STRATEGIA EKOROZWOJU POLSKI

Degradacja środowiska – lata 80-te XX w.

Polityka ekologiczna państwa

Wskaźniki emisji głównych zanieczyszczeń

atmosfery w Polsce i krajach OECD w 1989 r.

Pyły

SO

2

NO

x

CO

2

CO

Emisja na mieszkańca (kg/M)

Polska

63,1

102,8

38,9

3301

84,2

OECD

14,6

44,1

38,5

2651

142,6

Emisja na jednostkę powierzchni kraju (t/km

2

)

Polska

7,7

12,5

4,7

402

10,3

OECD

1,1

4,6

4,6

364

13,3

Emisja na jednostkę energii pierwotnej (kg/tpu)

Polska

13,8

22,4

8,5

1029

18,5

OECD

2,0

8,2

6,4

637

24,0

Emisja na jednostkę dochodu narodowego (kg/tys. USD)

Polska

15,0

24,5

9,3

787

20,2

OECD

1,8

5,4

4,0

290

14,3

[MPiH, 1992]

tpu

– tona paliwa umownego

Struktura zużycia energii pierwotnej w Polsce,

krajach OECD i na świecie w 1990 r.

Zanieczyszczenie powietrza

Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń

atmosfery w Polsce w latach 1987-1989

[mln ton/rok]

Nazwa

substancji

Energetyka

Przemysł Transport

Komunalno-

bytowe,

rolnictwo

OGÓŁEM

Dwutlenek
siarki

2,0

1,0

0,1

0,9

4,0

Tlenki azotu

0,5

0,4

0,4

0,1

1,5

Pyły

0,8

1,3

-

0,9

3,0

Tlenek
węgla

0,06

1,37

0,92

0,85

3,2

Dwutlenek
węgla

180

130

37

110

457

Węglowodory
aromatyczne

0,02

0,15

0,23

-

0,4

Udział Polski i innych krajów w emisji

dwutlenku siarki na obszarze Europy

lata 1987-89

b. ZSRR

22,4%

inne EWG

9,5%

Skandynawia

2,6%

W. Brytania

9,5%

Włochy

6,0%

RFN

3,1%

inne b. Bloku Wsch.

14,0%

Francja

3,1%

b. Czechosłowacja

6,6%

Polska

10,0%

b. NRD

13,2%

Struktura emisji

SO

2

i NOx w Polsce w 1989 r.

 Ponad 90% emisji

SO

2

związana ze spalaniem węgla

(

przekroczenie norm w

dużych miastach: Górny Śląsk, K-ów,

Legnicko-

Głogowski Okręg Miedziowy, Sudety

)



Udział technologii przemysłowych – niewielki

 Emisja

SO

2

z

pojazdów mechanicznych – w silnikach

Diesla,

związana ze spalaniem zasiarczonego oleju

napędowego

Obszar Czarnego Trójkąta u zbiegu granic

Polski, Niemiec i Czech

 17

dużych elektrowni (Turów na terytorium Polski),

brak instalacji do odsiarczania spalin

 Emisja SO

2

– 3 mln ton (Turów – 200 tys. ton) na

obszarze

równym ¼ pow. Holandii  20% emisji SO

2

w

Europie



Największe zagłębie

węgla brunatnego w
Europie,
 Produkcja ok. 200 mln
ton/rok (Polska

– 20 mln

ton)
 ok. 25 % wydobycia w
skali Europy

Depozycja związków siarki w Centralnej

Europie, w mg/m

2

w 1990 r.



Największa depozycja
związków siarki



Zakwaszenie opadów :

pH < 3,0

Zniszczenie lasów w Górach Izerskich

 Dramatyczna sytuacja

–

Góry Izerskie i Karkonosze



Po polskiej całkowicie
wyginęły górskie lasy
świerkowe na obszarze 13
tys. ha

Przestrzenny rozkład emisji dwutlenku siarki w

Polsce oraz wielkość transgranicznego

strumienia SO

2

w 1989 roku

Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń

atmosfery w Polsce w latach 1987-1989

[mln ton/rok]

Nazwa

substancji

Energetyka

Przemysł Transport

Komunalno-

bytowe,

rolnictwo

OGÓŁEM

Dwutlenek
siarki

2,0

1,0

0,1

0,9

4,0

Tlenki azotu

0,5

0,4

0,4

0,1

1,5

Pyły

0,8

1,3

-

0,9

3,0

Tlenek
węgla

0,06

1,37

0,92

0,85

3,2

Dwutlenek
węgla

180

130

37

110

457

Węglowodory
aromatyczne

0,02

0,15

0,23

-

0,4

b. Czechosłowacja

5,1%

inne b. Bloku Wsch.

8,2%

Francja

7,8%

RFN

13,8%

Włochy

8,5%

W. Brytania

12,6%

Skandynawia, Austria,

Szwajcaria

6,5%

inne EWG

12,4%

b. ZSRR

17,9%

Polska

7,2%

Udział Polski i innych krajów w emisji tlenków

azotu na obszarze Europy

Struktura emisji SO

2

i

NOx

w Polsce w 1989 r.

 Ok. 60% emisji

NO

x

pochodzi z

procesów spalania

paliw (w energetyce,

ciepłownictwie komunalnym i

przemysłowym; udział małych źródeł ciepłowniczych
– piece, małe kotły – mniejszy niż w przypadku SO

2

)



Udział motoryzacji w emisji

NO

x

– ok. 30%; znacznie

większy niż w przypadku SO

2

.

Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń

atmosfery w Polsce w latach 1987-1989

[mln ton/rok]

Nazwa

substancji

Energetyka

Przemysł Transport

Komunalno-

bytowe,

rolnictwo

OGÓŁEM

Dwutlenek
siarki

2,0

1,0

0,1

0,9

4,0

Tlenki azotu

0,5

0,4

0,4

0,1

1,5

Pyły

0,8

1,3

-

0,9

3,0

Tlenek
węgla

0,06

1,37

0,92

0,85

3,2

Dwutlenek
węgla

180

130

37

110

457

Węglowodory
aromatyczne

0,02

0,15

0,23

-

0,4

Udział Polski i innych krajów w emisji pyłów na

obszarze Europy

lata 1987- 89

b. ZSRR

34,8%

państwa EWG

16,9%

Skandynawia, Austria,

Szwajcaria

1,9%

inne b. Bloku Wsch.

17,7%

Czechosłowacja

7,1%

Polska

12,5%

b. NRD

9,2%

Zanieczyszczenie wód, gleb. Odpady.

Stopień oczyszczania ścieków w Polsce w 1989 r.

 1989 r.

– 1/3 ścieków komunalnych i przemysłowych –

zrzucana do wód bez oczyszczenia

 Dalsze 35%

– po wstępnym oczyszczeniu mechanicznym



Pozostałe ok. 32% ścieków oczyszczano w stopniu
zadawalającym

Zanieczyszczenie wód – 1989 r.

• 44% miast polskich nie miało oczyszczalni (w tym 3

miasta o liczbie

mieszkańców > 200 tys. – Białystok,

Łódź, Radom)

• Możliwości przerobowe oczyszczalni w wielu dużych

aglomeracjach miejsko-

przemysłowych (Warszawa,

Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Bydgoszcz,
Szczecin)

– daleko niewystarczające w stosunku do

potrzeb.

• W wyniku tych zaniedbań – stan czystości wód w

Polsce

– bardzo zły.

Stan zanieczyszczenia rzek w Polsce w 1989 r.

• I klasa czystości

–

woda zdatna do picia:

5%

ogólnej dł. rzek

• Wody

pozaklasowe

(nie

nadające

się

nawet

do

celów

przemysłowych):

35%

Udziały poszczególnych krajów

w zanieczyszczeniu Bałtyku

substancjami biogennymi i

organicznymi w 1989 r.

BZT

5

– substancje organiczne

Zanieczyszczenie Bałtyku

azotem i fosforem, w kg na

mieszkańca rocznie

Ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w

Polsce w latach 1975-90



Ilość odpadów komunalnych przypadających w
Polsce na jednego mieszkańca – ok. 1,2 m

3

.

 W krajach Europy Zachodniej

– 3-4 m

3

.

Odpady przemysłowe wytwarzane,

wykorzystywane i składowane w latach 1975-90

 Wg oficjalnych danych GUS

– na hałdach, składowiskach i

stawach

osadowych

–

ponad

1,6

mld

ton

odpadów

przemysłowych (szacunki wykonane przez specjalistów – 2,5-3
mld ton)

 Prawie

połowa tych składowisk – na terenie woj. katowickiego



Składowiska odpadów przemysłowych – ok. 11 tys. ha

Obszary ekologicznego zagrożenia w Polsce

W 1989 r. w

województwie katowickim wydobywano:

98% krajowego wydobycia

węgla kamiennego;

100% krajowego wydobycia cynku;

wytwarzano: ok. 50 % krajowej produkcji stali;

34%

– koksu;

41%

– szkła okiennego;

50%

– samochodów osobowych

7%

– kwasu siarkowego.

Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku

Z

produkcją przemysłu Górnego Śląska związana jest

emisja ok.:

560 tys. ton

pyłów

950 tys. ton SO

2

250 tys. ton

tlenków azotu

900 m

3

ścieków, z których tylko 25% było

oczyszczanych we

właściwy sposób.

Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku

Liczne analizy

wykazały dodatnią korelację między

zanieczyszczeniem

środowiska

a

chorobami

cywilizacyjnymi, jakimi

są: alergie, choroby dróg

oddechowych

i

pokarmowych

czy

choroby

nowotworowe, a

także nadumieralność noworodków

i skracanie

życia.

Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku

Na

Górnym Śląsku – średnia długość życia była o rok

krótsza, niż w innych częściach Polski,

– nadumieralność mężczyzn w wieku 30–59 lat

przewyższała o około 40% średnią krajową,

– dzieci rodziły się przeważnie z mniejszą masą

ciała i o 60% częściej z wadami wrodzonymi, niż w
innych

częściach Polski,

– liczba zgonów noworodków – najwyższa w

Polsce

– w 1989 r. 18,5/1000 żywych urodzeń

(średnia dla Polski – 15,9/1000)

Notowane

były też przypadki uszkodzenia kodu

genetycznego

u

ludzi

żyjących na terenach o

najwyższym zanieczyszczeniu.

Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku

Średnioroczne wartości stężeń głównych zanieczyszczeń atmosfery

na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w 1989 r.

[µg/m

3

]

Nazwa

substancji

Stężenie

dopuszczalne wg

norm

Średnie stężenie

na terenie GOP

Maksymalne

natężenie w

miastach Śląska

Dwutlenek
siarki

32

44

65-83

Tlenki azotu

50

66

100-120

Pyły

50

132

185-214

Tlenek węgla

120

6 500

12 900-17 500

Ołów

0,2

0,3

1,3-1,9

Kadm

0,01

0,10

0,80-1,16

Węglowodory
alifatyczne
(do C-5)

820

5700

11 100-13 600

Benzo(a)piren

0,001

0,042

0,070-0,89

Obszary ekologicznego zagrożenia

Termin

„obszary ekologicznego zagrożenia” po raz

pierwszy

zastosowano

w

aktach

prawnych

w

załączniku do uchwały Rady Ministrów marcu 1983
roku

w

sprawie

projektu

Narodowego

Planu

Społeczno-Gospodarczego na lata 1983-1985.

Kryteria wyznaczenia granic

obszarów ekologicznego

zagrożenia:

 przekroczenie dopuszczalnych

stanów normatywnych

co najmniej

dwóch elementów środowiska lub

 wielokrotne

bądź szczególnie uciążliwe (toksyczne)

przekroczenie dopuszczalnego stanu normatywnego
jednego elementu

Obszary ekologicznego zagrożenia

• Obszar ekologicznego zagrożenia

– obszar, na

którym

nastąpiła

degradacja

komponentów

środowiska przyrodniczego: powietrza, wody, gleby
lub szaty

roślinnej.

Zwykle

przyczyną

degradacji

jest

intensywna

działalność gospodarcza człowieka, której skutkiem
jest

wielokrotne

i

długotrwałe

przekraczanie

dopuszczalnych dawek zanieczyszczenia.

W konsekwencji prowadzi to do naruszenia stanu

równowagi ekologicznej.

•

Tereny, oficjalnie uznane za

„obszary ekologicznego

zagrożenia”,

zajmowały

około

10%

polskiego

terytorium i zamieszkane

były przez około 30%

mieszkańców kraju (27 regionów w Polsce) .

Obszary ekologicznego zagrożenia

Oprócz

Górnego

Śląska

do

obszarów

ekologicznego

zagrożenia

należały

wszystkie

duże okręgi przemysłowe:



rejon

Wałbrzycha (18 – wydobycie węgla

kamiennego, koksownie, huty

szkła)



rejon Legnicy, Lubina i

Głogowa (9 –

kopalnie i huty miedzi)



rejon Tarnobrzega (21

– wydobycie siarki,

produkcja kwasu siarkowego, huta

szkła)



rejon Płocka (8), Włocławka (7), Puław (14), Tomaszowa Maz. (13),
Tarnowa (27) i Szczecina (1)

– wielkie fabryki chemiczne



rejon Częstochowy (19), Kielc (20), Zawiercia (25) – zakłady

hutnicze i cementownie



rejon Opola (22), Chełma (15), Inowrocławia (5) – cementownie



rejon Bełchatowa (11), Turowa (16), Konina (6) – wielkie kopalnie
węgla brunatnego i elektrownie

Obszary ekologicznego zagrożenia

Za

zagrożone uważano także obszary

wielkich miast:



Kraków (26)



Łódź (12)



Poznań (3)



Wrocław (10)



Bydgoszcz (4)

– gdzie zlokalizowane były

liczne

uciążliwe zakłady przemysłowe

Oprócz tego:



rejony

Zatoki

Gdańskiej

i

Puckiej

(2)

oraz

Zalewu

Szczecińskiego (1) zostały uznane za obszary klęski ekologicznej
Morza

Bałtyckiego, ze względu na wielkie ilości ścieków, jakie

tam

trafiają wraz z wodami Wisły, Odry, miast nadbrzeżnych

(Gdańska, Gdyni, Szczecina) oraz dużych portów morskich

Koncentracja naruszeń środowiska na obszarach ekologicznego

zagrożenia (według GUS – Ochrona Środowiska, 1994)

Struktura strat materialnych w 1989 r.

spowodowanych zanieczyszczeniem

środowiska w Polsce

A

– z punktu widzenia elementów środowiska

B

– z punktu widzenia rodzaju ponoszonych strat

(MOŚZNiL, 1991)

Najważniejsze osiągnięcia w dziedzinie ochrony

środowiska



1991 r. – przyjęcie przez sejm uchwały w sprawie

Polityki ekologicznej państwa



rozpoczęcie tworzenia nowego prawa ekologicznego
przez uchwalenie czterech ustaw, m. in.

powołanie

Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska;



stworzenie systemu finansowania

przedsięwzięć z

zakresu ochrony

środowiska;



1992 r. – powołanie Rady Ekologicznej Przy
Prezydencie RP;

Realizacja postanowień z Rio w Polsce



1993 r. – przetłumaczenie i wydanie dokumentów z
konferencji "Środowisko i Rozwój";



powoływanie

wojewódzkich

i

gminnych

Rad

Ekologicznych w celu opracowywania lokalnych
programów ekorozwojowych;



1994 r. – powołanie Narodowej Komisji ds.
Ekorozwoju;



wydawanie

materiałów

instruktażowych

dla

przygotowywania

programów

ekorozwoju

gmin

(1993);



powołanie Towarzystwa Filozofii Ekologicznej;



rozwijanie

się ekologicznych ruchów pozarządowych

wydających czasopisma i materiały edukacyjne.

Polityka ekologiczna państwa

Głównym celem polityki ekologicznej państwa jest

realizacja

przyjętej

w

Konstytucji

RP

zasady

zrównoważonego rozwoju (przyjęta w Rio de Janeiro
w 1992 r.).

Podstawowym

założeniem

ekorozwoju

jest

takie

stymulowanie

procesów

gospodarczych

i

społecznych,

aby

zachować

zasoby

i

walory

środowiska

w

stanie

zapewniającym

trwałe

możliwości korzystania z nich,

zarówno przez

obecne jak i przez

przyszłe pokolenia, zachowując

jednocześnie trwałość funkcjonowania środowiska
przyrodniczego.

Polityka ekologiczna państwa

Ta

podstawowa

zasada

jest

w

polityce

ekologicznej

państwa uzupełniona szeregiem zasad konkretyzujących:

• zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego,

• zasada regionalizacji polityki ekologicznej państwa,

• zasada uspołecznienia realizacji polityki ekologicznej

państwa,

• zasada "zanieczyszczający płaci"

• zasada przezorności

• zasada prewencji (zasada likwidacji zanieczyszczeń,

uciążliwości i zagrożeń u źródła)

Polityka ekologiczna państwa

Ta podstawowa zasada jest w polityce ekologicznej

państwa

uzupełniona szeregiem zasad konkretyzujących:

• zasada zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska

• zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT)

– zapewnienie ochrony środowiska na najwyższym
poziomie

(dostępnym technicznie i ekonomicznie)

• zasada subsydiarności i pomocniczości działań na

wyższym szczeblu zarządzania wobec działań na szczeblu
niższym

• zasada

skuteczności

ekologicznej

i

efektywności

ekonomicznej

przedsięwzięć ochrony środowiska

Polityka ekologiczna państwa

Wszystkie procesy i

działania społeczno-gospodarcze

prowadzone na terenie Polski, a w

związku z tym

również określające i stymulujące je strategie,
programy i plany rozwoju gospodarczego, rozwoju
społecznego

czy

ochrony

środowiska

i

jego

zasobów powinny być ze sobą zintegrowane i
wzajemnie

powiązane

celami,

zadaniami

oraz

instrumentami

wdrażania dążąc do zrównoważonego

rozwoju.

Kluczem

strategii

zrównoważonego

rozwoju

-

racjonalne

użytkowanie zasobów naturalnych.

Polityka ekologiczna państwa

Cele

zrównoważonego

rozwoju

–

racjonalne

użytkowanie zasobów naturalnych:

• racjonalizacja użytkowania wód;

• zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości

produkcji;

• zmniejszenie energochłonności gospodarki;

• ochrona gleb i racjonalności ich wykorzystania;

• prawidłowa gospodarce leśnej;

• ochrona zasobów kopalin.

II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010

II Polityka ekologiczna państwa – fundament

strategii

zrównoważonego rozwoju Polski – zakłada

przede wszystkim

poprawę jakości życia obywateli

przez zapewnienie im

bezpieczeństwa ekologicznego

tj. egzystencji w nie

skażonym środowisku

i

racjonalnych

możliwości korzystania z zasobów

naturalnych.

II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010

Podstawowe zadania:
• podniesienie

energetycznej

efektywności

całej

gospodarki,

• wprowadzenie licznych zmian w technologiach

spalania w energetyce i w transporcie,

• wprowadzanie czystszych paliw,
• rozwój odnawialnych i niekonwencjonalnych źródeł

energii.

II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010

Zgodnie z

treścią „II Polityki ekologicznej państwa”

przy

formułowaniu

poszczególnych

zadań

uwzględniono następujące priorytety:


konieczność

likwidacji

związanych

ze

stanem

środowiska bezpośrednich zagrożeń dla życia i
zdrowia

ludzi

(w

tym

likwidacji

tzw.

„gorących

punktów”);


konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska

przyrodniczego na terytorium kraju,

zwłaszcza na

obszarach o

szczególnych walorach przyrodniczych (w

tym przestrzeni rolniczej i

leśnej);



konieczność

partycypowania

przez

Polskę

w

przeciwdziałaniu

zagrożeniom

środowiska

o

charakterze globalnym.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej

Polskiej w latach

2009-2012

z uwzględnieniem

perspektywy do roku

2016

Działania na rzecz ochrony środowiska w Polsce

wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej do
których należy zaliczyć:

• działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady

zrównoważonego rozwoju,

• przystosowanie do zmian klimatu,

• ochronę różnorodności biologicznej.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach

2009-2012

z uwzględnieniem perspektywy do roku

2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

1

. Ochrona przyrody

2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów

3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody

4. Ochrona powierzchni ziemi

5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

1. Środowisko a zdrowie

2. Jakość powietrza

3. Ochrona wód

4. Gospodarka odpadami

5. Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych

6. Substancje chemiczne w środowisku

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona przyrody

 Podstawowym

celem

jest

zachowanie

bogatej

różnorodności biologicznej polskiej przyrody na
różnych poziomach organizacji:

– na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym),

– gatunkowym,

– ponadgatunkowym

(ekosystemowym),

wraz

z

umożliwieniem

zrównoważonego

rozwoju

gospodarczego

kraju,

który

w

sposób

niekonfliktowy

współistnieje z różnorodnością

biologiczną.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona przyrody – c.d.

 W latach 2009-2012 jest konieczne

dokończenie

inwentaryzacji

i

waloryzacji

różnorodności

biologicznej

Polski.

Stworzy

to

podstawę

do

ustanowienia

pełnej listy obszarów ochrony ptaków i

ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów



Dalsze prace w kierunku racjonalnego

użytkowania

zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej
struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem
bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei
trwale

zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki

leśnej.



Lata 2009-2012

– realizacja przez Lasy Państwowe

„Krajowego

programu

zwiększenia

lesistości”,

lesistość Polski powinna wzrosnąć do 30% w 2020 r.
i do 33% w 2050 r.,



Ochrona

terenów wodno-błotnych

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona i zrównoważony rozwój lasów – c.d.



Dostosowanie

składu gatunkowego drzewostanów

do

siedliska

oraz

zwiększenie

różnorodności

genetycznej i gatunkowej biocenoz

leśnych, w tym

realizacja programu restytucji

jodły w Sudetach oraz

ochrony i restytucji cisa w Polsce.



W latach 2009-2012 przewiduje

się także rozbudowę

funkcji

leśnych banków genów oraz wprowadzenie

alternatywnego systemu certyfikacji

lasów.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Racjonalne gospodarowanie zasobami wody



Główny

cel

–

racjonalizacja

gospodarowania

zasobami

wód powierzchniowych i podziemnych w

taki

sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od

deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami
powodzi

oraz

zwiększenie

samofinansowania

gospodarki wodnej.



Naczelne zadanie

– dążenie do maksymalizacji

oszczędności

zasobów

wodnych

na

cele

przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji
wodnej

oraz

skuteczna

ochrona

głównych

zbiorników

wód

podziemnych

przed

zanieczyszczeniem.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Racjonalne gospodarowanie zasobami wody –

c.d.



Stopniowe

wprowadzanie

odpłatności

przez

użytkowników wód za korzystanie przez nich z
zasobów wodnych, z uwzględnieniem oddziaływania
na

środowisko,



Pełne dostosowanie polskiego prawa do prawa UE,



Wyznaczenie

obszarów zalewowych tam, gdzie nie

zostały jeszcze wyznaczone,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona powierzchni ziemi

•

Główne cele dla ochrony powierzchni ziemi, a w
szczególności dla ochrony gruntów użytkowanych
rolniczo:

- rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i

leśnych,

zgodnych

z

zasadami

rozwoju

zrównoważonego,

-

przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych,

łąkowych

i

wodno-

błotnych

przez

czynniki

antropogeniczne,

-

zwiększenie

skali

rekultywacji

gleb

zdegradowanych i zdewastowanych,

przywracając im

funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona powierzchni ziemi – c.d.

•

W latach 2009-2012 powinny

zostać podjęte lub być

kontynuowane

następujące działania:

- opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, w

tym walki z ich zakwaszeniem,

- promocja rolnictwa ekologicznego i rolnictwa

zintegrowanego,

-

waloryzacja

terenów

pod

względem

ich

przydatności do produkcji zdrowej żywności oraz
promocja takiej

żywności,

-

rozwój monitoringu gleb,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Ochrona powierzchni ziemi – c.d.

•

W latach 2009-2012 powinny

zostać podjęte lub być

kontynuowane

następujące działania:

-

finansowe

wspieranie

przez

fundusze

ekologiczne

inicjatyw

dotyczących

rekultywacji

terenów zdegradowanych i zdewastowanych,

-

zakończenie opracowania systemu osłony

przeciwosuwiskowej

przez

Państwowy

Instytut

Geologiczny.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Gospodarowanie zasobami geologicznymi

Podstawowy cel

– racjonalizacja zaopatrzenia ludności

oraz

sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z

zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną
przed

ilościową i jakościową degradacją.

 doskonalenie prawodawstwa

dotyczącego ochrony

zasobów kopalin i wód podziemnych,

 ograniczenie

presji

wywieranej

na

środowisko

podczas

prowadzenia

prac

geologicznych

i

eksploatacji kopalin,

 eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin,
 wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych

złóż

kopalin w procesie planowania przestrzennego,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH

Gospodarowanie zasobami geologicznymi – c.d.

 wykonanie

bilansu

pojemności

struktur

geologicznych, w

których możliwa jest sekwestracja

dwutlenku

węgla na terenie Polski,

 rozpoznanie

geologiczne

złóż

soli

kamiennej,

wyczerpanych

złóż

ropy

i

innych

struktur

geologicznych

pod

kątem magazynowania ropy

naftowej

i

gazu

ziemnego

oraz

składowania

odpadów, w tym promieniotwórczych,



dokończenie

dokumentowania

zasobów

dyspozycyjnych

wód leczniczych i termalnych oraz

głównych zbiorników wód podziemnych.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Środowisko a zdrowie

Celem

działań w obszarze zdrowia środowiskowego jest

dalsza poprawa stanu zdrowotnego

mieszkańców w

wyniku

wspólnych działań sektora ochrony środowiska

z

sektorem

zdrowia

oraz

skuteczny

nadzór nad

wszystkimi

w

kraju

instalacjami

będącymi

potencjalnymi

źródłami

awarii

przemysłowych

powodujących zanieczyszczenie środowiska.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Środowisko a zdrowie – c.d.

Dla realizacji

głównego celu najistotniejsza jest ścisła

współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją
Ochrony

Środowiska w zakresie:

 zbierania i

udostępniania informacji na temat zagrożeń

dla zdrowia

społeczeństwa (zarówno nagłych, jak i

długotrwałych),

 opracowania zasad analizy ryzyka zdrowotnego dla

procedur

związanych z dopuszczaniem inwestycji do

realizacji,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Środowisko a zdrowie – c.d.

Dla realizacji

głównego celu najistotniejsza jest ścisła

współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją
Ochrony

Środowiska w zakresie:

 poprawy funkcjonowania

państwowego monitoringu

środowiska i monitoringu sanitarnego przez poprawę
technicznego

wyposażenia

służb

kontrolnych

w

nowoczesny

sprzęt oraz sieci alarmowe,



wspólnych działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej i
Inspekcji

Środowiska w celu poprawy jakości wody

pitnej,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Środowisko a zdrowie – c.d.

Dla realizacji

głównego celu najistotniejsza jest ścisła

współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją
Ochrony

Środowiska w zakresie:



wspólnego

prowadzenia

akcji

edukacyjno-

szkoleniowych dla

służb zakładów przemysłowych i

pracowników

administracji

publicznej

w

zakresie

zapobiegania awariom oraz

skażeniom środowiska.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Jakość powietrza

• dalsza redukcja emisji SO

2

, NO

x

i

pyłu drobnego z

procesów wytwarzania energii

(zadanie to jest

szczególnie

trudne dlatego,

że struktura przemysłu energetycznego Polski jest głównie

oparta na spalaniu

węgla i nie można jej zmienić w ciągu kilku lat)

• konieczne opracowanie i wdrożenie przez właściwych

marszałków województw programów naprawczych w
161

strefach

miejskich,

w

których

notuje

się

przekroczenia

standardów dla pyłu drobnego PM10 i

PM2,5

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Jakość powietrza – c.d.

• możliwie

szybkie

uchwalenie

nowej

polityki

energetycznej Polski do 2030 r., w

której zawarte będą

mechanizmy

stymulujące zarówno oszczędność energii,

jak i

promujące rozwój odnawialnych źródeł energii;

Polska

zobowiązała

się

do

tego,

aby

udział

odnawialnych

źródeł energii w 2010 r. wynosił nie mniej

niż 7,5%, a w 2020 r. - 14%

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Ochrona wód



Do

końca 2015 r. Polska powinna zapewnić 75%

redukcji

całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach

komunalnych

(kończąc krajowy program budowy oczyszczalni

ścieków i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyżej

2000 RLM

– równoważna liczba mieszkańców)

.



Osiągnięcie tego celu będzie oznaczało przywrócenie
dobrego stanu

wód powierzchniowych i podziemnych w

całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu
Działań dotyczącego walki z eutrofizacją wód Bałtyku.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Ochrona wód – c.d.



Naczelny cel polityki ekologicznej Polski w zakresie
ochrony

zasobów

wodnych

–

utrzymanie

lub

osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym
również

zachowanie

i

przywracanie

ciągłości

ekologicznej

cieków.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Gospodarka odpadami



osiągnięcie w 2014 r. odzysku min. 60% i recyklingu
55%

odpadów opakowaniowych,



osiągnięcie w 2010 r. odzysku co najmniej 25%
odpadów biodegradowalnych tak, aby nie trafiły na
składowiska, a w 2013 r. odzysku 50% tych odpadów,



zebranie w 2012 r. 25%

zużytych baterii i akumulatorów,

a w 2016 r. 45% tych

odpadów.



zamknięcie do 2012 r. wszystkich wysypisk, które nie
spełniają wymagań dyrektywy 99/31/WE.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Gospodarka odpadami – c.d.



utrzymanie tendencji oddzielenia

ilości wytwarzanych

odpadów od wzrostu gospodarczego kraju

(mniej

odpadów na

jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.)



znaczne

zwiększenie odzysku energii

z

odpadów

komunalnych w

sposób bezpieczny dla środowiska,



zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają
standardów UE i ich rekultywacja,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Gospodarka odpadami – c.d.



sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych
składowisk

odpadów

wydobywczych,

wraz

z

identyfikacją obiektów wpływających znacząco na
środowisko,



eliminacja kierowania na

składowiska zużytego sprzętu

elektrycznego i elektronicznego oraz

zużytych baterii i

akumulatorów,



pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania

wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych
z eksploatacji,

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Gospodarka odpadami – c.d.



takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i
odzysku

odpadów komunalnych, aby na składowiska

nie

trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów

wytworzonych w gospodarstwach domowych.



dokończenie akcji likwidacji mogilników, zawierających
przeterminowane

środki ochrony roślin i inne odpady

niebezpieczne

oraz

akcji

eliminacji

PCB

z

transformatorów i kondensatorów (do końca 2010 r.).

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych

 Cel w zakresie ochrony przed

hałasem – dokonanie

wiarygodnej

oceny

narażenia

społeczeństwa

na

ponadnormatywny

hałas

i

podjęcie

kroków

do

zmniejszenia tego

zagrożenia tam, gdzie jest ono

największe.

 Podobny

jest

też

cel

działań

związanych

z

zabezpieczeniem

społeczeństwa przed nadmiernym

oddziaływaniem pól elektromagnetycznych.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych – c.d.

 Pilne

sporządzenie map akustycznych dla miast

powyżej 100 tys. mieszkańców oraz dla dróg krajowych i
lotnisk,

a

także wynikających z nich programów

ochrony przed

hałasem. W programach tych powinny

być zawarte konkretne przedsięwzięcia techniczne i
organizacyjne dla zmniejszenia poziomu

hałasu tam,

gdzie jest on ponadnormatywny.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych – c.d.

 likwidacja

źródeł hałasu przez tworzenie stref wolnych

od transportu, ograniczenie

szybkości ruchu, wymiana

taboru tramwajowego na mniej

hałaśliwy, a także

budowa

ekranów akustycznych.

 Istotne

też

jest

wykorzystywanie

planowania

przestrzennego dla rozdzielenia potencjalnych

źródeł

hałasu od terenów mieszkaniowych. Konieczny jest też
rozwój systemu monitoringu hałasu.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w

latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych – c.d.

 zorganizowanie

laboratorium

referencyjnego

do

pomiaru

pól w ramach Inspekcji Ochrony Środowiska i

szkolenie

specjalistów w zakresie ich pomiaru, a także

opracowanie w

Ministerstwie

Środowiska procedur

zapewniających

bezpieczną

lokalizację

źródeł

pól

elektromagnetycznych.



zobowiązanie operatorów telefonii komórkowej do
zgłoszenia organowi ochrony środowiska instalacji
stanowiących źródła promieniowania.

Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej

Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem

perspektywy do roku 2016

POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO

Substancje chemiczne w środowisku

Celem

polityki

ekologicznej

w

odniesieniu

do

chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu
nadzoru

nad

substancjami

chemicznymi

dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami
Rozporządzenia REACH (Rozp. 1907/06 Parlamentu
Europejskiego i Rady z 2006 r. w sprawie rejestracji,
oceny,

udzielania

zezwoleń

i

stosowanych

ograniczeń w zakresie chemikaliów) .