20 Organizacja zbytu produktow Nieznany

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NRODOWEJ

Renata Kacperska

Organizacja zbytu produktów ogrodniczych
321[03].Z4.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Ewa Marciniak-Kulka
mgr inż. Maria Pajestka

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Renata Kacperska

Konsultacja:
mgr inż. Marek Rudziński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

programu jednostki modułowej 321[03].Z4.05,

„Organizacja zbytu produktów ogrodniczych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik ogrodnik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawy funkcjonowania rynku rolnego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Istota marketingu w organizacji zbytu produktów ogrodniczych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. 4.3. Elementy marketingu w organizacji zbytu produktów ogrodniczych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. 4.4. Przygotowanie produktów ogrodniczych do sprzedaży

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizacji zbytu produktów

ogrodniczych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania, podstawowe wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania
umiejętności z zakresu jednostki modułowej,

−

zestaw pytań przydatnych do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści,

−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów, który pozwoli Ci określić zakres poznanej wiedzy. Pozytywny
wynik sprawdzianu potwierdzi Twoją wiedzę i umiejętności z tej jednostki modułowej.
Wynik negatywny będzie wskazaniem, że powinieneś powtórzyć wiadomości i poprawić
umiejętności z pomocą nauczyciela,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw pytań testowych, który pozwoli Ci sprawdzić,
czy opanowałeś materiał w stopniu umożliwiającym zaliczenie całej jednostki
modułowej,

−

wykaz literatury uzupełniającej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

321[03].Z4

Ekonomika i zarządzanie w produkcji

ogrodniczej

321[03].Z4.02

Zastosowanie przepisów prawa

rolnego

321[03].Z4.01

Zakładanie gospodarstwa

ogrodniczego

321[03].Z4.03

Prowadzenie rachunkowości

321[03].Z4.04

Zarządzanie gospodarstwem

ogrodniczym

321[03].Z4.05

Organizacja zbytu produktów

ogrodniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

−

posługiwać się podstawową terminologią dotyczącą potrzeb i zaspokajania potrzeb,

−

klasyfikować potrzeby,

−

określać dobra substytucyjne i komplementarne,

−

objaśniać pojęcie produktu, towaru, asortymentu,

−

identyfikować podmioty gospodarki rynkowej,

−

określać zasady uzyskania certyfikatu Integrowanej Produkcji Ogrodniczej,

−

określać zadania instytucji wspierających rolnictwo,

−

stosować przepisy prawa rolnego,

−

stosować przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z technologii informacyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić cechy rynku żywnościowego i rolnego,

−

rozróżnić czynniki kształtujące popyt i podaż produktów ogrodniczych,

−

scharakteryzować rodzaje zachowań konsumentów i producentów na rynku,

−

wyjaśnić pojęcia: elastyczność cenowa, dochodowa, mieszana, elastyczność popytu,
elastyczność podaży,

−

wyjaśnić mechanizm kształtowania cen na produkty ogrodnicze,

−

określić rolę marketingu w działalności przedsiębiorstwa,

−

określić znaczenie i kryteria segmentacji rynku,

−

scharakteryzować działania przedsiębiorstwa związane z produktem, ceną, kanałami
dystrybucji,

−

rozróżnić podmioty marketingu i określić ich zachowania marketingowe,

−

określić rodzaje komunikacji marketingowej,

−

określić funkcje i zadania rynku hurtowego oraz giełdy towarowej,

−

określić i zastosować metody zapewnienia jakości sprzedawanych produktów
ogrodniczych,

−

posortować i skalibrować warzywa i owoce zgodnie z normami,

−

przygotować i zastosować opakowania do określonych produktów ogrodniczych,

−

zastosować przepisy dotyczące bezpieczeństwa zdrowotnego żywności,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas pakowania i przygotowywania
produktów ogrodniczych do sprzedaży,

−

określić korzyści z handlu zagranicznego produktami ogrodniczymi i spożywczymi,

−

określić korzyści dla producentów i handlu hurtowego owoców z obecności w systemie
EUREPGAP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawy funkcjonowania rynku rolnego

4.1.1. Materiał nauczania

Gospodarka rynkowa to mechanizm prowadzący do rozmieszczenia czynników produkcji

pomiędzy alternatywne możliwości ich wykorzystania oraz podział wytworzonych produktów
pomiędzy poszczególne jednostki, który dokonuje się głównie za pośrednictwem rynku, przy
niewielkim wpływie państwa [2, s. 1].

W gospodarce rynkowej, tzn. takiej, w której o cenach dóbr i usług decyduje rynek, a nie

państwo, funkcjonują podmioty, które samodzielnie podejmują decyzje o swojej działalności.
Podmiotami gospodarki rynkowej są: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, gospodarstwa
rolne, instytucje finansowe, administracja państwowa, władza lokalna [13, s. 14].

Cechami gospodarki rynkowej są: dominacja prywatnej własności środków produkcji nad

własnością publiczną; autonomiczność w podejmowaniu decyzji dotyczących działalności
gospodarczej; swobodne kształtowanie się cen większości towarów i usług na rynku; brak
bezpośredniej ingerencji państwa w wewnętrzne sprawy przedsiębiorstwa/gospodarstwa
rolnego; wolność wyboru w podejmowaniu wszelkich decyzji gospodarczych; konkurencja
między przedsiębiorstwami, która prowadzi do dostarczania na rynek dóbr i usług bardziej
atrakcyjnych dla konsumenta; system cen, który regulowany jest przez rynek (państwo
ingeruje w ustalanie cen, np. na niektóre płody rolne ustalając ceny minimalne lub stosując
dopłaty do cen na niektóre płody rolne) [2, s. 2].

Rynek jest to zjawisko obejmujące całokształt stosunków wymiennych zachodzących

między sprzedającymi i kupującymi [4, s. 70].

Rys. 1. Rodzaje rynków według przedmiotu wymiany [4, s. 70]

W ramach rynku dóbr i usług funkcjonuje rynek rolny. Rynek rolny jest to ogół

stosunków wymiennych towarowo pieniężnych między producentami rolnymi sprzedającymi
produkty rolne oraz nabywającymi środki do produkcji rolnej i dobra inwestycyjne
a przedsiębiorstwami realizującymi skup produktów rolnych i zaopatrzenie w środki do
produkcji rolnej.

przedsiębiorca

zaopatrujący

w środki

do produkcji

rolnej

rodki do produkcji

pieniądz

producent

rolny

produkty rolne

pieniądz

przedsiębiorstwa

/konsumenci

nabywający

produkty rolne/

Rys. 2. Wymiana towarowo-pieniężna na rynku rolnym

Specyficzne cechy rynku rolnego:

−

sezonowość,

−

duża bezwładność,

Rynek

Rynek dóbr i usług

Rynek pracy

Rynek finansowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dostosowanie popytu do podaży.

Znaczna część produkcji rolniczej ma charakter cykliczny; produkcja rolnicza ma

względnie długi cykl produkcji; poziom produkcji rolnej uzależniony jest od warunków
glebowych, klimatycznych i pogodowych; część produktów roślinnych charakteryzuje się
krótkim okresem do spożycia i przetwórstwa; popyt na produkty rolno-żywnościowe cechuje
niska cenowa i dochodowa elastyczność popytu; ceny gotowych, przetworzonych produktów
ż

ywnościowych rosną szybciej niż ceny surowców rolnych do ich wytwarzania; rolnictwo jest

w znacznej części producentem surowców do własnej produkcji [3, s. 20].

Elementami rynku są: cena, popyt, podaż. Cena jest to wyrażona w jednostce pieniężnej

wartość dóbr i usług. Szczegółowe informacje dotyczące ceny zawarte są w rozdziale
dotyczącym narzędzi marketingu.

Popyt jest to ilość dóbr i usług, jakie nabywcy gotowi są nabyć po danej cenie,

w określonym miejscu i czasie, przy założeniu, że inne czynniki pozostają stałe. Graficzną
zależność popytu od ceny przedstawia rys. 3.

Czynniki wpływające na popyt produktów ogrodniczych: cena danego dobra, dochody

konsumentów, cena dóbr substytucyjnych, liczba konsumentów, gusty i preferencje
konsumentów, moda, tradycje, działania promocyjne [2, s. 45].

D – popyt na dane dobro
P – cena danego dobra
Q – ilość zakupionego dobra

Rys. 3. Zależność popytu od ceny

Rys.3. pokazujący zależność popytu od ceny prezentuje prawo popytu, które stanowi, że

przy spadku ceny na określone dobro, ilość zakupionego dobra wzrasta, natomiast przy
wzroście ceny na dane dobro ilość zakupionego dobra będzie spadać.

Istnieją dobra, których popyt silnie reaguje na zmianę ceny, tzn., gdy cena danego dobra

wzrośnie, to konsumenci znacznie ograniczają jego zakup, zaś przy spadku ceny na określone
dobro, konsumenci zakupują tego dobra więcej. Istnieją również dobra, które mimo wzrostu
lub spadku ceny, konsumenci kupują w tych samych ilościach, co poprzednio. Do mierzenia
wielkości reakcji konsumentów służy współczynnik cenowej elastyczności popytu. Oznacza
on względną (procentową) zmianę popytu pod wpływem względnej (procentowej) zmiany
ceny. Informuje nas, o ile procent zmieniła się wielkość popytu na skutek jednoprocentowej
zmiany ceny [4, s. 74].

∆

[5, s. 76]

Gdzie:

∆

= D

-D

∆

= P

-P

– współczynnik cenowej elastyczności popytu,

0 –

wielkość popytu przed zmianą ceny,

– wielkość popytu po zmianie ceny,

– cena początkowa,

– cena

po zmianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Popyt

będzie

elastyczny,

kiedy

współczynnik cenowej elastyczności popytu
jest większy od jedności (E

>1), to oznacza,

e procentowa zmiana popytu jest większa

niż procentowa zmiana ceny. Popyt jest
elastyczny na dobra luksusowe np. kawior,
łosoś, salami, polędwica [4, s. 76].

Popyt D

Cena

Ilość dobra

Rys. 4. Popyt elastyczny

Popyt mało elastyczny, występuje wtedy,
gdy współczynnik cenowej elastyczności
popytu jest mniejszy od jedności, ale
większy od zera (0< E

<1), oznacza to, że

procentowa zmiana wielkości popytu jest
mniejsza od procentowej zmiany ceny.
Przykładem dóbr charakteryzujących się
popytem mało elastycznym są artykuły
pierwszej potrzeby, żywność stanowiąca
podstawę diety rodziny [5, s. 76].

Popyt D

Cena

Ilość dobra

Rys. 5. Popyt mało elastyczny

Popyt proporcjonalnie elastyczny, występuje
wtedy,

gdy

współczynnik

cenowej

elastyczności popytu jest równy jedności
(E

=1)

to oznacza, że procentowa zmiana

wielkości popytu jest równa procentowej
zmianie ceny. Popyt jest proporcjonalnie
elastyczny na dobra standardowe, np. tytoń,
kawa, herbata.

Popyt D

Cena

Ilość dobra

Rys. 6. Popyt proporcjonalnie elastyczny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Popyt sztywny, występuje wtedy, gdy
współczynnik cenowej elastyczności popytu
jest równy zeru (E

=0), to oznacza, że

procentowa zmiana cen nie powoduje żadnej
zmiany wielkości popytu. Przykładem dóbr
charakteryzujących się sztywnym popytem
są podstawowe artykuły żywnościowe np.
sól, chleb, mąka.

Popyt D

Cena

= Q

Ilość dobra

Rys. 7. Popyt sztywny

Istnieją również na rynku paradoksy, gdzie wzrastającej cenie towarzyszy wzrost popytu.

Przypadek Giffena dotyczy dóbr podstawowych (np. ziemniaki), które konsumenci będą
kupować, nawet wtedy, kiedy cena będzie rosła, gdyż i tak są tańsze od innych dóbr.
Przypadek Veblena dotyczy dóbr luksusowych, polega na tym, że niektórzy konsumenci, aby
się dowartościować, będą kupować tym więcej danego dobra, im cena będzie bardziej
wzrastać.

Zmiany popytu są również uzależnione od dochodów konsumentów. Do mierzenia tych

reakcji konsumentów służy dochodowa elastyczność popytu. Jest to względna (procentowa)
zmiana popytu na dane dobro pod wpływem względnej (procentowej) zmiany dochodów
konsumenta. Współczynnik pozwala określić, o ile procent wzrośnie popyt na dane dobro,
jeżeli dochód konsumenta wzrośnie (spadnie) o 1%. Elastyczność dochodową można mierzyć,
pod warunkiem, że ceny są stałe.

∆

[5, s. 74]

Gdzie:

∆

D= D

-D

∆

J= J

-J

– współczynnik dochodowej elastyczności popytu,

0 –

wielkość popytu przed zmianą ceny,

– wielkość popytu po zmianie ceny,

– wielkość dochodu początkowego,

– wielkość dochodu

po zmianie.

Rodzaje dochodowej elastyczności popytu [5, s. 74]:

Popyt elastyczny (E

>1) popyt zmienia się więcej niż proporcjonalnie w stosunku do

zmian dochodów. Występuje w przypadku wydatków na dobra z grupy wyższego rzędu, np.
samochody luksusowe, podróże, środki produkcji (ciągniki, kombajny).

Popyt proporcjonalny (E

=1) popyt zmienia się proporcjonalnie do zmian dochodów.

Wydatki na te dobra stanowią na ogół stały procent w budżecie gospodarstw domowych.
Proporcjonalną elastycznością charakteryzują się wydatki na dobra normalne np. odzież,
obuwie, wyposażenie gospodarstw domowych.

Popyt mało elastyczny (E

<1) popyt rośnie lub maleje wolniej niż następują zmiany

dochodów. Sytuacja, o której mowa dotyczy głównie wydatków na dobra podstawowe np.
ż

ywność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Popyt sztywny (E

=0) popyt jest niezależny od zmiany dochodów, dotyczy to głównie

wydatków na lekarstwa.

Popyt ujemny (E

<0) Wzrost dochodów powoduje spadek popytu na dane dobro, gdyż

nabywcy wraz ze wzrostem zamożności przestawiają się na lepsze jakościowo substytuty,
przykładem dóbr charakteryzujących się popytem ujemnym są ziemniaki, chleb.

W przypadku dochodowej elastyczności popytu istnieje prawidłowość (Prawo Engla),

która mówi o tym, że w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny,
zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu (np.
ziemniaki, chleb), a zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu (np. kultura).

Prawo to działa w odniesieniu do rodzin średniozamożnych [2, s. 56].

Popyt na żywność charakteryzuje się pewnymi specyficznymi cechami [2, s. 54]: popyt na
ż

ywność musi być zaspokajany regularnie, nie można odłożyć zakupu żywności w czasie;

ywność nie ma substytutów poza produktami rolno-żywnościowymi; popyt na żywność

cechuje się relatywnie niską elastycznością cenową i dochodową; elastyczność dochodowa
i cenowa popytu jest zróżnicowana w obrębie produktów żywnościowych, czyli produkty
wyżej przetworzone cechują się wyższą elastycznością cenową i dochodową.

Podaż jest to ilość dóbr i usług, jakie producenci są gotowi sprzedać po danej cenie

w określonym miejscu i czasie, przy założeniu, że inne czynniki pozostają stałe. Czynniki
wpływające na podaż produktów ogrodniczych: ceny danego dobra, ceny środków do
produkcji, warunki klimatyczno-glebowe, technologia produkcji, możliwości pozyskania
kapitału, sytuacja gospodarcza kraju, polityka zagraniczna kraju.

S – podaż,
P – cena,
Q – ilość oferowanego dobra

Rys. 8. Zależność podaży od ceny

Graficzna zależność podaży od ceny prezentuje prawo podaży, które mówi, że przy

spadku ceny na dane dobro, ilość zaoferowanego dobra do sprzedaży spada, natomiast przy
wzroście ceny na dane dobro ilość zaoferowanego do sprzedaży dobra będzie wzrastać.
Elastyczność cenowa podaży jest to względna (procentowa) zmiana podaży produktów
rolnych pod wpływem zmiany ceny tych produktów.

∆

[5, s. 77]

Gdzie:

∆

S= S

-S

∆

P= P

-P

– współczynnik dochodowej elastyczności popytu,

– wielkość popytu przed zmianą ceny,

– wielkość popytu po zmianie ceny,

– wielkość dochodu początkowego,

– wielkość dochodu

po zmianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podaż elastyczna (E

>1), gdy procentowa,

zmiana wielkości podaży jest większa od
procentowej zmiany ceny. Przypadek ten
dotyczy produktów, które można przechować
w gospodarstwie ogrodniczym, a sprzedać je
wówczas, gdy cena na dany produkt
wzrośnie [2, s. 66].

Podaż S

Cena

Ilość dobra

Rys. 9. Podaż elastyczna

Podaż

nieelastyczna

(O<E

<1),

gdy

procentowa zmiana wielkości podaży jest
mniejsza od procentowej zmiany ceny.
Przypadek ten dotyczy wielu produktów
ogrodniczych, których produkcja jest w toku,
gdyż w przypadku wzrostu cen, nie można
natychmiast zwiększyć np. obszaru sadu
[2, s. 66].

Podaż S

Cena

Ilość dobra

Rys. 10. Podaż nieelastyczna

Podaż proporcjonalnie elastyczna (E

=1),

gdy procentowa zmiana wielkości podaży
jest równa procentowej zmianie ceny.
Przypadek ten dotyczy produktów, których
można wytworzyć więcej w średnim okresie,
np. warzywa o krótkim cyklu produkcji
[2, s. 66].

Podaż S

Cena

Ilość dobra

Rys. 11. Podaż proporcjonalnie elastyczna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podaż sztywna (E

=0), gdy wielkość podaży

pozostaje bez zmian, niezależnie od zmian
ceny. Przypadek ten dotyczy produktów już
wyprodukowanych i nie zależnie od zmiany
ceny,

nie

można

zmienić

wielkości

produkcji. Poza tym z punktu widzenia
jakości (np. owoców miękkich) należy
produkt sprzedać w optymalnym momencie
[2, s. 66].

Podaż S

Cena

Ilość dobra

Rys. 12. Podaż sztywna

Podaż doskonale elastyczna (E

<0), gdy

podaż danego produktu może się zwiększyć,
pomimo spadku ceny lub podaż danego
produktu może się zmniejszyć pomimo
wzrostu

ceny.

Przypadek

ten

może

występować

latach

urodzaju

lub

nieurodzaju plonów. W latach urodzaju np.
owoców miękkich, ceny na rynku spadają,
a podaż nadal wzrasta. Natomiast w latach
nieurodzaju podwyżka cen nie będzie miała
ż

adnego wpływu na zwiększenie podaży

[2, s. 66].

Podaż S

Cena

Ilość dobra

Rys. 13. Podaż doskonale elastyczna

Mała elastyczność podaży produktów rolno-żywnościowych uzależniona jest od

następujących czynników [5, s. 78]: trudności w przestawieniu produkcji rolniczej na nowe
kierunki; brak środków na dokonywanie przestawień w produkcji; niska towarowość
produkcji; długi okres produkcji; relatywnie wysokie ryzyko produkcji; różnorodne reakcje
poszczególnych rolników na zmianę cen.

Ogół procesów dostosowawczych na rynku rolniczym, na który składają się popytowo-

podażowe sprzężenia między sprzedającymi a kupującymi, określone jest mianem
mechanizmu rynkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Mechanizm rynkowy na rynku rolnym [2, s. 27]

Elementy rynku (popyt, podaż, cena)
ulegają ciągłym zmianom pod wpływem
decyzji i działań podmiotów rynku.
W momencie, gdy ilość dóbr i usług,
która kupujący zamierzają nabyć po
danej cenie, odpowiada ilości dóbr
i usług, którą producenci zamierzają
dostarczyć i sprzedać po danej cenie na
rynku, mamy do czynienia z równowagą
rynkową. Cena, po której ta transakcja
dojdzie do skutku, nazywa się ceną
równowagi (punkt przecięcia krzywej
popytu i podaży) [13, s. 80].

Cena

Ilość dobra

Rys. 15. Mechanizm rynkowy

W przypadku podaży większej od popytu występuje zjawisko nadwyżki rynkowej. Nadmiar
podaży uruchamia konkurencję między sprzedającymi, w wyniku, czego cena będzie
obniżana, aby znaleźć nabywców na dane dobro. Niższa cena zachęci kupujących do nabycia
danego dobra, w wyniku, czego nastąpi wzrost popytu i zmniejszy się wielkość podaży do
momentu osiągnięcia ceny równowagi.

Natomiast, gdy popyt będzie większy od podaży, wystąpi zjawisko niedoboru

rynkowego. Niska cena zachęca wielu kupujących do nabycia danego dobra, występuje
konkurencja między kupującymi, w wyniku, czego cena dobra będzie wzrastać. Wyższy
poziom cen ograniczy zainteresowanie wśród kupujących, a zwiększy skłonność do
zwiększenia wielkości podaży.

Cena

Podaż produktów

rolnych

Podaż środków do

produkcji rolnej

Popyt na produkty

rolne

Popyt na środki do

produkcji rolnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:

1. Jak rozumiesz pojęcie gospodarki rynkowej?
2. Jak rozumiesz pojęcie rynku rolnego i jego specyficzne cechy?
3. Jak przebiega graficznie prawo popytu?
4. Jaka jest zależność popytu od zmiany ceny?
5. Jak przebiega graficznie prawo podaży?
6. Jaka jest zależność podaży od zmiany ceny?
7. Jak brzmi formuła dochodowej i cenowej elastyczności popytu?
8. Jakie znasz rodzaje cenowej elastyczności popytu?
9. Jakie znasz rodzaje dóbr, na które popyt jest elastyczny, nieelastyczny i sztywny?
10. Jaka jest formuła cenowej elastyczności podaży?
11. Jakie znasz rodzaje cenowej elastyczności podaży?
12. Na które dobra podaż jest elastyczna, nieelastyczna i sztywna?
13. Na czym polega prawo Engla, Veblena, Giffena?
14. Dlaczego produkty rolno-żywnościowe charakteryzują się niską elastycznością popytu

i podaży?

15. Jakie są specyficzne cechy popytu na żywność?
16. Jakie czynniki wpływają na małą elastyczność podaży?
17. Kiedy mamy do czynienia z nadwyżką, a kiedy z niedoborem produktów na rynku?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie danych z raportów rynkowych, oceń zmiany cen na produkty rolno-

ywnościowe. Porównaj ceny produktów rolno-żywnościowych z cenami środków do

produkcji rolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać ceny produktów rolno-żywnościowych w raportach rynkowych,
2) dokonać analizy kształtowania się cen w czasie,
3) porównać ceny produktów rolno-żywnościowych z cenami środków do produkcji rolnej

i ocenić zmiany cen w czasie,

4) spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

raporty rynkowe produktów rolno-żywnościowych i środków do produkcji rolnej.

Ćwiczenie 2

Pan Krecik prowadzi cukiernię, w której sprzedaje firmowe ciasteczka po 2 zł za sztukę.

Wskaż, które i dlaczego z poniższych sytuacji będą miały wpływ na wielkość popytu na
ciasteczka:
a) w najbliższym czasie będą popularne imieniny,
b) w pobliżu powstała nowa cukiernia,
c) Pan Krecik obniżył cenę ciasteczek firmowych o 0,50 zł,
d) Pan Krecik zamieścił kilka reklam swojej cukierni w lokalnej prasie i w lokalnym radio,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

e) okoliczna szkoła wraz z ośrodkiem zdrowia zorganizowała w mieście kilka spotkań

dotyczących zdrowego odżywiania, podczas których informowano o złych skutkach
jedzenia słodyczy,

f) Pan Krecik podwyższył płace swoim pracownikom,
g) w miasteczku zlikwidowano przedsiębiorstwo, które dawało zatrudnienie znacznej części

mieszkańców,

h) Pan Krecik rozbudował swoją cukiernię i urządził w niej kawiarnię,
i)

Pan Krecik częściowo sfinansował festyn dla dzieci.
Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyjaśnić pojęcie popytu i czynników wpływających na kształtowanie się popytu,
2) przeczytać uważnie zapisane sytuacje,
3) przeanalizować powyższe sytuacje (każdą sytuację potraktuj odrębnie) i określić ich

wpływ na kształtowanie się popytu na ciasteczka,

4) uwagi do poszczególnych sytuacji wpisać do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

kartki papieru i pisaki.

Ćwiczenie 3

W pierwszym tygodniu lipca cena 1 kg malin wynosiła 15 zł, konsumenci gotowi byli

kupić po tej cenie 10 kg w ciągu tygodnia. W następnym tygodniu cena wzrosła do 20 zł, ale
po tej cenie konsumenci gotowi byli zakupić 8 kg malin. Oblicz współczynnik cenowej
elastyczności popytu i zinterpretuj wynik, określ rodzaj elastyczności, przedstaw graficznie
zmiany popytu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć współczynnik cenowej elastyczności popytu i zinterpretować wynik
2) na podstawie otrzymanego wyniku, określić rodzaj cenowej elastyczności popytu,
3) dane z zadania nanieść na wykres i narysować krzywą popytu,
4) wyniki swoich prac zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

plansze przedstawiające graficznie rodzaje cenowej elastyczności popytu,

–

literatura zgodna z wykazem w poradniku dla ucznia.

Ćwiczenie 4

W pierwszym tygodniu lipca cena 1 kg polędwicy wynosiła 20 zł, konsumenci gotowi

byli kupić po tej cenie 1 kg w ciągu tygodnia. W następnym tygodniu cena spadła do 18 zł, po
tej cenie konsumenci gotowi byli zakupić 1,5 kg polędwicy. Oblicz współczynnik cenowej
elastyczności popytu i zinterpretuj wynik, określ rodzaj elastyczności, przedstaw graficznie
zmiany popytu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć współczynnik cenowej elastyczności popytu i zinterpretować wynik

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) na podstawie otrzymanego wyniku, określić rodzaj cenowej elastyczności popytu,
3) dane z zadania nanieść na wykres i narysować krzywą popytu
4) wyniki swoich prac zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

plansze przedstawiające graficznie rodzaje cenowej elastyczności popytu,

–

literatura zgodna z wykazem w poradniku dla ucznia.

Ćwiczenie 5

W pierwszym tygodniu lipca cena 1 szt. chleba wynosiła 1,10 zł, konsument gotów był

kupić po tej cenie 2 chleby dziennie. W następnym tygodniu cena wzrosła do 1,40 zł, po tej
cenie konsument gotów był zakupić również 2 chleby dziennie. Oblicz współczynnik cenowej
elastyczności popytu i zinterpretuj wynik, określ rodzaj elastyczności, przedstaw graficznie
zmiany popytu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć współczynnik cenowej elastyczności popytu i zinterpretować wynik,
2) na podstawie otrzymanego wyniku, określić rodzaj cenowej elastyczności popytu,
3) dane z zadania nanieść na wykres i narysuj krzywą popytu,
4) wyniki swoich prac zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

plansze przedstawiające graficznie rodzaje cenowej elastyczności popytu,

–

literatura zgodna z wykazem w poradniku dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić cechy gospodarki rynkowej?

2) objaśnić specyficzne cechy rynku rolnego?

3) wskazać zależności między zmianą ceny a wielkością popytu w cenowej

elastyczności popytu?

4) wskazać zależności między zmianą dochodu a wielkością popytu

w dochodowej elastyczności popytu?

5) wskazać zależności między zmianą ceny a wielkością podaży w cenowej

elastyczności podaży?

6) objaśnić specyficzne cechy popytu na produkty rolno-żywnościowe?

7) objaśnić czynniki wpływające na podaż produktów rolno-żywnościowych?

8) objaśnić mechanizm rynkowy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Istota

marketingu

organizacji

zbytu

produktów

ogrodniczych

4.2.1. Materiał nauczania

Marketing to zespół działań przedsiębiorstwa zaangażowanego w przepływ produktów

spożywczych i usług z miejsca ich pierwotnej produkcji ogrodniczej do rąk ostatecznego
konsumenta (marketing produkcji rolno-żywnościowej) [1, s. 96]. Marketing jest to świadome
działanie podmiotu gospodarczego polegające na osiąganiu zamierzonych celów rynkowych
poprzez prowadzenie skutecznych działań:

−

trafnego rozpoznawania oraz kształtowania potrzeb i preferencji nabywców,

−

wytwarzania produktów i usług odpowiadających potrzebom klientów,

−

rozprowadzania produktów w systemie dystrybucji,

−

prowadzenia transakcji rynkowych na dogodnych warunków [5, s. 63].

Rys. 16. Istota marketingu [10, s. 15]

Funkcje marketingu:
1) Funkcja wymiany – ostateczny nabywca otrzymuje pożądany produkt od innej osoby

poprzez zaoferowanie czegoś w zamian [5, s. 63].

2) Funkcja fizyczna – przemieszczanie towarów przez łańcuch dystrybucji (magazynowanie,

transport, przetwórstwo).

3) Funkcje ułatwiające (udogodnienia):

−

klasyfikowanie i standaryzacja produktów,

−

finansowanie – koszty związane z finansowaniem sprzedaży na kolejnych szczeblach
kanału marketingowego przejmowane są przez poszczególnych pośredników,

−

ponoszenie ryzyka – ryzyko związane z realizacją funkcji danego kanału marketingowego
przejmowane jest przez poszczególnych pośredników [5, s. 63].
W celu zaspokojenia potrzeb konsumenta, oferta rynkowa powinna być dostosowana do

tych potrzeb. W związku z tym wprowadzając produkty lub usługi na rynek należy dokonać
segmentacji rynku, czyli wyodrębnić względnie jednakowe grupy konsumentów według
różnych kryteriów, które upodabniają ich postępowanie na rynku [10, s. 56].

Znaczenie segmentacji rynku [10, s. 60]:

−

służy badaniu precyzyjnego określenia zróżnicowania potrzeb nabywców i motywów dla
których kupują oni dany produkt,

−

pozwala trafniej ocenić atuty i słabości firmy,

−

pozwala bardziej efektywnie ulokować środki finansowe przeznaczone na marketing,

−

pomaga precyzyjnie i w sposób bardziej praktyczny określić cele rynkowe firmy,
kontrolować i korygować działania marketingowe.

rozpoznać

przygotować

skoordynować

dostarczyć

osiągnąć

potrzeby odbiorców

odpowiednią ofertę rynkową

działania personelu produkcyjnego,
handlowego i służb finansowych

satysfakcji

cel przedsiębiorstwa

Marketing

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KRYTERIUM SEGMENTACJI

geograficzne demograficzne

ekonomiczne

psychologiczne

sposób postępowania

na rynku

– region,
– stopień

urbanizacji
rynku
lokalnego,

– klimat

– wiek,
– płeć,
– wielkość

i etap życia
gospodarstwa
domowego

– spożycie,
– dochód,
– zawód,
– wykształcenie,
– stan posiadania

gospodarstwa
domowego

– styl życia,
– motywacje
– i postawy,
– hierarchia

wartości,

– normy estetyczne

– kupujący towar

regularnie/okazjonalnie,

– ceniący jakość

produktu/wysoki poziom
usług,

– chcący zapłacić najniższą

cenę,

– nie używający danego

produktu,

– byli użytkownicy,
– potencjalni użytkownicy,
– używający w małych /

rednich / dużych

ilościach,

– dobrze poinformowani,
– nieuświadomieni

Rys. 17. Kryteria segmentacji rynku [10, s. 58]

Czynniki kierujące postępowaniem i decyzjami konsumentów na rynku [10, s. 23]:

−

potrzeby konsumentów – poczucie braku czynnika niezbędnego człowiekowi do dobrego
samopoczucia fizycznego i psychicznego,

−

motywy postępowania – potrzeby odczuwane dostatecznie intensywnie, by skłonić
jednostkę do poszukiwania sposobów ich zaspokojenia,

−

wartości – to rzeczy materialne, idee, cechy ludzi i rzeczy wysoko cenione w danej
społeczności,

−

cechy osobowe konsumentów (demograficzne, ekonomiczne, psychologiczne),

−

rodowisko społeczne konsumenta – na zachowania rynkowe konsumenta oddziaływują

grupy, z którymi konsument ma kontakt bezpośredni lub pośredni (rodzina, znajomi,
koledzy, sąsiedzi); grupy na których konsument się wzoruje.
O powodzeniu sprzedaży produktów lub usług i ograniczeniu ryzyka podejmowanych

decyzji, często przesądzają posiadane informacje o popycie, konkurencji lub zachowaniach
konsumentów. Źródłem tych informacji są badania marketingowe.
Badania marketingowe – jest to zbiór technik i zasad systematycznego, zaplanowanego
gromadzenia, przetwarzania i analizowania informacji o rynku, konsumpcji, potrzebach ludzi,
motywach ich postępowania oraz o efektach podjętych lub planowanych działań
marketingowych. [4, s. 73]

Badania marketingowe polegają na [1, s. 138]:

−

opracowania planu marketingowego i jego realizacji,

−

wskazywaniu rodzaju informacji potrzebnych do wyboru strategii marketingowej,

−

projektowaniu metody gromadzenia tych informacji,

−

organizowaniu procesu zbierania informacji,

−

analizie zebranych informacji oraz wynikających z niej wniosków.
Etapy badań marketingowych [1, s. 141]:

1) definiowanie problemów badawczych; pozwala na:

−

lepsze zrozumienie i zidentyfikowanie informacji potrzebnych do jego rozwiązania,

−

sformułowanie przejrzystych celów badań,

−

właściwe rozplanowanie badań prowadzące do rozwiązania problemu,

2) planowanie badań, polega na wybraniu i określeniu sposobu, w jakim badania zostaną

przeprowadzone. Należy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zidentyfikować i określić możliwe sposoby przeprowadzenia badań,

−

ocenić informacje, które każdy ze sposobów może dostarczyć,

−

porównać możliwe do uzyskania informacje z kosztami ich zebrania oraz
z potencjalnymi zyskami,

3) przeprowadzenie badań – zbierane są informacje według wcześniej ustalonego planu

i metody,

4) przetwarzanie i analiza danych,
5) przygotowanie raportu z badań i prezentacja wyników.

Warunkiem podjęcia prawidłowej decyzji w przedsiębiorstwie jest posiadanie

odpowiednich informacji.

Źródła informacji i danych marketingowych

Informacje wtórne

są to istniejące już dane zbierane i

opublikowane w innych celach niż określone

badania marketingowe

Informacje pierwotne

są to informacje i dane
pozyskiwane od
potencjalnych
konsumentów na
wybranych rynkach
poprzez:

Dane wewnętrzne

Dane

zewnętrzne

dostępne są w samym

przedsiębiorstwie, które jest

obiektem badania

pochodzą z różnych publikacji

poza

przedsiębiorstwem

Są to dane:
– księgowe,
– dotyczące wielkości sprzedaży,
– personalne,
– pochodzące z księgi skarg i wniosków

Są to dane pochodzące z:

–

publikacji rządowych,

–

publikacji GUS,

–

publikacji innych instytucji
badawczych,

–

publikacji prasowych,

–

publikacji zrzeszeń
i związków branżowych,

–

raportów agencji badań
marketingowych,

–

komputerowych baz
danych

–

wywiady,

–

obserwacje,

–

eksperymenty,

–

badania ankietowe

Rys. 18. Źródła informacji i danych marketingowych [8, s. 149]

Wywiad – polega na przeprowadzeniu rozmowy przez badacza z osobą badaną

(respondentem). Zaletą tej metody jest możliwość uzyskania przez badacza dodatkowych
wyjaśnień, które przyczyniają się do uzyskania większej dokładności udzielonych przez
respondenta odpowiedzi [6, s. 35].

Obserwacja – polega na gromadzeniu i rejestrowaniu informacji o faktach i zdarzeniach,

których świadkiem jest osoba prowadząca badanie [6, s. 38].

Eksperymenty – polegają na badaniach zjawisk zachodzących pod wpływem czynnika

wprowadzonego przez badającego lub w kontrolowanych przez niego warunkach [6, s. 40].

Badania ankietowe – polegają na tym, że wszyscy respondenci uczestniczący w badaniu

otrzymują taki sam kwestionariusz ankietowy i ich zadanie polega na udzieleniu odpowiedzi
na zamieszczone pytania [6, s. 36].

Zasady podczas sporządzania kwestionariusza ankiety [1, s. 149]:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1) język i słownictwo ankiet – dobór słów, jasność i jednoznaczność odpowiedzi,
2) porządek pytań w ankiecie; powinny układać się w pewne logiczne ciągi, zaczynające się

od pytań prostych, a kończące na najtrudniejszych,

3) forma pytań ankietowych:

−−−−

pytania zamknięte, gdzie podaje się pewną liczbę odpowiedzi wariantowych,
a respondent proszony jest o wybranie jednej lub kilku z nich,

−−−−

pytania otwarte, które pozwalają respondentowi na swobodne sformułowanie
odpowiedzi oraz samodzielne ich kwalifikowanie,

4) instrukcje dla respondenta, w których zamieszczone jest dokładne wytłumaczenie

respondentowi, czemu służy ankieta i w jaki sposób powinien odpowiedzieć na pytania.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:

1. Co oznacza pojęcie marketingu?
2. Jakie funkcje spełnia marketing?
3. Jaka rolę spełnia marketing w działalności przedsiębiorstwa?
4. Jakie występują kryteria segmentacji rynku?
5. Jakie czynniki kierują postępowaniem i decyzjami konsumentów na rynku?
6. Co oznacza pojęcie badania marketingowe?
7. Jaka jest kolejność etapów badań marketingowych?
8. W jaki sposób pozyskiwane są informacje pierwotne?
9. W jaki sposób pozyskiwane są informacje wtórne?
10. Jakie są zasady sporządzania kwestionariusza ankiety?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dostępnych informacji wtórnych sporządź notatkę na temat rynku owoców

i warzyw dotyczącą prognozy wielkości produkcji i cen owoców i warzyw.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować informacje wtórne na temat rynku owoców i warzyw,
2) sporządzić notatkę dotyczącą prognozy wielkości produkcji owoców i warzyw,
3) sporządzić notatkę dotyczącą prognozy cen owoców i warzyw.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

raporty rynkowe,

−

kartki papieru, pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dla podanych produktów, określ po trzy możliwe segmenty rynku nabywców:

−

papaja

−

banany

−

jabłka

−

truskawki

– rukola
– sałata lodowa
– książki
– samochody

– komputer
– produkty spożywcze pakowane w duże opakowania
– gotowe pierogi
– wycieczki turystyczne

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) do każdego wymienionego produktu w tabeli przyporządkować po trzy potencjalne

segmenty rynku,

2) zapisać przykłady na kartkach papieru.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabele z przykładami produktów,

−

papier,

−

kolorowe pisaki.

Ćwiczenie 3

Na osiedlu mieszkaniowym zamierzasz otworzyć sklep owocowo-warzywny. Potrzebujesz

informacji, które pomogą Ci ocenić szansę powodzenia tego przedsięwzięcia. Do poniższej
tabeli wpisz, jakie informacje musisz uzyskać i w jaki sposób tego dokonasz.

Rodzaj informacji

Sposób uzyskania informacji

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) w kolumnie „Rodzaj informacji” wypisać, jakie informacje są Ci potrzebne, abyś miał zbyt

towarów w swoim sklepie,

2) w kolumnie zapisać, w jaki sposób zamierzasz powyższe informacji zdobyć,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabeli,

−

papier,

−

kolorowe pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Zamierzasz otworzyć sklep owocowo – warzywny na osiedlu mieszkaniowym. Jednym ze

sposobów pozyskania informacji na temat potencjalnych klientów i ich preferencji jest
przeprowadzenie

badania

ankietowego.

Mając

uwadze

zasady

sporządzania

kwestionariusza ankiety, skonstruuj taki kwestionariusz.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uważnie przeczytać zasady sporządzania kwestionariusza ankiety,
2) sporządzić kwestionariusz ankiety.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przykładowe kwestionariusze ankiet,

−

poradnik dla ucznia

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) objaśnić pojęcie i funkcje marketingu?

2) objaśnić znaczenie i kryteria segmentacji rynku?

3) wskazać czynniki kierujące postępowaniem i decyzjami konsumentów na

rynku?

4) objaśnić pojęcie i scharakteryzować badania marketingowe?

5) objaśnić sposoby pozyskiwania informacji pierwotnych?

6) wskazać źródła informacji wtórnych?

7) objaśnić zasady sporządzania kwestionariusza ankiety?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Elementy marketingowe w organizowaniu zbytu produktów

ogrodniczych

4.3.1. Materiał nauczania

Do elementów (narzędzi) marketingu zalicza się: produkt, cenę, dystrybucję i promocję.

Produkt to dobro materialne lub usługa pozwalające na zaspokojenie określonej potrzeby
konsumenta [6, s. 63]. W celu zachęcenia konsumenta do zakupu, produkt powinien spełniać
następujące funkcje (w ujęciu marketingowym) [6, s. 64]:
1) zaspokojenie potrzeb nabywców,
2) łatwość użytkowania produktów,
3) wrażenie wizualne, czyli odpowiedni kształt i kolorystyka produktów.

W strukturze produktu wyodrębnia się trzy warstwy tzw. poziomy produktów [8, s. 104]:

1) rdzeń produktu (istota produktu),
2) produkt rzeczywisty (produkt postrzegany),
3) produkt poszerzony (o dodatkowe korzyści).

Rys. 19. Trzy warstwy (poziomy) produktu [8, s. 105]

W ramach produktu rzeczywistego wyodrębnia się: jakość, markę, opakowanie i oznakowanie
produktu.

Jakość jest to zbiór cech produktu i stopień spełnienia przez produkt wymagań. Produkty

dobrej jakości posiadają wszystkie cechy i spełniają wszystkie wymagania stawiane przez
nabywców i narzucone przez prawo [6, s. 67].

Marka jest to nazwa, pojęcie, znak, symbol, rysunek lub kombinacja tych elementów,

stworzone w celu oznaczenia produktu i jego odróżnienia od innych marek, oferowanych
przez konkurentów [8, s. 108].

Produkt

rzeczywisty

marka

opakowanie

jakość

Rdzeń

produktu

oznakowanie

gwarancja

naprawy

dostawa

Produkt

poszerzony/korzyści

dodatkowe

Instrukcja

obsługi

reklama

cje

kredyt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Korzyści dla konsumenta ze stosowania marki przez producentów:

−

marka ochrania interesy konsumentów przez zapewnienie stałej jakości, niezależnie od
miejsca zakupu,

−

dostarcza satysfakcji psychologicznej, szczególnie, gdy z marką wiąże się prestiż,

−

ułatwia zakupy, gdyż dobre marki są łatwo identyfikowane i umieszczane w widocznych
miejscach,

−

łączy się z ciągłym doskonaleniem produktu.

Korzyści dla producenta/sprzedawcy ze stosowania marki:

−

marka pozwala na uzyskanie lojalności klientów,

−

marka ułatwia utrzymywanie przewagi nad konkurentami oraz odpowiednio wysokiego
poziomu cen,

−

marka ułatwia producentowi wejście na rynek z nowym produktem [8, s. 108].

Opakowanie spełnia następujące funkcje w odniesieniu do produktu:

−

funkcję ochronną – zabezpieczenie wartości użytkowej towaru,

−

funkcję promocyjną – tworzenie wizerunku produktu,

−

funkcję informacyjną – zestaw informacji umieszczonych na opakowaniu na temat
producenta, produktu i jego użytkowaniu,

−

usprawniającą organizację w obrocie krajowym [8, s. 109].
Oznakowanie produktu pozwala klientowi na uzyskanie podstawowych informacji

o produkcie. Informacje, jakie powinny być umieszczone na każdym produkcie to:

−

nazwa produktu i producenta,

−

cena detaliczna produktu,

−

charakterystyka produktu (składniki, z jakich produkt jest wykonany, data produkcji,
sposób użytkowania i termin przydatności [6, s. 71].

Oznakowanie produktów spożywczych określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych
substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220, poz. 1856 z późn. zm.).

Ze względu na przeznaczenie produktów, ich trwałość i częstotliwość zakupu wyróżnia się

następujące rodzaje produktów (tzw. klasyfikację produktów) [8, s. 105]:
1) Produkty zaopatrzeniowe (produkcyjne) są wykorzystywane w procesach produkcji innych

dóbr i usług:

−

dobra inwestycyjne, surowce, materiały, półprodukty,

2) Produkty konsumpcyjne – dobra i usługi przeznaczone dla końcowego (finalnego)

konsumenta:
A. Ze względu na trwałość i materialność dzielą się na:

– dobra nietrwałe, o krótkim okresie użytkowania, używane do bieżącej konsumpcji,
– dobra trwałe o długotrwałym okresie użytkowania, których używa się przez

dłuższy czas,

– usługi – są to czynności wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie

kwalifikacje w celu zaspokojenia potrzeb innych ludzi [6, s. 65].

B. Ze względu na częstotliwość dokonywania zakupów i oczekiwania konsumentów

dotyczących warunków zakupów [6, s. 66]:

−

produkty powszechnego i wygodnego zakupu – produkty kupowane często
i rutynowo, bez większego zastanowienia, zużywając na ich zakup mało czasu;
wśród nich wyróżnić można:
a) produkty podstawowe (środki spożywcze),
b) produkty nabywane pod wpływem impulsu (np. słodycze, gadżety),
c) produkty nagłej potrzeby (np. środki opatrunkowe),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

produkty wybieralne – produkty, które są kupowane po zastanowieniu, po
wcześniejszych poszukiwaniu informacji o danym produkcie w celu dokonania
satysfakcjonującego wyboru (np. komputer, maszyny),

−

produkty epizodycznego (sporadycznego) zakupu – produkty rzadko kupowane,
produkty te posiadają pewne niepowtarzalne cechy, cena tych produktów jest
zazwyczaj wysoka (np. ciągnik znanej marki, suknia ślubna).

Od momentu wejścia produktu na rynek wielkość sprzedaży w czasie, będzie się

zmieniała. Cykl życia produktu to okres, w którym produkt pozostaje na rynku. Okres ten
rozpoczyna się w momencie wprowadzenia produktu na rynek, a kończy się z chwilą
zaprzestania sprzedaży produktu [6, s. 75].

Sprzedaż

Zysk

projektowanie

produktu

wprowadzanie na

rynek

wzrost

dojrzałość

schyłek

Czas

Rys. 20. Typowy przebieg cyklu życia rynkowego produktu [10, s. 124]

Rozwój produktu obejmuje okres od pomysłu do wejścia produktu na rynek (powstanie

idei produktu, rozwój, testowanie koncepcji produktu, analiza branży, rozwój produktu, testy
rynkowe [5, s. 86]. W tej fazie produktu inwestuje się w projektowanie produktu. Pierwszą
fazą rynkowego cyklu życia produktu jest wprowadzenie produktu na rynek. Nabywcy
poznają produkt, sprzedaż produktu rośnie powoli, zysk jest ujemny lub znikomy, gdyż
sprzedaż jest niewielka, a koszty dystrybucji i promocji wysokie, niezbędna jest intensywna
promocja dla uświadomienia nabywcom faktu istnienia produktu na rynku i skłonienia ich do
zakupu.

Drugą fazą cyklu życia produktu jest wzrost. Jeżeli produkt uzyskuje akceptację

nabywców to następuje szybki wzrost sprzedaży, podwyższa się cenę, rośnie zysk, maleje
jednostkowy koszt produkcji, intensywność promocji utrzymuje się na poprzednim poziomie,
produkt można doskonalić i wprowadzać jego nowe odmiany, wkraczać z produktem na nowe
rynki i oferować go nowym segmentom odbiorców, wykorzystywać nowe kanały dystrybucji.

Trzecią fazą cyklu życia produktu jest dojrzałość produktu. Rynek nasyca się nowym

produktem, tempo wzrostu sprzedaży słabnie, produkt wchodzi w etap dojrzałości, który trwa
z reguły znacznie dłużej niż poprzednie etapy. Produkt oferowany już jest na nowych rynkach,
nowym segmentom odbiorców, ceny utrzymywane są na tym samym poziomie, a w końcowej
części tej fazy ceny są obniżane, uruchamia się kampanie reklamowe i inne narzędzia
promocji. Rozpoczyna się modyfikowanie produktu (ulepszanie cech użytkowych produktu,
dodawanie nowych cech lub funkcji).

Czwartą fazą cyklu życia produktu jest schyłek. Ze względu na postęp techniczny, zmianę

preferencji odbiorców i działania innych czynników, każdy produkt wchodzi w etap schyłku.
Producent może wycofać produkt z rynku, może ograniczyć liczbę odmian oferowanego
produktu,

zaoferować

produkt

węższemu

segmentowi

rynku,

ograniczyć

liczbę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wykorzystywanych kanałów dystrybucji, ograniczyć działania promocyjne, obniżyć cenę
[10, s. 124].

Kolejnym elementem marketingu, oprócz produktu, jest cena, czyli ilość pieniędzy, którą

musi wydać nabywca w związku z zakupem określonego produktu. Czynniki wpływające na
poziom cen [6, s. 92]:

−

oczekiwania nabywców,

−

istniejący na rynku popyt na produkty,

−

koszty, jakie ponosi przedsiębiorstwo w związku z wytwarzaniem produktu,

−

ceny podobnych produktów zaspakajających tę samą potrzebę (konkurencja),

−

oryginalność produktu i jego niepowtarzalność.

Metody ustalania cen:
1) Metoda kosztowa

−

polega na tym, że cena jest sumą kosztów (stałych i zmiennych), jakie

przedsiębiorstwo poniosło w związku z wytworzeniem określonego produktu,
i pożądanego zysku.

2) Metoda popytowa

−

polega na tym, że podstawą wyznaczenia ceny jest istniejący lub

przewidywany popyt. Dokonywana jest segmentacja rynku, a następnie badania
marketingowe, które pozwalają na określenie wielkości popytu i cenowej elastyczności
popytu.

3) Metoda ustalania cen na podstawie cen produktów konkurencyjnych - polega na tym, że

podstawą wyznaczenia ceny są ceny produktów konkurencyjnych. Punktem wyjścia do
ustalenia ceny jest cena przewodnia na nowy produkt, czyli cena, po której sprzedaje swoje
produkty firma mająca największy udział na rynku lub średnia cena na dany produkt.

Strategia najwyższej

jakości

Strategia wysokiej

jakości

Strategia super okazji

śr

Strategia przeładowania

Strategia średniej

wartości

Strategia dobrej okazji

Strategia zdzierstwa

Strategia pozornej

oszczędności

Strategia oszczędności

wysoka

rednia

niska

ść

Cena

Rys. 21. Zależność pomiędzy ceną produktu a jego jakością wyodrębniają strategie jakościowo-cenowe

[8, s. 110]

Podczas wprowadzania nowego produktu na rynek stosowane są następujące strategie

cenowe:

−

„zbieranie śmietanki”, polegająca na tym, że cena produktu w fazie wprowadzania na
rynek jest dużo wyższa od ceny, po jakiej sprzedawany jest produkt w kolejnych fazach
jego cyklu życia na rynku. Strategia ta przynosi pożądane efekty w sytuacjach, gdy na
rynku jest mała konkurencja lub nie następuje w ogóle oraz w przypadku nowych
produktów o innowacyjnych cechach;

−

strategia penetracji rynku, polegająca na tym, że cena produktu w fazie wprowadzania na
rynek jest niska wskutek czego istnieje większe prawdopodobieństwo, iż w kolejnym
czasie produkt zdobędzie dużą liczbę nabywców. Stosowana jest przeważnie przy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

współczynniku elastyczności cenowej popytu, na tyle wysokim, aby niższa cena
wywoływała duży wzrost wielkości sprzedaży. Wysoka wielkość sprzedaży i duży udział
w rynku prowadzi do niższych kosztów [6, s. 99];

−

równe ceny, czyli konkurowanie wartością dodatnią.
Następnym elementem marketingu, oprócz produktu i ceny jest dystrybucja, która oznacza

zbiór działań i decyzji związanych z udostępnieniem wytworzonych produktów finalnym
odbiorcom. Działania te obejmują:

−

przemieszczanie produktów z miejsca wytworzenia do miejsca końcowego przeznaczenia
(logistyka),

−

dostarczanie towarów we właściwym czasie np. nasiona, sadzonki,

−

kompletowanie asortymentu towarów (np. materiał siewny i zaprawy nasienne),

−

tworzenie optymalnych warunków zakupu [5, s. 92].
Kanał dystrybucji to sposób powiązań i kolejności ogniw (instytucji, osób) za

pośrednictwemm, których dokonuje się przemieszczenia produktów. Z funkcjonowaniem
kanałów dystrybucji łączy się:

−

zmiana praw własności,

−

transport,

−

magazynowanie,

−

przekazywanie informacji,

−

finansowanie transportu, magazynowania,

−

promowanie [8, s. 116].
Kanał bezpośredni – występuje wtedy, gdy producent sam sprzedaje swoje produkty

ostatecznemu nabywcy, np.: ogrodnik sprzedający warzywa na basenie. Zalety korzystania
z bezpośredniego kanału dystrybucji:

−

szybki przepływ informacji,

−

możliwość szybkiego reagowania na zmiany popytu,

−

pełna kontrola nad przepływem produktu,

−

przejmowanie przez producentów marży handlowej,

−

możliwość ustalania niskich (konkurencyjnych) cen [1, s. 125].

Rys. 22. Schemat bezpośredniego kanału dystrybucji

Kanał bezpośredni jest wykorzystywany, gdy:

−

liczba nabywców jest ograniczona (można ich zidentyfikować),

−

nabywcy znajdują się w niedużej odległości,

−

popyt jest równomierny (nie ma potrzeby magazynowania) [1, s. 125].
Kanał pośredni występuje wtedy, gdy w drodze produktu między producentem

a ostatecznym nabywcą uczestniczą pośrednicy (punkt skupu, hurtownia, sprzedawca
detaliczny). Kanał dystrybucji krótki – między producentem a ostatecznym nabywcą
występuje tylko jeden pośrednik.

Rys. 23. Schemat kanału dystrybucji pośredniego krótkiego

Kanał dystrybucji długi, występuje wtedy, kiedy pomiędzy producentem, a ostatecznym

nabywcą występuje więcej niż jeden pośrednik.

Producent

Pośrednik

Ostateczny nabywca

Producent

Ostateczny nabywca

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Schemat kanału dystrybucji pośredniego długiego

Kanał dystrybucji szeroki występuje wtedy, gdy na poszczególnych etapach dystrybucji

uczestniczy duża liczba podmiotów np. w dystrybucji owoców uczestniczy duża liczba
hurtowni i sprzedawców detalicznych.

Rys. 25. Schemat kanału dystrybucji szerokiego

Kanał dystrybucji wąski występuje wtedy, gdy na poszczególnych etapach dystrybucji

uczestniczy

niewiele

podmiotów

np.

dystrybucji

specjalistycznych

maszyn

wykorzystywanych w ogrodnictwie występuje mała ilość dealerów.

Rys. 26. Schemat kanału dystrybucji wąskiego

Zalety korzystania z pośredniego kanału dystrybucji:

−

niższe koszty dystrybucji dla producenta,

−

większy obszar dystrybucji,

−

możliwy jest szerszy zakres usług dla konsumentów o zróżnicowanych wymaganiach
[1, s. 126].
Wybór kanału dystrybucji zależy od:

−

rodzaju rynku,

−

rodzaju i cech produktu,

−

wielkości i pozycji przedsiębiorstwa,

−

konkurencji.
Przykłady stosowanych kanałów dystrybucji w rolnictwie/ogrodnictwie [1, s. 128]:

Producent

Pośrednik 1

Pośrednik 2

Ostateczny nabywca

Producent

Pośrednik

Ostateczny nabywca

Producent

Pośrednik

Ostateczny nabywca

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

bezpośrednia sprzedaż z gospodarstwa,

−

własny punkt sprzedaży detalicznej,

−

dostawy do lokalnych skupów,

−

bezpośrednie dostawy do hoteli, restauracji,

−

sprzedaż do hurtowni,

−

sprzedaż poprzez giełdę rolno-ogrodniczą,

−

sprzedaż do przetwórni,

−

sprzedaż grupową.
Jednym ze stosowanych kanałów dystrybucji produktów ogrodniczych jest sprzedaż

poprzez giełdę towarową lub rynek hurtowy.

Giełda towarowa jest rynkiem formalnym, na którym zawierane są transakcje kupna-

sprzedaży w ściśle określonym czasie, ujednoliconymi towarami, (co do ilości i jakości),
według ściśle określonych zasad. Giełda jest rynkiem, na którym dokonuje się transakcji bez
fizycznej obecności towarów. Giełda towarowa spełnia następujące funkcje [2, s. 78]:

−

usprawnia obrót towarowy,

−

ogranicza ryzyko związane z niekorzystnymi zmianami cen,

−

publikuje notowania,

−

ustanawia standardy klasyfikacyjne używane również poza giełdami,

−

oddziałuje na organizację i warunki handlu prowadzonego poza giełdą.
Rynek hurtowy to zorganizowane miejsce spotkań kupujących i sprzedających,

wyposażone w nowoczesną infrastrukturę handlową. Cechą rynku hurtowego jest duża skala
transakcji, obecność towaru podczas transakcji i sprzedaż w określonych porach dnia. Rynek
hurtowy spełnia następujące funkcje [1, s. 58 ]:

−

stabilizuje ceny,

−

eliminuje wahania w podaży rynkowej,

−

standaryzuje produkty.
Ostatnim elementem marketingu, oprócz produktu, ceny i dystrybucji jest promocja.

Promocja (komunikacja marketingowa) – to działania informacyjne na rynku mające na celu
umocnienie pozycji rynkowej danego podmiotu [5, s. 101]. Producent może komunikować się
z konsumentem, ostatecznym nabywcą wykorzystując narzędzia promocji, takie jak:

−

reklama,

−

sprzedaż osobista,

−

promocja sprzedaży,

−

sponsoring.
Reklama to swoista, płatna masowa forma przekazywania informacji przez określonego

nadawcę dotyczących produktów lub przedsiębiorstwa [6, s. 131]. Informacja przekazywana
jest przy wykorzystaniu:

−

rodków: mowy, dźwięków, tekstu i obrazu,

−

nośników reklamy: prasy, radia, telewizji, poczty, spotkaniami z odbiorcami.

Treści przekazywane za pomocą reklamy mogą mieć charakter [6, s. 132]:
1) apelu, którego istotą może być:

−

przekazywanie korzyści, jakie odniesie konsument dokonując zakupu, czyli apel
racjonalny,

−

odniesienie się do uczuć odbiorcy, do którego adresowana jest reklama, czyli apel
emocjonalny,

−

nawiązanie do powszechnie uznanych za właściwe zasad postępowania ludzi, czyli
apel moralny,

2) pytania,
3) sloganu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowe elementy ogłoszenia reklamowego [5, s. 103]:

−

nagłówek i apel reklamowy – w postaci sloganu; krótki, łatwy do objęcia wzrokiem.
W nagłówku zawarty jest podstawowy apel reklamowy pisany z reguły większą czcionką,

−

sugestie pobudzające do działania,

−

nadawca reklamy,

−

cena.
Sprzedaż osobista – polega na prowadzeniu między sprzedawcą a kupującym rozmowy

sprzedażowej w czasie, której sprzedawca informuje klienta o zaletach oferowanego produktu
i korzyściach, jakie odniesie kupujący po nabyciu produktu [6, s. 131].

Public

relations

–

zespół

celowo

zorganizowanych

działań,

zapewniających

przedsiębiorstwu systematyczne komunikowanie się ze swoim otoczeniem.
Ś

rodki wykorzystywane podczas public realations [5, s. 105]:

−

rodki identyfikacji przedsiębiorstwa (np. papier firmowy, wizytówki, wystrój wnętrz),

−

informacja telefoniczna,

−

wiadomości drukowane i audiowizualizowane (raporty roczne, biuletyny, slajdy, płyty CD),

−

aktywność publiczna (sponsorowanie imprez, akcji charytatywnych),

−

pozostałe informacje o firmie oraz inne wydarzenia np.: pokazy, rocznice, konferencje.
Promocja sprzedaży – obejmuje działania, które mają przyczynić się do podniesienia

wartości i atrakcyjności produktu (usługi). Promocja sprzedaży może być stosowana
w krótkim okresie i powinna wywołać relatywnie szybkie efekty w postaci zwiększenia
sprzedaży [5, s. 106].

Rys. 27. Stosowanie promocji sprzedaży [6, s. 142]

Techniki promocji sprzedaży (techniki aktywizacji sprzedaży) [6, s. 143]:

−

sprzedaż premiowana upominkiem,

−

obniżenie ceny,

−

konkursy, loterie, gry,

−

testowanie produktów,

−

sponsoring – polega na dofinansowaniu indywidualnych sportowców, klubów sportowych,
imprez sportowych lub kulturalnych w zamian za możliwość eksponowania swojego znaku
towarowego [5, s. 106].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:

1. Jakie można wyróżnić elementy (narzędzia) marketingowe?
2. Jakie funkcje w ujęciu marketingowym posiada produkt?
3. Jakie można wyróżnić trzy poziomy (warstwy) produktu?
4. Jak można wyjaśnić pojęcie jakości produktu?
5. Jak można wyjaśnić pojęcie marki?
6. Jakie są korzyści dla producenta i konsumenta ze stosowania marki?
7. Jakie funkcje spełnia opakowanie w odniesieniu do produktu?

Promocja sprzedaży

Stosowana wobec

klientów

Stosowana wobec sprzedawców

Stosowana wobec

pośredników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Jakie informacje powinny być umieszczone na opakowaniu produktu?
9. Jakie są tendencje sprzedaży i zysku w poszczególnych fazach życia produktu?
10. Jakie czynniki wpływają na poziom cen produktu?
11. Jakimi metodami można ustalić ceny produktów/usług?
12. Jak można wyjaśnić pojęcie dystrybucji i kanału dystrybucji?
13. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje kanałów dystrybucji?
14. Jakie funkcje spełnia rynek hurtowy i giełda towarowa?
15. Jak można wyjaśnić pojęcie promocji?
16. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje komunikacji marketingowej?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uwzględniając

trzy poziomy produktu, dopisz do rdzenia produktu występujące przykłady

produktu rzeczywistego i poszerzonego.

Rdzeń produktu

Produkt rzeczywisty

Produkt poszerzony

Ogórki konserwowe
Sok owocowy
Opryskiwacz
Ciągnik sadowniczy
Sałata lodowa
Drzewka owocowe
Deszczownia
Nawozy mineralne
Nasiona
Jabłka

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować elementy trzech poziomów produktu,
2) do wymienionych rodzajów produktu dopisać występujące potencjalnie elementy produktu

rzeczywistego,

3) do wymienionych rodzajów produktu dopisać występujące potencjalnie elementy produktu

poszerzonego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabeli

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

pisaki.

Ćwiczenie 2

Dokonaj klasyfikacji wymienionych produktów na produkty trwałe, nietrwałe, usługi,

produkty powszechnego zakupu, wybieralne i epizodycznego zakupu.

mięso drobiowe, jabłka, truskawki, woda mineralna, ciągnik sadowniczy, naprawa ciągnika,
suknia ślubna, podróż poślubna, telewizor, odtwarzacz DVD, masaż, przeróbki krawieckie,
bułki, samochód, wczasy, guma do żucia, bandaże, tabletki od bólu głowy, czekoladki,
komputer.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do produktów trwałych,
2) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do produktów

nietrwałych,

3) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do usług,
4) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do produktów

powszechnego zakupu,

5) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do produktów

wybieralnych,

6) z podanych przykładów produktów wybrać te, które zaliczane są do produktów

epizodycznego zakupu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

pisaki.

Ćwiczenie 3

Wpisz w tabeli (używając zwrotów: wzrost, spadek, utrzymanie na podobnym poziomie),

jak będzie się przedstawiała wielkość sprzedaży, wysokość ceny i wielkość zysku
w poszczególnych fazach cyklu życia produktu.

Wyszczególnienie

Wprowadzenie produktu

Wzrost

Dojrzałość

Spadek

Wielkość sprzedaży

Wysokość ceny

Wielkość zysku

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział z poradnika,
2) zapisać w tabeli (używając zwrotów: wzrost, spadek, utrzymanie na podobnym poziomie),

jak kształtuje się wielkość sprzedaży w poszczególnych fazach cyklu życia produktu,

3) zapisać w tabeli (używając zwrotów: wzrost, spadek, utrzymanie na podobnym poziomie),

jak kształtuje się wysokość ceny w poszczególnych fazach cyklu życia produktu,

4) zapisać w tabeli (używając zwrotów: wzrost, spadek, utrzymanie na podobnym poziomie),

jak kształtuje się wielkość zysku w poszczególnych fazach cyklu życia produktu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabeli,

−

poradnik dla ucznia,

−

pisaki.

Ćwiczenie 4

Ustal cenę jednostkową na jabłka, pomidory, marchew znanymi ci metodami.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować raporty rynkowe,
3) ustalić cenę jednostkową na jabłka, pomidory i marchew.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

raporty rynkowe,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 5

Zaplanuj kanały dystrybucji, przez który przepływają warzywa, owoce i kwiaty od

producenta do ostatecznego nabywcy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować podrozdział poradnika dla ucznia,
2) zaplanować kanał dystrybucji, przez który przepływają warzywa,
3) zaplanować kanał dystrybucji, przez który przepływają owoce,
4) zaplanować kanał dystrybucji, przez który przepływają kwiaty.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier,

−

pisaki.

Ćwiczenie 6

Do wymienionych produktów/usług zaplanuj sposób komunikacji marketingowej, który,

Twoim zdaniem, najlepiej będzie informował konsumenta o produktach/usługach
występujących na rynku. Wybór uzasadnij.

Produkty/usługi

Sposób komunikacji marketingowej

–

prowadzenie gospodarstwa agroturystycznego

–

szkółka drzew i krzewów

–

soki owocowe

–

produkty z gospodarstwa ekologicznego

–

maszyny i narzędzia ogrodnicze

–

nawozy mineralne, nasiona i sadzonki

−

telewizja regionalna

−

telewizja
ogólnopolska

−

radio

−

radio lokalne

−

gazeta lokalna

−

gazeta ogólnopolska

−

prasa branżowa

−

reklama kinowa

−

reklama pocztowa

−

sprzedaż osobista

−

akwizycja

−

prasa kobieca

−

reklama na środkach
komunikacji miejskiej

−

plakaty

−

billboardy

−

ulotki

−

inne

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) do każdego wymienionego produktu i usługi, zaplanować, które ze sposobów komunikacji

marketingowej będą najlepiej informowały o dostępności na rynku produktów i usług,

2) zapisać propozycje na papierze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) uzasadnić, dlaczego Twoim zdaniem, zaproponowane przez Ciebie sposoby komunikacji

będą najlepiej informowały klienta o danym produkcie/usłudze.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– wzór tabeli,
– papier,
– pisaki.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy (narzędzia)marketingowe?

2) przedstawić graficznie i objaśnić trzy poziomy (warstwy) produktu?

3) objaśnić pojęcie jakości produktu i marki?
4) objaśnić funkcje, jakie spełnia opakowanie w odniesieniu do produktu?

5) objaśnić klasyfikację produktu?

6) scharakteryzować fazy cyklu życia produktu?

7) wskazać czynniki wpływające na poziom cen produktu?

8) objaśnić metody ustalania cen?
9) scharakteryzować rodzaje kanałów dystrybucji?
10) objaśnić funkcje rynku hurtowego i giełdy towarowej?
11) scharakteryzować rodzaje komunikacji marketingowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Przygotowanie produktów ogrodniczych do sprzedaży

4.4.1. Materiał nauczania

Minimalne wymagania jakościowe dla wszystkich produktów są praktycznie jednakowe.

Zgodnie z nimi produkty powinny być:

−

całe (w zależności od produktu są możliwe uwagi);

−

zdrowe; nie dopuszcza się produktów z objawami gnicia lub zepsucia, które czynią je
niezdatnymi do spożycia;

−

czyste, praktycznie wolne od jakichkolwiek widocznych zanieczyszczeń obcych
(w zależności od produktu dopuszczalne są odchylenia dotyczące śladów ziemi);

−

praktycznie wolne od szkodników;

−

praktycznie wolne od uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki;

−

bez nadmiernego zawilgocenia powierzchniowego;

−

bez obcych zapachów i/lub smaków;

−

dostatecznie rozwinięte i odpowiednio dojrzałe;

−

inne dodatkowe wymagania w zależności od produktu.

Stopień rozwoju i jakość produktów powinny być takie, aby mogły wytrzymać transport
i manipulacje oraz dotrzeć do miejsca przeznaczenia zachowując zadowalającą jakość.
Przykłady owoców i warzyw niespełniających minimalnych wymagań jakościowych
przedstawione są na fotografiach 1–4.

Fot. 1. Cebula nie spełniająca minimalnych wymagań

jakościowych [12]

Fot. 2. Jabłko nie spełniające minimalnych

wymagań jakościowych [12]

Fot. 3. Marchew nie spełniająca minimalnych

wymagań jakościowych [12]

Fot. 4. Kalafior nie spełniający minimalnych

wymagań jakościowych [12]

Wymagania jakościowe dla poszczególnych klas są zróżnicowane dla różnych produktów.

Ogólnie dotyczą one stopnia rozwoju, dojrzałości, barwy i kształtu produktów.
Produkty w klasie Ekstra powinny:

−

być najwyższej jakości,

−

posiadać cechy charakterystyczne dla danej odmiany i/lub typu handlowego,

−

być wolne od wad z wyjątkiem bardzo niewielkich wad powierzchniowych, pod
warunkiem, że nie wpływają one ujemnie na ogólny wygląd produktów, ich jakość,
utrzymanie jakości oraz prezentację w opakowaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 5. Jabłka w klasie Ekstra [12]

Fot. 6. Marchew w klasie Ekstra [12]

Fot. 7. Kalafior w klasie Ekstra [12]

Produkty w klasie I:

−

powinny być dobrej jakości,

−

powinny mieć cechy charakterystyczne dla danej odmiany i/lub typu handlowego,

−

mogą mieć niewielkie wady, pod warunkiem, że nie wpływają one ujemnie na ogólny
wygląd produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz prezentację w opakowaniu.

Fot. 8. Cebula w klasie I [12]

Fot. 9. Jabłka w klasie I [12]

Fot. 10. Marchew w klasie I [12]

Fot. 11. Kalafior w klasie I [12]

Do klasy II zalicza się produkty, które nie mogą być zakwalifikowane do wyższych klas,

ale spełniają wyżej określone wymagania minimalne. Dopuszcza się występowanie wad, pod
warunkiem, że produkty zachowają swoje cechy charakterystyczne, co do jakości, utrzymania
jakości oraz prezentacji.

Fot. 12. Cebula w klasie II [12]

Fot. 13. Jabłka w klasie II [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 14. Marchew w klasie II [12]

Fot. 15. Kalafior w klasie II [12]

Dopuszczalne są tolerancje jakościowe w każdym opakowaniu dla produktów, które nie

spełniają wymagań dla określonej klasy:
– w klasie Ekstra dopuszcza się 5% liczbowo lub masowo produktów niespełniających

wymagań tej klasy, ale zgodnych z wymaganiami dla klasy I, lub wyjątkowo mieszczących
się w tolerancjach dla tej klasy,

– w klasie I dopuszcza się 10% liczbowo lub masowo produktów niespełniających wymagań

tej klasy, ale zgodnych z wymaganiami dla klasy I, lub wyjątkowo mieszczących się
w tolerancjach dla tej klasy,

– w klasie II dopuszcza się 10% liczbowo lub masowo produktów niespełniających

wymagań tej klasy ani wymagań minimalnych, z wyjątkiem produktów z objawami gnicia,
silnymi odgnieceniami lub ze śladami innego zepsucia, które czynią je niezdatnymi do
spożycia.
W każdym opakowaniu produkty powinny być jednolite, pod względem pochodzenia, tej

odmiany, jakości oraz wielkości. Dla każdego produktu, w standardach jakości handlowej, określony
jest sposób jego prezentacji w opakowaniach np. ułożenie warstwami, wiązanie w pęczki.

Opakowania nie powinny zawierać żadnych zanieczyszczeń zewnętrznych. Materiały

stosowane do wykładania wnętrza opakowania powinny być nowe, czyste i powinny
zapobiegać uszkodzeniom zewnętrznym i wewnętrznym produktu. Użycie materiałów,
zwłaszcza papieru ze specyfikacją handlową jest dozwolone pod warunkiem, że nadruk lub
etykieta zostaną wykonane nietoksycznym tuszem lub klejem.

Informacje na każdym opakowaniu w ramach standardów jakości, powinny być

zamieszczone na tej samej stronie, w sposób czytelny, trwały i widoczny z zewnątrz. Na
każdym opakowaniu, powinny znaleźć się następujące informacje:
– nazwa i adres pakującego i/lub wysyłającego,
– nazwa produktu, jeśli zawartość opakowania nie jest widoczna z zewnątrz,
– nazwa odmiany i/lub typu handlowego w zależności od produktu,
– kraj pochodzenia i nieobowiązkowo rejon uprawy lub nazwa krajowa, regionalna lub

lokalna,

– klasa jakości,
– wielkość, (jeśli sortowano według wielkości),
– masa netto / liczba sztuk w opakowaniu (dotyczy opakowań jednostkowych).

W przypadku towarów transportowanych luzem, ładowanych bezpośrednio na środki

transportu, informacje powinny zostać zamieszczone w dokumencie towarzyszącym lub
wykazane w awizie umieszczonym w widocznym miejscu w środkach transportu.

Na etapie sprzedaży detalicznej produktów opakowanych, wymagane szczegółowe dane

powinny być czytelne i umieszczone w widocznym miejscu. Produkty mogą być sprzedawane
bez opakowania (np. świeże owoce i warzywa) pod warunkiem, że detalista wystawi towar
przeznaczony na sprzedaż wraz z etykietą, która jest umieszczona w widocznym miejscu
i zawiera czytelne informacje odnośnie standardów jakości handlowej określające:
– nazwę produktu / odmianę,
– pochodzenie produktu,
– klasę jakości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 16 Opakowanie cebuli [12]

Fot. 17 Opakowanie jabłek [12]

Fot. 18 Opakowanie marchwi [12]

Fot. 19 Opakowanie kalafiora [12]

Istotnym działaniem w obrocie produktami żywnościowymi jest zapewnienie

bezpieczeństwa zdrowotnego żywności.

Bezpieczeństwo zdrowotne żywności jest to ogół warunków, jakie muszą być spełnione

i działań, jakie muszą być podjęte na wszystkich etapach produkcji i obrotu żywnością w celu
zapewnienia zdrowia i życia człowieka.

W Polsce, realizacją polityki żywnościowej kraju oraz ochroną interesów konsumentów

i producentów żywności zajmuje się Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-
-Spożywczych (IJHARS). Działania IJHARS obejmują przede wszystkim ochronę
konsumentów i walkę z fałszowaniem na rynku produktów żywnościowych, eliminację
nieuczciwej konkurencji producenckiej oraz promocję jakości polskiej żywności poprzez
propagowanie znaków i certyfikatów jakości. System kontroli żywności IJHARS zapewnia
konsumentom dostęp do rzetelnych informacji na temat artykułów rolno-spożywczych oraz
zapobiega nieuczciwym praktykom rynkowym. Ułatwia on również wymianę handlową –
zarówno z państwami trzecimi, jak i na obszarze jednolitego rynku wewnętrznego UE [11].
Zadania IJHARS [9]:
1) nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych,
2) kontrola warunków składowania i transportu artykułów rolno-spożywczych,
3) gromadzenie i przetwarzanie informacji o sytuacji na rynkach rolnych,
4) współpraca z właściwymi organami administracji rządowej w województwie, organami

innych inspekcji, urzędami celnymi, Policją, jednostkami samorządu terytorialnego oraz
państwowymi jednostkami organizacyjnymi realizującymi politykę rolną państwa,

5) współpraca lub uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach zajmujących się

jakością handlową artykułów rolno-spożywczych oraz międzynarodowym obrotem
artykułami rolno-spożywczymi,

6) prowadzenie szkoleń w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości handlowej lub

ustalania klas jakości handlowej oraz metod i badań artykułów rolno-spożywczych,

7) współpraca z urzędowymi jednostkami kontrolnymi w innych państwach w zakresie

kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w tym wymienianie informacji
lub próbek artykułów rolno-spożywczych.
O jakości produkcji ogrodniczej w gospodarstwie świadczy posiadanie certyfikatu

EUREPGAP - European Good Agruculture Practice -europejska dobra praktyka rolnicza.
System EUREPGAP określa zasady produkcji owoców i warzyw oraz gwarantuje, że każdy
krok produkcji pierwotnej przebiega zgodnie z międzynarodowymi i krajowymi standardami,
regulacjami uwzględniającymi bezpieczną produkcję żywności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Producenci zainteresowani wdrożeniem zasad EUREPGAP muszą udowodnić, że

w trakcie produkcji dbali o jakość, aby produkty były zdrowe dla konsumenta, starali się jak
najmniej ingerować w środowisko, używali jedynie niezbędnych i dopuszczalnych środków
ochrony roślin oraz nawozów zgodnie z wymogami produkcji integrowanej.

Konieczne jest systematyczne prowadzenie dokumentacji wszelkich prac w gospodarstwie

tak, aby można było odtworzyć każdy etap produkcji, gdyż w systemie EUREPGAP
certyfikowany jest przede wszystkim sposób produkcji, a nie określony produkt.
Wymagania i zalecenie dla producentów owoców i warzyw ustalone przez EUREPGAP
obejmują kilkanaście zagadnień związanych z produkcją rolną:

−

identyfikowalność produktów,

−

prowadzenie zapisów i kontrola wewnętrzna,

−

odmiany i sadzonki,

−

informacje o polu i zarządzanie polem,

−

zarządzanie glebą i podłożem,

−

stosowanie nawozów,

−

nawadnianie,

−

ochrona upraw,

−

zbiór,

−

prowadzenie produkcji (higiena, mycie po zbiorze),

−

zarządzanie odpadami i ściekami, recykling,

−

ochrona zdrowia pracowników i bezpieczeństwo pracy,

−

zagadnienia środowiskowe,

−

reklamacje.
W celu dokładnego prześledzenia procesu produkcji warzyw i owoców, producent jest

zobowiązany podać numer danego pola, bardzo szczegółowo opisać wszystkie czynności
związane z uprawą, zbiorem, pakowaniem i wysyłką swoich produktów. Szczegółowe zapisy
związane z produkcją oraz obrotem warzyw i owoców w systemie EUREPGAP są konieczne,
aby umożliwić ustalenie pochodzenia danej partii tych produktów. Zasady EUREPGAP
stanowią europejski standard dla świeżych owoców i warzyw. Do korzyści wynikających
z wdrożenia systemu EUREPGAP można zaliczyć:

−

gwarancję, że produkt jest bezpieczny i wysokiej jakości, a przez to lepszy wizerunek na
rynku,

−

zgodność z międzynarodowymi standardami, co pozwala na zdobywanie nowych rynków
zbytu,

−

obniżenie kosztów produkcji,

−

minimalizowanie szkodliwego wpływu na środowisko.
Standaryzacja owoców i warzyw ułatwia zdobywanie nowych rynków zbytu zarówno

w kraju, jak i za granicą. Prowadzenie wymiany handlowej z innymi krajami przynosi
następujące korzyści:
-

korzyści komparatywne, umożliwiające eksport produktów wytwarzanych taniej
i importowania tych, które są wytwarzane drożej w danym kraju,

transfer nowych technologii i postępu w rolnictwie, co może warunkować obniżki kosztów
produkcji,

pozytywne oddziaływanie na inne działy gospodarki (wzrost zatrudnienia, dochodów,
lepsze wykorzystanie potencjału krajowego itp.),

poprawa jakości produktów, wzbogacanie oferty rynkowej, działań marketingowych,
obniżanie kosztów produkcji i obrotu [5, s. 134].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:

1. Jakie są określone minimalne wymagania jakościowe dla produkcji ogrodniczej?
2. Jakie wymagania jakościowe powinny spełniać produkty ogrodnicze dla klasy Ekstra,

I i II?

3. Na czym polegają tolerancje jakościowe dla produktów nie spełniających wymagań dla

określonej klasy?

4. Jakie informacje powinny być zamieszczone na opakowaniu produktów ogrodniczych?
5. W jaki sposób powinny być oznakowane produkty ogrodnicze transportowane luzem?
6. W jaki sposób powinny być oznakowane produkty ogrodnicze w sprzedaży detalicznej?
7. Jak rozumiesz pojęcie bezpieczeństwa żywnościowego?
8. Jakie zadania spełnia IJHARS?
9. Na czym polega produkcja ogrodnicza zgodna z zasadami EUREPGAP?
10. Jakie mogą wystąpić korzyści dla kraju prowadzącego handel zagraniczny?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj klasyfikacji produktów ogrodniczych (cebula, jabłka, gruszki, kalafiory, kapusta,

marchew, ogórki, papryka, pomidory, sałata, śliwki, truskawki) na spełniające i nie spełniające
minimalne wymagania jakościowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) dokładnie obejrzeć produkty,
3) zapoznać się ze szczegółowymi wymaganiami jakościowymi produktów dopuszczonych

do obrotu,

4) zgodnie z wymaganiami podzielić produkty na te, które spełniają minimalne wymagania

jakościowe i na te, które tych wymagań nie spełniają.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wymagania handlowe dla świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu.
Broszura interpretacyjna do standardu jakości handlowej. IJHARS Warszawa 2003,

−

owoce i warzywa (lub fotografie owoców i warzyw) spełniające i nie spełniające
wymagania jakościowe,

−

papier i pisaki.

Ćwiczenie 2

Zakwalifikuj produkty ogrodnicze (cebula, jabłka, gruszki, kalafiory, kapusta, marchew,

ogórki, papryka, pomidory, sałata, śliwki, truskawki) spełniające minimalne wymagania
jakościowe do klasy Ekstra, klasy I i II, które będą eksportowane do Niemiec.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) dokładnie obejrzeć produkty,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zapoznać się ze szczegółowymi wymaganiami klas jakości produktów ogrodniczych,
4) zgodnie z wymaganiami zakwalifikować produkty do klasy Ekstra, klasy I i II.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wymagania handlowe dla świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu.
Broszura interpretacyjna do standardu jakości handlowej. IJHARS Warszawa 2003,

−

owoce i warzywa (lub fotografie owoców i warzyw) spełniające wymagania dla klasy
Ekstra, klasy I i II,

−

papier i pisaki.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj, jakiego rodzaju opakowania są Ci potrzebne w celu przygotowania do sprzedaży

cebuli, jabłek, gruszek, kalafiorów, kapusty, marchwi, ogórków, papryki pomidorów, sałaty,
ś

liwek, truskawek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) określić szczegółowe wymagania dotyczące opakowań produktów ogrodniczych,
3) dobrać opakowania do poszczególnych owoców i warzyw.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wymagania handlowe dla świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu,

−

broszura interpretacyjna do standardu jakości handlowej. IJHARS Warszawa 2003,

−

papier i pisaki.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać minimalne wymagania jakościowe dla produkcji ogrodniczej?

2) wskazać wymagania jakościowe dla klasy Ekstra, I i II?

3) objaśnić, na czym polegają tolerancje jakościowe dla produktów nie

spełniających wymagań dla określonej klasy?

4) wymienić, jakie informacje powinny być zamieszczone na opakowaniu

produktów ogrodniczych?

5) objaśnić w jaki sposób powinny być oznakowane produkty ogrodnicze

transportowane luzem?

6) objaśnić w jaki sposób powinny być oznakowane produkty ogrodnicze

w sprzedaży detalicznej?

7) wyjaśnić pojęcie bezpieczeństwa żywnościowego?

8) objaśnić zasady produkcji ogrodniczej zgodne z EUREPGAP?

9) objaśnić korzyści wynikające z handlu zagranicznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości

odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jeżeli wskaźnik cenowej elastyczności popytu wynosi 1, to oznacza, że

a) wielkość popytu zmienia się wprost proporcjonalnie do zmiany ceny.
b) wielkość popytu zmienia się bardziej niż cena.
c) wielkość popytu jest stała, nie zmienia się wraz ze wzrostem cen.
d) wielkość popytu zmienia się wolniej niż cena.

2. Zmiana popytu na jabłka może być efektem

a) możliwości pozyskania kapitału przez producentów rolnych.
b) zmiany ceny jabłek.
c) ceny środków do produkcji rolnej.
d) możliwości pozyskania kapitału przez producentów.

3. Na rynku wystąpi zjawisko niedoboru produktów przy cenie

a) P

=30 zł

b) P

=35 zł

c) P

=40 zł

d) P

=45 zł

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Jeżeli E

=2,3 to

a) wzrost ceny o 2,3% spowodował wzrost podaży o 1%.
b) jednoprocentowa podwyżka ceny spowodowała wzrost podaży produktów o 2,3%
c) jednoprocentowa obniżka ceny spowodowała wzrost podaży produktów o 2,3%.
d) jednoprocentowy spadek podaży produktów spowodował wzrost ceny o 2,3%.

5. Prawdziwe jest stwierdzenie, że

a) wzrost dochodu konsumenta, spowoduje duży wzrost popytu na chleb.
b) obniżka cen chleba, spowoduje duży wzrost popytu na chleb.
c) popyt na chleb nie zwiększy się pod wpływem wzrostu dochodu konsumenta.
d) popyt na chleb zwiększa dwukrotnie w stosunku do zmiany ceny chleba.

6. Gospodarka rynkowa charakteryzuje się tym, że

a) państwo bezpośrednio ingeruje w wewnętrzne sprawy przedsiębiorstwa/gospodarstwa

rolnego.

b) dominacja publicznej własności środków produkcji nad prywatną własnością.
c) występuje swoboda w podejmowaniu decyzji dotyczących działalności gospodarczej.
d) brak występowania konkurencji między przedsiębiorstwami.

7. Segmentacja rynku to

a) wyodrębnienie jednorodnych grup konsumentów według różnych kryteriów, które

upodabniają ich postępowanie na rynku.

b) świadome działanie podmiotu gospodarczego polegające na osiąganiu zamierzonych

celów rynkowych, poprzez prowadzenie skutecznych działań.

c) działania przedsiębiorstwa zaangażowanego w przepływ produktów i usług z miejsca

wytworzenia do miejsca konsumpcji.

d) droga jaką przebywa produkt od producenta do konsumenta.

8. Wywiad, obserwacja, badania ankietowe to źródła informacji

a) wtórnej.
b) wtórnej wewnętrznej.
c) wtórnej zewnętrznej.
d) pierwotnej.

9. Dane dotyczące wielkości sprzedaży produktów ogrodniczych w gospodarstwie można

uzyskać z
a) badań ankietowych wśród mieszkańców danego regionu.
b) publikacji Głównego Urzędu Statystycznego.
c) zapisów dotyczących sprzedaży prowadzonych przez właściciela gospodarstwa.
d) księgi skarg i wniosków

10. Produktem poszerzonym w przypadku ciągnika sadowniczego są

a) nazwa wraz z symbolem, która jest stosowana w celu oznaczenia ciągnika

sadowniczego i odróżnienia go od oferowanych przez konkurencję.

b) informacje dotyczące nazwy produktu i producenta.
c) informacje dotyczące daty produkcji i sposobu obsługi.
d) możliwości zakupu ciągnika sadowniczego na raty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Jabłka zakupione przez cukiernię z przeznaczeniem na szarlotkę, zaliczane są do

produktów
a) konsumpcyjnych.
b) zaopatrzeniowych.
c) trwałych.
d) nagłej potrzeby.

12. W fazie schyłku cyklu życia produktu zysk ze sprzedaży produktu

a) jest ujemny.
b) utrzymuje się na niezmienionym poziomie.
c) wzrasta.
d) maleje.

13. Największy poziom sprzedaży produktu w cyklu życia rynkowego jest w fazie

a) schyłku.
b) wzrostu.
c) dojrzałości.
d) projektowania produktu.

14. Na rynku występuje trzech producentów specjalistycznych maszyn ogrodniczych. Ich

produkty sprzedawane są do kilku dystrybutorów w kraju, u których mogą nabyć te
maszyny producenci rolni. Podany przykład obrazuje kanał dystrybucji
a) bezpośredni.
b) pośredni długi.
c) pośredni szeroki.
d) pośredni wąski.

15. Zorganizowanie degustacji różnych odmian jabłek zaliczane jest w marketingu do

a) sprzedaży osobistej.
b) reklamy.
c) promocji sprzedaży.
d) sponsoringu.

16. Wymagania jakościowe dla produkcji ogrodniczej w klasie Ekstra określają, że produkty

a) powinny być najwyższej jakości, posiadać cechy charakterystyczne dla danej odmiany

i/lub typu handlowego, być wolne od wad z wyjątkiem bardzo niewielkich wad
powierzchniowych, pod warunkiem, że nie wpływają one ujemnie na ogólny wygląd
produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz prezentację w opakowaniu.

b) powinny być dobrej jakości, powinny mieć cechy charakterystyczne dla danej odmiany

i/lub typu handlowego, mogą mieć niewielkie wady, pod warunkiem, że nie wpływają
one ujemnie na ogólny wygląd produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz
prezentację w opakowaniu.

c) nie mogą być zakwalifikowane do wyższych klas, ale spełniają wyżej określone

wymagania minimalne, dopuszczalne jest występowanie wad, pod warunkiem, że
produkty zachowają swoje cechy charakterystyczne, co do jakości, utrzymania jakości
oraz prezentacji.

d) powinny być najwyższej jakości, posiadać cechy charakterystyczne dla danej odmiany

i/lub typu handlowego, mogą mieć niewielkie wady, pod warunkiem, że nie wpływają
one ujemnie na ogólny wygląd produktów, ich jakość, utrzymanie jakości oraz
prezentację w opakowaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Marchew spełniającą minimalne wymagania jakościowe przedstawia fotografia

18. Sposób pakowania jabłek dla klasy Ekstra przedstawia fotografia

19. Dane dotyczące wielkości sprzedaży produktów ogrodniczych w gospodarstwie można

uzyskać z:
a) księgi skarg i wniosków.
b) zapisów dotyczących sprzedaży prowadzonych przez właściciela gospodarstwa.
c) badań ankietowych wśród mieszkańców danego regionu.
d) publikacji Głównego Urzędu Statystycznego.

20. EUREPGAP

a) to system gospodarowania, który wykorzystuje postęp techniczny i biologiczny

w uprawie, nawożeniu i ochronie roślin.

b) to system, który określa zasady produkcji owoców i warzyw oraz gwarantuje, że każdy

krok produkcji pierwotnej przebiega zgodnie z międzynarodowymi i krajowymi
standardami, regulacjami uwzględniającymi bezpieczną produkcję żywności.

c) polega na identyfikowaniu mogących wystąpić zagrożeń i wprowadzeniu

mechanizmów zapobiegawczych.

d) to metoda gospodarowania opierająca się na zrównoważonej produkcji roślinnej,

dopuszczająca do użycia w uprawie tylko środki naturalne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

..........................................................................................

Organizacja zbytu produktów ogrodniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Cholewicka-Goździk K. (red.): Marketing produktów rolno-żywnościowych. FAPA,

Warszawa 1997

2. Iwan B., Zalewski A., Chabiera J.: Rynek rolny. FAPA, Warszawa 1998
3. Klepacki B.:Ekonomika i organizacja rolnictwa. WSiP, Warszawa 1999
4. Kożuch A., Mirończuk A.: Podstawy ekonomiki agrobiznesu Cz.I. WSiP, Warszawa 2000
5. Kożuch A.: Ekonomika i organizacja obrotu rolnego. WSiP, Warszawa 1998
6. Musiałkiewicz J.: Marketing. Ekonomik, Warszawa 2001
7. Raporty rynkowe. IERiGś, ARR, MRiRW
8. Sznajder M, Przepióra A., Trębacz A.: Marketing produktów rolno-spożywczych. Poznań 1997
9. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych,

(Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz.44)

10. Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001
11. www.ijhar-s.gov.pl
12. Wymagania handlowe dla świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu.

Broszura interpretacyjna do standardu jakości handlowej. IJHARS, Warszawa 2003

13. Zawojska A., Mossakowska E., Daniłowska A., Krawczyk E.: Podstawy ekonomii.

FAPA, Warszawa 1998

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
20 Organizowanie procesu produkcji w przedsiębiorstwie
20 Organizowanie procesu produkcji w przedsiębiorstwie
20 Organizowanie procesu produkcji ceramiki budowlanej
16 Organizacja zbytu produktów ogrodniczych
20 Stosowanie zasad projektowan Nieznany (2)
Geny a organizm id 187793 Nieznany
OCENA MIKROBIOLOGICZNA PRODUKTO Nieznany
IMW W01 Wstepny System produkc Nieznany
formy organizacyjno prawne(2i5i Nieznany
Organizacja Bezpieczenstwa i Ws Nieznany
02 Charakteryzowanie produkcji Nieznany (2)
03 Stosowanie norm w produkcji Nieznany (2)
21 Organizowanie prac zwiazanyc Nieznany (2)
5 kultura organizacyjna id 402 Nieznany
7a Organizowanie jako funkcja z Nieznany (2)
11 Organizowanie prac z zakresu Nieznany

więcej podobnych podstron