ochrona 8 id 329761 Nieznany

background image

O

O

c

c

h

h

r

r

o

o

n

n

a

a

p

p

r

r

z

z

e

e

d

d

p

p

o

o

r

r

a

a

ż

ż

e

e

n

n

i

i

e

e

m

m

e

e

l

l

e

e

k

k

t

t

r

r

y

y

c

c

z

z

n

n

y

y

m

m

Ochrona przed pora

ż

eniem elektrycznym jest cz

ęś

ci

ą

kompleksowej ochrony

zapewniaj

ą

cej bezpiecze

ń

stwo przeciwpora

ż

eniowe ludzi, zwierz

ą

t domowych i

dobytku, obejmuj

ą

cej:

ochron

ę

przeciwpora

ż

eniow

ą

,

ochron

ę

przed skutkami oddziaływania cieplnego (ochron

ę

przed cieplnymi

skutkami przepływu pr

ą

du elektrycznego),

ochron

ę

przeciwpora

ż

eniow

ą

,

ochron

ę

przed pr

ą

dem przet

ęż

eniowym,

ochron

ę

przed spadkiem napi

ę

cia,

ochron

ę

przed przepi

ę

ciami.

Ochrona przeciwpora

ż

eniowa realizowana jest przez odpowiednie rozwi

ą

zania

techniczne zwane

ś

rodkami ochrony w odniesieniu do całej instalacji, jej cz

ęś

ci lub

tylko jednego urz

ą

dzenia.

Zastosowane

ś

rodki ochrony powinny zapewni

ć

wymagany poziom bezpiecze

ń

stwa -

skuteczno

ść

ochrony i je

ż

eli zastosowanie jednego ze

ś

rodków nie gwarantuje tego,

to nale

ż

y zastosowa

ć

zespół

ś

rodków, które wraz z uprzednio zastosowanym

zapewni

ą

niezb

ę

dny poziom bezpiecze

ń

stwa.

Wła

ś

ciwie zastosowana ochrona przeciwpora

ż

eniowa powinna

skutecznie przeciwdziała

ć

gro

ź

nym skutkom ra

ż

enia pr

ą

dem

elektrycznym równocze

ś

nie:

a) w warunkach normalnej pracy urz

ą

dzenia, tj. przy braku

uszkodze

ń

oraz,

b) w warunkach zakłóceniowej pracy urz

ą

dzenia, tj. przy wyst

ą

pieniu

uszkodzenia.

Ochron

ę

w warunkach normalnej pracy urz

ą

dze

ń

stanowi ochrona podstawowa -

ochrona przed dotykiem bezpo

ś

rednim, natomiast ochron

ę

w warunkach pracy

zakłóceniowej stanowi ochrona dodatkowa - ochrona przed dotykiem po

ś

rednim.

Ochron

ę

przed pora

ż

eniem elektrycznym realizuje si

ę

przez równoczesne

zastosowanie ochrony podstawowej i ochrony dodatkowej u

ż

ywaj

ą

c:

a) dwóch niezale

ż

nych

ś

rodków ochrony lub,

b) jeden wzmocniony

ś

rodek ochrony.

Dwa niezale

ż

ne

ś

rodki ochrony powinny by

ć

zaprojektowane, zbudowane i poddane

próbom tak by nie wpływały na „

ż

ywotno

ść

” chronionego urz

ą

dzenia, wzajemnie na

siebie i by nie mogło wyst

ą

pi

ć

równocze

ś

nie ich uszkodzenie.

Wzmocniony

ś

rodek ochrony, jako równowa

ż

ny dwóm niezale

ż

nym

ś

rodkom

ochrony, powinien by

ć

zaprojektowany, zbudowany i poddany próbom tak by nie

uległ uszkodzeniu w warunkach pracy bardziej surowych ni

ż

przewidziane dla

urz

ą

dzenia chronionego.

Ochrona przeciwpora

ż

eniowa jest nieodł

ą

cznym elementem budowy urz

ą

dze

ń

i

instalacji elektroenergetycznych, warunków przył

ą

czenia urz

ą

dze

ń

i instalacji do sieci

oraz zasad ich eksploatacji.

Ochrona podstawowa - ochrona przed dotykiem bezpo

ś

rednim

Podstawowym zadaniem ochrony podstawowej jest zapewnienie braku

zagro

ż

enia ze strony urz

ą

dze

ń

elektrycznych w warunkach ich normalnej pracy

poprzez zapobieganie niebezpiecznym skutkom dotkni

ę

cia cz

ęś

ci czynnych, a tak

ż

e

dost

ę

pnych cz

ęś

ci przewodz

ą

cych.

background image

Ś

rodkami ochrony podstawowej s

ą

:

a) izolacja podstawowa (robocza) - izolowanie cz

ęś

ci czynnych,

b) ogrodzenia (przegrody), obudowy (osłony),
c) bariery (przeszkody),
d) umieszczenie cz

ęś

ci czynnych poza zasi

ę

giem r

ę

ki,

e) ograniczenie napi

ę

cia,

f) ograniczenie pr

ą

du ra

ż

eniowego.

Uzupełnienie ochrony podstawowej (tzn. w/w

ś

rodków) mo

ż

na zrealizowa

ć

przez

wykorzystanie urz

ą

dze

ń

ochronnych ró

ż

nicowo - pr

ą

dowych o pr

ą

dzie wyzwalaj

ą

cym

nie przekraczaj

ą

cym 30 mA.

1

Ochrona przez zastosowanie izolacji podstawowej

Izolacja podstawowa powinna całkowicie i trwale pokrywa

ć

cz

ęś

ci czynne a jej

usuni

ę

cie powinno by

ć

mo

ż

liwe tylko poprzez zniszczenie.

Ka

ż

da izolacja podstawowa zastosowana zarówno w urz

ą

dzeniach fabrycznych jak i

wykonana w trakcie monta

ż

u instalacji powinna by

ć

poddana odpowiednim (tzn.

zgodnym z normami) próbom i badaniom:

a) próbie wytrzymało

ś

ci elektrycznej - okre

ś

laj

ą

cej zdolno

ść

wytrzymywania (bez

przebicia) pewnej warto

ś

ci skutecznej napi

ę

cia probierczego w okre

ś

lonym

czasie, np. w ci

ą

gu 1 min,

b) badaniu, czyli pomiarze rezystancji izolacji wykonanej przy u

ż

yciu

ź

ródła

napi

ę

cia probierczego pr

ą

du stałego przy obci

ąż

eniu pr

ą

dem 1 mA

Minimalne warto

ś

ci rezystancji izolacji dla instalacji elektrycznych przedstawia tabela

nr 3.1.
Izolacja podstawowa powinna by

ć

wykonana z materiału gwarantuj

ą

cego

wytrzymało

ść

mechaniczn

ą

, ciepln

ą

, elektryczn

ą

i odporno

ść

na wpływy chemiczne

podczas jej eksploatacji; powinna by

ć

ona równie

ż

poddawana systematycznym -

okresowym badaniom.

Tabela 3.1.

2

Lp

Napi

ę

cie znamionowe obwodu

[V]

Napi

ę

cie

probiercze

pr

ą

du stałego

[V]

Rezystancj

a izolacji

[M

]


1

Obwody SELV i PELV przy zasilaniu z
transformatora bezpiecze

ń

stwa (wg PN-

88/E-8105) oraz przy spełnieniu wymaga

ń

odno

ś

nie gniazd i wtyczek (brak stylów

ochronnych, brak koordynacji z gniazdami i
wtyczkami innych obwodów)


250


0,25

2

500 V za wyj

ą

tkiem przypadków

wyszczególnionych w punkcie 1

500

0,5

3

500 V

1000

1,0

Ochrona przez zastosowanie ogrodze

ń

lub obudów

Ogrodzenie (przegroda) stanowi cz

ęść

zapewniaj

ą

c

ą

ochron

ę

przed

niektórymi wpływami otoczenia oraz przed dotykiem bezpo

ś

rednim z niektórych

1

Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

1995

2

PN-92/E-05009/61

background image

kierunków, obudowa (osłona) za

ś

z kierunków dowolnych. ochron

ę

t

ę

obrazuje

rysunek 3.1.

części

czynne

strefa braku ochrony

części

czynne

ogrodzenie (przegroda) obudowa (osłona)

Rys. 3.1. Ochrona przez zastosowanie ogrodzenia lub obudowy.

Ogrodzenia i obudowy powinny by

ć

trwale zainstalowane w sposób zapewniaj

ą

cy

trwało

ść

, utrzymanie wymaganego stopnia ochrony i oddzielenie cz

ęś

ci czynnych.

Usuni

ę

cie ogrodze

ń

i obudów powinno by

ć

mo

ż

liwe tylko:

a) przy u

ż

yciu narz

ę

dzi lub,

b) po wył

ą

czeniu zasilania lub,

c) w przypadku wyst

ę

powania osłony (obudowy) wewn

ę

trznej o stopniu nie

mniejszym ni

ż

IP 2X osłaniaj

ą

cej cz

ęś

ci czynne - osłona ta powinna by

ć

zdejmowana przy u

ż

yciu narz

ę

dzi.

Ogrodzenia i obudowy powinny zapewnia

ć

stopie

ń

ochrony nie mniejszy ni

ż

IP 2X,

za wyj

ą

tkiem np. opraw o

ś

wietleniowych, gniazd wtyczkowych, bezpieczników, gdzie

ze wzgl

ę

dów funkcjonalnych nale

ż

y zastosowa

ć

ni

ż

szy stopie

ń

ochrony.

Górne, poziome, łatwo dost

ę

pne powierzchnie przegród i obudów powinny mie

ć

stopie

ń

ochrony nie mniejszy ni

ż

IP 2X.

Ochrona przez zastosowanie barier (przeszkód)

Bariery (przeszkody) stanowi

ą

cz

ęś

ci zapewniaj

ą

ce ochron

ę

przed

przypadkowym dotykiem (niezamierzonym zbli

ż

eniem si

ę

i dotkni

ę

ciem cz

ęś

ci

czynnych). Bariery mog

ą

by

ć

demontowane bez u

ż

ycia narz

ę

dzi ale powinny by

ć

zabezpieczone przed niezmierzonym demonta

ż

em.

Z powy

ż

szego opisu wynika,

ż

e bariery (osłony) mog

ą

zosta

ć

zastosowane tylko w

pomieszczeniach ruchu elektrycznego, do których dost

ę

p maj

ą

osoby przeszkolone.

3

Ochrona przez umieszczenie cz

ęś

ci jednocze

ś

nie dost

ę

pnych poza

zasi

ę

giem r

ę

ki

Celem tego

ś

rodka ochrony podstawowej jest odsuni

ę

cie cz

ęś

ci jednocze

ś

nie

dost

ę

pnych, na których wyst

ę

puje ró

ż

ny potencjał poza zasi

ę

g r

ę

ki, by zapobiec

niezamierzonemu ich dotkni

ę

ciu.

Zasi

ę

g r

ę

ki powinien by

ć

liczony od poziomu ustawienia stóp do bariery (por

ę

czy,

siatki), na której mo

ż

e znale

źć

si

ę

człowiek.

W przypadku u

ż

ywania podczas pracy przedmiotów przewodz

ą

cych, zasi

ę

g r

ę

ki

musi zosta

ć

powi

ę

kszony o długo

ść

lub obj

ę

to

ść

tych przedmiotów.

3

PN-94/E-05032

background image

Ochrona przez zastosowanie ograniczenia napi

ę

cia

Ś

rodek ochrony podstawowej polegaj

ą

cy na zastosowaniu ograniczenia

napi

ę

cia wykonuje si

ę

przez zastosowanie w obwodach

ź

ródeł napi

ę

cia

bezpiecznego U

L

. Zastosowanie napi

ęć

o warto

ś

ciach bezpiecznych gwarantuje,

ż

e

dotkni

ę

cie cz

ęś

ci czynnych nie spowoduje przepływu gro

ź

nych dla człowieka

warto

ś

ci pr

ą

dów ra

ż

eniowych.

Omawiany

ś

rodek ochrony wykonuje si

ę

w obwodach SELV, PELV i FELV.

Ochrona przez zastosowanie ograniczenia pr

ą

du lub rozładowanie

ładunku

Ś

rodek ochrony podstawowej przez zastosowanie ograniczenia pr

ą

du lub

rozładowania ładunku polega na zapewnieniu ograniczenia pr

ą

du

ź

ródła zasilania do

bezpiecznych warto

ś

ci.

Urz

ą

dzenia ochronne ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe

4

Budow

ę

wył

ą

cznika ró

ż

nicowo - pr

ą

dowego przedstawia rysunek 3.2.

L1

L2

L3

N

N

O

iu

1

2

3

4

5

5'

6

7

8

9

10

N

S

Rys. 3.2. Schemat budowy wył

ą

cznika ró

ż

nicowo - pr

ą

dowego FI.

Oznaczenia:

1. Rdze

ń

przekładnika

sumuj

ą

cego.

2. Uzwojenie pomiarowe.
3. Uzwojenie wyzwalaj

ą

ce.

4. Zwora.
5. Magnes trwały
(elektromagnes).

5’. Bocznik magnetyczny.
6. Spr

ęż

yna zwrotna.

7. Zamek wył

ą

cznika.

8. Przycisk „zał

ą

cz - wył

ą

cz”.

9. Przycisk obwodu

sprawdzaj

ą

cego – testuj

ą

cego.

10. Rezystor ograniczaj

ą

cy.

4

Doepke N. Poradnik praktyczny. „EL-TEAM” Katowice

background image

Podstawowe dane znamionowe wył

ą

cznika ró

ż

nicowo - pr

ą

dowego

I

n

- pr

ą

d znamionowy, okre

ś

laj

ą

cy obci

ąż

alno

ść

pr

ą

dow

ą

długotrwał

ą

głównych

torów pr

ą

dowych,

I

n

- znamionowy pr

ą

d ró

ż

nicowy (wyzwalaj

ą

cy), okre

ś

laj

ą

cy warto

ść

pr

ą

du

upływno

ś

ciowego, przy której nast

ą

pi otwarcie styków wył

ą

cznika,

t - czas zadziałania (wył

ą

czenia),

temperatura otoczenia,

wytrzymało

ść

zwarciowa, okre

ś

laj

ą

ca wytrzymało

ść

zwarciow

ą

ciepln

ą

wył

ą

cznika,

zale

ż

no

ść

od cz

ę

stotliwo

ś

ci, okre

ś

laj

ą

cej cz

ę

stotliwo

ś

ci robocze wył

ą

cznika.

Z uwagi na znamionowy pr

ą

d ró

ż

nicowy produkowane s

ą

dwa rodzaje wył

ą

czników

FI:

1) wył

ą

czniki ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe przeciwpora

ż

eniowe: I

n

30 mA

2) wył

ą

czniki ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe przeciwpo

ż

arowe: I

n

0,3 A

Czas zadziałania wył

ą

czników przeciwpora

ż

eniowych powinien by

ć

niewi

ę

kszy ni

ż

0,2 s.

Uwaga:

Wył

ą

czniki ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe nie reaguj

ą

na zwarcia mi

ę

dzyfazowe. Zasada

wykorzystania wył

ą

cznika FI jako uzupełniaj

ą

cego

ś

rodka ochrony podstawowej

przedstawiona jest na rysunku 3.3.

W przypadku dotkni

ę

cia cz

ęś

ci czynnych przez ciało człowieka popłynie pr

ą

d

ra

ż

eniowy, który w przypadku przekroczenia warto

ś

ci znamionowego pr

ą

du

wyzwalaj

ą

cego wył

ą

cznika FI spowoduje otwarcie styków roboczych w czasie nie

przekraczaj

ą

cym 0,2 s.

Rys. 3.3. Zasada wykorzystania wył

ą

cznika FI.

Odł

ą

czenie odbiornika od sieci zasilaj

ą

cej wyeliminuje przyczyn

ę

wyst

ą

pienia

pora

ż

enia pr

ą

dem elektrycznym.

Poniewa

ż

pr

ą

d ró

ż

nicowy (wyzwalaj

ą

cy) popłynie do ziemi bezpo

ś

rednio przez ciało

człowieka podany wy

ż

ej

ś

rodek techniczny nie mo

ż

e by

ć

uznany za

ś

rodek ochrony

podstawowej.
Oznaczanie zacisków wył

ą

czników ró

ż

nicowo - pr

ą

dowych:

a) wył

ą

czniki FI jednofazowe

L1

L2

L3

N

I

I

I

Rc

FI

O

Rst

I =

U

Rc + Rst

o


Rc - rezystancja ciała człowieka

Rst - rezystancja w miejscu

background image


b) wył

ą

czniki FI trójfazowe

Ochrona dodatkowa - ochrona przed dotykiem
po

ś

rednim

5

Ochrona przez zastosowanie samoczynnego wył

ą

czenia zasilania

Samoczynne wył

ą

czenie zasilania jako

ś

rodek ochrony przeciwpora

ż

eniowej

dodatkowej ma na celu ograniczenie czasu przepływu pr

ą

du ra

ż

eniowego poprzez

dostatecznie szybkie i bez udziału człowieka wył

ą

czenie zasilania obwodu b

ą

d

ź

urz

ą

dzenia w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej i pojawienia si

ę

na

cz

ęś

ciach przewodz

ą

cych dost

ę

pnych niebezpiecznych napi

ęć

dotykowych o

warto

ś

ciach;

a) przekraczaj

ą

cych 50 V warto

ś

ci skutecznej pr

ą

du przemiennego,

b) przekraczaj

ą

cych 120 V pr

ą

du stałego,

c) przekraczaj

ą

cych inne mniejsze warto

ś

ci napi

ę

cia bezpiecznego U

L

w

przypadkach stwarzaj

ą

cych wi

ę

ksze zagro

ż

enie pora

ż

eniowe.

Czas wył

ą

czenia zasilania przez urz

ą

dzenia ochronne powinien by

ć

na tyle krótki by

pr

ą

d ra

ż

eniowy wywołany napi

ę

ciem dotykowym przepływaj

ą

cy przez ciało człowieka

nie spowodował gro

ź

nych skutków patofizjologicznych (by pora

ż

enie było niezbyt

ę

bokie).

Samoczynne wył

ą

czenie zasilania wymaga wi

ę

c:

a) stworzenie warunków dla przepływu pr

ą

du zwarciowego, czyli stworzenia drogi

powrotnej dla jego przepływu podczas uszkodzenia izolacji podstawowej,

b) zainstalowania urz

ą

dze

ń

ochronnych (nadmiarowo - pr

ą

dowych, ró

ż

nicowo -

pr

ą

dowych) dokonuj

ą

cych samoczynnego wył

ą

czenia zasilania w wyniku

przepływu

pr

ą

du

zwarciowego

wywołanego

uszkodzeniem

izolacji

podstawowej.


Realizacja powy

ż

szych warunków opiera

ć

si

ę

musi na wła

ś

ciwym doborze czasów

zadziałania urz

ą

dze

ń

ochronnych i przekrojów przewodów ochronnych w zale

ż

no

ś

ci

od warunków zwarciowych oraz typu układu sieciowego. Cz

ęś

ci przewodz

ą

ce

dost

ę

pne musz

ą

by

ć

poł

ą

czone z przewodem ochronnym, a cz

ęś

ci przewodz

ą

ce

5

Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

1995

zasilanie

odbiornik

1
2

1
2

N
N

zasilanie

odbiornik

3
4

lub

5
6

N
N

zasilanie

odbiornik

1
2

N
N

zasilanie

odbiornik

N
N
N

1
2
3

3
4
5

5
6
N

lub

background image

jednocze

ś

nie dost

ę

pne przył

ą

czone do tego samego rodzaju uziemienia

indywidualnie, grupowo lub zbiorowo.
W celu zmniejszenia ró

ż

nicy potencjałów mog

ą

cych wyst

ą

pi

ć

pomi

ę

dzy ró

ż

nymi

cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi ka

ż

dy obiekt budowlany musi by

ś

wyposa

ż

ony w główne

poł

ą

czenie wyrównawcze ł

ą

cz

ą

ce ze sob

ą

:

główn

ą

szyn

ę

lub zacisk uziemiaj

ą

cy,

przewód ochronny PE obwodu rozdzielczego,

metalowe

elementy

konstrukcyjne

budynku

(zbrojenia),

centralnego

ogrzewania, klimatyzacji,

metalowe rury urz

ą

dze

ń

zasilaj

ą

cych instalacje wewn

ę

trzne w wod

ę

zimn

ą

,

ciepł

ą

, centralnego ogrzewania, gazu,

metalowe pancerze i powłoki kabli elektroenergetycznych.

Elementy przewodz

ą

ce wprowadzane z zewn

ą

trz do obiektu budowlanego nale

ż

y

obj

ąć

poł

ą

czeniem wyrównawczym mo

ż

liwie najbli

ż

ej miejsca ich prowadzenia do

budynku.
Główne poł

ą

czenie wyrównawcze wykonywane jest głównie w najni

ż

szej kondygnacji

budynku.

Samoczynne wył

ą

czenie zasilania w układach sieciowych TN

Stworzenie drogi powrotnej dla przepływu pr

ą

du zwarciowego w układach TN

wykonuje si

ę

poprzez przył

ą

czenie wszystkich cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych do

uziemionego punktu zasilania (punktu neutralnego sieci) za po

ś

rednictwem

uziemionych przewodów ochronnych. Uziemienie przewodu ochronnego ma na celu
nadanie mu potencjału ziemi lub potencjału zbli

ż

onego do potencjału ziemi w

przypadku zwarcia.
Uziemianie przewodów ochronnych zostało opisane w punkcie 1.3.3. i 1.3.4.
Urz

ą

dzenia ochronne zapewniaj

ą

ce samoczynne wył

ą

czenie zasilania powinny by

ć

zainstalowane w instalacji zasilaj

ą

cej lub w urz

ą

dzeniu, przy czym ochron

ą

dodatkow

ą

powinno by

ć

obj

ę

te całe urz

ą

dzenie.

W przypadku zwarcia o pomijalnie małej impedancji pomi

ę

dzy przewodem fazowym

a cz

ęś

ci

ą

przewodz

ą

c

ą

dost

ę

pn

ą

lub przewodem ochronnym urz

ą

dzenia ochronne

powinny posiada

ć

tak

ą

charakterystyk

ę

czasowo - pr

ą

dow

ą

by spełniona była

zale

ż

no

ść

:

Z

s

I

a

U

o

6

gdzie:

Z

s

-impedancja p

ę

tli zwarciowej obejmuj

ą

ca:

ź

ródło zasilania, przewód roboczy

i ochronny pomi

ę

dzy

ź

ródłem zasilania a miejscem zwarcia; impedancj

ę

p

ę

tli zwarciowej wyra

ż

amy w omach [

]

I

a

- warto

ść

pr

ą

du

powoduj

ą

cego

samoczynne

wył

ą

czenie

zasilania

okre

ś

lonym czasie przez urz

ą

dzenia ochrone; pr

ą

d ten wyra

ż

amy w

amperach [A]

U

o

- warto

ść

napi

ę

cia znamionowego wzgl

ę

dem ziemi (nap. fazowe)

wyra

ż

onego w woltach [V]

6

PN 92/E-05009/41

background image

Rys. 3.4. Zwarcie mi

ę

dzy przewodem fazowym a przewodem ochronnym

Maksymalny czas wył

ą

czania w układach TN przedstawia tabela 3.2.

Tabela. 3.2.

7

U

o

[V]

Czas wył

ą

czenia [s]

U

L

≤≤≤≤

50 V~ U

L

≤≤≤≤

120 V =

U

l

≤≤≤≤

25 V ~ U

L

≤≤≤≤

60 V =

120
230
277
400
480
580

0,8
0,4
0,4
0,2
0,1
0,1

0,35
0,20
0,20
0,05
0,05
0,02

Czasy te dotycz

ą

wył

ą

czania obwodów odbiorczych oraz urz

ą

dze

ń

zainstalowanych

w tych obwodach bezpo

ś

rednio lub za po

ś

rednictwem gniazd wtyczkowych.

W obwodach odbiorczych dopuszcza si

ę

instalowanie urz

ą

dze

ń

odgromowych

dokonuj

ą

cych samoczynnego wył

ą

czenia w czasie dłu

ż

szym ni

ż

czasy okre

ś

lone w

tablicy, lecz nie przekraczaj

ą

cym 5 s pod warunkiem,

ż

e:

urz

ą

dzenia odbiorcze s

ą

zainstalowane na stałe, oraz

impedancja przewodu ochronnego mi

ę

dzy rozdzielni

ą

a miejscem przył

ą

czenia

przewodu ochronnego do głównej szyny uziemiaj

ą

cej:

Z

U

U

Z

L

O

S

8

w rozdzielnicy znajduj

ą

si

ę

poł

ą

czenia wyrównawcze identyczne z poł

ą

czeniami

głównymi.


Dłu

ż

sze czasy wył

ą

czenia, lecz nie dłu

ż

sze ni

ż

5 s, mog

ą

by

ć

równie

ż

przyj

ę

te w

obwodach rozdzielczych - wewn

ę

trznych liniach zasilaj

ą

cych.

W przypadku bezpo

ś

redniego zwarcia przewodu fazowego z ziemi

ą

(np. w liniach

napowietrznych) napi

ę

cie mi

ę

dzy przewodem ochronnym i przył

ą

czonymi do niego

cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi a ziemi

ą

nie mo

ż

e przekroczy

ć

warto

ś

ci

napi

ę

cia bezpiecznego U

L

. Warunek ten sprawdzamy według zale

ż

no

ś

ci:

R

R

U

U - U

B

E

L

O

L

9

7

PN 92/E-05009/41

8

PN 92/E-05009/41

L1

L2

L3

PE

N

Iz

Iz

Iz

Lini

ą

przerywan

ą

zaznaczono p

ę

tl

ę

zwarciow

ą

tj. obwód, w którym płynie

pr

ą

d zwarciowy I

Z

.

background image

gdzie:

R

B

- oznacza

wypadkow

ą

rezystancj

ę

wszystkich

równolegle

poł

ą

czonych uziomów w [

],

R

E

- oznacza najmniejsz

ą

rezystancj

ę

styku z ziemi

ą

cz

ęś

ci przewodz

ą

cych

obcych nie przył

ą

czonych do przewodu ochronnego, przez które mo

ż

e

nast

ą

pi

ć

zwarcie pomi

ę

dzy faz

ą

a ziemi

ą

.

Jako urz

ą

dzenia ochronne w sieci TN nale

ż

y stosowa

ć

:

a) urz

ą

dzenia

ochronne

nadmiarowo - pr

ą

dowe

(bezpieczniki,

wył

ą

czniki

instalacyjne, wył

ą

czniki zwarciowe),

b) urz

ą

dzenia ochronne ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe (wył

ą

czniki ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe FI),

przy czym przewód PEN nie mo

ż

e by

ć

stosowany po stronie odbioru.

Przykłady zastosowa

ń

samoczynnego wył

ą

czenia zasilania w sieciach TN:

L1

L2

L3

PEN

Rys. 3.5. Zastosowanie bezpieczników jako urz

ą

dze

ń

ochronnych w sieci TN-C

ąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania.

Rys. 3.6. Zastosowanie bezpieczników jako urz

ą

dze

ń

ochronnych w sieci TN-S

L1

L2

L3

PE

N

FI

FI

1
2

3
4

5
6

N
N

1
2

N
N

Rys. 3.7. Zastosowanie wył

ą

czników FI jako urz

ą

dze

ń

ochronnych w sieci TN-S

9

PN 92/E-05009/41

background image

L1

L2

L3

PE

N

1
2

3
4

5
6

N
N

FI


Rys. 3.8. Zastosowanie bezpieczników i wył

ą

czników FI jako urz

ą

dze

ń

ochronnych

w sieci TN-C-S

W

przypadku

niespełnienia

warunku

skuteczno

ś

ci

ochrony

za

pomoc

ą

samoczynnego wył

ą

czania zasilania:

Z

s

I

a

U

o

10

nale

ż

y:

wymieni

ć

urz

ą

dzenia ochronne o charakterystyce zale

ż

nej na urz

ą

dzenia o

działaniu bezzwłocznym (o charakterystyce niezale

ż

nej),

dokona

ć

wła

ś

ciwego doboru pr

ą

dów zadziałania urz

ą

dze

ń

ochronnych,

zwi

ę

kszy

ć

przekroje przewodów,

wymieni

ć

przewody z

ż

yłami aluminiowymi na przewody z

ż

yłami miedzianymi,

zmieni

ć

usytuowanie odbiorników tzn. odbiorniki o du

ż

ych mocach zainstalowa

ć

w pobli

ż

u

ź

ródeł zasilania,

zastosowa

ć

miejscowe poł

ą

czenia wyrównawcze,

zastosowa

ć

inny

ś

rodek ochrony dodatkowej.


Uwaga:

W przewodzie ochronnym nie wolno stosowa

ć

wkładek topikowych i ł

ą

czników -

nale

ż

y zapewni

ć

ci

ą

gło

ść

przewodów ochronnych.

Samoczynne wył

ą

czenie zasilania w układach sieciowych TT

Stworzenie drogi powrotnej dla przepływu pr

ą

du zwarciowego w układzie TT

wykonuje si

ę

poprzez poł

ą

czenie wszystkich cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych

chronionych przez to samo urz

ą

dzenie ochronne ze sob

ą

przewodami ochronnymi i

przył

ą

czenie do tego samego uziomu.

Urz

ą

dzenia ochronne nadmiarowo - pr

ą

dowe powinny zapewnia

ć

samoczynne

wył

ą

czenie zasilania w czasie:

a) nie dłu

ż

szym ni

ż

5 s w przypadku urz

ą

dze

ń

nadmiarowo - pr

ą

dowych o

charakterystyce czasowo - pr

ą

dowej zale

ż

nej,

a) bezzwłocznym (tj. wynikaj

ą

cym tylko z czasu działania) w przypadku urz

ą

dze

ń

o charakterystyce niezale

ż

nej.

10

PN 92/E-05009/41

background image

Warunkiem skutecznej ochrony jest spełnienie zale

ż

no

ś

ci:

R

A

I

a

U

L

11

gdzie:

R

A

- rezystancja uziomu i przewodu ochronnego ł

ą

cz

ą

cego uziom i cz

ęś

ci

przewodz

ą

ce dost

ę

pne, [

]

I

a

- pr

ą

d zapewniaj

ą

cy samoczynne wył

ą

czenie zasilania przez urz

ą

dzenia

ochronne, [A]

Powy

ż

sza zale

ż

no

ść

w wyra

ź

ny sposób pokazuje,

ż

e w przypadku pojawienia si

ę

na

cz

ęś

ciach przewodz

ą

cych dost

ę

pnych, niebezpiecznych napi

ęć

dotykowych powinny

zadziała

ć

urz

ą

dzenia ochronne - powoduj

ą

c wył

ą

czenie zasilania.

Napi

ę

cie dotykowe (mi

ę

dzy cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi a ziemi

ą

) jest w przybli

ż

eniu

równe spadkowi napi

ę

cia na rezystancji R

A

podczas przepływu pr

ą

du zwarciowego.

Je

ś

li jako urz

ą

dzenie ochronne w sieci TT zastosowany zostanie wył

ą

cznik FI to:

I

a

= I

n

w czasie t

0,2 s

W przypadku stosowania w obwodach rozdzielczych wył

ą

czników FI typu S

(działanie selektywne - zwłoczne) ze wzgl

ę

du na wybiórczo

ść

działania czas

zadziałania tzn. samoczynnego wył

ą

czenia zasilania mo

ż

e zosta

ć

wydłu

ż

ony do 1 s.

Rys. 3.9. Przykłady zastosowa

ń

samoczynnego wył

ą

czenia zasilania w sieci TT.

1.

L1

L2

L3

N

R

A1

R

A2

11

PN 92/E-05009/41

PEN

Izw

Izw

Izw

L1

L2

L3

R

background image

2.

FI

FI

1
2

3
4

5
6

N
N

1
2

N
N

L1

L2

L3

N

R

A1

R

A2



Jako urz

ą

dzenia ochronne w sieci TT mog

ą

by

ć

stosowane:

a) urz

ą

dzenia ochronne nadmiarowo - pr

ą

dowe

b) urz

ą

dzenia ochronne ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe

c) urz

ą

dzenia ochronne napi

ę

ciowe

W

przypadku

niespełnienia

warunku

skuteczno

ś

ci

ochrony

za

pomoc

ą

samoczynnego wył

ą

czenia zasilania:

R

A

I

a

U

L

nale

ż

y:

wymieni

ć

urz

ą

dzenia ochronne o charakterystyce zale

ż

nej na urz

ą

dzenia o

działaniu bezzwłocznym (o charakterystyce niezale

ż

nej),

dokona

ć

wła

ś

ciwego doboru pr

ą

dów zadziałania urz

ą

dze

ń

ochronnych,

zmniejszy

ć

rezystancj

ę

uziemienia,

zastosowa

ć

miejscowe poł

ą

czenia wyrównawcze,

zastosowa

ć

inny

ś

rodek ochrony dodatkowej.


Samoczynne wył

ą

czenie zasilania w układach sieciowych IT

Układy sieciowe charakteryzuj

ą

si

ę

bardzo małymi warto

ś

ciami pr

ą

du

zwarciowego doziemnego:

a) stan przed zwarciem

Ic

L1

= Ic

L2

= Ic

L3

= Uo

ϖ

C

L1

L2

L3

C

C

C

I

CL3

I

CL2

I

CL1

background image


Warto

ś

ci pr

ą

dów upływno

ś

ciowych zale

żą

od warto

ś

ci pojemno

ś

ci doziemnych linii, a

te zwi

ą

zane s

ą

z długo

ś

ci

ą

linii.


b) stan zwarcia doziemnego

Iz = 3Uo

ϖ

C

Pr

ą

d zwarcia doziemnego nie osi

ą

ga du

ż

ych warto

ś

ci.

Napi

ę

cia mi

ę

dzy fazami „zdrowymi” a ziemi

ą

zwi

ę

kszaj

ą

si

ę

3

razy.

Zbyt małe warto

ś

ci pr

ą

du zwarcia z ziemi

ą

sprawiaj

ą

,

ż

e warunek samoczynnego

wył

ą

czenia zasilania przy pojedynczym zwarciu z ziemi

ą

mo

ż

e by

ć

niezrealizowany.

Dlatego ochron

ę

dodatkow

ą

w sieciach IT nale

ż

y wykona

ć

poprzez:

a) uziemienie cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych oraz,

b) zapewnienie spadków napi

ęć

na rezystancjach uziemie

ń

w wyniku przepływu

pr

ą

du pojedynczego zwarcia z ziemi

ą

nie przekraczaj

ą

cych warto

ś

ci napi

ęć

bezpiecznych:

R

A

I

d

U

L

gdzie: R

A

- rezystancja uziemienia cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych, [

]

I

d

- pr

ą

d pojedynczego zwarcia z ziemi

ą

, [A]

L1

L2

L3

Id

R

A1

R

A2

Napi

ę

cie dotykowe nie mo

ż

e przekroczy

ć

warto

ś

ci napi

ę

cia bezpiecznego U

L

.

Ze wzgl

ę

du na wyst

ę

puj

ą

ce przepi

ę

cia, pojedyncze zwarcia z ziemi

ą

powinny by

ć

usuni

ę

te w krótkim czasie przez obsług

ę

. Bardzo korzystnym jest zastosowanie

urz

ą

dze

ń

do kontroli stanu izolacji wyposa

ż

onych w sygnalizatory: akustyczny i

optyczny.
Warunki do samoczynnego wył

ą

czenia zasilania w sieci IT wyst

ą

pi

ą

przy

podwójnym zwarciu z ziemi

ą

:

a) podwójne zwarcie z ziemi

ą

przy indywidualnym lub grupowym uziemieniu

cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych,

L1

L2

L3

C

C

Iz

I

ZCL3

I

ZCL2

3U

O

3U

O

background image

Warunkiem skutecznej ochrony jest:

I

a1

R

A1

U

L

i I

a2

R

A2

U

L

W tym wypadku obowi

ą

zuj

ą

zasady ochrony dodatkowej jak dla sieci TT.

b) podwójne zwarcie z ziemi

ą

przy zbiorowym uziemieniu cz

ęś

ci przewodz

ą

cych

dost

ę

pnych

Warunkiem skutecznej ochrony jest:

Z

3 U

2 I

S

O

a

12

gdzie:

Z

S

- impedancja p

ę

tli zwarcia obejmuj

ą

ca przewód fazowy i ochronny obwodu

c) podwójne zwarcie z ziemi

ą

przy zbiorowym uziemieniu cz

ęś

ci przewodz

ą

cych

dost

ę

pnych i zastosowanym przewodzie neutralnym,

12

PN 92/E-05009/41

L1

L2

L3

Iz

Iz

Iz

R

A1

R

A2

L1

L2

L3

Iz

Iz

Iz

PE

R

A

L1

L2

L3

PE

N

R

A

background image

Warunkiem skutecznej ochrony jest:

Z

U

2 I

S

O

a

13

gdzie:

Z

S

- impedancja p

ę

tli zwarcia obejmuj

ą

ca przewód neutralny i przewód ochronny

obwodu


Jako urz

ą

dzenia ochronne w sieci IT mog

ą

by

ć

stosowane:

a) urz

ą

dzenia ochronne nadmiarowo - pr

ą

dowe,

b) urz

ą

dzenia ochronne ró

ż

nicowo - pr

ą

dowe,

c) urz

ą

dzenia do stałej kontroli stanu izolacji.

Zastosowanie urz

ą

dze

ń

ż

nicowo - pr

ą

dowych mo

ż

e w niektórych przypadkach

zapewni

ć

samoczynne wył

ą

czenie zasilania przy pojedynczym zwarciu z ziemi

ą

.

Dopuszczalny czas samoczynnego wył

ą

czenia zasilania w układach sieciowych IT

przy podwójnym zwarciu z ziemi

ą

przedstawia tabela 3.3.

Tabela. 3.3.

14

Napi

ę

cie

znamionowe

Izolacji

U

o

/ U [V]

Czas wył

ą

czenia [s]

Czas wył

ą

czenia [s]

Układ IT bez

przewodu

neutralnego

Układ IT z

przewodem

neutralnym

Układ IT bez

przewodu

neutralnego

Układ IT z

przewodem

neutralnym

120 / 230

230 /400

400 / 690

580 / 1000

0,8
0,4
0,2
0,1

5,0
0,8
0,4
0,2

0,4
0,2

0,06
0,02

1,0
0,5
0,2

0,08

dla U

L

50 V~ U

L

120 V=

dla U

L

25 V~ U

L

60 V=

Dodatkowe (miejscowe) poł

ą

czenia wyrównawcze

Miejscowe poł

ą

czenia wyrównawcze nale

ż

y stosowa

ć

w układach sieciowych

TN, TT i IT w przypadkach gdy nie mo

ż

na spełni

ć

warunków samoczynnego

wył

ą

czenia zasilania. Poł

ą

czeniami wyrównawczymi nale

ż

y wówczas obj

ąć

cało

ść

instalacji, chc

ą

c nie dopu

ś

ci

ć

do powstania zbyt du

ż

ych warto

ś

ci napi

ęć

dotykowych

mi

ę

dzy cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi i obcymi.

Miejscowymi poł

ą

czeniami wyrównawczymi nale

ż

y obj

ąć

:

cz

ęś

ci przewodz

ą

ce jednocze

ś

nie dost

ę

pne urz

ą

dze

ń

stałych

cz

ęś

ci przewodz

ą

ce obce

przewody ochronne urz

ą

dze

ń

oraz gniazd wtyczkowych

główne metalowe zbrojenia konstrukcji

ż

elbetowych

Rezystancja

poł

ą

cze

ń

wyrównawczych

mi

ę

dzy

cz

ęś

ciami

przewodz

ą

cymi

jednocze

ś

nie dost

ę

pnymi i cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi obcymi musi spełnia

ć

warunek:

R

50

I

a

15

gdzie:

I

a

- oznacza pr

ą

d zadziałania urz

ą

dzenia ochronnego, dla wył

ą

czników FI - I

n

,

dla urz

ą

dze

ń

nadmiarowo - pr

ą

dowych pr

ą

d zadziałania w czasie t

5 s

13

PN 92/E-05009/41

14

PN 92/E-05009

15

PN 92/E-05009/41

background image

Ochrona przez zastosowanie nieuziemionych poł

ą

cze

ń

wyrównawczych

miejscowych

Celem tego

ś

rodka ochrony dodatkowej jest uniemo

ż

liwienie pojawienia si

ę

zbyt du

ż

ych ró

ż

nic potencjałów (niebezpiecznych napi

ęć

dotykowych) mi

ę

dzy

cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi i obcymi.

Ochrona przez zastosowanie nieuziemionych poł

ą

cze

ń

wyrównawczych realizowana

jest poprzez:

zainstalowanie

nieuziemionych

poł

ą

cze

ń

wyrównawczych

pomi

ę

dzy

nieuziemionymi cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi i obcymi,

zainstalowanie poł

ą

cze

ń

wyrównawczych wewn

ą

trz urz

ą

dzenia,

uniemo

ż

liwienie jednoczesnego dotyku cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych i

obcych znajduj

ą

cych si

ę

w obszarze obj

ę

tym nieuziemionymi poł

ą

czeniami

wyrównawczymi oraz w obszarze zewn

ę

trznym (rysunek 3.4.).

L1 L2 L3 N

L1 L2 L3 N

1.25 m

przewodząca
podłoga

izolacj
a

podłoże połączone
z ziemią

bariera

Rys. 3.10. Nieuziemione poł

ą

czenie wyrównawcze - cz

ęś

ci ciała człowieka znajduj

ą

si

ę

pod tym samym potencjałem.

W przypadku gdy system poł

ą

cze

ń

wyrównawczych b

ę

dzie miał poł

ą

czenie z ziemi

ą

poprzez cz

ęś

ci przewodz

ą

ce dost

ę

pne lub obce, to ochrona poprzez zastosowanie

nieuziemionych poł

ą

cze

ń

wyrównawczych b

ę

dzie nieskuteczna; nale

ż

y wówczas

zastosowa

ć

ochron

ę

przez samoczynne wył

ą

czenie zasilania.

Miejscowe nieuziemione poł

ą

czenia wyrównawcze stanowi

ą

samodzielny

ś

rodek

ochrony dodatkowej, ponadto wykorzystywane s

ą

w obwodach z separacj

ą

elektryczn

ą

, oraz w obwodach PELV.

Ochrona przez zastosowanie separacji elektrycznej

Celem separacji elektrycznej jest ograniczenie pr

ą

du ra

ż

eniowego do warto

ś

ci

nie powoduj

ą

cych gro

ź

nych skutków patofizjologicznych u człowieka w wyniku

uszkodzenia izolacji roboczej obwodu.
Separacj

ę

elektryczn

ą

mo

ż

na stosowa

ć

przy zasilaniu pojedynczego odbiornika oraz

grupy odbiorników pod warunkiem,

ż

e:

obwód odbiorczy zostanie galwanicznie oddzielony (odseparowany) od obwodu

zasilaj

ą

cego,

w obwodzie odbiorczym zostanie zastosowana izolacja podstawowa (lub

ś

rodek

równowa

ż

ny) izoluj

ą

ca cz

ęś

ci czynne obwodu od ziemi oraz od innych

obwodów.

Ł

ą

czna długo

ść

oprzewodowania obwodu separowanego nie powinna przekracza

ć

500 m a iloczyn napi

ę

cia znamionowego i ł

ą

cznej długo

ś

ci przewodowania nie

powinien by

ć

wi

ę

kszy od 100000 [V

m]. Napi

ę

cie obwodu separowanego nie mo

ż

e

przekracza

ć

500 V.

background image

Jako

ź

ródło zasilania obwodu separowanego nale

ż

y zastosowa

ć

transformator

separacyjny lub inne

ź

ródło zapewniaj

ą

ce równowa

ż

ny poziom bezpiecze

ń

stwa.

Ruchome i stałe

ź

ródła zasilania nale

ż

y dobiera

ć

i instalowa

ć

tak by spełniały

wymagania stawiane urz

ą

dzeniom II klasy ochronno

ś

ci to znaczy:

izolacja mi

ę

dzy obwodem wtórnym a pierwotnym powinna by

ć

izolacj

ą

podwójn

ą

lub wzmocnion

ą

,

sposób zainstalowania

ź

ródła nie mo

ż

e pogorszy

ć

jego izolacji.

Uwaga:

Szczegółowe informacje dotycz

ą

ce odbiorników II kl. ochronno

ś

ci zawarte s

ą

w

punkcie 3.2.9.

W czasie eksploatacji obwodu, w którym zastosowano separacj

ę

elektryczn

ą

nale

ż

y

zwraca

ć

uwag

ę

na dobry stan rezystancji izolacji przewodów i urz

ą

dze

ń

, ochron

ę

izolacji przed uszkodzeniem mechanicznym, cieplnym oraz przez reakcje chemiczne.
Oprzewodowanie obwodu separowanego zasadniczo powinno by

ć

niezale

ż

nym od

innych obwodów.
Dopuszczalne jest zastosowanie obwodów separowanych i innych w tym samym
oprzewodowaniu, pod warunkiem,

ż

e:

zostanie zastosowany przewód wielo

ż

yłowy bez płaszcza metalowego, lub

przewody izolowane w rurce izolacyjnej, kanałach i bruzdach,

napi

ę

cie znamionowe zastosowanych przewodów b

ę

dzie co najmniej równe

najwy

ż

szemu napi

ę

ciu roboczemu obwodów,

ka

ż

dy obwód zostanie wyposa

ż

ony w zabezpieczenie przet

ęż

eniowe.

Przy zastosowaniu jednego odbiornika w obwodzie separowanym, cz

ęś

ci

przewodz

ą

ce dost

ę

pne obwodu nie mog

ą

by

ć

poł

ą

czone a tak

ż

e nie mog

ą

si

ę

styka

ć

z przewodem ochronnym i cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi innych obwodów -

w przeciwnym wypadku ochrona przez zastosowanie separacji elektrycznej b

ę

dzie

nieskuteczna (w obwodzie separowanym mog

ą

pojawi

ć

si

ę

niebezpieczne napi

ę

cia

dotykowe).

L

N

PE

obwód
zasilający

obwód
separo-
wany

I

raż

odbiornik

I

raż

C

Tr. separacyjny

Rys. 3.11. Ochrona przez zastosowanie separacji elektrycznej. Pr

ą

d ra

ż

eniowy

zostanie ograniczony reaktancj

ą

pojemno

ś

ciow

ą

doziemn

ą

i nie osi

ą

gnie

niebezpiecznych warto

ś

ci.

Przy zastosowaniu wi

ę

kszej liczby odbiorników w obwodzie separowanym nale

ż

y

przestrzega

ć

nast

ę

puj

ą

cych zasad:

cz

ęś

ci przewodz

ą

ce dost

ę

pne obwodu nale

ż

y poł

ą

czy

ć

mi

ę

dzy sob

ą

nieuziemionym poł

ą

czeniem wyrównawczym,

cz

ęś

ci przewodz

ą

ce dost

ę

pne nie mog

ą

by

ć

poł

ą

czone z przewodami

ochronnymi lub cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi dost

ę

pnymi innych obwodów oraz

cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi obcymi,

background image

wszystkie gniazda wtyczkowe musz

ą

posiada

ć

styki ochronne przył

ą

czone do

systemu nieuziemionych poł

ą

cze

ń

wyrównawczych,

wszystkie przewody gi

ę

tkie (za wyj

ą

tkiem zasilaj

ą

cych odbiorniki III klasy

ochronno

ś

ci) musz

ą

posiada

ć

dodatkow

ą

ż

ę

do poł

ą

czenia wyrównawczego,

obwód separowany powinien by

ć

wyposa

ż

ony w zabezpieczenia wył

ą

czaj

ą

ce

zasilanie w przypadku podwójnego zwarcia z ziemi

ą

, w czasie jaki został

okre

ś

lony dla układów sieciowych TN.

L

N

PE

obwód
zasilający

nieuziemione

połączenie

wyrównawcze

odb. I kl.
ochronności

odb. II kl.
ochronności

Rys. 3.12. Zasada ochrony przez zastosowanie separacji elektrycznej przy zasilaniu
wi

ę

kszej liczby odbiorników.

Ochrona przez zastosowanie izolowania stanowiska

Zasadniczym celem ochrony dodatkowej polegaj

ą

cej na izolowaniu

stanowiska pracy jest niedopuszczenie do jednoczesnego dotkni

ę

cia cz

ęś

ci które

mog

ą

znajdowa

ć

si

ę

pod ró

ż

nymi potencjałami na skutek uszkodzenia izolacji

podstawowej obejmuj

ą

cej cz

ęś

ci czynne.

Ochron

ę

przez zastosowanie izolowanego stanowiska wykona

ć

nale

ż

y przez

zastosowanie izolacji

ś

cian i podłóg, w wyniku czego osi

ą

gamy nisk

ą

przewodno

ść

podło

ż

a (

ś

cian i podłóg). Osoba dotykaj

ą

ca cz

ęś

ci znajduj

ą

cych si

ę

pod ró

ż

nymi

potencjałami chroniona jest przed niebezpiecznymi pr

ą

dami ra

ż

eniowymi.

Izolowanie stanowiska nie mo

ż

e by

ć

stosowane w przestrzeniach mokrych, bardzo

wilgotnych z pyłami przewodz

ą

cymi oraz w miejscach, w których wyst

ę

puje

mechaniczne i chemiczne oddziaływanie na materiał izolacyjny

ś

cian i podłóg.

Rezystancja izolacji

ś

cian i podłóg w ka

ż

dym punkcie pomiarowym nie powinna

przekracza

ć

:

1) 50 k

- przy napi

ę

ciach znamionowych instalacji do 500 V i,

2) 100 k

- przy napi

ę

ciach znamionowych instalacji powy

ż

ej 500 V.

Przy braku izolacji

ś

cian i podłogi (wg rysunku 3.7.) pr

ą

d ra

ż

eniowy mo

ż

e osi

ą

ga

ć

warto

ść

:

I

raż

=

U

R

=

220 V

1000

= 0,22 A = 220 mA

o

c

16

Przy zastosowaniu izolacji

ś

cian i podłogi (wg rysunku 3.6.) pr

ą

d ra

ż

eniowy zostanie

zmniejszony do warto

ś

ci:

16

Pazdro K.:

Pomiaty elektroenergetyczne w zakładach przemysłowych. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1980

background image

(

)

I

=

U

R + R

=

220 V

1000 + 5000

= 0,0043 A = 4,3 mA

raż

o

c

iz

17

Z powy

ż

szego przykładu niezbicie wynika skuteczno

ść

omawianego

ś

rodka

ochrony dodatkowej.

L1

L2

L3

izolacja ściany

U

o

= 220 V

R

c

= 1000

I

raż

l > 2,5 m

l

2,5 m

izolacja podłogi
(Riz

min

= 50 k

)

ś

ciany i podłogi

(części przewodzą-
ce obce)

Rys. 3.13. Zasada stosowania izolacji

ś

cian i podłogi.

Je

ś

li w obr

ę

bie izolowanego stanowiska znajduj

ą

si

ę

inne przewodz

ą

ce cz

ęś

ci obce

(np. ruroci

ą

gi, konstrukcje metalowe) to nale

ż

y je skutecznie odizolowa

ć

lub

uniemo

ż

liwi

ć

ich dotkni

ę

cia.

Na izolowanym stanowisku nie wolno umieszcza

ć

przewodów ochronnych,

wprowadza

ć

cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych i obcych innych ni

ż

to wynika z

zastosowanego

ś

rodka ochrony.

Powy

ż

sza zasada ma na celu niedopuszczenie do przeniesienia si

ę

potencjału z

zewn

ą

trz na izolowane stanowisko.

W przypadku u

ż

ytkowania na izolowanym stanowisku wi

ę

kszej liczby odbiorników w

tym urz

ą

dze

ń

klasy 0 oprócz izolowania

ś

cian i podłóg nale

ż

y zastosowa

ć

co

najmniej jeden z poni

ż

szych

ś

rodków:

1) oddalenie od siebie cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych i cz

ęś

ci przewodz

ą

cych

obcych od cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych na odległo

ść

min. 2 m oraz min.

1,25 m poza stref

ę

zasi

ę

gu r

ę

ki,

2) umieszczenie barier mi

ę

dzy cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi obcymi a dost

ę

pnymi

uniemo

ż

liwiaj

ą

c równoczesne ich dotkni

ę

cie; bariery nie mog

ą

by

ć

poł

ą

czone z

ziemi

ą

ani te

ż

z cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi obcymi (najlepszym rozwi

ą

zaniem

jest zastosowanie barier wykonanych z materiałów izolacyjnych),

3) izolowanie cz

ęś

ci przewodz

ą

cych obcych przez zastosowanie izolacji

wytrzymuj

ą

cej napi

ę

cie probiercze co najmniej 2000 V i posiadaj

ą

cej

rezystancj

ę

nie mniejsz

ą

ni

ż

2 M

.




17

Pazdro K.:

Pomiaty elektroenergetyczne w zakładach przemysłowych. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1980

background image

Ochrona przez zastosowanie urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci lub o izolacji

równowa

ż

nej

Mianem urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci okre

ś

la si

ę

urz

ą

dzenia posiadaj

ą

ce

izolacj

ę

podwójn

ą

(podstawow

ą

i dodatkow

ą

) oraz urz

ą

dzenia posiadaj

ą

ce izolacj

ę

wzmocnion

ą

.

Izolacja wzmocniona stanowi izolacj

ę

robocz

ą

o parametrach mechanicznych i

izolacyjnych równowa

ż

nych izolacji podwójnej i jest stosowana w przypadkach gdy

nie mo

ż

na zastosowa

ć

izolacji podwójnej.

Urz

ą

dzenia II klasy ochronno

ś

ci w czasie produkcji poddawane s

ą

odpowiednim

próbom i badaniom, i oznaczane s

ą

symbolem:

18

Symbolem urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci oznaczane s

ą

tak

ż

e zespoły urz

ą

dze

ń

elektrycznych w pełni izolowanych wykonanych fabrycznie (np. rozdzielnice
skrzynkowe izolowane).
Urz

ą

dzeniami o izolacji równowa

ż

nej izolacji odbiorników II klasy ochronno

ś

ci

okre

ś

la si

ę

:

a) urz

ą

dzenia o izolacji podstawowej i wykonywan

ą

w czasie monta

ż

u instalacji

elektrycznej izolacj

ą

dodatkow

ą

; izolacja dodatkowa powinna zapewnia

ć

stopie

ń

ochrony co najmniej IP 2X i posiada

ć

parametry równowa

ż

ne izolacji

dodatkowej odbiorników II klasy ochronno

ś

ci,

b) urz

ą

dzenia o izolacji wzmocnionej wykonywanej w czasie monta

ż

u instalacji

elektrycznej i posiadaj

ą

cej parametry równowa

ż

ne izolacji wzmocnionej

odbiorników II klasy ochronno

ś

ci.

Ponad to izolacja dodatkowa i wzmocniona wykonywana w czasie monta

ż

u instalacji

powinna spełnia

ć

nast

ę

puj

ą

ce wymagania:

1) obudowa izolacyjna powinna zapewnia

ć

niezb

ę

dn

ą

wytrzymało

ść

mechaniczn

ą

(uderzenia, wstrz

ą

sy, wibracje), elektryczn

ą

i ciepln

ą

; wytrzymało

ść

ta musi by

ć

potwierdzona badaniami zgodnymi z norm

ą

dotycz

ą

c

ą

bada

ń

instalacji

elektrycznej przy odbiornikach,

2) przez obudow

ę

izolacyjn

ą

nie powinny by

ć

przeprowadzone cz

ęś

ci

przewodz

ą

ce umo

ż

liwiaj

ą

ce przenoszenie potencjału,

3)

ś

ruby wykonane z materiału izolacyjnego zastosowane do skr

ę

cania obudowy

lub przykr

ę

cania do niej cz

ęś

ci przewodz

ą

cych nie mog

ą

by

ć

zast

ą

pione

ś

rubami metalowymi,

4) pokrywy lub drzwi obudowy izolacyjnej powinny by

ć

otwierane z u

ż

yciem

narz

ę

dzi

5) je

ś

li wymagania okre

ś

lone w punkcie 4 nie zostały spełnione to wszystkie

cz

ęś

ci przewodz

ą

ce dost

ę

pne po otwarciu bez u

ż

ycia narz

ę

dzi pokryw lub

drzwi powinny znajdowa

ć

si

ę

za przegrod

ą

izolacyjn

ą

zapewniaj

ą

c

ą

ochron

ę

IP 2X lub lepsz

ą

i zdejmowan

ą

przy u

ż

yciu narz

ę

dzi,

6) na zewn

ą

trz i wewn

ą

trz obudowy urz

ą

dze

ń

o izolacji równowa

ż

nej, w

widocznym miejscu, nale

ż

y umie

ś

ci

ć

symbol informuj

ą

cy o nieprzył

ą

czeniu

przewodu ochronnego:

19

18

PN-92/E-05009/41

19

PN-92/E-05009/41

background image

Zasady konstrukcji odbiorników II klasy ochronno

ś

ci i o izolacji równowa

ż

nej:

odbiorniki (urz

ą

dzenia) z izolacj

ą

podwójn

ą

:

20

Z

1

2

Z

1

2

3

Z

1

2

3

Rys. 3.14.

Z - impedancja obwodu elektrycznego odbiornika (uzwojenie, rezystor, element
grzejny)
1 - izolacja podstawowa
2 - izolacja dodatkowa
3 - osłona metalowa

- odbiorniki z izolacj

ą

wzmocnion

ą

:

21

Z

1

Z

1

2

Rys. 3.15.

oznaczenia:
Z - impedancja obwodu elektrycznego odbiornika
1 - izolacja wzmocniona
2 - osłona metalowa




20

Wołkowiński K.: Instalacje elektroenergetyczne. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1972

21

Wołkowiński K.: Instalacje elektroenergetyczne. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1972

background image

odbiorniki z osłon

ą

izolacyjn

ą

:

22

Z

1

2

3

Rys. 3.16.

Ochrona przez zastosowanie urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci lub o izolacji

równowa

ż

nej ma na celu uniemo

ż

liwienie pojawienia si

ę

niebezpiecznych napi

ęć

dotykowych na cz

ęś

ciach przewodz

ą

cych dost

ę

pnych urz

ą

dze

ń

w razie uszkodzenia

izolacji podstawowej.
Jednoczesne uszkodzenie izolacji podstawowej i izolacji dodatkowej urz

ą

dzenia w

warunkach normalnej jego eksploatacji i u

ż

ytkowaniu zgodnie z przeznaczeniem jest

mało prawdopodobne, st

ą

d nawet zniszczenie izolacji podstawowej nie ma wpływu

na poziom bezpiecze

ń

stwa u

ż

ytkowników.

Cz

ęś

ci przewodz

ą

ce urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci lub izolacji równowa

ż

nej obj

ę

te

ochron

ą

dodatkow

ą

nie powinny by

ć

poł

ą

czone z przewodem neutralnym,

wyrównawczym oraz z ziemi

ą

.

Sposób instalowania urz

ą

dze

ń

II klasy ochronno

ś

ci w tym zamocowanie urz

ą

dzenia

oraz przył

ą

czenie przewodów nie mo

ż

e w

ż

aden sposób wpływa

ć

na poziom ochrony

wynikaj

ą

cy z tego rodzaju ochrony.

Ochrona przez zastosowanie II klasy ochronno

ś

ci znalazła zastosowanie w

odbiornikach przeznaczonych do trzymania w r

ę

ku (wiertarki, szlifierki), przeno

ś

nych

transformatorach separacyjnych oraz w odbiornikach stosowanych w gospodarstwie
domowym (maszynki do golenia, suszarki do włosów, odkurzacze,...).

Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpo

ś

rednim i po

ś

rednim -

ochrona przez zastosowanie bardzo niskich napi

ęć

bezpiecznych

Podstawowymi cechami tego

ś

rodka ochrony s

ą

: ograniczenie warto

ś

ci

napi

ę

cia w obwodzie odbiorczym do warto

ś

ci okre

ś

lonych jako napi

ę

cia bezpieczne

(I zakres napi

ęć

) oraz oddzielenie obwodów odbiorczych od zasilaj

ą

cych przez

zastosowanie separacji ochronnej mi

ę

dzy nimi.

Separacja mi

ę

dzy obwodami polega na zastosowaniu:

a) ochrony podstawowej (izolacji podstawowej) i ochrony dodatkowej (izolacji

dodatkowej lub ekranowania ochronnego) lub,

b)

ś

rodka równowa

ż

nego ochronie podstawowej dodatkowej (przez zastosowanie

izolacji wzmocnionej)

Równoczesn

ą

ochron

ę

podstawow

ą

i dodatkow

ą

zapewnia si

ę

przez zastosowanie

obwodów SELV (Safety Extra-Low Voltage) i PELV (Protection Extra-Low Voltage).

Ź

ródłem zasilania obwodów SELV i PELV s

ą

:

a) transformator ochronny (bezpiecze

ń

stwa) wykonany wg PN-88/E-08105,

b) przetwornica dwumaszynowa zapewniaj

ą

ca równowa

ż

ny transformatorowi

ochronnemu poziom izolacji,

c)

ź

ródła elektrochemiczne, np. baterie akumulatorów,

d) zespoły pr

ą

dotwórcze (pr

ą

dnica nap

ę

dzana silnikiem spalinowym),

22

Wołkowiński K.: Instalacje elektroenergetyczne. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1972

oznaczenia:
Z - impedancja obwodu elektrycznego
odbiornika
1 - izolacja podstawowa
2 - izolacja dodatkowa
3 - osłona metalowa

background image

e) urz

ą

dzenia elektroniczne ograniczaj

ą

ce napi

ę

cie na zaciskach wyj

ś

ciowych do

warto

ś

ci napi

ęć

bezpiecznych w przypadku uszkodze

ń

wewn

ę

trznych.

Ruchome

ź

ródła zasilania obwodów SELV i PELV powinny by

ć

urz

ą

dzeniami II klasy

ochronno

ś

ci.

Obwody odbiorcze zasilane bardzo niskimi napi

ę

ciami bezpiecznymi SELV i PELV

nale

ż

y wykonywa

ć

z uwzgl

ę

dnieniem nast

ę

puj

ą

cych zasad:

a) cz

ęś

ci czynne obwodów SELV i PELV powinny by

ć

oddzielone od obwodów

wy

ż

szego napi

ę

cia za pomoc

ą

separacji ochronnej zapewniaj

ą

cej oddzielenie

elektryczne równowa

ż

ne oddzieleniu obwodów w transformatorze ochronnym

b) oprzewodowanie obwodów powinno by

ć

wykonane jako oddzielne od innych

obwodów; mo

ż

liwe s

ą

odst

ę

pstwa od tej zasady, gdy:

przewody obwodów SELV i PELV zostan

ą

umieszczone w osłonie izolacyjnej

lub,

przewody obwodów SELV i PELV zostan

ą

oddzielone od innych przewodów

ekranem ochronnym lub,

przewody obwodów SELV i PELV prowadzone w przewodzie wielo

ż

yłowym

b

ę

d

ą

posiadały izolacj

ę

przystosowan

ą

do pracy przy najwy

ż

szym napi

ę

ciu

wyst

ę

puj

ą

cym w tym przewodzie.

c) gniazda wtykowe i wtyczki obwodów SELV i PELV nie b

ę

d

ą

skoordynowane z

gniazdami i wtyczkami innych obwodów a gniazda wtyczkowe nie b

ę

d

ą

posiada

ć

styków ochronnych.

Z powy

ż

szego opisu wynika,

ż

e skuteczno

ść

ochrony przeciwpora

ż

eniowej w wyniku

zastosowania obwodów SELV i PELV polega na zmniejszeniu warto

ś

ci napi

ęć

dotykowych do warto

ś

ci uwa

ż

anych za bezpieczne.

Zasady wykonywania obwodów SELV

Obwody bardzo niskiego napi

ę

cia bezpiecznego zwane tak

ż

e obwodami

nieuziemionymi nale

ż

y wykonywa

ć

tak, by cz

ęś

ci czynne i przewodz

ą

ce dost

ę

pne

nie były poł

ą

czone przewodami ochronnymi lub cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi

dost

ę

pnymi nale

żą

cymi do innych obwodów z cz

ęś

ciami przewodz

ą

cymi obcymi (na

których mo

ż

e pojawi

ć

si

ę

napi

ę

cia przekraczaj

ą

ce warto

ś

ci napi

ęć

bezpiecznych)

oraz z uziomami.

Przy warto

ś

ciach napi

ęć

nie przekraczaj

ą

cych:

25 V warto

ś

ci skutecznej pr

ą

du przemiennego lub,

60 V niet

ę

tni

ą

cego pr

ą

du stałego,

w obwodach SELV mo

ż

na nie stosowa

ć

ochrony podstawowej.

Przy warto

ś

ciach napi

ęć

wy

ż

szych od wy

ż

ej wymienionych w obwodach SELV

nale

ż

y wykona

ć

ochron

ę

podstawow

ą

polegaj

ą

c

ą

na:

a) zastosowaniu ogrodze

ń

lub obudów o stopniu ochrony IP2X lub wy

ż

szym,

b) zastosowaniu izolacji wytrzymuj

ą

cej napi

ę

cie probiercze o warto

ś

ci skutecznej

pr

ą

du przemiennego 500 V w ci

ą

gu 1 minuty.


Zasady wykonywania obwodów PELV

W obwodach bardzo niskiego napi

ę

cia ochronnego, w przeciwie

ń

stwie do obwodów

SELV, cz

ęś

ci czynne mog

ą

by

ć

uziemione a cz

ęś

ci przewodz

ą

ce dost

ę

pne

[poł

ą

czone z ziemi

ą

ś

wiadomie lub przypadkowo.

Ochron

ę

podstawow

ą

w tych obwodach nale

ż

y wykona

ć

przez zastosowanie:

a) ogrodze

ń

lub obudów o stopniu ochrony IP2X lub wy

ż

szym lub,

b) izolacji wytrzymuj

ą

cej napi

ę

cie probiercze o warto

ś

ci skutecznej pr

ą

du

przemiennego 500 V w ci

ą

gu 1 minuty.

Ochrony podstawowej mo

ż

na nie wykonywa

ć

gdy napi

ę

cie znamionowe obwodu

PELV nie przekracza:

background image

a) 25 V warto

ś

ci skutecznej pr

ą

du przemiennego lub 60 V pr

ą

du stałego

niet

ę

tni

ą

cego w pomieszczeniach suchych przy braku wielkopowierzchniowych

dotyków ciała ludzkiego,

b) 6 V warto

ś

ci skutecznej pr

ą

du przemiennego lub 15 V pr

ą

du stałego

niet

ę

tni

ą

cego w pomieszczeniach wilgotnych, ograniczaj

ą

cych mo

ż

liwo

ść

samo

uwolnienia si

ę

oraz o podło

ż

u przewodz

ą

cym .


Ochrona przez zastosowanie obwodów FELV

Obwodami FELV (Functional Extra-Low Voltage) nazywamy obwody, w których
zastosowane s

ą

ź

ródła zasilania o napi

ę

ciach znamionowych nie przekraczaj

ą

cych

napi

ęć

bezpiecznych ale nie spełnione s

ą

wszystkie wymagania dla obwodów SELV i

PELV.
Przypadek taki ma miejsce w obwodach sterowania i sygnalizacji, gdzie
transformatory, przeka

ź

niki i styczniki nie zapewniaj

ą

dostatecznej separacji

ochronnej mi

ę

dzy obwodami.

Ochron

ę

przeciwpora

ż

eniow

ą

dla obwodów FELV nale

ż

y wykona

ć

poprzez:

a) ochron

ę

podstawow

ą

i,

b) ochron

ę

dodatkow

ą

.

Ochron

ę

podstawow

ą

nale

ż

y zapewni

ć

przez:

ogrodzenia lub obudowy o stopniu ochrony co najmniej IP2X, trwale

zamocowane (demonta

ż

mo

ż

liwy przy u

ż

yciu narz

ę

dzi) lub,

izolacj

ę

równowa

ż

n

ą

izolacji obwodu zasilaj

ą

cego (pierwotnego) tzn.

wytrzymuj

ą

c

ą

prób

ę

napi

ę

ciow

ą

okre

ś

lon

ą

dla obwodu pierwotnego.

Ochron

ę

dodatkow

ą

nale

ż

y zapewni

ć

przez:

poł

ą

czenie cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych obwodu FELV z przewodem

ochronnym obwodu pierwotnego gdy zastosowano w nim ochron

ę

przez

samoczynne wył

ą

czenie zasilania (rysunek 3.8.)

L

N

PE

U

L

odbiornik

obwód FELV

obwód pierwotny

Rys. 3.17.

poł

ą

czenie cz

ęś

ci przewodz

ą

cych dost

ę

pnych urz

ą

dze

ń

obwodu FELV z

nieuziemionym miejscowym przewodem poł

ą

cze

ń

wyrównawczych obwodu

pierwotnego, gdy zastosowano w nim ochron

ę

, przez separacj

ę

elektryczn

ą

.

background image

L

N

Tr. separacyjny

system nieuziemionych
miejscowych połączeń
wyrównawczych

obwód pierwotny

obwód FELV

Rys. 3.18.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ochrona 9 id 329762 Nieznany
Informacja pod ochrona id 21351 Nieznany
ochrona2 id 330414 Nieznany
ochrona srodowiska 6 id 790960 Nieznany
Ochrona srodowiska PAwle id 329 Nieznany
ochrona srodowiska id 330182 Nieznany
korozja ochrona wirto id 248171 Nieznany
Ochrona teoria id 330276 Nieznany
Ochrona Cwiczenia 1 id 329791 Nieznany
ochrona srodowiska 5 id 790959 Nieznany
ochrona srodowiska 4 id 790958 Nieznany
ochrona srodowiska 3 id 790957 Nieznany
ochrona pdf id 791052 Nieznany
ochrona srodowiska 1 11 4 id 79 Nieznany
ochrona srodowiska 1 9 3 id 790 Nieznany
ochrona praw autorskich id 3300 Nieznany
ochrona srodowiska 2 id 329837 Nieznany
Ochrona wod id 330283 Nieznany
ochrona srodowiska2 4 id 790976 Nieznany

więcej podobnych podstron