Józef Ignacy Kraszewski: Stara baśń. Powieść z XI wieku. opr: Wincenty Danek
Stara baśń jest pierwszym ogniwem cyklu 29 kronik powieściowych Kraszewskiego z dziejów Polski.
I. Rodowód Starej baśni:
Stara baśń jest artystyczną realizacją znacznej części poszukiwań pisarza na terenie dziejów Słowiańszczyzny i
początków Polski- zainteresowania Kraszewskiego problematyką Słowiańszczyzny, w charakterystycznym powiązaniu
z ludoznawczym nastawieniem.
Kraszewski przystąpił do kreślenia opartej na podaniach pierwszych kronikarzy wizji
prahistorycznych dziejów Polski z zamiarem stworzenia dzieła, które mogłoby zastąpić oryginalne,
pochodzące przynajmniej ze średniowiecza ludowe pieśni czy epos bohaterski ludowego pochodzenia.
Wykorzystał potencjalne literackie możliwości tkwiące w legendach i podaniach (głównie kroniki
Długosza). Chciał wypełnić lukę w dziejach naszego średniowiecznego piśmiennictwa, utworzoną przez to, że
nie było w niej bohaterskiej epiki. (*zamiar czysto literacki)
motywy patriotyczne: dać świadectwo pochodzeniu, dawności organizacji państwowej, poziomowi
kultury naszych przodków w X i XI wieku- sytuacja polityczna i wzrost tendencji germanizacyjnych składały się
na takÄ… decyzjÄ™ (*zamiary obywatelskie, narodowe)
wielkie  zamówienie społeczne na wszelkie artystyczne realizacje, związane z początkami naszych
dziejów
polemiczny charakter Starej baśni w stosunku do cyklu powieściowego Gustawa Freytaga: Die Ahnen-
Przodkowie.
y
RÓDA
A
(szlaki literackiej tradycji gatunku, z której wyrosła
powieść Kraszewskiego- nie jest pewne czy wszystkie te,
OKOLOCZNOÅšCI
chronologicznie wcześniejsze dzieła, poza ogólną
inspiracją artystyczną, mogły wpłynąć na kształt ideowo-
artystyczny Starej baśni )
1) Jeszcze w czasach młodości pisarza gromadzone 1) Franciszek Salezy Jezierski: Rzepicha (1790)
materiały ludoznawcze i etnograficzne
- dzieje poznania się, małżeństwa i życia rodzinnego
- charakterystyczne dla Kraszewskiego powiązanie Piasta, Rzepichy i Siemowita; opowieść o
ludoznawczych zainteresowań z bardzo intensywnym sprawiedliwych rządach Piasta, zwycięstwach Siemowita
przejęciem się problematyka słowianoznawstwa itd.
- baczna obserwacja naukowej produkcji historycznej, - odautorskie konfrontacje bytu i moralności ludu
dotyczącej początków państwowości polskiej i pradziejów wiejskiego z zepsuciem na dworach pańskich i w mieście
narodu (Joachim Lelewel, Karol Szajnocha) - dziwaczne przemieszanie kultu bóstw słowiańskich z
- wczesne dzieła: Anafielas dotyczący dziejów Litwy; rzymskim Olimpem
Sztuka u SÅ‚owian; Odczyty o cywilizacji w Polsce
- zapożyczenia: sposób ukazania postaci Piasta, mocne
- refleksja nad początkami państwa łączyła się u pisarza akcentowanie chłopskiego rodowodu Rzepichy i Piasta
automatycznie z refleksjÄ… nad znaczeniem
2) Franciszek Salezy Jezierski: Goworek
pieśni ludowej dla wyjaśnienia charakteru narodowego i
jego pierwotnych dziejów (Jeśli nam przyjdzie szukać 3) Aleksander Bronikowski: Mysza wieża
panujÄ…cego w nich uczucia, znajdziemy chyba jednÄ…
tęsknotę [& ]), oraz - własna interpretacja zanotowanych przez
kronikarzy legend i postaci (np.pijany przeważnie Popiel i
podania,  będącego rozdartym na szmaty śpiewem : jego zła żona Gierda)
- utwór utrzymany w poetyce grozy
 Lud z ubiegłych swych przygód tworzy to, czego dusza
jego pragnie: ideał swój dziejowy. Prawda w nich nie - zapożyczenia: postać Popiela- okrutnika i pijaka; pewne
cechy Gierdy do postaci Brunhildy; elementy
absolutna, nie kronikarska, ale duchowa. Dlatego podania
za podstawę badań dziejowych rzadko służyć mogą, ale są stylizacyjne w odtworzeniu sytuacji na dworze w
tkanką ważną dla badacza narodowego ducha Kruszwicy
1
 4) Tadeusz Bułharyn: Słowianie czyli oswobodzenie
KANON INTERPRETACYJNY, którym kierował się Arkony. Powieść z dziejów starożytnych (1828)
Kraszewski tworząc swoją powieść o Popielu i Piaście
- pomysły fabularne; szczegóły koncepcji
tematycznej
- akcentowanie jedności Słowian w walce obcym naporem
5) Christoph Martin Wieland: Libussa albo założenie
2) Rozbudzone z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Nauk miasta Pragi
prace zbierackie przejawów twórczości ludowej
6) Ignacy Krasicki: Powieść prawdziwa o narożnej
wszystkich narodów, które wchodziły w skład dawnej
kamienicy w Kukurowcach (1794)
Rzeczypospolitej
(m.in. Jan Paweł Woronicz, Hugo Kołłątaj)
- alegoryczna wykładnia dziejów Polski ( prawdopodobne
z
ródło pomysłu powieści o formowaniu się narodu i
- charakterystyczny stosunek do przeszłości
państwa polskiego)
narodowej, typowy dla lat schyłku Rzeczypospolitej i lat
porozbiorowych- rewizja oświeceniowego krytycyzmu
przedhistoryczny przekazów, wyraz
nie patriotyczny
charakter podejmowania owej tematyki, w oczywistym 7) Mieczysław Romanowski: Popiel i Piast (1862)-
tragedia w pięciu aktach
zwiÄ…zku z katastrofÄ… politycznÄ… i pierwszymi
usiłowaniami  wybicia się na niepodległość
- propaganda twórczości literackiej, ożywiającej - własna interpretacja podań o Popielu i Piaście
przeszłość narodową (Popiel- bohater tragiczny utworu)
- marzenie o stworzeniu  słowiańskiej epopei - wrażenie chaosu, braku konsekwencji myślowej
- koncepcja historycznej powieści i artystycznej
dokumentalnej, skomponowanej w oparciu o mity i
legendy, zachowane w zniekształconym zapisie
kronikarskim
3) Działalność Zoriana Dołegi Chodakowskiego- z
ródło 8) Julian Ursyn Niemcewicz: Śpiewy historyczne (Śpiew I:
podstaw naukowych i wzorów praktycznego działania. Piast)
- poetycka tradycja tematu
- popularna wersja tematu
* także: Lilla Weneda Słowackiego- wymieniana jednak
tylko dla ścisłości [ ;) ]
*Antoni Małecki: Lechici w świetle historycznej krytyki
(1897)
- dzieje sporu kronikarzy i historyków o sprawę
najazdu Lechitów n kraj Polan
- pozytywne komentarze Starej baśni
9)Juliusz Słowacki: Balladyna i Rapsod I Króla Ducha
- mogły wpłynąć na pomysł Starej baśni
10) fragment nieukończonego dramatu Słowackiego: Krak
11) C. K. Norwid: Krakus, książę nieznany (1861)
12) Teofil Lenartowicz: Wanda (1876), Szopki (1849), O
królu Popielu i o myszach (1895)
13) średniowieczne zabytki literatur zachodnich: Pieśń o
Rolandzie, Pieśń o Nibelungach
II. Stara baśń
INFORMACJE OGÓLNE:
Øð prace nad przygotowaniem Starej baÅ›ni bezpoÅ›rednio poprzedzajÄ… doÅ›wiadczenia Kraszewskiego zwiÄ…zane z
kończonym właśnie cyklem saskim: Hrabina Cosel (1874), Bruhl (1875), Z siedmioletniej wojny (1876)
trylogia saska- świadectwo artystycznej dojrzałości i słuszności teoretycznych koncepcji pisarza,
związanych z powieścią historyczną- można tworzyć dzieła powieściowe o wysokiej randze literackiej dzięki
umiejętnemu operowaniu autentycznymi postaciami, zdarzeniami i konfliktami oraz wprowadzaniu
2
poświadczonych dokumentami szczegółów tła obyczajowego i kulturalnego
fikcja i wyobraz
nia ograniczone do dialogów, kompozycji i zabiegów narracyjnych
Øð w zakresie powieÅ›ciowej prozy historycznej rezygnuje Kraszewski z beletryzacji zdarzeÅ„ czy procesu
dziejowego na podstawie zapisów dokumentarnych, a skupia się na zasłyszanych lub w inny sposób przez
tradycjÄ™ przekazywanych opowiadaniach o sprawach czy ludziach z marginesu wielkiej historii
Øð kÅ‚adzie nacisk na ciekawÄ… relacjÄ™ o przygodach i awanturach
Øð posÅ‚uguje siÄ™ chwytami gawÄ™dowymi
kompozycja kronikarska i sztuka opowiadania  w jednym - która nie przystawała do tematu Starej baśni:) [o czym
pisze w Dopisku], ze względu na znikomą ilość przekazów dotyczących czasów przedhistorycznych  Polski . Chcąc
uniknąć błędnych interpretacji i naiwnych powtórzeń nie był równocześnie w stanie zrezygnować z podań i legend-
wybrał zatem drogę ich racjonalizacji i krytycznej oceny, biorąc za podstawę przekaz Długosza, co umożliwiało
spełnienie teoretycznego postulatu zgodności z prawda dziejową i zachowanie pozorów powieści dokumentarnej.
Kompleks wczesnohistorycznych legend stanowi zatem odpowiednik wÄ…tku dziejowego, splataego z wÄ…tkami
romansowymi, czy przygodowymi.
Øð historyczny wÄ…tek powieÅ›ci: konflikt wolnych kmieci z kneziem na tle obrazu wczesnohistorycznej krainy
Polan, ich życia i kultury
Øð najistotniejsze  potkniÄ™cia Kraszewskiego to szczegóły opisu kultury materialnej Polan nadgoplaÅ„skich
(broń, szczegóły odzieży), oraz błędy w opisie wierzeń/ w przedstawieniu polańskiego Olimpu (błędy w tym
zakresie prostują przypisy do tekstu). Jednak braki te w przeważającej mierze są wynikiem ówczesnego stanu
wiadomości o dziejach Polan.
Øð na ogół trafnie odtworzyÅ‚ główny proces spoÅ‚eczno- kulturowy, czyli powstanie formacji wczesnofeudalnej na
gruzach porzÄ…dku plemiennego i rodowego
Øð Kraszewski opowiada siÄ™ w Starej baÅ›ni wyraz
nie po stronie wolnych kmieci, ich swobód i wieców, nie po
stronie reprezentanta feudalizujÄ…cych tendencji (Chwostka- Popiela).
Øð konflikty w Starej baÅ›ni: Å›cieranie siÄ™ kmieci miÄ™dzy sobÄ… + zwyciÄ™ska walka kmieci z okrutnym Chwostkiem
+ walka z najazdem Sasów i Pomorców, organizowanym przez synów Chwostka i Brunhildy
Kilkakrotnie daje do zrozumienia, iż chodzi mu o likwidację z ł e g o władcy, despoty, okrutnika, sprzymierzonego z
wrogiem zewnętrznym, o wprowadzenie na jego miejsce d o b r e g o z ludu pochodzącego (Piast).
GA
ÓWNE ZAGADNIENIA:
Øð ważnym i eksponowanym przez Kraszewskiego elementem Å›wiadomoÅ›ci Polan IX i X w. jest Å›wiadomość
wspólnoty Słowian od A
aby po Bug, od Bałtyku po Karpaty, Sudety aż do Moraw i Czech. Wspólnota
przeciwstawiona zostaje zaborczości plemion germańskich. Podkreślona zostaje równocześnie ich kłótliwość i
wzajemne zwalczanie (np. Pomorcy vs. Kaszubi, czy kmiecie vs knez
).
niezgoda wiecujących nad obiorem nowego władcy Polan posiada podtekst historyczny, aluzyjny, skierowany
przeciw sejmowładztwu szlacheckiemu w Polsce i podtekst aktualny, apelujący o jedność słowiańską w obliczu
zagrażającej Europie ekspansji niemieckiej.
Øð ZapoczÄ…tkowaÅ‚ Kraszewski w pewnym sensie system ostrzeżeÅ„ przeciw germaÅ„skiemu niebezpieczeÅ„stwu,
potęgowanemu przez spory wewnętrzne i brak solidarności słowiańskiej.
Øð Szczegóły życia Polan nad GopÅ‚em zachowujÄ… dokumentarny charakter. Wprowadzone w Å›wiat powieÅ›ci
składniki legend o charakterze cudowności bądz
cechach baśniowych (aniołowie, cudowne rozmnożenie
napitku i jadła w czasie postrzyżyn syna Piasta, wysłannicy św. Cyryla i Metodego) nie czynią w powieści
cudów, lecz wykonują funkcje nieomal polityczne- nawołują do solidarności plemion słowiańskich przeciw
Niemcom i do przyjęcia nowej religii dla wzmocnienia pozycji tychże plemion w walce ze wspólnym
wrogiem.
Øð Stara baśń miaÅ‚a zmieÅ›cić w sobie sporÄ… część legend, zwiÄ…zanych z wczesnohistorycznym, nie
poświadczonym z
ródłami okresem naszych dziejów. Kraszewski  radzi sobie z nimi w dwojaki sposób:
3
 a) wprowadza je w materię powieści, nie biorąc jakby za nie odpowiedzialności- bo śpiewane są lub
recytowane przez Słowiana (np. pieśń o Kraku i zabiciu smoka)
b) inne zaopatruje w krytyczne oświetlenie w Dopisku, naukowym komentarzu do artystycznej całości,
co świadczy o tym, że z wprowadzeniem podań do organizmu powieści poradził sobie Kraszewski tylko
częściowo.
Øð wÄ…tek miÅ‚osny (Doman- Dziwa) w fabule i w kompozycji Starej baÅ›ni:
 znak luz
ności kompozycyjnej Starej baśni: toczy się odrębnie i niezależnie od wątku  publicznego
ta właśnie niespoistość dwu elementów dzieła umożliwiła bogaty jego wystrój w epizody, które zapoznają czytelnika
z życiem Polan, ich obyczajami i wierzeniami
·ð dramatyczna historia miÅ‚oÅ›ci Domana i Dziwy to perypetie o niewÄ…tpliwie ludowym, czy balladowym
pochodzeniu
·ð potÄ™gujÄ… baÅ›niowy charakter powieÅ›ci
·ð sposoby zdobywania ukochanej dziewczyny odpowiadajÄ… wyobrażeniom co do obyczajowoÅ›ci epoki ()
·ð wybranka Domana to  heroina , kobieta nieszablonowa, trudna, o skomplikowanej psychice, wyróżniajÄ…ca siÄ™
z tłumu rówieśniczek
Øð Å›wiat ludzki Starej baÅ›ni:
typowy u Kraszewskiego k o n t r a s t: postaci pozytywne (np. patriarcha Wisz), otoczone autorska sympatiÄ… i
podziwem,czy też tylko aprobowane, oraz ich w r o g o w i e (np. Chwostek).
·ð niezaangażowany w walkÄ™ dwu obozów jest SÅ‚owian- uosobienie tradycji plemiennej, zamkniÄ™tej w
niepisanych pieśniach- podaniach
·ð obóz kneziowski skÅ‚ada siÄ™ nieomal wyÅ‚Ä…cznie z czarnych charakterów:
- Chwostek: despota, pijak, czasem aż groteskowy tchórz
- Brunhilda: okrutna trucicielka, zły duch męża
- Hengo: szpieg niemieckiej
-Smerda: ponury sługa
- Znosek: karzeł- szpieg
Członkowie, skontrastowanego z obozem Polan, dworu kneziowskiego są sprawcami najbardziej
dramatycznych, najbardziej krwawych i ponurych zdarzeń powieściowych.
Walczą ze sobą dwa światy (poza Brunhildą i Hengą) wywodzące się z jednego plemienia. Czytelnik pozostaje pod
wrażeniem, że to właśnie wpływ niemiecki przyniósł ze sobą dążność do despotycznych rządów metodą bezprawia i
okrucieństwa.
·ð postać Jaruhy: peÅ‚ni funkcjÄ™ figury sprawczej, ukrytego reżysera zdarzeÅ„ powieÅ›ciowych.
Przy wszystkich realnych rysach ma w sobie Jaruha coś z czarownicy- bez szatańskich powiązań. To typowa
 wiedz
ma , mądra i odważna. Jest prototypem całego szeregu kobiet z ludu w powieści; kieruje losami ludzkimi,
pomaga jednym, a szkodzi drugim.
Jest jednym z najbardziej aktywnych i ważnych czynników baśniowych
dzieła. Jest koniecznym elementem baśniowości utworu, w którym nie
wszystko musi się dziać według reguł życiowego prawdopodobieństwa i
konwencji powieściowego realizmu.
* inne elementy baśniowe:
- przepowiednie i wróżby
- obrazy przyrody (zbliżone czasem aż do romantycznego efektu grozy: towarzyszą dramatycznym zdarzeniom, bądz
je
zapowiadajÄ…
Øð Kraszewski pisaÅ‚ StarÄ… baśń ze z góry powziÄ™tymi zaÅ‚ożeniami koncepcyjnymi (koncepcja  historiozoficzna )
dla całego cyklu powieści- kronik:
- pogląd na dzieje ojczyste: w centrum uwagi umieszczał władzę, państwo i siły, które
służą jego umocnieniu, i te, które działając odśrodkowo
szkodzą jedności terytorialnej i całości państwa.
4
( Władza sprawowana środkami amoralnymi nie mogła przynieść korzyści społeczności Polan. Dlatego też musiał
zwyciężyć w powieści władca dobry, wywodzący się z ludu.)
- dzieje ojczyste ukazane są w cyklu jako odwieczna walka z niebezpieczeństwem
germańskim:
Dlatego zagrożenie przez niemczyznę zostało w powieści
odtworzone w rozmiarach wyprzedzajÄ…cych jego historyczne
istnienie, w rozmiarach co najmniej o jeden wiek
wcześniejszych.
(Kto próbuje szukać pomocy u Niemców, ten musi w świecie
powieściowym Kraszewskiego zostać ukaranym.)
*Kończące powieść zakończenie konfliktów wewnętrznych ma charakter aktualny, ale chodzi tu o s o l i d a r n o ś ć
narodową w warunkach, które przynosiło panowanie zaborców, ich germanizatorskie i rusyfikatorskie tendencje.
s e n s i d e o w y przebiegu i rozwiązania konfliktów wewnątrz- plemiennych.
Takie aktualizujące założenia ideowe uniemożliwiały stworzenie eposu o starożytnych dziejach kształtowania
się narodu i państwa.
Øð zaÅ‚ożenia artystyczne cyklu:
- obrazy kultury i obyczajowości
- swoiste studium psychiki zbiorowości narodowej w jej historycznych przejawach
Øð cechy  konstrukcyjne :
- narracja autorska góruje ilościowo nad partiami dialogowymi
- bardzo rozbudowane i szczegółowe opisy, o właściwościach malarskich, informacyjnych, bądz
jako nastrojowy
odpowiednik akcji
- autor i narrator ujawniają się jako jedna postać, dekonspirując jakby baśniowy i ludowy charakter utworu
- charakter dawności i pozory relacji naocznego świadka uzyskane zostają dzięki starannie wytrzymanym zabiegom
archaizacyjnym autora (w narracji, opisach i dialogach)
·ð archaizmy gramatyczne:
(np. mianownik l. mn. rzeczowników męskich:  bogi, pachołcy, syny ;
narzędnik l. mn.:  długimi włosy ; 1 os. l.mn. czasowników:  nie bronim )
·ð sÅ‚owotwórstwo:
częste stosowanie przyrostków -isko, -szcze (np. horodyszcze, grodzisko)
·ð indywidualne, odmienne od normy stosowanie przedrostków czasownikowych:
(ubito- zamiast: zabito; zasłyszał- zamiast posłyszał)
·ð skÅ‚adnia zdania:
inwersja, zmiana szyku, parataksa
·ð czÄ™ste przypadki opuszczania zaimka  siÄ™ w czasownikach zwrotnych, jeżeli w rozbudowanym
zdaniu został już użyty
·ð nadużywanie konstrukcji imiesÅ‚owowego równoważnika zdania
·ð zapożyczenia polszczyzny kresowej
·ð sÅ‚ownictwo:
- wielka ilość archaizmów rzeczowych (np. obiata, skórznie, tyn)
- archaizmy znaczeniowe (np. łupież- łup, stadnik- dozorca koni, tok- podłoga)
-archaizmy słowne (np. dziewierz, krzno, ojczyc, wietnica)
·ð zapożyczenia z innych jÄ™zyków sÅ‚owiaÅ„skich (czeskie- hradyszcze, ruski- mir)
·ð neologizmy w funkcji archaizacyjnej (chram, knez
, księżyc, nocnica)
przeważają archaizmy słownikowe nad gramatycznymi
dobór różnego rodzaju chwytów archaizacyjnych dowodzi świadomej pracy autora nad tekstem i posługiwania się
pełnym zasobem możliwości w celu wzmocnienia wrażenia czasowej odległości.
·ð jÄ™zyk Starej baÅ›ni wykazuje dążność do aforystycznego, sentencjonalnego formuÅ‚owania
wypowiedzi (maksymy i przysłowia wyraz
nie wzorowane na zasobach wiejsko-
gospodarskiej polszczyzny)
 Ptakiem dolecieć, rybą dopłynąć [ ;) ]
·ð rytmizacja dużych partii autorskiej narracji, oraz pieÅ›ni i opowieÅ›ci SÅ‚owiana (dodatkowo rymowane)
5
Øð recepcja Starej baÅ›ni przez krytykÄ™ współczesnÄ… Kraszewskiemu:
·ð Piotr Chmielowski: recenzja bÄ™dÄ…ca próba unicestwienia i oÅ›mieszenia powieÅ›ci i jej autora
- odmawia dziełu wszelkich wartości ideowych, oceniając je według kryteriów, które stosuje się do rozpraw
historycznych
·ð Fryderyk Henryk Lewestam: brak umiaru w pochwaÅ‚ach
- pochwala koloryt powieści, dyskretna archaizacje języka i umiarkowane wykorzystanie zdobyczy archeologii
·ð BolesÅ‚aw CzerwieÅ„ski: podziwia intuicje Kraszewskiego, dziÄ™ki której odtworzyÅ‚ on bardzo
prawdopodobny obraz życia Polan w IX w.
- wysoko ocenia partie opisowe powieści
·ð recenzent ukryty pod pseudonimem:  W.
- wysoko ocenia wprowadzoną różnorodność postaci i ducha pieśni ludowych w opowieściach Słowiana
·ð Antoni Pilecki: zastrzeżenia co do nieÅ‚adu kompozycyjnego (brak zwiÄ…zania wÄ…tku miÅ‚osnego z reszta
fabuły)
·ð St. M. RzÄ™tkowski:  Powieść caÅ‚a jest wspaniaÅ‚ym obrazem
·ð Aleksander TyszyÅ„ski: zastrzeżenia co do realiów kultury materialnej, Å›cisÅ‚oÅ›ci obrazu religijnoÅ›ci
oraz nazw czczonych przez nich bóstw
·ð Ernest Åšwieżawski: dzieÅ‚o Kraszewskiego ocenia jako poważne osiÄ…gniÄ™cie literackiej
·ð MichaÅ‚ BobrzyÅ„ski: pretensja o nieukazanie procesu integracji plemion lechickich w jednolity
organizm państwowy
współczesna autorowi krytyka przyjęła Starą baśń, nie bez zastrzeżeń, przychylnie.
Øð recepcja póz
niejsza:
·ð Juliusz Feldhorn: za najwiÄ™ksze osiÄ…gniÄ™cie Kraszewskiego uznaÅ‚ racjonalizacjÄ™ legend i podaÅ„, oraz
syntetyczne przedstawienie kultury materialnej i duchowej SÅ‚owian
·ð Konstanty Wojciechowski: peÅ‚ne opracowanie historycznoliterackie z 1927 roku
·ð Józef Birkenmajer
·ð Adam Bar: dostrzega w utworze przewagÄ™ elementów starej baÅ›ni ludowej
- zwrócił uwagę, że apel Kraszewskiego o solidarność plemion słowiańskich jest zwrócony nie tylko przeciw
germańskiemu niebezpieczeństwu, ale i przeciw roszczeniom carskiego panslawizmu
·ð Julian Krzyżanowski: Stara baśń jest realizacjÄ… romantycznych koncepcji naukowych o poczÄ…tkach
narodu i państwa i kontynuacją romantycznej tradycji literackiej z tym tematem związanej.
Øð ideologicznÄ… wymowÄ™ powieść Kraszewskiego zawdziÄ™cza
koncepcjom demokratycznym o gminowładztwie Joachima Lelewela
Øð  potomstwo literackie Starej baÅ›ni:
- J. I. Kraszewski: Lublana. 1879.
- Stanisław Helsztyński: Zmierzch Popielidów. 1964.
- Władysław Bodnicki: Syn Popiela. 1973.
Øð Stara baśń- znaczenie:
- kształtowanie zbiorowej wyobraz
ni w zakresie naszych pradziejów
- akcentowanie zaborczej roli dążeń germańskich w naszej historii
Øð przekÅ‚ady:
- czeski
- rosyjski
- serbsko- chorwacki
- słowacki
- ukraiński
Øð liczne inscenizacje teatralne i adaptacja filmowa Jerzego Hoffmana
6