Jednostka wobec gromady w świetle "Chłopów" Reymonta.
1. Gromada wiejska w powieści jako zbiorowa osobowość.
Bohaterem "Chłopów" (sam tytuł o tym mówi) jest zbiorowość. Wielokrotnie
Reymont używa słów: gromada, wspólnie, razem. Życie w Lipcach toczy się w
gromadzie. Najważniejsze decyzje podejmowane są wspólnie-w karczmie, podczas
spotkań w domach, szczególnie u bogatych gospodarzy. Razem wychodzi się na pole
do roboty, razem świętuje uroczystości religijne, narodziny i wesela, razem
odprowadza zmarłych. Gromadą idą lipczanie wypędzić drwali z lasu, wspólnie
przeciwstawiają się kolonistom niemieckim, również gromada wypędza ze wsi
Jagnę. To zbiorowość ustanawia wszelkie prawa obowiązujące mieszkańców wsi i
ona pilnuje ich przestrzegania. Gromada zdolna jest wynieść jednostkę ponad
innych, ale może również wyrzucić ją poza obręb społeczności. Bywa okrutna, ale
potrafi pomagać (np. Szymkowi). Nade wszystko broni swej tożsamości.
2. Podporządkowanie się jednostki prawom gromady uznanym i zaakceptowanym przez
nią normą i zasadą moralnym.
Prawa jednostki w takiej społeczności są mocno ograniczone. W istocie wartość
człowieka mierzy się nie tylko pozycją społeczną czy majątkową w zbiorowości,
ale przede wszystkim użytecznością dla wspólnoty (np. Roch). Każdy ma tu swoje
stałe miejsce i choć nie każdy jest z niego niezadowolony (np. komornicy) to
przecież godzi się na nie (np. Agata). Jednostka poddana jest ciągłej kontroli
społecznej, akceptowany jest tylko ten, kto podporządkowal się ogółowi. Ten
zaś, kto nie stosuje się do powszechnie obowiązujących norm i zasad zostaje
ukarany (np. Jagna).
3. Obyczaj i obrzęd jako obowiązująca norma postępowania jednostki w gromadzie.
obrzędy religijne i świeckie, wesela pogrzeby, chrzciny, stypy