Niemcy s¹ krajem nowatorskich po-
mys³ów. Centralne znacznie odgry-
waj¹ edukacja, nauka, badania nau-
kowe i rozwój. W Europie bez granic i
w œwiecie zglobalizowanych rynków
edukacja dostarcza œrodków umo¿li-
wiaj¹cych korzystanie z szans, które
stwarzaj¹ otwarte granice oraz œwia-
towe sieci wiedzy. Niemiecki system
oœwiaty i szkolnictwa wy¿szego pod-
dawany jest radykalnemu procesowi
odnowy. Widaæ ju¿ pierwsze rezulta-
ty: Niemcy to jeden z najpopularniej-
szych krajów wœród studentów zagra-
nicznych, miejsce czo³owych badañ
miêdzynarodowych oraz opracowañ
patentowych.

Edukacja,

nauka,

badania naukowe

7

106

Niemcy w œwietle faktów i liczb

Niemcy w œwietle faktów i liczb

107

7

Niemcy w œwietle faktów i liczb

109

Uczelnie niemieckie
W Niemczech na wy¿szych uczel-
niach studiuje obecnie 1,96 miliona
osób, w tym 937 tys. kobiet (48
proc.). £¹cznie istniej¹ 372 szko³y
wy¿sze, w tym 102 uniwersytety i
167 wy¿szych szkó³ zawodowych.
Niemcy – wraz z USA i Wielk¹ Bryta-
ni¹ – nale¿¹ do krajów, w których
najchêtniej studiuj¹ studenci zagra-
niczni.

Martin Spiewak

S³awê Niemiec jako oœrodka akademickiego oraz „kraju poe-
tów i myœlicieli“ ugruntowa³y takie nazwiska, jak Humboldt i
Einstein, Hegel i Planck. Ju¿ w okresie œredniowiecza do
nowo za³o¿onych wówczas uniwersytetów w Heidelbergu,
Kolonii i Greifswaldzie pielgrzymowali ¿acy z ca³ej Europy.
W czasach póŸniejszych, po zreformowaniu uniwersytetu
przez Wilhelma von Humboldta (1767–1835), uczelnie nie-
mieckie sta³y siê nawet idea³em dla ambitnego œwiata aka-
demickiego. Wed³ug koncepcji Humboldta uniwersytet by³
miejscem niezale¿nych poszukiwañ w dziedzinie poznania.
Tutaj badania naukowe i praca dydaktyczna mia³y stanowiæ
jednoœæ. Oznacza³o to, ¿e wyk³adowcami mogli byæ tylko
tacy profesorowie, którzy poznali swoj¹ dziedzinê przez
pryzmat w³asnych doœwiadczeñ badawczych. Równoczeœ-
nie zarówno profesorowie, jak i studenci, nieograniczeni
¿adn¹ cenzur¹ pañstwow¹, winni byli poœwiêcaæ siê jedy-
nie sprawom nauki.

Bez czasu spêdzonego w niemieckim laboratorium lub

na sali wyk³adowej trudno by³o w nauce do czegoœ dojœæ. Na
pocz¹tku XX wieku jedn¹ trzeci¹ wszystkich Nagród Nobla
otrzymali naukowcy niemieccy. Ich innowacje – teoria
wzglêdnoœci i rozszczepienie j¹dra atomu, odkrycie pr¹tka
gruŸlicy czy te¿ promieniowania rentgenowskiego – zmieni-
³y œwiat.

Stany Zjednoczone swoj¹ obecn¹ rolê kraju o najlep-

szym na œwiecie poziomie rozwoju nauki zawdziêczaj¹ tak¿e
badaczom niemieckim. Setki uczonych, w tym wielu ¯ydów,

108

Niemcy w œwietle faktów i liczb

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

W miêdzynarodowym

wspó³zawodnictwie o

najlepsze mózgi

Innowacyjne
badania: Niemcy w
dziedzinie wielu
przysz³oœciowych
technologii wytyczaj¹
kierunek rozwoju

¯ycie na uczelni:
liczba studentów i
studentek jest obec-
nie prawie równa

Niemcy w œwietle faktów i liczb

111

Ranking uniwersytetów:
Najstarszy: Uniwersytet im. Karola
Ruprechta w Heidelbergu (za³.1386)
Najwiêkszy: Uniwersytet Koloñski –
47 tys. studentów
Najbardziej atrakcyjny dla naukow-
ców zagranicznych: Uniwersytet w
Konstancji wg rankingu badañ nau-
kowych Fundacji Alexandra von
Humboldta
O najwiêkszej dzia³alnoœci nauko-
wo–badawczej: Uniwersytet Tech-
niczny w Monachium i Uniwersytet
im. Ludwika Maksymiliana w Mona-
chium wg rankingu Centrum Rozwo-
ju Uczelni
Najwiêkszy uniwersytet prywatny:
Uniwersytet Katolicki w Eichstätt-In-
golstadt licz¹cy 4800 studentów

Niemieckie Towarzystwo Badawcze
Deutsche Forschungsgemeinschaft
(DFG) jest centraln¹, samorz¹dn¹
organizacj¹, zajmuj¹c¹ siê sprawami
nauki. Wspiera ona przedsiêwziêcia
naukowo-badawcze, przekazuj¹c
œrodki przede wszystkim uczelniom
wy¿szym. Dodatkowo wspiera
wspó³pracê pomiêdzy naukowcami
oraz prowadzi dzia³alnoœæ doradcz¹
dla parlamentów i w³adz.

wych i pracy dydaktycznej w ramach coraz bardziej zaostrzaj¹-
cego siê wspó³zawodnictwa miêdzynarodowego i ponowne
uzyskanie czo³owej pozycji. Zmiana przepisów o szkolnictwie
wy¿szym daje uniwersytetom wiêksze mo¿liwoœci dzia³ania,
pensje profesorskie w wiêkszym stopniu uzale¿ni siê od wyni-
ków ich pracy. Znane uniwersytety próbuj¹ poprawiæ swój wi-
zerunek, a ró¿nego rodzaju rankingi jakoœci szkó³ wy¿szych oraz
ich popularnoœci zwiêkszaj¹ wspó³zawodnictwo.

Realizacji tego celu s³u¿y tak¿e tzw. inicjatywa dosko-

na³oœci, podjêta z myœl¹ o uniwersytetach niemieckich. Ponad
rok trwa³y dyskusje nad kszta³tem tego pomys³u, prowadzone
pomiêdzy instytucjami pañstwowymi a landowymi, ponosz¹-
cymi wspólnie odpowiedzialnoœæ za rozwój nauki i badañ
naukowych. Od czerwca 2005 roku wiadomo, ¿e uczelnie
przez piêæ lat otrzymaj¹ nieca³e dwa miliardy euro. Pieni¹dze
te przeznaczy siê na wspieranie szkó³ doktoranckich, kszta³-
c¹cych nowy narybek naukowców, wybijaj¹cych siê oœrod-
ków w okreœlonych dyscyplinach badañ (tzw. clusters of ex-
cellence) oraz rozwijanie profilu badawczego do dziesiêciu
wybranych elitarnych uniwersytetów.

G³ówna opdowiedzialnoœæ za stronê organizacyjn¹

„inicjatywy doskona³oœci“ spoczywa w rêkach najwa¿niejsze-
go finansisty badañ naukowych – Niemieckiego Towarzystwa Ba-

110

Niemcy w œwietle faktów i liczb

jak Albert Einstein, uciekaj¹c przed re¿imem hitle-

rowskim znalaz³o now¹ ojczyznê na amerykañskim

uniwersytecie lub w instytucie badawczym. Dla badañ

niemieckich ich emigracja by³a natomiast brzemienn¹ w

skutki strat¹, siêgaj¹c¹ a¿ czasów wspó³czesnych.

Reformy w imiê miêdzynarodowego wspó³zawodnictwa

Gdy przyjrzeæ siê uniwersytetom jako ca³oœci, oka¿e siê, ¿e
mimo ogólnie dobrej jakoœci pracy dydaktycznej nie udaje im
siê – tak jak dawniej – uplasowaæ w czo³ówce miêdzynarodo-
wej. Politycy i uczelnie trafnie oceniaj¹c ten stan rzeczy wpro-
wadzili szereg reform. Innowacje te s¹ na najlepszej drodze
do dokonania zasadniczych przeobra¿eñ w krajobrazie akade-
mickim w Niemczech. ¯adna inna dziedzina ¿ycia spo³eczne-
go nie podlega obecnie dzia³aniu tak du¿ych zmian, jak sys-
tem edukacji. Obejmuj¹ one przechodzenie na dwustopniowy
model studiów z mo¿liwoœci¹ uzyskania tytu³ów bachelor i mas-
ter, dopuszczenie pobierania czesnego za studia, wprowadze-
nie testów przyjêæ czy te¿ pojawienie siê prywatnych form
kszta³cenia akademickiego i intensyfikacjê partnerstwa strate-
gicznego szkó³ wy¿szych i instytucji pozauniwersyteckich.
Reformy te maj¹ na celu wzmocnienie pozycji badañ nauko-

Rodzaje ukoñczenia studiów/titu³y

bachelor

master

dyplom

magister

egzamin pañstwowy

doktorat

Bachelor i master

W praktyce czêsto jeszcze istniej¹

równolegle stare i nowe modele

studiów oraz mo¿liwoœci ich

ukoñczenia. W semestrze zimowym
2005/06 na uczelniach niemieckich

by³o 3800 kierunków, koñcz¹cych

siê nadaniem tytu³u bachelor i mas-

ter; do nowej struktury dostosowa-

no zatem dotychczas ok. jednej

trzeciej kierunków.

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

Studia w Niemczech – najwa¿niejsze fakty w œwietle liczb

1992 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

10,8%

8

14

10

12

6

16

18

20

14,0% 14,3%

15,0%

16,8% 17,1%

17,4%

18,4%

19,1% 18,8% 19,0%

Prawo, ekonomia, nauki spo³eczne

Quelle: S

tatis

tisches Bundesamt, OECD

Stand 2002

59894

Nauki in¿ynieryjne

59081

Jêzykoznawstwo i kulturoznawstwo

54946

Matematyka, nauki przyrodnicze

12396

Medycyna

Najpopularniejsze kierunki
Z 300 tys. osób rozpoczynaj¹cych studia w semestrze
zimowym 2004/2005 nieca³e 146 tys. to kobiety (49%)

Atrakcyjne dla przysz³ych elit miêdzynarodowych
Odsetek obcokrajowców rozpoczynaj¹cych studia w Niem-
czech wyraŸnie wzrós³ w ubieg³ych latach

Ulubiony oœrodek akademicki
Odsetek studentów zagranicznych potwierdza atrak-
cyjnoœæ Niemiec jako oœrodka uczelnianego

Tytu³y ukoñczenia studiów maj¹ coraz czêœciej miêdzynarodowy charakter
Wiêkszoœæ egzaminów koñcz¹cych studia to egzamin magisterski
lub dyplomowy, ale tytu³y bachelor i master zyskuj¹ coraz bardziej
na znaczeniu

Liczby nie odzwierciedlaj¹

jeszcze nowych kierunków koñ-

cz¹cych siê tytu³em bachelor i

master. W 2003 roku zdano

zaledwie 5500 takich egzami-

nów koñcowych, w nastêpnym

roku ju¿ 11500

dyplom
42%

tytu bachelor i master
5%

ukoñczenie wy¿szej

szko³y zawodowej

33%

doktoraty

10%

egzaminy nauczycielskie

10%

93079

USA

Wielka Brytania

Niemcy

Francja

Australia

Japonia

Rosja

Hiszpania

Belgia

W³ochy

1,7%

3,2%

2,0%

2,7%

4,1%

8,9%

10,5%

11,4%

12,1%

27,7%

„Zgodnie z tradycj¹

przysz³oœciowy“:

Uniwersytet im.

Karola Ruprechta w

Heidelbergu

+

Niemcy w œwietle faktów i liczb

113

i pulsuj¹ca ¿yciem – prawie w ka¿dym wiêkszym mieœcie nie-
mieckim znajduje siê szko³a wy¿sza. Sama tylko Nadrenia Pó³-
nocna-Westfalia posiada 15 uniwersytetów i 25 wy¿szych szkó³
zawodowych oraz 8 akademii sztuk piêknych. Wiele z nich za-
³o¿ono w latach 60. i 70. – czasach wielkiej ekspansji szkolnic-
twa wy¿szego. Wtedy liczba studentów zwiêkszy³a siê piêcio-
krotnie w ci¹gu dwóch dziesiêcioleci. Szczególnie szybko
wzros³a liczba studentek, które obecnie pod wzglêdem iloœci
prawie dogoni³y swoich uniwersyteckich kolegów.

Obecnie w Niemczech studiuj¹ dwa miliony m³odych

ludzi. Ponad dwie trzecie uczniów jednego rocznika rozpoczy-
na studia wy¿sze. Ale mimo tendencji zwy¿kowej w porówna-
niu z innymi krajami liczba ta znajduje siê poni¿ej przeciêtnej.
Z jednej strony przyczn¹ jest stosunkowo niski odsetek ucz-
niów, którzy koñcz¹ szko³ê z prawem do podjêcia nauki w szko-
³ach wy¿szych. Z drugiej strony nieca³a jedna trzecia maturzys-
tów wybiera kszta³cenie zawodowe w ramach sprawdzonego
systemu dwutorowego (patrz str. 119). W przypadku wielu za-
wodów – na przyk³ad rzemieœlniczo-technicznych lub pomoc-
niczych zawodów medycznych – system ten daje bowiem wy-
kszta³cenie, wymagaj¹ce w innych krajach odbycia studiów.

Tak¿e w przeciwieñstwie do innych krajów uniwersy-

tety prywatne odgrywaj¹ stosunkowo niewielk¹ rolê: 97 pro-
cent studentów studiuje na uczelniach publicznych. Uczelnie
te pracuj¹ pod kontrol¹ i kierownictwem pañstwa, oferuj¹
(jeszcze) bezp³atne wykszta³cenie akademickie i s¹ zasadni-
czo dostêpne dla ka¿dego, kto posiada prawo do podjêcia stu-
diów wy¿szych w formie matury (lub innego porównywalne-
go certyfikatu). Pocz¹wszy od lat 70. powsta³o kilka niezale¿-
nych, bezwyznaniowych uczelni, finansuj¹cych siê z op³at
czesnego oraz pieniêdzy darczyñców.

Uniwersytety techniczne i wy¿sze szko³y zawodowe

Podczas gdy uniwersytety klasyczne zobowi¹zane s¹ do upra-
wiania czystej nauki i oferuj¹ ca³y wachlarz przedmiotów od
archeologii po ekonomiê, uniwersytety techniczne (Techni-
sche Universität – TU) koncentruj¹ siê na kierunkach in¿ynie-

dawczego (DFG). D³ugofalowe skutki rokuje szczególnie czêœæ
inicjatywy, w ramach której nagradzane bêd¹ przedstawia-
ne przez uniwersytety projekty reform, zmierzaj¹ce do wybi-
cia siê w nadchodz¹cych latach na czo³o miêdzynarodowych
badañ naukowych. Minê³y zatem czasy, w których szkolnictwo
wy¿sze opiera³o siê w du¿ej mierze na egalitarnych zasadach,
a studia i dzia³alnoœæ dydaktyczna by³y w zasadzie równowa¿-
ne na ka¿dym uniwersytecie niemieckim.

System szkolnictwa wy¿szego

Po II wojnie œwiatowej ukszta³towa³ siê w Niemczech krajobraz
naukowy, który – poszerzony jeszcze raz w wyniku zjednocze-
nia w 1990 roku – jest tak bardzo urozmaicony, jak nigdy do-
t¹d. Osoby pragn¹ce dzisiaj rozpocz¹æ studia w Niemczech mo-
g¹ wybieraæ spoœród 372 uczelni, znajduj¹cych siê na terenie
ca³ego kraju. W wielkomiejskiej metropolii czy w otoczeniu
zieleni, stara i dostojna czy supernowoczesna, ma³a czy wielka

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

Odskocznia do udanej
kariery zawodowej: ukoñ-
czone studia wy¿sze

112

Niemcy w œwietle faktów i liczb

Uniwersytety prywatne
Obok niepañstwowych uczelni wy-
znaniowych poczynaj¹c od lat 70.
powsta³o tak¿e szereg uznawanych
przez pañstwo prywatnych szkó³
wy¿szych. Obecnie istnieje w Niem-
czech oko³o 100 – przewa¿nie ma-
³ych – uczelni finansowanych ze
œrodków prywatnych, w tym 15 uni-
wersytetów, jak European Business
School w Oestrich–Winkel oraz Uni-
wersytet Prywatny Witten/Herde-
cke, oraz 16 uczelni teologicznych.

System oœwiaty

W Niemczech wszystkie dzieci ob-
jête s¹ obowi¹zkiem uczêszczania
do szko³y przez dziewiêæ lat. W po-
szczególnych 16 krajach zwi¹zko-
wych przepisy dotycz¹ce szkolnic-

twa s¹ ró¿ne. Z regu³y dzieci od 6. roku ¿ycia przez
cztery lata uczêszczaj¹ do szko³y podstawowej. Po jej
ukoñczeniu przechodz¹ do jednej ze szkó³ œrednich:
szko³y g³ównej, szko³y realnej lub gimnazjum. Szko³y te
ró¿ni¹ siê od siebie zakresem wymagañ stawianych
uczniom oraz znaczeniem, jakie przypisuje siê prakty-
ce i teorii. Oprócz tego istnieje szko³a zintegrowana, w
której uczniowie ucz¹ siê równolegle we wszystkich
grupach osi¹gniêæ. W szkole tej istnieje du¿a mo¿li-
woœæ zmiany ró¿nych grup (form szko³y). Szko³a g³ów-
na obejmuje klasy 5-9 w ramach nauczania obowi¹zko-
wego, klasa 10. jest fakultatywna. Do ukierunkowa-
nych praktycznie szkó³ g³ównych uczêszcza 1,1miliona

uczniów. Szko³a realna, do której uczêszcza 1,4 miliona
dzieci, znajduje siê pomiêdzy szko³¹ g³ówn¹ a gimna-
zjum. Obejmuje ona od 5. do10. klasy i koñczy siê œwia-
dectwem szko³y œredniej („Mittlere Reife”). Gimnazjum
daje obecnie 2,4 miliona uczniów pog³êbione wykszta³-
cenie ogólne. W zale¿noœci od kraju zwi¹zkowego koñ-
czy siê po 12 lub 13 latach uczêszczania do szko³y
œwiadectwem dojrza³oœci, upowa¿niaj¹cym do podjêcia
studiów wy¿szych. W wiêkszoœci szkó³ lekcje trwaj¹ pó³
dnia i koñcz¹ siê ko³o po³udnia. Zarówno pañstwo, jak i
kraje zwi¹zkowe wspieraj¹ jednak tworzenie szkó³ ca³o-
dziennych. W roku 2006 na terenie ca³ych Niemiec ma
ich byæ 5 tysiêcy. Tym samym bêd¹ stanowiæ 12 proc.
szkó³ ogólnokszta³c¹cych. Nauka w szko³ach publicz-
nych jest bezp³atna. Za system oœwiaty, koordynowany
przez Konferencje Ministrów Oœwiaty, odpowiadaj¹ w
du¿ej mierze kraje zwi¹zkowe.

Dzia³alnoœæ badawcza na uczelniach

Niemieckie uniwersytety, w oparciu

o zasadê „jednoœci dzia³alnoœci

naukowo-badawczej i pracy dydak-

tycznej”, s¹ nie tylko miejscem

nauczania studentów, ale tak¿e

miejscem prowadzenia najlepszych

badañ naukowych. Warunkiem

tego jest intensywna wspó³praca

naukowców i placówek naukowo-

badawczych w kraju i za granic¹.

Uniwersytety otrzymuj¹ œrodki

z bud¿etu pañstwa, od fundacji lub

za zlecenia badawcze ze Ÿróde³

trzecich.

1900

Edukacja, nauka, badania naukowe

XIX wiek

XX wiek

1760

1780

1800

1820

1840

1860

1880

1900

1920

1940

7

FAKTY W PIGU£CE

Wynalazki i innowacje

Kraj pomys³ów: od roweru a¿ po
format MP3 — niemieccy wynalazcy i wynalazki
odciskaj¹ piêtno na wspó³czesnym œwiecie. Innowacje
„made in Germany“ w skrócie

1796
Homeopatia
Pomys³, by podobne leczyæ podobnym,
doprowadzi³ Samuela Hahnemanna
(1755–1843) do sformu³owania zasady
homeopatii. Dotychczas tê ³agodn¹ me-
todê leczenia stosowa³o ju¿ 40 procent
Niemców

1854
¯arówka
Heinrich Göbel (1818–1893), zegar-
mistrz, wyprzedza³ swój czas. Kiedy
bowiem w roku 1854 doprowadzi³ w
pró¿ni w³ókna bambusa do ¿arzenia,
nie by³o jeszcze sieci elektrycznej.
Dzisiaj sprzedaje siê w Niemczech
rocznie 350 milionów ¿arówek

1905
Teoria wzglêdnoœci
Nie opracowa³ ¿adnego produktu i nie wyna-
laz³ ¿adnej metody, ale za to wykreowa³ nowe
wyobra¿enie o czasie i przestrzeni. Albert
Einstein (1879–1955), który w 1933 roku wy-
emigrowa³ z Niemiec, by³ pierwsz¹ gwiazd¹
nauki. Stworzony przez niego wzór: E=mc

2

1876
Lodówka
25 marca 1876 roku Carl von
Linde (1842–1934) otrzyma³
patent na pierwsz¹ lodówkê, w
której czynnikiem ch³odz¹cym
by³ amoniak. W 1993 roku nie-
miecka firma Foron wypuszcza
na rynek pierwsz¹ lodówkê
„Greenfreeze“, w której nie u¿y-
to freonów

1876
Silnik Otto
Zasysanie, sprê¿anie, zap³on, suw pra-
cy, wydech: Nikolaus August Otto
(1832–1891) zapisa³ siê na kartach
historii techniki jako wynalazca zasady
silnika czterosuwowego, przyspieszaj¹c
proces motoryzacji

1930/1931
Telewizja
W wigilijny wieczór 1930 roku
Manfredowi von Ardenne
(1907–1997) uda³o siê przepro-
wadziæ pierwsz¹ elektroniczn¹
transmisjê telewizyjn¹. Obecnie
w 95 procentach niemieckich
gospodarstw domowych znajduj¹
siê odbiorniki telewizyjne. Prze-
ciêtny czas ogl¹dania telewizji
wynosi 210 minut dziennie

XVIII wiek

1817
Rower
Zasada poruszania siê na dwóch kó³-
kach oczarowa³a szczególnie Karla
von Draisa (1785–1851).Dwuko³owa
maszyna ruchoma odnios³a na ca³ym
œwiecie sukces

1891
Lot œlizgowy
Otto Lilienthal (1848–1896) zreali-
zowa³ marzenie ludzkoœci, kiedy w
1891 roku uda³o siê mu odbyæ lot
œlizgowy na odleg³oœæ 25 metrów.
Dzisiaj szybuje w Niemczech 7850
samolotów bezsilnikowych

1897
Aspiryna
10 sierpnia 1897 roku che-
mik Felix Hoffmann
(1868–1946) otrzyma³ w
wyniku syntezy bia³y pro-
szek: kwas acetylosalicylo-
wy – jak siê mia³o okazaæ
„cudowny œrodek“

1885
Automobil
Dziêki nim ludzie stali siê
mobilni: Carl Benz (1844–
1929) i Gottlieb Daimler
(1834–1900). Dzisiaj w
Niemczech dopuszczonych
jest do ruchu drogowego po-
nad 45 milionów samocho-
dów osobowych

1861
Telefon
Wynalazek Philippa Reisa
(1834–1874) zapocz¹tkowa³
erê rewolucyjnej technologii
komunikacji. Nauczycielowi
matematyki jako pierwszemu
uda³o siê przekszta³ciæ
dŸwiêki i s³owa w pr¹d elekt-
ryczny i odtworzyæ w innym
miejscu w postaci dŸwiêku

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

FAKTY W PIGU£CE

XX wiek

XXI wiek

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

1986
Skaningowy mikroskop
tunelowy
Umo¿liwia obserwacjê naj-
mniejszych elementów mate-
rii: atomów. Niemiec Gerd Bin-
nig i Szwajcar Heinrich Rohrer
otrzymali w 1986 roku Nagro-
dê Nobla w dziedzinie fizyki za
ten decyduj¹cy krok w œwiat
nanotechnologii

1995
MP3
Dla milionów dzieci od-
twarzacze MP3 to najlep-
sza rzecz pod s³oñcem.
Metodê kompresji dŸwiê-
ków opracowa³ zespó³ In-
stytutu im. Fraunhofera
pod kierownictwem
Karlheinza Brandenburga

2005
Airbus A 380
Najwiêkszy odrzutowiec linio-
wy œwiata – airbus A 380 to
europejska historia sukcesu z
udzia³em niemieckiej techniki.
Wiosn¹ 2005 roku gigant
przestworzy odby³ swój dzie-
wiczy lot

2006
Neutralne dla klimatu
mistrzostwa œwiata
To tak¿e jedna z innowacji: Mis-
trzostwa Œwiata w Pi³ce No¿nej
2006 w Niemczech to pierwsza
wielka impreza sportowa, która
dziêki wykorzystaniu nowoczes-
nych metod in¿ynierii œrodowiska
bêdzie obojêtna dla klimatu

2002
Windy bliŸniacze
Czy dwie windy mog¹ niezale¿nie
od siebie poruszaæ siê w jednym
szybie? Umo¿liwia to supernowo-
czesna technika sterowania firmy
Thyssen Krupp. BliŸniacze windy
otwieraj¹ nowe aspekty planowa-
nia budynków

1939
Silnik odrzutowy
Ju¿ bêd¹c studentem Hans
von Ohain (1911–1998) po-
szukiwa³ nowych rozwi¹zañ
dla silnika do samolotów. Je-
go wizja polega³a na tym, by
si³y napêdowej dostarcza³o
„pchniêcie”. W 1939 roku z
Rostoku wystartowa³ pier-
wszy samolot odrzutowy

Innowacje „made in Germany“

1994
Samochód z ogniwem paliwowym
Ju¿ w 1838 roku Christian Friedrich Schönbein
(1799–1868) opracowa³ zasadê funkcjonowania
ogniwa paliwowego. Ale dopiero w 1994 roku
DaimlerChrysler wykorzysta³ jego potencja³ w
pierwszym na œwiecie samochodzie napêdza-
nym ogniwem paliwowym

1969
Karta chipowa
Swoim patentem
DE 19 4577 C3 Jürgen Dethloff
(1924–2002) i Helmut Gröttrup
(1916–1981) otworzyli wrota
dla rozwoju spo³eczeñstwa infor-
macyjnego. Wynaleziona przez
nich karta chipowa jest w posta-
ci karty czekowej, telefonicznej
lub karty pacjenta sta³ym ele-
mentem ¿ycia codziennego

1957
Ko³ek rozporowy
Prosty i genialny. Inaczej
nie da siê opisaæ tego
wynalazku – ko³ka rozporo-
wego z tworzywa sztuczne-
go. Dla Artura Fischera –
„mistrza patentowego“ –
patent na ko³ek jest jedy-
nie jednym z ponad 5 ty-
siêcy patentów, które
otrzyma³ w ci¹gu swojej
d³ugiej dzia³alnoœci jako
przedsiêbiorca

1979
Kolej magnetyczna
Pierwsza kolej magnetyczna jeŸdzi-
³a w Hamburgu. Dzisiaj niemiecki
Transrapid pêdzi z szybkoœci¹ 430
kilometrów na godzinê z lotniska do
centrum Szanghaju. Na genialny po-
mys³ budowy poci¹gu magnetycz-
nego wpad³ in¿ynier Hermann Kem-
per (1892–1977) ju¿ w 1933 roku

1963
Skaner
Wynalazca poprzednika faksu Rudolf Hell
(1901–2002) ju¿ w latach 20. wpad³ na pomys³
rozk³adania tekstów i obrazów na punkty i linie.
Wynaleziony przez niego aparat Hellschreiber
transmitowa³ po raz pierwszy tekst i obraz na du¿e
odleg³oœci. W 1963 roku wynalaz³ pierwszy skaner
rozk³adaj¹cy barwne orygina³y

1941
Komputer
Niechêæ do rozwi¹zywania
zadañ matematycznych spo-
wodowa³a, ¿e Konrad Zuse
(1910–1995) wynalaz³ pier-
wsz¹ binarn¹ maszynê licz¹-
c¹ – Z3. Pierwszy komputer
rozwi¹zywa³ cztery podsta-
wowe dzia³ania arytmetyczne
w ci¹gu trzech sekund. By³ to
pocz¹tek ery cyfrowej. Obec-
nie sprzedaje siê 150 milio-
nów komputerów osobistych
rocznie, w samych Niem-
czech – siedem milionów

1976
Monitor ciek³okrystaliczny
Przysz³oœæ monitorów to
urz¹dzenia du¿e i p³askie –
dziêki nowoczesnym ciek-
³ym kryszta³om. Pierwsze
zaoferowa³a na sprzeda¿
darmsztadzka firma Merck
w 1904, prze³om nast¹pi³
w 1976 roku dziêki substan-
cjom o lepszych optycz-
nych i chemicznych ce-
chach wyœwietlania obrazu

DAAD, Niemiecka Centrala
Wymiany Akademickiej
Niemiecka Centrala Wymiany Aka-
demickiej (DAAD) jest wspóln¹ in-
stytucj¹ uczelni niemieckich. Jej za-
danie polega na rozwijaniu kontak-
tów miêdzyuczelnianych z zagranic¹
przede wszystkim poprzez wymianê
studentów i naukowców. Jej progra-
my s¹ z regu³y dostêpne dla wszyst-
kich kierunków oraz wszystkich kra-
jów. W równym stopniu mog¹ z nich
korzystaæ cudzoziemcy i Niemcy.
DAAD posiada na ca³ym œwiecie sieæ
biur, lektorów i zwi¹zków by³ych sty-
pendystów i prowadzi na miejscu
dzia³alnoœæ informacyjno-doradcz¹.

z Europy Wschodniej i Azji. Niemcy s¹ po USA i Wielkiej Bry-
tanii najwa¿niejszym krajem, do którego na studia przyje¿-
d¿aj¹ cudzoziemcy.

Ten sukces w zakresie internacjonalizacji niemieckich

szkó³ wy¿szych nale¿y zawdziêczaæ wspólnym staraniom uni-
wersytetów i polityki. W tym celu kilka lat temu wspólnie z aka-
demickimi organizacjami rozpoczêto za granic¹ kampaniê na
rzecz poprawy wizerunku uczelni niemieckich. Ró¿ne uczelnie
uczestniczy³y ponadto, korzystaj¹c z pañstwowej pomocy, w
zak³adaniu uczelni partnerskich za granic¹, miêdzy innymi w
Singapurze (Monachijski Uniwersytet Techniczny), w Kairze
(uniwersytety z Ulm i ze Stuttgartu) oraz w Seulu (Wy¿sza
Szko³a Muzyczna z Weimaru). Za realizacjê takich inicjatyw
zagranicznych odpowiedzialna jest z regu³y Niemiecka Cen-
trala Wymiany Akademickiej DAAD, wspieraj¹ca wymianê stu-
diuj¹cych i naukowców z krajami na ca³ym œwiecie. Centrala
ta posiada biura, lektorów i zwi¹zki by³ych stypendystów w
ponad stu krajach. DAAD uczestniczy³a równie¿ w tworzeniu

118

Niemcy w œwietle faktów i liczb

ryjnych i przyrodniczych. Uniwersytety te, ciesz¹ce siê s³aw¹
kuŸni niemieckiej sztuki in¿ynieryjnej, s¹ szczególnie popu-
larne wœród studentów zagranicznych.

Pod koniec lat 60. powsta³ ponadto w³aœciwy dla Nie-

miec typ uczelni – wy¿sza szko³a zawodowa (Fachhochschu-
le – FH), która znalaz³a wielu naœladowców tak¿e za granic¹.
Ponad jedna czwarta wszystkich studentów uczy siê obecnie
w takich szko³ach, a w niektórych krajach zwi¹zkowych – w
tak zwanych akademiach zawodowych (Berufsakademie),
prowadz¹cych bardzo intensywn¹ wspó³pracê z przedsiêbior-
stwami. Do wy¿szych szkó³ zawodowych studentów przyci¹-
ga przede wszystkim szybka mo¿liwoœæ zdobycia zawodu –
studia z regu³y trwaj¹ tutaj trzy lata – oraz ich praktyczne
ukierunkowanie. Napiêty tok studiów oraz egzaminy w trak-
cie studiów umo¿liwiaj¹ skrócenie przeciêtnego czasu studio-
wania. Nie oznacza to jednak¿e rezygnacji z naukowoœci. Tak-
¿e w 170 wy¿szych szko³ach zawodowych prowadzi siê bada-
nia naukowe, ale w du¿ym stopniu o charakterze stosowanym
i w bliskim kontakcie z przemys³em.

Studenci zagraniczni

Niemcy s¹ atrakcyjnym oœrodkiem akademickim dla m³odych
ludzi z ca³ego œwiata. Na niemieckich uczelniach studiuje 246
tys. cudzoziemców, o 70 proc. wiêcej ni¿ w 1995 roku. Obec-
nie ponad co dziesi¹ty student pochodzi z zagranicy, g³ównie

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

Wilhelm von Humboldt:

utworzony przez niego w

Niemczech uniwersytet

by³ miejscem niezale¿-

nych poszukiwañ w dzie-

dzinie poznania

Dwutorowy system kszta³cenia zawodowego

Czymœ niespotykanym na skalê
miêdzynarodow¹ jest dwutorowy
system kszta³cenia zawodowego.
W ramach tego systemu przewa-
¿aj¹ca czêœæ m³odzie¿y, oko³o 60

procent, uczy siê po skoñczeniu szko³y jednego z 350
pañstwowo uznawanych zawodów. Taki pocz¹tek ¿ycia
zawodowego ró¿ni siê od czysto szkolnego kszta³cenia
zawodowego, praktykowanego w wielu pañstwach. Trzy
lub cztery dni w tygodniu ma miejsce nauka praktyczna
w zak³adzie pracy; w jeden lub dwa dni w tygodniu od-
bywa siê teoretyczne kszta³cenie zawodowe w szkole
zawodowej. Kszta³cenie trwa od dwóch do trzech i pó³
lat. Po³¹czenie teorii z praktyk¹ gwarantuje wysokie
kwalifikacje rzemieœlników i robotników wykwalifikowa-
nych. Kszta³cenie zawodowe otwiera ponadto drogê do
kariery, która poprzez dokszta³canie prowadzi do dyplo-
mu mistrza. Ze wzglêdu na dwutorowy system kszta³ce-

nia zawodowego odsetek m³odzie¿y bez zawodu lub
miejsca nauki zawodu utrzymuje siê w Niemczech na
stosunkowo niskim poziomie. W grupie wiekowej 15-19
lat wynosi on zaledwie 1,8 procent. Kszta³cenie to fi-
nansowane jest przez zak³ady pracy, które p³ac¹ ucz-
niom zawodu wynagrodzenie, oraz przez pañstwo, które
ponosi koszty szko³y zawodowej. Obecnie zawodowym
kszta³ceniem m³odzie¿y zajmuj¹ siê 643 tys. zak³adów
pracy, tzw. s³u¿by publiczne oraz przedstawiciele wol-
nych zawodów. 80 procent miejsc nauki zawodu udos-
têpniaj¹ przedsiêbiorstwa ma³ej i œredniej wielkoœci.

Kto kszta³ci zawodowo?

Quelle: S

tatis

tisches Bundesamt 2003

Internacjonalizacja

Obecnie na niemieckich uczelniach

przebywa 246 tys. studentów zagra-

nicznych, z których prawie co czwar-

ty ju¿ w Niemczech uzyska³ prawo

do podjêcia studiów wy¿szych. Ale i

za granic¹ studiuje 62 tys. Niem-

ców. Do najpopularniejszych krajów

nale¿¹ Wielka Brytania, USA, Szwaj-

caria, Francja i Austria.

Niemcy w œwietle faktów i liczb

119

pozosta³e

zawody 5,9 %

rzemios³o

31,8 %

przemys³

i handel

53 %

wolne zawody

9,2 %

kilkuset kierunków z obcym jêzykiem wyk³adowym (czêsto
angielskim) na niemieckich uczelniach.

Ponadto coraz wiêcej wydzia³ów zmienia tok studiów

na studia koñcz¹ce siê nadaniem stopnia bachelor i master.
Jak przewiduje „Deklaracja Boloñska“ podpisana przez pañstwa
europejskie, do roku 2010 wszystkie szko³y wy¿sze przejm¹
now¹ strukturê studiów. Ma ona nie tylko u³atwiæ wymianê
studentów na kontynencie europejskim, ale jednoczeœnie zwiêk-
szyæ zainteresowanie Europ¹ wœród studentów zza oceanu.

Ju¿ dawno przyjête zwyczaje w akademiach sztuk

piêknych i konserwatoriach maj¹ w przysz³oœci byæ praktyko-
wane tak¿e na innych uniwersytetach. Do niedawna tylko
niewielka czêœæ wydzia³ów wybiera³a sobie sama studentów.
Na niektórych kierunkach, takich jak medycyna czy psycho-
logia, na których obowi¹zuje ograniczenie liczby przyjmowanych
studentów, miejsca na uczelniach przydzielane s¹ centralnie.
Obecnie coraz wiêcej szkó³ wy¿szych przystêpuje do egzami-
nowania kandydatów na studia za pomoc¹ testów kwalifika-
cyjnych lub rozmów oraz wybierania studentów.

W styczniu 2005 roku orzeczenie Federalnego Trybu-

na³u Konstytucyjnego obali³o kolejne tabu: zwolnienie od op³at
za studia. Dotychczas na wy¿sze wykszta³cenie ³o¿y w Niem-
czech (prawie) wy³¹cznie pañstwo. Zarówno profesorowie,

Niemcy w œwietle faktów i liczb

121

Ograniczenie liczby przyjmowanych
studentów
Ze wzglêdu na olbrzymie zaintereso-
wanie niektórymi kierunkami
studiów, wprowadzono na nich w
ca³ych Niemczech ograniczenia w
przyjmowaniu studentów – tzw.
numerus clausus. Od semestru zi-
mowego 2005/2006 obowi¹zuje na
kierunkach objêtych takimi ograni-
czeniami procentowy podzia³ miejsc,
okreœlany w skrócie jako „regulacja
20–20–60”.
20 procent miejsc otrzymuj¹ osoby
z najlepszymi wynikami maturalny-
mi, które mog¹ sobie wybraæ uczel-
niê. 20 procent miejsc przyznawa-
nych jest w zale¿noœci od czasu
oczekiwania. Natomiast najwiêksz¹
liczbê miejsc – 60 procent –
bêd¹ w przysz³oœci przydzielaæ same
uczelnie.

jak i politycy ¿¹daj¹, by w przysz³oœci tak¿e i studiuj¹cy wnieœ-
li swój wk³ad w jego finansowanie, w innym bowiem przy-
padku uczelnie niemieckie przestan¹ byæ konkurencyjne. Kil-
ka krajów zwi¹zkowych opracowuje obecnie modele op³at.
Mówi siê o sumach w wysokoœci 500 euro za semestr. Aby
czesne nie dzia³a³o odstraszaj¹co, absolwenci maj¹ je p³aciæ
dopiero po ukoñczeniu studiów, gdy bêd¹ dysponowaæ w³as-
nymi dochodami.

Badania naukowe w sektorze gospodarki

Podczas gdy studia wy¿sze le¿¹ w wy³¹cznej gestii uczelni, ba-
dania naukowe prowadzi siê w Niemczech oczywiœcie tak¿e
poza uniwersytetami. Tak na przyk³ad sektor gospodarki nie-
mieckiej prowadzi rozleg³¹ dzia³alnoœæ naukowo-badawcz¹.
Niemcy wyprzedzaj¹ wyraŸnie inne kraje europejskie pod
wzglêdem liczby patentów zg³oszonych w Europejskim Urzê-
dzie Patentowym, wynosz¹cej ponad 23 tysi¹ce Cztery kon-
cerny niemieckie, Siemens, Bosch, Infineon i BASF, nale¿¹ do
grupy dwunastu najlepszych na œwiecie przedsiêbiorstw w
dziedzinie miêdzynarodowych zg³oszeñ patentowych. Bada-
nia naukowe prowadzone przez sektor gospodarki koncentru-
j¹ siê na segmencie samochodowym i farmaceutycznym, ale

Niemcy w œwietle faktów i liczb

Proces boloñski

Wspólnie ze swoimi europejskimi

s¹siadami Niemcy w 1999 roku

wyznaczy³y sobie w Bolonii cel utwo-

rzenia do roku 2010 wspólnego

europejskiego obszaru szkolnictwa

wy¿szego. Wynikiem tej reformy

jest zmiana toku studiów na

system dwustopniowy, koñcz¹cy

siê tytu³em bachelor i master,

oraz wprowadzenie punktów zali-

czeniowych wed³ug uznawanego

w ca³ej Europie systemu.

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

Niemieccy laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycyny

Albert Einstein:

zrewolucjonizowa³ rozumie-

nie czasu i przestrzeni

Niemcy
Francjê

Holandiê

Wielk¹ Brytaniê

Szwajcariê

W³ochy

Szwecjê

Finlandiê

Belgiê

Austriê

Daniê

23044

8079

6974

4791

4663

3998

2429

1608

1493

1000

984

USA 26

£¹cznie w

procentach

Japonia 17

pozosta³e 7

Europa 50

Czo³owe miejsce wœród zg³oszeñ patentowych
Z ogólnej liczby 123706 patentów zg³oszonych w Europejskim Urzêdzie Patentowym w roku 2004 przypad³o na

Quelle: Eur

os

tat, 2003/Eur

opäisches P

atent

amt

Z 76 dotychczasowych laureatów Na-
grody Nobla 65 zosta³o wyró¿nionych
za zas³ugi po³o¿one w dziedzinie nauk
przyrodniczych lub medycyny. Pierwsz¹
w ogóle Nagrodê Nobla w dziedzinie fi-
zyki przyznano w 1901 r. Wilhelmowi
Conradowi Röntgenowi za „nowy rodzaj
promieni”. Kolejnymi niemieckimi lau-

reatami byli Robert Koch, Max Planck,
Albert Einstein i Werner Heisenberg.
Christiane Nüsslein-Volhard (medycy-
na), Horst L. Störmer, Herbert Kroe-
mer, Wolfgang Ketterle i Theodor
Hänsch (wszyscy w dziedzinie fizyki) to
ostatni niemieccy laureaci tego najwy¿-
szego odznaczenia naukowego.

1901 Conrad

Röntgen

1905 Robert

Koch

1932 Werner

Heisenberg

1995

Chr. Nüsslein-Volhard

1998 Horst L. Störmer
2000 Herbert

Kroemer

2001

Wolfgang Ketterle

2005

Theodor Hänsch

1

2

3

4

5

6
7

8

1

2

3

4

6

7

8

5

Niemcy w œwietle faktów i liczb

123

j¹ woln¹ rêkê w doborze swoich pracowników. Awans na dy-
rektora jednego z instytutów jest dla wielu naukowców punk-
tem kulminacyjnym kariery.

Œcis³a wspó³praca z przemys³em – rzadko wystêpuj¹-

ca w przypadku MPI – jest dla instytutów Towarzystwa im.
Fraunhofera koniecznoœci¹. 80 placówek naukowo-badawczych
towarzystwa uprawia stosowane badania naukowe, przede
wszystkim w dziedzinie nauk in¿ynieryjnych. Eksperci
Fraunhofera stoj¹ jedn¹ nog¹ w laboratorium, a drug¹ w hali
fabrycznej. Zlecenia otrzymuj¹ bowiem z regu³y od przedsiê-
biorstw, zw³aszcza ma³ej i œredniej wielkoœci.

Wspólnota im. Helmholtza patronuje 15 niemieckim pla-

cówkom badawczym zaawansowanej technologii, wielkim i
czêsto wyj¹tkowo drogim instytucjom znanym na ca³ym
œwiecie, jak Towarzystwo Badañ Ciê¿kich Jonów (GSI), Nie-
mieckie Centrum Badañ Onkologicznych (DKFZ), Niemiecki
Synchroton Elektronowy w Hamburgu (DESY) czy Instytut
Badañ Polarnych i Morskich im. Alfreda Wegenera w Bremer-
haven. Ka¿dego roku instytuty im. Helmholtza przyci¹gaj¹ ty-
si¹ce badaczy zagranicznych, którzy mog¹ w nich miêdzy in-
nymi korzystaæ z niespotykanych gdzie indziej na œwiecie
urz¹dzeñ do doœwiadczeñ fizycznych i medycznych. W celu
intensywniejszej wspó³pracy i wiêkszego zorientowania na
wspó³zawodnictwo oœrodki im. Helmholtza nastawiaj¹ siê
bardziej na strategiê, ustalaj¹c priorytety w zakresie badañ
naukowych. Z kolei Towarzystwo im. Maxa Plancka za³o¿y³o
wspólnie z uniwersytetami partnerskimi Max-Planck-
Research-Schools o profilu miêdzynarodowym. Po³owa dokto-
rantów przyjêtych dotychczas do dwudziestu oœmiu takich
szkó³ pochodzi z zagranicy. Na drodze do wzmocnienia nie-
mieckiego systemu edukacji we wspó³zawodnictwie o najlep-
sze mózgi jest to tak¿e wa¿ny krok.

•

122

Niemcy w œwietle faktów i liczb

niemieccy naukowcy zdobyli sobie s³awê tak¿e w dziedzinie
nanotechnologii. Pod wzglêdem iloœci zg³oszonych patentów
Niemcy zajmuj¹ w tej dziedzinie drugie miejsce w skali œwia-
towej po USA i przed Japoni¹.

Pozauniwersyteckie badania naukowe

Pierwszorzêdne badania maj¹ ponadto miejsce w setkach in-
stytutów naukowych, skupionych w takich organizacjach, jak
Wspólnota im. Helmholtza, Towarzystwo im. Fraunhofera
czy Wspólnota im. Leibniza. W³aœnie w pozauniwersyteckich
placówkach naukowo-badawczych czo³owi naukowcy zastaj¹
optymalne warunki pracy, jakie mo¿e zaoferowaæ jedynie nie-
wiele innych instytucji na œwiecie. W nich pracuj¹ najbardziej
produktywni badacze niemieccy, powstaj¹ najbardziej orygi-
nalne publikacje. Dotyczy to szczególnie 80 instytutów im.
Maxa Plancka (MPI), które s¹ zawsze tam, gdzie prowadzi siê
badania w nowych dziedzinach nauki: szuka wody na Marsie,
prowadzi prace nad rozszyfrowaniem genomu ludzkiego czy
bada zachowanie ludzi. Od czasu za³o¿enia Towarzystwa im.
Maxa Plancka w 1948 roku jego naukowcy zdobyli 16 Nagród
Nobla oraz wiele innych odznaczeñ miêdzynarodowych. W
2005 roku Nagrodê Nobla w dziedzinie fizyki otrzyma³ dyrek-
tor MPI Theodor Hänsch. Atrakcyjnoœæ Towarzystwa im. Maxa
Plancka opiera siê na jego koncepcji prowadzenia badañ nau-
kowych: instytuty towarzystwa same wybieraj¹ wszystkie te-
maty swoich badañ, otrzymuj¹ najlepsze warunki pracy i ma-

Edukacja, nauka, badania naukowe

7

Temat w Internecie

www.campus-germany.de
Campus Germany oferuje informacje
na temat studiów, badañ naukowych
i ¿ycia w Niemczech (w oœmiu
jêzykach)

www.bildungsserver.de
Portal informacyjny na temat nie-
mieckiego systemu kszta³cenia (j.
niem., czêœciowo w 21 jêzykach)

www.hochschulkompass.de
Internetowa prezentacja informuje o
studiach, mo¿liwoœciach zrobienia
doktoratu oraz wspó³pracy miêdzy-
narodowej (j. niem. i ang.)

www.forschungsportal.net
Wyszukiwarka wyników badañ i prac
doktorskich Federalnego Ministerstwa
Badañ Naukowych (j. niem. i ang.)

www.dfg.de
Informacje Niem. Towarzystwa
Badawczego dla naukowców
(j. niem. i ang.)

www.daad.de
Informacje Niemieckiej Centrali Wy-
miany Akademickiej o mo¿liwoœ-
ciach studiowania w Niemczech oraz
stypendiach (w 22 jêzykach)

Martin Spiewak
Dziennikarz, jest redaktorem
tygodnika „Die Zeit“, zajmuj¹cym
siê zagadnieniami nauki.

Wirtualna rzeczywistoϾ:

nowe technologie u³atwiaj¹

interakcje pomiêdzy cz³owie-

kiem a maszyn¹

Towarzystwo im. Maxa Plancka

Towarzystwo im. Maxa Plancka za³o-

¿ono 26 lutego 1948 roku dla konty-

nuowania tradycji utworzonego w

1911 roku Towarzystwa Cesarza Wil-

helma Wspierania Rozwoju Nauk. In-

stytuty im. Maxa Plancka prowadz¹

podstawowe badania naukowe w za-

kresie nauk przyrodniczych, biolo-

gicznych, humanistycznych i spo-
³ecznych. Towarzystwo to zajmuje

siê przede wszystkim nowymi,

szczególnie innowacyjnymi kierun-

kami badañ o charakterze interdys-

cyplinarnym.

Towarzystwo im. Fraunhofera
Towarzystwo im. Fraunhofera prowa-
dzi stosowane badania naukowe.
Zleceniodawcami s¹ przedsiêbior-
stwa przemys³owe i us³ugowe oraz
sektor pañstwowy. W 80 placów-
kach badawczych zlokalizowanych
w 40 oœrodkach na terenie ca³ych
Niemiec pracuje ok. 125 tys. pra-
cowników. Roczna wartoœæ przepro-
wadzanych badañ wynosi ponad
miliard euro. Towarzystwo im. Fraun-
hofera posiada swoje placówki w
Europie, USA oraz Azji.

Wspólnota im. Helmholtza
Licz¹ca 15 placówek badawczych,
dysponuj¹ca rocznym bud¿etem w
wys. 2,2 mld euro i zatrudniaj¹ca
24 tys. pracowników Helmholtz–
Gemeinschaft jest najwiêksz¹ nie-
mieck¹ organizacj¹ naukow¹. Jej
dzia³alnoœæ obejmuje takie dziedzi-
ny, jak energetyka, badanie ziemi,
œrodowisko naturalne, ochrona
zdrowia, technologie kluczowe,
struktura materii oraz komunikacja
i przestrzeñ kosmiczna.