82

www.elektro.info.pl

7/2002

Obrady Walnego Zebrania Delegatów Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Energetycznych, na których zosta³y podjête kluczowe decyzje

dotycz¹ce przysz³ego kszta³tu Stowarzyszenia, odby³y siê 17 maja 2002 r. Zebranie zosta³o otwarte przez Pana Antoniego Jerzego Plu-
ciñskiego Prezesa Zarz¹du G³ównego Stowarzyszenia, a w debatach uczestniczy³y wszystkie osobistoœci organizacji. Jednym z najistot-
niejszych punktów obrad by³ wybór nowych w³adz Stowarzyszenia i w tajnym g³osowaniu wybrano:

Prezesem Zarz¹du G³ównego

n

p. Antoni Jerzy Pluciñski,

do Zarz¹du G³ównego zostali wybrani:

n

p. Ryszarda Sielickiego

n

p. Marka Tomaszewskiego

n

p. Edwarda Olesiñskiego

n

p. Jana Jêdrzejuka

do G³ównej Komisji Rewizyjnej:

n

p. Tadeusza Bednarka

n

p. Barbarê Sawczyñsk¹

n

p. Andrzeja Fr¹cka

do G³ównego S¹du Kole¿eñskiego:

n

p. Wandê Wójcik

n

p. Zbigniewa Wróblewskiego

n

p. Janusza Rejdycha

n

p. Adama Dudê.

Podczas obrad zosta³a zmieniona nazwa ze Stowarzyszenia na „Sto-

warzyszenie Polskich Energetyków”, które w statucie jest: „(...) dobro-
wolnym, samorz¹dnym, trwa³ym zrzeszeniem naukowo – technicz-
nym (...)”.

W czasie dyskusji na temat zmian w statucie, wiele punktów zosta³o

przedyskutowanych i zmienionych, co zaowocowa³o podjêciem uchwa³
w omawianych kwestiach.

Celem Stowarzyszenia nadal bêdzie rozwijanie i promowanie inicjatyw, postaw i dzia³añ sprzyjaj¹cych rozwojowi energetyki polskiej,

racjonalnemu u¿ytkowaniu paliw: sta³ych, p³ynnych, gazowych i energii: elektrycznej i cieplnej, a tak¿e wspieranie organizacyjne i rze-
czowe osób fizycznych i prawnych, które takie dzia³ania podejmuj¹.

Stowarzyszenie, tak jak poprzednio, bêdzie realizowa³o swoje cele przez inicjowanie i prowadzenie badañ z zakresu rozwoju energe-

tyki polskiej oraz racjonalnego i oszczêdnego u¿ytkowania energii i paliw oraz energooszczêdnych inwestycji. Kontynuowane te¿ bêdzie
popieranie i promowanie nowoczesnych rozwi¹zañ we wszystkich specjalnoœciach produkcji, przesy³u, dystrybucji, obrotu i u¿ytkowania
energii oraz w dziedzinach pokrewnych, a tak¿e rozpowszechnianie wiedzy w zakresie nowoczesnych rozwi¹zañ w dziedzinie energii i pa-
liw.

Walne Zebranie

Delegatów

Stowarzyszenia

Wspierania Inicjatyw

Energetycznych

Na zdjêciu wybrany Prezes Zarz¹du G³ównego

83

7/2002

www.elektro.info.pl

STOWARZYSZENIE WSPIERANIA

INICJATYW ENERGETYCZNYCH

Podstawowe wymagania do egzaminu

kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

AUTORZY: in¿. Rados³aw Lenartowicz, mgr in¿. Witold Zdunek

Opiniodawca: prof. dr hab. in¿. Brunon Lejdy

Przy wspó³pracy z redakcj¹ elektro.info

F

I Oglêdziny linii napowietrznych

1. Jak czêsto nale¿y przeprowadzaæ oglêdziny linii

napowietrznych?

Oglêdziny linii napowietrznych nale¿y przeprowadzaæ nie rzadziej ni¿

raz na piêæ lat dla linii napowietrznych o napiêciu znamionowym poni¿ej

110 kV.

2. Jakie czynnoœci wchodz¹ w zakres oglêdzin i przegl¹dów

linii napowietrznych?

Podczas przeprowadzania oglêdzin linii napowietrznych nale¿y spraw-

dziæ w szczególnoœci: stan konstrukcji wsporczych, fundamentów i izbic;

stan techniczny przewodów i osprzêtu; stan ochrony przeciwpora¿eniowej

i przepiêciowej; stan izolacji linii i ³¹czników; stan napisów informacyjnych,

oznaczeñ identyfikacyjnych i tablic ostrzegawczych; stan instalacji oœwiet-

leniowej i jej elementów; zachowanie prawid³owej odleg³oœci od ziemi, ga-

³êzi drzew i od obiektów znajduj¹cych siê w pobli¿u linii; zachowanie od-

powiedniej odleg³oœci od sk³adowisk materia³ów ³atwozapalnych; wp³yw

na konstrukcjê linii dzia³ania wód lub osiadania gruntu.

Oglêdziny nale¿y wykonywaæ w formie obchodów bez wy³¹czenia na-

piêcia (wyj¹tek – oglêdziny awaryjne, które wykonuje siê po wy³¹czeniu

napiêcia). Oglêdziny mo¿na wykonywaæ jednoosobowo (w przypadku, gdy

nie wchodzimy do stacji lub na s³up linii).

Zakres i terminy przegl¹dów linii napowietrznych powinny wynikaæ z in-

strukcji eksploatacji linii. W zakres przegl¹dów linii wchodz¹ oglêdziny, po-

miary, próby eksploatacyjne (tabela 8), konserwacje, naprawy.

Na bie¿¹co nale¿y wykonywaæ prace obejmuj¹ce likwidacjê zagro¿eñ

i usterek oraz zabiegi poprawiaj¹ce stan techniczny linii w okresach miê-

dzy kolejnymi przegl¹dami, np. systematyczne zabezpieczanie s³upów

i konstrukcji stalowych linii przed korozj¹, oczyszczanie trasy linii z zaroœ-

li, ga³êzi i drzew znajduj¹cych siê w nieprzepisowej odleg³oœci od prze-

wodów. Wyniki przegl¹dów nale¿y odnotowaæ w dzienniku linii.

3. W jakich terminach nale¿y przeprowadziæ przegl¹dy linii

napowietrznych? Podaj zakres prac bie¿¹cych przy
eksploatacji linii napowietrznych.

W przypadku ujawnienia podczas przegl¹dów usterek i uszkodzeñ

gro¿¹cych bezpieczeñstwu lub awari¹ linii, nale¿y dokonaæ bezwzglêdnie

naprawy lub wymiany uszkodzonego elementu. Wyniki przegl¹dów powin-

ny stanowiæ podstawê do opracowania planu remontu poprzegl¹dowego li-

nii. Decyzjê o opracowaniu planu remontu poprzegl¹dowego linii podejmu-

je kierownik zak³adu.

II Ruch linii napowietrznych

1. Co powinien zawieraæ program pracy linii napowietrznej

o napiêciu do 1 kV?

Program pracy sieci o napiêciu do 1 kV opracowuje siê na polecenie kie-

rownika zak³adu. W programie pracy linii elektroenergetycznych powinny

byæ okreœlone w szczególnoœci:

uk³ady po³¹czeñ linii dla ruchu w warunkach normalnych i przy zak-

³óceniach, wymagane poziomy napiêæ, wartoœci mocy zwarciowej, rozp-

³ywy mocy czynnej i biernej, dopuszczalne obci¹¿enia, warunki uruchomie-

nia rezerw, nastawienie zabezpieczeñ oraz automatyki ³¹czeniowej, ogra-

niczenie poboru mocy.

Program pracy dla linii napowietrznych o napiêciu do 1 kV nale¿y ak-

tualizowaæ nie rzadziej ni¿ co 5 lat.

2. Podaj terminy przeprowadzania pomiarów

eksploatacyjnych elektroenergetycznych linii
napowietrznych.

Prowadzenie ruchu linii powinno byæ udokumentowane, a zdarzenie ru-

chowe bie¿¹co rejestrowane w dzienniku operacyjnym ruchu. Szczegó³o-

wy zakres i formy rejestracji powinna okreœlaæ instrukcja eksploatacji linii.

W linii napowietrznej nale¿y prowadziæ pomiary ruchowe w zakresie niez-

bêdnym do ustalenia programu pracy nie rzadziej ni¿:

t

raz na zmianê w stacjach ze sta³¹ obs³ug¹,

t

raz w roku w dniach i godzinach najwiêkszego obci¹¿enia w stac-

jach bez sta³ej obs³ugi,

t

co 5 lat w innych punktach sieci.

W razie stwierdzenia niepe³nej sprawnoœci napowietrznej linii elektro-

energetycznej nale¿y niezw³ocznie zbadaæ powsta³e zagro¿enie, wy³¹czyæ

liniê lub dopuœciæ do pracy z zastosowaniem œrodków ograniczaj¹cych

skutki zagro¿enia.

3. Jakie czynnoœci nale¿y wykonaæ przy za³¹czaniu

i wy³¹czaniu linii napowietrznych?

Z za³¹czaniem i wy³¹czaniem linii napowietrznych zwi¹zane s¹ nas-

têpuj¹ce czynnoœci:

Pomiar napiêæ

Zgodnie z przepi- Nie rzadziej ni¿

i obci¹¿eñ

sami w sprawie

co 5 lat, w mia-

obci¹¿eñ pr¹dem rê mo¿liwoœci

przewodów i kabli w czasie naj-

Linie napo-

wiêkszego

wietrzne o na-

obci¹¿enia

piêciu znamio-

nowym do 1 kV Sprawdzenie sku- Zgodnie z przepi- Nie rzadziej

tecznoœci dzia³ania

sami w sprawie

ni¿ co 10 lat

œrodków ochrony ochrony przeciw-

przeciwpora¿e-

pora¿eniowej

Tabela 8 Zakres pomiarów i prób eksploatacyjnych linii napowietrznych

o napiêciu do 1 kV

84

www.elektro.info.pl

7/2002

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

t

Decyzjê o pierwszym za³¹czeniu linii podejmuje kierownik s³u¿by

ruchu, w której operatywnym kierownictwie znajduje siê linia. Auto-

matyka SPZ powinna byæ przy tych czynnoœciach odstawiona.

t

Przy za³¹czeniu nowej linii, po przebudowie, przegl¹dzie lub remon-

cie, nale¿y zwracaæ szczególn¹ uwagê na to, aby uzyskaæ zgodê kie-

rownika robót na za³¹czenie linii oraz na to, aby personel monta¿o-

wy i sprawdzaj¹cy zszed³ z linii. Nale¿y siê równie¿ upewniæ siê,

¿e obs³uga urz¹dzeñ rozdzielczych do³¹czonych do linii oraz oso-

by zatrudnione w stacjach zasilanych przez tê liniê, s¹ powiadomio-

ne o mo¿liwoœci pojawienia siê napiêcia.

t

Wy³¹czenie linii z ruchu nale¿y przewidywaæ w terminie umo¿liwia-

j¹cym zawiadomienie odbiorców o ograniczeniu lub przerwie w za-

silaniu.

4. Co wchodzi w zakres sprawdzenia stanu konstrukcji

wsporczych linii napowietrznych i ich wyposa¿enia?

W zale¿noœci od rodzaju s³upów (przelotowe, krañcowe, rozga³êŸne)

oraz ich konstrukcji (stalowe, betonowe, drewniane), okreœla siê zakres

sprawdzenia konstrukcji wsporczych. Nale¿y zwróciæ uwagê:

t

przy s³upach drewnianych – na stopieñ nadgnicia,

t

przy s³upach stalowych – na intensywnoœæ rdzewienia,

t

przy s³upach betonowych – na rdzewienie zbrojenia oraz uszkodze-

nia wynikaj¹ce ze szkodliwego dzia³ania wody, soli lub kwasów

na beton.

5. Jak mo¿na sprawdziæ nadgnicie s³upa drewnianego?

Nadgnicie s³upa drewnianego sprawdza siê przez nak³uwanie s³upa

na g³êbokoœæ w czêœci przyziemnej oraz po odkopaniu na g³êbokoœæ oko-

³o 20-30 cm od powierzchni ziemi. S³up kwalifikuje siê do wymiany, jeœ-

li œrednia z czterech pomiarów przekracza 2, 3 lub 4 cm dla s³upów o œred-

nicy przy powierzchni ziemi odpowiednio do 25, 25-32 i powy¿ej 32 cm.

Uwaga: przegni³y s³up zg³asza siê do wymiany, a tak¿e bezpoœrednio

po stwierdzeniu przegnicia nale¿y namalowaæ bia³y pas na wysokoœci 170-

180 cm, aby ostrzec monterów przed wchodzeniem na niego.

6. Podaj podstawowe warunki, jakie powinny byæ spe³nione

podczas prac na wysokoœci.

Podczas prac wymagaj¹cych wchodzenia na s³upy nale¿y przestrzegaæ

nastêpuj¹cych warunków:

t

przed wejœciem na s³up pracowników nale¿y sprawdziæ stan s³u-

pów i konstrukcji (sprawdzenia powinien dokonaæ kieruj¹cy zespo-

³em brygadzista),

t

prace na wysokoœci na s³upach musz¹ byæ wykonywane przy zas-

tosowaniu szelek bezpieczeñstwa,

t

prace na s³upach wolno wykonywaæ tylko w obecnoœci drugiego pra-

cownika (2 pracowników) znajduj¹cego siê na ziemi.

7. Czy prace zwi¹zane z zabezpieczeniem s³upów

i konstrukcji stalowych przed korozj¹ wymagaj¹ wy³¹cze-
nia linii spod napiêcia?

Prace zwi¹zane z oczyszczaniem stalowych konstrukcji wsporczych i ich

malowaniem, mog¹ byæ wykonywane w linii znajduj¹cej siê pod napiêciem,

pod warunkiem zachowania nastêpuj¹cych dodatkowych warunków bezpie-

czeñstwa:

t

prace wykonuje specjalna przeszkolona brygada do pracy pod napiê-

ciem,

t

ustalone s¹ œciœle granice i zakres pracy,

t

wyznaczony jest pracownik do nadzoru prowadzonych prac.

8. Kiedy podczas pracy nale¿y zak³adaæ uziemienia ochron-

ne przenoœne? Podaj kolejne czynnoœci, jakie nale¿y wyko-
naæ przy zak³adaniu ochronnych uziemieñ przenoœnych.

Ochronne uziemiacze przenoœne zak³ada siê po obu stronach przewi-

dywanego miejsca pracy, przy czym co najmniej jedno uziemienie powinno

byæ widoczne z miejsca pracy. Za³o¿enie przenoœnych uziemiaczy ochron-

nych nale¿y wykonaæ kolejno w nastêpuj¹cy sposób:

t

Po otrzymaniu zawiadomienia o wy³¹czeniu napiêcia nale¿y stwier-

dziæ brak napiêcia na linii za pomoc¹ wskaŸnika napiêcia.

t

Nale¿y przy³¹czyæ linkê uziemiaj¹c¹ (czêœæ wspólna) do uziemie-

nia za pomoc¹ zacisku.

t

Nale¿y za³o¿yæ linkê uziemiaj¹c¹ zakoñczon¹ zaciskami na prze-

wody linii napowietrznych, rozpoczynaj¹c od najni¿ej zawieszonego

przewodu.

Zdejmowanie uziemieñ ochronnych nale¿y wykonywaæ w odwrotnej ko-

lejnoœci.

9. Jak nale¿y przeprowadzaæ prace w napowietrznych

liniach elektroenergetycznych na wysokoœci?

Prace na wysokoœci w liniach elektroenergetycznych nale¿y organizowaæ

zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji eksploatacji. Prowadz¹cy pra-

ce powinien jednak zawsze na bie¿¹co uwzglêdniæ istniej¹cy stan zagro-

¿eñ, wynikaj¹cy ze sposobu prowadzenia linii (skrzy¿owania, zbli¿enia)

i z charakteru pracy (trudne warunki atmosferyczne, u¿ycie sprzêtu mecha-

nicznego).

10. Czy elektroenergetyczn¹ liniê napowietrzn¹ wy³¹czon¹

trwale przez zabezpieczenie mo¿na ponownie w³¹czyæ
nie przeprowadzaj¹c oglêdzin lub badañ?

Elektroenergetyczna linia napowietrzna trwale wy³¹czona mo¿e byæ

w³¹czona próbnie dwukrotnie. Je¿eli nie ma pewnoœci, ¿e linia jest usz-

kodzona, a wy³¹czenie nie nast¹pi³o bezpoœrednio po w³¹czeniu linii pod

napiêcie, po zakoñczeniu na niej prac konserwacyjno-remontowych.

11. Okreœl postêpowanie w razie awarii, po¿aru itp. linii

elektroenergetycznej napowietrznej.

W razie awarii, po¿aru lub innych nienormalnych stanów pracy sieci,

nale¿y podj¹æ nastêpuj¹ce kroki:

1. Elementy linii napowietrznej, których stan stwarza zagro¿enie dla bez-

pieczeñstwa pora¿eniem pr¹dem elektrycznym i bezpieczeñstwa po¿aro-

wego lub ci¹g³oœci ruchu urz¹dzeñ, nale¿y niezw³ocznie wy³¹czyæ liniê

napowietrzn¹ z ruchu lub dopuœciæ do dalszej pracy z zastosowaniem œrod-

ków ograniczaj¹cych skutki zagro¿enia.

2. Przystêpuj¹c do usuwania uszkodzeñ linii napowietrznej nale¿y:

t

ustaliæ w miarê mo¿liwoœci rodzaj uszkodzenia (zak³ócenia) i poin-

formowaæ o nim osoby dozoru w celu wydania niezbêdnych decyzji,

t

je¿eli jest to mo¿liwe, zapewniæ zasilanie odbiorników przez utwo-

rzenie zastêpczego (awaryjnego) uk³adu zasilania,

t

ustaliæ miejsce i zakres uszkodzeñ (zak³óceñ),

t

dokonaæ naprawy lub wymiany uszkodzonych elementów,

t

przywróciæ normalny stan pracy.

3. W okresie od stwierdzenia zagro¿enia, a¿ do chwili jego usuniêcia,

nale¿y miejsce zagro¿enia zabezpieczyæ w ten sposób, aby nie zagra¿a³o

bezpieczeñstwu pora¿eniem pr¹dem elektrycznym oraz nie powodowa³o

powiêkszenia szkód.

4. W szczegó³owych instrukcjach stanowiskowych poszczególnych urz¹-

dzeñ (grup urz¹dzeñ) nale¿y podaæ sposób usuwania uszkodzeñ.

5. Linie i instalacje elektroenergetyczne objête lub zagro¿one po¿arem

nale¿y natychmiast wy³¹czyæ. Pal¹ce siê kable i instalacje elektryczne na-

le¿y gasiæ piaskiem lub za pomoc¹ gaœnicy proszkowej, œniegowej.

12. Na czym polega ochrona odgromowa

elektroenergetycznych linii napowietrznych

Ochrona odgromowa elektroenergetycznych linii napowietrznych powin-

na byæ zastosowana w liniach o napiêciu do 1 kV, w miejscach wynikaj¹-

cych z potrzeb. Ochrona odgromowa linii polega na zastosowaniu uziemio-

nych przewodów odgromowych. Przewody odgromowe linii nale¿y uziemiaæ

bezpoœrednio lub przez iskierniki na ka¿dym s³upie linii. Rezystancja uzie-

mienia ka¿dego ze s³upów linii posiadaj¹cych przewody odgromowe oraz

rezystancja odgromników i iskierników nie powinna przekraczaæ wartoœci

podanych w tabeli 9.

13. Gdzie nale¿y instalowaæ odgromniki zaworowe?

Linie napowietrzne o napiêciu do 1 kV powinny byæ chronione od prze-

piêæ przy pomocy odgromników zaworowych. Odgromniki zaworowe nale-

¿y instalowaæ:

t

przy stacjach transformatorowych zasilaj¹cych sieæ niskiego napiê-

cia w miejscach uziemienia punktu neutralnego transformatora,

t

w liniach napowietrznych na krañcach linii oraz w taki sposób, aby

na ka¿de 0,5 km d³ugoœci linii przypad³ jeden komplet odgromni-

ków,

85

7/2002

www.elektro.info.pl

F

Napiêcie

Wymagana rezystancja

Rezystancja

znamionowe linii

uziemienia

uziemienia

na terenach

o rezystywnoœci

gruntu

ρ ≥ 100 Ωm

kV

Ω

Ω

110 i ni¿sze

10

15

Tabela 9 Rezystancja uziemienia przewodów odgromowych,

odgromników i iskierników

4. Jak oznacza siê kable elektroenergetyczne?

Jakie urz¹dzenia wchodz¹ w sk³ad osprzêtu kablowego?

Osprzêt kablowy s¹ to elementy linii, s³u¿¹ce do przy³¹czenia koñców

odcinków kabli do innych urz¹dzeñ elektrycznych oraz do ³¹czenia odcin-

ków kabli miêdzy sob¹. W sk³ad osprzêtu kablowego wchodz¹:

t

g³owice kablowe s³u¿¹ce do zakoñczenia kabli w sposób zapew-

niaj¹cy wymagan¹ wytrzyma³oœæ elektryczn¹ koñca kabla i ochro-

nê izolacji koñca kabla przed oddzia³ywaniem czynników œrodowis-

kowych,

t

mufy kablowe (przelotowe, przejœciowe, odga³êŸne) s³u¿¹ce do

³¹czenia odcinków kabli ze sob¹ w sposób zapewniaj¹cy wymaga-

n¹ wytrzyma³oœæ elektryczn¹, po³¹czenie oraz ochronê izolacji te-

go po³¹czenia przed oddzia³ywaniem czynników œrodowiskowych,

t

koñcówka kablowa s³u¿¹ca do metalicznego po³¹czenia ze sob¹

koñca ¿y³y roboczej kabla z zaciskiem urz¹dzenia elektrycznego,

t

z³¹czka kablowa s³u¿¹ca do metalicznego po³¹czenia ze sob¹ koñ-
ców ¿y³ roboczych dwóch odcinków kabli w mufie.

Osprzêt kablowy nale¿y dobieraæ do warunków, w jakich osprzêt bê-

dzie eksploatowany. Nale¿y tak¿e uwzglêdniæ rodzaj i budowê kabla, ro-

dzaj zewnêtrznej pow³oki kabla i rodzaj izolacji.

5. W jaki sposób montuje siê osprzêt kablowy?

Osprzêt kablowy nale¿y montowaæ w miejscach ich docelowego przez-

naczenia. Powinien byæ on montowany zgodnie z instrukcj¹ monta¿u pro-

ducenta przez wyspecjalizowan¹ jednostkê monta¿ow¹.

¯y³y robocze kabla nale¿y ³¹czyæ przez: spawanie, zaprasowanie, lu-

towanie przy pomocy z³¹czy œrubowych.

6. Jak oznacza siê kable elektroenergetyczne?

a)

b)

Rys. 7 Budowa typowych kabli:

a) typ YAKY 4×120 mm

2

RM 0,6/1 kV;

b) typ XRUHAKXS 1×120 RE/1×50 mm

2

12/20 kV

Oznaczenia: A – ¿y³a aluminiowa (¿y³a miedziana bez oznaczenia);

Y – izolacja polwinitowa; Y – pow³oka polwinitowa zewnêtrz-

na; XLPE – izolacja z polietylenu sieciowanego, wyt³aczana

i sieciowana w jednej operacji z ekranami przewodz¹cymi;

U – uszczelnienie wzd³u¿ne; R – uszczelnienie promieniowe;

X – pow³oka z polietylenu termoplastycznego.

W sk³ad oznaczenia kabli powinny wchodziæ: symbol kabla,

wartoœæ napiêcia znamionowego (w kV), liczba i przekrój

znamionowy ¿y³ (w mm

2

), litery okreœlaj¹ce kszta³t i budo-

wê ¿y³ roboczych (RE – ¿y³a okr¹g³a jednodrutowa, RM

– ¿y³a okr¹g³a wielodrutowa, RMC – ¿y³a okr¹g³a wie-

lodrutowa zagêszczona, SE – ¿y³a sektorowa jednodrutowa,

SM – ¿y³a sektorowa wielodrutowa).

Przyk³ady oznaczenia kabli:

t

YAKY 4×120 mm

2

RM 0,6/1 kV – kabel elektroenergetyczny (K) z ¿ y-

³¹ aluminiow¹ (A), o izolacji (Y) i pow³oce polwinitowej (Y), o na-

piêciu znamionowym 0,6/1 kV, cztero¿y³owy o przekroju znamiono-

wym ¿y³ 120 mm

2

, o ¿y³ach okr¹g³ych wielodrutowych (R).

t

na krañcach linii kablowych w miejscach przy³¹czenia do napowie-

trznych linii elektroenergetycznych, w liniach niskiego napiêcia zasi-

laj¹cych bezpoœrednio instalacje odbiorczebudynków u¿ytecznoœci

publicznej (np. szpitale, szko ³ y, muzea),

t

w liniach niskiego napiêcia, zasilaj¹cych bezpoœrednio instalacje

odbiorcze, w budynkach przeznaczonych do gromadzenia znacznej

iloœci materia³ów ³atwopalnych lub wybuchowych.

Rezystancja uziemienia odgromników nie powinna przekroczyæ wartoœ-

ci R

≤ 10 Ω. Uziemienie odgromników powinno byæ wykonane:

t

w stacjach transformatorowych – jako wspólne z uziemieniem och-

ronnym i roboczym,

t

w liniach elektroenergetycznych – jako wspólne z uziemieniem prze-

wodu neutralno-ochronnego (PEN),

t

na po³¹czeniach kablowych linii z liniami napowietrznymi jako

wspólne z uziemieniem metalowej pow³oki lub pancerza kabla,

t

na elewacjach budynków wyposa¿onych w instalacjê piorunochron-

n¹ – jako wspólne z uziemieniem instalacji piorunochronnej.

14. Ile powinna wynosiæ rezystancja uziemienia

odgromników?

Rezystancja uziemienia odgromników nie powinna przekroczyæ wartoœ-

ci R

≤ 10 Ω. Uziemienie odgromników powinno byæ wykonane:

t

w stacjach transformatorowych – jako wspólne z uziemieniem

ochronnym i roboczym,

t

w liniach elektroenergetycznych – jako wspólne z uziemieniem prze-

wodu neutralno-ochronnego (PEN),

t

na po³¹czeniach kablowych linii z liniami napowietrznymi – jako

wspólne z uziemieniem metalowej pow³oki lub pancerza kabla,

t

na elewacjach budynków wyposa¿onych w instalacjê piorunochron-

n¹ – jako wspólne z uziemieniem instalacji piorunochronnej.

Elektroenergetyczne linie kablowe

o napiêciu do 1 kV

I Postanowienia ogólne

1. Co to jest elektroenergetyczna linia kablowa?

Elektroenergetyczna linia kablowa jest urz¹dzeniem do przesy³ania ener-

gii elektrycznej – najczêœciej za pomoc¹ pr¹du przemiennego trójfazowe-

go, sk³adaj¹cym siê z odcinków kabli elektroenergetycznych oraz z osprzê-

tu.

2. Podaj zasady budowy kabli.

Kabel elektroenergetyczny stanowi przewód elektryczny dostosowany do

instalowania w dowolnym œrodowisku, sk³adaj¹cy siê co najmniej z 1; 2;

3; 4 lub 5 metalowych ¿y³ roboczych (Cu, Al.), izolacji na³o¿onej oddziel-

nie na ka¿d¹ z tych ¿y³ oraz szczelnej pow³oki, najczêœciej wyt³oczonej

z o³owiu lub tworzywa sztucznego.

3. Gdzie mo¿na uk³adaæ kable elektroenergetyczne?

Kable elektroenergetyczne mog¹ byæ uk³adane: w ziemi (bezpoœrednio),

w rurach i odpowiednich blokach umieszczonych w ziemi, w specjalnych

tunelach lub kana³ach, w obiektach budowlanych (budynkach).

86

www.elektro.info.pl

7/2002

t

XRUHAKXS 1×120 RE/1×50 mm

2

12/20 kV – kabel elektroenerge-

tyczny (K), z ¿y³¹ aluminiow¹ o polu elektrycznym promieniowym

(H) o izolacji z polietylenu sieciowanego (XS), uszczelniony wzd³u¿-

nie (U) i promieniowo (R), w pow³oce z polietylenu termoplastycz-

nego (X) o napiêciu znamionowym 12/20 kV, jedno¿y³owy (A) z ¿ y-

³¹ okr¹g³¹ wielodrutow¹ (RM), o przekroju znamionowym ¿y³y

120 mm

2

, z ¿y³¹ powrotn¹ o przekroju znamionowym 50 mm

2

.

7. Podaj ogólne zasady uk³adania kabli.

Budowa linii kablowych polega kolejno na:

t

przygotowaniu trasy linii (wykopy, rowy kablowe, przepusty),

t

wyznaczeniu prawid³owej si³y uci¹gu kabla (niezbêdnej do u³o¿e-

nia dalszego odcinka kabla wzd³u¿ danej trasy),

t

zabezpieczeniu koñców kabla przed zawilgoceniem (zak³ada siê ter-

mokurczliwe kapturki),

t

dostarczaniu kabli na miejsce budowy (na bêbnach),

t

roz³o¿eniu kabla wzd³u¿ trasy linii,

t

przesuwaniu kabla w wykopie oraz w przepustach rurowych (rêcznie

lub mechanicznie po rolkach),

t

zainstalowaniu odpowiedniego osprzêtu kablowego w zale¿noœci od

rodzaju i budowy kabla oraz miejsca u³o¿enia oraz pe³nionej funk-

cji w linii (mufa, g³owica),

t

wykonaniu badañ zbudowanej linii.

8. Podaj zasady uk³adania kabli bezpoœrednio w ziemi.

Kable bezpoœrednio w ziemi nale¿y uk³adaæ na dnie wykopu, je¿eli

grunt jest piaszczysty, a w pozosta³ych przypadkach na warstwie piasku

o gruboœci 10 cm. U³o¿one kable nale¿y zasypaæ warstw¹ piasku o gru-

boœci co najmniej 10 cm, nastêpnie warstw¹ rodzimego gruntu o gruboœ-

ci co najmniej 15 cm i przykryæ foli¹ ze sztucznego tworzywa, ceg³¹ i g¹-

siorami. Odleg³oœæ folii od kabla powinna wynosiæ minimum 25 cm. Spo-

sób uk³adania kabli pokazano na rysunku 8 i 9.

9. Ile powinna wynosiæ g³êbokoœæ u³o¿enia kabli

w ziemi? Ile powinien wynosiæ zapas d³ugoœci kabla
w wykopie?

G³êbokoœæ u³o¿enia kabli w ziemi, mierzona od powierzchni ziemi do

zewnêtrznej powierzchni górnej warstwy, powinna wynosiæ co najmniej:

t

50 cm – w przypadku kabli o napiêciu do 1 kV u³o¿onych pod chod-

nikiem, przeznaczonych do oœwietlenia ulicznego i sygnalizacji ruchu

ulicznego,

t

70 cm – w przypadku pozosta³ych kabli o napiêciu znamionowym

do 1 kV, z wyj¹tkiem kabli u³o¿onych w ziemi na u¿ytkach rolnych,

t

80 cm – w przypadku kabli na napiêcie powy¿ej 1 kV, z wyj¹tkiem

kabli u³o¿onych na u¿ytkach rolnych,

t

90 cm – w przypadku kabli o napiêciu znamionowym do 15 kV u³o-

¿onych w ziemi na u¿ytkach rolnych,

t

100 cm – dla kabli na napiêcie powy¿ej 15 kV.

Je¿eli g³êbokoœci te nie mog¹ byæ zachowane, np. przy wprowadzaniu

kabla do budynku, przy skrzy¿owaniu lub obejœciu podziemnych urz¹dzeñ

technicznych, to na tych odcinkach kabel nale¿y ochroniæ odpowiedni¹ os-

³on¹. Kable w ziemi powinny byæ luŸno u³o¿one z zapasem wystarczaj¹-

cym do skompensowania mo¿liwych przesuniêæ gruntu. Zapas ten dla linii

kablowych powinien wynosiæ od 1% do 3% d³ugoœci wykopu.

10. W jaki sposób wprowadza siê kable do budynku?

Rys. 8 Wykopanie rowu kablowego i zabezpieczenie kabla foli¹.

Oznaczenia: d – zewnêtrzna œrednica kabla (wymiary w mm)

Rys. 9 Przykrycie kabla w rowie z ceg³ami lub g¹siorami.

Oznaczenia: g – wewnêtrzna œrednica

Rys. 10 Wprowadzenie kabla do budynku.

Oznaczenia: 1 – rura, 2 – uszczelnienie zewnêtrzne rury (np. glin¹);

3 – uszczelnienie wewnêtrzne rury; 4 – uchwyt kabla;

d – œrednica zewnêtrzna kabla

11. Ile wynosz¹ najmniejsze dopuszczalne odleg³oœci miêdzy

kablami u³o¿onymi w ziemi przy skrzy¿owaniach
i zbli¿eniach? Podaj przyk³ady.

Odleg³oœci miêdzy kablami w ziemi przy skrzy¿owaniu i zbli¿eniach

(wed³ug normy PN-76/E-05125) podano w tabeli 10.

12. Podaj podstawowe zasady uk³adania kabli w kana³ach,

tunelach i budynkach.

W kana³ach lub tunelach kable nale¿y uk³adaæ na konstrukcjach

wsporczych. Przymocowanych do œcian nie powinny bezpoœrednio do nich

przylegaæ. Odleg³oœæ kabli od œciany powinna wynosiæ minimum 1 cm.

Nie nale¿y uk³adaæ kabli na dnie tuneli w przejœciach przeznaczonych do

poruszania siê obs³ugi. Przejœcia kabli przez przegrody w tunelach powin-

ny byæ uszczelnione materia³em ognioodpornym. Dopuszcza siê zasypywa-

nie kana³ów piaskiem, szczególnie w przypadkach zagro¿enia wybuchem

lub po¿arem.

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

87

7/2002

www.elektro.info.pl

F

13. Kiedy mo¿na zakoñczyæ kabel bezg³owicowo?

Kable o izolacji z tworzyw sztucznych o napiêciu znamionowym do 1kV

w warunkach napowietrznych oraz pomieszczeniach mog¹ mieæ koñce nie

wyposa¿one w g³owice pod warunkiem, ¿e nie ³¹czymy tych kabli z kab-

lami o izolacji papierowej i s¹ one zabezpieczone przed wnikaniem wilgo-

ci.

14. Jaka powinna byæ temperatura otoczenia kabla

przy jego uk³adaniu?

Kable o izolacji papierowej i o pow³oce metalowej, mo¿na uk³adaæ

w temperaturze nie mniejszej ni¿ +4°C, a w izolacji polwinitowej nie mniej-

szej ni¿ 0°C.

15. Podaj sposób oznaczenia u³o¿onych kabli w ziemi

oraz w budynkach.

Liniê kablow¹ nale¿y na ca³ej d³ugoœci oznakowaæ za pomoc¹ trwa-

³ych oznaczników nak³adanych na:

t

kable wielo¿y³owe,

t

wi¹zki kabli jedno¿y³owych o napiêciu znamionowym mniejszym

ni¿ 12/20 kV,

t

poszczególne kable jedno¿y³owe u³o¿one w uk³adzie p³askim,

t

poszczególne kable jedno¿y³owe o napiêciu wiêkszym ni¿ 12/20 kV,

niezale¿nie od uk³adu kabli.

16. Jakie napisy powinny byæ umieszczone na oznacznikach?

Na oznacznikach nale¿y umieszczaæ trwa³e napisy zawieraj¹ce symbol

i numer ewidencji linii, oznakowanie kabla, znak u¿ytkownika kabla, rok

u³o¿enia kabla i znak fazy.

17. Podaj sposób oznaczenia trasy kabli.

Trasa kabli u³o¿onych w ziemi powinna byæ na ca³ej d³ugoœci i sze-

rokoœci oznakowania za pomoc¹ folii u³o¿onej co najmniej 250 mm nad

kablem. Barwa folii powinna byæ odpowiednio:

t

niebieska – dla kabli o napiêciu nie przekraczaj¹cego 1 kV,

t

czerwona – dla kabli o napiêciu powy¿ej 1 kV.

18. W jakich liniach nie jest konieczne wykonywanie prób

napiêciowych izolacji kabli?

W liniach kablowych o napiêciu znamionowym do 1 kV nie jest koniecz-

ne wykonywanie prób napiêciowych izolacji kabla.

19. Co nale¿y sprawdziæ po u³o¿eniu kabla i zamontowaniu

osprzêtu, ale przed zasypaniem kabla?

Przed zasypaniem kabla nale¿y sprawdziæ zgodnoœæ jego u³o¿enia z do-

kumentacj¹ techniczn¹, promienie ³uków kabla na zakrêtach trasy, usz-

czelnienie przepustów i rur, oznaczenie kabli, ci¹g³oœæ ¿y³ i pow³ok me-

talowych kabli, zgodnoœæ faz na obu koñcach linii kablowej oraz wykonaæ

pomiar rezystancji izolacji kabli, odleg³oœci miêdzy mufami i kablami, a

tak¿e czy na prostych odcinkach trasy kabel u³o¿ony jest lini¹ falist¹.

20. Gdzie nale¿y uk³adaæ kable w budynkach?

W budynkach kable nale¿y uk³adaæ w kana³ach pod³ogowych lub

œciennych, w rurach u³o¿onych w elementach stropowych, w specjalnych

konstrukcjach, bezpoœrednio na œcianach lub suficie, mocowanych na uch-

wytach oraz korytkach i drabinkach.

21. Jakie ochrony nale¿y stosowaæ przy skrzy¿owaniach kab-

li z innymi obiektami?

Wprowadzanie kabla do budynku nale¿y wykonywaæ zgodnie z rysun-

kiem 10, przy czym kabel powinien byæ zabezpieczony przed uszkodzenia-
mi mechanicznymi za pomoc¹ ró¿nego rodzaju os³on metalowych (stalo-
wych rur), betonowych rur, os³ony kamionkowej itp. Os³ona rurowa powin-
na mieæ œrednicê równ¹ co najmniej 1,5-krotnej œrednicy zewnêtrznej kab-
la.

Lp. Skrzy¿owanie lub zbli¿enie

Najmniejsze dopuszczalne

i rodzaj urz¹dzeñ podziemnych

odleg³oœci w cm

pionowo

poziomo

przy skrzy¿owaniu przy zbli¿eniu

1. Kabli na napiêcie znamionowe

25

10

do 1 kV z kablami tego samego

rodzaju lub sygnalizacyjnymi

2. Kabli sygnalizacyjnych i kabli

25

mog¹ siê

przeznaczonych do zasilania

stykaæ

urz¹dzeñ oœwietleniowych

z kablami tego samego rodzaju

3. Kabli elektroenergetycznych na

50

10

napiêcie do 1 kV z kablami

na napiêcie wy¿sze ni¿ 1 kV

4. Kabli elektroenergetycznych

50

50

z kablami telekomunikacyjnymi

5. Kabli ró¿nych u¿ytkowników

50

50

6. Kabli z mufami s¹siednich kabli

–

25

7. Kabli od rur wodoci¹gowych,

80

przy

œrednicy

cieplnych, gazowych z gazami

ruroci¹gu

niepalnymi b¹dŸ palnymi,

do 250 mm

ale o ciœnieniu do 0,5 atm

– 50

8. Kabli od ruroci¹gu z cieczami

150

przy œredni-

cy

palnymi

wiêkszej

ni¿ 250 mm

– 100

9. Kabli od ruroci¹gu z gazami

palnymi o ciœnieniu wy¿szym ni¿

0,5 atm nie przekraczaj¹cym 4 atm

10. Kabli od zbiorników z p³ynami

200

200

palnymi.

11. Kabli od czêœci podziemnych linii

–

80

napowietrznych (ustój, podpora).

Tabela 10 Wybrane dopuszczalne odleg³oœci kabli u³o¿onych w ziemi

przy skrzy¿owaniach i zbli¿eniach

Tabela 11 Wybrane dopuszczalne odleg³oœci kabli u³o¿onych w ziemi

przy skrzy¿owaniach i zbli¿eniach

Rodzaj ruroci¹gów

Najmniejsze dopuszczalne

odleg³oœci [cm]

nie wymagaj¹cych wymagaj¹cych

okresowych

okresowych

konserwacji

konserwacji

Ruroci¹gi powietrza sprê¿onego,

20

100

wentylacyjne, wodoci¹gowe, gazów

palnych o ciœnieniu do 5 atm
Ruroci¹gi cieplne izolowane wodne

50

100

i parowe
Ruroci¹gi cieplne nieizolowane

120

120

Ruroci¹gi z cieczami palnymi

100

150

Inne urz¹dzenia technologiczne

100

150

88

www.elektro.info.pl

7/2002

t

co 5 lat w innych punktach sieci.

5. Jak czêsto nale¿y wykonywaæ oglêdziny linii kablowych?

Oglêdziny linii kablowych nale¿y przeprowadzaæ:

t

rzadziej ni¿ raz w roku – dla linii o napiêciu znamionowym 110 kV

i wy¿szym,

t

nie rzadziej ni¿ co 5 lat – dla linii o napiêciu znamionowym ni¿szym

ni¿ 110 kV.

6. Co nale¿y sprawdziæ w trakcie wykonywania oglêdzin

linii kablowych?

Podczas przeprowadzenia oglêdzin linii kablowych nale¿y sprawdziæ

w szczególnoœci stan: oznaczników linii kablowych i tablic ostrzegawczych,

wejœæ do tuneli, kana³ów i studzienek kablowych, os³on przeciwkorozyj-

nych kabli, konstrukcji wsporczych i os³on, g³owic kablowych, po³¹czeñ

przewodów uziemiaj¹cych i zacisków, dodatkowego wyposa¿enia linii, ins-

talacji i urz¹dzeñ ochrony przeciwpo¿arowej oraz sprzêtu po¿arniczego.

W ramach oglêdzin nale¿y tak¿e sprawdziæ, czy w pobli¿u tras linii kab-

lowych nie prowadzi siê wykopów oraz, czy na trasie linii kablowej nie s¹

sk³adowane du¿e i ciê¿kie przedmioty mog¹ce utrudniæ dostêp do kabla.

Ponadto oglêdziny nale¿y prowadziæ w razie wykonywania prac ziemnych

lub budowlanych w rejonie przebiegu trasy kablowej lub w razie, gdy mo-

g¹ nast¹piæ zmiany w œrodowisku (powódŸ, zapadniêcie ziemi itp.). Oglê-

dziny wykonuje siê w formie obchodów tras linii kablowych.

7. Jakie czynnoœci wchodz¹ w zakres oglêdzin linii

kablowych? Ile osób powinno uczestniczyæ w oglêdzinach
i przegl¹dach linii kablowych?

Oglêdziny widocznych czêœci kabla bez wchodzenia na s³upy i do sta-

cji mo¿na wykonaæ jednoosobowo. Natomiast oglêdziny w kana³ach i tu-

nelach nale¿y wykonywaæ dwuosobowo.

8. Jakie czynnoœci wchodz¹ w zakres przegl¹dów

linii kablowych? Kiedy nale¿y wykonaæ remont linii
kablowych?

Przegl¹d linii kablowej powinien byæ wykonywany w terminach i zakre-

sach okreœlonych w rozdziale III oraz obejmowaæ w szczególnoœci:

1. oglêdziny w zakresie podanym w p.4,

2. pomiary i próby eksploatacyjne w zakresie podanym w rozdziale III,

3. sprawdzeniu stanu izolacji,

4. konserwacje i naprawy.

Przegl¹dy przeprowadza siê po wy³¹czeniu linii spod napiêcia. Wyniki

przegl¹du powinny stanowiæ podstawê do opracowania planu remontu li-

nii w zakresie i terminach uzale¿nionych od potrzeb. Decyzjê o podjêciu

remontu podejmuje kierownik zak³adu na wniosek osób pe³ni¹cych dozór

nad eksploatacj¹ tych urz¹dzeñ.

9. Na podstawie jakiego dokumentu nale¿y prowadziæ

eksploatacjê linii kablowej?

Eksploatacja linii kablowych powinna byæ prowadzona zgodnie z inst-

rukcj¹ eksploatacji danej linii kablowej. W instrukcji eksploatacji nale¿y ok-

reœliæ sposób wykonywania czynnoœci ³¹czeniowych. Czynnoœci ³¹czenio-

we mog¹ byæ wykonywane tylko przez osoby posiadaj¹ce œwiadectwo kwa-

lifikacyjne typ E.

10. Po sprawdzeniu jakich parametrów mo¿na za³¹czyæ liniê

kablow¹ po d³u¿szym czasie postoju?

Za³¹czanie linii kablowej pod napiêcie – po czasie d³u¿szym ni¿ 30

dni od daty wykonania badañ stanu technicznego przy przyjmowaniu linii

do eksploatacji lub po wy³¹czeniu ze wzglêdów ruchowych – mo¿e nas-

t¹piæ po sprawdzeniu rezystancji izolacji linii i uzyskaniu zadowalaj¹cych

wyników sprawdzenia, zgodnie z wymaganiami obowi¹zuj¹cymi przy przyj-

mowaniu linii do eksploatacji.

11. Jakie warunki musz¹ byæ spe³nione, aby mo¿na by³o

za³¹czyæ liniê kablow¹ pod napiêcie je¿eli by³a wy³¹-
czona z ruchu ponad 30 dni?

Za³¹czenie linii kablowych wy³¹czonych ze wzglêdów ruchowych na

okres nie przekraczaj¹cy 30 dni nie wymaga uprzedniego wykonania ja-

22. Ile powinna wynosiæ najmniejsza odleg³oœæ kabli

od ruroci¹gów w budynkach?

Odleg³oœci podano w tab. 11.

Eksploatacja elektroenergetycznych

linii kablowych

1. Co powinna zawieraæ dokumentacja techniczna

elektroenergetycznych linii kablowych?

Dokumentacja techniczna powykonawcza elektroenergetycznych linii

kablowych powinna zawieraæ: projekt techniczny linii, plan trasy linii, do-

kumentacjê fabryczn¹, dokumentacjê prawn¹ linii wraz z uzgodnieniami (z

jednostkami administracyjnymi, u¿ytkownikami terenu), inwentaryzacjê ge-

odezyjn¹, rysunki nietypowych rozwi¹zañ (np. zawieszeñ, s³upów itp.),

skrzy¿owañ z obostrzeniami III lub II stopnia, rysunki i opisy uziemieñ, pro-

toko³y z wynikami sprawdzeñ i pomiarów wykonanych podczas odbiorów.

Oprócz dokumentacji technicznej, ka¿da linia kablowa powinnamieæ do-

kumentacjê eksploatacyjn¹ zawieraj¹c¹: instrukcjê eksploatacji linii kablo-

wej, dokument przyjêcia do eksploatacji, dokumenty dotycz¹ce wykonywa-

nych oglêdzin, przegl¹dów i remontów, wyniki prób oraz pomiarów okreso-

wych i doraŸnych, dokumenty dotycz¹ce zaistnia³ych zak³óceñ, uszko-

dzeñ, awarii, wykaz czêœci zapasowych (nietypowych, specjalnych). Doku-

mentacjê eksploatacyjn¹ linii nale¿y na bie¿¹co aktualizowaæ i przecho-

wywaæ w jednostce organizacyjnej prowadz¹cej eksploatacjê linii kablowej.

I Przyjêcie linii kablowej do eksploatacji

1. Kiedy linia kablowa mo¿e byæ przekazana do eksploatacji?

Aby przyj¹æ liniê kablow¹ do eksploatacji, nale¿y dokonaæ:

t

stwierdzenia zgodnoœci z wymaganiami przedmiotowych norm, do-

kumentów, wed³ug których linia zosta³a wykonana – na podstawie

atestów fabrycznych, protokó³ów odbioru i w zale¿noœci potrzeb in-

nych dokumentów;

t

sprawdzenia linii kablowej po jej u³o¿eniu – czy budowa linii kab-

lowej odpowiada wymaganiom normy, w przypadku u³o¿enia kabla

w ziemi lub zalewania chudym beton – sprawdzenie to nale¿y wy-

konaæ przed zasypaniem lub zalaniem betonem;

t

sprawdzenia ci¹g³oœci ¿y³ (roboczych i powrotnych) oraz zgodnoœ-

ci oznaczenia faz przy u¿yciu przyrz¹dów o napiêciu nie przekracza-

j¹cym 24 V, wynik nale¿y uznaæ za dodatni, je¿eli ¿y³y nie maj¹

przerw oraz jeœli poszczególne fazy na obu koñcach linii s¹ oznaczo-

ne identycznie;

t

pomiaru rezystancji izolacji megaomomierzem o napiêciu nie ni¿-

szym ni¿ 2,5 kV, dokonuj¹c odczytu po czasie ustalenia siê mierzo-

nej wartoœci – wynik nale¿y uznaæ za pozytywny, je¿eli wartoœæ ta

wynosi co najmniej: 20 M/km dla kabli do 1 kV

Ω, 50 M/km dla kab-

li powy¿ej 1 kV.

2. Kto mo¿e wykonywaæ pomiary i badania?

Próby, pomiary i badania musz¹ byæ wykonywane, przez co najmniej

dwie osoby wykwalifikowane, posiadaj¹ce œwiadectwo kwalifikacyjne typ

E z uprawnieniami na pomiary oraz na pisemne polecenie osoby upowa¿-

nionej do wydawania poleceñ.

3. Co nale¿y prowadziæ na bie¿¹co w czasie ruchu linii

kablowych?

Z prowadzenia ruchu linii kablowych powinna byæ wykonywana na bie-

¿¹co dokumentacja (dzienniki operacyjny). Ruch linii mo¿e byæ prowadzo-

ny wtedy, kiedy linia jest sprawna. W razie stwierdzenia niesprawnoœci, na-

le¿y okreœliæ (zbadaæ) powsta³e zagro¿enie, wy³¹czyæ liniê ca³kowicie

lub ograniczony odcinek z eksploatacji.

4. Jak czêœto nale¿y wykonywaæ pomiary ruchowe sieci?

Pomiary ruchowe w sieci elektroenergetycznej nale¿y wykonywaæ:

t

raz na zmianê – w stacjach ze sta³¹ obs³ug¹,

t

raz w roku – w dniach i godzinach najwiêkszego obci¹¿enia w stac-

jach ze sta³¹ obs³ug¹,

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami

89

7/2002

www.elektro.info.pl

kichkolwiek badañ, je¿eli przy samej linii w pobli¿u jej trasy nie wykony-

wano innych prac.

12. Jakie próby nale¿y wykonaæ przed za³¹czeniem linii, je-

¿eli wykonywano na niej naprawy lub usuwano uszkodze-
nie?

Za³¹czenie linii po usuniêciu (naprawie) uszkodzeñ nale¿y wykonywaæ

po sprawdzeniu ci¹g³oœci ¿y³, sprawdzeniu zgodnoœci faz, sprawdzeniu

rezystancji izolacji, stwierdzeniu, ¿e spe³nione s¹ wymagania obowi¹zuj¹-

ce przy przyjmowaniu linii do eksploatacji.

13. Na podstawie jakich dokumentów mo¿na dokonaæ

wy³aczenia linii kablowych?

Wy³¹czanie linii kablowych dla potrzeb eksploatacyjnych (np. przegl¹-

dy) nale¿y wykonywaæ na podstawie zg³oszenia wystawionego przez oso-

by do tego upowa¿nione.

Wy³¹czanie linii kablowych w razie stwierdzenia przeci¹¿eñ lub zwaræ

doziemnych nale¿y wykonywaæ zgodnie z postanowieniami zak³adowych

instrukcji ruchowych.

14. Podaj œrodki bezpieczeñstwa przecinania kabla

lub otwierania mufy kablowej.

Przed przyst¹pieniem do przecinania kabla oraz otwierania mufy nale-

¿y wy³¹czaæ napiêcie, nastêpnie sprawdziæ brak napiêcia, roz³adowaæ ka-

bel i uziemiæ koñce kabla. Przy wy¿ej wymienionych pracach nale¿y sto-

sowaæ rêkawice ochronne, okulary ochronne, buty dielektryczne, dywanik

albo podest izolacyjny.

15. Kiedy mo¿na przek³adaæ i przesuwaæ kable

elektroenergetyczne? Jak zabezpiecza siê miejsce pracy
przy kablu elektroenergetycznym w przestrzeni otwartej?

Przesuwanie i przek³adanie kabla mo¿na dokonywaæ dopiero po wy³¹-

czeniu napiêcia, roz³adowaniu i uziemieniu kabla. W czasie pracy przy kab-

lach na przestrzeni otwartej nale¿y siê zabezpieczyæ przed wp³ywami at-

mosferycznymi przez ustawienie namiotu nad wykopem.

Wykaz podstawowych przepisów, norm oraz li-

teratury

I Ustawy i rozporz¹dzenia

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U nr 24 z 1974.,

z póŸniejszymi zmianami, zestawienie poszczególnych dzienników ustaw

o zmianach jest zawarte w Dzienniku Ustaw nr 24 z 1996 r., wprowadzo-

ne ustaw¹ z dnia 2 lutego 1996 r.).

2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity – Dz.U.

nr 106 z 2000r., poz. 1126, nr 109, poz. 1157, nr 120, poz. 1268 oraz

z 2001 r. nr 5, poz. 42, nr 100 poz.1085).

3. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. nr 54

z 1997 r., poz. 348; Dz.U. nr 158 z 1997 r., poz. 1042; Dz.U. nr 94

z 1998 r., poz. 594; Dz.U. nr 106 z 1998 r., poz. 668; Dz.U. nr 162

z 1998 r., poz. 1126; Dz.U. nr 88 z 1999 r., poz. 980; Dz.U. nr 91 z 1999

r., poz. 1042; Dz.U. nr 110 z 1999 r., poz. 1255; Dz.U. nr 43 z 2000

r., poz. 489; Dz.U. nr 48 z 2000 r., poz. 555).

4. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji (Dz.U. nr 55 z 1995 r.,

poz. 251, nr 95, poz. 471 z 1997 r, nr 121, poz. 770 oraz z 2000 r. nr

43, poz. 489, nr 110, poz.1166).

5. Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. Prawo o miarach (Dz.U. nr 55 z 1993 r.,

poz. 248).

6. Rozporz¹dzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 3

kwietnia 2001 r., w sprawie wprowadzenia obowi¹zku stosowania niektó-

rych Polskich Norm dla budownictwa (Dz.U. nr 38 z 2001 r., poz. 456).

7. Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia

14 grudnia 1994r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny od-

powiadaæ budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity – Dz.U. nr 15 z 1999 r.

poz. 140; Dz.U. nr 44 z 1999 r., poz. 434; Dz.U. nr 16 z 2000 r., poz.

214 oraz z 2001 r. nr 17, poz. 207).

8. Rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 16

sierpnia 1999 r., w sprawie warunków technicznych u¿ytkowania budyn-

ków mieszkalnych (Dz.U. nr 74 z 1999 r., poz. 836).

9. Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 wrzeœnia 2000r., w spra-

wie szczegó³owych warunków przy³¹czenia podmiotów do sieci elektroe-

nergetycznych, obrotu energi¹ elektryczn¹, œwiadczenia us³ug przesy³o-

wych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakoœciowych

obs³ugi odbiorców (Dz.U. nr 85 z 2000 r., poz. 957).

10. Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 wrzeœnia 1999r. w spra-

wie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy urz¹dzeniach i instalacjach ener-

getycznych (Dz.U. nr 80 z 1999 r., poz. 912).

11. Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 stycznia 2000r., zmienia-

j¹ce rozporz¹dzenie w sprawie wymagañ kwalifikacyjnych dla osób zajmu-

j¹cych siê eksploatacj¹ urz¹dzeñ, instalacji i sieci oraz trybu stwierdzania

tych kwalifikacji, rodzajów instalacji i urz¹dzeñ, przy których eksploatacji

wymagane jest posiadanie kwalifikacji, jednostek organizacyjnych, przy któ-

rych powo³uje siê komisje kwalifikacyjne oraz wysokoœci op³at pobiera-

nych za sprawdzenie kwalifikacji (Dz.U. nr 59 z 1998 r., poz. 377; Dz.U.

nr 15 z 2000 r., poz. 187).

12. Rozporz¹dzenie Ministra Przemys³u z dnia 8 paŸdziernika 1990 r., w spra-

wie warunków technicznych jakim powinny odpowiadaæ urz¹dzenia elek-

troenergetyczne w zakresie ochrony przeciwpora¿eniowej. Za³¹cznik nr 2

o napiêciu wy¿szym ni¿ 1 kV (uchylone z dniem 31.03.1995).

13. Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998r., w sprawie szcze-

gó³owych zasad i trybu wprowadzania ograniczeñ w sprzeda¿y paliw sta-

³ych lub ciek³ych, w dostarczaniu i poborze paliw gazowych, energii elek-

trycznej i ciep³a oraz okreœlenia organów uprawnionych do kontroli prze-

strzegania wprowadzonych ograniczeñ (Dz.U. nr 60 z 1998 r.)

14. Zarz¹dzenie Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materia³o-

wej i paliwowej z dnia 21 lipca 1987r., w sprawie szczegó³owych zasad

eksploatacji urz¹dzeñ w obszarach zagro¿onych wybuchem (M. P. nr 24,

poz. 194) – uchylone – stosowaæ jako wiedzê techniczn¹.

15. Wytyczne w sprawie zasad organizacji i wykonywania prac przy urz¹dze-

niach elektroenergetycznych w zak³adach przemys³owych (PIGPE – Zes-

pó³ Elektroenergetyki. Wydawnictwo Przemys³u Maszynowego WEMA,

wyd. II, Warszawa, 1975).

16. Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r.

w sprawie rodzajów prac, które powinny byæ wykonywane przez co najm-

niej dwie osoby (Dz.U. nr 62, poz. 288).

17. Ustawa z dnia 6 marca 1981r. o pañstwowej Inspekcji Pracy (jednolity tekst

Dz.U. z 1985 r., nr 54 z 25 listopada 1985 r., z póŸniejszymi zmianami

w 1989 r., Dz.U. nr 34).

F

Tabela 12 Dopuszczalny promieñ zgiêcia kabla

Promieñ zgiêcia nie mniejszy ni¿:

Rodzaj kabla

20-krotna

15-krotna

10-krotna

zewnêtrzna œrednica kabla

Kable jedno¿y³owe o izolacji

+

–

–

papierowej i pow³oce

o³owianej
Kable wielo¿y³owe o izolacji

+

–

–

papierowej i pow³oce

aluminiowej
Kable wielo¿y³owe o izolacji

–

+

–

papierowej i pow³oce

o³owianej
Kable jedno¿y³owe o izolacji

–

–

+

z tworzyw termoplastycznych
Kable wielo¿y³owe skrêcane

–

+

–

z kabli jedno¿y³owych
Kable jedno¿y³owe o izolacji

–

–

+

gumowej
Kable sterownicze,

–

–

+

pomiarowe i sygnalizacyjne

90

www.elektro.info.pl

7/2002

18. Uchwa³a nr 14 Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1992 r. w sprawie s³u¿-

by bezpieczeñstwa i higieny pracy (M. P. nr 7 z 1992 r.).

19. Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia 10 grudnia

1974r. w sprawie przeprowadzania badañ lekarskich pracowników (Dz.U.

nr 48 z póŸn. zmianami w 1992 r., Dz.U. nr 62).

II Normy

1. PN-81/E-05001. Urz¹dzenia elektroenergetyczne wysokiego napiêcia.

Znamionowe napiêcia probiercze izolacji.

2. PN-83/E-04040.03. Pomiary fotometryczne i radiometryczne. Pomiar na-

tê¿enia oœwietlenia.

3. PN-84/E-02033. Oœwietlenie wnêtrz œwiat³em elektrycznym.

4. PN-86/E-05003. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych.

5. PN-86/E-05003.01. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wyma-

gania ogólne.

6. PN-86/E-05003.02. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochro-

na podstawowa.

7. PN-88/E-06313. Dobór ceramicznych izolatorów liniowych i stacyjnych

pod wzglêdem wytrzyma³oœci mechanicznej.

8. PN-89/E-05003.03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochro-

na obostrzona.

9. PN-90/E-05023. Oznaczenia identyfikacyjne przewodów barwami lub cyf-

rami.

10. PN-92/E-05003. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona

specjalna.

11. PN-92/E-05031. Klasyfikacja urz¹dzeñ elektrycznych i elektronicznych

z punktu widzenia ochrony przed pora¿eniem pr¹dem elektryczny.

12. PN-92/E-08106. Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP)

13. PN-93/E-90400. Kable elektroenergetyczne i sygnalizacyjne o izolacji

i pow³oce polwinitowej na napiêcie znamionowe nie przekraczaj¹ce

6/6 kV. Ogólne wymagania i badania.

14. PN-E-04700:1998. Urz¹dzenia i uk³ady elektryczne w obiektach elektro-

energetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomonta¿owych badañ od-

biorczych.

15. PN-E-05100-1:1998. Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowa-

nie i budowa. Linie pr¹du przemiennego z przewodami roboczymi go³y-

mi.

16. PN-IEC 60050-826. S³ownik terminologiczny elektryki. Instalacje elek-

tryczne w obiektach budowlanych.

17. PN-IEC 60364-1. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Zakres,

przedmiot i wymagania podstawowe.

18. PN-IEC 60364-3. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Usta-

lanie ogólnych charakterystyk.

19. PN-IEC 60364-4-41. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przeciwpora¿eniowa.

20. PN-IEC 60364-4-42. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed skutkami oddzia-

³ywania cieplnego.

21. PN-IEC 60364-4-43. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed pr¹dem przetê-

¿eniowym.

22. PN-IEC 60364-4-442. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed przepiêciami.

Ochrona instalacji niskiego napiêcia przed przejœciowymi przepiêciami

i uszkodzeniami przy doziemieniach w sieciach wysokiego napiêcia.

23. PN-IEC 60364-4-443. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed przepiêciami.

Ochrona przed przepiêciami atmosferycznymi lub ³¹czeniowymi.

24. PN-IEC 60364-4-444. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed przepiêciami.

Ochrona przed zak³óceniami elektromagnetycznymi (EMI) w instalacjach

obiektów budowlanych.

25. PN-IEC 60364-4-45. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Ochrona przed obni¿eniem na-

piêcia.

26. PN-IEC 60364-4-46. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Od³¹czanie izolacyjne i ³¹cze-

nie.

27. PN-IEC 60364-4-47. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Stosowanie œrodków ochrony

zapewniaj¹cych bezpieczeñstwo. Postanowienia ogólne. Œrodki ochrony

przed pora¿eniem pr¹dem elektrycznym.

28. PN-IEC 60364-4-473. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Stosowanie œrodków ochrony

zapewniaj¹cych bezpieczeñstwo. Œrodki ochrony przed pr¹dem przetê¿e-

niowym.

29. PN-IEC 60364-4-481. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Dobór œrodków ochrony w za-

le¿noœci od wp³ywów zewnêtrznych. Wybór œrodków ochrony przeciwpo-

ra¿eniowej w zale¿noœci od wp³ywów zewnêtrznych.

30. PN-IEC 60364-4-482. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Ochrona dla zapewnienia bezpieczeñstwa. Dobór œrodków ochrony w za-

le¿noœci od wp³ywów zewnêtrznych. Ochrona przeciwpo¿arowa.

31. PN-IEC 60364-5-51. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Postanowienia ogólne.

30. PN-IEC 60364-5-52. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Oprzewodowanie.

31. PN-IEC 60364-5-523. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Obci¹¿alnoœæ pr¹dowa d³u-

gotrwa³a przewodów.

32. PN-IEC 60364-5-53. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i ste-

rownicza.

33. PN-IEC 60364-5-537. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Aparatura rozdzielcza i ste-

rownicza. Urz¹dzenia do od³¹czania izolacyjnego i ³¹czenia.

34. PN-IEC 60364-5-54. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Uziemienia i przewody och-

ronne.

35. PN-IEC 60364-5-548. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Dobór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Uk³ady uziemiaj¹ce i p o ³ ¹-

czenia wyrównawcze instalacji informatycznych.

36. PN-IEC 60364-5-56. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Do-

bór i monta¿ wyposa¿enia elektrycznego. Instalacje bezpieczeñstwa.

37. PN-IEC 60364-6-61. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.

38. PN-IEC 60364-7-701. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia

wyposa¿one w wannê lub/i basen natryskowy.

39. PN-IEC 60364-7-702. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Baseny p³y-

wackie i inne.

40. PN-IEC 60364-7-703. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Pomieszczenia

wyposa¿one w ogrzewacze do sauny.

41. PN-IEC 60364-7-704. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na

terenie budowy i rozbiórki.

42. PN-IEC 60364-7-705. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje elek-

tryczne w gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych.

43. PN-IEC 60364-7-706. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Przestrzenie og-

raniczone powierzchniami przewodz¹cymi.

44. PN-IEC 60364-7-707. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Wymagania do-

tycz¹ce uziemieñ instalacji urz¹dzeñ przetwarzania danych.

45. PN-IEC 60364-7-708. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.

Wymagania dotycz¹ce specjalnych instalacji lub lokalizacji. Kempingi i po-

jazdy wypoczynkowe.

46. PN-IEC 60439. Rozdzielnice i sterownice niskonapiêciowe.

47. PN-IEC 60664-1:1998. Koordynacja izolacji urz¹dzeñ elektrycznych

w uk³adach niskiego napiêcia. Zasady, wymagania i badania.

48. PN-74/E-90080. Ogólne wymagania i badania (Inf. o zm.).

49. PN-74/E-90081. Przewody miedziane.

50. PN-74/E-90082. Przewody aluminiowe.

51. PN-74/E-90083. Przewody stalowo-aluminiowe.

52. PN-89/E-05012. Urz¹dzenia elektroenergetyczne. Dobór silników elek-

trycznych i ich instalowanie. Ogólne wymagania i odbiór techniczny.

53. PN-87/E-93100/05. Instalacyjne bezpieczniki topikowe gwintowe na zna-

mionowe napiêcia do 1000 V i pr¹dy znamionowe do 200 A. Wk³adki

topikowe. Wymiary i charakterystyki czasowo-pr¹dowe.

54. PN-90/E-93002. Wy³¹czniki nadpr¹dowe do instalacji domowych i pod-

obnych.

55. PN-88/E-06708. Oznaczenie wyprowadzeñ i kierunek wirowania.

56. PN-92/E-05024. Ochrona przed korozj¹. Ograniczenie up³ywu pr¹dów

b³¹dz¹cych z trakcyjnych sieci powrotnych pr¹du sta³ego.

c.d.n.

Podstawowe wymagania do egzaminu kwalifikacyjnego E i D z pytaniami