 m/s przy gęstości 1,82 g/cm3
Synteza heksogenu jest prowadzona dwoma sposobami - poprzez nitrowanie
urotropiny, bądź też przez nitrowanie diazotanu urotropiny z azotanem amonu w
obecności bezwodnika octowego. Tę samą metodą, lecz w innych warunkach,
produkuje się jeszcze silniejszy oktogen.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 16
Jest to silny materiał wybuchowy miotający. Spala się błyskawicznie bardzo jasnym,
żółtym płomieniem, nie zostawiając zapachu ani żadnych widocznych pozostałości
po spaleniu. Emituje znaczne ilości ciepła - fala cieplna deflagracji jednego grama
jest wyczuwalna 2 metry od próbki.
Nitrocelulozę o zawartości
10-12% azotu nazywa się bawełną kolodionową
, a o
zawartości
12-14% azotu - bawełną strzelniczą
.
Właściwości: silne właściwości wybuchowe, łatwopalny; może ulec samozapłonowi,
jeżeli zawiera resztki kwasów; temperatura wybuchu ok. 200°C; dobrze rozpuszcza
się w rozpuszczalnikach organicznych (np. alkohol etylowy, aceton, benzen);
nierozpuszczalny w wodzie; prędkość detonacji 7300 m/s przy maksymalnej gęstości
1,2 g/cm3; powoli rozkłada się pod wpływem ciepła; mała wrażliwość na wstrząsy;
zapala się pod wpływem iskry, ciepła, płomienia; wygląd zewnętrzny zależy od
wyglądu celulozy przed estryfikacją - nie ulega zmianie; nitroceluloza używana jest
jako główny składnik prochu bezdymnego.
Nitroceluloza
Nitroceluloza
(NC) to mieszanina azotanów(V)
celulozy - estrów celulozy oraz kwasu azotowego.
Ogólny wzór sumaryczny nitrocelulozy [C6H7O2(OH)3-
x(ONO2)x] n, gdzie х= 1, 2 lub 3 - stopień znitrowania.
Maksymalna zawartość azotu w nitrocelulozie wynosi
14,14%, co odpowiada triazotanowi(V) celulozy -
[C6H7O2(ONO2)3]n
.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 17
Nitrogliceryna C3H5(ONO2)3; triazotan glicerolu, nitroglicerol, trójazotan(V)
gliceryny, triazotan gliceryny, triazotan 1,2,3-propanotriolu) organiczny związek
chemiczny, ester kwasu azotowego i glicerolu, stosowany jako bardzo wrażliwy na
uderzenia i inne bodźce materiał wybuchowy oraz lek nasercowy.
Właściwości: Gęstość 1,599 g/cm³; gęsta, klarowna, bezbarwna, oleista ciecz;
detonuje z prędkością 8000-8500 m/s w rurach stalowych o średnicy 25 mm; może
detonować z małą prędkością 1500-2000 m/s; dDuża wrażliwość na bodźce
mechaniczne: detonacja przy uderzeniu ciężarka 2 kg z wysokości 4 cm; niektórzy
badacze donoszą o detonacji przy uderzeniu ciężarka 1 kg z wysokości 2 cm; nie
ulega reakcji łańcuchowej podczas normalnej detonacji, przez co ma ograniczone
zastosowanie.
Po raz pierwszy została otrzymana przez włoskiego chemika Ascanio Sobrero w
1847 r. Wybuchowość tego związku spowodowała, że szybko zakazano jego
wytwarzania. Popularność zdobyła dopiero dzięki wynalazkom dynamitu i żelatyny
wybuchowej dokonanym przez Alfreda Nobla w latach sześćdziesiątych XIX wieku.
Otrzymywana jest przez estryfikację gliceryny mieszaniną nitrującą.
Nitrogliceryna
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 18
Oktogen
(HMX, 1,3,5,7-tetranitro-1,3,5,7-tetraazacyklooktan, C4H8N8O8),
organiczny związek chemiczny, jedna z nitroamin heterocyklicznych. Jest prawie
najsilniejszym ze wszystkich znanych obecnie kruszących materiałów wybuchowych.
Najsilniejszym materiałem wybuchowym kruszącym jest HNIW.
Właściwości:prędkość detonacji 9100 m/s przy gęstości 1,89 g/cm3; maksymalna
gęstość 1,96 g/cm3; został odkryty w 1941 roku przez Wrighta i Bachmanna jako
domieszka w heksogenie otrzymywanym ówczesnymi metodami; Obecnie jest
produkowany w wielu krajach na skalę przemysłową ze względu na parametry
wybuchowe. Ma dużą termostabilność i wrażliwość na bodźce mechaniczne zbliżoną
do heksogenu.
Synteza oktogenu jest dość kosztowna w porównaniu z innymi materiałami
wybuchowymi. Polega ona na nitrowaniu urotropiny kwasem azotowym w obecności
bezwodnego kwasu octowego, bezwodnika octowego oraz trójfluorku boru w postaci
kompleksu z bezwodnym kwasem octowym.
Oktogen
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 19
HNIW
(zwany także
CL-20, 2,4,6,8,10,12-heksanitro-2,4,6,8,10,12-
heksaazaizowurtzitan, C6H6N12O12) - biała krystaliczna substancja, organiczny
związek chemiczny, wybuchowa nitroamina. Jest nowoczesnym meteriałem
wybuchowym kruszącym, najsilniejszym jaki do tej pory zsyntezowano.
Właściwości:
Prędkość detonacji 9100 m/s przy gęstości 1,98 g/cm3, 10300 m/s przy gęstości
2,03 g/cm3
Masa molowa: 438,19 g/mol
Gęstość 1,90 - 2,05 g/cm3
Istnieją cztery dotychczas otrzymane izomery HNIW; α, β, γ i ε-HNIW.
HNIW
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 20
Pentryt
(PETN, tetraazotan(V) tetrahydroksymetylometanu, azotan(V)
pentaerytrytu, C(CH2ONO2)4, organiczny związek chemiczny
z grupy
nitroestrów.
Pentryt jest jednym z najsilniejszych kruszących materiałów wybuchowych, który
był stosowany w czasie II wojny światowej. Współcześnie znajduje zastosowanie
w produkcji materiałów wybuchowych:
plastycznych - pentrinit (50% pentrytu, 46% nitrogliceryny i 4% koloksyliny),
sypkich - pentrolitu (różnoprocentowe mieszaniny trotylu i pentrytu).
Ponadto, często wykorzystuje się go jako wtórny materiał pobudzający w
detonatorach.
Otrzymywany jest przez estryfikację pentaerytrytu mieszaniną nitrujacą.
Pentryt
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 21
Piorunian rtęci(II), (rtęć
piorunująca, Hg(ONC)2) nieorganiczny związek
chemiczny, stosowany jako inicjujący materiał wybuchowy.
Właściwości Jest to białe lub szare krystaliczne ciało stałe o gęstości 4,43 g/cm3.
Trudno rozpuszcza się w wodzie. Powyżej 50°C zaczyna się rozkładać, a ok. 150°C
detonuje. Prędkość rozchodzenia się fali detonacji wynosi do 5,5 km/s. Powoli
rozkłada się także pod wpływem światła. Ze względu na to, że łatwo wybucha pod
wpływem bodźców mechanicznych (tarcie, uderzenie, nakłucie etc.), iskry
elektrycznej lub podgrzania jest głównie używany jako inicjujący materiał
wybuchowy w spłonkach i detonatorach. Piorunian rtęci jest silnie trujący, dlatego
współcześnie jest zastępowany innymi związkami, np. tetrazenem
lub
trinitrorezorcynianem ołowiu.
Otrzymywanie Otrzymuje się go w reakcji kwasu azotowego(V) i azotanu(V)
rtęci(II) z etanolem lub aldehydem octowym.
Piorunian rtęci(II),
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 22
Semtex – materiał wybuchowy kruszący ogólnego zastosowania. Jest materiałem
wybuchowym plastycznym i potocznie bywa nazywany czeskim plastikiem.
Początkowo był produkowany przez zakłady
Semtin (później VCHZ Synthesia,
obecnie
Explosia) w Czechosłowacji (obecnie Republika Czeska).
Semtex stał się powszechnie znany dzięki częstemu wykorzystywaniu go przez
terrorystów, do produkcji ładunków wybuchowych.
Prędkość detonacji semteksu waha się pomiędzy 8020-8200 m/s. Semtex jest
mieszanina zbliżoną do C4, lecz na bazie pentrytu, ale jest bardziej podatny na
inicjację - wrażliwy na uderzenie.
Semtex
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 23
Trotyl (2,4,6-trinitrotoluen, TNT, (NO2)3C6H2CH3), to organiczny związek
chemiczny, nitrozwiązek, stosowany masowo jako kruszący materiał wybuchowy.
Otrzymuje się go poprzez nitrowanie toluenu, czyli reakcję toluenu z mieszaniną
kwasu siarkowego i azotowego. Po raz pierwszy został otrzymany w 1861 przez
Josepha Wilbranda. W temperaturze pokojowej trotyl jest żółtawym, krystalicznym
ciałem stałym o gęstości 1,654 g/cm3. Topi się w temp. 80°C. Ulega rozkładowi
powyżej 295°C. W temperaturze 333°C wybucha. Temperatura wrzenia: 245°C pod
ciśnieniem 50 mm Hg. Nie jest rozpuszczalny w wodzie. Rozpuszcza się w
rozpuszczalnikach organicznych. Jako materiał wybuchowy, jest trwały, mało
wrażliwy na uderzenie, tarcie i ma wysoką temperaturę wymaganą do zainicjowania
wybuchu. Dzięki temu jest stosunkowo bezpieczny w użytkowaniu i
przechowywaniu, jednak musi być odpalany za pomocą silnych detonatorów. Trotyl
lany, w przeciwieństwie do prasowanego, pali się - pod wpływem płomienia - nie
detonuje.
Trotyl
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 24
Bomba atomowa
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 25
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 26
Aby zbudować bombę atomową trzeba zrobić dwie podstawowe rzeczy - stworzyć
odpowiedni mechanizm bomby i wyprodukować wystarczająco dużo materiału
rozszczepialnego. Aby wykonać to drugie zadanie zbudowano dwa kompleksy
przemysłowe -
jeden produkujący wzbogacony uran, a drugi pluton.
W Los Alamos (od
1943
roku pod przewodnictwem
J.R. Oppenheimera
)
pracowano natomiast nad stworzeniem rozwiązań technicznych umożliwiających
skonstruowanie samej bomby. Aby doszło do eksplozji bomby atomowej trzeba
doprowadzić do stanu krytycznego materiał rozszczepialny. Początkowo planowano,
iż bomba będzie składała się z pocisku zbudowanego ze wzbogaconego uranu o
masie podkrytycznej, który miał być wstrzeliwany w tarczę zbudowaną również ze
wzbogaconego uranu w stanie podkrytycznym. Dzięki temu procesowi następuje
eksplozja bomby. Uranu jednak wytworzono znacznie mniej niż plutonu. Trzeba było
opracować inny sposób otrzymywania stanu krytycznego, w którym można było
zastosować pluton. Zdecydowano się na tzw. metodę implozji. Polegała ona tym, iż
metaliczny pluton (w osłonie niklowej) był ściskany do wysokiej gęstości za pomocą
ukierunkowanych wybuchów zwykłych ładunków konwencjonalnych. Tworzył się
wówczas stan krytyczny i następowała eksplozja. Taki sposób konstrukcji bomby
atomowej był znacznie trudniejszy od wcześniejszych planów. Jednak naukowcy
pokonywali kolejne trudności techniczne i w
połowie 1945
roku pierwsza bomba
jądrowa była przygotowana do próbnej eksplozji. Była ona opatrzona kryptonimem
Trinity Test
i dokonano jej 16 lipca 1945 roku na poligonie wojskowym w Alamagordo
(stan Nowy Meksyk).
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 27
6 sierpnia 1945 roku z bombowca B-29 zrzucono bombę uranową o mocy 20000
ton TNT nazwaną Little Boy na Hiroszimę, a 9 sierpnia bombę plutonową Fat
Boy
na Nagasaki. Z ogólnej liczby 250000 mieszkańców Hiroszimy zginęło
78100 ludzi, rannych zostało 37424 ludzi, 13983 ludzi zaginęło. Na ogólną liczbę
około 75000 budynków w mieście, zburzonych zostało około 7000, a spalonych
około 55000. Wielu ludzi cierpiało na choroby popromienne nawet długo po 1945
roku.
Little Boy
Fat Boy
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 28
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 29
HIROSHIMA po wybuchu
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 30
NAGASAKI po wybuchu
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 31
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 32
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________
Slajd 33
Cenotaph and Atomic Bomb Dome,
Peace Memorial Park, Hiroshima, Japan.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________