Karta Dokumentacyjna Geostanowiska

Informacje ogólne

Numer KDG: 1175

1. Nazwa obiektu:

Rezerwat Skałki Piekło koło Niekłania

2. Typ obiektu geostanowiska: elementy rzeźby - formy denudacyjne

3. Współrzędne (WGS84):

Długość:

20° 40' 05,000

Szerokość:

51° 11' 05,000

4. Przynależność geograficzna

4.1. Miejscowość: Niekłań Wielki

4.2. Województwo

4.3. Powiat

4.4 Gmina

świętokrzyskie

konecki

Stąporków

5. Kraina geograficzna: Góry Świętokrzyskie;

6. Opis lokalizacji terenu: Rezerwat położony jest w lesie, na południowo-zachodnim zboczu góry Piekło, 2,5 km na WE od centrum

miejscowości Niekłań Wielki, przy niebieskim szlaku turystycznym (Pogorzałe-Sielpia).

7. Forma własności terenu: skarb państwa

8. Numer i nazwa arkusza mapy 1:50k: 0 -

Cechy fizyczne obiektu geostanowiska

Cecha

Wartość liczbowa

JM

Długość:

od: do:

m

Szerokość:

od: do:

m

Wysokość:

od: 2 do: 8

m

Powierzchnia:

63000

m

²

Objętość:

m

³

Wysokość n.p.m.:

360

m

Inne mierzalne cechy:

Strona 2

Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny

22.3111.0801.00.0

Aktualny stan obiektu

1. Forma własności obiektu: skarb państwa

2. Status: chroniony

3. Uwagi dot. statusu:

4. Stan zachowania obiektu: zadowalający;

5. Położenie: na szlaku turystycznym

6. Dostępność: łatwo dostępny

7. Uwagi:

8. Ekspozycja: dobrze wyeksponowany

9. Ranga obiektu: regionalna

10.1. Ocena atrakcyjności turystycznej [0-10]: 9

10.2. Ocena atrakcyjności dydaktycznej [0-10]: 7

10.3. Ocena atrakcyjności naukowej [0-10]: 6

11. Pozostałe uwagi: Skałki piskowcowe góry Piekło są najlepiej wykształconym zespołem tego typu form w regionie świętokrzyskim i stanowią

jeden z najbardziej atrakcyjnych zabytków tego regionu.

Charakterystyka geologiczna geostanowiska

1. Regiony strukturalne: obrzeżenie mezozoiczne Gór Świętokrzyskich; Góry Świętokrzyskie (antyklinorium świętokrzyskie);

2. Wiek geologiczny: synemur;

3.1. Litologia: Piaskowce;

3.2. Forma rzeźby terenu: formy skalne;

3.3. Geneza: morska;

Strona 3

Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny

22.3111.0801.00.0

4. Uwagi: Występuje tu około 50 skałek wysokości 2-8 m, zbudowanych z piaskowców dolnojurajskich. Zgrupowane są one w dwóch

kompleksach - wschodnim i zachodnim, oddalonych od siebie o około 100 m. W kompleksie zachodnim, na długości około 70 m, występuje 10

dużych skałek i kilka mniejszych występów skalnych. Najdalej na zachód wysunięta baszta ma wysokość 6 m. Największa jest trzecia od zachodu

skałka w kształcie kazalnicy wysokości prawie 10 m. Na uwagę zasługuje również skałka w kształcie grzyba o wysokości 8 m. Pozostałe skałki

mają w większości kształt kazalnic o wąskich podstawach przykrytych szerszymi czpkami. W zespole tym opisano trzy jaskinie: "Jama Agi",

"Tomkowa Dziura" i "Schronisko Sympozjalne" (Urban, 1986b). Na ścianach skałek można obserwować formy erozyjne takie, jak powierzchnie

komórkowe, jamy sklepione łukowato, oddzielone od siebie żeberkami lub koluminkami. Swoistą cechą skałek są poszerzone szczeliny ciosowe,

które tworzą kolumny i wydłużóne okna.

We wschodnim kopleksie skałek występuje około 20 dużych form. Mają one kształt kazalnic wydłużonych równolegle do rozciągłości stoku, o

wysokości 3-5 m. Jedynie w zachodniej części kompleksu występują 2 baszty wysokości 6-7 m.

W profilu skałek, idąć od dołu, obserwuje się następującą sekwencję: piaskowce gruboławicowe, piaskowce płytowe i piaskowce gruboławicowe.

Takiej właśnie sekwencji skałki zawdzięczają swój kształt, gdyż środkowy, płytowy człon był bardziej podatny na erozję. Te osobliwe formy

wietrzenne powstały w plejstocenie. Głównym czynnikiem erozyjnym (w okresie ostatniego zlodowacenia i holocenu) była erozja eoliczna i

linearna erozja wód powiezrchniowych i podpowierzchniowych. W pierwszym etapie doszło do wypreparowania bardziej zsylifikowanych partii

skalnych, a w drugim etapie, wykorzystując spekania cosowe i strefy uskokowe, ufokształtowane zostały poszczególne formy skalne - gzymsy,

ambony czy grzyby (Lindner, 1972, Aleksandrowicz & in., 1975, Urban 1996a, b, Urban & Wróblewski, 1999).

W niższej części profilu skałek, w piaskowcach dominuje warstwowanie poziome i kopułowe przekątne, któremu towarzyszą zestawy taularnego

warstwowania przekątnego. Struktury te wskazują na sedymentację w strefie przyboju wyższego przybrzeża (Pieńkowski, 2009). Zestawy

warstwowania tabularnego reprezentują nieco płytszą strefę, gdzie, po sztormach, powstawałyzmarszczki prądowe i fale piaskowe wędrujące w

stronę lądu. Nieregularne powierzchnie erozyjne sa zapisem kopalnych prądów sztormowych i rozmywających. W wyższej części profilu wystę

pują piaskowce gruboziarniste i słabo wysortowane, z zestawami rynnowych warstwowań przekątnych. Powstały one w środowisku bariery

piaszczystej. W całej sukcesji zaznacza się tendencja spłycająca od osadów przybrzeżnych po plażowe (Pieńkowski, 2009).

Opracowanie

Data realizacji:

2010-05-14

Wykonawcy: Anna Mader;

Aktualizacje

Brak aktualizacji dokumentu

Strona 4

Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny

22.3111.0801.00.0

Dokumentacja graficzna

Data / Autor

Tytuł

Zdjęcie

2009-06-28

Trela , Wiesław

Fot. 1. Skałka w zachodnim kompleksie sałek rezerwatu "Piekło" koło Niekłania

2009-06-28

Trela, Wiesław

Fot. 2. "Grzybek" skalny w zachodnim kompleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło

Niekłania

2009-06-28

Wiesław, Trela

Fot. 3. Grzyb skalny w zachodnim kopleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło Niekłania

2009-06-28

Wiesław, Trela

Fot. 4. Jaskinia "Jama Agi" w zachodnim kompleksie skałek rezerwatu "Piekło" koło

Niekłania

2009-06-28

Romanek, Andrzej

Fot. 5. Warstwowanie podkreślone przez erozję w piaskowcach skałki rezerwatu "Piekło"

koło Niekłania

Strona 5

Wydruk wygenerowano 2014-10-11 17:50:39 z zasobów Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski, repozytorium: Centralna Baza Danych Geologicznych, Pastwowy Instytut Geologiczny

22.3111.0801.00.0

Bibliografia

L.P. Autor

Tytuł

Publikacja

Rok wydania

Uwagi

ISBN

1

Alexandrowicz Z., Drzał M. &

Kozłowski S.

Katalog rezerwatów i pomników przyrody nieożywionej w Polsce.

Studia Naturae, Ser. B, 26: 1-298

1975

2

Czarnocki J.

Mniej znane zabytki geologiczne Gór Świętokrzyskich.

Ochrona Przyrody, 12: 74-81

1932

3

Massalski E. & Kazanowski K.

Piaskowce skałkowe góry Piekło pod Niekłaniem.

Ochrona Przyrody, 8: 29-33

1928

4

Lindner L.

Geneza i wiek skałek piaskowcowych góry Piekło koło Niekłania.

Acta Geol. Pol., 22: 168-180

1972

5

Pieńkowski G.

Sołtyków i Niekłań - Zarys sedymentacyjny i paleoekologiczny wczesnojurajskich

utworów kontynentalnych oraz marginalno-morskich.

Trela W. & Złonkiewicz Z. (red. ):

Perspektywy rozwoju geoparków w

regionie świętokrzyskim, Kielce, 31-46

2009

978-83-60777-251

6

Urban J.

Jaskinie pseudokrasowe w piaskowcach liasowych Piekła pod Niekłaniem.

Kras Speleol., 8: 113-123

1996a

7

Urban J.

Jaskinie regionu świętokrzyskiego.

Wyd. Polskiego Tow. Przyj. Nauk o

Ziemi, Warszawa.

1996b

83-900997-2-1

8

Urban J. Wróblewski T.

Representative geosites of the Góry Świętokrzyskie (Holy Cross Mts. ) and the Nida

BAsin, Central Poland.

Polish Geol. Instit. Spec. Pap., 2: 61-70

1999