Oprogramowanie
1. systemowe
- systemy operacyjne
- języki programowania
- oprogramowanie narzędziowe
2. aplikacyjne
- edytory tekstów
- edytory tekstów
- arkusze kalkulacyjne
- bazy danych
- aplikacje sieciowe
- multimedia
- obliczenia numeryczne
- ......................................
EB PWr II 1 EB PWr II 2
Systemy operacyjne
Sprzęt i oprogramowanie
u\
ytkownik
człowiek
aplikacje
oprogramowanie
system operacyjny
sprzęt
sprzęt
sprzęt
EB PWr II 3 EB PWr II 4
System operacyjny
Definicje
System operacyjny  zbiór programów zarządzających pracą komputera.
Podstawowe funkcje:
" zarządzanie zadaniami
programy
" zarządzanie pamięcią operacyjną
" zarządzanie urządzeniami zewnętrznymi
jądro s.o.
jądro s.o.
Cel:
" udostępnienie zasobów komputera i ich optymalne wykorzystanie
wymienne
EB PWr II 5 EB PWr II 6
Zarządzanie zadaniami Zarządzanie zadaniami
" systemy jednozadaniowe
" wieloprzetwarzanie (multiprocessing)
" systemy wielozadaniowe
Wykorzystanie dwu lub więcej procesorów pracujących jednocześnie. Kilka
zadań jest wykonywanych równocześnie ( na ró\
nych procesorach).
Sposoby realizacji wielozadaniowości:
- wielozadaniowość klasyczna
Z wieloprocesorowością jest związane przetwarzanie równoległe.
Przejście do innego zadania następuje, gdy bie\
ące zadanie wymaga np.
W przetwarzaniu równoległym kilka procesorów równorzędnych ściśle współ-
dostępu do urządzenia zewnętrznego, czyli po napotkaniu przerwania
pracuje w wykonywaniu jednoczesnym tego samego zadania.
logicznego
logicznego
Przetwarzanie równoległe wymaga, aby program był napisany dla przetwa-
Przetwarzanie równoległe wymaga, aby program był napisany dla przetwa-
rzania równoległego.
- podział czasu
Poszczególnym zadaniom przydziela się z góry określoną wielkość czasu,
po czym następuje przejście do zadania drugiego.
EB PWr II 7 EB PWr II 8
Zarządzanie zadaniami Zarządzanie zadaniami
Algorytmy szeregowania zadań/procesów:
1. Algorytm wyboru najdłu\
ej oczekującego procesu
FCFS  First Come First Serve (Obsługa w kolejności zgłoszeń)
2. Algorytm wyboru najkrócej wykonywanego procesu Obsługa w kolejności zgłoszeń (FCFS)
(SJF  Shortest Job First)
3. Algorytm Round-Robin
3. Algorytm Round-Robin
Czas procesora jest podzielony na kwanty.
Je\
eli po upływie kwantu czasu wykonywanego procesu nie zakończono,
to jest on przerywany i ustawiany na koniec kolejki, a do wykonania jest
pobierany proces następny wg algorytmu FCFS.
Obsługa Round-Robin
EB PWr II 9 EB PWr II 10
Zarządzanie pamięcią
Pamięć wirtualna
Ze względu na ograniczona wielkość pamięci operacyjnej zazwyczaj rezyduje w Dwa sposoby przydziału pamięci procesowi:
niej tylko część aktualnie wykonywanych programów.
" podział pamięci
Pozostałe znajdują się na dysku i są pobierane w miarę potrzeby.
Pamięć operacyjna jest dzielona na (stałe lub zmienne) obszary o ró\
nej wielkości
Czynność wymiany zawartości pamięci operacyjnej i dyskowej jest nazywana
Poszczególnym procesom przydziela się obszary o stałej wielkości.
swappingiem.
Wymiana procesów pomiędzy pao a pamięcią dyskową polega na usuwaniu
Efektywność pracy komputera w istotny sposób zale\
y od sposobu tej wymiany. jednych procesów z pao i zapisywaniu nowych.
" stronicowanie
Dwie strategie wymiany:
Dwie strategie wymiany:
Cały obszar pao jest dzielony na stosunkowo niewielkie obszary (strony) o stałej
" pamięć wirtualna wielkości, znacznie mniejsze od obszaru zajmowanego przez proces.
Zatem ka\
dy proces zajmuje kilka stron.
" segmentacja pamięci
System operacyjny dysponuje w ka\
dej chwili listą wolnych stron i przydziela je
procesom. W ten sposób s.o. dzieli ka\
dy proces na strony i część z nich
umieszcza w pao, a część w pamięci dyskowej. Do pao są przepisywane tylko te
strony, które są w danym momencie niezbędne.
EB PWr II 11 EB PWr II 12
Zarządzanie urządzeniami zewnętrznymi Organizacja danych na dysku
Dysk fizyczny jest dzielony na dyski logiczne zwane partycjami/wolumenami.
Dwa poziomy:
" poziom fizyczny (drajwery urządzeń)
Format partycji zale\
y od rodzaju systemu operacyjnego:
Planowanie kolejności operacji, kontrola i naprawa błędów, obróbka przerwań.
" FAT16 - DOS,
" poziom logiczny
Dostęp do danych na poziomie logicznym bez znajomości organizacji " FAT32 - Win95, Win98, W2K, WinXP
fizycznej.
" NTFS - W2K, WinXP
" NetWare - system Nowell NetWare
Rodzaj i wielkość partycji określa się podczas formatowania dysku.
W niektórych s.o. partycje mo\
na podzielić na wolumeny.
EB PWr II 13 EB PWr II 14
Hierarchiczna struktura folderów
Poziom logiczny
System folderów i plików.
aplikacje
Plik  zawiera logiczną jednostkę informacji np.. program, rysunek, tekst.
Ka\
dy plik ma nazwę umo\
liwiającą jego identyfikację.
bdanych programy teksty
Foldery  słu\
ą do grupowania plików np. zale\
nie od ich zawartości.
Folder mo\
e zawierać pliki lub inne foldery.
Najczęściej struktura folderów jest hierarchiczna.
czytajto
java pascal cpp
pascal
pr1.pas pr2.pas pr2.exe
- folder - plik
EB PWr II 15 EB PWr II 16
Przykładowe systemy operacyjne
Programy narzędziowe
" DOS (Disk Operating System)
" diagnostyczne " Unix (serwer i stacja)
" antywirusowe " Linux (serwer i stacja)
" składowania " NetWare (serwer)
" kompresji " Mac OS
" do optymalizacji dysków " Windows y
WINDOWS = OKNA
" odzyskiwanie plików z dysku i ich naprawa - Windows 95 (stacja)
" odzyskiwanie plików z dysku i ich naprawa - Windows 95 (stacja)
- Windows 98 (stacja)
" kodowanie informacji
- Windows NT (serwer lub stacja)
" monitory sprawności - Windows 2000 (serwer lub stacja)
- Windows Milenium
" internetowe
- Windows XP (stacja)
" przechwytywanie ekranów - Windows 2003 (serwer)
- Windows Vista (stacja)
" odinstalowywanie
- Windows 2008 (serwer)
- Windows 7 (stacja)
EB PWr II 17 EB PWr II 18
Windows 7 obsługuje do 3,5 GB RAM (wersja 32-bitowa), brak wersji
Starter 64-bitowej.
Skierowana do podstawowych zastosowań domowych
Windows 7 okrojona wersja Home Premium
Windows 7 jest dostępny w wersjach 32-bitowej i 64-bitowej.
Home Basic obsługuje do 8 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB
Ma być to ostatni Windows dostępny w wersji 32-bitowej. (wersja 32-bitowa)
Windows 7 obsługuje do 16 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB
Jest on kompatybilny z poprzednimi wersjami systemu Windows.
Home (wersja 32-bitowa)
Premium skierowana do zastosowań domowych
Premium skierowana do zastosowań domowych
Jest następcą Windows Vista. Dostępny od paz
dziernika 2009.
Jest następcą Windows Vista. Dostępny od paz
dziernika 2009.
Windows 7 obsługuje do 192 GB RAM (wersja 64-bitowa) lub do 3,5 GB
Professional (wersja 32-bitowa)
skierowana do bardziej zaawansowanych u\
ytkowników
domowych oraz małych firm
Windows 7
Enterprise
Windows 7
Ultimate
EB PWr II 19 EB PWr II 20
Windows XP
Wymagania sprzętowe
" Windows XP Professional
" Windows XP Home Edition
Windows 7 - minimalne wymagania
Procesor 1 GHz x86 lub x86-64 (32-bit lub 64-bit)
Światowa premiera w 2001 roku. Dostępna jest polska wersja.
Pamięć RAM 1 GB (32-bit) / 2 GB (64-bit)
Dziedziczy cechy Windows Milenium i Windows 98.
Karta graficzna DirectX 9.0, WDDM 1.0 lub lepszy
Pamięć VRAM (Video RAM) 128 MB
Ilość wolnego miejsca
16 GB (32-bit) / 20 GB (64-bit)
na twardym dysku
EB PWr II 21 EB PWr II 22
Windows XP
Windows XP
Funkcje XP dziedziczone z poprzednich Windowsów:
Funkcje specyficzne dla XP:
" obsługa portów USB
" przełączanie się między dwoma zalogowanymi kontami
" obsługa partycji FAT32 i NTFS
" zdalny pulpit (Windows Terminal Services)
" opcja Windows Update
" zdalna pomoc
" porządkowanie dysku
" osobisty firewall
" kontroler rejestrów
" zintegrowana kompresja ZIP
" zintegrowana kompresja ZIP
" Internet Explorer 6.0
" przyspieszone uruchamianie systemu
" kontrola certyfikacji sterowników
" ochrona plików systemowych
" moduł regeneracji systemu
" szyfrowanie plików
EB PWr II 23 EB PWr II 24
Windows XP Windows XP
Środowisko pracy Urządzenia we/wy
" Pulpit (Desktop)
Urządzenia we/wy maja swoje nazwy:
Główna część ekranu pokryta ikonami.
Podwójne kliknięcie w ikonę powoduje jej uruchomienie (lub otwarcie foldera). " NULL - puste urządzenie
" Pasek zadań " CON - klawiatura/monitor
Na samym dole ekranu.
" COM1 - pierwszy port szeregowy
Standardowo znajduje się na nim przycisk Start oraz Zegar, Znacznik klawiatury,
Aplikacje aktywne. " COM2 - drugi port szeregowy
Aplikacje aktywne. " COM2 - drugi port szeregowy
" Okna " LPT1 - pierwszy port równoległy
Okno jest podstawowym elementem w systemie Windows XP. Ka\
da aplikacja
" LPT2 - drugi port równoległy
jest wyświetlana w osobnym oknie.
Okna mogą być: " A: - stacja dyskietek
- otwierane/zamykane
" C: - dysk twardy
- powiększane/pomniejszane
- przesuwane " D:, ... Z: - kolejne dyski
EB PWr II 25 EB PWr II 26
Dysk twardy i partycje
Przykładowe podziały dysku na partycje
Mo\
na zamontować od jednego do kilku dysków twardych.
Ka\
dy dysk mo\
na podzielić na partycje i dyski logiczne.
Windows XP
Windows XP
FAT-32 - klastry 4kB, 8kB, 16kB
Format wychodzący z u\
ycia.
Linux
NTFS
Aplikacje
Podstawowy format dla systemów Windows
Archiwum
Archiwum
Większe bezpieczeństwo i stabilność systemu.
Umo\
liwia nadawanie u\
ytkownikom uprawnień do plików i folderów.
Umo\
liwia szyfrowanie i kompresję danych.
Windows XP
Obok partycji podstawowych mo\
na utworzyć partycję rozszerzoną, którą
mo\
na następnie podzielić na dyski logiczne. aplikacje
dane
EB PWr II 27 EB PWr II 28
Początkowa struktura folderów w Windows
Foldery
Są tworzone dla uporządkowania (grupowania) plików.
Pulpit
Mają organizacje hierarchiczną.
W Windows XP wszystkie nośniki dyskowe wchodzą w skład jednej struktury
folderów. Moje miejsca
Mój komputer Moje dokumenty Kosz
sieciowe
Operacje na folderach:
" zakładanie/kasowanie
" zakładanie/kasowanie
" kopiowanie/przenoszenie
Dyskietka A: Dysk C: Dysk D: Dysk X:
U\
ytkownicy Programy Windows
EB PWr II 29 EB PWr II 30
Pliki
Nazwy plików
Plik - logiczna jednostka danych.
Nazwa pliku składa się z 2 części:
Operacje na plikach:
nazwa_główna.rozszerzenie
" tworzenie/usuwanie
do 256 znaków
" kopiowanie/przenoszenie
" tworzenie skrótów
nc.exe moje_dane.txt Jan_Nowak.doc
" usuwanie do kosza
" usuwanie do kosza
Rozszerzenie nazwy często świadczy o zawartości plik.
Pakowanie/archiwizacja, kompresja
Najczęściej spotykane rozszerzenia:
.bat .doc .txt
.com .xls .sys
.exe .ppt .gif
.bak .hlp .
EB PWr II 31 EB PWr II 32
Aplikacje
Konfiguracja Windows XP
Uruchamianie aplikacji:
Start/Panel Sterowania
" aplikacje na pulpicie
" Czcionki
Podwójne kliknięcie
" Data/godzina
" aplikacje z menu Start
Start/Wszystkie Programy " Dodaj/Usuń program
" aplikacje z okna folderu " Ekran
Podwójne kliknięcie na plik
Podwójne kliknięcie na plik
" Klawiatura
" Klawiatura
" Konta u\
ytkowników
" Mysz
" Narzędzia administratora
Drukarki i faksy
Połączenia sieciowe
EB PWr II 33 EB PWr II 34
Koniec
Koniec
EB PWr II 35