y
ródło oporu
y
ródłami wewnętrznymi mogą być:
- lęk - temat wywołuje lęk bądz
jego ujawnienie w obecności diagnosty jest
lękotwórcze, ale może to być także lęk przed odkryciem
w sobie rzeczy nieznanych i nieakceptowanych;
- wstyd - wynika ze społecznego stereotypu, iż o pewnych rze
czach nie mówi się nikomu, bądz
stanowiący pochodną obawy przed
brakiem akceptacji ze strony diagnosty i wytworzeniem w jego oczach
negatywnego obrazu własnej osoby;
-poczucie winy - wynika z konieczności podawania nie zawsze pozytywnych
informacji o osobach bliskich emocjonalne badanemu, co może stanowić z
ródło jego
problemów.
Do z
ródeł zewnętrznych należy postępowanie diagnosty, które może obejmować
szeroki katalog wadliwych zachowań, jednakże wśród najważniejszych w pierwszych
etapach budowania relacji można wyszczególnić kilka: zbyt szybkie przejście do pytań
zagrażających, formalizm traktowania, brak poczucia bezpieczeństwa, wyłapywanie sprzecz-
ności w wypowiedziach badanego, naukowy, specjalistyczny język i wiele innych.
Techniki radzenia sobie z oporem
Techniki radzenia sobie z oporem powinny stanowić niezbędne wyposażenie i
umiejętności w pracy diagnosty. Wśród podstawowych najczęściej wymienia się
następujące:
- milczenie - manipulowanie milczeniem stanowi paradoksalną me
todę zmniejszania napięcia emocjonalnego osoby badanej, ale nie jest
to metoda uniwersalna, gdyż skutkiem zbyt przedłużającego się ze
strony diagnosty milczenia może być wzrost tego napięcia;
- zmiana lub przeformulowanie pytania  zmiana tematu lub zwięk
szenie ogólności pytania, które staje się wówczas mniej zagrażające,
tzw.  zamrożenie kontaktu";
- podawanie komunikatów o spostrzeganiu trudności osoby bada
nej - ich funkcją jest manifestowanie zdolności diagnosty do empatii
i syntonii, nie mogą one jednak przyjąć formy nagany, gdyż wówczas
ocena stanowi dodatkowe z
ródło oporu;
- parafraza - polega na tym, iż dotychczasowa wypowiedz
bada
nego zostaje sformułowana w nieco innej postaci przez diagnostę, co
upewnia badanego, że ten go rozumie, akceptuje, zaś w efekcie zwięk
sza jego poczucie bezpieczeństwa;
- udzielanie dodatkowych informacji  przyjmuje najczęściej formę
zaakcentowania specyfiki swojej roli jako diagnosty czy uświadomie
nia badanemu, że to, co przeżywa, jest czymś naturalnym, eliminując
tym samym jego poczucie zagrożenia;
-prośba o konkretyzację, wypowiedzi - stanowi prostą technikę radzenia sobie z
oporem, której efektem jest intelektualizacja, racjonalizacja lub obiektywizacja
(wpisywanie własnych sytuacji w sytuację konkretnych innych lub  uogólnionego
innego"), polega bądz
na podawaniu ogólnej instrukcji np.  jak ta sytuacja konkretnie
przebiegała", bądz
rzadziej na formułowaniu pytań zamkniętych, dotyczących
analizowanych treści;
- rozmowa na temat  tu i teraz" jest techniką stosowaną w sytu
acji radzenia sobie z aktywnym oporem, mogąc przyjmować postać
pytania zadanego wprost  dlaczego badany nie chce o czymś mówić";
- zaznaczenie roli i funkcji badania  stanowi ryzykowny, choć
czasem stosowany sposób radzenia sobie z oporem badanego, polega
jący na wywieraniu nacisku na osobę badaną w formie twierdzenia, że
od jakości jej wypowiedzi czy od stopnia jej otwarcia się i szczerości
zależy to, czy uda się rozwiązać problem;
- wyrażenie własnych emocji związanych z przejawianiem oporu
- polega na podzieleniu się z badanym informacją o stanie własnych
emocji, wynikających z zachowania badanego, np. negatywne stany -
przykrość, bezradność, co jednak w niektórych sytuacjach może za
chwiać zaufanie do diagnosty jako profesjonalisty.