ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Termin  podstawowe podtrzymywanie życia (skrót od
 podstawowe sposoby podtrzymywania czynności życio-
wych - PPÅ» - Basic Life Support) odnosi siÄ™ do utrzy-
mania drożności dróg oddechowych, wspomagania od-
dychania i krążenia bez użycia innego sprzętu niż pros-
tej foliowej maseczki ochronnej.
UdzielajÄ…c pomoc potrze-
bującej osobie należy wy-
konać podstawowe czyn-
ności resuscytacyjne:
A (airway) - udrożnienie
dróg oddechowych
B (breathing) - wentylacja
płuc
C (circulation) -
zewnętrzny masaż serca
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Nagłe zatrzymanie krążenia może wystąpić na skutek:
" bezdechu
" schorzenia serca
" schorzenia płuc
" wypadku ( duża utrata krwi, uraz głowy)
" porażenia prądem
" zatrucia
Objawy:
" utrata przytomności
" bezdech
" skóra przybiera kolor bladoszary
" brak tętna nad tętnicami szyjnymi - (nacisk palcami na
szyjÄ™ z boku tchawicy)
" rozszerzone, sztywne z
renice
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Szansa przeżycia po zatrzymaniu krążenia jest większa
gdy świadkowie zdarzenia rozpoczną PPŻ, a po zatrzy-
maniu pracy serca spowodowanego migotaniem komór
warunkiem przywrócenia krążenia jest wczesna defi-
brylacja (zastosowanie impulsu elektrycznego prÄ…du sta-
łego o określonej energii, zewnętrznie poprzez powierz-
chnię klatki piersiowej w celu wygaszenia najpoważ-
niejszych zaburzeń rytmu serca - migotania komór).
PPŻ obejmuje następujące elementy: ocenę wstępną, u-
trzymanie drożności dróg oddechowych, wentylację wy-
dychanym przez ratownika powietrzem (sztuczne oddy-
chanie) i uciskanie klatki piersiowej (masaż serca). Kom-
binację tych trzech elementów nazywa się też resus-
cytacją krążeniowo-oddechową RKO
(ang. CPR - cardiopulmonary resuscitation)
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Celem PPÅ» jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji i
krążenia do czasu podjęcia kroków zmierzających do
odwrócenia przyczyn zatrzymania krążenia. Jest to więc
 czynność podtrzymująca życie , aczkolwiek zdarza się,
że jest wystarczająca do usunięcia przyczyny i pozwala
na pełne przywrócenie czynności życiowych.
Zatrzymanie krążenia na więcej niż 3-4 minuty
zazwyczaj prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia
(ośrodkowego układu nerwowego) mózgu.
Należy więc położyć nacisk na szybkie rozpoczęcie PPŻ
przez ratownika, który bez namysłu powinien postępo-
wać zgodnie z zalecaną sekwencją czynności.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Częstość wdmuchnięć podczas równoczesnego wdmuchi-
wania i uciskania klatki piersiowej zależy od objętości
oddechowej i częstości uciśnięć. Czas wdmuchiwania
równy 1,5÷2 sekund ogranicza niebezpieczeÅ„stwo prze-
kroczenia ciśnienia otwarcia wpustu żołądka, w tym
przypadku cały cykl oddechowy trwa około 3 sekundy.
Częstość uciśnięć, zalecana aby uzyskać optymalną per-
fuzję (przepływ krwi) narządów ważnych dla życia, wy-
nosi 100 na minutę. A zatem 30 uciśnięć zajmuje 18
sekund, a dwa wdmuchnięcia to ok. 5 sekund tak więc
ratownicy lub pojedynczy ratownik powinien w ciÄ…gu mi-
nuty wykonać 6 wdmuchnięć i 70 uciśnięć. Wystarczają-
cym wskazaniem do rozpoczęcia uciskania klatki pier-
siowej powinna być nieobecność oznak życia, niekoniecz-
nie zaś brak tętna na tętnicy szyjnej.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwszym ogniwem łańcucha przeżycia jest uzyskanie
dostępu do kwalifikowanej pomocy medycznej. Zalecany
moment, w którym należy opuścić poszkodowanego
przerywając próbę PPŻ i rozpocząć wzywanie pomocy
zależy od kilku czynników: czy ratownik jest sam, czy
poszkodowany ma pierwotne zatrzymanie oddychania
czy krążenia, jaka jest odległość do miejsca, skąd można
wezwać pomoc (np. telefonu), możliwości wzywanych
służb ratowniczych. Obecnie podnosi się znaczenie
wczesnej defibrylacji dla postępowania w nagłej śmierci
sercowej, na całym świecie wprowadza się znaczące
inicjatywy w celu umożliwienia jak najwcześniejszej
defibrylacji.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Podkreśla się, że ratownik, (jeśli nie ma innej
drogi uzyskania pomocy) powinien natychmiast
po stwierdzeniu, że dorosły poszkodowany jest
nieprzytomny, opuścić go i wezwać kwalifikowaną
pomoc ( najpierw wezwij pomoc ). Przy dwóch
ratownikach jeden wzywa pomoc, a drugi prowa-
dzi reanimacjÄ™.
W przypadku konieczności stosowania PPŻ u
dziecka (oddychanie lub uciskanie albo obydwie
czynności) powinno ono być prowadzone przez
około 1 minutę zanim ratownik oddali się w celu
wezwania pomocy.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Dzieci różnią się od dorosłych pod względem przyczyny
za-trzymania oddychania i krążenia krwi. Zatrzymanie
od-dychania jest znacznie częstsze, zatrzymanie krążenia
jest zwykle wtórne do niego. Wynik próby PPŻ w zatrzy-
maniu krążenia u dzieci jest nienajlepszy, z dużym praw-
dopodobieństwem rozwinięcia się ciężkiego stanu neuro-
logicznego. Przeżycie w zatrzymaniu oddychania i krąże-
nia u dzieci zależy głównie od niezwłocznego podjęcia
sztucznego oddychania. Wynika stÄ…d zalecenie prowadze-
nia PPÅ» przez minutÄ™ przed opuszczeniem poszkodowa-
nego dziecka w celu wezwania pomocy. Ostatnie dane su-
gerują, że migotanie komór zdarza się względnie rzadko
u osób w wieku poniżej 30 lat, i że do tego wieku strategia
podobna do postępowania u dzieci z zatrzymaniem krą-
żenia może okazać się rozsądna.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
U oddychajÄ…cego spontanicznie nieprzytomnego istnieje
niebezpieczeństwo zamknięcia dróg oddechowych przez
język, śluz i wymiociny. Powikłaniom tym zapobiega
ułożenie poszkodowanego na boku, pozwala to także na
łatwe odpływanie zawartości przez usta. Przy układaniu
poszkodowanego należy pójść na kompromis: ułożenie
dokładnie na boku nie jest stabilne, pociąga za sobą
nadmierne zgięcie boczne szyjnego odcinka kręgosłupa,
ogranicza swobodny odpływ treści przez usta. Z kolei
pozycja bliska leżeniu twarzą w dół może powodować
niedostatecznÄ… wentylacjÄ™ w wyniku ograniczenia
ruchów przepony i redukcji podatności klatki piersiowej
oraz płuc.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Reasumując, kiedy jest więcej niż jeden ratownik, jeden
powinien rozpocząć PPŻ, podczas gdy drugi powinien iść
po pomoc. Samotny ratownik powinien podjąć decyzję
czy najpierw rozpocząć PPŻ, czy najpierw pójść po po-
moc. Ta decyzja będzie uzależniona od dostępności jed-
nostek ratownictwa medycznego i ich lokalnej mobil-
ności. Jednakże, jeżeli prawdopodobną przyczyną utraty
przytomności są: uraz (zranienie), utonięcie albo jeżeli
poszkodowany jest niemowlęciem lub dzieckiem ratow-
nik powinien wykonywać PPŻ przez około 1 minutę
przed udaniem siÄ™ po pomoc. Kiedy poszkodowany jest
osobą dorosłą, a przyczyną utraty przytomności nie jest
uraz (zranienie) lub utonięcie, ratownik powinien przy-
puszczać, że poszkodowany ma problemy z sercem i w
takiej sytuacji iść po pomoc natychmiast po ustaleniu, że
poszkodowany nie oddycha.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Po stwierdzeniu zatrzymania krążenia należy jak naj-
szybciej przeprowadzić masaż serca. Reanimacja będzie
skuteczna tylko wtedy jeżeli podejmiemy ją w przeciągu
3-5 minut. Zasada zewnętrznego masażu serca polega na
wytworzeniu sztucznego krążenia przez zgniatanie serca
pomiędzy mostkiem, a kręgosłupem, przez zewnętrzny
ucisk na klatkÄ™ piersiowÄ….
Siła nacisku powinna powodować przemieszczanie się
mostka dorosłego człowieka o 4-5 cm, dziecka 2.5-3.5 cm,
aniemowlęcia 1.5-2.5 cm.
Prawidłowo wykonywany masaż serca powinien powo-
dować wyczuwalne tętno na tętnicach szyjnych. Krążenie
krwi będzie przynosiło jakiekolwiek rezultaty tylko pod
warunkiem jednoczesnego wykonywania sztucznego od-
dychania.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Ratujący klęka na wysokości klatki piersiowej chorego i u-
kłada ręce na jej środku nad mostkiem. Następnie prze-
suwa około 4cm w stronę głowy ratowanego. Tu znajduje
się punkt naciskania. Dłoń powinna być tak ułożona aby
palce były odgięte ku górze i nie brały udziału w na-
ciskaniu na mostek. Drugą dłonią ratujący naciska na dłoń
wywierającą bezpośredni nacisk na klatkę piersiową. Nie
należy w trakcie wykonywania masażu serca zmieniać
położenia rąk ani ich przesuwać.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Nacisk wywierany zbyt wysoko jest nieskuteczny i może
uszkodzić mostek, a w efekcie serce i płuca. Za nisko na-
raża na groz
ne uszkodzenia wątrobę czy śledzionę. Mimo
prawidłowego wykonania masażu należy liczyć się z mo-
żliwością złamania żeber. Okres zwolnienia ucisku powi-
nien trwać tak długo jak czas jego wywierania. Masaż
serca prawidłowo wykonany może być skuteczny tylko w
połączeniu z prawidłowo wykonywanym sztucznym od-
dychaniem. Oceną skuteczności masażu serca jest zacho-
wanie siÄ™ z
renic pod względem szerokości i ich reakcja na
światło. Okresowo należy sprawdzać obecność tętna na
tętnicy szyjnej. Obecność tętna po przerwaniu masażu
świadczy o podjęciu przez serce samodzielnej pracy.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Od początku roku 2001 weszły w życie nowe standardy
dotyczące reanimacji krążeniowo - oddechowej. Nie ma
już rozróżnienia na metody jednego i dwóch ratowników.
Początkowo proponowano aby jeśli akcję ratunkową
prowadzi jedna osoba wykonywała ona zarówno sztuczne
oddychanie, jak i masaż serca w tempie - po 15
uciśnięciach mostka 2 wdmuchnięcia z częstotliwością
nacisku około 80 razy na minutę.
Od 2005r. ustalono sekwencjÄ™ 
30 uciśnięć mostka i dwa wdechy w jednym cyklu
 niezależnie od liczby ratowników!
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Po każdych 4 cyklach - 30 uciśnięć na mostek i dwa
oddechy - należy akcję na chwilę przerwać w celu
skontrolowania czynności życiowych poszkodowanego
Gdy ratowników jest 2 lub więcej, warto zmieniać się co
2 minuty. Zapobiegnie to szybkiemu wyczerpaniu sił.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Bardzo ważne jest prostopadłe usytuowanie rąk
ratownika nad poszkodowanym.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Jeżeli ktoś jest świadkiem wystąpienia objawów
zatrzymania akcji serca można spróbować
uderzyć chorego w okolicę przedsercową.
Uderzenie musi być mocne,
z wysokości około 30cm, w miejsce typowe dla
ucisku w czasie masażu serca.
Czasem ten sposób okazuje się skuteczny i serce
podejmuje pracÄ™ na nowo.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
UWAGA
Jeżeli w trakcie prowadzenia masażu serca dojdzie do
złamania żeber lub mostka (pojawia się odgłos trzesz-
czenia) nie należy przerywać akcji ratunkowej. Zmniej-
szyć należy jedynie siłę nacisku lub zmienić jego kieru-
nek.
UWAGA! Bardzo
wolny, nieregularny
oddech jak również
westchnienia (także w
czasie ucisków klatki
piersiowej) również
należy uznać za
BRAK ODDECHU!
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Masaż serca u małych dzieci
Miejsce ucisku w przypadku niemowlęcia - dwoma
palcami w połowie długości mostka w linii pośrodkowej
ciała. Stosunek liczby wdmuchnięć do uciśnięć mostka
powinien wynosić 2:30 lub 2:15.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Główne zmiany obowiązujące od 2005r. w zakresie podsta-
wowych zabiegów resuscytacyjnych u dorosłych obejmują:
" Decyzję o rozpoczęciu (RKO) resuscytacji krążeniowo-oddecho-
wej podejmuje siÄ™, gdy poszkodowany nie reaguje i nie oddycha
prawidłowo.
" Ratownicy powinni być nauczani układania rąk centralnie na
klatce piersiowej, a nie czasochłonną metodą identyfikacji łuku że-
browego.
" Każdy oddech ratowniczy powinien być wykonywany przez 1s, a
nie 2s.
" W przypadku osoby dorosłej stosunek uciśnięć klatki piersiowej
do oddechów wynosi 30:2. U dzieci powinno się zastosować ten sam
stosunek, gdy RKO prowadzona jest przez pojedynczego ratowni-
ka.
" W przypadku dorosłych pomija się 2 początkowe oddechy ratow-
nicze i uciska klatkÄ™ piersiowÄ… 30 razy natychmiast po potwierdze-
niu zatrzymania krążenia.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Zmiany w podstawowych zabiegach resuscytacyjnych u dzieci:
" Ratownicy niemedyczni oraz ratownicy medyczni działający w poje-
dynkę, powinni prowadzić akcję reanimacyjną zachowując stosunek 30
uciśnięć klatki piersiowej do 2 oddechów. Należy rozpocząć od 5 odde-
chów ratowniczych i kontynuować RKO w stosunku 30:2, tak jak u
dorosłych.
" Dwóch, lub więcej ratowników medycznych powinno zastosować RKO
w stosunku 15:2 u dzieci, u których nie ma jeszcze cech pokwitania. Ści-
słe ustalenie wieku pokwitania jest niepotrzebne. Jeśli ratownik uważa,
że poszkodowany jest dzieckiem powinien zastosować wytyczne dla
dzieci
" U niemowlęcia (poniżej 1 roku życia) technika uciskania klatki piersio-
wej pozostaje niezmieniona: uciśnięcia klatki piersiowej wykonuje się
dwoma palcami jednej ręki w przypadku jednego ratownika, a w przy-
padku dwóch lub więcej ratowników kciukami, równocześnie obejmując
dłońmi klatkę piersiową. Technika z użyciem jednej lub dwóch rąk może
być użyta w zależności od preferencji ratownika.
" Hiperwentylacja jest szkodliwa. Idealna objętość oddechowa powinna
zapewnić łagodne unoszenie się klatki piersiowej.
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Pierwsza pomoc
Nie należy przerywać akcji ratowniczej do czasu:
" powrotu tętna na tętnicy szyjnej co świadczy o podjęciu przez
serce samodzielnej pracy,
" przybycia karetki i przejęcia przez zespół ratowniczy akcji
ratunkowe
Aby przywrócić prawidłową pracę serca powinniśmy unikać
błędów podczas jego wykonywania. Najczęściej dochodzi do zbyt
długiej przerwy podczas czynności resuscytacyjnych. Dopuszczal-
na przerwa to 5 sec. Oprócz tego często osoby udzielające pomocy
uciskają mostek w jego górnej części zamiast 1/3 dolnej lub okolicę
przedsercową na lewo od mostka lub też odrywają dłonie od klatki
piersiowej. Do złamań żeber nie dochodzi zbyt często. Zawsze
ważniejsze jest przywrócenie krążenia krwi i uratowanie Komuś
życia niż złamane żebro, które po kilku tygodniach zrośnie się.
Nie bójmy się udzielić pierwszej pomocy.
Dorosły
Dziecko
Reanimacja krążeniowo- Niemowlę
od 1 roku - do
od okresu
oddechowa do 1 roku życia
okresu pokwitania
pokwitania
30 ucisków
Rozpoczęcie działań
5 wdechów, 5 wdechów,
(pomija siÄ™ 2
30 ucisków 30 ucisków
ratujÄ…cych od
pierwsze oddechy)
jeden palec Jeden palec
dwa palce powyżej
Miejsce ucisku poniżej linii powyżej dołu
dołu mostka
sutkowej mostka
Głębokość ucisku (generalnie:
1,5 - 2,5 cm 2,5 - 3,5 cm 4,5 - 5 cm
1/3 głębokości mostka)
Częstotliwość ucisku mostka
>100 na minutÄ™ >100 na minutÄ™ =100 na minutÄ™
(nie ilość!!!)
2 : 30
1 ratownik
Proporcje
2 : 30 2 : 30
wdech - ucisk 1/2 ratowników 1/2 ratowników
2 : 15
2 ratowników
Ilość cykli na minutę (wartości
idealne, w praktyce trudne do
6/min 3-4/min 3-4/min
osiągnięcia)
Długość oddechu sztucznego
1 sekunda 1 sekunda 1 sekunda
oddychania
ZATRZYMANIE KR
ŻENIA
Akcję reanimacyjną prowadzimy aż do przybycia leka-
rza. Wcześniejsze jej zakończenie jest dopuszczalne tylko
wtedy, gdy ratownik z powodu wyczerpania nie jest zdol-
ny do dalszego działania.
Należy zdawać sobie sprawę, że opisane powyżej działa-
nia przeważnie nie przywrócą pacjentowi podstawowych
funkcji życiowych. Może to nastąpić dopiero po inter-
wencji lekarza, który będzie mógł podać odpowiednie
leki, a także zadecyduje o defibrylacji. Ale nawet najlep-
szy specjalista z najlepszym sprzętem będzie bezradny,
jeśli od zatrzymania krążenia minęło kilka minut, pod-
czas których reanimacja bezprzyrządowa nie była pro-
wadzona. Dlatego tak bardzo liczy siÄ™ czas i natychmias-
towe rozpoczęcie czynności ratowniczych.
REANIMACJA
" Sprawdz
czy poszkodo-
wany reaguje. Delikatnie
potrząśnij za ramiona i
zapytaj  Czy wszystko w
porzÄ…dku? Dowiedz siÄ™
jak najwięcej o stanie
poszkodowanego, regu-
larnie oceniaj jego stan.
Wezwij pomoc gdy to
jest konieczne.
" Jeśli nie reaguje wezwij
pomoc. Odwróć poszko-
dowanego na plecy,
udrożnij drogi oddecho-
we wykonując odgięcie
głowy i uniesienie żuch-
wy.
" Sprawdz
tętno. Gdy
brak wezwij pomoc i roz-
pocznij masaż serca.