WPA
YW POLITYKI
STABILIZACYJNEJ NA
PRZEDSI
BIORSTWA
Ryszard Rapacki
Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa
ZAA
OŻENIA:
1. Mała gospodarka, analizowana w dwóch wariantach:
" Gospodarka zamknięta,
" Gospodarka otwarta.
2. Typowe przedsiębiorstwo, prowadzące działalność
gospodarczą zarówno na rynku krajowym, jak i
zagranicznym (eksport towarów, import nakładów
produkcyjnych).
3. Cztery etapy analizy:
" szok (zmiany w polityce makroekonomicznej - lub ),
" wpływ na sytuację makroekonomiczną (reakcja),
" wpływ na sytuację przedsiębiorstwa,
" niezbędne dostosowania w przedsiębiorstwie.
Ryszard Rapacki
Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa
POLITYKA FISKALNA
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna
Obniżka podatków
(gospodarka zamknięta)
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Reakcja makroekonomiczna
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
podatki (T)
popyt globalny (AD)
produkcja (Y)
stopy procentowe
wypieranie inwestycji prywatnych (poprzez
konsumpcję)
deficyt budżetowy
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
Reakcja makroekonomiczna w ujęciu
keynesowskim (model IS-LM)
LM
i
0
E
G 1 LM
i 1
1
E
0
i E
0 2
Y < G
E
IS 1
IS 0
Y
Y Y Y
0 1 2
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
Szkoła klasyczna (model AD-AS)
Szok spowoduje zmiany jedynie wielkości nominalnych
(płace, ceny, nominalne stopy procentowe), natomiast
wielkości realne (produkcja, płace realne, realne stopy
procentowe, itd.) nie zmienią się. Dostosowanie jest
natychmiastowe. Obniżka podatków doprowadzi m. in. do
wyższych cen (inflacji).
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
Model eklektyczny (MDS-SAS-AS)
P AS
SAS3
E3
SAS2
P3 E2
SAS1
P1
E1
E0
P0
MDS1
MDS0
Y
YP
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
Ekonomia podażowa
(zmiany w zachowaniu podmiotów mikroekonomicznych)
Czasowy wzrost skłonności do konsumpcji
Obniżka podatku dochodowego Obniżka podatku akcyzowego
Ct+1
Ct+1
Krzywa
Krzywa
obojętności
obojętności
Ścieżka
Ścieżka budżetowa
budżetowa po
po obniżce podatku
obniżce podatku
C
C
Ct
C0 C1
C0 C1
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna - ekonomia podażowa
Silniejsze bodz
ce skłaniające do podjęcia pracy
Wpływ obniżki podatków na rynek pracy
w
AJ
LF
E
w2
w1
w0
LD
N
N0 N*
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna - ekonomia podażowa
Zachęty do inwestowania a bodz
ce skłaniające do
oszczędzania
Wpływ obniżki podatków na wielkość inwestycji i oszczędności
i
S
BD
A B
i1
E
i*
I
I, S
I1 I= S
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
1. Wzrost popytu.
2. Droższy kredyt.
3. Obniżenie skłonności do inwestycji.
4. Wzrost podaży pracy.
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Działania dostosowawcze
1. Zwiększenie stopnia wykorzystania zdolności
produkcyjnych (spadek poziomu zapasów).
2. Wykorzystanie odwrotnej dz
wigni finansowej
(zwiększenie udziału finansowania kapitałami
własnymi).
3. Przejście na bardziej pracochłonne metody produkcji.
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Komplikacje
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - komplikacje
Wpływ obniżki podatków zależy od rodzaju obniżanego
podatku
1. Podatek dochodowy (PIT): niejednoznaczny wpływ na popyt
konsumpcyjny.
2. Podatki pośrednie: mogą znacznie pobudzić konsumpcję.
3. Ulga inwestycyjna: podwyższa popyt inwestycyjny.
4. Podatek od przedsiębiorstw może się odnosić do:
/i/ dywidend,
/ii/ zysków nie podzielonych (zatrzymanych),
/iii/ obydwu;
a zatem może wpływać na konsumpcję i inwestycje.
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - komplikacje
Czynniki niepewności związane z podatkiem
dochodowym
1. Hipotezy dochodu permanentnego (Friedman) i cyklu życia
(Modigliani).
2. Sposób postrzegania obniżki podatków  przejściowa czy
trwała.
3. Ograniczenie płynności (Tobin)  może spowodować wzrost
wydatków.
4. Ricardiańska równoważność.
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - komplikacje
Ograniczona skuteczność polityki fiskalnej
Opóz
nienia w polityce stabilizacyjnej
Realny PNB
Cykl wraz z
interwencją państwa
Cykl bez interwencji
państwa
Czas
A B C D
AB - opóz
nienie w rozpoznaniu,
BC - opóz
nienie w zastosowaniu,
CD - opóz
nienie efektów.
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna
Obniżka podatków
(gospodarka otwarta)
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Reakcja makroekonomiczna
(STAA
Y KURS WALUTOWY I DOSKONAA
A MOBILNOŚĆ KAPITAA
U )
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
podatki itd..
stopy procentowe
napływ kapitału
interwencja banku centralnego
podaż pieniądza
stopy procentowe
wzrost wewnętrznego popytu konsumpcyjnego i
inwestycyjnego
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
(STAA
Y KURS WALUTOWY)
1. Okresowy wzrost kosztu pożyczonego kapitału powoduje
 utwardzenie ograniczenia budżetowego i zmniejszenie
inwestycji.
2. Zagrożenie wyższą inflacją prowadzi do spadku
międzynarodowej konkurencyjności, wywołanego nadmiernym
wzrostem podaży pieniądza i deficytem budżetowym.
3. Wyższa skłonność do importu w połączeniu z coraz
silniejszymi barierami wzrostu eksportu.
4. Silniejsze bodz
ce do pozytywnej reakcji podażowej i wzrostu
inwestycji, po zakończeniu procesu dostosowań na rynku
pieniądza.
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Reakcja makroekonomiczna
(PA
YNNY KURS WALUTOWY I DOSKONAA
A MOBILNOŚĆ KAPITAA
U )
Ryszard Rapacki
Obniżka podatków - reakcja makroekonomiczna
podatki itd..
stopy procentowe
napływ kapitału
aprecjacja waluty krajowej
konkurencyjność międzynarodowa
eksport netto
popyt globalny i produkcja
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
(PA
YNNY KURS WALUTOWY)
1. Słabnące tempo wzrostu lub spadek eksportu (ze
względu na aprecjację waluty).
2. Zwiększenie importu (taniejących) surowców.
3. Prawdopodobieństwo obniżek cen w kraju i wzrostu
przewagi konkurencyjnej.
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna - obniżka podatków
Działania dostosowawcze
1. Przesunięcie sprzedaży na rynek krajowy.
2. Obniżka kosztów w celu podtrzymania eksportu.
3. Zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym (hedging).
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna
Symetryczna, do opisanej powyżej,
sekwencja zdarzeń wystąpi w
przypadku podwyżki podatków
Ryszard Rapacki
Polityka fiskalna
Przykład:
W latach 1997-99 podatek dochodowy od
przedsiębiorstw został w Polsce obniżony do,
odpowiednio, 38%, 36% i 34% (z 40% w 1996 r.).
Podatek dochodowy od osób fizycznych został
obniżony, odpowiednio, do 20-32-44% i 19-30-40% (z
21, 33 i 45%). W latach 2000-02 podatek od
przedsiębiorstw został obniżony do 30 i 28%. Jednakże
podwyższono przeciętne stawki podatku VAT.
Ryszard Rapacki
Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa
POLITYKA PIENI
ŻNA
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna
Wzrost podaży pieniądza
(gospodarka zamknięta)
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Reakcja makroekonomiczna
Ryszard Rapacki
Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna
Ekspansywna polityka pieniężna
i
LM0
LM1
E0
i0
E1
i1
IS0
Y
Y0 Y1
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
1. Tańszy kredyt; wzrost relatywnego kosztu kapitału
własnego.
2. Silniejsze bodz
ce do inwestowania.
3. Wzrost popytu konsumpcyjnego i większe
możliwości sprzedaży.
4. Rosnąca presja inflacyjna w średnim okresie (ze
względu na wzrost podaży pieniądza i ograniczenia po
stronie podaży).
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Działania dostosowawcze
1. Wzrost sprzedaży, jeśli to możliwe, bez zwiększania
zdolności wytwórczych.
2. Uzupełnienie zapasów.
3. Rozbudowa zdolności produkcyjnych.
4. Wykorzystanie dz
wigni finansowej.
5. Obniżka kosztów w przewidywaniu wystąpienia
inflacji.
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna
Wzrost podaży pieniądza
(gospodarka otwarta)
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Reakcja makroekonomiczna
(STAA
Y KURS WALUTOWY I DOSKONAA
A MOBILNOŚĆ KAPITAA
U )
Ryszard Rapacki
Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna
podaż pieniądza
stopy procentowe
AD Y
odpływ kapitału
interwencja banku centralnego
M
powrót do początkowego stanu równowagi
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Reakcja makroekonomiczna
(PA
YNNY KURS WALUTOWY I DOSKONAA
A MOBILNOŚĆ KAPITAA
U )
Ryszard Rapacki
Wzrost podaży pieniądza - reakcja makroekonomiczna
podaż pieniądza
stopy procentowe
AD Y
odpływ kapitału
deprecjacja waluty krajowej
konkurencyjność międzynarodowa
eksport netto
dalszy oraz Y
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
1. Wzrost popytu i rosnące możliwości sprzedaży.
2. Malejący koszt kredytu.
3. Silniejsze bodz
ce do inwestowania.
4. Głębsza penetracja rynków zagranicznych (kurs płynny).
5. Wyższy koszt importowanych nakładów (kurs płynny).
6. Groz
ba wyższej inflacji (deprecjacja waluty krajowej).
7. Groz
ba obniżenia się konkurencyjności międzynarodowej w
długim okresie.
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna - wzrost podaży pieniądza
Działania dostosowawcze
1. Zwiększenie produkcji eksportowej kosztem rynku
krajowego.
2. Substytucja importu.
3. Wykorzystanie dz
wigni finansowej.
4. Obniżka kosztów ze względu na możliwy spadek
konkurencyjności eksportu w średnim okresie.
5. Wdrożenie nowych technologii, zapewniających niższe
koszty produkcji.
Ryszard Rapacki
Polityka pieniężna
Symetryczna, do opisanej powyżej,
sekwencja zdarzeń wystąpi w przypadku
zacieśnienia polityki pieniężnej
Ryszard Rapacki
Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa
POLITYKA KURSOWA
Ryszard Rapacki
Polityka kursowa
Rewaluacja waluty krajowej
(bądz
jej realna aprecjacja)
Ryszard Rapacki
Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej
Reakcja makroekonomiczna
Ryszard Rapacki
Rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej - reakcja makroekonomiczna
aprecjacja waluty itd.
konkurencyjność międzynarodowa
eksport netto
produkcja
stopy procentowe
ceny
Ryszard Rapacki
Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
1. Wolniejsze tempo wzrostu lub spadek eksportu.
2. Tańszy import; wypieranie z rynku krajowych nakładów
produkcyjnych.
3. Niższy koszt kapitału pożyczkowego.
4. Zmniejszenie popytu krajowego.
Ryszard Rapacki
Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej
Działania dostosowawcze
1. Obniżka kosztów w celu odzyskania konkurencyjności
międzynarodowej.
2. Zwiększone wykorzystanie kapitału pożyczkowego jako
z
ródła finansowania.
3. Zwolnienia pracowników, w razie konieczności.
4. Wdrożenie nowych, bardziej pracochłonnych technologii
(tańsza siła robocza).
Ryszard Rapacki
Polityka kursowa - rewaluacja (realna aprecjacja) waluty krajowej
Symetryczna, do opisanej powyżej,
sekwencja zdarzeń wystąpi w przypadku
dewaluacji (bądz
realnej deprecjacji)
waluty krajowej
Ryszard Rapacki
Wpływ polityki stabilizacyjnej na przedsiębiorstwa
REGULACJA RYNKU PRACY
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy
PRZYKA
ADY
1. Wzrost składki na ubezpieczenia
społeczne (45% ZUS w Polsce).
2. Wzrost zasiłków dla bezrobotnych.
3. Wprowadzenie na szeroką skalę
możliwości wcześniejszego przejścia na
emeryturę.
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy
Reakcja makroekonomiczna
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna
Wyższe koszty pracy
(także w stosunku do kosztów kapitału)
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna
Wzrost bezrobocia
w
AJ
LF
w2
E
w1
w0
LD
N
N1 N*
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna
Obniżenie konkurencyjności międzynarodowej
(ze względu na rosnące koszty)
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna
Możliwość wystąpienia histerezy
w
AJ1 AJ0
E 
E*
w*
E
LD0
LD1
N
N N  N*
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy
Konsekwencje dla przedsiębiorstw
1. Wyższe koszty pracy.
2. Spadek popytu na siłę roboczą.
3. Możliwość zmiany kierunku bezpośrednich inwestycji
zagranicznych (np. inwestycji w przemysł lekki z Polski na
Ukrainę lub Białoruś).
Ryszard Rapacki
Regulacja rynku pracy - reakcja makroekonomiczna
Działania dostosowawcze
1. Wdrożenie nowych, bardziej kapitałochłonnych
technologii.
2. Niebezpieczeństwo pojawienia się  szarej strefy w
gospodarce.
Ryszard Rapacki