Zaburzenia dysocjacyjne

Amnezja dysocjacyjna, Zaburzenie

dysocjacyjnej tożsamości,

Zaburzenia depresonalizacji

Zaburzenia dysocjacyjne

• Zaburzenia dysocjacyjne są uważane za obronę przed nietolerowanym lękiem i

innymi trudnymi przeżyciami powstałymi w sytuacji traumatycznej (Spiegel i

Cardena 1991).

• ■Amnezja – Utrata pamięci jako reakcja na zdarzenie traumatyczne.

• Występuje u 7% populacji (Ross 1991).

• Może wpółwystępować z konwersją, pourazowym zaburzeniem stresowym,

smaokaleczaniem, i dysfunkcją seksualną.

• Występuje częściej w czasie wojen niż w czasie pokoju. Cierpią na nią w większości

meźczyżni niż kobiety. Częściej ludzi młodzi niż starsi.

• ■ Depresonalizacja – Doświadczenie oddzielenia się od własnego umysłu lub ciała.

• Występuje u 2,4% populacji (Ross 1991)

• Może współwystępować z depresją, hipochondrią , narkomanią, zaburzeniem

stresu pourazowego , lękiem panicznym, fobią (Simeon i i 1997).

• ■ Zaburzenie dysocjacyjne tożsamości – polega na utworzeniu odrębnej

tożsamości – występują przynajmniej dwie tożsamości, które działają niezależnie

od siebie.

• Występuje u 0,2% populacji (Ross 1991).

• Wśród populacji osób przebywających w szpitalach psychiatrycznych stanowi 5%.

•

•

Zaburzenia dysocjacyjne

Etiologia-wyjaśnienie psychoanalityczne i

behawioralne

• Wobec wszystkich zaburzeń dysocjacyjnych stosuje się

podobne podejście. Zasadą jest przywrócenie do świadomości

przykrych emocji doznanych podczas wydarzenia

traumatycznego.

• Używa się hipnozy w celu odtworzenia stanu emocjonalnego,

w którym pacjent był podczas wydarzenia traumatycznego

(Eich 1995). Czasem wspomaga się wprowadzenie pacjenta w

stan hipnozy użyciem leku (Amytal).

• W efekcie odtworzenia stanu emocjonalnego podczas

wydarzenia traumatycznego pacjent przeżywa emocje, które

odrzucił, ale równocześnie uświadamia sobie, że zagrożenie

np. maltretowaniem lub innego rodzaju np. wykorzystanie

seksualnym należą do przeszłości i obecnie nie istnieją.

• Leki anydepresyjne i antylękowe redukują objawy zaburzeń

dysocjacyjnych.

Zaburzenia dysocjacyjne

Terapia psychologiczna + farmakologiczna

• Wobec wszystkich zaburzeń dysocjacyjnych stosuje się podobne podejście.

Zasadą jest przywrócenie do świadomości przykrych emocji doznanych
podczas wydarzenia traumatycznego.

• Używa się hipnozy w celu odtworzenia stanu emocjonalnego, w którym

pacjent był podczas wydarzenia traumatycznego (Eich 1995). Czasem
wspomaga się wprowadzenie pacjenta w stan hipnozy użyciem leku
(Amytal).

• W efekcie odtworzenia stanu emocjonalnego podczas wydarzenia

traumatycznego pacjent przeżywa emocje, które odrzucił, ale
równocześnie uświadamia sobie, że zagrożenie np. maltretowaniem lub
innego rodzaju np. wykorzystanie seksualnym należą do przeszłości i
obecnie nie istnieją.

• Leki anydepresyjne i antylękowe redukują objawy zaburzeń

dysocjacyjnych.

Amnezja dysocjacyjna

kryteria diagnostyczne

• A. Jeden lub więcej epizodów niezdolności przypomnienia sobie

ważnych informacji dotyczących własnej osoby po doznaniu stresu

w traumatycznej sytuacji.

• B. Zaburzenia nie trwają wyłącznie w okresie trwania

dyssocjacyjnych zaburzeń tożsamości, fugi dysocjacyjnej,

zaburzeń stresu pourazowego, ostrych zaburzeń stresowych lub

zaburzeń somatyzacyjnych i nie są skutkiem działania

fizjologicznego jakiejś substancji (narkotyków lub leku). Ani

choroby neurologicznej lub innej, jak np. uraz głowy.

• C. Objawy powodują cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania,

zwłaszcza w obszarze społeczno-zawodowym.

Amnezja dysocjacyjna

rodzaje

• 40 % pacjentów powtórnie przeżywa epizod niepamięci

(Coons1998).

• Amnezja uogólniona - kiedy zacierają się wszystkie fakty z życia.

• Amnezja wsteczna –kiedy się nie pamięta faktów poprzedzających

zdarzenie traumatyczne. Lub włącznie z wydarzeniem

traumatycznym.

• Amnezja pourazowa – utrata pamięci zdarzeń po wypadku.

• Amnezja selektywna –gdy nie pamieta się tylko faktów związanych

z określonym tematem.

Różnice między amnezją dyssocjacyjną a organiczną

• Róznice w przyczynach

• ■Amnezja dysocjacyjna – nie jest spowodowana uszkodzeniem układu nerwowego.

Przed wystąpieniem amnezji osoba ma kłopoty małżeńskie , zawodowe, finansowe.

• ■ Amnezja organiczna występuje na skutek urazu fizycznego (wylew krwi do mózgu)

uszkodzenia mózgu na skutek alkoholizmu, choroby Alzheimera, udaru.

• Różnice w przejawach

• ■ Amnezja dysocjacyjna cechuje się utratą pamięci faktów z przeszłości odległej i

bliskiej. Osoby z organiczną pamiętają odległą przeszłość a nie przypominają sobie

faktów z bliskiej przeszłości.

• ■ Osoby z dyssocajacyjną nie pamiętają własnej tożsamości a mają wiedzę ogólną

(jaki dzień tygodnia i jakie miasto jest stalicą). Organiczna –utrata wiedzy o sobie i

ogólnej wiedzy o otoczeniu.

• ■ Osoby z dyssocjacyjną pamietają, co zdarzyło się od wystąpienia amnezji. Osoby z

organiczną mają amnezję następczą, co oznacza, ze mało pamiętają z tego, co się

zdarzyło po wystąpieniu uszkodzenia organicznego.

• ■ Dysocjacyjna się cofa i od tego momentu po 24 godzinach osoba pamięta

traumatyczne wydarzenie.

• ■ W przypadku organicznej amnezji - cofa się amnezja wsteczna (wraca pamięć

sprzed zadziałania uszkodzenia organicznego); amnezja następcza cofa się tylko w

pewnym stopniu (pamięć po zadziałaniu uszkodzenia organicznego wraca w

ograniczonym stopniu) i nie cofa się niepamięć dotycząca uszkodzenia/urazu (Suarez

Pittuluck 1976).

Zaburzenie depersonalizacji

kryteria diagnostyczne

• A. Stałe lub powtarzające się doświadczenie odłączenia się od

własnych procesów psychicznych lub od własnego ciała, jakby

się było zewnętrznym obserwatorem samego siebie.

• B. Pozostaje zdolność rozpoznawania i badania rzeczywistości.

• C. Poczucie odłączenia się od samego siebie wywołuje stan

cierpienia lub upośledzenie funkcjonowania społecznego lub

zawodowego.

• D. Doświadczenie depresonalizacji nie występuje w przebiegu

innych zaburzeń psychicznych, jak schizofrenia, zaburzenie lęku

panicznego, ostrego zaburzenia stresowego, lub innego

zaburzenia dyssocjacyjnego i nie jest spowodowane

bezpośrednim działaniem fizjologicznym jakiejś substacji

(narkotki lub leki) lub chorobą somatyczną, jak padaczka

skroniowa.

Dyssocjacyjne zaburzenia tożsamości (zaburzenia osobowości

wielorakiej)

kryteria diagnostyczne

• A. Występowanie przynajmniej dwóch tożsamości –każda ma inny

schemat postrzegania rzeczywistości, stosunek do ludzi i siebie samej.

• B. Przynajmniej dwie z tych tożsamości na przemian przejmują

kontrolę nad zachowaniem człowieka.

• C. Niemożność przypomnienia sobie ważnych informacji dotyczących

własnej osoby.

• D. Zaburzenia nie są spowodowane bezpośrednim działaniem

fizjologicznym jakiejś substancji (alkohol) ani nie są wywołane chorobą

somatyczną (padaczka).

Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości

Etiologia –wyjaśnienie psychologiczne

• Analiza 14 przypadków analizowanych przez Blissa (Bliss 1980)

sugeruje, że zaburzenie rozwija się w trzech etapach:

• 1. Między 4 a 6 rokiem życia ma miejsce uraz emocjonalny.

Doświadczenie maltretowania w dzieciństwie relacjonuje 97% osób z

tym zaburzeniem (Coons 1994).

• 2. Dziecko stosuje obronę przed przykrością i lękiem związanymi z

urazem.

• 2.a Dziecko szczególnie podatne na autohipznozę tworzy odrębną

osobowość.

• 2.b. Dziecko niepodatne na autohipnozę używa innych strategii

obronnych.

• Dziecko podatne na autohipnozę siłą woli wprowadza się w trans i

indukuje sobie tak jak w hipnozie drugą tożsamość. Przez stworzenie

odrębnej tożsamości, która radzi sobie z przykrościami związanymi z

urazem i uwalnia dziecko od przykrych emocji.

• 3. Gdy kolejny uraz ma miejsce używa do poradzenia sobie z nim

stworzonej tożsamości, lub tworzy kolejną tożsamość. Posługuje się

stworzoną tożsamością, aby się bronić przed przykrymi emocjami w

dalszym życiu.

Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości

Etiologia –wyjaśnienie behawioralne

• Istnieje wyjaśnienie sugerujące, że osoba z zaburzeniem

tożsamości uczy się roli społecznej, która jest wyrażona przez
odrębną tożsamość. Odrębna tożsamość tworzy się w okresie
dorosłości na skutek sugestii terapeutów. Na przykład na skutek
sugestii, że są w człowieku odrębne części osobowości, które mają
odrębne dążenia (Linlienfeld 1999)

Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości

terapia psychoanalityczna i poznawcza

• Jest stosowana psychoanaliza i terapia poznawcza. Najczęściej terapia trwa

4 lata (Putnam i Loewenstein 1993). Sprawdzono efekty po dwóch latach. U

polowy nastąpiła redukcja objawów dysoscjacyjnych i poprawa nastroju.

• Celem terapii jest integracja kilku tożsamości (rozumianych jako ważne

aspekty osobowości) w jedną całość (Ross 1989).

• Gdy niemożliwa integracja celem jest bezkonfliktowa współpraca tych

aspektów.

• Terapia polega najpierw na pomocy pacjentowi w zrozumieniu, że

tożsamości są wytworzone przez niego samego.

• Terapeuta nie powinien używać imion tożsamości, bo może w ten sposób

utwierdzać pacjenta że są autonomicznymi osobowościami.

• Terapeuta powinien traktować wszystkie tożsamości ze zrozumieniem,

wtedy łatwiej jest pacjentowi zakceptować je jako ważne aspekty własnej

osoby.

Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości –

Terapia psychoanalityczna i poznawcza

• Etap pierwszy terapii jest wspólny dla psychoanalizy i poznawczej.

• 1. Uświadomienie pacjentowi, że stworzył odrębną tożsamość. W stanie hipnozy

terapeuta przywołuje tożsamości i każe się im wypowiadać. Pacjentowi poleca

słuchać. Przedstawia mu tożsamości. Poleca, aby pacjent zapamiętał do

doświadczenie po wyjściu ze staniu hipnozy.

• Podczas hipnozy może wystąpić opór przed uświadomieniem sobie istnienia

odrębnych tożsamości. Pacjent może się wycofywać do stanu autohipnozy i

utrudniać konfrontację z odrębna tożsamością a zarazem z przykrościami do

złagodzenia których ona służy (Kluft 1987).

• 2. Drugi etap - Gdy pacjent już uświadamia sobie istnienie odrębnej tożsamości:

• 2.A. W psychoanalitycznej terapii drugi etap polega po pierwsze, na

uświadomieniu pacjentowi konfliktu dziecięcego i uświadomieniu, że używa

odrębnej tożsamości do obrony przed przykrymi przeżyciami. Po drugie, że

obecnie już jest silniejszy niż w dzieciństwie i może poradzić sobie ze

stresującymi sytuacjami.

• 2.B. Drugi etap w terapii poznawczej polega rozpoznaniu funkcji, jaką pełni

odrębna tożsamość (służy do obrony przez przykrościami) i potrzeby używania

odrębnej tożsamości. Dochodzi się do tego drogą poznawania automatycznych

myśli pacjenta i dysfunkcyjnych przekonań dotyczących własnej osoby i ludzi.

Następnie zmienia się je drogą dyskusji przez kwestionowanie ich zasadności w

dorosłym życiu. Gdy pacjent zmieni przekonania, nie będzie miał potrzeby

posługiwania się odrębną tożsamością (Fine 1991).

Zaburzenie dyssocjacyjne tożsamości

farmakoterapia

• Stosowano leki antydepresyjne i antylękowe. Lęk i depresja się

obniżają. Natomiast samo zaburzenie dysocjacyjne tożsamości się
nie zmienia pod wpływem leków (Simon 1998).

Wskazanie ostrożności w stosowaniu terapii opartej na aktywizowaniu

wspomnień z dzieciństwa dotyczących doświadczeń traumatycznych

• ■Wątpliwości dotyczące hipotezy wykorzystania w dzieciństwie osób z

zaburzeniem dysocjacyjnej tożsamości.

• Zakłada się, że malteretowanie w dzieciństwie lub wykorzystanie seksualne

predysponują do tworzenie drugiej tożsamości w wieku dorosłym ( Lewis i in

1979).

• W przypadku 12 badanych zabójców z zaburzeniem dysocjacyjnej tożsamości

wykorzystanie seksualne i maltretowanie w dzieciństwie się potwierdziło.

• Źródłem wiedzy o maltretowaniu w dzieciństwie są wspomnienia chorych.

• Wspomnienia mogą być fałszywe.

• 5% populacji jest podatna na hipnozę w dużym stopniu i łatwo ulegają sugestii,

wykazują uległość i brak krytycznej oceny. Osoby te tworzą żywe, szczegółowe

wspomnienia w stanie transu, które nie mają podstaw w rzeczywistości.

• Prawie wszyscy pacjenci z dysocjacyjnymi zaburzeniami osobowości należą do

tej kategorii (Ganway 1989).

• ■Wątpliwości dotyczące terapii opartej na przywracaniu wspomnień o

wykorzystaniu w dzieciństwie osób z zaburzeniem dysocjacyjnej tożsamości.

• Przywracanie wspomnień prawdziwych lub fałszywych o wykorzystaniu w

dzieciństwie nie jest korzystne dla części pacjentów. Ich stan się pogarsza:

częściej - myśli samobójcze i okaleczenia, przestają pracować i odsuwają się

od rodziny i od ludzi (Lilienfeld i in 1999).