Choroby odpierwotniakowe

transmitowane przez owady

Pierwotniaki

●

Jednokomórkowe organizmy o zróżnicowanej
budowie morfologicznej

●

Otoczone pelikulą

●

Komórki wypełnia cytoplazma, często
podzielona na zewnętrzną ektoplazmę oraz
ulokowaną centralnie w komórce endoplazmę

●

Głównie organizmy heterotroficzne, część może
odżywiać się autotroficznie

Znaczenie pierwotniaków

●

Pomoc przy wchłanianiu błonnika (orzęski u przeżuwaczy)
czy trawieniu celulozy (wiciowce u termitów)

●

Użyźnianie gleby uczestniczenie w tworzeniu próchnicy

●

Pokarm dla innych zwierząt (skład zooplanktonu)

●

Tworzą pokłady skał wapiennych na dnie zbiorników

wodnych

●

Skamieniałości przewodnie, na podstawie których ocenia

się wiek osadów

●

Wskaźniki czystości zbiorników wodnych

●

Wykorzystywane przy biologicznym oczyszczaniu ścieków

●

Pasożyty roślin i zwierząt

●

PASOŻYTNICTWO

stały lub czasowy związek między dwoma
organizmami, z których jeden (pasożyt) jest
uzależniony metabolicznie (bezpośrednio lub
pośrednio) od drugiego (żywiciel) i żyje jego
kosztem

Podział pasożytów

●

Bezwzględne i względne

●

Czasowe, okresowe i stałe

●

Stenokseniczne i eurykseniczne

●

Zewnętrzne i wewnętrzne

●

Kosmopolityczne i zawleczone

Podział żywicieli

●

Główny i pośredni

●

Parateniczny

●

Przypadkowy

Drogi wnikania pasożytów

●

Pokarmowa

●

Inhalacyjna

●

Płciowa

●

Przez łożysko

●

Zarażenia przez:

●

Skórę (aktywne, z pomocą wektorów)

●

Błonę śluzową

●

Spojówkę, rogówkę

Pierwotniaki – pasożyty człowieka

●

Plasmodium sp.

●

Leishmania sp.

●

Trypanosoma sp.

●

Babesia sp.

●

Toxoplasma sp.

●

Giardia sp.

●

Cryptosporidium sp.

●

Entamoeba sp.

●

Trichomonas sp.

●

Isospora sp.

●

Blastocystis sp.

●

...

Trypanosoma brucei gambiense

Trypanosoma brucei rhodesiense

●

Typ: Sarcomastigophora

●

Klasa: Zoomastigophorea

●

Rząd: Kinetoplastida

●

Podrząd: Trypanosomatina

●

Transmisja: muchy tse-tse (Glossina palpalis, G.
morsitans),

●

Transfuzja krwi, transmisja przez łożysko

●

Trypomastigota – wrzecionowata, duże jądro i

kinetoplast, występuje wić i długa błona falująca;

postać pozakomórkowa; w jelicie owada i płynach

ssaków

●

Epimastigota – wrzecionowata, duże jądro, wić i

krótka błona falująca; postać pozakomórkowa, w

hodowli / u stawonoga

●

Promastigota – wrzecionowata, duże jądro, wić, brak

błoby falującej; postać pozakomórkowa, w hodowli / u

stawonoga

●

Amastigota – okrągła, owalna, okrągłe jądro, brak

wolnej wici i błony falującej; postać

wewnątrzkomórkowa, w komórkach ssaka

●

I stadium: grudkowaty odczyn zapalny w
miejscu ukłucia; bolesny wrzód; 1-2 tygodnie

●

II stadium: przechodzenie do węzłów
chłonnych, zwłaszcza szyjnych (objaw
Winterbottoma); wykrywane we krwi

●

Gorączka, dreszcze, osłabienie, tachykardia,

zapalenie mięśnia sercowego

●

III stadium: objawy neurologiczne, wykrywane
w płynie mózgowo-rdzeniowym

●

Obrzęk na twarzy, skurcze mięśni twarzy, brak

koordynacji ruchowej, trudności w mówieniu,

przeczulica dotykowa

Trypanosoma cruzi

Rodzina:

Reduviidae

Triatoma

infestans

Rezerwuar:

ponad 100 gatunków

ssaków (głównie zwierzęta

domowe)

●

W miejscu wniknięcia – charakterystyczny
guzek (chagoma), bardzo bolesne, znikają po
2-3 m-cach

●

Postać ostra: ZOM, zapalenie mięśnia
sercowego, tachykardia

●

Postać przewlekła: powiększenie serca,
wsierdzia i osierdzia, rozszerzenie
moczowodów, dwunastnicy, jelita

Leishmania donovani

Leishmania tropica

Leiszmanioza narządowa – rezerwuar – ssaki (na subkontynencie
indyjskim – ludzie)
Choroba – kala-azar, czarna choroba, atakowanie układu
siateczkowo- śródbłonkowego i narządów wewnętrznych
Inkubacja: 10 dni-10 lat
Bóle głowy, nieregularna gorączka, czarne zabarwienie skóry

W postaci ostrej śmierć może nastąpić w ciągu kilku tygodni, w

przewlekłej w ciągu 2-3lat

Wektor – moskity z rodzaju Phlebotomus

L

eiszmanioza skórna –rezerwuary – ssaki, możliwe jest zarażenie

kontaktowe
Leiszmanioza skórna:

●

ogniskowa: zmiany pierwotne w miejscu ukłucia, zmiany martwicze,

owrzodzenia

●

rozsiana: guzki, owrzodzenia na twarzy i kończynach

●

błon śluzowych (espundia): w miejscu ukłucia, potem wtórne ogniska
w obrębie błon śluzowych jamy ustnej, gardła, nosa, także odbytu, w
pochwie, na napletku; obserwowane duże zniekształcenia twarzy,
utrata głosu

Plasmodium vivax

Plasmodium falciporum

Plasmodium malariae

Plasmodium ovale

Typ:Apicomplexa

Rząd:

Eucoccidiorida

Rodzina:Plasmodiidae

Rodzaj: Plasmodium

Gatunek: Plasmodium sp.

●

P. vivax – zimnica trzydniowa

●

P. malariae – zimnica czterodniowa

●

P. falciparum – zimnica podzwrotnikowa

●

P. ovale – zimnica przypominająca trzeciaczkę

Wektor – komary (Anopheles)

Plasmodium sp.

•

gorączka występuje w czasie uwalniania merozoitów z erytrocytów (P. vivax i P. ovale co 48h,

natomiast w przypadku P. malariae co 72h)

•

P. falciporum nie daje tak wyraźnych objawów gorączkowych. Powoduje postać mózgową

choroby

•

•

W przypadku inwazji P. ovale i P. vivax choroba lub jej nawroty mogą wystąpić po miesiącach

albo latach (pasożyty wytwarzają specjalne formy – hipnozoity)

•

•

Powikłania malarii

•

ciężka niedokrwistość

•

pęknięcie śledziony

•

malaria mózgowa – objawiająca się zaburzeniami przytomności do śpiączki włącznie,

•

hipoglikemia

•

skaza krwotoczna

•

niewydolność nerek

•

ostra niewydolność oddechowa (obrzęk płuc albo ARDS)

•

wstrząs.

•

nadreaktywny zespół malaryczny z hipersplenizmem (zespół splenomegalii tropikalnej)

•

zespół nerczycowy

•

chłoniak Burkitta

•

zwłóknienie wsierdzia

●

Typ: Apicomplexa

●

Rząd:Piroplasmida

●

Rodzina: Babesiidae

●

Rodzaj: Babesia

●

Transmisja: kleszcze z rodzajów Ixodes sp.,
Dermatocentor sp., Boophilus sp.

●

Żywiciel pośredni: drobne gryzonie (Microtus
sp., Apodemus sp., Myodes sp.)

●

B. microti

●

Inwazja bezobjawowa, objawy grypopodobne

●

Nieregularna gorączka, dreszcze, bóle głowy

●

Postać ostra: anemia, żółtaczka, spłycenie

oddechu, parazytemia sięga 85%

●

B. divergens

●

Podobne objawy, cięższy przebieg mimo niższej

parazytemii

●

Nieleczone: odma płucna, zatrzymanie pracy nerek