© Jerzy Brzeziński (2006). Pytania egzaminacyjne z metodologii ... (tryb zaoczny)

1

M

ETODOLOGIA

B

ADAŃ

P

SYCHOLOGICZNYCH

Kierunek:

P

SYCHOLOGIA

Tryb:

Z

AOCZNY

1. Wiedza naukowa – Ajdukiewicza zasada racjonalności (mocna i słabsza).

2. Znaczenie replikacji badań.

3. Model indukcjonistyczny poznania naukowego.

4. Model hipotetystyczny poznania naukowego.

5. Funkcje nauk - deskryptywna, eksplanacyjna, prognostyczna.

6. Osiem etapów procesu badawczego w psychologii - bez szczegółowego
omawiania poszczególnych etapów.

7. Etap 7. i 8. procesu badawczego.

8. O(P

Y

) - P

Y

; O(S

Y

) - S

Y

; O

iz

(S

Y

) - O

in

(S

Y

).

9. Charakterystyka problemu badawczego. Cechy dobrze sformułowanego
problemu. Problem badawczy jako pytanie – pytania: dopełnienia i rozstrzygnięcia.

10.Klasyfikacja problemów badawczych.

11. Hipoteza badawcza. Cechy dobrze sformułowanej hipotezy.

12. Klasyfikacja hipotez badawczych.

13. Pojęcie zmiennej. Odmiany zmiennych. Przykłady.

14. Stevensa klasyfikacja zmiennych. Przykłady.

15. Klasyfikacja zmiennych istotnych dla zmiennej Y.

16. Charakterystyka modelu eksperymentalnego.

17. Model eksperymentalny i model quasi-eksperymentalny.

18. Kontrola zmiennych niezależnych-ubocznych w planach „zero-jedynkowych”.

19. Analiza wariancji zmiennej zależnej – wariancja międzygrupowa
i wariancja wewnątrzgrupowa.

20. Znaczenie randomizacji.

21. Realizm życiowy i realizm psychologiczny (wg Aronsona).

22. Rola instrukcji maskujących cel eksperymentu („decepcja”).

23. Pojęcie planu eksperymentalnego i quasi-eksperymentalnego.

24. Adekwatność planu eksperymentalnego do treści hipotezy badawczej (analiza
Rys. 12.1. - 12.4., s. 311 – 312, Metodologia...).

25. Trafność wewnętrzna planu eksperymentalnego.

© Jerzy Brzeziński (2006). Pytania egzaminacyjne z metodologii ... (tryb zaoczny)

2

26. Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną - historia; dojrzewanie; selekcja;
testowanie. Przykłady.

27. Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną - instrumentacja; regresja statystyczna;
utrata osób badanych; interakcja selekcji z: historią, dojrzewaniem i instrumentacją.
Przykłady.

28. Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną - Przenikanie informacji...;
kompensujące, programowe zróżnicowanie grup...; kompensowanie mniej
pożądanych...; obrażanie się osób... . Przykłady.

29. Trafność zewnętrzna planu eksperymentalnego.

30. Czynniki zakłócające trafność zewnętrzną.

31. Plan 1., 2., 3. + schematy.

32. Plan 4. (Solomona) + schematy.

33. Plan 5., 6. + schematy.

34. Ograniczenia planów „0-1”.

35. Wybór optymalnego testu istotności – dane niezależne (bez wzorów!).

36. Wybór optymalnego testu istotności – dane zależne (bez wzorów!).

37. Znaczenie pretestu zmiennej Y.

38. Możliwe, wadliwe wnioskowania o dynamice zmian zmiennej Y, gdy badacz nie
przeprowadził pretestu zmiennej Y.

39. Trzy sposoby radzenia sobie z „efektem pretestu”.

40. Założenia ANOVA: I. – VII.

41. Cztery transformacje wyników surowych w ANOVA.

42. Plan jednoczynnikowy ANOVA – podział SS i df.

43. Pojęcie efektu głównego i-tego poziomu czynnika A w jednoczynnikowej
ANOVA.

44. Hipoteza zerowa i hipoteza alternatywna w jednoczynnikowej ANOVA

45. MS i test F w jednoczynnikowej ANOVA.

46. Wskaźnik omega-kwadrat w jednoczynnikowej ANOVA i jego interpretacja.

47. Sumaryczna tabela ANOVA dla planu jednoczynnikowego.

48. Plan dwuczynnikowy ANOVA – podział SS i df.

49. Pojęcie efektów głównych i-tego poziomu czynnika A i j-tego poziomu czynnika
B w dwuczynnikowej ANOVA.

50. Pojęcie efektów interakcyjnych w dwuczynnikowej ANOVA.

51. Hipotezy zerowe i hipotezy alternatywne w dwuczynnikowej ANOVA.

52. Interpretacja geometryczna interakcji AB w dwuczynnikowej ANOVA.

53. Sumaryczna tabela ANOVA dla planu dwuczynnikowego.

© Jerzy Brzeziński (2006). Pytania egzaminacyjne z metodologii ... (tryb zaoczny)

3

54. MS i testy F w dwuczynnikowej ANOVA.

55. Wskaźniki omega-kwadrat w dwuczynnikowej ANOVA i ich interpretacja.

56. Charakterystyka ogólna modelu EPF. Model eksperymentalny a model EPF.

57. Odmiana eksploracyjna EPF.

58. Odmiana konfirmacyjna EPF.

59. Zasady prowadzenia wywiadów oraz kodowania danych z wywiadów
w modelu EPF.

60. Zasady szkolenia osób prowadzących wywiady i sędziów kompetentnych.

61. Zalety i ograniczenia modelu EPF.

62. Wybór optymalnego współczynnika siły związku między zmiennymi.

63. Interpretacja geometryczna modelu jedno-jednozmiennowego.

64. Współczynnik determinacji r

2YX

i jego interpretacja. Interpretacja geometryczna.

65. Interpretacja geometryczna modelu jedno-wielozmiennowego.

66. Współczynnik determinacji wielokrotnej R

2Y.12

. Interpretacja geometryczna

67. Kiedy R

2Y.12

= r

2Y1

+ r

2Y2

a kiedy R

2Y.12

≠ r

2Y1

+ r

2Y2

?

68. Zmienne standaryzowane w modelu MR; wagi „beta”.

69. Współczynnik korelacji semicząstkowej i współczynnik korelacji cząstkowej.

70. Interpretacja przyczynowo-skutkowa współczynnika korelacji (trzy warunki).

71. W jaki sposób wprowadzać zmienne jakościowe do modelu MR? – kodowanie
„zero-jedynkowe” jednej (tylko!) zmiennej jakościowej. Przykład.

72. W jaki sposób wprowadzać zmienne jakościowe do modelu MR? – kodowanie
„zero-jedynkowe” dwóch (bez interakcji!) zmiennych jakościowych. Przykład.

73. Kodowanie interakcji dwóch zmiennych jakościowych w modelu MR – wedle
„zero-jedynkowego” systemu kodowania.

74. Ustalanie porządku istotnościowego w obrębie zbioru zmiennych tworzących
model MR.

75. Osobliwości badania psychologicznego wg Rosenzweiga.

76. Dlaczego badacz, który zna treść hipotez badawczych nie powinien sam
prowadzić wywiadów z osobami badanymi?

77. Efekt oczekiwań interpersonalnych (efekty: Pigmaliona, Galatei, Golema). Cztery
czynniki pośredniczące w jego powstawaniu (wg Rosenthala).

78. Czynniki sprzyjające wystąpieniu efektu oczekiwań interpersonalnych badacza.

79. Czynniki blokujące wystąpienie efektu oczekiwań interpersonalnych badacza.

80. Czynniki wpływające na ewolucję wstępnych oczekiwań interpersonalnych.

81. Charakterystyka czynników pośredniczących I

0

i II

0

, związanych z osobą

psychologa (wg rys. II-20, s. 291 - Brzeziński, Kowalik 1998).

© Jerzy Brzeziński (2006). Pytania egzaminacyjne z metodologii ... (tryb zaoczny)

4

82. Charakterystyka czynników pośredniczących I

0

i II

0

, związanych z osobą (wg rys.

II-20, s. 291 - Brzeziński, Kowalik 1998).

83. Różnice w traktowaniu osób przypisanych do „grupy sukcesu” i „grupy
niepowodzenia”.

84. Status motywacyjny osoby badanej – psychologiczny portret ochotnika

85. Charakterystyka wskazówek sugerujących hipotezę badawczą WSH (wg Orne’a).

86. Trzy procedury kontroli WSH.

87. Koncepcja lęku przed oceną (wg Rosenberga).

88. Dwie metody badania wpływu lęku przed oceną na wyniki badania
psychologicznego.

89. Omówienie instrukcji wywołujących i obniżających lęk przed oceną.

90. Czynniki wyzwalające lęk przed oceną.

91. Problem współpracy osoby badanej z badaczem. Poglądy Ornea i Rosenberga.

92. Oczekiwania interpersonalne, a lęk przed oceną.

93. Aktywne i bierne granie roli (wg Greenwooda).

94. Krytyka eksperymentów laboratoryjnych (wg Greenwooda).

95. Pułapki we badaniach psychologicznych związane z osobą badacza (wg Barbera).

96. Pułapki we badaniach psychologicznych związane z osobą eksperymentatora
(wg Barbera).

97. Omówienie zasad prowadzenia badań naukowych (psychologicznych) z
udziałem ludzi w roli obiektów badanych (10 zasad).

98. Pięć sytuacji - wg Ethical principles in the conduct of research with human participants
- w których dopuszczalne jest okłamywanie osób badanych. Co o tym sądzisz?

99. Postawa rygoryzmu etycznego, indyferentyzmu moralnego i realizmu etycznego w
rozwiązywaniu dylematów etycznych, jakie rodzą badania psychologiczne.

100. Etyczna ocena eksperymentów Ascha, Milgrama i Zimbardo.