Rozwiązania zadań do sprawdzenia uczniowie VII LO w Zielonej Górze mogą przesłać na adres:

[e-mail]

(e-mail musi być podpisany)

lub przedłożyć do sprawdzenia w formie pisemnej

V. Dysocjacja elektrolityczna (jonowa) - zdania do samodzielnego rozwiązania

Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie:

Kolor tła odzwierciedla charakterystyczną barwę substancji należy go traktować umownie (biały kolor tła oznacza bezbarwny roztwór)

NH

4

+

Na

+

K

+

Mg

2+

Ca

2+

Ba

2+

Cr

3+

Mn

2+

Fe

2+

Fe

3+

Co

2+

Ni

2+

Cu

2+

Ag

+

Au

3+

Zn

2+

Cd

2+

Hg

2+

Al

3+

Sn

2+

Pb

2+

Bi

3+

OH

-

R

R

R NR

TR R

NR NR

NR NR NR NR NR && NR NR NR NR NR NR NR NR

F

-

R

R

R NR

NR NR NR TR

TR NR R

TR NR R

R

NR TR R

TR R

NR R

Cl

-

R

R

R R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

NR R

R

R

R

R

R

TR R

Br

-

R

R

R R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

NR R

R

R

TR R

R

TR R

I

-

R

R

R R

R

R

R

R

R

&&

R

R

&& NR TR R

R

NR R

TR NR

NR

S

2-

R

R

R && TR R

NR NR

NR NR NR NR NR NR NR

NR NR

NR

&& NR

NR

NR

SO

3

2-

R

R

R R

NR NR

R

NR

NR && NR NR && TR NR TR TR && && TR NR TR

SO

4

2-

R

R

R R

TR NR

R

R

R

R

R

R

R

TR R

R

R

R

R

R

NR R

NO

2

-

R

R

R R

R

R

R

R

R

NR R

R

R

TR && R

R

R

R

TR R

NR

NO

3

-

R

R

R R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

PO

4

2-

R

R

R NR

NR NR NR NR

NR NR NR NR NR NR NR NR NR NR NR NR NR NR

CO

3

2-

R

R

R NR

NR NR NR NR

NR && NR NR && NR NR NR NR NR && NR NR NR

SiO

3

2-

R

R

R NR

NR NR && NR

NR NR NR NR && && && NR NR && NR && NR &&

MnO

4

2-

R

R

R R

R

R

R

&& && R

R

R

R

R

&&

R

R

&& R

&&

R

R

CrO

4

2-

R

R

R R

TR NR

NR NR

&& R

NR NR R

NR && TR NR TR NR NR NR NR

CH

3

-COOH

-

R

R

R R

R

R

R

NR

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R

R - substancja dobrze rozpuszczalna (rozpuszczalność powyżej 1 g w 100 g wody)
TR - substancja o niewielkiej rozpuszczalności, strąca się przy odpowiednim stężeniu roztworu (rozpuszczalność 0,1 - 1 g w 100 g wody)

NR - substancja praktycznie nierozpuszczalna, strąca się z rozcieńczonych roztworów (rozpuszczalność poniżej 0,1 g w 100 g wody)
&& - zachodzą skomplikowane reakcje, lub substancja nie została otrzymana

Wskazówki:

 Dysocjacja kwasów: H

n

R ; wieloprotonowych (wielowodorowych) przebiega stopniowo:

H

2

O

 H

n

R ↔ H

+

+ H

(n-1)

R

-

H

2

O

 H

(n-1)

R

-

↔ H

+

+ H

(n-2)

R

2-

H

2

O

 H

(n-2)

R

2-

↔ H

+

+ H

(n-3)

R

3-

H

2

O

 H

(n-3)

R

3-

↔ H

+

+ H

(n-4)

R

4-

 Dysocjacja zasad: Me(OH)

m

; wielowodorotlenkowych (wielowodorotlenowych) przebiega stopniowo:

H

2

O

 Me(OH)

m

↔ Me(OH)

+

(m-1)

+ OH

-

H

2

O

 Me(OH

+

(m-1)

↔ Me(OH)

2+

(m-2)

+ OH

-

H

2

O

 Me(OH

+

(m-2)

↔ Me(OH)

3+

(m-3)

+ OH

-

 Dysocjacja soli: Me

n

R

m

; przebiega jednostopniowo:

H

2

O

 Me

n

R

m

↔ nMe

m+

+ mR

n-

H

2

O H

2

O

 Dysocjacja wodorosoli: Me

n

(H

k

R)

m

↔ nMe

m+

+ mH

k

R

n-

;

H

k

R

n-

↔ H

+

+ H

k-1

R

(n+1)-

H

2

O H

2

O

 NaHCO

3

↔ Na

+

+ HCO

3

-

;

HCO

3

-

↔ H

+

+ CO

3

2-

H

2

O H

2

O

 Dysocjacja hydroksosoli (wodorotlenosoli): Me

n

(OH)

k

R

m

↔ nMe(OH)

k

m+

+ mR

n-

;

Me(OH)

k

m+

↔ Me(OH)

k-1

(m+1)+

+ OH

-

H

2

O H

2

O

 [Cu(OH)]

2

CO

3

↔ 2Cu(OH)

+

+ CO

3

2-

;

Cu(OH)

+

↔ Cu

2+

+ OH

-

 Dysocjacja hydratów (soli uwodnionych): Me

n

R

m

· kH

2

O ↔ nMe

m+

+ mR

n-

+ kH

2

O

H

2

O

 Na

2

SO

4

· 10H

2

O ↔ 2Na

+

+ SO

4

2-

+ 10H

2

O

 Dysocjacja soli podwójnych: Me

n

R

m

·Me`

n`

R

m`

↔ nMe

m+

+ n`Me`

m`+

+ m+m`R

n-

H

2

O

 (NH

4

)

2

KPO

4

↔ 2NH

4

+

+ K

+

+ PO

4

3-

H

2

O

 Pb

2

Cl

2

CO

3

(PbCl

2

·PbCO

3

) ↔ 2Pb

2+

+ 2Cl

-

+ CO

3

2-

 Uwaga ogólna do poniższych zadań - nie ma substancji z omawianej grupy związków nierozpuszczalnych w wodzie (są

praktycznie nierozpuszczalne) w związku z tym można zapisać równanie dysocjacji dla tych związków pomimo, że w tabeli
rozpuszczalności wynika, że dany związek jest nierozpuszczalny.

1. Zapisz równania dysocjacji elektrolitycznej następujących kwasów tlenowych i uszereguj jony wg ich wzrastającego stężenia

w roztworze: H

3

AsO

4

;

H

3

BO

3

; HClO; H

2

CO

3

, HClO

4

;

HClO

2

; HClO

4

; H

2

CrO

4

; H

2

Cr

2

O

7

;

HIO

3

;

HMnO

4

;

H

5

OI

6

;

HNO

2

;

HNO

3

;

H

3

PO

4

;

H

4

P

2

O

7

;

HPO

3

; H

2

PHO

3

; H

2

SO

4

;

H

2

SO

3

; H

2

SO

2

; H

2

S

2

O

8

; H

2

SO

5

;

H

2

S

2

O

3

; H

2

SiO

3

;

H

4

SiO

4

;

H

6

TeO

6

2. Zapisz równania dysocjacji elektrolitycznej następujących kwasów beztlenowych I uszereguj jony wg wzrastającego ich stężenia
w roztworze: HF;

HCl;

HBr;

HI;

H

2

S;

H

2

Se;

H

2

Te;

HCN.

3. Zapisz równania dysocjacji elektrolitycznej następujących wodorotlenków i uszereguj jony wg wzrastającego ich stężenia w roztworze:
NaOH;

Ca(OH)

2

;

Ba(OH)

2

;

Fe(OH)

3

;

Fe(OH)

2

;

Cr(OH)

3

;

Mn(OH)

4

;

NH

4

·H

2

O;

Al(OH)

3

4. Zapisz równania dysocjacji po stopieniu soli lub zapisz, że sól ulga rozkładowi:
NaHCO

3

;

NaCl; ;

NaBr;

PbCl

2

;

RbNO

3

;

ZnSO

4

;

KMnO

4

;

K

2

Cr

2

O

7

;

K

2

CrO

4

;

AlPO

4

;

(NH

4

)CO

3

;

NH

4

Cl

5. Zapisz równania dysocjacji elektrolitycznej soli w roztworach wodnych i uszereguj jony wg wzrastającego ich stężenia

w roztworze: CuSO

4

·5H

2

O; Al(OH)

2

Cl; MgSO

4

·7H

2

O;

NaCr(SO

4

)

2

·12H

2

O;

Ca(HCO

3

)

2

,

NaHSO

4

;

(NH

4

)

2

CO

3

;

(NH

4

)Fe(SO

4

)

2·

12H2O;

KMnO

4

;

(NH

4

)

2

Cr

2

O

7

,

K

2

MnO

4

;

AlCl

3

,

K

3

PO

4

,

NH

4

K

2

PO

4

;

Al(NO

3

)

3

;

Fe

2

(SO

4

)

3

;

FeSO

4.

6. W 100g wody rozpuszczono 5g chloru glinu i 5 g chlorku żelaza(III). W którym jest się większe stężenie anionów chlorkowych?
(odp. w roztworze chlorku glinu: 0,1136mola, w roztworze chlorku żelaza 0,093mola).

7. W tej samej objętości wody rozpuszczono po 10g dichromianu(VI) potasu i chromianu(VI) potasu. W którym roztworze jest mniejsze
stężenie kationów potasowych? (odp. w roztworze dichromianu 0,068mola, w roztworze chromianu 0,103mola).

8. Podaj wzory sumaryczne związków chemicznych, które w roztworze wodnym dysocjują na następujące jony:
a) Ca

+

; H

+

, PO

4

3-

;

b) Ca

2+

, OH

-

, Br

-

;

c) K

+

, [Al(OH)

6

]

3-

;

d) Na

+

, H

+

, HPO

4

2-

, PO

4

3-

;

e) Al

3+

, SO

4

2-

.

9. Do wody wprowadzono następujące substancje: H

2

O

2

; NaH; NH

3

; N

2

O

5

; HI; SiH

4

; BeO; Mg; H

2

Te; Cl

2

; CO

2

; CO; SiO

2

; Na

2

SiO

3

;

K

2

CO

3

; CH

3

COO(NH

4

); CaO; Które roztwory w/w substancji będą miały: - odczyn obojętny, - zasadowy, - odczyn kwasowy?

10. Jodek, wodorek i tlenek potasu są związkami jonowymi, kryształy tworzą kationy potasu oraz aniony: I

-

, H

-

i O

2-

. Jeżeli wszystkie

próbki w/w związków mają po 10g, to w której próbce znajduje się największa liczba wszystkich jonów?
(odp. KH - 0,5mola, K2O - 0,32mola, KI - 0,12 mola).

11. Roztwór zawiera masowo: 10% KBr; 10% KI; 10% NaBr. Uszereguj jony wg wzrastającego ich stężenia w rozworze
(odp. I

-

< Na

+

< K

+

< Br

-

)