;

4

.

/

Paliwa

Paliwa

m

i

pr

zem

y

s

i

owym

i

naz

yw

amy

m

a

teriai

y

p

a

Ine,

przewaz

nie po

c

h

o

d

z

eni

a

r

os

lin

nego,

k

t6re

w

oce

n

ie techn

i

czno-ek

o

n

o

micznej

mog

'

l bye

i

r

6

di

e

m energi

i

.

N

aj

isto

t

ni

ej

s

z

'

l cec

h

'

l

w

s

z

y

s

t

kich

p

a

liw jest ich wart

o

se opaiowa

.

Prz

y

ocenie pr

zy

datno

s

ci

paliwa staiego rozpatruje si~ ponadto ciepio spahnia, zaw

a

rtose wody, l

o

tnych cz~sci

'

pal

n

yc

h

,

p

o

pi

o

i

l

l

, w

ie

l

k

os

ci

z

i

a

rn

a,

zdolno

se

spie

k

ania si~

,

i tempera

t

ur~ t

o

pli

wos

ci zu

z

la.

C

ieplem spalania

Qas naz

yw

am

y

il

o

se ciepia po

w

stai'l prz

y

spaleniu caiko

w

it

y

m i zup

e!

n

y

m

jednostki masowej lub obj~tosciowej paliwa

,

prZ

:1

zaio

z

eniu, ze produkty sp

a

lania (spalin

y

)

zos

t

aj

'

l ochi

o

d

zo

ne do

t

emperatur

y

pocz'lt

k

o

w

ej

s

kia

dnik6w bior

'

l

c

yc

h udziai

w

spal

a

niu

,

a

p

a

ra wodna pochodzqca z wil

g

oci paliwa i spala

n

ia wodoru ule

g

a

w

cai

o

sci skropleniu

.

C

iepio spa

l

ania j

e

st

wiy

c

w

iy

k

s

ze

od

w

artosci op

3

.

io

w

e

j

pa

l

i

w

a

0

ciepio konde

n

s

a

c

j

i

caik

o

witej ilosci wod

y

zawartej w spalinach

.

W

artos

c

iq opalowq Qa

1

n

az

y

wamy

i

lo

se ci

ep

i

a

I

=

o

w

st

a

l

'

l pr

zy

sp

al

eniu

c

a

ik

o

w

i

ty

m i

zupe

!n

y

m jednostki ma

so

wej lub obj~tosciowej p

a

liwa, przy zai

o

zeniu

,

ze pr

o

du

k

t

y

sp

a

lan

ia

z

o

st

ajq o

c

hi

odz

o

ne do

t

emperatu

r

y

p

o

cz

'l

t

ko

w

e

j

s

k

i

adnik6w

b

io

r

'lcy

ch u

dzi

ai

w

sp

a

l

a

ni

u

,

a

par

a

wo

d

na zawa

rta

w

pali

w

ie oraz p

ows

tai

a

ze s

pal

a

ni

a w

odoru

z

te

g

o p

a

l

i

w

a

z

n

a

jdu

je si

y

w

postac

i

par

y.

Q

J

j

.

Qa

W

s -

r

o

r

o

-

250

0

k

J

/

/

kg

W

-

c

a

iko

wita

i

l

o

sc pa

r

y

w

o

dn

e

j

w spa

l

i

n

a

ch

.

Spa

l

a

ni

e

p

a

l

i

w

a j

e

st ir

6d!e

m en

e

rg

ii

c

i

e

p

ln

e

j

w

"

v

ieJ

u

pr

o

c

e

s

a

ch t

ec

hn

o

[

og

i

c

z

nyc

h

np

h

utni

c

t

w

i

e, c

e

ram

ice

i

tp

. N

aj

d

o

k

i

a

dni

e

j

szq

m

et

o

d

q

o

znacza

ni

a

c

iep

la

s

p

a

l

an

i

a

j

e

s

t

m

et

o

d

a

k

a

l

o

r

y

me

t

ryczn

a

.

Z

a

s

a

d

a p

o

m

i

ar

u p

o

l

e

g

a

na o

z

n

a

cz

e

n

iu i

l

o

sc

i ci

epi

a

w

y

d

zi

e

l

o

n

eg

o

p

o

d

cZ2.s

s

p

a

l

a

n

ia

zn

a

ne

j

I

7!a

s

y

su

bsta

n

c

ji

w

b

o

m

b

i

e k

al

or

ym

e

t

r

y

cz

n

e

j

.

E

f

e

b c

i

ep

l

n

y

j

e

st

su

m

'l

e

fek

t

c

·

."

c

i

e

p

ln

yc

h

spalani

a w

sz

ys

t

k

i

ch

p

a

l

n

y

c

h

s

k

i

a

d

n

i

k

6w

wyg

l

a.

P

odzi31 p3liw

W z

alez

l

1

0sc

i

od poc

h

od

z

e

n

i

a

p

a

l

iw

a dziel

i

m

y

na

naturalne

i s

z

tuczne

.

P

ai

i

w

a natur

a

l

n

e

d

zielq

s

iy

n

a

r

e

ce

s

yjn

e

(

r

os

linn

e

i z

w

ier

z

y

c

e) i k

O

;

.

J

a

l

n

e(

hum

oli

t

y

,

s

a

pr

ope

li

t

y

)

.

K

l

a

syfikacjy

p

a

l

i

w

n

atural

n

y

ch

p

rzedst

aw

i

o

n

o

n

a

r

y

s

.

l

.

~

I

I
I

,

r.J~

Q

I

rI

I~I

I

I

2

I~I

I

,

--

,ta1,

1~1

~

0

, g.,

II;;

I

I;;

'

0

I

L..

I

'0

0

c

.

~

0

, Q..

1

r

Q..I

g.

E

'L..

L..

..t::

10,

~

L..

.Q

C

It/]

'..::;

,

ct:

';::;

~

~

1;

:

"{

-..'

,~ I

-.

'.~,

,§-,

N

t7l

'

-

10"1,

0

I

~

~

':t,

l-'

,

J

J

l

C)

l.:_J

L

-

J

u

c

·s

.

";j

a

Q:

.

Z punktu widzenia na stan skupienia - paliwa dzielimy na trzy grupy :

gazowe- gaz ziemny , koksowniczy, gazy czadnicowe, gaz wielkopiecowy,
ciekle, do kt6rych nalezq ropa naftowa i produkty jej destylacji, smoiy w~glowe i

produkty ich destylacji,
stale, do kt6rych nalezq drewno, torf, w~giel brunatny Iignitowy, w~giel brunatny,

w~giel kamienny Iignitowy, w~giel kamienny, w~giel antracytowy, antracyt, w~giel
drzewny, p61koks, koks.

Paliwa naturalne powstaiy przez metamorfoz~ substancji organicznych, zawierajqcych w
swym sk}adzie chemicznym w~giel, wod6r, tlen i azot. HumoIity Sq produktami przemian

roslin Iqdowych, sapropelity Sq produktami przemian materiaru zwierz~cego

.

Metamorfoza

przebiegaia w dw6ch stadiach. W stadium biochemicznym powstaiy torfY i w~gle brunatne

Iignitowe, zas w stadium geochemicznym w~gle kamienne.

Paliwa stale

Charakterystyk~

paliw staiych przedstawia

(Tabela.l) uporzqdkowana

wedrug

rosnqcego

stopnia uw~glenia. Uw~glenie jest procesem zio,zonym, podczas kt6rego pokJady materiaru

roslinnego traciiy na przestrzeni epok geologicznych tlen i wod6r a wzbogacaiy si~ w

pierwiastek w~giel.

"

Procentowy udziaJ masowy pierwiastk6w

C

2

,

H2 , O2 , N

2

w paliwach staiych przedstawia

(Tabela.2),

Stopidl

uw~glenia

okresla wi~c stadium przemiany substancji organicznej w

paliwo i charakteryzuje jq m

a

lejqcy w czasie stosunek HIe i Ole.

Za~art086

pior-~

•• tka

~ brzo-

WartoBC

opa2:o

V

fB

Rodzaj

Popi6l

11111\06

liczeniu

oa

eubstancj~

aue

a i

pali

"'.

%

%

bezpopio£owa,

%

II

,

i

kJ/kg

k

c

al/kg

C

H

S

0

,

Dr-e1'fno
powietrsno-

<

0,5

10-::!0

50

6

0,0

~3,9

0,1

14665-16760

350O-4°9°

Buche

Torr

po-

'Jlt"ie

trzno-

<:

15

15-35

50-60

4,5-6

0,3-2,5

30-40

1-4

11732-15084

2800-3600

such]

W~giel

2-8

·50-60,

8380-11313

2000-2700

bruna tn.J'

Bry lei

0

ty

65-75

5-8

0,5-4

15-26

0,5-2

I

z .• ~gla

4-10

12-18

19693-20112

4700-4800

bruna tnego

\\'~giol

3-12

0-10

80-90

4-6

0,7-1,4/

,

,

4-12

0,6-2

27235'-34149

6500-8

1

50

kalllienny

~D

tracy

t

2-6

0-5

90-94

3-4

0,7-1

:

0,5-4

1-1,5

32682-33939

7800-8100

Koks .•iol-

8-10

1-7

97

0,4-07

0,6-1

0,5-1

1-1,5

27864-)0 378

6650-7250

kopiocowy

I

I

I

? ~"-.

~··:-i41sLe k

:;:):e',V,.')

Torf

\''7

~si,~j

t'r'ln.

w·t;;;-i

.

::

k:lrTl.

.•.

\~:.:~\:,::.':

I

I

~

D

f

5(1

I

50 ~- 60

60;-7

8

75

-;

.-9

I

J

9:)-

;

-

~/

.

S

l...-

'"

-

~

I

5)5~

-

6.,5

5 -:

-

6

~

-±-'-6

:'

-;-

~

J..-:':

0

I

0:

'

-

~3;5

~2 -:-30

3

~

-

:-

20

!

10

- 5

4,:...2

y

"

0,5

I

1

1,5

0,8-;.-1

;

5

i

c'

..

5 -..-1

I

(1 ~

-

"

0

I

I

-

,

I

1

.

Paliwa stale naturalne

- drewno,

kt6rego

gl6wnymi

skladnikami

je

s

t celuloza i lignina

.

opr6cz

tego drewno

zawiera

maie

ilosci soli mineralnych,

zwiqz

k

i biaikowe

zawierajqce

azot oraz

w~glowodany

.

Swieze drewno ma ok. 60% wilgoci.

Temperatura

zapionu

wynosi

200-240

°

C.Wartose

opaiowa

ok

.

14000-16000

kJ

/

kg

.

W~giel drzewny jest produkt

e

m

suchej de

s

tylacji

drewna

0

wartosci

opa

i

owej

ok. 27000-28500

kJ

/

kg

,

jest porowat

y

,

cWonie wilgoe, nie zawiera

siarki.

- torf jest produktem

metamorfozy

roslin na drodze procesu

biochemicznego

.

Powstanie

warstwy

torfu

0

grubosci

1m ocenia si~ na ok. 100 lat. Charakteryzuje

si~ duzq

zawartosc

i

q

wilgoci (90%), w stanie powie

t

rzno-suchym

15-30%,

zawiera

siark~.

Wartose

opaio

w

a

torfu-

12

0

00-15900

kJ

/

k

g

- w~gieI brunatny

zajmuje pod wzgl~dem

stopnia uw~glenia

miejsce posrednie

mi~dz

y

torfem a wf(gl

e

m kamiennym

.

Nazwa w~gla pochodzi

od jego barwy, kt6rq posiada

wi~kszose

jego rodzaj6w.

Zawartose

w

i

lgo

c

i w zlozu

w~glowym

w stanie wydob

y

cia

waha si~ w granicach

10-60% ..Krajowe

w~

g

le brunatne

majq zdolnose

brykietowania

b

e

z d

o

datku

lepis

z

cza

.

Zawarto

se

siarki jes

t

wi~ksza nit

w w

f

(

glu k

a

mienn

y

m

i w

y

no

s

i

ok.

1,5-3

%

.

- w~gieI kamienny

s

klad

a

si

~

z t

rze

ch z

asa

dn

ic

z

yc

h

skladnik

6w;

substan

c

j

i

p

a

lnej

,

ski

a

dnik6

w

min

e

raln

yc

h

o

raz wilgo

ci

.. C

,

H

,

S

,

stanowiq

substancj~

palnq, H

2

0

i p

o

pi

6

i

s

tanowiq

subst

a

ncj~

niep

a

lnq. Elementarny

sklad w~gla

kamienne

go

stanowiq

nast~puj

qc

e

ski

adr

tiki:

Cr

+ HI' +

0"

+

N"

+

Sr

+

Ar

+

Wr

=100

%

I

ndeks

r

oznacza

st

an s

ur

owy p

r

6bk

i

w~g

l.

:

i.

C-

w~gie

l

pier

w

i

as

t

k

o

wy

j

ako sk

l

ad

ni

k pods

,

tawow

y

,

H-

wod6r,

o-tI

en,

N

-

az

o

t,

S-

s

iark

a

p

al

na

,

A

- popi

6

1

,

W-

w

il

go

e

N

a

stan analityc

z

ny

w~gla ma wpl

y

w rod

zaj

i ilo

sc

wilgo

c

i

,

w

zwi

qz

ku

z t

y

m rozr

oz

ni

a

~

tr7Y

s

tany; st

a

n such

y

- bez wilgoci,

st

a

n po

w

ietr

z

n

o

-

s

u

c

h

y

stan rob

ocz

y.

2. Paliwa stale sztuczne

-

koks ot

rzymu

je

si~ w

w

y

niku od

ga

z

o

wani

a

V

J

~

gla kamien

n

e

go

bez d

o

st~pu

pow

ietr

za

.

Procz koksu otrz

y

muje

si~ smoi~

, a

moniak,tenzol

surowy

,

ga

z koks

o

wnic

z

y

,

wod~

p

oga

z

OWq.

Produkcj~

k

o

ksu

mOIna

podzi

e

li

c

na t

rzy

etap

y :

prz

ygot

o

w

ani

e

ws

adu

,

k

o

k

s

o

wa

n

i

e

,

ga

sz

enie

k

o

ksu

.

prz

y

gotowanie

wsadu

obej

mu

j

e ta

kie

cz

y

nn

osci

j

ak wzbogaca

ni

e

,

lI

s

r

ed

n

i

a

n

ie,

r

oz

d

rab

ni

a

nie

,

d

ozow

anie

i

za

g

~

s

zcz

ani

e

.

Koksowanie

d

z

i

e

li si~ na t

r

zy ok

r

e

s

),

wst~pnego

odg

az

ow

a

nia

w~

g

l

a

w

temperaturze

do 360°,

okres plastycznosci

w

temp. 360-450

°

i okre

s

koncowy

skurc

z

ll

w

s

adu

i t

w

orz

e

nie

si~ zw

a

rt e

g

o koksu

.

Gas

z

enie

koksu

nast

~

puje

po koks

ow

aniu

przez chiod

z

enie

g

a

z

ami

oboj

~

tn

y

mi

lub n

a

tr

y

sk

wodq

.

Rozr6tnia

si

~

4

r

odzaje

koksu

;

wi

e

lkopiec

ow

y

,

odle

w

niczy,

opalow

y

i do c

e

l

6w

ch

e

miczn

y

ch.

Jakose

koksu okreslajq takie pa

:

ametry

jak zawartose

popioru

,

wytrzymaiose

mechaniczna

, wilgoe, porowatose,

podziarna,

reaktywnosc

wobec

dwutlenku

w~gla

,

tlenu i par

y

wodn

,

ej

.

'

.

p6lkoks

j

e

st produktem

c

z

~

s

cio

w

ego

odg

a

zo

w

ania

w niskich

temper

a

turach

450-6

00

°

naturaln

y

ch

pa

liw stai

y

ch (

w

~

gl

i)

.

Charaktery

z

uje

si~ niskim pun

k

tem

zaplonu

,

nie

t

wO[zy

sad

zy

j

d

y

mu

,

je

s

t re

a

kt

yw

n

y,

ma

w

i~

c

ej

ni

t

koks c

z

~sci lotn

y

ch

,

st

osow

an

y

j

es

t

d

o c

el6w gr

z

ewc

z

ych.

Paliwa gazowe

Paliwa gazowe dzielimy na naturalne i sztuczne.
Naturalnym paliwem gazowymjest

gaz ziemny.

Do sztucznych paIiw zaIiczyc nalety gazy:

- koksowniczy

-

powstaje w procesie odgazowania w~gIa w baterii koksowniczej,

wartosc

opa-lowa waha si~ w granicach

15900-18900 kJ/m

3,

- wieikopiecowy

-

gaz ten jest produktem ubocznym

'

procesu wielkopiecowego,

rna wartosc

opa-low'i od 3550-4000 kjlrn

3

,

- czadnicowy

-

powstaje w procesie zgazowania

paliwa staiego, w czadnicach w obecnosci

powietrza i pary wodnej.

Podstawowym

skiadnikiem

gazu ziemnego

jest

'

metan CH4. Gazy ziemne dzielimy

na

rnokre

i suche. Gaz ziemny suchy nie zanieczyszczony powietrzem zawiera do 98% czystego
metanu. Reszta to niewielkie ilosci wytszych w~glowodorow,

azotu, dwutlenku w~gIa oraz

tlenu. Gazy ziemne mokre zawieraj'i domieszki cirttszych w~glowodorow

grupy parafinowej

.

\Vartosc opaiowa gazu ziemnego waha si~ w granicach od 27450 do 35600 kJ/rn

3,

Mirno

dutej wartosci opa!owej gaz ziemny posiada nieco nitsz'i temperaturrt spalania ni.t gaz

koksowniczy. Wynika to z dutego zapotrzebowania

powietrza do spalania i zwi<tZanej z tym

wi~kszej obj~tosci powstaiych spalin.

Paliwa ciekle

Pal

iw

a ciek!e otrzymuje si~ z: trzech podstawowych surowcow:

- ropy naftowej

- smoiy w~gIowej koksowniczej

- smoiy \v~glowej v.:ytlewnej

.

Nie\vielkie ilosci pal

i

w cieklych uzyskuje sit( r6\\niez

z gazu ziemncgo, \\r;:gla brunatnego

,

lupk6w bitumicznych

Podstawowymi skladnikami

paliw cieklych z pUMrtu \\idzenia techniki spalania zaro\\11o olej6w

mineralnychjak

i smolowych s<lwyglowodory

.

W zaleznosci od charalrteru surowca \\)jsciowego

oraz od sposobu jego przer6bki ilosciowy stosunek \vodoru do wygla moze bye bardzo rowy, co mn
istotny wply\v na \\artosc opalow<t. i na warunki spalania oIej6w CharalrterystycZDq

wartosc w

zaleznosci od pochodzenia

oleju stanowi stosunek H (wodoru) do C (\vygla). Szerokie zastoso\vanie

w

butnict\vie znajduje mazut, bf(dqcy pozostalosciq w procesie destyIacji ropy naftowej. Jest to ciecz

o duzej lcpkosci, 0 wal10sci opalowej ok. 42000 kJlkg, tru

e

ino zapalna .. Otrzymywanie

oleju

opalowego z ropy nafto\\ej polega na destylacji pod cisnieniem atmosfcrycznym

i krakingu

,

celem

z\\'iykszenia \\)-dajnosci benzyny. OJej opalo\vy otrzymuje si\( rCl\\niez ze smoly \vyglowej

Ropa nano\\'a poprzez destylacj~ do.jc:

I.

bcnzyn~ surOWq- po odsiarczeniu po\\staje benz}na

2.

nafta surowa - po odsiarczeniu po\\staje nana

3.

olej gazow}' - po krakingu - gazy

4,

mazut - po krakingu bcnzyna krakingowa, olej opalo\\y

Tabcla.3

przedstmvia cieplo spalania i wartosci opalowe paliw gazovvych

i

cieklych.

I

.

CiePlo

s;:'Gb~;:l

_

I

,v.i-

.

~n:J~:':

OPG~-I

p:::!I-,'.':J. gazo'.ve

w k) :(:",,-:-

. 10

-

')

paliwJ.

ciekk

\-" ).::Jk;:; . 1U

3

----

l

·

--

g

,

l<:

z p6!!,oksowania

25) -:-33,5

22,': -:-29,3

g:lZ

Z

izokso\vni.:y

'17,6-:-13,9

15

,

5-:-16)1

gaz

swietjny

17,0 -;.-17,8

15,1-:---15,9

j

~

'

~'

.

:J

.

~~a..:ny

;

1,1 -;'-1[,'5

10,0

-

:

-

10,4

39,9

35,8

Dro'Jan

102,5

93,5

~ bu~;n

13·!.,

{

).

123)5

-

-

-

-

-

--

---.---_

---

.

...1

.

_

b':r,:

·

:~n

4~,O

l

40,2

rora

!":'

:

lf~o

\

v~

41

,

9 -:-4·1,0

39;8 -:-41;9

b'"E7.'

/

!1J

]"mic;;:::l

47,5 :':

:

0,63

.~::, [:':0,63

ber.zY

:1

G siini

ko

wa

-1'3

,

1

::

'::[,·if

42,1

=

1,47

ok;

[J:J.D~do'.

v

\'

-

,

-

LS

,

-OA2

,

41,6

I

a

l

kobol'

etylo\~y

- 29,S

I

26,7

mJ

-

c

!

lt

I

43,6 -;-

-

,-i

,

3

.

'll, J ,

-

42,6

..

-

--

-

-

-

.--

----

-

.

.

-

-

-

-

-

------

.

--

-

--

--

-----_

-

.

L

<

Bad

a

nie

wlas

no

s

ci

pali

w s

tal

y

ch

Pobi

e

ranie pr6b

e

k d

o

an

a

li

zy

.

W~g

i

e

l j

es

t n

iejed

n

orodnq

m

i

eszan

in

q

substancji

o

r

gan

i

cz

n

ej

i n

ie

o

rgan

i

cz

n

ej,

przy czym

il

osc

i r

oz

mi

es

z

cze

ni

e

tych skladnik6w

w w~glu

j

es

t

zm

i

en

n

e

.

Odp

ow

i

e

dni

s

p

os6

b

p

o

b

rania

pr

6b

k

i m

a

n

a

celu zapewn

i

en

i

e

re

pr

e

zen

ta

tyw

no

s

ei

prze

e

i~tn

y

eh

wlasnosei

w~gla

ka

m

i

e

n

n

ego.

T

ec

h

n

i

ka

pobi

e

rania

i p

rzygo

t

owy

w

an

ia

p

r

6

b

je

st okr

esl

o

na

n

or

m

a

m

i.

Kaz

d

a

n

awat

k

a

pr

z

e

z

n

a

c

z

on

a

do

a

n

a

li

zy

mu

si bye r

ep

reze

nt

atyw

n

a

dl

a

c

a

l

ej

pa

r

tii

w~g

l

a.

P

o

dstawowe

okreslenia

st

o

so

wa

ne

pr

zy

pobieraniu

pr6b

e

k w~gla to

:

partia

w~g

l

a

-

do

1

0

00

t

on

pr

zed

s

taw

ion

a

jedn

ora

z

ow

o

do b

a

d

a

n

porc

ja

w~g

Ia

- il

ose

j

e

dno

razow

o

p

o

br

a

n

a

p

rzez

ur

z

qd

ze

ni

e

d

o

p

o

bi

era

n

ia

p

r6

b

ek

(

jedno

n

ape

lnienie

)

p

r6

b

ka

o

g6lna

-

s

u

ma pob

r

a

n

yc

h

p

o

re

j

i

w

~gIa, wy

n

osi o

d

90-500

k

g

i

za

le

zy od

s

o

rt

y

mentu

w~gIa

i

s

t

o

pni

a

j

ego z

an

ie

e

zy

s

ze

z

e

n

ia

.

Wi/g

o

c

W

wf(

g

lu kami

e

nn

y

m

.

.

O

kresl

en

ie

zawa

r

tosci

w

ilg

o

6 w

w

~g

l

u

k

amienn

y

m

w

s

p

o

s6b

j

ednozn

a

e

z

n

y

p

o

daje

po

l

ska

.

no

r

ma

.

PN-64

/

G-

045

1

1

.

N

o

r

ma ta wy

r

6z

n

ia

n

ast

'

~

puj

qce ro

d

za

j

e wiIgoei

:

Wilgoc

przemijaj~c~

w~g

I

a

W

p -

ez~se wo

d

y za

w

a

rta

w w~g

lu

,

kt

6

r'

l

c

w~gieI

t

rac

i

po

d

czas

suszenia

na p

o

wietrz

u

,

osi~ajqc

stan r6

w

n

owagi

z

w

i

lgoci'l

c

at

m

os

f

eryczn

q.

W

il

goe

t

a jest wi~c po

ch

odz

eni

a

z

e

w

n

~

tr

z

n

ego

, n

p

. z o

p

a

d

6w

a

tm

o

s

fe

r

yc

z

n

yc

h

i

n

i

e

j

es

t

c

ec

h

'

l

c

c

h

ar

a

kterystyczn

'

l

c

w~g

l

a

.

O

z

na

c

zen

i

e

jej

p

o

le

ga

n

a wysuszen

iu

ok

.

O

,3

kg

m

a

s

y w

~

g

Ja

0

uzi

a

rni

eni

u

nie

w

i

~

ks

zy

m

niz

20

mm

, w

tempe

ra

turze

pok

o

j

ow

ej

,

w

e

za

s

i

e 48 godzin

.

Pr

o

bk~ su

s

zy si~ na ni

e

rdz

ew

n

ych

t

a

ca

c

h

t

a

k ab

y

]

00 g w~

g

l

a

p

o

kr

yw

aio

]

dcm

2

p

o

w

i

e

r

zchn

i

.

v

V

ilgo

c

w~

gla p

ow

i

e

t

rz

n

o

-

s

u

c

he

go

W

a -

h

i

g

ro

s

k

o

pijna

-

j

e

s

t to wod

a,

kt

o

r

a

p

ozostal

a

w w~glu po wysuszeniu

go na powiet

r

z

u

i p

o

o

s

i

~

n

i~e

iu

przez

n

ieg

o

st

a

nu

r

6

w

n

o

w

agi

z

w

i

l

g

o

c

i

'l

c

a

t

mosfer

y

eznq

.

Wi

l

goe

h

igro

sk

op

i

jna

za

l

ezy o

n

a

od

wew

n

~

t

rznej

p

ow

ie

rz

chn

i

w~g

l

a

, jest

j

e

g

o

ee

e

h'l

c

charakte

r

y

st

yc

zl

1

'

l

.,

z

w

iq

z

an'l

c

ze

st

o

pn

iem

u

w

~

gle

n

ia

.

1

m wi~k

s

zy

s

topie

n

uw~g

l

e

n

ia

t

y

m mn

i

ejsza

w

il

go6

h

igroskopij

n

a

(2

-1

0

%

)

.

W

il

goc

t

'l

cm

ozna o

k

res

l

i6

su

sz'l

c

c w s

u

szarce

p

r6

b

k~ 4g w~g

l

a

o u

z

iarnien

i

u

3 mm

,

w ei

~

u

Ih

,

w temperatu

r

ze

]

0

5

°

C.

Za

w

arto

s

c

w

i

l

g

oci

po

da

je

si

~

w %

z

u

b

ytk

u

masy.

I

n

n

a

m

etoda

oz

n

aeze

n

ia

w

il

go

e

i

to

metoda

de

s

ty

l

a

eyjna.

\Vil

g

o

c

calkoydta

w~g

l

a

W

e

-

j

est su

n

'l

c

w

il

goci prze

mi

jajqeej

i h

igr

os

kopijnej

odnie

s

i

o

n

e

j

d

o

s

t

a

n

u

r

o

bo

e

z

e

go

p

a

li

w

a

.

Wart

o

sc

wilgoc

i r

ob

oez

ej

wy

rat

a

wz6r:

vV

c

=

v

V

p

+

W

a

1

00-

W

p

(%)

1

00

W

ilgoc

kr

y

stali

z

a

cy

jna

je

s

t wi

J

g

o

e

iq chemic

z

nie

zw

i

'

l

c

zan

'

l

c

z krzemia

n

a

mi,

kao

l

inem

i m

i

kq

zawar

t

ymi

w w

t(

g

lu

.

Us

uni

t(

c

i

e

w

iI

goci

kr

ys

tali

za

cyjne

j

wy

m

aga

w

ys

o

ki

c

h

t

emper

a

tur

,

w kt6

r

y

eh

m

o

g

q

w

y

stqpic

d

odatkowe

zjawi

s

ka

zn

i

eksztaicaj'

lc

ce

wyn

i

k

.

S

ub

s

tan

c

ja min

e

ralna

i

p

o

pi6/

Substancj

a

rn

i

neral

n

a

w w~

g

lu

ka

mi

en

n

y

m

j

est ni

ep

alna

,

t

w

or

z'

lc

j'l

c k

r

zemi

a

n

y

,

gl

i

nok

r

ze

m

ia

n

y

,

w~g

I

an

y

,

si

a

rczany

i

sia

r

czki

.

,

j

ej

i

l

osc

ni

e

j

es

t r6

w

n

oznaczna

z

il

osc

i

q

p

o

pi

olu

.

P

o

pi

6

1 cz

y

li p

oz

ost

al

o

sc

p

o

sp

a

l

e

niu pali

wa

w ok

resl

o

n

yc

h

wa

run

kac

h

j

es

t p

o

j

~cie

m

umo

w

n

y

m.

W s

Ha

d popiolu

wc

h

o

d

z'

lc tl

e

nki

k

rzemu

,

g

Iinu

,

zelaza

, w

apni

a,

ma

g

ne

z

u,

fosforu

,

S

0

3.

Z

as

ad

a

o

znac

z

e

n

ia

z

a

w

ar

t

osc

i

po

p

iolu

p

o

l

eg

a

n

a

c

a

l

k

o

w

it

y

m

spal

en

i

u

i wy

pr

ateni

u

p

r

6

bk

i w

~

g

la

o

r

a

z

o

kr

es

l

e

niu

m

a

s

y

po

zos

t

a

l

eg

o

p

o

p

i

o

lu

.

PoI

sk

a n

orma

r

ozr6znia

tr

zy m

et

ody

o

z

n

a

c

ze

n

ia

po

p

i

ol

u

w w~g

l

u

k

am

i

e

n

ny

m

;

me

t

oda

z po

w

oln

y

m

sp

opi

elan

i

em

,

m

e

t

o

d

a

z

szy

bk

im

spo

p

ie

l

a

ni

e

m

meto

d

a

z bar

d

zo

sz

y

bk

i

m spop

i

e

l

an

i

e

m

j

,

r

/

1

..

.

.

f

'

.

.

.

/

/

'

>

'

/

Najcz~sciej

wy

korz

~s

tuje

si

~

me

t

o

d~ dr

ug

~

i t

rzec

i

i

l

.

P

r6b.

k

~ o

d

w~?n'

l

v

:

zn

or

m

.

a

l

i

zo~

an

y

m

/

nac

zyi

l

k

u

w

y

p

r

a

z

a

Sl

y

W

t

e

m

p

e

ra

tur

ze

850 C p

r

z

e

z 4

0

mI

n

ut

.

I

Iose

P

OP

I

O

fu obl

Icz

a

S

ly

z

ub

y

tku m

a

sy przed i pO praz

e

niu

.

CZf(fci lotne

CZysci lotne stanowii

l

u

by

tek mas

y

pr

6

bki pO pr

az

eniu

w

tempe

r

atur

ze

8

5

0

°

C

w

czasie

siedmiu minut

bez dostypu

powietrza

pomniejszona

0

ilosc wilgoci higroskopijnej

zawa

r

tej

w

pr6bce.

I

s

tnieje

w

iele meto

d

o

z

n

acza

nia

e

z

~

s

ci l

o

tn

y

e

h

.

1m stopien

u

w

y

g

lenia

pa

li

wa

j

es

t

w

yzszy tym ilos

c

cz~sci lotn

y

ch

w

probce jest mni

ej

sza

.

Zdolnosc spiekania

Rl (Rogj)

Zdolno

s

c

spiekani

a

ok

r

esla p

rzy

da

t

no

s

c

w

~

g

la d

l

a

p

rzem

y

sf

u

kokso

w

ni

czego,

ga

zo

w

nicze

go

energ

e

t

y

ki.

Oznac

z

eni

e

spiek

a

lno

s

ei

wedlug

B

.

Ro

g

i

pole

g

a na pomiarze

wy

trz

y

mai

o

sci

mechanicznej

pr6bki

metod'

l

bybnow

'

l

wg

.

ok

r

eslonej

procedur

y

.

W zale

z

nosci

od indeksu

Ro

g

i RI wygle mozna pod

zielic

na

;

w

y

g

le n

i

e spiekalne -0

,

wy

g

le bardzo si

ab

o

sp

ie

ka

lne

-

do

20,

wygle siabo spiek

a

ln

e

- 2

0

-

3

0

,

w

ygle d

o

brz

e

spiekalne

40-6

0

,

w

ygle bard

z

o

dobr

z

e

spiekalne

po

wy

z

e

j

6

0

.

Zawarto

f

e w

f(

gla i wodoru

Z

a

sada

oz

naczeni

a

za

w

ar

tosci

w

yg

l

a

i

wo

d

o

r

u

po

l

ega

n

a

calk

ow

it

y

m

i zu

peiny

m

spaleni

u

o

kr

eS

l

o

nej

ma

sy

pali

w

a

w strumi

eniu

tl

e

nu

i z

a

abs

orbo

w

aniu

produkt

6w

sp

alania

tj

.

CO

2

i

H

2

0

.N

a pod

s

ta

w

ie

p

r

zy

r

o

stu

ma

sy

abs

o

rb

e

r

6w

o

b

licz

a

s

i

y p

r

oee

nt

o

w'

l

za

w

a

r

to

sc

w

y

g

l

a i

wo

d

o

r

u.

Siarka

H

-

'

wf

g

lll kami

e

nn)

'

1ll

S

i

a

r

ka

j

e

s

t j

ed

n

y

m

z

n

a

jba

r

d

z

iej

szko

dl

i

wy

c

h

sk

l

adnik6w

wyg

l

a e

n

erg

e

t

ycz

n

ego

i

p

r

z

e

z

nac

zo

n

ego

do

k

ok

so

w

nic

t

wa.

S

p

a

l

i

ny za

w

ie

r

aj

q

ce

s

iarky

z

a

nie

cz

y

s

z

c

z

aj

'

l

at

mos

f

er

y

r

os

l

inn

o

s

c,

p

owo

d

u

j

'

l

k

o

r

o

z

jy

pa

l

e

n

i

s

k i

p

r

z

e

wo

d

o

w

s

p

a

li

now

y

c

h

.

Si

a

r

ka

w wyg

J

u

koks

ow

n

i

czy

m

pr

zec

h

odzi

w

7

0%

d

o kob

u

.

P

o

l

ski wyg

i

e

l k

a

mi

e

nn

y

za

w

ie

r

a

s

t

os

u

nkowo

ma

l

o

s

i

ar

ki

c

alk

o

w

it

e

j

(

0

,5

%

- 1

,

5

%)

.

Og

61

na

z

awarto

sc

siarki zwan

a

sia

r

ki

l

c

alk

ow

i

t

q

S

a

c

skia

d

a

si

y

z

sia

r

ki

pa

l

n

e

j

(o

rg

a

n

i

czne

j

)

i ni

epalnej

(

nie

o

r

g

a

n

ic

z

ne

j

)

i

n

a

czej s

i

arki

p

o

p

i

o

l

u

.

Me

t

ody

o

z

nac

z

an

i

a

si

a

r

k

i

t

o m

e

tod

a

S

e

uthe

go

,

m

e

t

o

da

E

sc

h

k

J

.

A

z

ot i tlen w wfglu ]wllliel

l

nYIll

Me

t

oda

ozn

a

c

z

e

n

ia

azotu

w

wy

g

lu

kamie

nn

y

m

(

K

je

l

da

hl

a)

p

o

le

ga

na ut

Jenie

n

i

u

s

ub

sta

nc

ji

o

r

g

anic

z

nej

wyg

la

z

a p

o

m

ocq

s

t

y

zo

ne

go

k

wa

su

~

iarkowego

w

ob

e

cn

os

ci

kata

l

iza

to

ra

.

P

ro

du

k

tami

utleni

a

nia

S

q w

o

da i d

w

utl

e

nek

w

ygl

a

.

Az

o

t

z

aw

a

rt

y

w p

a

l

iw

i

e

pr

ze

c

hod

z

i

w

a

m

oni

a

k

,

ktor

y

r

e

ag

uj

e z

k

w

a

s

e

m

s

i

a

rk

o

w

y

m

d

aj

q

c s

i

arcz

a

n

a

m

o

n

u

.

Amo

n

ia

k

,

w te

n

sp

o

s

6

b

zw

i

qz

a

n

y

o

z

n

a

c

z

a

s

i

y

il

os

c

iowo.

D

o

c

e

1

6w

te

c

h

ni

c

zn

y

ch

za

w

art

o

s

c

a

z

ot

u

p

o

d

aj

e

s

i

y

i

qcz

n

ie z

tl

e

n

e

m

,

tym b

ar

dzi

e

j,

ze

dl

a

da

nego g

atunku

wyg

l

a z

awa

r

tosc

az

o

tu j

es

t

s

t

a

b.

Za

zV

vy

c

z

a

j

zaw

art

o

s

c

azot

u

w

a

h

a siy

o

d 1

,

3

%

-

2

%.

Tl

e

n zna

jd

uje

s

i

y z

a

r6

w

l

l

o

w

su

bs

t

a

ncji

o

rga

nicz

n

e

j

j

ak

i

nieorgan

i

c

z

ne

j

wyg

la

.

l

e

g

o

z

aw

ar

t

osc

jest

z

ale

z

na

o

d

sto

pni

a

uwyglenia

,

je

s

t na

j

wyz

s

za

dla wygli mlod

y

eh

i m

a

lej

e

wr

a

z

z

e

wz

ro

s

t

e

m

st

o

pni

a

u

wyg

l

en

i

a

.

Bezp

osre

dn

i

q

m

e

to

d

y o

z

naczeni

a

tlenu

o

prac

owa

l

U

nter

za

uch

e

r

,

w

kt

6

r

e

j

p

r

6

b

k

y

wyg

l

a

p

o

ddaj

e

si

y

pi

r

ol

i

zie w stru

m

i

e

niu

a

zo

tu

.

U

t

w

or

z

o

n

e

w

wyniku rozk

-

ladu t

e

rmic

z

ne

g

o

w

y

gl

a

zwi

q

zki azotu poddaj

e

siy iloscio

w

ej

konwersji

nad

war

s

tw

q

ro

z

gr

z

a

n

ego

w

y

g

l

a (sa

dz

y

) na tl

e

nek wy

g

la

,

utlenan

y

dalej piy

cio

tl

e

nkiem

j

odu do

d

w

utJen

k

u

w

y

gl

a

.

W

y

d

z

i

e

l

o

n

y

podc

za

s

tej r

ea

kc

j

i jod

wyc

h

wy

tuje

siy

wo

dorotlen

k

i

e

m

s

o

du i

miare

c

zkuje

tiosiarczan

e

m

s

o

du

.

Z il

o

sci

z

u

zy

teg

o

tios

i

arczanu

oblicza siy

c

alk

o

witq

z

a

w

art

osc

tl

e

nu

w w

y

g

lu

.

Obowiq

z

ujqc

y

m

a

t

e '

e

ll

do u

z

y

s

k

an

ia

za

lic

ze

nia z pracowni pa

l

iw stal

y

ch i

cieklych

-

L

],

P

odz

iai p

a

li

w

;

k

las

y

f

i

'

a

'

a

a

l

i

na

t

ur

a

l

n

y

ch; sto

pi

e

n u

w

~g

l

enia pali

wa;

drewno; to

r

f; w

~

giel

brunatn

y; w~gi

e

l

kam

i

e

y;

s

t

a

n

a

n

al

it

y

c

z

n

y w

~

g

la kamiennego

;

koks i je

g

o wi

a

sno

s

ci

;

p

6

!

ko

k

s; pobie

ran

i

e p

r

6

b

e

k i p

rz

y

g

o

towa

n

i

e

w

~gla kamiennego do analiz

y;

wilg

oc

w w~

g

lu

k

a

mienn

y

m

i

me

to

d

y

jej o

zna

c

zania

;

substancja mi

n

era

l

na i popi6!; cz~sci lotne; zdolnosc

s

pi

ek

an

.

ia

-

indeks

R

ogi

(

R

I); oz

n

acza

nie

w

~gla

;

w

o

doru

;

siark

a

,

az

ot

,

t

l

en w

w

~g

l

u

k

a

mienn

y

m

;

oz

n

a

cz

anie ciepia sp

a

l

a

nia w~

g

la kami

e

nne

g

o; wartosc ciep

l

na kalor

y

metru;

spalanie paliwa st

ai

ego

;

spalanie pyiu w~glowego; odgazowan

i

e i zga

z

owan

.

ie paliw stai

y

ch

;

p

a

li

w

a ci

e

kie

,

ich cha

r

akteryst

y

ka i otrz

y

m

y

wan

i

e

; s

palanie paliw ciekiych

;

pa

l

iwa gazowe

,

L

it

e

r

a

t

ur

a:

1

,

T

,

Pawlik

,

I

.

S

i

om

s

ka - Technika cieplna -s

k

rypt

2

,

F

.

Kotl

ew

s

k

i

-

P

o

miar

y w

te

c

h

n

ice ci

e

pln

e

j

3

,

F

.

Siemieniako - Prac

ow

nia cieplna